t .c. başbakanlik devlet arşi̇vleri̇ genel müdürlüğü osmanlı arşivi daire...

8/10/2019 T .C. BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, ANADOLU’DA YUNAN M…

http://slidepdf.com/reader/full/t-c-basbakanlik-devlet-arsivleri-genel-mudurlugu-osmanli 1/384



Proje Yöneticisi

! smet B ! NARK

Devlet Ar!ivleri Genel Müdürü

Proje Sorumluları

Necati AKTA" Necati GÜLTEPEDevlet Ar!ivleri Devlet Ar!ivleri

Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı

! smet DEM ! R

Osmanlı Ar!ivi Daire Ba!kanı

Yayına Hazırlayanlar

U # urhan DEM ! RBA"

Ümmühani CERRAH !

Ali Osman ÇINAR Mücahit DEM ! REL

Seher D ! LBER

Gül $en ERGÜN

Recep KARACAKAYA

Nuran KOLTUK

Habibe TOPALO% LU

Hacı Osman YILDIRIM

Bilgisayar Dizgi

Sevinç AKÇA

Sayfa Düzenleme

Nizamettin O%UZYücel DA% LI

ISBN 975-19-1056-0 (Tk.)ISBN 975-19-1058-7 (2.C.)



III



AR!"V BELGELER"NE GÖREBALKANLAR’DA VE ANADOLU’DA

YUNAN MEZÂL"M"

II

ANADOLU’DA YUNAN MEZÂL"M"



K I S A L T M A L A R

M. MuharremS. Safer

Ra. Rebî‘u'l-Evvel

R. Rebî‘u'l-Âhir

Ca. Cemâziye'l-Evvel

C. Cemâziye'l-Âhir

B. Receb

". "a‘bân

N. Ramazân

L. "evvâl

Za. Zi'l-ka‘deZ. Zi'l-hicce

b. bin, ibn

BCA. Ba!bakanlık Cumhuriyet Ar!ivi

bk. bakınız

BOA. Ba!bakanlık Osmanlı Ar!ivi

DH. EUM. 3. "b. Dâhiliye Emniyet-i Umûmîyye 3. "ûbe

DH. KMS. Dâhiliye Kalem-i Mahsûs

HR. SYS. Hâriciye Siyasi

k. karye

ks. kasaba

kz. kaza

m. mahalle

n. nahiye

sn. sancak



" Ç " N D E K " L E R

SayfaKISALTMALAR ......................................................................................................................................................................... V

#Ç#NDEK#LER ............................................................................................................................................................................... VII

I. BÖLÜM

BELGELER"N ÖZET VE TRANSKR"PS"YONU

1 Yunanlıların Midilli’deki Cami ve Mescitleri Yaktıkları veya KiliseyeÇevirdikleri ......................................................................................................................3

2 Balkan ve I. Dünya Sava!ları Sırasında Rum ve Bulgar E!kıyalarıylaBulgar Askerlerinin Trakya’da Müslümanlara Mezâlim Yaptıkları ...............................4

3 Balkan Sava!ı Sırasında Rumların Edirne ve Dedea$aç’taMüslümanlara Kar!ı Ya$ma, Tecavüz ve Katliâm Uyguladıkları.................................17

4 "arköy, #psala ve Ke!an’da Bulgar Askerleriyle Rum ve YunanÇetelerinin Çok Sayıda Köyü Yakıp,Müslüman Ahaliyi Katlettikleri..........................20

5 Balkan Sava!ı Sırasında Rum ve Bulgarların "arköy, Mürefte ve #nözKazalarında Müslümanlara zulüm Yaptıkları................................................................25

6 Yunanlıların Çatalca ve Hadımköyü’nde Kuvvetlerini Arttırdıkları,

Ke!an’da Soygunculuk ve Katliâm Yaptıkları ..............................................................34

7 Ödemi!’i #!gal Eden Yunanlıların Müslümanları katledip EvleriniYa$maladıkları ..............................................................................................................37

8 Bergama’nın Yunanlılarca #!galiyle Müslümanlara Kar!ı KatliâmYapıldı$ı, Kurtulabilen Halkın Göç Etti$i ....................................................................38

9 Menemen’de Yunanlıların Müslüman Halka Kar!ı KatliâmBa!lattıkları, #tilaf Devletlerinden Katliâmın Durdurulmasının TalepOlundu$u .......................................................................................................................39



BelgeS›ra Nu. Sayfa

IX

10 Yunanlıların Nazilli ile Aydın’ın #!gali ve Tahliyesi EsnasındaMüslümanlara Vah!iyane Zulüm Uyguladıkları............................................................41

11 Yunanlıların Aydın’da Türklere Kar!ı Katliâm Ba!lattıkları........................................42

12 Nazilli’yi #!gal Eden Yunanlıların Müslümanları Katledip MallarınıYa$maladıkları, Tahliyeden Sonra Kuva-yı Milliye’nin Duruma HâkimOldu$u ...........................................................................................................................45

13 Aydın’ı #!gal Eden Yunanlıların Müslüman Mahallelerini Top veMitralyözlerle Ate!e Verip Katliâm Yaptıkları .............................................................49

14 Akhisar’da Yunan Müfrezesinin Halit Pa!a ve Arkada!larını Vah!iceKatlettikleri....................................................................................................................51

15 Aydın ve Nazilli’yi #!gal Eden Yunanlıların #ki Bini A!kın Müslümanıve Üç Dört Yüz Kadar Hırıstiyanı Öldürdükleri ...........................................................52

16 Aydın’ı #!gal Eden Yunanlıların Müslüman Halkı Katledip "ehriAlevler #çinde Bıraktıkları.............................................................................................55

17 Yunanlıların, Menderes’in Güneyindeki Köyleri Yaktı$ı ve ÇineHalkının Göç Etmeye Ba!ladı$ı ....................................................................................57

18 Yunanlıların Salihli ve Civarında Müslümanları Katledip Tarım ve

Ticareti Sekteye U$rattıkları .........................................................................................5819 Yunanlıların, Ayasuluk-Aydın-Nazilli ve Ku!adası-Aydın Arasındaki

Bölgede Bulunan Köyleri Yakıp Halkını Katlettikleri .................................................60

20 Aydın ve Civarını Yakıp Binlerce Müslümanı Katleden YunanlılarınKuva-yı Milliye Kar!ısında Yenilerek Geri Çekildikleri ..............................................65

21 Yunanlılarla #!birli$i Yapan Yerli Rumların #zmir ve Kazaları ileAydın’da Köyleri Yakıp Müslümanları Katlettikleri, Ya$ma veSoygunculuk Yaptıkları .................................................................................................70

22 Yunanlıların Aydın’ın Köylerini Yakıp Müslüman Ahaliyi Katlettikleri.....................73

23 Aydın’ın #!gali Sırasında Katledilen Yüz Otuz Müslümanın #simleri ..........................74

24 Kuva-yı Milliye Tarafından Geri Püskürtülen Yunanlıların Ödemi!’in#ki Köyünü Yakıp Halkını Katlettikleri .........................................................................75

25 #zmir ve Çevresinde Yunanlıların Türklere Uyguladı$ı MezâlimHakkında Demirci Mehmet Efe’nin Verdi$i Bilgiler....................................................76

26 Sünnet Edilmemi! Küçük Müslüman Çocuklarının Yunan ve RumlarTarafından Zorla Kiliselere Alındı$ı, Ödemi!’in Dört Köyünün YakılıpHalkının Katledildi$i .....................................................................................................80




X

27 Ödemi!’te Yunanlıların Ticareti Engelleyerek Halkı Açlı$a MahkûmEttikleri, Çok Sayıda Müslümanı Tutuklayıp Bir Kısmını Katlettikleri .......................83

28 Yunanlılarla Rumların Katliâm Yapmalarından Dolayı Sahil KöylerininGöçe Ba!ladı$ı ve #zmir’de #skân Ettirilen Rumlar YüzündenMüslümanların Muhacir Durumuna Dü!tü$ü................................................................86

29 Nazilli’nin Köylerini #!gal Eden Yunanlıların Evleri Yaktıkları veKadınlara Tecavüz Ettikleri...........................................................................................88

30 Yunan #!gal Kuvvetlerinin ve Yerli Rumların Manisa’da Irza Tecavüz,

Katliâm ve Soygunculuk Yaptıkları ..............................................................................89

31 #ngilizlerin Ardından Gemlik’i #!gâl Eden Yunanlıların BuradaSoygunculuk ve Katliâm Yapıp Ba$ ve Bahçeleri Tahrib Ettikleri ..............................91

32 Demirci’yi #!gal Eden Yunanlıların Ermenilerle Birlikte Ya$ma,Tecavüz ve Katliâma Giri!tikleri...................................................................................98

33 Batı Anadolu’yu #!gal Edip Müslümanları Katleden ve ÇapulculukYaparak Zengin Olan Yunanlılara Kar!ı Misillemede BulunulmasıGerekti$i ......................................................................................................................101

34 Balıkesir, Bandırma, Erdek, Soma, Orhangazi ve Gemlik’te #!galciYunanlıların Ermeni ve Rumlarla Birlikte Müslümanlara Yaptıkları

Mezâlim.......................................................................................................................103

35 Yalovayı #!gal Eden Yunanlıların Köyleri Ya$malayıp Yaktıkları,Çocuk ve Erkekleri Öldürüp Kadınlara #!kenceyle Tecavüz Ettikleri ........................118

36 Yunanlıların Orhangazi ve Yalova’da Müslümanlardan TopladıklarıSilahları Hıristiyanlara Da$ıtıp Katliâm ve Ya$macılık Yaptıkları ............................120

37 Yunanlıların Yalova, Orhangazi ve Karamürsel’de Yerli RumlarlaBirlikte Müslümanları Katledip Mallarını Ya$ma ve HayvanlarınıYunanistan’a Gönderdikleri ........................................................................................123

38 Yunanlılardan Cesaret Alan Rumların Ermenilerle Birlikte Bursa’yaBa$lı Köyleri Yakıp Ya$maladıkları...........................................................................127

39 Yunanlıların Yalova’nın Te!vikiye ve Çınarcık Köylerinde HalkıDövdükleri ve Katlettikleri ..........................................................................................128

40 Yunanlıların Bo$azlar ve Marmara Havzasındaki Müslümanlara #mhave Tehcir Planı Uyguladı$ı ..........................................................................................129

41 Yunanlıların Yerli Rum ve Ermenilerle Birlikte Yeni!ehir’i YakıpYa$maladıkları ............................................................................................................131




XI

42 Rum ve Ermeni Çetelerinin Yunanlılarla Birlikte Yalova’ya Ba$lıDereköy’ü Basıp Ahalisini Katlettikleri, E!ya ve HayvanlarınıÇaldıkları .....................................................................................................................132

43 Gebze’de Yunan Askerlerinin Rumlarla Birlikte Halkı Dövüp MallarınıGaspettikleri.................................................................................................................134

44 Yunanlıların Hüdavendigar, #stanbul ve Aydın Vilayetleriyle Karesi,#zmit, Kal’a-# Sultaniye, Kütahya Livaları ve Trakya’da YaptıklarıKatliâmların Raporları .................................................................................................135

45 Yunanlıların Manisa’ya Ba$lı Kazalarda Müslüman Halka Yunan#daresini #stediklerine Dair Bir Ka$ıt #mzalattıkları....................................................175

46 Rumların Pınarhisar, Lüleburgaz, Kırkkilise’de MüezzinleriTa!ladıkları .................................................................................................................177

47 Yunanlıların Babaeski’nin Mandıra Köyünde Katliâm Yaptıkları, RumÇetelerini Silahlandırıp Çok Sayıda Müslümanı Tutukladıkları.................................178

48 Ezine Yunan #!gal Kuvvetlerinin Bayramiç’de Dokuz MüslümanıKatlettikleri..................................................................................................................180

49 Yunanlıların "ile’nin Köyleriyle Gebze’nin Tav!anlı Köyünde Hırsızlıkve Müslümanlara #!kence Yaptı$ı ...............................................................................181

50 Karamürsel’i #!gal Eden Yunanlıların Ma$aza ve EvleriYa$maladıkları, Esir Aldıkları Memurlara Zulmettikleri............................................183

51 Yalova, Orhangazi ve Civar Kazalarda Yunan Askerleri ile Ermeni veRum Çetelerinin Müslümanları Katlettikleri...............................................................185

52 Rumların #zmit’te Evleri Ya$maya ve Müslümanları Katle Ba!ladıkları ...................187

53 Yunan, Ermeni ve Rumların Yalova ve Civarında Müslümanlara Kar!ıSoykırıma Ba!ladıkları ................................................................................................188

54 Yunanlıların Orhangazi, Gemlik ve Yalova’da Ermeni ve RumÇeteleriyle Birlikte Köyleri Yakıp Müslümanları Öldürdükleri veMallarını Çaldıkları .....................................................................................................191

55 Trakya’da Müftü, E!râf ve #slâmî Cemaat Üyesi Bir Çok Ki!inin ÖmürBoyu Kürek Cezasına Çarptırıldı$ı .............................................................................194

56 Orhangazi Kazası Halkını Tehcir Eden Yunanlıların Yolda Halkın Irzve Namusuna Tecavüz Edip Katliâm Yaptıkları, MüslümanlarınMallarını Rum ve Ermenilere Sattıkları ......................................................................196

57 Yunanlılarla Rum Çetelerinin Kandıra’ya Ba$lı Köylerde Irza Tecavüz,Katliâm ve Hırsızlık Yaptıkları ...................................................................................198




XII

58 Gemlik ve Orhangazi Kazalarına Ba$lı Köylerin Yunanlılar ve YerliHıristiyanlardan Olu!an Çeteler Tarafından Yakılıp Ya$malandı$ı,Halkının Katledildi$i ..................................................................................................202

59 Yalova’nın Üvezpınar Köyünü Basan Rumların MüslümanlarıÖldüresiye Dövüp Köyü Yaktıkları.............................................................................207

60 #stanbul’a #ltica Etmek Üzere Elmalık’da Toplanan Ço$u Kadın BinYüz Ki!inin Yunan Askerleri ve Rum E!kıyaları TarafındanKatledildi$i ..................................................................................................................208

61 Yunan #!gal Kuvvetlerinin #zmit ve Yalova’da Katliâm ve SoygunYaptıkları, Zararın Tazmin Edilmesi Gerekti$i...........................................................210

62 Gemlik ve Çevresinde Yapılan Yunan Mezâlimini Ara!tırmakMaksadıyla Gemlik’e Giden Tahkik Heyetinin Yanında BulunanOsmanlı Memurlarının #fadeleri ..................................................................................211

63 Yunan Askerlerinin Çanakkale’nin Çe!itli Yerlerinde Köy YakıpYa$ma Yaptı$ı .............................................................................................................215

64 Yunan ve Rum Çetelerinin Gemlik’e Ba$lı Köylerde Yaptıkları Katliâmve Ya$malar Hakkındaki "ahit #fadeleri .....................................................................218

65 Yunan Askerleriyle Rum ve Ermeni Çetelerinin Orhangazi ve

Yalova’nın Köylerinde Müslümanları Katledip E!yalarınıYa$maladıkları ............................................................................................................224

66 Yunan Askerleriyle Yerli Rumların Çanakkale’ye Ba$lı ÇanpazarıNahiyesi ve Köylerinde Irza Tecavüz, Ya$ma ve Katliâm Yaptıkları ........................226

67 Yunan Askerleriyle Yerli Rum Çetelerinin Gemlik, Orhangazi veYalova Kazalarına Ba$lı Köylerde Yaptıkları Katliâm Hakkında #tilafDevletleri Tahkik Heyetinin #ncelemesi ......................................................................236

68 Av!a Adasının Araplar Köyünde Rumların Katliâm Yaptı$ı......................................241

69 Yunanlıların Gördes ve Civarındaki Köyleri Yakıp Halkını Katletti$i,Kurtulanların Bu Katliâmlardan #tilaf Devletleri’ni Sorumlu Tuttu$u veTazminat #stedi$i .........................................................................................................242

70 Yunanlıların Araplar Köyünde Katliâm Yaptı$ı .........................................................246

71 E!kıya Takibi #çin Pazar Köyüne Giden Yunan Müfrezesinin HalkıDövüp E!yalarını Ya$maladı$ı....................................................................................249

72 Yunanlılarla Yerli Rumların Akhisar ve Gördes’te Türk UnsuruBırakmamak Amacıyla Katliâm Yaptıkları .................................................................251

73 Salihli Civarında Yunanlıların Müslümanlara Kar!ı MezâlimUyguladıkları ..............................................................................................................255




XIII

74 Yunanlıların #zmit ve Ba$çecik’te Katliâm Yaptıkları ...............................................259

75 Yalova, Gemlik ve Orhangazi’de Yunanlıların Rum ve ErmeniÇeteleriyle Birlikte Müslümanlar’ı Katledip Mallarını Ya$maladıkları.....................259

76 Yunanlıların Trakya’daki Müslümanlara Yaptıkları Mezâlim Raporları....................261

77 Yunanlıların Aydın Yakınlarındaki Karatepe Köyünde #ki Yüz Türk’üKatlettikleri..................................................................................................................268

78 Çanakkale’de Yunan Askerlerinin ve #slâm Dü!manı Kör Apostol’un

Yaptı$ı Katliâmlar ......................................................................................................269

79 Söke ve Ku!adası’nda Yunan Katliâmı Sebebiyle Müslüman NüfusunAzaldı$ı, Müslümanların Mal ve Mülklerine El Konuldu$u ......................................275

80 Yunanlıların U!ak, E!me, Gediz ve Kütahya’da Milli Servete El KoyupHalka Zulüm Yaptıkları ...............................................................................................276

81 Ala!ehir, Salihli ve Menderes Civarındaki Köylerde YunanlılarınVah!et Yaptı$ı .............................................................................................................283

82 Yunanlıların Çanakkale’nin Kaza ve Köyleriyle Do$u Trakya’daTürklere Kar!ı Katliâm Yaptıkları ..............................................................................285

83 Yalova ve Edremit’te Müslümanlara #!kence Edip Yaktıktan SonraMallarını Çalan "ahısların Suç Cetvelleriyle #ngilizlere Teslim Edildi$i ..................288

84 Bandırma ve Köylerini Yakan Yunan #!gal Kuvvetlerinin Kovuldu$u ......................292

85 Ezine ve Bayramiç’te Yunanlılar Tarafından #!kenceyle ÖldürülüpKuyu ve Çukurlara Atılan #nsan Cesetlerinin Bulundu$u...........................................293

86 Yunanlılar Tarafından Köyleri Yakıldı$ından Mülteci Durumuna Dü!enTrakyalı Müslümanların #htiyaçları #çin Tedbir Alınması Gerekti$i ..........................296

87 Yunanlıların, Tekirda$’ın Halaçlı Köyünde Köylüleri "iddetle DöverekEvlerinden Attıkları, Sokakta Kalan Kadın ve Çocukların So$uktanÖlmek Üzere Bulundukları ..........................................................................................300

88 Yunanlıların Umurbey, Katırlı ve Hamidiye Köylerinden TopladıklarıMüslümanların Bir Kısmını Aç-Susuz Bırakarak veya SüngüleyerekÖldürdükleri.................................................................................................................301

89 Yunan Zulmü Nedeniyle Köylerini Terkeden Trakya MüslümanlarınınOrmanlara ve Da$lara Da$ıldıkları .............................................................................303

90 Yunanlıların Tekirda$’ın Tahliyesi Sırasında Müslümanların Emlak veAkaratına Verdi$i Zararın Tesbit Edildi$i ..................................................................305




XIV

91 #zmir’in Bergama Kazasının Bazı Köy ve Mahallelerinin Yunan#!galinden Önce ve Sonraki Nüfus ve Ev Miktarı .......................................................307

92 Yunan #!galine Maruz Kalan Yerlerde Yakılan ve Tahrip Edilen EvlerinTamir ve #n!ası #çin Gerekli Tahsisat Cetveli .............................................................312

"NDEKS............................................................................................................................ 315

II. BÖLÜM

BELGELER"N FOTOKOP"LER" .................................................................... 377



I. BÖLÜM

BELGELER"N ÖZET VETRANSKR"PS"YONU



1

YUNANLILARIN M ! D ! LL ! ’DEK ! CAM ! VE MESC ! TLER ! YAKTIKLARI VEYA K ! L ! SEYE ÇEV ! RD ! KLER !

Balkan Sava $ı sırasında Yunanlılar tarafından yüzbinlerce Müslümanın çok vah $i bir $ekilde katledildi # i, yüzlerce köyün yakıldı # ı, Midilli’deki cami ve mescidlere de saldırılıp yakıldı # ı veya kiliseyeçevrildi # i, Düvel-i Muazzama’nın, kendi resmî vasıtalarıyla da tasdikedildi # i halde, müsalahadan sonra bile, eski ve yeni vah $etlerinara $tırılması konusunda bir komisyon gönderilmesi teklifini kabuletmedikleri; Midilli meselesinin do # rudan do # ruya Yunanistanlamüzâkeresine karar verildi # i.

23 " ubat 1914

Viyana Sefâret-i Seniyyesi

40162-81

26 !ubat [1]914

Cevâb: Midilli’de Yunanlılar tarafından ma‘âbid-i ! slâmiyyeye ta‘arruz

Hâriciye Nezâret-i Celîlesine

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir,

21 "ubat 1914 târîhlü ve 47 numaralu umûmî telgrafnâmeye cevâbdır.

Balkan Muhârebâtı sırasında yüz binlerce nüfûs-ı #slâmiyyenin gâyet vah!iyâneusûllerle katl ve yüzlerce köylerin tahrîb ve ifnâ ve esâsen câmi‘ ve mescid olarakyapılan lâ-yu‘ad ma‘âbid-i #slâmiyyenin ihrâk veya kiliseye tahvîl edildi$ine Düvel-iMu‘azzama kendi vesâ’it-i resmiyyelerinin i!‘ârât ve tasdîkâtıyla kanâ‘at-ı kâmilehâsıl etdikleri hâlde bile gerek o zamânlarda ve gerek harbin hitâmından ve hattâ



4

müsâlahanın in‘ikâdından sonra eski ve yeni vah!etlere dâ’ir vâki‘ olante!ebbüsâtımızın hiç birini ciddî sûretde nazar-ı i‘tibâra almamı!lar ve serzeni!-kârânebir lisân ile tecdîd-i mürâca‘ât olundukca “Bu hâller her iki tarafdan vukû‘ bulmu!dur.Ne tahkîki içün komisyon göndermekden ve ne de gönderilecek komisyonlarıntahkîkâtından hiç bir netîce-i ameliyye istihsâl edilemez.” sûretinde ye’s-âver cevâblarvermi!ler idi. Te!ebbüsât-ı mükerrere-i sâbıkanın semeresiz kaldı$ını ve Midilliadasının Yunanistan’a terkini sarâhaten kabûl ve tasdîk etmedi$imizi dü!ünerek 14"ubat 1914 târîhlü ve 40 numaralu tahrîrât-ı umûmiyye ile tavsiye buyurulante!ebbüsâtın icrâsında te’ahhür ve tereddüd etmi! ve tafsîlât-ı mebsûtadan bahisleta‘lîmât-ı cedîde-i fehîmânelerini ricâ etme$e karar vermi! idim. Binâ’en-aleyhmeselenin do$rudan do$ruya Yunanistan ile müzâkeresi içün ittihâz buyurulan karâr-ımusîb üzerine sâlifü’z-zikr tahrîrât-ı umûmiyyenin hıfzıyla iktifâ edilmekle ol bâbdaemr ü fermân hazret-i men-lehü’l-emrindir.

Fî 23 "ubat sene 1914

Viyana Sefîr-i KebîriHüseyin Hilmi

BOA. HR. SYS. 2055/3-22

2

BALKAN VE I. DÜNYA SAVA" LARI SIRASINDA RUM VE BULGARE " KIYALARIYLA BULGAR ASKERLER ! N ! N TRAKYA’DA

MÜSLÜMANLARA MEZÂL ! M YAPTIKLARI

Balkan ve I. Dünya Sava $ları sırasında Rum ve Bulgar e $kiyalarıyla Bulgar askerlerinin Tekirda # , Edirne, Vize, Malkara, Hayrabolu, " arköy,

Demirköy, ! nöz, Havsa ve köylerinde, Müslüman ahaliye kar $ı, haneyetecavüz, gasp ve soygun, yaralama, yol kesme, ırza tecavüz, i $kence vekatliâm $eklinde yaptıkları mezâlime dair cetveller.

2 Aralık 1917

Balkan Harbi'nde

[1]328 Te$rîn-i Evvel evâ’ili ve



5

Te$rîn-i Sânî

Havsa

Numar

a

Mâhiyyet-ivak‘a

Mahall-i vak‘a Sûret-i cereyân-ı vak‘a

1 Katl, hetk-iırz, ya$ma vetahrîb

Ada nâhiyesinemerbût Emirlikaryesi ve Bosnakaryesi

Bulgar ordusunun takarrübü esnâsındakaryeden kaçamayan isimleri zabıtvarakasında mezkûr dört Müslüman civârkaryeler Rum ahâlîsi tarafından ka-

tledilmi! ve Bosna karyesindekilerin deEdirne'nin sukûtu üzerine kaçmalarıânında yine mezkûr Rumlar yolları keserekahâlî-i #slâmiyyenin mâllarını ya$ma vekadın ve kızların ırzlarına tecâvüz et-mi!lerdir.

2 Katl, ya$ma,hetk-i ırz

Semetli nahiyesininDo$anca karyesi

Bulgar ordusunun karyeyi muhâsara etdi$iesnâsında dâhilde meskûn Rumlar fırsatbularak, isimleri ma‘lûm dört Müsliminhayâtına hâtime çekmi!ler ve evleribasarak e!yâ-yı beytiyyeyi ya$ma vekadın ve kızların ırzlarına tecâvüzetmi!lerdir.

3 Katl ve ya$ma Ada nâhiyesinemerbût Körmutkaryesi

Edirne[ye] firâr eden karye-i mezkûreahâlîsi, !ehr-i mezkûrun sukûtundan sonraBulgar ordusu kumandanının emriylekaryelerine avdet ederken, civâr Rumahâlîsi önlerine çıkarak mâllarını ya$maetmi!ler ve evvelce karyeden firâr ederkendahi merkûm Rumlar tarafından Mustafao$lu Edhem ile Hasan o$lu Mehmed'isûret-i fecî‘ada katletmi!lerdir.

4 Katl ve ya$ma Köseömer karyesi Bulgar ordusunun takarrübü üzerine ahâlî,e!yâlarının kısm-ı küllîsini terkedüp git-mi!ler ve ahâlîden karyede kalma$ı tercîheden be! altı ki!i Rum ahâlî tarafındansûret-i fecî‘ada katlolunmu!dur. Karye-imezkûre ahâlîsi, karyelerine avdetlerin[d]ebütün mâ-meleklerinin ya$ma ve tahrîbedildi$ini görmü!lerdir.

5 Ya$ma vetahrîb

Kuzucu karyesi Bulgar ordusunun takarrübü üzerine firâreden ahâlî ba‘dehu Edirne'nin istirdâdıüzerine karyelerine avdet etdikleri ve fakatbütün mâ-meleklerinin ya$ma ve tahrîb ol-undu$unu görmü!lerdir.



6

6 Katl ve hetk-iırz

Dîvane(?) #lyaskaryesi

Bulgar ordusunun takarrübü üzerine firâramecbûr olan ahâlî, Rum âhâlininhücûmuna ma‘rûz kalarak içlerinden pekço$u katlolunmu! ve muhadderâtınırzlarına tecâvüz edilmi!dir.

7 Katl ve ya$ma Osmanlı karyesi Bulgar ordusundan firâr eden Müslümanahâlî esnâ-yı firârlarında civâr karyelerRumları tarafından yolları kesilerekba‘zıları katledilmi! ve istirdâddan sonraavdetlerinde mâl ve mülklerinin tahrîb ve

ya$ma edildi$ini görmü!lerdir.8 Katl ve ya$ma Mustafapa!a'ya tâbi

Çavdarlı karyesiBurada da aynı cinâyetler tekrâredilmi!dir.

Malkara

Mâhiyyet-i vak'a Mahall-i vak‘a Sûret-i cereyân-ı vak‘a

Hetk-i ırz ve katl DemircinâhiyesindeYaylaköy

Bulgar ordusunun vürûduyla köy ahâlîsi firâr hazır-lı$ında bulunmakda iken Ahmed Pa!a karyesi Rumahâlîsi, köyü muhâsara ederek muhadderât-ı#slâmiyye'nin ırzlarına tecâvüz ve Zühdü A$a

nâmındaki bir köylünün huzûrunda zevce veçocuklarıyla sâ’ireyi katletmi!lerdir.

Balkan Harbi esnâsında Edirne Vilâyeti dâhilindeki Rumlar tarafındanahâlî-i "slâmiyyeye icrâ edilen mezâlimi muhtevî cedveldir.

Tekfurda%ı [Tekirda$]

Numara

Mâhiyyet-i vak‘a Mahall-i vak‘a Sûret-i cereyân-ı vak‘a

1 Ya$ma ve ihrâk #necik Feyz-iHürriyet

karyesi

Ahâlî-i mahalliyyenin firârındanbi'l-istifâde bir buçuk sâ‘at

mesâfede bulunan Semetli karyesiRum ahâlîsi toplanarak karyemesâkinini ya$ma ve ihrâk et-mi!lerdir.



7

2 Ya$ma ve ihrâk #necik O$uzlukaryesi

Bulgar askerinin Tekfurda$ı'nagelmesinden bi'l-istifâde I!ıklar,Semetli, Arabhacı, Mürefte'ninYenice karyeleri Rum ahâlîsi,O$uzlu karyesini ate! altına alupahâlî-i #slâmiyyeyi firâra mecbûretdikden sonra yirmi dört hânedenibâret olan karyeyi hemân kâmilenihrâk etmi!lerdir.

3 Ya$ma ve tahrîb #necik Ahmedce

karyesi

Bulgar askerlerinin Tekfurda$ı'na

girmeye çalı!tıkları sırada ErmeniLeon nâm !ahıs I!ıklar, Semetli,Araphacı, Yeniceköy Rum ahâlîsinitoplayarak O$uzlu karyesini ya$-madan sonra Ahmedce karyesinidahi ya$ma ve ihrâk etmi!lerdir.

4 Ya$ma, ihrâk vekatl

#necik Akçahalilkaryesi

I!ıklar vesâ’ire karyeler Rumahâlîsinden yüz !ahıs, Akçahalilkaryesine hücûm edüp Salih o$luAli'yi cerh ve katl ve mezkûrkaryeyi ya$ma ve ihrâk etmi!lerdir.

5 Ya$ma, gasb vekatl

#necik Kınıklarkaryesi

I!ıklar vesâ’ire karyeleri Rumahâlîsinden ba‘zı !ahısların

Kınıklar karyesine hücûm ederek#brahim o$lu Hızır'ı katletmi!ler vekaryede ya$ma ve gasblarda bulun-mu!lardır.

6 Gasb #necik Avcılarkaryesi

Selçuk karyesi Rum ahâlîsi karyeyegelüp ahâlînin silâh ve melbûsâtınıgasbetmi!lerdir.

7 Gasb ve ihrâk #necik Mahramlıkaryesi

Bulgar askerlerinin Tekfurda$ı'nagirdi$i sırada Selçuk karyesiRumları, Ali ve Ziver beylerinçiftli$ine gelerek erzâk ve hay-vanâtı gasb ve ya$ma ve ihrâketmi!ler ve Semetli karyesi Rumlarıdahi ayn-ı fazâhatı icrâ

eylemi!lerdir.8 Gasb ve baskın #necik Dedecik

karyesiSelçuk karyesi Rumlarından iki ki!ive di$er be! ki!i, karyeye gelerekbârgîr vesâ’ire mevâ! îleri aldıklarıgibi Çorbacı o$lu Hüseyin A$a'nında hânesine baskın yaparak zînetaltunlarını gasbetmi!lerdir.



8

9 Gasb #necik Karansıllıkaryesi

Selçuk karyesi Rumları Bulgar jandarma kıyâfetine girüp karyeyegelerek ahâlînin on be! kadarsilâhını gasbetmi!lerdir.

10 Gasb #necik Ta!umurcakaryesi

Bulgar askerlerinin vürûdundanbi'l-istifâde I!ıklar karyesi Rumahâlîsinden Arkir Kâhyâ ilePandeli, Ta!umurca karyesinegelerek ba‘zı hâneleri basupya$mada bulunmu!lar ve Selçuk

karyesi ahâlîsi ise ahâlî-i#slâmiyyenin tüfenk ve mevâ! îlerinialup gitmi!lerdir.

11 Gasb ve katl vecerh

#necik Otmanlıkaryesi

Selçuk karyesi Rum ahâlîsi karyeyegelerek silâhları taleb etmi!ler vetopladıkdan sonra Ahmed o$luNiyaz Bey, 'i süngü ile katl veAhmed o$lu Hasan A$a'yı üçmahallinden cerheylemi!lerdir.Daha bir çok ki!ileri dedarbetmi!lerdir. Bir kaç gün sonradahi gelüp zahîrelerini almı!lardır.

12 Gasb ve tecâvüz #necik Bulgar askerinin Tekfurda$ı'nagirdi$i sıralarda Selçuk Rum ahâlîsi

gece gündüz ahâlî-i #slâmiyyeyetecâvüz etdikleri gibi, Bulgar asker-lerine de kılavuzluk ederek ahâlîninpâre ve eslihasını aldırmı!lardır.

Edirne

Numara


1 Gasb ve tehdîd Edirne'ninYıldırımköy(?)mahallesi

Edirne'nin sukûtundan üç gün sonra Dimitroveled-i Hristo nâm Rum, bir kaç Bulgaraskeriyle #bi! o$lu Ahmed'in hânesinegirerek zevcesini tehdîd ile pâre ve ine$inive Kuyucu Kâmil'in kezâ iki ine$inigasbetmi!dir.

2 Darb ve i!kence Edirne'ninRumsitihâtûnmahallesi

"ankor Koço nâm !ahıs ki –el-yevmAnadolu'da amele taburlarındadır– yanındaBulgar askerleri oldu$u hâlde Tüccâr KörOsman A$a'yı sokakda darb ile müdhi! i!kence-lerde bulunmu!dur.



9

3 Gasb ve sirkat Edirne Edirne'nin sukûtunda el-yevm dâ’ire-ibelediyye kar!usunda fırıncılık edenKostanti zevcesi Anasta!ya ve dâmâdı firârîDimitri o$lu Nalband, Kula AskerîKı!lası'nda zâbitâna mahsûs e!yâ ile e!yâ-yıemîriyyeyi sirkat etmi!lerdir.

4 Kabristân tahrîbi Edirne Gevzelidi Yorgi ve o$ulları #slâmkabristânının duvarlarını tahrîb ve dükkân-larının önüne kaldırım yapmı!lardır.

5 Esliha-i mirîyyegasbı Edirne El-yevm Yeniimâret'de Yo$urtcu YıldırımlıGavrili o$lu #stefan'ın gasbeyledi$i mîrîsilâhdan dolayı inde'l-muhâkeme altı mâhhabse mahkûm oldu$u.

6 Te!hîr-i silâh Edirne Çilo ve refîki Bakkal Yorgi Yeniimâret'dekahvede oturmakda olan Berber Mehmed'ete!hîr-i silâh etmi!lerdir.

7 #!kence ve darbenkatl

Edirne'ninMihalkoviçmahallesi

Karye-i mezkûre Bulgar ahâlîsi, Bulgaraskerlerini te!vîk ederek mezkûr karyenin#slâm ahâlîsini bir câmi‘e dolduraraki!kence etdirdikleri ve Muhtâr KaraAhmed'in eser-i darbdan müte’essiren vefâteyledi$i.

8 Gasb Edirne'ninMihalkoviçmahallesi

Vagade !öhretli Bulgar, esnâ-yı firârındaFilibeli Hazım'ın hânesine cebren girerekaraba ve bârgîrini gasbetmi!dir.

9 Katl Edirne Çoban Behar, Arabacı Kara Mehmed'i birsûret-i fecî‘ada katletmi!dir.

10 Ya$ma Üsküfçühızırmahallesi

Nalcı Panayot o$lu Hacı Aleko ve o$lu HacıAnesti, Evkâf #dâresi me’mûrlarından ArifEfendi'nin hânesine ta‘arruzla e!yâsınıya$ma etmi!lerdir.

11 Katl ve ya$ma Edirne Edirne'nin sukûtunda Harise o$lu KaraNikoli ve o$ulları Dimitro ve Yorgi, asâkir-iOsmâniyye'ye tecâvüzle berâber bir ço$unu

katl ve ahâlî-i #slâmiyye emvâlini ya$maetmi!lerdir. Merkûmân, Edirne'ninistirdâdında firâr ederek bir daha avdetetmemi!lerdir.

12 Ta‘arruz, ya$mave tahrîb

Edirne Kabak'da Meyhâneci Ligor o$lu #stefan,Kahveci Kabasakal Yorgi o$lu Kostaki veKabak'da bulunan bi'l-umûm Rumlar,asâkir-i Osmâniyye, ve ahâlî-i #slâmiyyeyeta‘arruz ve mâllarını ya$ma etmi!lerdir.



10

13 Hetk-i ırz Edirne Esâmîsi mechûl Rum e!kiyâsı, bâkir vezâtü'z-zevc ma‘lûme'l-esâmî on ikimuhaddere-i #slâmiyye'nin cebrenhânelerine duhûl ile ırzlarını pây-mâletmi!lerdir.

14 Katl ve hetk-i ırz Edirne Yahyabey mahallesinde Hasırcı Süleymanile mahdûmu ve Rejî Kolcusu Emin Çavu!,Mekteb-i Sanâyi‘ Müdîri Rıza Bey,hüviyetleri mechûl Rumlar tarafından katlve Süleyman'ın zevcesinin ırzına tecâvüz

eylemi!dir.15 Katl ve hetk-i ırz Edirne Yorgi o$lu Yani, askerî kâtiblerinden

Behçet Bey'in zevcesinin ırzına tecâvüzdensonra katletmi!dir.

16 Hetk-i ırz Dedea$aç 7 Te!rîn-i Sânî sene [1]328 gecesiDedea$aç'ın Bulgar komiteleri tarafındanzabtı esnâsında !ehr-i mezkûr Rumlarındanba‘zıları tarafından Arabacı "evki'ninhem! îresi "aziye, demiryolu çavu!larındanSadık A$a kızı, Safvet Efendi kızı Emine vedi$er Elif, Fatma, "erife, Aziz A$a'nın kızı,Münire hanımların ırzlarına tecâvüzedilmi!dir.

17 Ya$ma ve gasb Edirne Kovacılar çar!usunda kahvecilik edenDimitri ile re-fîki Kassâb Fileanti ve ÜtücüYorgi, Edirne'ye ilticâ etmi! olan Adanâhiyesi ahâlîsinden bir köylününkoyunlarını ya$ma ve asâkir-iOsmâniyye'nin silâhlarını gasbetmi!lerdir.

18 Ya$ma ve gasb Edirne "ıho o$lu Yorgi, Ayvaz, Çoban Panayot,Sıvacı Kosti, Celaskor o$lu Vasil, KokonaVasil, Ba$çevan Mi!o, Çolak Sotiri,Sofiloki Dimitri, Ba$çevan Dimo o$luAngeli, Bakkal Sakilaridis, Fırıncı Anesti,Ba$çevan Morinaya Yorgi, Ba$çevan Potkao$lu Mihal ve birâderi Yorgi nâm Rumlar

Nâ’ib Çelebi mahallesinden Mûytâb HacıMehmed Efendi ile ilticâ’en Edirne'debulunan bir çok #slâm köylülerininhânelerine cebren duhûl ile e!yâ vehayvanlarını gasbetmi!lerdir.

19 Katl Edirne Kummahalleden Fırıncı Anesti dâmâdıFırıncı Vasil asâkîr-i Osmâniyyeden birkaçını katletmi!dir.



11

20 Tecâvüz ve tahkîr Edirne Kummahallede Fırıncı Toma ekmek almaküzre gelen #slâm kadınlarının ellerindekimeskûkât-ı Osmâniyyeyi yüzlerine fırlatarakkendilerini de itüp kakarak tahkîrâtdabulunmu!dur.

21 Ya$ma ve gasb Edirne Kızılmescid mahallesinde ParayankoHristaki, Kadınköylü "ider, Kapatiri,baltalarla Ma‘rûf Hoca, Mü’min Hoca, veYıldırım Bâyezîd mahallelerine hücumla hâ-neleri ya$ma ve bir çok hayvanât-ı

bakariyyeyi gasbetmi!lerdir.22 Ya$ma ve cerh Edirne Edirne'nin sukûtunda tüccârdan Mirasyedi

!öhretli Vasil, avenesiyle Kahveci TatarAhmed A$a'nın hânesine cebren duhûl ilemerkûmu darb ve i!kence etmi!lerdir. DeliKosti o$lu Tütün Kıyıcısı Andon, Kayıkcı!öhretli Mehmed Çavu!'un hânesine duhûlve e!yâsını gasb ve Meyhâneci Hristo dahiEdirne'ye ilticâ etmi! olan etrâf kurâahâlîsinin hayvanât ve e!yâlarını ya$ma veMadano$lu mahallesinden Kör Tana! verüfekâsı belediye gazinosunun kapularınıkırarak derûnunda bulunan gaz vesâ’ireyigasb ve Kiri!hâne ulemâsından Hacı AliEfendi'yi pâresine tam‘an sûret-igaddârânede darb ve vücûdunun müte‘addidmahallerinden cerhetmi!lerdir.

23 Katl ve ya$ma Edirne Etrâf ve kurâdan Edirne'ye ilticâ etmi! veköyler hâricindeki böcekliklerde iskânetdirilmi! olan Çirmen, Çavdarlık,Yarbustatar,, Köremin, Simen, "ahince,#neo$lu ve Ahurköy karyeleriyle di$er kurâahâlîsi, Edirne'nin sukûtu üzerine Bulgaraskeriyle Rum çetelerinin katl ve ya$ma vetecâvüzlerine ma‘rûz kalmı!lardır.

Hayrabolu




13

Tahrîb Ulaman, #shaklı,Bulgur

Karyeleri Esendik, Yaya$ac, Gölcük Rumlarıtarafından tahrîb olunmu!dur.

Tahrîb "arköy #slâm hâneleri dahi tahrîb olunmu!dur.

"nöz

Mâhiyyet-i vak'a Mahall-i vak‘a Sûret-i cereyân-ı vak‘a

Katl ve ırzatecâvüz, gasb Kemerli karyesi Kemerli ve civâr kurâsı Rumları, karye-imezkûrede iskân edilen muhâcirînden bulunanzevcesinin cebren ırzına tecâvüz ve ahâlîdenma‘lûmu'l-esâmî dokuz Müslimi, karye derûnundabirer birer !ehîd ve umûm kurâ ahâlîsininhayvanât ve e!yâ ve zehâ’irini gasbetmi!lerdir.

Tehdîd, darb vei!kence, gasb

Çandır karyesi Karye Rumları ahâlî-i #slâmiyyeyi tehdîd veba‘zılarını darb ve i!kence ederek mâllarınıgasbetmi!lerdir.

Fidye-i necât ahzı #ncirlik karyesi Rumların i!âretleriyle Bulgarlar ahâlîden binliraya karîb fidye-i necât almı!lardır.

Baskın, darb,

i!kence, gasb

Galata karyesi Çelebi, Kemerli, Arnavudköy Rumları karyeyi

basarak ahâlî-i #slâmiyyenin hânelerine cebrenduhûl ve darb ve i!kence sûretiyle be! yüz lirafidye-i necât almı!lardır.

Katl ve i!kence Hasköy karyesi Kocaali, Çelebi, Kemerli karyeleri Rumları bukaryeye gelüp bir çok ahâlî-i #slâmiyyeyi katl vee!yâlarını ya$ma etmi!lerdir.

Katl Çataltepe karyesi Yenice ve Hisârlı karyeleri Rumları bu karyeahâlîsinden #brahim o$lu Sâlim'i sopa ile veHüseyin o$lu Said'i dahi kur!unla katletmi!lerdir.

Katl Sultaniçe karyesi Çavu! ve Yeniceköy Rumlarının te!vîkiyle LimanRe’îsi Mülâzım Süleyman o$lu Hâfız Mehmed,Telgraf Me'mûru Hacı Hasan Efendi Bulgarlar

tarafından katledilmi!dir.#!kence Kelçavu! karyesi Rumların te!vîkiyle ahâlî-i #slâmiyyeye Bulgarlar

tarafından i!kence olunmu!dur.

#!kence Çeriba!ı karyesi “

Ve fidye-i necâtahzı

Vakıf karyesi Fidye-i necât almı!lardır.

Katl Büyükyassıobakaryesi

Abidin Efendi'yi katletmi!lerdir.



14

Katl ve i!kence #nöz On yedi ki!iyi katletmi!lerdir.

Harb-i hâzır esnâsında Rum çetelerinin Edirne Vilâyeti'ndeahâlî-i "slâmiyyeye kar$ı icrâ eyledi%i mezâlimi

hulâsaten muhtevî cedveldir.

Numara

Mâhiy-

yet-ivak‘a Târîh-ivak‘a

Mahall-i

vak‘a Sûret-i cereyân-ı vak‘a

1 Vize Gasb 8 Mart[13]33

Evrencikkaryesi

Karyeye bir sâ‘at mesâfedebulunan de$irmene on !akîgelerek De$irmenci Ali ile mü!teriMustafa'yı ba$layarak mü!terininbe! buçuk kile dakîkiniahzeyledikleri.

2 Vize Gasb 17 Temmuz[13]33

Ayanakaryesi

Karyeye bir sâ‘at mesâfedeAsmakaya nâm mahalde be! !akîahâlî-i #slâmiyyeden üç !ahsınyollarını kat‘ ile üzerlerindekipâreyi ve bir bârgîr, bir esterlerini

gasbetdikden sonra Esmanâmındaki kadını a$ır sûretde darbve mecrûh etdikleri.

3 Vize Gasb 6 Nisan[13]33

Sergenkaryesi

Nâhiyeye bir buçuk sâ‘atmesâfede hayvan ra‘yedensı$ırtmaçlara üç Rum çetesitecâvüz ederek iki aded öküz vebir dü$e gasb ve hayvanları a$acaba$ladıkları.

4 Vize Gasb 29 Mayıssene [13]33

Sergenkaryesi

Bir sâ‘at mesâfede Pendemori(?)nâm mahâlde iki !akî #slâmyolcuların önüne çıkarak ekmekve pârelerini gasbetmi!lerdir.

5 Vize Gasb 27 Nisansene [13]33

Evrencikkaryesi

Karyeye bir sâ‘at mesâfede dört!akî orada bulunan çobandan biröküz gasbetmi!lerdir.

6 Gasb vei!kence

25 minh Evrencikkaryesi

Bir sâ‘at mesâfede üç Rum !akîsiahâlî-i #slâmiyyeden ba‘zılarınınyolunu keserek i!kence icrâetmi!ler ve pâre ve ekmeklerinigasbetmi!lerdir.



15

7 Gasb 5 Mayıssene [13]33

Sergenkaryesi

Sekiz !akî yol keserek ahâlî-i#slâmiyyenin ekmek ve pâreleriylebir bârgîrlerini gasbetmi!lerdir.

8 Gasb 12 Haziransene [13]33

Ayâna-Akpınararasında

Altı !akî üç #slâmın önüne çıkarakpâre, bârgîr ve esterlerini alarakkendilerini de bir a$aca ba$layupsavu!mu!lardır.

9 Katl vecerh

18 " Hamidiyeile Urgaz

arasında

De$irmenden gelen dörtMüslimden ikisi katl ve birisi

cerhedilmi!dir. "akîler altı ki!idir.10 Gasb 19 " Evrencik

karyesiKaryeye bir sâ‘at mesâfede HocaHasan Efendi ile Tahsîldâr#skender Bey'in önlerine çıkandört e!kıyâ mûmâ-ileyhlerisoymu!lardır.

11 Gasb 15 Temmuzsene [13]33

Evrencik-Sergenarasında

Ahâlî-i #slâmiyye'nin önüne dört!akî çıkarak unlarınıgasbetmi!lerdir.

12 Gasb 23 Temmuzsene [13]33

Evrencik-Sergenarasında

Aktopak nâm mahâlde üç #slâmkadının önüne çıkan üç !akîmezbûreleri tehdîd ederekerzâklarını gasbetmi!lerdir.

13 Katl 20 minh Kireçkuyu #smail A$a'yı da$a kaldırane!kıyâlar merkûmukatletmi!lerdir.

14 Gasb 20/21 minh Evrencik -Kireçkuyuarasında

Sergen'e gitmekde olan üç #slâmınönüne çıkan dört çetenin,merkûmûnun nakid ve e!yâlarınıgasbettikleri.

15 Tecâvüz 26 minh Pineke(?)-Vizearasında

Yirmi yedi ki!iden mürekkeb birçetenin Onba!ı Sadık'a hücûmu.Merkûm firâr ederekkurtulmu!dur.

16 Gasb vekatl 8 Temmuz[13]33 #$neada [#$neada]ya bir sâ‘at mesâfedeSı$ır mandırasının bayırı altındaüç Rum !akîsi Çoban "erif'isazlı$a götürmü!ler ve oradamûmâ-ileyhe i‘tirâflarından, ev-velce Demirköy Leylî Mektebmandıralarından birini gasb ileçobanını katlettiklerianla!ılmı!dır.



16

17 Gaybû-bet

15 A$ustossene [13]33

#$neada #$neada korucusu #smail,Longuz'dan #$neada'ya gelirkenortadan gâ’ib olmu!dur.

18 Gaybû-bet

30 minh Korfakulübe karyesi

Karyeye üç çar-yek sâ‘atmesâfedeki de$irmenden gelirkenortadan gâ’ib olmu!dur Hüseyino$lu Dede Hasan.

19 Ta‘arruzve cerh

17 Te!rîn-iSânî sene[13]33

Korfakulübe karyesi

Bir sâ‘at mesâfede Elma mevki‘inâm mahâlde giden Hudûd TakımKumandanı Hakkı Efendi'yee!hâs-ı mechûle silâh atarakmûmâ-ileyhin yanındaki neferinmecrûhiyetine sebebiyetvermi!lerdir.

20 Müsâdeme veistîsâl

20 Mayıssene [13]33

Kurudere Dört ki!iden mürekkeb bir çete ikisâ‘at müsâdemeden sonraefrâdından biri meyyiten, di$erlerihayyen der-dest edilmi!dir.

21 Vize Cerh 10 Nisansene [13]33

Hamidiyekaryesi

[Hamidiye karyesi] #mâmı #smailEfendi'yi üç !akî cerhetmi!lerdir.

22 Vize Katl vecerh

19 Haziransene [13]33

Hamidiye -Kurudere

Adedleri mechûl Bulgar e!kıyâsıUrgaz köyünden avdet eden altıki!inin yolunu keserek ikisini katlve birini mecrûh etmi!lerdir.

23 Katl 19 Te!rîn-iEvvel sene[1]330

Korfakulübe –Muradlıarasında

Rum e!kıyâsı Longuz korucusu#lyas'ı katletmi!lerdir.

24 Katl vecerh

6 Haziransene [1]330

Sa[r]paçkaryesi

Mechûl Bulgar e!kıyâsı ahâlî-i#slâmiyyeyi pusuya dü!ürerekRamazan o$lu #brahim'i katl ve

sekiz ya!ındaki Fatma'yı damüte‘addid mahallerindencerhetmi!lerdir.

25 Katl 11 Haziransene [13]33

Magalavid Demirköy ile Velika Rumkulübeleri arasında dokuz e!kıyâpusu kurarak be! refîkiyle oradangeçen Ahmed o$lu Mehmed[i]katletmi!lerdir.



17

26 Katl 5 Mayıssene [1]331

Çoçorika(?) Demirköy Jandarma BölükKumandanlı$ı efrâdından #brahimo$lu #smail Hakkı üç mekârî ileDemirköyü'ne avdet ederken yediki!ilik bir çetenin pususunadü!erek katlolunmu!dur.

27 Katl 20 Temmuzsene [1]333

Sivri Demirköy jandarma efrâdındanMehmed o$lu #smail Balçıklı,#brahim o$lu #shak, Sivri'dengelirken pusuya u$rayarak

katlolunmu!dur.


Turulya Mehmed o$lu Osman, PehlivancaAli, Mustafa o$lu Ali'nin önünebe! e!kıyâ çıkarak Pehlivan o$luAli'yi alup götürmü!ler, di$erlerifirâr etmi!lerdir. Mu’ahharanAli'nin na‘a!ı bulunmu!dur.

29 Katl vecerh

23 A$ustossene [1]331

Temvoda[?]bayırı

Edirne Vâlîsi ve Demirköy Kâim-imakâmı, Demirköyü'ndengiderken e!kiyâ pususunau$rayarak otomobil !oförü ilevâlînin o$lu mecrûh olmu! vemu’ahharan vâlînin mahdûmumüte’essiren irtihâl etdi$i.

30 Katl 1 Mayıssene [1]331

Velikaköprüsü

Demirköy Jandarma bölü$üefrâdından Hüseyin o$lu E!ref'ikatletmi!lerdir.


Papakot-ra(?)

Sivrikulübe karyesindenSülo!(?)o$lu #smail ile refîkiMustafa o$lu #smail ve Ahmedo$lu Mehmed köylerine avdetederken meçhûl e!kıyâ tarafındanatılan mermilerle Ahmed o$luMehmed maktûl dü!mü!dür.

32 Katl 21 Nisansene [1]331 Hırsızpınarı Demirköy jandarma efrâdından birkısmı pusuya u$rayarak içlerindenHalil o$lu Hasan Çavu! bo$azından mecrûh vemüte‘âkiben terk-i hayât etmi!dir.

33 Gasb 9 Nisan sene[1]333

Çimendere Üç !akî Yorgi o$lu Nikola'nınönüne çıkarak arabasındanöküzleri çıkarup birisini almı! vesavu!mu!lardır.



19

46 24 Te!rîn-iEvvel sene[13]33

Çayırlı #n!â’at taburundan SüleymanÇavu!, Uzunköprü'ye giderken üçmüsellah !ahıs önüne çıkarak pâreve sâ‘atini gasbetmi!dir.

BOA. DH. EUM. 3. !b. 24/17

3

BALKAN SAVA" I SIRASINDA RUMLARIN ED ! RNE VE DEDEA% AÇ’TA MÜSLÜMANLARA KAR" I YA% MA, TECAVÜZ VE

KATL ! ÂM UYGULADIKLARI

Balkan Sava $ı sırasında Edirne ve Dedea # aç’ın dü $man elinegeçmesiyle beraber bölgedeki Rumların merkeze ba # lı mahalle veköylerde Müslümanlara kar $ı acımasız bir tutum sergileyerek i $kence vekatliâm yaptıkları; evlere zorla girerek, de # erli e $ ya ve paraları ya # malayıp hayvanları gasbettikleri, kadın ve kızların namuslarını

kirlettikleri, Müslüman nüfusun bir kısmının mezâlimden dolayı yurtlarınıterke mecbur kaldıkları hakkında yer, zaman ve isim belirten raporlar.

2 Haziran 1918

Edirne Vilâyeti

Mektûbî Kalemi

Husûsî: 604 Hulâsa: Merkez-i vilâyetde vukû‘ bulan

tecâvüzâta müte‘allık raporunleffiyle.

Dâhiliye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine


29 Mayıs sene [1]334 târîhli ve 589 numaralu arîzaya zeyldir. Merkez-ivilâyetde Balkan Muhârebesi esnâsında Rum ahâlî tarafından vukû‘bulan tecâvüzâtamüte‘allik polis müdîriyetinden bu kerre de tevdî‘ olunan bir kıt‘a rapor leffen arz utakdîm kılınmı!dır. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.



20

Fî 22 "a‘bân sene [1]336 veFî 2 Haziran sene [1]334

Edirne VâlîsiZekeriya Vehbi

Numara: 5

Balkan Muhârebesi esnâsında Rum ahâlîsi tarafından vukû‘bulan tecâvüzâthakkında icrâ edilmekde bulunan tahkîkâtda:

1- Edirne'nin sukûtunda Yorgi o$lu Yani nâmındaki !ahsın ol zaman dâ’ire-ibelediyye civârında ikâmet eden askerî kâtiblerinden Behçet Efendi'nin zevcesininırzına tecâvüzle berâber katletdi$i ve fi‘l-i mezkûrdan dolayı merkûm Yani'ninel-yevm mahkûmen mevkûf bulundu$u.

2- Üç yüz yirmi sekiz senesi !ehr-i Te!rîn-i Sânîsi'nin yedinci ve Îd-i Adhâ'nınbirinci gecesi Dedea$aç !ehrinin Bulgar komiteleri tarafından esnâ-yı i!gâlinde, !ehr-imezkûr Rumlarından ba‘zıları tarafından Arabacı "evki'nin hem! îresi "aziye, demiryolu çavu!larından Sadık A$a kızı, Düyûn-ı Umûmiyye kantarcısı Safvet Efendi kızıEmine, e!râfdan Hacı Mahmud A$a'nın zevcesi Elif ve Fâik Efendi'nin evlâd-ıma‘neviyyesi Fatma, "i!ko Mehmed'in kızı "erife, Kürd Aziz A$a'nın kızı, Yüzba!ımüteveffâ Osman A$a'nın zevcesi ve A‘zâ Naim Bey'in hidmetcisi Münîre hanımlarınırzlarına tecâvüz edildi$i.

3- Edirne'nin sukûtunda Kızılmescid mahallesinden olup Kovacılar Çar!usu,'nda kahvecilik eden Dimitro, refîki Kassâb Fileanti ve Ütücü Yorgi, ol vakit ilticâ’enEdirne'de bulunan Ada nâhiyesi ahâlîsinden bir köylünün koyunlarını ya$ma veasâkir-i Osmâniyye'nin silâhlarını ahz u gasb eyledikleri.

4- Edirne kal‘asının sukûtuyla Bulgarların !ehre duhûlünde Kızılmescidmahallesinden "imo o$lu Yorgi, Bülbül Hâtun mahallesinden Ayvaz, Hacı Sarrâf

mahallesinden Çoban Panayot, Kızılmescid mahallesinden Sıvacı Kosti, KadınköylüCelaskor o$lu Vasil, Akmescid mahallesinden Kokona Vasil, KummahalledenTelekci o$lu Ba$çevân Mi!o, Bakkal Çolak Sotiri, Sofiloki Dimitro, Ba$çevân Dimoo$lu Angeli, tebe‘a-i Yunâniyyeden Bakkal Sakilaridis, Fırıncı Anesti, Ba$çevânMorniya Yorgi, Ba$çevân Potka o$lu Mihal ve birâderi Yorgi, Nâ’ib Çelebimahallesinden Mûytâb Hacı Mehmed Efendiyle ilticâ’en Edirne'de bulunan bir çok#slâm köylülerin, Ma‘rûf Hoca mahallesinden Hüseyin A$a'nın ve bir çok #slâmahâlînin hânelerine cebren duhûl ile e!yâ-yı beytiyye ve hayvanâtını ve askerî e!yâdeposuyla beylik hayvanâtını ahz u gasb ve ya$ma eyledikleri.



21

5- Zincirlikuyu'da kahvecilik eden Istranca !öhretli Vasil, Elçili karyesindenHâfız Sâlim Efendi'yi katletmek maksadıyla elinde bıçak oldu$u hâlde taharrî etdi$i.

6- Kızılmescid mahallesinden Fıçıcı Hacı Keprit mu‘teberândan Kâdî o$luMehmed A$a'nın hânesine duhûl ve balta ile hücûm ederek mûmâ-ileyhi katletmeküzre aradı$ı.

7- Kummahalleden Fırıncı Anesti'nin dâmâdı Fırıncı Vasil, asâkir-iOsmâniyyeden bir kaçını katletdi$i ve âmâl-i Yunaniyye besledi$i mervîdir.

8- Kummahallede Fırıncı Toma ekmek almak üzre fırınına gelen #slâmkadınlarının ellerindeki mes[k]ûkât-ı Osmâniyyeyi alarak arkasına sürdükten sonrayüzlerine atmakla berâber "Bu Çingâne devletine â’id pârelerin hükmü kalmadı.Bulgar pâresi getirmez iseniz açlıkdan geberirsiniz" diyerek kadınlara itüp kakmaksûretiyle tecâvüzâtda bulundu$u.

9- Kızılmescid mahallesinden Parapanko Hıristaki, Kadınköylü "ider,Pekatepri, ellerinde balta ve bıçaklar oldu$u hâlde Ma‘rûf Hoca, Mü’min Hoca veYıldırım Bayezid mahallâtına hücûmla #slâm hânelerinden ba‘zılarını ya$ma ve birçok hayvanât-ı bakariyyeyi gasbetdikleri.

10- Edirne'nin sukûtunda tüccârândan Mîrâsyedi !öhretli Vasil, ba!ına topladı$ıavenesiyle Kazzâz Salih mahallesinden Kahveci Tatar Ahmed A$a'nın hâne kapusunu!ikestle duhûl ve merkûmu darb ve i!kence eyledi$i, Karaka! mahallesinden DeliKosti o$lu Tütün Kıyıcısı Andon, Vize Çelebi mahallesinden Kayık[c]ı !öhretliMehmed Çavu!'un hânesine duhûl ve e!yâsını gasb ve mahalle-i mezkûredenmeyhâneci Hıristodol dahi ol vakit Edirne'ye ilticâ etmi! olan etrâf kurâ ahâlîsininhayvanât ve e!yâlarını ya$ma etdikleri Madano$lu mahallesinden Kör Tana! verüfekâsı belediye gazhânesinin kapularını kırarak derûnunda müddahar gâz vesâ’ireyiahz u gasb ve Kiri!hâne ulemâsından Hacı Ali Efendi'yi pâresine tam‘an sûret-igaddârânede darb ve vücûdunun müte‘addid mahallinden cerh ile ma‘lûliyetinesebebiyet verdikleri.

11- Nepaiye mahallesinden A!çı Sotir esnâ-yı sukûtda Osmanlı zâbitân veefrâd-ı askeriyyesine hitâben "Ordularınız ne vakit gelecek ? Gelmeye yeti!meye idi.Çok !ükür Çingânelerden kurtulduk. Bizim öteden beru arzu etdi$imiz vebekledi$imiz Bulgar orduları geldi." gibi hakâret-âmîz sözler sarfetdi$i.

12- Harb münâsebetiyle etrâf kurâdan Edirne !ehrine ilticâ etmi! ve köprülerhâricindeki böcekhânelerde iskân ve ikâme etdirilmi! bulunan Çirmen, Çavdarlık,Yarbustatar, Köremin, Simen, "ahince, #neo$lu ve Ahurköy karyeleriyle di$er kurâahâlîsi kal‘anın sukûtunun iki, üç ve dördüncü günleri Bulgar asâkiriyle mü!tereken



22

Rumlar tarafından dûçâr-ı ta‘arruz, katl ve ya$ma edilmi!ler ise de kurâ-yı mezkûrahâlîsinin vilâyet dâhilindeki kurâya iskân etdirilmi! olduklarından dûçâr-ı tecâvüzolanlarla mütecâvizlerin hüviyetleri anla!ılamadı$ı lede't-tahkîk mübeyyin i!bu raportasdîkan takdîm kılındı.

Fî 29 Mayıs sene [1]334 Mühür

BOA. DH. EUM. 3.!

b. 25/61

4

" ARKÖY, ! PSALA VE KE " AN’DA BULGAR ASKERLER ! YLE RUM VEYUNAN ÇETELER ! N ! N ÇOK SAYIDA KÖYÜ YAKIP,

MÜSLÜMAN AHAL ! Y ! KATLETT ! KLER !

Balkan Sava $ı sırasında " arköy’ün Bulgarlar tarafından i $galindenönce kaza halkının Anadolu ve Gelibolu’ya göç etmesinden dolayı Rum

tecavüzüne u # rayan köy olmadı # ı, yalnız ! shaklı ve Kızılcaterziköylerinden henüz göç etmekte olan on be $i a $kın ki $inin Rumlartarafından katledildi # i ve kadınlardan bir kaçına Bulgar askerleritarafından tecavüz edildi # i; Ulaman, ! shaklı, Bulgur köylerinin tamamen,Esendik, Yaya # aç köylerinin kısmen tahrip edilip, enkaz ve kiremitlerinin Rumlar tarafından ya # malandı # ı, Ke $an’a ba # lı Mercan, Kılıç, Do # anca-i Kebir, Seydi, " ükraniye, Yerlisu, Adilhan köylerinde can kaybıolmayıp yalnız evlerin tahrip edilerek ya # malandı # ı ve ! psala’ya ba # lıKarpuzlu, Pa $a, Kumdere, nefs-i ! psala, Esedce, Sarpdere köylerinde deaynı zulmün yapıldı # ı; Bulgar ordusunun Ke $an’dan geri çekilmesi ve Müslüman erkeklerin köylerinden ba $ka yerlerde bulunmalarından dolayı

Beyköyü, Di $budak, Karahisar, Beylikmer’a köylerinin tamamen, Erikli, Mecidiye, " abanmer’a köylerinin ise kısmen Rumlar tarafından tahripedilip, yakıldı # ı, hayvanlarının gasbedildi # i, Karasatı köyünden yirmidokuz ki $inin katledilip, kadınlardan bir kaçına tecavüz edildi # i, Babaeski’nin Rumların eline geçmesiyle Karasatı’ya göç eden on hane ! slâm muhacirinin vah $ice öldürüldü # ü; öldürme ve gasb olaylarının faillerinin bir kısmının Yunanistan’a firar ettikleri.

3 Temmuz 1918



23

Edirne

728

Mâdde1- Balkan Muhârebe-i zâ’ilesinde "arköy kazâsı ahâlî-i #slâmiyyesinin, Bulgar

askerinin kazâ mıntıkasını istîlâsından iki üç gün mukaddem bir kısmı Anadolu'ya vebir kısmı da Gelibolu'ya hicret etdiklerinden, Rum ahâlîsi tarafından tecâvüzâta

ma‘rûz kalan köy ahâlîsi olmayup ancak #shaklı karyesinden Rasim ve Ahmed,#brahim, Hasan, Kâmil'in "arköy'e gelmekdelerken ak!amın hulûlüne mebnî "arköy'ebir sâ‘at bu‘d-ı mesâfede Do$ancılı Çiftli$i'nde kalarak Gölcük karyesinden Arkirosile Filib o$lu Çakır Dimitri ve Yuvan, Kâhya o$lu Yakim, Filib o$lu Ananost veAndon o$lu Papas Dimo ve daha te!hîs edemedi$i bir kaç Rumlar tarafındankatledildikleri, mütecâvizlerden her nasılsa kendisi tahlîs edüp yalnız firâra muvaffakolan #shaklı karyeli Ali tarafından ifâde edilmi!dir.

2- Kızılcaterzi karyesinden bir kaç kadın ile #smail Çavu!'un Gelibolu'yahicretleri esnâsında Eksamel tarafından yolları kat‘ ve ba!larında YeniköyRumlarından te!hîs edemedikleri bir kaç ki!i oldu$u hâlde Bulgar askerleri tarafındander-dest olunarak tekrâr Kızılcaterzi karyesine getirildikleri ve ırza tecâvüz

vukû‘bulmadı$ı ifâde ediliyorsa da hâricen edilen arîz amîk tahkîkâta nazaranbunlardan bir kaçının ırzlarına tecâvüz etdikleri anla!ılmı!dır.

3- Vapura yeti!emeyerek kasabada kalan "arköylü Halil ile Jandarma Sabri veTelgraf Çavu!u Ali Bey ve Hasan Çavu! ve familyası ile o$lu ve Kıbtî Kör Mehmedve iki o$lu Hüseyin Çavu! ve Kavaklı Ali'nin dahi kasabada kimler tarafındankatledildikleri mechûlünde kalmı!dır.

4- Ulaman, #shaklı, Bulgur karyeleri hânelerinin dahi kâmilen Esendik,Yaya$aç, Gölcük Rumları tarafından tahrîb edilüp enkâzı ve kiremidleri alınmı! veasâkir-i Osmâniyyenin buralarını hîn-i istîlâsında, kerestelerden bir kısmı mezkûrkaryelerde bulunarak ashâbına i‘âde edilmi!dir.

5- Kasabadaki #slâm hâneleri dahi Bulgarların vürûdundan sonra kâmilen Rumahâlîsi ve bi'l-hâssa belediye riyâsetinde bulunan Mürefteli Yuvan A$a, belediyekalfası ve Sandalcı Koço tarafından tahrîb edildi$i ve Yunanlı Andonaki'nin zevcesiAnna'nın bu husûsda bir çok roller oynadı$ı ve mütecâvizlerden kasabadabulunanlardan mâ‘adâsının Yunan'a firâr etdikleri, tahkîkât-ı vâkı‘adan anla!ılma$lai‘âdeten takdîm kılındı$ı ma‘rûzdur.

Fî 11 Haziran sene [1]334 Aslına mutâbıkdır.



24

Mühür

Numara: 113

Ke $an Kâ’im-i makâmlı # ı Cânib-i Âlîsine

#zzetlü efendim,

29 Haziran sene [1]334 târîhli ve 256 umûm numaralı ta[h]rîrât-ı aliyye-ikâ’im-i makâmîleri cevâbıdır.

Balkan Muhârebesi esnâsında nâhiyenin; sekenesi #slâm olan Mercan ve Kılıçve Do$anca-i Kebir ve Seydi ve "ükrâniye ve Yerlisu ve Adilhân karyeleri ahâlîsikable'l-i!gâl umûmiyetle Gelibolu'ya hicret eyledikleri cihetle nâhiyeden Rum ahâlîsitarafından gerek cân ve gerek ırz ve nâmûsuna ta‘arruz edilmi! kimse olmadı$ı veahâlî-i merkûmûnun yalnız bo! kalan hâneleri ile metrûkâtının Grabona[Grebene] veMavroz ve Karlı ve Mahmud ve Kadı karyeleri Rumları tarafından kâmilen tahrîb veya$ma olundu$u ve ancak #psala nâhiyesinin Karpuzlu Pa!a ve Kumdere ve nefs-i#psala ve Esedce ve Sarpdere karyeleri ahâlîsi ile Ke!an'ın bir kısım ahâlîsinin esnâ-yı

hicret ve mürûrlarında Grabona ve Mavroz karyeleri arasında, mezkûr karyeler Rumahâlîsi tarafından üzerlerine hücûm ve silâh isti‘mâl olunmak sûretiyle tecâvüzâtama‘rûz kaldıkları bi'z-zât icrâ kılınan tahkîkâtdan anla!ılma$la arz-ı keyfiyyet olunurefendim.

Fî 2 Temmuz sene [1]334Yerlisu Müdîri

Mehmed

Numara: 46

Mahremdir

Ke $an Kazâsı Kâ’im-i makâmlı # ı Cânib-i Âlîsine

Fî 29 Haziran sene [1]334 târîh ve 256 mahrem numaralı tahrîrâta cevâbdır.

Nâhiye dâhilinde Balkan Muhârebesi esnâsında Rum ahâlî tarafından tecâvüzâtama‘rûz kalan yegâne #slâm karyesi Karasatıdır.

1- Bulgarların Uzunköprü'ye duhûllerini müte‘akib Do$anca karyesi ahâlîsiKarasatı'yı abluka ederek evvelâ silâhlarını toplamı!lar, mu’ahharen köyün hâricine



25

çıkararak yirmi dokuz erkek ve çocu$u !ehîd eylemi!ler ve kadınlardan bir kaçının ırzve nâmûslarına tecâvüzle hubûbât ve e!yâyı nehb ü gârete koyulmu!lardır.

2- Vak‘a-i fecî‘anın fâ‘illeri: Do$ancalı Kabakyani, Todorço, #steryani, MuhtarDragaman[Dragoman], Hrito, Papas Todori, Kısa Dimitro ve rüfekâsından ibâretdir.

3- Bunlardan Kabakyani, Papas Todori, Ba$çevan Keberyo, Penteryani, KısaDimitro, Kaval Yanako, Kafal Andon, Balkan Harbi'ni müte‘âkib Yunanistan'a firâretmi!lerdir.

4- Hâl-i hâzırda Do$anca'da sâkin olanlar Muhtâr Dragoman, Todorço, Hristo,Keçici #stavri, Papas o$lu #steryani'den ibâret olup bunlar da di$erleriyle berâber katlfi‘iline, hem de nehb u gârete i!tirâk eylemi!lerdir.

5- Kabak Dimitri, #sperdaki, "eyder Hrito ve emsâli de el-yevm Ordu-yıHümâyûn'da müstahdem bulunmakdadırlar.

6- Karasatı karyesinden !ehîd edilen kesân ber-vech-i âtî beyân olunur: KerimA$a'nın Kadir, Yunus o$lu Hüseyin, Hasan o$lu Mehmed, Osman Hoca, #smail Hoca,Muttalib A$a, Muttalib o$lu Ahmed, Hacı Ahmed, Hacı Ahmed'in #smail, HüseyinHoca'nın Mustafa, Mustafa'nın #smail, Mustafa'nın Ali, #skender o$lu Mehmed Ali,

#skender o$lu Ahmed, di$er o$lu Mehmed, Haseki Ahmed o$lu Ali, Hızır A$a, Hızıro$lu Mehmed, Mustafa o$lu Hüsni, Mustafa o$lu Osman, Ali A$a, Abdi A$a, Bahrio$lu Süleyman, Kadir o$lu Arif, Dereli Mehmed'in karısı Ay!e, Emin o$lu Veysel,Zekeriya A$a, Zekeriya'nın o$lu, Edhem o$lu Hızır.

7- Bâlâda muharrer !ühedâdan mâ‘adâ Babaeski'nin sukûtuyla Karasatı'ya ilticâeden sekiz on hâne #slâm muhâcirlerini de kezâlik katli‘âm eylemi!lerdir.

8- Bâlâdaki yedi maddelik ma‘rûzât Karasatı karyesi muhtarı #smail ve karye-imezkûre e!râfından olup el-yevm nâhiye a‘zâsı bulunan Abdülkerim a$alarınma‘al-kasem ifâdeleri üzerine yazılmı!dır.

Fî 2 Temmuz sene [1]334

Pa!ayi$it Müdîri

Osman Nuri

Numara: 112

3/7/[13]34

Ke $an Kâ’im-i makâmlı # ı Cânib-i Âlîsine



26

#zzetlü efendim hazretleri,

Fî 29 Haziran sene [1]334 târîh ve 256 numaralu emir-nâme-i aliyyelericevâbıdır.

Balkan Muhârebesi esnâsında Rum ahâlî tarafından #slâmlara îrâs ve îkâ‘ edilenzâyi‘ât ve tecâvüzâtın safahât ve tarz-ı cereyânı hakkında sûret-i mahremânedeyapılan tahkîkâtın muhassalası ber-vech-i âtîdir.

1- Nâhiye dâhilinde Rumların meskûn bulundukları karyeler körfeze nâzırkurâ-yı sâ’ireye hâkim bir vaz‘iyetdedir. Bu sûretle Balkan Muhârebesi esnâsında#slâmlarla meskûn karyeler dâ’imî bir kontrol altında bulundurulmu! ve ahâlî bir kavsve karagollarla muhât çenber hâricine çıkarılmamı!dır.

2- Te!rîk-i mesâ‘îden çekinmeyen Rumlar, Bulgar ordusunun çekilmesinden veerkeklerin ötede beride angaryalarda bulunmalarından bi'l-istifâde tezyîd-i fa‘âliyyetve bo! kalan kurâyı tahrîb ve ihrâka gayret etmi!lerdir.

3- Beyköyü, Di!budak, Karahisar, Beylikmer‘a karyeleri tamâmen imhâ, Erikli,Mecidiye, "abanmer‘a karyeleri de kısmen tahrîb edilmi!dir.

4- Hicret edemeyerek karyelerinde kalan ahâlînin vakitli vakitsiz hânelerineduhûl ve karyeler civârında silâh endâht ederek ihâfe ve tehdîd ve mallarını gasb, ırzve nâmûsa tecâvüzâtda bulunmu!lardır.

5- Di!budak karyesinde Delice Mehmed nâm !ahsı bir sûret-i fecî‘ânede katl veBulgar komitelerini tahrîk ve te!vîk ve ileri gelenleri nukûd ve servetden tecrîdetmi!lerdir. Rumların envâ‘-ı mezâlim ve i‘tisâfâtına ma‘rûz bulunmu! olan ahâlidenekserîsinin tanıdıkları hâl-i firârdadır.

6- Ahâlînin hayvanâtını sürüb götürmü!ler. Bulgar karagolları olmayan kurâinâsına havsala-i be!erin sı$dıramayaca$ı ve gayr-i kâbil-i hazm hakâretlerdebulunmu!lardır. Ol bâbda fermân.

Mecîdiye Müdîri"mza

BOA. DH. EUM. 3 !b. 26/11

5



27

BALKAN SAVA" I SIRASINDA RUM VE BULGARLARIN " ARKÖY, MÜREFTE VE ! NÖZ KAZALARINDA MÜSLÜMANLARA

ZULÜM YAPTIKLARI

Balkan Sava $ı sırasında " arköy, Mürefte, ! nöz kazalarına ba # lıköylerde Rumların Müslümanları dövüp i $kence yaptıkları, para, hayvan,e $ ya ve zahire gasbedip ırza tecavüzde bulundukları, zengin Müslümanlara sokak süpürtüp angarya i $lerde çalı $tırdıkları; elliye yakın Müslümanı çe $itli suretlerde öldürdükleri, Mürefte, Platnoz, Kerise,

Hora, ! sterne, Ganoz, Uçmakdere köylerinden oldukları tesbit olunan yüzotuz bir Rum ve Bulgarın, Müslümanların mallarını ya # malamak, evlerini yakmak, göçe zorlamak, silahla takip, katletmek, Hıristiyanları Müslümanların aleyhine kı $kırtmak gibi zulümlerde bulunduklarıhakkındaki raporlar.

7 Temmuz 1918

Edirne V"lâyetiMektûbî KalemiUmûmî: 34695Husûsî: 728

Dâhiliye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine

Hulâsa: " arköy, Mürefte ve ! nözkazâlarında Balkan Harbiesnâsında Rumlar tarafından ! slâmlara îkâ‘ edilen tecâvüzâthakkında.

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir

23 Haziran sene [1]334 târîhli ve 682 numaralu arîzaya zeyldir. Balkan Harbi

esnâsında "arköy, Mürefte ve #nöz kazâlarında Rumlar tarafından #slâmlara îkâ‘



28

edilen tecâvüzâta dâ’ir bu kerre de Gelibolu Mutasarrıflı$ı'ndan gönderilen üç kıt‘a

rapor sûreti leffen arz u takdîm kılınmı! ve Ke!an, #psala ve Eceabad kazâlarına â’id

raporlar içün mahalleriyle muhâbere edilmekde oldu$undan bunların da ayrıca

gönderilece$i mutasarrıflı$ın cümle-i i!‘ârından bulunmu!dur. Ol bâbda emr ü fermân

hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 28 Ramazan sene [1]336 veFî 7 Temmuz sene [1]334

Edirne VâlîsiZekeriya Vehbi

Balkan Harbi esnâsında yerli Rumların bilâ-vâsıta ve bi'l-vâsıta ahâlî-i Müslimenin canve mallarına … [Vesika yırtılmı! oldu$undan okunamamı!tır]

Esâmi-i[kurâ]

Irz ve nâmûsa vukû‘bulan

tecâvüzât

Bekirlikaryesi

Bekirli ve civâr kurâRumlarının karye-i mezkûredeiskân edilen muhâcirîndenYusuf zevcesinin cebren ırzına

tecâvüz eyledikleri, vukû‘ bulantahkîkât ve bu bâbda hey’et-iihtiyâriyyenin raporundananla!ılmı!dır.

Bekirli ve civârı Rum ahâlîsi tarafındanBekirli'de iskân edilen muhâcirînden AliOsman o$lu Hasan ve birâderi Hüseyin veAhmed o$lu Süleyman ve birâderi Ömer ve

Osman o$lu Salih ve Kabasakal AbdullahÖmer ve Mahmud o$lu Ömer ve Süleymano$lu Yusuf ve Mehmed o$lu Bekir ve Feyzio$lu Yusuf nâmındaki Müslümanlarıtoplayarak karye derûnunda birer birer katl ve!ehîd eyledikleri ve umûm karye ahâlîsininhayvanât, e!yâ ve zehâ’irini gasbeyledikleri,vukû‘ bulan tahkîkâtdan anla!ılmı!dır.

Çandırkaryesi

Bu karyede ırz, nâmûsa tecâvüzvâkı‘ olmadı$ı.

Yerli Rumların bi'z-zât köye gelerek ahâlîyitehdîd ve içlerinden Bâki o$lu Ahmed Çavu! ile Bekir o$lu Mustafa'ya darb ve i!kenceederek pâre ve hayvanâtını gasbeyledikleri.

#ncirlik

karyesi

Bu karyede dahi ırz ve nâmûsa

tecâvüz edilmemi!dir.

Bulgarların vürûdunda Kocaali karyesi Rum

ahâlîsinin delâletiyle karye-i mezkûrdabulunan erkeklerin birer birer cami‘-i !erîfetoplatılarak Kocaali Rumlarının i!âretleriylebin liraya karîb fidye-i necât alındı$ı veba!kaca bir zarar u ziyân vukû‘ bulmadı$ıanla!ılmı!dır.



29

Galatakaryesi

Bu karyede dahi ırz ve nâmûsatecâvüz olunmamı!dır.

Çelebi, Bekirli ve Arnavudköy Rumlarınınbi'z-zât karye-i mezkûreye baskın yaparakahâlî-i Müslime hânelerine cebren duhûlederek darb ve i!kence sûretiyle be! yüzliraya karîb pârelerini gasbetdikleri tahakkuketmi!dir.

Haskaryesi

Bu karyede dahi ırz ve nâmûsata‘arruz olmamı!dır.

Kocaali, Çelebi ve Bekirli karyeleri RumlarıHasköy'e gelerek Yusuf o$lu Kadir Usta ve#brahim o$lu Hasan A$a ve Çavu! #brahim veUzun Ahmed ve Ahmed o$lu Molla Hüseyin

ve Molla Abdurrahman o$lu Mehmed vebirâderi Bekir ve Arif Pehlivân ve AbdullahMehmed ve Da$lı Molla Ramazan ve HızırSalih o$lu Hüseyin ve #sa Çavu! ve MahmudA$a ve Galatalı Yusuf, Evren-i Kebîrkaryesinden Alâeddin Efendi ve köy hocasıHâbil Efendi ve sepetci Kıbtîlerden Tokatlıve yine sepetçilerden Kadir ismindeki e!hâsınyek-di$erine ba$lanarak köy hâricineçıkarılup !ehîd edildikleri ve cebren hânelereduhûl edilerek zahîre, hayvanât vee!yâlarından bir kısmını gasbeyledikleri vebir takımlarına zulüm ve i!kencedebulundukları, icrâ kılınan tahkîkâtdan

anla!ıldı$ı.Çatal-tepe

karyesi

Bu karyede dahi ırz ve nâmûsata‘arruz edilmedi$i.

Yenice ve Hisarlı karyesi Rumları tarafındankarye-i mezkûr ahâlîsinden #brahim o$luSâlim sopa ile !ehîd edildi$i ve Hüseyin o$luSa‘id'in dahi kur!un ile itlâf edildi$ianla!ılmı!dır.

Sultâniçe karyesi

Bu karyede dahi ırz ve nâmûsatecâvüz olmamı!dır.

Çavu! ve Yeniceköy Rumlarının Bulgarefrâdına delâlet ve kıla$uzluk ederek ahâlî-iMüslimenin zenginlerinden pâre aldıkları gibialtmı! ki!iyi kahveye toplayarak darb vetahkîr eyledikleri ve Ke!an'a sevkederekkasabanın sokaklarını süpürtdükleri ve umûr-ıaskeriyyede angarya sûretiyle iki ay kadar

istihdâm eyledikleri ve karye-i mezkûreden#nöz liman riyâsetinde bulunan MülâzımSüleyman o$lu Hâfız Mehmed Efendi ile Tel-graf Me’mûru Hacı Hasan Efendi'ye yineRumların te!vîkiyle #nöz'e götürüp !ehîdeyledikleri anla!ılmı!dır.

Kelçavu! karyesi

Bu karyede de ırz ve nâmûsata‘arruz olunmamı!dır.

Bu karyede yine Rumların delâletiyle ahâlîyedarb ve i!kence edilerek bir re’s kısrakgasbeyledikleri anla!ılmı!dır.



30

Çeriba!ı Irz ve nâmûsa tecâvüzolmamı!dır.

Rumların delâletiyle Bulgar askerlerininahâlîye darb ve bir kaç ki!iden pâre aldıklarıtahakkuk etmi!dir.

Vakıfkaryesi

Irz ve nâmûsa tecâvüz yokdur. Rumların te!vîki eseri olarak #nöz Bulgarkâ’im-i makâmı bi'z-zât karyeye gelerekhicret etmeyüp köyde kalan dört be! hâneMüslümandan yüz lira taleb eyledi$i ve karyeahâlîsinin ancak elli lira toplayup #nöz'deBulgar kâ’im-i makâmına teslîm eyledikleriicrâ kılınan tahkîkâtdan anla!ılmı!dır.

Büyük-yassıobakaryesi

Irz ve nâmûsa tecâvüz vukû‘bulmamı!dır.

Rumların te!vîkiyle Bulgar askerleri karye-imezkûre ahâlîsinden Abidin Efendi'yi alarakkatleyledikleri anla!ılmı!dır.

#nözkasabası

Irz ve nâmûsa ta‘arruz yokdur. #nöz ve civâr Rum köyleri ahâlîsininte!vîkiyle Reji kolcusı Hüseyin A$a ve#psalalı Ahmed ve Çakal o$lu Mustafa veKâzım A$a ve Semadirekli Bekir ve KassâbAli ve Kukucuk Mustafa ve Deli #brahim,Tevfik Efendi, mal müdîri efendi, EmlâkMe’mûru Ali Efendi ve Alâeddin Efendi vemuhâcirînden Ahmed, Çe!mecikmuhâcirlerinden Ahmed ve Hüseyin, #skeçemuhâcirlerinden Ali ve Yunus A$a nâm

e!hâsın Bulgar askerleri tarafından !ehîdedildikleri ve bir çok Müslümanlara darb vei!kence tatbîk edildi$i vukû‘bulantahkîkâtdan anla!ılmı!dır.

Balkan Muhârebe-i zâ’ilesinde kazâ dâhilindeki yerli Rumların kurâ ve kasabaMüslümanlarına, Bulgar askerlerine delâlet etmek sûretiyle bin dürlü i!kencelerdebulundukları ve ba‘zılarının da bi'z-zât köyleri basarak ahâlî-i Müslimenin ırz venâmûslarına tecâvüz ve bir çoklarını sûret-i fecî‘ada !ehîd eyledikleri, bu bâbda icrâkılınan tahkîkât netîcesinden anla!ılma$la i!bu rapor tanzîm ve tasdîk kılındı.

Fî 10 Haziran sene [13]34 Mühür

Kasabaveyâ

karyesi

"sim ve elkâbı Îkâ‘ etdi%i cerâ’im Mülâhazât

1 Müreftekasabasından

Bakkal Yorgaki Cani Bulgar istîlâsı esnâsında#slâmlara hakâret veliman dâ’iresine Yunanbayra$ı ke! îde etmeklemaznûn



31

2 " " " " birâderi Arkiryadi " " "

3 " " Niko Arslan Müsellahan #slâmlarahakâret ve ya$ma-gerlikeyledi$i

4 " " Bala! Labadaryo " " "

5 " " Kostaki Sarı " " "

6 " " Yorgaki Kara Aleko " " " Bulgar istîlâsındanevvel #slâmlar bahren

Anadolu'ya hicretetdiklerinden kasabaahâlî-i #slâmiyyesimuhadderâtının nâmûsve ırzlarına tasallutolunmayup sırf emvâlve emlâklarının ya$maedildi$i

7 " " Polidros Mitrolaye " " "

8 " " Kostandi Ba$çevan " " "

9 " " #steryo Abahi " " "

10 " " Argiryadi Hacı

Kostanti

" " "

11 Platnozdan

Lolo Istrati o$luDimitraki

Müsellahan #slâmlarınhânelerini tahrîb veya$ma-gerlik eyledi$i

12 " " Asmitoz Dimitraki " " "

13 " " Canbaz Mitro " " "

14 " " Polo Nikola " " " Mürselli karyesiahâlî-i #slâmiyyesininhânelerini tahrîb,hayvanâtınımüsellahan ahz u gasbve Mürselli kar-

yesinden Bostancıo$lu Halil A$a'nınbirâderi mahdûmunukatletdikleri

15 " " Köse Istrati " " "

16 " " Prodomo o$lu Nikola " " "

17 " " Bala! o$lu BakkalAnanost

" " "

18 " " Yorgaki Portobsal " " "



32

19 " " Papas Istelyanoz o$luTana!

" " "

20Kersiye[Ker-es–se]karyesi

Tako Yorgaki " " "

21 " " Harmancı Aleko " " "

22 " " Avcı Mitro " " " Bunlar da Mürsellivakâyi‘inin fâ‘illeri ile

zî-medhal oldukları

23 " " Avcı Giryako " " "

24 " " Garamate o$luNikolaki

" " "

25 Horakaryesi'nden

Kassâb Afendol " " " Milan #slâmmahallesiyle Mürsellikaryesi ya$ma-gerli$ine müsellahani!tirâk ve hânetahrîb[i]

26 " " Bakkal Ananost " " "

27 " " Polo Kostanti #slâm hânelerini tahrîbve ya$ma ve Mürselli veMilan #slâmlarını katlkasdıyle muhâsarayacür’et ve ta‘kîb

28 " " Kiryako Karabela " " "

29 " " Baco Arkir " " "

30 " " Yenardo Kostanti " " "

31 " " Yenardo Yemandi " " "

32 " " Morzope Yuvan " " "

33 " " Anadolulu Tana! " " "

34 " " Miço Kahveci " " "

35 " " Aristotel Dimaki " " "

36 " " Centi Vasil " " "

37 " " Muhtar Yuvan " " "

38 " " Kassâb Yorgi " " "

39 " " Yuvan Pormo!e " " "

40 " " Yenako Panayotaki " " "



33

41 " " Dimosten Samakovlu " " "

42 " " Dimitri Teodo! " " "

43 " " Hristoduli Kalfat " " "

44 " " Aristodel Ta!cı " " "

45 " " Yorgo Lambo " " "

46 Kassâb Nikoli Bulgar istilâsı esnâsındaYörgüç ve Yayakaryelerini ya$ma vehânelerini tahrîb veahâlîyi müsellahan ta‘kîbetmek

47 " " Çolak Aristi " " "

48 " " Kara Yorgi " " "

49 " " Pandelaki " " "

50 " " Kafesti o$lu Todori " " "

51 " " Zadino o$lu Leoni " " "

52 " " Rencber Teologo " " "

53 " " Palame Kostanti " " "

54 " " Ablak o$lu Yorgi " " "

55 " " Ablak o$lu Kostanti " " "

56 " " Mosko o$lu Lazari " " "

57 " " Ba$çevan o$luPanayotaki

" " "

58 " " Deli Yorgi " " "

59 Ganozkaryesinden

Dimitri Paloço Mürselli ve Milankurâ-yı #slâmiyyelerinemüsellahan ta‘arruz vetahrîb-i mesâkin veya$ma-gerlik

60 " " Yakim Yorgola " " "

61 " " #stratkagi Bekçiba!ı " " "

62 " " Karanfil o$lu Dimitri " " "

63 " " Hervim o$lu Kosti " " "

64 " " Dimitro o$luMesakastan

" " "



34

65 " " Maksimoz o$luLabadaryo

" " "

66 " " Dimitro o$lu Cefervilo " " "

67 " " #strati o$lu Petrili " " "

68 " " Matyos o$lu Para!keve " " "

69 " " Yuvan o$lu Magore " " "

70 " " Çoban o$lu Nikola " " "

71 " " Hacı o$lu Papa " " " 72 " " Dimitri o$lu Bagon " " "

73 " " #stavro o$lu Horeli " " "

74 " " Yuvan o$luLeondopulos

" " "

75 " " Kassâb o$lu Mihailo " " "

76 " " Yorgi o$lu ManolSandalcı

" " "

77 " " #stavraki o$luMardevise

" " "

78 " " Kalye o$lu Gozine " " " 79 " " Dimitro o$lu Madikor " " "

80 " " Kostandino o$luMalaçka

" " "

81 " " De$irmenci Tana! o$luHristodolva

" " "

82 " " Dimitraki o$lu Milanlı " " "

83 " " Mihal #stratkaki o$luKarde

" " "

83 " " Horeli Kostandi " " "

84 " " Toma Tana!aki Milan ve Mürsellikurâ-yı #slâmiyyeleriniya$ma ve tahrîb veahâlî-i #slâmiyyeyitehdîdle tehcîr

85 " " Tana!aki Bekçiba!ı " " "

86 " " Yuvan Hristo " " "

87 " " Istrati Istrati " " "

88 " " Kostandi Milanlı " " "



35

89 " " Nikola Milanlı " " "

90 " " Kostandi Mavro " " "

91 " " Hristo Afendol " " "

92 " " Fırıncı Yorgi Malkaralı " " "

93 " " Teohar Pera!kova " " "

94 " " Todori Teohar " " "

95 " " Asmi Horola " " "

96 " " Muhtar Kör Dimitro " " "

97 Uçmakderekaryesinden

Dimitri Tavlaryo " " "

98 " " Dimitri Zafiraki Bora " " "

99 " " Anasta! Arkiraki " " "

100 " " Tana! Hacı Yorgaki " " "

101 " " Yunanlı Istrati " " "

102 " " Papa Elinokomo " " " Ve ahâlî-i #slâmiyyealeyhine Hıristiyanları

te!vîk103 " " Papa Mihal " " " Ve ahâlî-i #slâmiyye

aleyhine Hıristiyanlarıte!vîk

104 " " Hristo Dulu DimitriKole

" " "

105 " " Yorgi Papadoplo " " "

106 " " Oton Pandeli " " "

107 " " Nikola Damyanoz " " "

108 " " Tana! Panbor " " "

109 " " Andon Yorgi " " "

110 " " Andon Istrati " " " 111 " " Tana! Porfit " " "

112 " " Yanko Yakavarsami Milan ve Mürselli veTekfurda$ı'na [Tekirda$]mülhak civârdaki kurâ-yı#slâmiyyeyi ya$ma,tahrîb ve ahâlî-i #slâ-miyyeyi müsellahantehdîd

113 " " Topal Kiryako " " "



36

114 " " Zafiraki Kostandi " " "

115 " " De$irmenci Yanaki " " "

116 " " Paskal Ananost " " "

117 " " Kiracı Yani " " "

118 " " Andon Kostandi " " "

119 " " Kostandi Lazari o$luNikola

Katl ve Malkara kazâsınamülhak kurâdan bir#slâm kızını kaçırarak

fi‘l-i !enî‘ ba‘dehuihnâkan denize ilkâya$ma-gerlik ve ahâlî-i#slâmiyye hânelerinitahrîb ve #slâmlarımüsellahan tehdîd

120 " " Kostandi Dimitri

121 " " Lazari Varsami " " "

122 " " Tana! Kaçaki " " "

123 " " #stavraki Hristofil " " "

124 " " Zafiraki Yorgi " " "

125 " " Todori Bacaki " " " 126 " " Varsami Melekon " " "

127 " " Angelaki Tana! " " "

128 " " Todori Yanaki " " "

129 " " #stavraki Varsamo " " "

130 " " Arkir Simo " " "

131 " " Zafiraki Kostandi " " "

Neferen131

Min haysü'l-mecmû‘

BOA. DH. EUM. 3. !b. 26/3

6



37

YUNANLILARIN ÇATALCA VE HADIMKÖYÜ’NDE KUVVETLER ! N ! ARTTIRDIKLARI, KE " AN’DA SOYGUNCULUK VE KATL ! ÂM

YAPTIKLARI

Çatalca ve Hadımköy’de Yunan i $gal kuvvetlerinin arttırılmaktaoldu # u, baskı ve mezâlim sebebiyle Müslümanların azınlık durumunadü $tükleri, karde $ gibi gördükleri Hıristiyanlarla aralarında herhangi birolay çıkma ihtimalinin uzak oldu # u ancak yine de tedbir alınmasıgerekti # i, Trakya’da nüfusun ço # unlu # unu Türkler olu $turdu # u halde

Ke $an’da Rumlarca gerçekle $tirilen katliâm, ya # ma ve gasb gibiolayların tahammül sınırını a $tı # ı, halkın evlerinden dı $arı çıkamazduruma geldi # i, Yunan askerlerinin yollarda ele geçirdikleri Müslümanları öldürüp paralarını aldıkları, çiftlik ve a # ıllardan hayvançaldıkları, tüccardan zorla haraç topladıkları, Derbend bo # azındakırk-elli Müslümanın kollarını kesip, e $ yalarını gasbederek çıplak birhalde salıverdikleri.

3 Nisan 1919

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyeti

Çatalca Mutasarrıflı # ı'ndan vârid olan 3 Nisan sene [13]35 târîhlitahrîrât sûreti.

25 Kânûn-ı Sânî sene [1]335, !ifre telgrafnâme-i nezâret-penâhîleri arîza-icevâbiyyesidir. Henüz bir irâde-i devletleri teblî $ buyurulmadı. Vürûdlarında hatmuhâfızı olarak geldiklerini söyleyen Çatalca kasabasıyla istasyonunda veHadımköyü'ndeki Yunan müfrezesi günden güne efrâdını teksîr etmekde oldu$u ve 22

Kânûn-ı Sânî sene [13]35târîh ve altı numaralu !ifre telgrafnâme ile arzolundu$u üzremevcûdu iki yüz kırk be! iken el-yevm iki yüz seksen ki!iye iblâ$ edildi$i ve yalnızkasabada iki yüz on nefer bulundu$u ve bütün bir livânın umûr-ı inzibâtiyye veesâsiyyesi yüz seksen nefer kadrolu jandarmaya münhasır iken Hadımköyü'ndenburaya kadar bir hattın yalnız istasyonlarda oturmak sûretiyle beklenilmesi, böyle üçyüz ki!iye messetdiremeyece$i ve esâsen livâda ahâlî-i #slâmiyye ekalliyetde veBalkan Harbiyle harb-i hâzırın felâketleri altında ezilmi! olup ahâlî-iHıristiyaniyyeden ba‘zılarının, askerin burada kalmasını te’mîn içün ba‘zan i!â‘aetdikleri gibi mâl ve cânlarının muhâfazalarına hiç bir sebeb ve lüzûm görülmeyece$i



38

ve zâten !imdiye kadar bütün ke!meke!ler içinde karde! gibi geçinen her iki unsurarasında bir hâdisenin zuhûru pek müsteb‘id olma$la berâber Hüdâ ne-kerde böyle birhâl zuhûrunda derhâl müsebbiblerinin ta‘kîb ve tecziyesini Hükûmet-i Seniyye hersûretle te’mîn ve der‘uhde eylece$i cihetle mikdârının tesbît ve vaz‘iyyet-iresmiyyelerinin ta‘yînine müsâ‘ade-i celîle-i nezâret-penâhîleri sezâvâr buyurulmakbâbında.

Aslına mutâbıkdır.

"mza

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


Mahreci: Ke$an

Sûret

Ke!an ahâlî-i #slâmiyyesi nâmına zîre vâzı‘u'l-imzâ bizler muhterem ve sevgili

hükûmetimize arz u iblâ$ ederiz ki senelerden beri memleketimizde sükûn u sekînetile imrâr-ı hayât hukûk-ı gayra hemân da tamâmiyle ri‘âyet ederek mesâ‘î-iyevmiyyesiyle i!tigâl eder ve bu sûretle hem milletimizin refâh-ı huzûruna hem dehükûmetin tezâyüd-i !ân u !evket[ine] alâ kadri'l-istitâ‘a yardıma çalı!ırdık.Memleketimiz geçen harblerin bütün felâketli tahrîbâtına sahne oldu$u hâlde yineemel ve mesâ‘îmize zerrece halel-dâr olmamı! ve her fırsatla bunu izhâra çalı!mı!dık.Trakya kıt‘asının mühim ve mu‘tenâ bir mevki‘-i co$rafyasını i!gâl edenmemleketimizin en basît istatistiklerin ma‘na-yı vâzıhına göre ekseriyeti Türk veMüslümanlar böyle oldu$u hâlde Rum ahâlînin almı! oldukları tecâvüzkârvaz‘iyetleri, îkâ‘ etdikleri bir çok fecâyi‘ artık hudûd ve tahammülünü a!arak[a!acak]bir hâle geldi. Bu münâsebetle hükûmet-i celîlemizin nasfet ü re’fetine ma‘rûzkaldı$ımız hâlet-i fecî‘a-ı mü’essifeden bir kısmını arzeyleriz. Sadık ve fedâkârahâlîmizin hayât, mâl ve ırz nâmûslarının mesâ‘î-yi rûz-ı merrelerinin sükûn içinde îfâsını muhâfaza ve te’mîni ve bu husûs içün her dürlü fedâkârlı$a azmederekpür-emân ve itmi’nân ile istirhâm ederiz. Memleketimizde hayât-ı âdiyye her güntevâlî edüb duran !ekâvet, katl, ya$ma, kıtâ‘-ı tarîk, sirkat vesâ’ire gibi fecî‘alarlatahammül-fersâ bir !ekle girdi$i ve bu hâlin Yunanistan'dan gelme ve bi'l-hâssaelbise-i askeriyyeyi lâbis mahlûkât-ı muzırranın telkînât ve ifsâdâtıyla zâten meyyâl-itahrîk olan Rum anâsırı tarafından vukû‘a getirilerek evlerimizden çıkılamayacak birrâddeye vardı$ını arzederiz. Ez-ân cümle 22/23 Mart sene [1]335 gecesi, Ke!an



39

mevki‘inde köprüba!ında Uzunköprü'den, nezdinde dört a’ile ile Ke!an'a gelen polisefendinin fecî‘ bir sûretde katli, kadınların üryân bir hâlde bırakılarak altı yüz lirakadar nakidlerinin gasbı, Grebone[Grebene] Topçu Taburu Yâveri Kâzım Efendi ileneferinin ayn-ı !ose üzerinde katl-i !enî‘i, Grebone nâhiye müdîrinin ma‘iyyetindekikaragol kumandanı ile birlikde mevki‘lerinde habs ve katledilmek üzre ormanagötürmekdeler iken kurtulmaları, kasaba dâhilinde telgraf çavu!u katledilerek dakîkfabrikası civârındaki ta! ocaklarına atılmı!, altı zâtın çiflik ve koyun a$ılları basılaraka$nâm ve hayvanları gasb ve silâhla tehdîd edildikleri, Malkara-Ke!an caddesindetüccârânın bin be! yüz lira nakidleriyle emvâl-ı ticâriyye ve binek hayvanları gasb vesirkat, Derbend bo$azında kırk elli zükûr ve inâs #slâmların kollarını keserekbi'l-umûm e!yâ ve nukûdlarının gasbıyla çırıl çıplak bir hâlde salıverilmeleri ve kazâ jandarma onba!ılarından birisinin sûret-i fecî‘ada esnâ-yı râhda !ehîd edilmesi ve yineDerbend bo$azında dört #slâm kadını çıplak edilerek birisi meydânda üçünün gâ’ibedildi$i, hülâsa bu gibi yüzlerce vakâyi‘-i !ekâvet-kârâne ile huzûr ve refâhı emniyetve selâmeti münselib olan ahâlî-i #slâmiyye bir endî !e-i âtî ile pür-heyecân u halecânve hükûmet-i mu‘azzamamızın cenâh-ı re’fet ve hamâsetine sı$ınarak ma‘rûzâtımızınkemâl-i ehemmiyyetle nazar-ı dikkate alınup huzûr ve âsâyi!in te’mîni esbâbınınistikmâl buyurulmasını istirhâm eyleriz fermân.

Ahâlî-i #slâmiyye NâmınaMeclis-i #dâre A‘zâsından

Avni

Meclis-i #dâreA‘zâsından

Mehmed

Belediye A‘zâsındanHayri

Belediye A‘zâsından

Hüseyin

Belediye A‘zâsından

Ali

Aslına mutabıkdır.

Mühür

BOA. HR. SYS. 2602/50

7

ÖDEM !" ’ ! !" GAL EDEN YUNANLILARIN MÜSLÜMANLARIKATLED ! P EVLER ! N ! YA% MALADIKLARI



40

Ödemi $’i i $gale gelen Yunan askerlerine mahallî kuvvetlerinkar $ılık verdi # i, ancak dı $ardan gelen yardımla Ödemi $’e girebilenYunanlıların müsademenin geçti # i civardaki birçok köyü ve kazamerkezinde çok sayıdaki evi ate $e verdikleri, ele geçirdikleri Müslümanları $ehit edip, mallarını ya # maladıkları, halkın bir kısmınıngöç etmeye ba $ladı # ı.

5 Haziran 1919

!ifre TelgrafnâmeBâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti!ifre KalemiMahreci: DenizliTârîh-i Ke$ îdesi: 5 Haziran sene [13]35Kaleme Vürûdu: 5 minh.

Fevka'l-âde müsta‘celdir

Denizli Mutasarrıflı # ı'nın 4 Haziran sene [1]335 târîhli $ifresi

Ödemi!'i i!gâle gelen Yunan askerleri ile mahallî kuvâ-yı müdâfa‘ası arasındavukû‘a gelen birinci musâdemede Yunanlıların ma$lûben firâr etdikleri ve ikinci def‘aaldıkları takviye kıta‘âtıyla gelerek Ödemi! civârında etdikleri müsâdemede kuvâ-yımüdâfa‘ayı ma$lûb ederek Ödemi!'e dâhil oldukları ve bir çok hâneleri ihrâkeyledikleri gibi mahall-i müsâdeme civârında bir kaç Müslüman karyesini ihrâk vemâllarını ve ahâlîsini !ehîd eyledikleri, yolcuların ifâdâtına atfen Buldan Kâ’im-imakâmlı$ı'ndan i!‘âr ve bir takım ahâlînin hicrete ba!ladıkları izbâr olundu$u.

Fî 4/5 Haziran sene [13]35Mutasarrıf

Faik

Derhâl meclise BOA. DH. KMS. 52-2/21

8

BERGAMA’NIN YUNANLILARCA !" GAL ! YLE MÜSLÜMANLARAKAR" I KATL ! ÂM YAPILDI % I, KURTULAB ! LEN HALKIN GÖÇ ETT !%!



41

Bergama’nın Yunan askerleri tarafından i $gal edildi # i,Yunanlıların fıtratlarında olan vah $ili # i burada da sergiledikleri, Müslümanları katletmek, ırza tecavüz, mal ve para gasbetmeyi e # lencehaline getirdikleri, mezâlim yüzünden elli binden fazla Müslümanın sefilbir halde mülteci durumuna dü $tü # ü, Düvel-i Muazzama’ya olan itimadın yitirildi # i, özellikle Soma kazası ve Bergama halkının bu zulümdenkurtarılıp göç etmelerinin önlenmesi için gerekli tedbirlerin acilenalınması gerekti # i.

20 Haziran 1919TelgrafnâmeMahreci: SomaNumara: 2310Târîh: 20 Haziran sene [1]335

Soma belediye re’îsinin 20 Haziran sene [1]335 târîhli telgrafnâmesi

Bugün Bergama kasabası Yunan askeri tarafından i!gâl edildi$i, Menemenkazâsında kâ’im-i makâm da dâhil oldu$u hâlde icrâ edilüb katli‘âma bir nazîreyapılmak üzre Bergama kazâsının da i!bu i!gâli esnâsında, asâkir-i Yunaniyyefıtratlarında merkûz olan vah!eti zavallı ve ma‘sûm #slâm ahâlî üzerinde tatbîk etmek

sûretiyle bütün âleme gösterdi. Binâ’en-aleyh bu mu‘âmele-i elîme kazâ-yı mezkûrdaerkek, kadın, genç ve ihtiyâr, çoluk ve çocuk elli bini mütecâviz halkın zelîl ve sefîlbir sûretde bütün dünyaca muhterem tutulan yalnız ırzlarının muhâfazası maksadıylahicretlerine sebebiyet verdi.

Yunan askerlerinin en birinci e$lence ve meserreti katl-i nüfûs, hetk-i nâmûs,nehb-i emvâl te!kîl ediyor. Kurûn-ı Vustâ'daki vah!etler, îkâ‘ edilmi! el-yevm îkâ‘edilmekde bulunmu! olan !u mezâlime rahmet okuduyor. Ber-mûceb-i mütârekenâmeadâlet ve insâniyet ve merdliklerinden emîn oldu$umuz Düvel-i Mu‘azzama'yai‘timâd etmi! idik. "u vah!etden Müslümanların ale'l-husûs Soma kazâsı ve Somakasabası, müctemi‘ Bergama halkının vikâye ve tahlîsi âlem-i be!eriyyet nâmına

hâdim-i insâniyyet ve hâmi-i be!eriyyet olan sizlerden taleb ve ricâ ve hicretemüheyyâ Soma halkının te’mîn-i efkârı içün tedâbîr-i lâzımenin tatbîk ve icrâsınaintizâr eyleriz fermân.

Soma Kasabası Ahâlîsi NâmınaBelediye Re’îsi

Osman Nuri

BOA. DH. KMS. 52-2/52



42

9

MENEMEN’DE YUNANLILARIN MÜSLÜMAN HALKA KAR" IKATL ! ÂM BA" LATTIKLARI, ! T ! LAF DEVLETLER ! NDEN KATL ! ÂMIN

DURDURULMASININ TALEP OLUNDU %U

Menemen’deki Yunan i $gal kuvvetlerinin, Müslüman halka ve orada

bulunan hükümet memurlarına kar $ı katliâm uygulamakta oldukları, ! zmir’de ve yurdun çe $itli yerlerinde masum insanlara yapılan vah $iyanemezâlimin durdurulması ve vatanın i $galden kurtarılması için hükümetinacil ve kalıcı hareket ve siyaset ortaya koyması gerekti # i, ! tilaf Devletlerinezdinde cinayetlerin durdurulması amacıyla talepte bulunuldu # u,Yunanlılar i $gal ettikleri yerlerden çekilmedikçe do # acak sonuçlardanmesuliyet kabul edilmeyece # i hakkında ahali namına Akhisar Belediye Reisi vekili Ali’nin telgrafı

20 Haziran 1919

TelgrafnâmeMahreci: AkhisarNumara: 2703Târîh: 20 Haziran sene [1]335

Akhisar belediye re’îsi ile e!râfı tarafından gelen19 Haziran sene [1]335 târîhli telgrafnâme

Dün ak!amdan bugüne kadar Menemen'deki Yunan askerinin me’mûrîn-ihükûmetle ahâlî-i #slâmiyyeyi katli‘âm eyledikleri ve katli‘âmın hâlâ devâm etmekde

bulundu$u nâ-kâbil-i ta‘rîf bir heyecân ve te’essürle haber almakdayız. Esâsen

vatanımıza kavâ‘id-i adl ve insâniyetle milliyet esâslarının hilâfına olarak ayak atar

atmaz #zmir sokaklarında îkâ‘ eyledi$i cinâyeti pek vicdân-sûz bir tarzda tekrâr

eylemesi, i!gâl ordusunun mâhiyetini göstermekdedir. Türk milleti ve #slâmiyet,

vatanını ve hayât ve nâmûsunu bu elîm tecâvüzâtdan temizlemek içün kıyâm etmi!.

Düvel-i Müttefika nâmına #zmir !ehrine münhasır olan i!gâl-i askeriyyeyi keyfe mâ

ye!â’ tevsî‘ ve sivil me’mûrîn ile silâhsız ahâlî ve kadın ve çocukların ifnâ-yı hayâtını



43

mü’eddî tecâvüzât-ı hun-hârâneyi ne vakte kadar devâm etdirece$i milletimizi cidden

dü!ündürmekdedir. Hükûmetimizden hukûk-ı milliyye, vataniyyeyi kurtaracak vâzıh

bir hatt-ı hareketin ta‘yîni ve fi‘len ibrâzını kat‘iyen taleb ederiz. #zmir ve #stanbul'da

Düvel-i Mu’telife mümessil-i siyâsiyyelerine sûret-i mahsûsada çekdi$imiz telgrafla

cinâyât-ı vâkı‘a kar!usunda mensûb oldukları devletlerin adâletini temennî ve derhâl

müdâhalesi taleb edilmi!dir. Nâ-merd dü!manın vilâyetimizin her noktasını hemân

tahliye etmedikce silâhımızı elimizden bırakmayaca$ımızı ve müdâfa‘-i nefs emrinde

tevellüd edecek netâyic-i fecî‘adan kat‘iyen mes’ûl kalmayaca$ımızı arzeyleriz.

Memleket Nâmına Belediye Re’îsi VekîliAli

MüderriszâdeMehmed

Ahâlîden UlemâdanMehmed Nuri

MusazâdeRıza

Akhisar ve Havalisi Redd-i#!gâl Kıt‘a-i Fa‘âliyyesi

Re’îsiEdhem

MüderrisSüleyman

Hâfız Osman o$lu Hasan UlemâdanHâfız Mehmed Said

BOA. DH. KMS. 52-2/49

10

YUNANLILARIN NAZ ! LL ! ! LE AYDIN’IN !" GAL ! VE TAHL ! YES !

ESNASINDA MÜSLÜMANLARA VAH "! YANE ZULÜM UYGULADIKLARI

Yunan i $gal kuvvetlerinin, Nazilli’nin i $gali süresince ve tahliyesiesnasında Müslümanlara kar $ı uyguladıkları zulümlerin daha vah $isini Aydın’ın tahliyesi sırasında yaptıkları, Nazilli tahliye edilirken iki yüz kırkcivarında Müslümanı $ehit ettikleri, Aydın’ın tahliyesinde ise ! slâmmahallelerini tamamen yakarak binlerce Müslümanı katlettikleri,milyonlarca liralık malın yok edilmesine sebep oldukları, yanlarında



44

götürdükleri mutasarrıf, hâkim ve di # er üst makam memurlarından birdaha haber alınamadı # ı.

1 Temmuz 1919

Telgrafnâme

Mahreci: Nazilli

Numara: 9 Müsta‘cel

Nazilli Kâ’im-i makâmı Hasan Bey'in1 Temmuz sene [1]335 târîhli telgrafnâmesi

Nazilli'nin müddet-i i!gâliyle tahliyesi esnâsında Yunan kuvve-i i!gâliyyesininicrâ etmi! oldu$u mezâlim-i vah!iyyâneye bu kerre de Aydın'ın cebren tahliyesiesnâsında tüyler ürperten fecâyi‘-i müdhi!e ilâve etmi!dir. Nazilli'nin tahliyesindeberâber götürdü$ü kırk mevkûf ile berâber Atça ve Sultanhisar nâhiyelerinde iki yüzekarîb Müslümanı bilâ-sebeb !ehîd etmi!dir. Aydın'ın tahliyesi esnâsında ise #slâmmahallelerini ate!e vererek binlerce ma‘sûmûnun katline ve milyonlarca emvâlin

zâyi‘ine sebebiyet vermi!dir. Mutasarrıf ve hâkim ve di$er rü’esâ-yı me’mûrîniberâberinde götürmü!dür. Hayât ve memâtları mechûldür. #!bu fecâyi‘ tafsîlâtı postaile arzedilecekdir.

Nazilli Kâ’im-i makâmıHasan

BOA. DH. KMS. 52-2/83

11YUNANLILARIN AYDIN’DA TÜRKLERE KAR" I

KATL ! ÂM BA" LATTIKLARI

Yunan askerlerinin Aziziye istasyonunda trenden indirdikleri yüzotuz Türk’ü, kadınlara kocalarının gözü önünde tecavüz ettikten sonratoplu $ekilde katlettikleri, i $gal ettikleri köyleri ate $e verip ele geçirdikleri Müslümanları kadın, çocuk ayırmadan yakarak öldürdükden sonra



45

kuyulara attıkları, evlere girerek kadınlara zorla tecavüz edip koca veçocuklarını katlettikleri, Müslümanların oturdu # u semtlerin sularınıkesdikleri, yangın çıkarmak için belli noktalara gaz tenekeleri koydukları,gayr-ı Müslim halka, Müslümanlardan ayırmak maksadıyla, fes yerine zorla $apka giydirdikleri ve evleriyle i $ yerlerine i $aret koydukları,Kuva-yı Milliye ile yaptıkları sava $ı katliâma dönü $türmek için önce Müslüman mahallelerini yakıp yangından kaçmak isteyenleri minare gibi yüksek yerlere yerle $tirdikleri top ve mitralyözlerle öldürdükleri, üç günsüren bu katliâma ! ngiliz, Fransız ve ! talyan temsilcilerinin de $ahitoldukları, yenilerek geri çekilen Yunanlıların takviye kuvvet alıp tekrar Aydın üzerine yürüyerek yol üzerinde bulunan ! slâm köy ve kasabalarını yaktıkları, kaçamayan çocuk, kadın ve ya $lıları öldürdükleri,kaçabilenlerin ise ! talyan i $gali altındaki bölgeler ile da # lara ve ovalarailtica ettikleri, yapılan katliâma yerli Rumların da katıldı # ı, Yunani $galinin bir an önce durdurulup mülteci durumundaki yüz bin kadarTürkün kurtarılması gerekti # i.

5 Temmuz 1919

___Çine___Fî 5/7/[13]35

Mukarrerât-ı düveliyyeye muhâlif olarak Aydın livâsını i!gâl eden Yunanîlerbi'l-hâssa Aydın'daki #ngiliz mümessilleri Mülâzım Mösyö Vitali ve Mülâzım MösyöGara'nın Aydın'dan müfârekatından sonra tatbîkine ibtidâr etdikleri imhâ politikasınıâlem-i insâniyyetin enzâr-ı !efkatine arzediyoruz.

Trenden Azîziye istasyonunda indirilen erkek ve kadın yüz otuz yolcu Türk, birdere içine götürülerek kocalarının kar!ısında kadınlara fi‘l-i !enî‘ icrâsından sonrakaçabilen birkaç ki!iden mâ‘adâsının sûret-i gaddârânede itlâf edilmeleri, i!gâlmıntıkasındaki köylere ate! vererek kadın, çocuk, erkek ellerine geçeni itlâf ve ihrâk

etmeleri ve kuyulara atmaları, Yunanîlerin Nazilli'den ve daha di$er nâhiyemerkezlerinden esnâ-yı tahliyede aldıkları mu‘teberân-ı ahâlîyi ve esnâ-yı râhdatesâdüf etdikleri kadın, erkek, ihtiyar, çocuk, bî-çâregânı itlâf etmeleri, karyelereyangın vermeleri, nefs-i Aydın'da bir çok erkek ve kadınları birer vesîle ile gûyâtevkîfhâneye götürülürken mahv ve itlâf edilmeleri, cebren hânelere girüp gençkadınlara fi‘l-i !enî‘ yapdıkdan sonra çocuklarını ve kocalarını itlâf etmeleri,me’mûrîn-i devleti ve hattâ rü’esâ-yı me’mûrîn-i hükûmeti bilâ-sebeb mahv vegaybetmeleri, Aydın beldesinde gayr-i Müslim ahâlînin ba!larından cebren feslerininçıkartılarak !apka iksâ etdirilmesi ve #slâm mahallelerinin muhtelif noktalarına yangın



46

içün gaz tenekeleri vaz‘ ve #slâm mahallelerine gelen suların kesilmesi ve beldeningayr-i Müslim hâne ve dükkânlarına bir alâmet vaz‘etdirmeleri Aydın beldesinde#slâmlara yapılacak bir katli‘âm hazırlı$ı idi. #!bu hazırlıkdan sonra esâsen bumezâlime kar!u müdâfa‘a-i hayât ve memleket içün te!ekkül eden millî kuvvetinMenderes köprüsündeki karagoluna bilâ-lüzûm ve sebeb Yunanîler fî 28/6/[13]35'deta‘arruz ederler. Bu ta‘arruz netîcesinde ba!layan muhârebeyi Yunanîler ric‘at ederekbi'l-iltizâm Aydın beldesine naklederler ve minâreleri vesâ’ir muhkem binâlarımakineli tüfenklerle tutarak ve hattâ belde dâhilinde top isti‘mâl ederek ve di$ertarafdan #slâm mahallelerine ate! vererek muhârebeyi tasmîm etdikleri katli‘âm!ekline ifrâ$ ederler. "öyle ki, yangından canını kurtarmak içün kendilerini dı!arıyaatan Müslim kadın, erkek ve çocuklara minâre vesâ’ir yüksek binâlara yerle!dirdi$imakineli tüfenklerle ate! tevcîh ederek bu bî-çâregânı itlâf ederler. Makineli tüfenkate!inden havfedüp çıkamayanlar yangından yandılar. Henüz yanmayan #slâmhânelerine tevcîh etdikleri top ve makineli tüfenk ate!iyle bu binâları delik de!ik vebir hayli bî-çâregânı itlâf etdiler. Üç gün devâm eden bu muhârebeli katli‘âmdaYunan zulmüne kar!u Cenâb-ı Hakk'ın bir merhameti eseri olacak vesâ’it-i harbiyyesipek noksan olan ve belde ahâlî-i #slâmiyyesini katli‘âmdan kurtarma$a çalı!ankuvve-i milliyyemize kar!u Yunanîler ma$lûb olmu! ve firâr etmi!ler ve bununnetîcesi belde dâhilinde kalabilen ahâlî-i #slâmiyye mahv ve telef-i umûmîdenkurtulmu!lardır. Yunanîlerin ve bunlara iltihâk eden yerli Rum erkeklerinin irtikâbetdikleri bu mu‘âmele-i vah!iyyâneye mukâbil kiliselerde vesâ’ir mıntıkalardatahaffuz eden cânîler dâhil oldu$u hâlde ahâlîye kar!u Türklerin gösterdi$i eser-i!efkat ve himâyenin !âhidi olan #ngiliz, Fransız, #talyan tebe‘a ve resmî adamlarındanve hattâ yerli Rumlardan su’âl buyurulmasını istirhâm eyleriz. Fakat Aydın'dan firâreden Yunanîler #zmir'den aldıkları kuvâ-yı imdâdiyye-i askeriyye ile yeniden muhtelifnoktalardan ta‘arruz etmi! ve mu‘âmele-i vah!iyyânelerini evvelkinden daha büyükbir !iddetle tatbîke ba!lamı!dır.

Bakıye kalan nâhiye ve kurâ #slâm hânelerini ihrâk bi’n-nâr ve kaçupkurtulamayan ihtiyar, genç, kadın, çocuk, acezeyi itlâf ederek Aydın üzerineyürümü!dür. Aydın ve nevâhîsi ahâlî-i #slâmiyyesinin kurtulabilenleri da$lara ve

ovaların hücrâ[ücra] yerlerine ve bir kısmı #talya i!gâl-i askerîsi altındaki Menderes'incenûb kısmına cân atmı!dır. Livânın yüzde doksan be!i Türkdür. Böyle bir ekseriyetinimhâsı içün Yunanîlerin tatbîk etdi$i mezâlim-i vah!iyyâneye âlem-i be!eriyyetinrızâsı olur mu? Aydın livâsı ahâlî-i #slâmiyyesinin yüzlerce seneden beri gayr-iMüslim ahâliye !efkat-i insâniyyet ibrâz etmekden ve onları sâhib-i servet ve mes‘ûdkılmakdan ve bi'l-hâssa Rum ahâlîsine kar!u ibrâz etdi$i âsâr-ı himâye ve !efkat ileonları tes‘îd ve nüfûslarını teksîr etmekden ba!ka ne kabahati vardır? Bu hakâyıkmeydânda iken âlem-i be!eriyyet ve mensûb oldukları millet-i mu‘azzama-imedeniyyenin bu mezâlime râzı olamayacaklarına kanâ‘atimiz ber-devâmdır. Da$lara



48

vermeden geri çekilmeleri yüzünden Nazilli’ye Yörük Ali ve Sökeliçetesinin hâkim oldu # u, bu hadise esnasında ! slâm ahalinin Hırıstiyanlarıkorudu # u, Nazilli’ye giren Kuva-yı Milliye’nin sıkıyönetim ilan ederekçetecilerden bazılarını yakaladı # ı ve ya # ma edilen e $ yaların sahiplerineiade edildi # i, zarara u # rayan ve ihtiyaç sahibi olan Rumlara belediyece yardım sa # landı # ı.

5 Temmuz 1919

TelgrafnâmeMahreci: NazilliNumara: 29Târîh: Fî 5 Temmuz sene [1]335

Nazilli Kâ’im-i makâmının fî 5 Temmuz sene [1]335

târîhlü telgrafnâmesi.

Dâhiliye Nezâretine

Yunan kuvve-i i!gâliyyesinin ric‘ati hakkında rapordur. 3 Haziran sene [13]35Salı sâ‘at yedide Nazilli'ye bilâ-hâdise giren kuvve-i i!gâliyyeye kar!u ekseriyetden veyakından(?) emîn olan ve Avrupa Konferansı'nın hüsn-i niyyetine istinâd edenahâlîden hiç bir müdâfa‘a gösterilmedi$i hâlde hissiyyât-ı #slâmiyye ve milliyyeyirencîde edecek sûretde ber-vech-i âtî tezâhürât-ı ef‘âl ve harekâtda bulunmu!dur. 1-#lk günlerde Yunan askeri ve yerli Rumlar her dakîka sarho! olarak #slâmmahallelerinde ve Ramazan münâsebetiyle #slâmların çok bulundukları yerlerde"#stanbul'a gidece$iz pâdi!âhı kesece$iz" me’âlinde !arkılar söyleyerek hissiyyât-ı

milliyye ve #slâmiyyeyi rencîde etdiler. 2- Hükûmetin jandarması icrâ-yı vazîfedenkülliyen men‘edilmi!dir. Bu hâl jandarma kuvvetinin inhilâlini mûcib ve mevcûdkadronun üçde ikisinin firârına bâdî olmu!dur. Bundan ba!ka evvelce mevcûd olan vememleketin âsâyi! ve sükûneti te’mînde hidmet-i mühimmesi görülen bekçi te!kîlâtınıkâmilen da$ıtmı!dır. 3- #dârî ve millî zâbitanın murâkabesinden mahrûm kalan #slâmmahallelerinde dola!an Yunan askeri rast geldikleri hânelere girüp kadınlara ta‘arruzetme$e ba!lamı!lardır. Bunu müsbit ve mü’eyyid umûmî arzuhâller Nazilli JandarmaDâ’iresi'nde mahfûzdur. Bundan ba!ka !ehrin kenarlarında tesâdüf etdikleri #slâmkadınları Yunan neferleri alet-i tenâsüliyyelerini göstermek sûretiyle tecâvüz



49

etmi!lerdir ve hattâ bu hâlden müte’essir olan Er Ali Hasan neferlerden birisiniyakalayup Yunan kumandanına götürüp !ikâyet etdi$i hâlde kendüsü tevkîf edilmi! veserbest bırakılmı! bi'l-âhire merkûm esnâ-yı ric‘atde yolda kur!una dizilmi!dir. 4-Esliha derci içün salâhiyeti olmadı$ı hâlde ba‘zı #slâm hânelerine hükûmet-imahalliyyenin aslâ haberi olmadan girüp taharriyât icrâ etmi!dir. Ez-cümle mütekâ‘idBinba!ı Kenan Bey'in ve Hacı Caferzâde Hâfız Mehmed Efendi'nin ve di$erlerininhânelerine girüp, buldukları âsâr-ı atîkadan ba‘zı esliha-i müzeyyene dolayısıyla hânesâhiblerini tevkîf etmi!ler ki bunların bi'l-âhire kâffesi avdet esnâsında yolda kur!unadizilmi!, yalnız Kenan Bey ölmemi!dir. 5- Yerli Rumların âdî tabakasındanba‘zılarının ihbârâtı üzerine bilâ-tahkîk bir çok e!hâs tevkîf ve en a$ır ve fenâ !erâ’itiçinde habs ve dürlü dürlü i!kencelerle tadrîb edilmi! ve kabâhatleri olmadı$ındanyapılan te!ebbüsât-ı mükerrere üzerine tahliyelerine mecbûr kalmı!lardır. Bunlardanba‘zılarının esâmîsi ber-vech-i âtîdir: Nazilli tüccârânından Hacı #brahim Efendi,Terzi Mustafa Efendi, Muhâcir Seyfeddin Efendi, Komiser Mu‘âvini Ra!id Efendimahdûmu Nazmi. Ve bunlar haftalarca a$ır sûretde hasta olarak yatakdankalkamamı!lardır. Raporları istenildi$i vakit irâ’e olunacakdır. Bu miyânda bir çok jandarmalar bilâ-lüzûm tevkîf ve habs, darbedilerek bu sûretle kuvve-i hükûmetmu‘attal bırakılmı!dır. Köylülerden pazara gelenler taharrî olunarak üzerlerinde di!liba$ bıçakları bulunanlar bile tevkîf ve darbolundukdan sonra ba‘zıları tahliyeedilmi!lerdir. Kuvve-i i!gâliyyenin, tahliye esnâsında ve yoldaki harekâtı esnâsındakuvve-i i!gâliyye, hükûmet-i mahalliyyeyi haberdâr etmeksizin 19/20 Haziran sene[13]35 Cum‘a gecesi sâ‘at 1/15 geçe !ehri terketmi! ve Rum â’ilelerinden bir kısmınıve kırk kadar mevkûfu berâber götürmü!dür. 2- Yolda kasaba kenârında rastgeldikleri ba‘zı köylülerle Atca'dan ve Sultanhisarı'ndan on ki!iyi tevkîf ve bunlarıdi$er kırk mevkûf ile berâber kur!una dizmi!ler ve süngülemi!lerdir. BunlardanKenan Bey ve Hacı Hamdi, a$ırca mecrûh olarak Keçeci Hacı Ahmed Mehmed dahîfirâren kurtulmu!lar ise de di$erleri maktûl dü!mü!lerdir. Maktûlînden hüviyetleritahakkuk edilebilenler !unlardır: Tüccârdan Karacasulu Hâfızzâde Mehmed Efendi,Dellâllar karyesinden Hacı Hasan, Nazilli'den Er o$lu Hacı Hüseyin, Arslanlı'danBekir o$lu Ali, Dallıca'dan Hasan Hüseyin o$lu Veli, Mestavra'dan KarahacıMehmed, Bereketli'den Hacılar'ın Mehmed, Nazilli'den Çanga o$lu #brahim vehidmetcisi Mehmed, Bekirlice karyesinden #smail, Nazilli Tahsîl Me’mûru Ali RızaEfendi, tüccârdan Hacı Mahmud Efendi. Sultanhisar'dan sekiz ki!i maktûl olup henüzkünyeleri, hüviyetleri ve Hacılar karyesinden dahi dört !ahıs maktûl olup künyelerianla!ılamamı!dır. Kö!k nâhiyesinde ise rast geldiklerini katletmi!lerdir ki bunlarlamikdârı yüze bâli$dir. 3- Esnâ-yı avdetde telgraf tellerini ve direklerini müte‘addidnoktalardan kat‘ ve tahrîb ederek bu sûretle muhâberenin kuvvet-i cereyânı imkânı[nı]def‘etmi!lerdir. Tahliyeden sonra Nazilli'de tahaddüs eden vakâyi‘ esbâbı: #!gâldenmukaddem afv-ı umûmî üzerine kâmilen istîmân etmi! olan çetelerden ba‘zıları i!gâli



50

müte‘âkib civâr kurâda ge!t ü güzâr etmi!lerdir. Bu cihet Kuvve-i #!gâlKumandanlı$ı'na ma‘lûm ve kasaba dâhili, bâlâda serdedilen esbâb dolayısıylakuvve-i inzibâtiyyeden mahrûm iken kuvve-i i!gâliyye hükûmet-i mahalliyyeyihaberdâr etmeden !ehri geceleyin terketmi!lerdir. Bunun üzerine hükûmet te!kîlât-ıinzibâtiyye ile me!gûl iken 20 Haziran sene [13]35 gecesi sâ‘at bir buçukda Yörük Alive Sökeli çetesi !ehre dâhil olarak hükûmet kona$ını muhâsara ve zâten muhtel olan jandarma kuvveti ve kumandanları esîr ve ta‘tîl ederek vaz‘iyete hâkim olmu!lardır.Hükûmetin ve e!râf-ı ahâlînin mezkûr çeteye kar!u son bir tebeddül olarak icrâ etdi$imevâ‘iz ve nesâyih hâ’iz-i te’sîr olmamı!dır. #slâm ahâlînin Hıristiyanları himâyesi:Vukû‘ât esnâsında #slâm e!râf ve ahâlîsi birçok Rumları ber-takrîb tehlikeden tahlîsile hânelerinde saklamı!dır. Bu cihet bütün Rumların taht-ı i‘tirâfındadır ve hattâ bume’âlde mü!terek ve umûmî raporları vardır. "âyân-ı dikkatdir ki bu hâ’inlerinmiyânında Yunanlılar tarafından yolda kur!una dizildi$i hâlde kurtulan binba!ımütekâ‘idi Kenan Bey â’ilesi de dâhildir ve yirmi yedi â’ileyi himâye etmi !dir.Vukû‘âtı müte‘âkib yapılan tedâbir-i idâriyye ve askeriyye: E!kıyâları 20/21 Haziransene [13]35 gecesi sâ‘at dörtde !ehri terk etmi!ler. #!bu vukû‘âtı haber alan Kuvâ-yıMilliyye ancak sâ‘at yedide !ehre dâhil olabilmi!lerdir ve dâhil-i !edîd bir idâre-iörfiyye i‘lân edilerek ya$ma edilen emvâlde cem‘ine mübâderet ve tahkîkât icrâsınamübâ!eret edilerek o gün ya$ma-gerlerden bir kısmı tevkîf edilmi!dir. 12(?) Tahkîkâtdevâm etmekdedir. Emvâl-i magsûbenin takrîben yüzde altmı! be!i istirdâd olunmu! ve ecnebîye i‘âde edilmi!dir. Zarâr-dîde ve muhtâc kalan Rumlar belediyece ve i‘ânesûretiyle i‘â!e olunmakdadır.

Fî 3 Temmuz sene [1]335Kâ’im-i makâm

Bâki

BOA. DH. KMS. 52-3/10

13 AYDIN’I !" GAL EDEN YUNANLILARIN MÜSLÜMAN

MAHALLELER ! N ! TOP VE M ! TRALYÖZLERLE ATE " E VER ! PKATL ! ÂM YAPTIKLARI



51

Aydın’ın i $galinden beri Yunanlıların, do # rudan veyaolu $turdukları yerli Rum çeteleriyle masum Müslümanları, çocuklar dadahil olmak üzere, gizli-a $ikâr katledip kadınlara tecavüz ettikleri, Menderes’e de saldırıp minarelere ve hakim bînalara koydukları toplarla $ehri yaktıkları, yangından kurtulmak için dı $arı çıkmak isteyen kadın veçocukları mitralyöz ate $iyle öldürdükleri, korkudan evlerindençıkamayanların ise yanarak öldükleri, Aydın’ın millî kuvvet tarafındankurtarılması sırasında Rum ahalinin, hatta Yunanlıların cinayetlerinekatılanların dahi, can ve mallarının emniyete alındı # ı, fakat Kuva-yı Milliye efradının memleketlerine dönmesi ile Yunanlıların daha kuvvetlibir biçimde Aydın’ı i $gal edip vah $etlerini bıraktıkları yerden devamettirdikleri, mezâlimden kaçabilen Müslümanların Çine ve Denizliistikametine geçtikleri, geri kalanların ise topluca katledildikleri,mutasarrıf dahil livanın ileri gelen memurlarının tutuklandı # ı ve hayattaolup olmadıklarının bilinmedi # i, Aydın-Nazilli arasına asker sevkedenYunanlıların burada da mezâlim yaptıkları, muhacir ve mülteci durumunadü $mü $ Müslümanların yiyecek ve çadır ihtiyaçlarının acilen temin edilipYunan i $galinin kaldırılmasının sa # lanması gerekti # i.

9 Temmuz 1919

TelgrafnâmeMahreci: ÇineNumara: 64Târîh: 9/7/[13]35

Gâyet aceledir

Bir dakîka te’hîri gayr-ı câizdir.

Aydın Muhâsebecisi Nurullah Bey'in Çine'den çekdi # i telgrafnâme

Dâhiliye Nezaretine

Aydın'ın târîh-i bidâyet-i i!gâlinden beru Yunanlılar tarafından gerek do$rudando$ruya gerek tertîb etdi$i yerli Rum çeteleriyle bir çok bî-günâh Müslümanların,ma‘sûmların ve hattâ çocukların gizli ve â!ikâr itlâf ve gaybûbet ve cebren fi‘l-i !enî‘icrâ edilmesi, #slâmların katli‘âm edilmesi ve mahallelerinin yangına verilmesiistihzâratı gibi irtikâb etdi$i mezâlim ve cinâyet, âlem-i medeniyyetin nazarındaalaca$ı bir !ekl-i vah!etdir. 28/6/[13]35'de Yunan kuvvetinin Aydın'ın dokuzkilometre cenûbundaki Menderes'in ve köprüsüne ta‘arruz etmesi üzerine hâl-imüdâfa‘ada burada bulunan ve müte‘akiben etrâfdan gelenlere kuvvet olan Kuvve-iMilliyye ile ba!layan, üç gün devâm eden muhârebe esnâsında Yunanlıların sahrâdan



52

ric‘at ederek !ehrin minâreleri vesâ’ir hâkim binâlarını tutarak top isti‘mâl etmesiyüzünden zuhûr eden yangın ve bilâ-lüzûm #slâm mahallâtına geruden ate! vererek!ehrin nısfından ziyâdesiyle mahvetmi! ve bu miyânda yangından kurtarılmak üzreta!raya çıkmak isteyen #slâm kadın ve çocuklarının bilâ-lüzûm mitralyöz ate!leriyleitlâf ve bu korkudan hânesinden çıkmayanların yangında yanması ve bî-günâh #slâmerkek ve kadınlarının ve çocuklarının bilâ-sebeb mahvedilmesi ve gerilerde de aynıvah!etlerin irtikâb edilmesi el-yevm livâyı bir harâbe ve mütekallibeye çevirmi!lerdir.Aydın'ın millî kuvveti tarafından tahlîsinde Rum ahâlînin, hattâ bunlar arasındabulunan Yunanlıların cinâyât ve !enâ‘âtına i!tirâk edenler ile [edenlerin bile] hayâtı,livâya yeti!en Fırka Elli Yedi Kumandanı tarafından taht-ı te’mîne alınmı!(?) ve i‘â!eve iskânlarına gayret edilerek muhâfaza-i hayâtları taht-ı te’mîne alınmı! idi. Kuvve-iMilliye efrâdının tekrâr memleketlerine avdet etmesi ve kuvve-i askeriyyenin kâfîolamaması yüzünden Yunanlıların cem‘etdi$i fâ’ik kuvvetlerle Aydın tekrârYunanlıların yed-i zâlimânesine geçmi!; kalan #slâm mahallelerine ve köylerineel-yevm yangınlar vererek mahvetmekde bulunmu!dur. Kable'l-muhârebe #slâmahâlînin !ehirden çıkmasına müsâ‘ade etmemi! olmasından, !ehrin istirdâdınımüte‘âkib Yunanlıların tekrâr gelmesi ihtimâline mebnî ahâlî-i #slâmiyye Çine veDenizli istikâmetine geçme$e ba!lamı! ve Yunanlıların tekrar gelmesi üzerine !ehirdepek cüz’î bir kimse kalmı! ve kalanların itlâfı tabî‘î bulunmu!dur. MutasarrıfAbdurrahman Bey dâhil oldu$u hâlde rü’esâ-yı me’mûrînden cezâ re’îsi, müdde‘î-iumûmî ve mu‘teberân-ı ahâlîden dahi bir çok kimseler, evvelce Yunanlılar tarafındangâ’ib edilmi! oldu$undan bi'l-umûm me’mûrîn-i hükûmet dahi perî !ân bir hâldebunlar da Aydın'ı terk ve Çine'ye gelmeye mecbûr kalmı!dır. El-yevm Aydın'dahükûmeti temsîl edecek kimse yokdur, ahâlî kalmamı!dır. Yunanlılar Nazilli ileAydın arasında dahi aynı zamanda kuvvet çıkardıklarından bu civârda da mezâlimcârîdir. Bütün ovada ve da$lardaki evlerde ahâlî-i #slâmiyyeye aynı !enâ‘atler vekatli‘âmlar yapılmı!dır. Kurtulabilenler [d]e da$lara ve Menderes'in cenûbunaçekilmi!dir. Etrâfa cân atan bu halk hâlâ sefîlânedir. Ve bu ahâlînin Yunan i!gâlibulundukca yerlerine i‘âdesi ve hayâtlarının te’mîni imkânı yokdur. Me’kûlâta vemu‘âvenete ve mu‘âlecâta ve çadırlara ihtiyâc-ı !edîd vardır. Mahallinden te’mîniimkânı yokdur. Bu mu‘âvenetin tesrî‘-i infâzı ve ahâlînin bir an evvel memleketlerinei‘âdesi livâdan Yunan i!gâlinin insâniyet nâmına ref‘i esbâbının istikmâliniehemmiyetle istirhâm Aydın'dan Çine'ye kadar yayan gelmekden mütevellidyorgunluk ve !enâ‘at ve vah!et-i me!hûreden mütehassıl heyecân-ı kalb zâ’il oldukcave burada kalabildi$im müddetce tezâhür edecek mezâlim pey-der-pey arzedilecekdir.

Çine'de Mukîm MuhâsebeciNurullah



53

BOA. DH. KMS. 52-3/25

14

AKH ! SAR’DA YUNAN MÜFREZES ! N ! N HAL ! T PA" A VE ARKADA" LARINI VAH "! CE KATLETT ! KLER !

Akhisar’da çiftlikte bulunan Halit Pa $a ve be $ arkada $ının Yunanaskerleri ve yerli Rumlar tarafından vücutları ikiye ayrılıp, kulak veburunları kesilmek, gözleri oyulmak suretiyle katledildikleri, çiftli # in ya # malanıp yakıldı # ı, ayrıca Gediz çayı civarındaki köylerden onbe $ kadının da Yunanlılar tarafından öldürülerek nehre atıldı # ı.

9 Temmuz 1919

TelgrafnâmeMahreci: Akhisar

Numara: 407Târîh: 9/7/[13]35

Akhisar Kâ’im-i makâmlı # ı'nın telgrafnâmesi

"ehr-i hâlin yedinci gecesi çiftlikde bulunmakda olan Halid Pa!a ve di$er be! refîkleri, Yunan müfrezesi civâr Rum karyelerinden aldı$ı mühim bir kuvvetle vesûret-i fecî‘ada katledilmi!ler. Ez-ân cümle Halid Pa!a'nın gövdesinden kat‘olunarakikiye bölünmek ve gözleri oyulmak ve parmakları kesilmek, vücûdunun muhtelifmahallinde otuz yedi aded bıçak ve süngü yarası bulunmu! ve di$er refîkleriningözleri oyulmak ve kulak ve burunları kesilmek gibi bir sûret-i fecî‘ada katledilerekçiftlikde bulunan emvâl ve e!yâ ve âlât ve edevâtı ya$ma ve bi'l-âhire çiftlik dahi

ihrâk edildi$i, sûret-i fecî‘a[da] katlolunan Halid Pa!a ve rüfekâsının cesedleriakrabâları tarafından merkez-i kazâya götürülüp burada defnedildi$i ve bu vak‘aüzerine i!lerine gitmekde bulunan Gedis çayı civârındaki karyelerden on be! kadındahi katledilerek çaya ilkâ etdikleri ayrıca müstahberâtımızdan oldu$u berây-ıma‘lûmât ma‘rûzdur.

Fî 9 minh.Akhisar Kâ’im-i makâm

Vekîli Nâmına



54

Mehmed BOA. DH. KMS. 52-3/24

15

AYDIN VE NAZ ! LL ! ’Y ! !" GAL EDEN YUNANLILARIN ! K ! B ! N ! A" KIN MÜSLÜMANI VE ÜÇ DÖRT YÜZ KADAR

HIRIST ! YANI ÖLDÜRDÜKLER !

Aydın’ı i $gal eden Yunanlıların, öncelikle ahalinin ileri gelenlerinitutukladıkları, evlere saldırıp kadınların namuslarını kirlettikleri, Müslüman ahaliye Venizelos’un resmi altında geçi $ yaptırdıkları,müezzinlere hakaret ettikleri, yerli Rumların yardımıyla Müslümangençleri tutukladıkları, e $kiyaları hapisten çıkardıkları, halkın millî vedinî duygularını incittikleri, Nazilli’yi terkederken isimleri bilinen bir çokki $iyi beraberlerinde götürüp yolda öldürdükleri, güzergâhlarındaki Müslüman köylerini yakıp ahalisini katlederek mallarını ya # maladıkları,telgraf hatlarını kestikleri, Germencik’te bazı Müslümanları

sorgulayacakları bahanesiyle trene bindirip hareket sırasındabo # azlayarak trenden attıkları, Nesebiye, Karapınar, Eriklili, Menderescivarında Kadıevi, Umurlu, Yeniköy köylerini yakıp, ahalisini katledereke $ yalarını ya # maladıkları, Kuva-yı Milliye ile yaptıkları sava $ sırasındakadın ve çocukları mitralyöz ate $iyle öldürdükleri, Aydın’ın bu i $galisırasında iki bini a $kın Müslümanın ve üç-dört yüz kadar Hıristiyanınkatledildi # i.

12 Temmuz 1919

TelgrafnâmeMahreci: DenizliNumara: 159Târîh: 12/7/[13]35

Denizli Mutasarrıflı # ı'nın fî 12 Temmuz sene [1]335târîhlü telgrafnâmesi

Aydın Meb‘ûs-ı Sâbıkı #lhami Bey'den alınan raporun hulâsası ber-vech-i âtîarzolunur. Mayısın yirmi yedinci günü Yunan kuvâ-yı i!gâliyyesi Aydın'ı bilâ-muhâlefet i!gâl etmi!dir. Dört gün sonra Yunanlılara kalben aleyhdâr olmaktöhmetiyle mu‘allim Ahmed Emin ve ertesi günü e!râfdan Kâmil efendilerle



55

Aydın'dan da Da‘vâ Vekîli Re!id ve birâderi Asım, e!râfdan "efik Sâfi ve Ödemi! da‘va vekillerinden Refik "evket beyler dahi Balatcık istasyonun[d]a tevkîfedilmi!lerdir. #!gâl[in] onuncu günü gecesi e!râfzâdelerden altı zât sokakda bilâ sebebbir Yunan zâbiti tarafından ölüm derecesinde darb ve ayn-ı gece ve ferdâsı günü dörtMüslüman hânesine, Yunan neferâtı tarafından ta‘arruz ve muhadderât-ı #slâmiyyeyetasallut edilmi! ve bu nâmus-!ikenâne ta‘arruzât tevâlî eyledi$i gibi yerliHıristiyanların tahkîrâtı günden güne tezâyüd eylemi!dir. Haziranın ikinci günüNazilli i!gâl ve Müslümanlar da Venizelos'un resmi altında merâsimâne(?) imrâredilmi!dir. Nazilli'de on yedi günlük i!gâl müddetinde müte‘addid #slâm hâneleri vekadınları mâddeten dûçâr-ı tecâvüz oldu$u gibi mü’ezzinleri ezan okurlar iken tahkîr,e!kıyâlar mahbesden ıtlâk, yerli Rumlar delâletiyle gençler tevkîf ve darb, hissiyât-ıkavmiyye ve milliyyeye tecâvüz edilmi!dir. Haziranın on dokuzuncu gününısfu'l-leylden bir sâ‘at sonra Yunan kuvve-i i!gâliyyesi Nazilli'yi terk, esâmîsimazbût bir çok zevâtın kolları ba$lı oldu$u hâlde berâberlerinde sevk ve telgrafhutûtunu kat‘eylemi!dir. Yolda yüz zâtı !ehîd etdikleri gibi güzergâhlarındaki kurâ-yı#slâmiyye ahâlîsinden tesâdüf etdiklerini itlâf, mâllarını ya$ma eylemi!lerdir.Haziranın yirmi birinden otuzuna kadar Aydın'da cereyân eden ahvâlin bir kısmıber-vech-i âtîdir: Germencik nâhiyesi müdîr[i] darb ve habs ve Germencik ahâlîsindenelli kadar alenen katledilmi!. Germencik'den trene binen yirmi yedi ve isticvâbedecekleri bahânesiyle cebren trene irkâb edilen otuz dört Müslüman esnâ-yıhareketde bo$azlanarak cesedleri yollara atılmı!dır. Balatcık karyesi ahâlî-iHıristiyâniyyesinin tecâvüzât-ı müsellahalarına müsellahan mukâvemet etdikleribahânesiyle Ne!etiye karyesi Yunan kuvveti tarafından kâmilen ihrâk ve ahâlîsikatledilmi! ve bunlardan birazı da$lara kaçup kurtulmu!dur. Karapınar ve Eriklilikaryeleri de ayn-ı sûretle ihrâk ve ahâlîsi katledilmi!dir. Nefs-i Aydın'da ba‘zıMüslüman gençleri Yunan askerleri tarafından, sokak ortasında alenen tahliyesihâlinde kâmilen ihrâk ve Müslümanlar katli‘âm edilece$i i!â‘a olunmu!, Rumlarlaberâber Ermeni ve Musevî ahâlîye de cebren fesleri çıkartdırılarak !apka giydirdiklerive bu emre ri‘âyet etmeyenlerin âtiye-i hayâtlarından dolayı hiç bir mes’uliyet kabûledilmeyece$i umûm Müslimlere teblî $ olunmu!dur. Haziran[ın] yirmi altıncı günüYunan kumandanı, ahâlîyi hükûmet odasına celbederek yedlerindeki altı bin silâhınon sekiz sâ‘at zarfında teslîmini ve bir dâne noksan çıkarulursa ahâlînin kur!unadizilece$i ve Yunan i!gallerinin(?) muvakkat de$il mü’ebbed bir ilhâk oldu$ununbilinmesini beyân eylemi!dir. Haziranın yirmi birinci günü dâhiliye ve muhâsebeodacıları, tahrîrât kalemi mübeyyizi, yirmi dokuzuncu gününde mutasarrıf, , cezâre’îsi, müddeî-i umûmî, e!râfdan #zzet Ahmed ve mahdûmu "akir efendiler, RejiKolcuba!ısı Ömer, Doktor Nuri Bey ve daha bir çok Müslüman tevkîf edilmi!,bunlardan kısm-ı a‘zamının na‘a!ları !ühedâ miyânında görülmü!dür. Menderes nehricivârındaki Kadıevi, Umurlu(?), Yeniköy karyeleri kâmilen ihrâk, ahâlîsi katli‘âm,



56

emvâl ve mevâ! îsi ya$ma edilerek Aydın'a sevkedilmi!dir. Yirmi sekizinci günüUmurlu'da müteha!!id kuvâ-yı müsellaha tarafından Yunan kumandanına gönderilenbeyânnâmede Aydın mezâlimine nihâyet verilmek üzre geldiklerinden Yunankumandanının Aydın'ı bilâ-hâdise terketdi$i takdîrde kendisinin, askerinin #zmir'egitmesine müzâheret edilece$i ve Yunanlılar harbi arzu etdikleri takdîrde bumuhârebenin de ya !ehir hâricinde icrâsı veyâhûd !ehir dâhilindeki Müslim ve gayr-iMüslim ahâlînin ya kendilerine tevdî‘i veyâ #talyan i!gâli altında bulunan bir mahallegitmelerine müsâ‘ade olunması ve !âyed harb vesîlesiyle !ehre ve sekene-i#slâmiyyesine zarâr görülürse netîceden Yunanlıların mes’ûl olaca$ı ve temmuzunikisine kadar cevâba intizâr olunaca$ı bildirilmi!dir. Yunan kumandanı, bubeyânnâmeye cevâb vermemekle berâber ertesi günü Kuvâ-yı Milliyyeyi yandan vearkadan vurmak üzre çevirme hareketine te!ebbüs etdi$inden muhârebe ba!lamı! vekırk sekiz sâ‘atlik müsâdeme netîcesinde Kuvâ-yı Milliyye !ehre girerek Yunanlılarıtardeylemi!dir. Harbin devâm etdi$i iki gün zarfında bir tarafdan Yunan askerleridi$er tarafdan bunların teslîh etdikleri yerli Rumlar Müslüman hânelerini basup vemestûrânı ahz u tevkîf ve ba‘zılarını yollarda, ba‘zılarını da esnâ-yı ric‘atlerindetüfenk ve mitralyöz ate!iyle !ehîd etdikleri gibi minârelere ve yüksek mahallereyerle!dirdikleri mitralyözlerle #slâm hânelerini ate! altına almı!lar ve gazhânedencelbetdikleri gazya$ları ve top yata$ından atdıklar[ı](?) ya$lı paçavralar ve mavirenkli ba‘zı eczâ-yı kimyeviyye ile #slâm mahallâtını kâmîlen ate!leyerek yakmı!lar,yangından kaçmak içün hânelerinden çıkan çocuk, kadın, erkek bütün ahâlî[yi]mitralyöz ate!ine tutarak yerinde(?) yanmalarına çalı!mı!lardır. Bi'l-hâssa ate! devametdi$i müddetce irtikâb edilen bu cinâyât Aydın'da bulunan üç Fransız zâbitiyleFransa konsolosu olup aslen Rum olan Doktor Vasilaki ve Sürmeneler Mektebihem!ehrileri(?) ve di$er mu‘teberân-ı ecânib ile Mösyö Kodor tarafından aynenmü!âhede edilmi!dir. Mutasarrıf, cezâ re’îsi ve e!râfdan #zzet Bey kolları ba$lı olarakYunanîler tarafından götürülmü! ve !ehîd edilmi!dir. Aydın'daki zâyi‘ât-ı mâddiyyeon-on iki milyon lira râddesinde oldu$u gibi ekserîsi kadın ve çocuk olmak üzre ikibini mütecâviz Müslüman ve üç-dört yüz kadar Hıristiyan telef olmu!dur. Aydın'dangelen Müslüman ve Hıristiyan bütün halkın !ehâdetleri ve bi'l-hâssa iki Hıristiyanme’mûrun kemâl-i nefretle hâdisâtdan bâhis, zabtedemedikleri sadâ-yı vicdandanmürekkeb raporlar, #lhami Bey'in ifâdâtını te’yîd ediyor. Raporların posta ile takdîmedilece$i.

Denizli MutasarrıfıFaik

BOA. DH. KMS. 52-3/29



57

16

AYDIN’I !" GAL EDEN YUNANLILARIN MÜSLÜMAN HALKIKATLED ! P " EHR ! ALEVLER ! Ç ! NDE BIRAKTIKLARI

Nazilli’yi bo $altan Yunanlıların, Aydın’daki i $gal kuvvetleriyle

birle $tikleri, Kuva-yı Milliye $ehrin bo $altılması için zaman verdiyse de

buna cevap vermeyip katliâmlarını artırdıkları, fakat daha sonra kar $ıkoyamayıp çekilirken, toplarla Müslüman mahallelerini birçok cami ve

resmî daireleri yakıp tahrip ettikleri, insanları da diri diri yaktıkları,

kuvvet toplayıp geri döndüklerinde Kuva-yı Milliye’nin $ehri terketmek

zorunda kaldı # ı ve Yunanlıların bu sefer Aydın’da ta $ ta $ üstünde

bırakmayıp insanları katlettikleri, kadınların namuslarını kirletip

öldürdükleri, Nazilli’yi bo $alttılarsa da uçaklarla mitralyöz ate $ine

devam ettikleri.

13 Temmuz 1919

TelgrafnâmeMahreci: NazilliNumara: 51Târîh: 13/7/[13]35

Nazilli Kâ’im-i makâmlı # ı'nın 9 Temmuz sene [1]335

târîhli telgrafnâmesi

19 Haziran [13]35 târîhinde Nazilli'yi terkeden Yunan kuvve-i i!gâliyyesiAydın'daki kuvve-i i!gâliyye ile birle!mi!dir. Kuvve-i i!gâliyyeyi ta‘kîb eden veAydın civârında toplanan Kuvâ-yı Milliyye, Yunan kuvve-i i!gâliyyesine üç günmühlet vermi! ve bu müddet zarfında çıkup giderse mümâna‘at olunmayaca$ı ve sivilahâlîye aslâ tecâvüz edilmeyece$i va‘dedilmi! oldu$u hâlde kuvve-i i!gâliyye !ehirderûnunda müdâfa‘aya kıyâm ve hattâ tecâvüzî hareketlerine mübâ!eret etmi!dir.#slâm e!râfı Hıristiyân e!râfına mürâca‘atla !ehrin müdâfa‘asından tevellüdü melhûz



58

felâketlerin önü alınmak üzre !ehri terkedüp çıkması lüzûmunun YunanKumandanlı$ı'na mü!tereken teblî $i külfetinde bulundukları hâlde Rumlar tarafındankabûl edilmemi!dir. Kuvve-i i!gâliyye bir iki gün müdâfa‘adan sonra mukâvemetedemeyece$ini anlayarak toplarını #slâm mahallelerine tevcîh ve o mahalleri ve birçok cevâmi‘i ve mebânî-yi resmiyyeyi tahrîb etdikden ve Müslüman ahâlîyi vah!iyânediri diri yakarak mahvetdikden sonra !ehri tahliye ile ric‘at etmi!dir. BinlerceMüslümanlar meskensiz kalmı! dün refâh içinde ya!ayan binlerce ma‘sûmîn bu günbir lokma ekme$e muhtâc ve bed-baht olmu!lardır. Mutasarrıf ve erkân-ı me’mûrîn,bir çok e!râf katledilmi!lerdir. Kadınların ırzlarına tecâvüz edilmi!dir. Sultânî

Mektebi civârında üç gözlü kemerler içinde iki Müslüman kızın ırzları hetkedildikdensonra itlâf edilmi!lerdir. Bunların müte‘addid foto$rafîleri alınmı!dır. Felâketeu$rayan Rumlara ve #slâmlara Nazilli ve Denizli ve civâr kazâlar ahâlîsi ekmek veerzâk göndermek sûretiyle mu‘âvenetlerine !itâb etmi!lerdir. Kuvve-i i!gâliyyeAydın'ı tahliye etdikden üç gün sonra takviye kıta‘âtı alarak hücûm etmi! ve Kuvâ-yıMilliyye !ehri tahliye etme$e mecbûr olmu!dur. Yunanlılar bu sefer Aydın'da ta! ta! üstünde bırakmamı!lar ve rast geldikleri insanları bî-rahmâne itlâf etmi!lerdir. Aydın!ehri alevler içinde dünyâ yüzünden nâ-bedîd olmu!dur. Mevkî‘-i co$râfîsinden ba!kabir !ey kalmamı!dır. Ahâlîsi darmada$ın olmu!, kaçup kurtulabildikleri dâhile hicretetmi!lerdir. Nazilli âfâkında ara sıra Yunan tayyâreleri dola!makda ve mitralyöz ileate! etmekdedirler.

9/7/[13]35 Kâ’im-i makâm

Naci

BOA. DH. KMS. 52-3/40

17

YUNANLILARIN, MENDERES’ ! N GÜNEY ! NDEK ! KÖYLER ! YAKTI % I VE Ç ! NE HALKININ GÖÇ ETMEYE BA" LADI % I

Yunan i $gâl kuvvetlerinin, ! talyanların sınır olarak kabul etti # i Menderes nehrinin güneyine top ve mitralyözlerle saldırıp, Baltaköy, Demira # ası(?) ve Gölhisar köylerini tamamen yaktıkları, Çine kasabasıve buna ba # lı köylerdeki Müslümanların heyecana kapılarak yapılannasihat ve telkinlere ra # men mal ve emlâkını terk edip göç etmeyeba $ladıkları.

16 Temmuz 1919



59

TelgrafnâmeMahreci: ÇineNumara: 73Târîh: 16 /7/ [1]335

Gâyet aceledir

Bir dakîka te’hîri câ’iz de ! ildir

Aydın mutasarrıf vekîlinin Çine'den çekdi # i8 Temmuz sene [1]335 târîhli telgrafnâme


Yunan kuvve-i i!gâliyyesi dün ve evvelki gün ve bugün dahî top ve mitralyözlerile ta‘arruz ve #talya i!gâl-i askerîsinin hudûd tanıdı$ı Menderes nehri köprüsündenberi tarafa tecâvüz ve Baltaköy ve Demira$ası [Emira$ası], Gölhisar karyelerinitamamen ihrâk ve Çine'ye iki sâ‘at mesâfeye kadar gelmi!dir. Nehrin Çine'dentarafında vâki‘ Aydın ve Çine'ye merbût ve ahâlîsi umûmiyetle yalın ayak ve ba !ıkabak, Mu$la'ya do$ru ric‘ate ba!lamı! ve Çine kasabasının ortasında mah!erden birnumûne olarak feryâd fîgân ve galeyân geçmi! ve geçmekde bulunmu!dur. Buradahalâskâr bir ses bekleyen Aydın kasabasının on binlerce ahâlîsi bu fecâyi‘in !âhidiolan Çine kasabası ahâlîsinden heyecâna dü!ürerek [dü!erek] #talya devlet-i

fahîmesinin Çine'deki mümessil-i askerîsinin celbetdi$i kuvve-i askeriyyesineistinâden icrâ kılınan nasâyih ve telkînâta ra$men kasabanın mühim kısım ahâlîsininmâl ve emlâklarını bırakarak hicrete ba!lamı!dır.

BOA. DH. KMS. 52-3/1218

YUNANLILARIN SAL ! HL ! VE C ! VARINDA MÜSLÜMANLARIKATLED ! P TARIM VE T ! CARET ! SEKTEYE U % RATTIKLARI

Ahmetli’de bulunan Yunan kuvvetlerinin Salihli’ye ba # lı köyleresaldırıp mezâlim yaptıkları, Kestelli, Kendirlik, Yara $lı, Dibekdere

köylerinde harmanları yaktıkları, Kestelli’den yirmi kadını Ahmetli’yegönderdikleri, Ahmetli’de Müslüman halka uygulanan zulmün çekilemezdereceye geldi # i, ev ve dükkânları soyup, ba # lara, para ve mücevherdahil her türden e $ yaya ve hayvana el koydukları, kadın ve kızlaratecavüz edip ba $larındaki örtüleri zorla alarak dans ettirdikleri, altı Müslümanı çetelere yardım ettikleri iddiasıyla katlettikleri, mezâlimdendolayı halkın göçe ba $laması sebebiyle ekili mahsulatın ortada kaldı # ı vekıtlık tehlikesiyle kar $ı kar $ıya bulunuldu # u, göçün önlenmesi, tarım veticaretin aslına döndürülmesi için tedbir alınması gerekti # i.



60

28 Temmuz 1919

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiA$â’ir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

Sâlihli Kâ’im-i makâmlı # ı'ndan mevrûd 13 Temmuz sene [13]35 târîhve 664/148 numaralu tahrîrâtın sûretidir.

Ahmedli'de bulunan Yunan askeri kazâya tâbi‘ ve mahall-i mezkûre civârkurâya külle-yevm tecâvüzle zarar ve mezâlim îkâ‘ından geri durmamakdadırlar.Ez-cümle kurâ-yı mezkûreden Kestelli, Kendirlik, Yara!lı, Dibekdere karyelerininbütün harman ve demetleri asâkir-i merkûme tarafından ahîren ihrâk edilmi! vemezkûr Kestelli karyesinden yirmi kadar nisvân Ahmedli'ye sevk ve Yara!lı karyesiHey’et-i #htiyâriyyesi'ne â’id mühr-i resmîler yerlerinden cebren ahzolunmu!dur.Ahmedli ahâlî-i Müslimesine revâ görülen mezâlim ise hadden efzûn bir râddeyevarmı!dır. "öyle ki ahâlî-i merkûmeden buraya ilticâ eden Hocazâde Kâmil ve on birnefer rüfekâsının bin dönüm mikdârındaki mezrû‘ât ve ba$larının ve dokuz dükkânkahvehâne ve hânlar ve on iki bâb hâne derûnunda malifatura bakkâliye vesâ’ir kâffe-ie!yâ ve sandıkları derûnundaki her nev‘ nakidleri ve bir çok mevâ! îleriyle birlikdeyüz on koyun keçi ve bârgirleri asâkir-i Yunaniyye tarafından kâmilen nehb ü ya$mave bu esnâda kolcu Mustafa hânesinde Emin o$lu #smail ve Muhâcir Gülsüm,Muhâcir Receb ve zevcesi katl ve Rodoslu Mehmed Dayı ve Madenci Ahmed Efendikerîmeleriyle daha ismi ma‘lûm olmayan on be! kız ve kadının bikrleri izâle veırzlarına tasallut olundu$u ve ba!larından örtüleri alınarak raksetdirildi$i ve bundanba!ka 3 Temmuz sene [13]35 târîhinde Halimbey Çiftli$i'nden Nasuho$lu MustafaEfendiyle Arab Mustafa'nın ve Kestelli'de 7 Temmuz sene [13]35 târîhinde kazâyatâbi‘ Dibekdere karyesinden Çakıro$lu Süleyman ve Ömer nâm kimselerin çetelereekmek verdikleri bahânesiyle kur!una dizildi$i ve kezâ Ahmedli'de Kürd #sa ve Tatar

Hüseyin ve Kütahyalı Ali Osman nâm kimselerin kasabaya sevk ve bunlardan AliOsman'ın öldürüldü$ü ve Seyido$lu Çiftli$i'nden A‘yân Seydi'nin o$lu, dahi kezâkatlolundu$u buraya ilticâ eden sâlifü'l-arz Ahmedli ahâlîsinin müctemi‘an vukû‘bulan mürâca‘atlarından anla!ılmı! ve nâhiye-i mezkûre ahâlîsinin hemân kâffesimezâlim-i vâkı‘aya tahammül edemeyerek öteye beriye da$ılmı!dır. Ahvâl-i mebhûsemerkûmlar tarafından bir kıta‘ istid‘ânâme ile Düvel-i Mü’telife mümessillerine iblâ$ edilmek üzre buradaki Fransız Müfrezesi Kumandanlı$ı'na !ikâyet olunmu!dur.Hamdolsun dâhil-i kazâda bilâ-cins ve mezheb kimsenin bir tecâvüze ma‘rûzkalmamalarına alâ kadri'l-imkân çalı!ılmakda ise de gönüllülerin burada tecemmü‘ ve



61

fa‘aliyeti dolayısıyla ahvâl-i umûmiyyenin hâl-i tabî‘îsinde oldu$u iddi‘â olunamaz.Muhâceretin men‘i vazîfesiyle Karahisar Fırkası'ndan ahîren buraya cüz’î mikdârefrâd-ı nizâmiyye ile bir binba!ı gönderilmi! ise de te!evvü!-i ahvâlden dolayıtavahhu! eden halkın muvakkaten civar mahallere gitmekden külliyen men‘i kâbilolamamakdadır. Yunanlılar evvelki gün bir tayyâre ile bu havâliyi ke!fetdikleri, ertesigün sabaha do$ru dahi gönüllülerin pusu tutdukları mevâki‘e top ate!i açmı!lar ve buate! iki sâ‘at kadar devâm etmi! ve kasabadan vâzıhan i!idilmi!dir. Yevm-i mezkûrdanukât-ı muhtelifede ba‘zı müsâdeme vukû‘ bularak tarafeynden birkaç mecrûh vemaktûl dü!mü! ve bu tarafdan bir Yunan neferi mecrûhen esir edilmi! ve ba‘dehutarafeyn mevâzı‘ına çekilmi!dir. Gönüllülerin kurâya tecâvüz ve zararları tevâlî vetemâdî etmekde olup vehâmet-i ahvâlden ve halkın da$ılmasından mahsûlât ortadakalup kaldırılamamakdadır. Kazânın sene-i hâliyye mezrû‘ât ve mahsûlâtı mevsim-i!itâ ve bahârda tevâlî eden ya$mur ve seylâblardan zâten noksan oldu$u gibi ahvâl-ihâzıra dolayısıyla harmanların kısmen ihrâk olunmasından ve mevcûdlarının harmanedilüp kaldırılamamasından nâ!i bu sene bu havâlînin zahîresizlikden fevka'l-âdemüzâyakaya giriftâr olaca$ı !übhesizdir. Yunanlıların !u harekâtdan maksadı buradakiKuvâ-yı Milliyye'yi iz‘âc ve ifnâ olup burayı i!gâl olmadı$ı revi!-i hâlden müstediloldu$undan ve halbuki !u harekâtın temâdîsi kazâyı bütün bütün mahv ve harâbedece$inden zirâ‘at ve ticâret-i mahalliyyenin daha ziyâde zarâr ve halelden vikâyesive muhâcirînin celbiyle hâl-i aslînin i‘âdesi içün tedâbir ve te!ebbüsât-ı lâzımeyebi't-tevessül harekât-ı mezkûrenin tevkîfi muktezî idü$ü ve gerçi zayi‘ât-ı mâliyyevukû‘ bulmakda ise de tedâbir-i müttahize sâyesinde hamdolsun nüfûsca bir gûnâtelefât olmayup muhâfaza-i âsâyi!e fevka'l-âde bezl-i mechûd edilmekde idü$ü vehükûmetin fi‘len bu cereyâna sürüklenmemesine ve hukûk ve nüfûz-ı hükûmetemüdâhaleye olan mümâna‘atım ba‘zılarının gayz ü hiddetini celbederek tehdîde dema‘rûz bulundu$um ve ma‘a-mâ-fih ve son noktaya kadar meslek-i bî-taraf vevazîfe-perverîde devâm ve sebâta karar verdi$im ma‘rûzdur. Ol bâbda.


Aslına mutabıkdır

A!â’ir ve Muhâcirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi#skân "u‘besi

BOA. HR. SYS. 2603/59

19



62

YUNANLILARIN, AYASULUK-AYDIN-NAZ ! LL ! VE KU " ADASI-AYDIN ARASINDAK ! BÖLGEDE BULUNAN KÖYLER ! YAKIP

HALKINI KATLETT ! KLER !

Yunanlıların Menderes nehrinin kuzeyinde altmı $ köyü yakıp Müslümanları katlettikleri, sahib oldukları e $ ya, para ve hayvanlarını ya # malayıp, bahçe ve vakfiyeleri tamamen tahrip ettikleri, ya # malananmalların ve adedi elli-altmı $ bini bulan hayvanların ! zmir’e gönderildi # i, Aydın kasabasında ! talyan komutanların gözleri önünde kızların vah $ice

öldürüldü # ü, vaktiyle kasabadan çıkamayan sakat, ihtiyar ve çocuklarınkatliâmdan kurtulamadı # ı, Ayasuluk-Aydın-Nazilli arasında bulunan otuzaltı köy ve iki kasabanın yakılıp mevcut nüfusunun katledildi # i, e $ ya vehayvanlarının çalındı # ı, kaçabilen ahalinin Umurlu’da toplanarakYunanlılara kar $ı direnip onlara kayıplar verdirdikleri, elli bine yakınmültecinin sefil ve peri $an bir halde devletin yardım elini uzatmasınıbekledi # i, Ku $adası’ndan Aydın’ın Kö $k köyüne kadar olan bölgedeki $ehir ve köylerin bütünüyle yakılıp ya # malandı # ı ve halkın büyük kısmınınhunharca katlolundu # u, katliâmdan kurtulanların Aydın ve Denizli’ye göçettikleri, muhacirlerin memleketlerine geri dönüp emniyet ve asayi $ içindeçalı $abilmeleri için ! tilaf devletleri nezdinde siyasi te $ebbüste

bulunulmasının lazım geldi # i.

31 Temmuz 1919

Telgrafnâme

Mahreci: Yenipazar

Numara: 58

Gâyet mühim ve müsta‘celdir

Çine'de Aydın Mutasarrıflı # ının fî 25 Temmuz sene [1] 335 târîhli telgrafnâme[si]


20.7.[13]35 târîhli telgrafa zeyldir. Menderes nehrinin öbür tarafında Yunanfecâyi‘i devâm etmekdedir. #hrâk edildi$i evvelce arzedilen kırk iki karyeden ba!kaHorusköy, Kalfa, Kaya(?), Eyindiz(?), Kerenez, Kemeralanı(?), Zeytunköy,Dâni!mend, Da$icarı(?), Tahtacı, Hamidler, Arzular, Ekerek, Kavacık, #safakıhlar,



63

Mehmedler, Me!eli karyelerini de ihrâk ve evvelce kaçmayan ahâlîsini katli‘âm veemvâl ve e!yâ ve hayvanâtını gasb ve binlerce liralar sarfıyla meydana getirilen ba$çehânelerini, vakfıyelerini tamâmıyla ihrâk etdi$i tahkîk edilmi!dir. Adedi elli altmı! bin[i] tecâvüz eden koyun, keçi ve kara sı$ır ve at ve kısrakları ve Aydın kasabası ilealtmı![ı] mütecâviz karye halkının bütün e!yâ ve emvâlini toplayup götürenYunanlılar bunları #zmir'e naklediyor ise acabâ #zmir'deki Düvel-i Mu‘azzamamümessilleri bu kadar emvâl ve e!yâyı nereden getirdi$ini su’âl etmiyor mu ? #!gâl vehattâ ilhâk-ı kat‘î terânelerini matbû‘âtıyla lisânıyla âleme i‘lân eden Yunanhükûmeti[nin] her yerdeki ahâlîye yapdı$ı mu‘âmele bu mudur? Bu mezâlime nevakit nihâyet verilecek ve Yunan i!gâli #zmir'den ve mülhakâtından ne zamandef‘edilecek ve bir kısmı mezâlimin tevsî‘-i dâ’ire etdi$i Umurlu ve Nazillihudûdunda gö$üslerini Yunan toplarına, tayyârelerine siper ittihâz ve oralarda hatt-ımüdâfa‘a te!kîl eden ve kısm-ı mühîmmi sefâletin son derecesine gelen elli altmı ! binmuhâcirînin feryâd-ı istimdâd-kârâne[sine] kar!u zât-ı âlî-i nezâret-penâhîlerinden veâlem-i medeniyyet ve be!eriyyetden istifsâra cür’et ediyorum. Yenipazar nâhiyesiylemuhâbere te’sîs edilmedi$inden teb! îrât-ı serî‘alarına intizâr edilmekdedir efendim.


Çine'de Aydın Mutasarrıflı$ı Nâmına

Nuri

Telgrafnâme

Mahreci: Çine

Numara: 149 Mahrem

Gayet müsta‘celdir.

Bir dakîka te’hîri câ’iz de ! ildir.

Aydın mutasarrıf vekîlinin Çine‘den çekdi # i26 Temmuz sene [1]335 târîhli telgrafnâme

Dâhiliye Nezâret-i Celîlesine

8 Temmuz [13]35 telgrafa zeyldir. Menderes nehrinin Çine tarafına geçenYunan askeri Baltaköy ve Emirasi(?) ve Savranderesi ve Be!pınar karyelerini ihrâk veemvâl, e!yalarıyla o civârın bi'l-umûm hayvânatını gâret etdikden sonra #talyankuvve-i i!gâliyyesi nehir üzerindeki köprüyü i!gâl ve nehrin Çine'den tarafdaki Yunan



64

askerinin çekilmesini te’mîn etmi!dir. Vaktiyle Aydın kasabasından çıkamayan ma‘lûlve ihtiyarlarla çocukları tamâmen itlâf ve yalın ayak ba!ı kabak çıkan ahâlîninbırakdı$ı e!yâyı gasbetmi!dir. Mükâlemeye giren #talya kuvve-i i!gâliyyekumandanlarının gözleri önünde kızlar katledilmi! ve yol boyunca bir çok ma‘sûmMüslümanların cesedleri görülmü!dür. Ayasuluk'dan Aydın ve Nazilli'ye kadar ovadavâki‘ Balatcık ve Kiliseköy ve Dereköy ve Ahresköy(?) ve Nâipli ve Kızılcapınar veAbdurrahman ve Hızırbeyli ve Elenköylü[Elengutlu] karyeleri ve #neabad nâhiyesininmerkezi olan Germencik kasabası ve Ömerbeyli ve Tahtacı ve Erikli ve Tekeli veBeyköy ve Çıksort ve Hacı Ali karyeleri ve Karapınar kasabası ve Karaba$ ve#kizdere, Virankuyu(?)'da ve Sandıklı ve Kızılcaköy ve Eymir ve Kadıköy ve Ahurköyve Arabkuyusu ve I!ıklı ve Osmanbükü ve Yeniköy ve Tepecik ve Çerkesköy ve#mamköy ve Serçeköy ve Tahtacılar ve Tomalan[Domalan] ve Pınarderesi veKal‘aköy karyelerini tamâmen ihrâk ve nüfûs-ı mevcûdesini katli‘âm, emvâl ü e!yâ,mevâ! îsini nehb ü gâret eylemi!dir. Bütün incir ba$çeleriyle muhât olan Aydın'ın ye!ilovasını mahv ve umûm ba$çe evlerini ve sekenesini ihrâk etmi!dir. Aydınkasabasında yeni yangınlar gözükmekdedir. Umurlu'dan öbür tarafda ve Menderesnehrinden bu tarafda sa$ kalan ahâlî Umurlu'da ictimâ‘ ve gö$üslerini Yunantoplarına ve tüfenklerine ve mitralyöz ve bombalarına siper ittihâz ederek mücâdeleve müsâdemeden gerü durulmamakda ve ara sıra üzerine hücûm eden Yunanaskerlerini telefât verdirerek Aydın'a kadar ric‘ate mecbûr etmekdedir. Ovadaki di$erkurâ ile da$ köylerinin ve ahâlîsinin u$radı$ı fecâyi‘den haber alınamamakdadır.Mütekaddem raporlara kar!u nezâret-i celîlerinden bir haber-i bi!âret alamayan ellibini mütecâviz nüfûs her dürlü levâzım-ı insâniyyeden mahrûm ve âtiyen zevâlemahkûm perî !ân bir hâlde âlem-i medeniyyetden, hükûmet-i seniyyeden mededbeklemekdedir. Mu$la mutasarrıfının ve o livânın muhterem ahâlîsinin kifâyetmikdârda de$ilse de i‘âne gönderdikleri un ile kefâf-ı nefs ve idâme-i hayâtedebilmekdedir. Hastagân #talya kuvve-i i!gâliyye kumandanının açdı$ı hastahânedeve fırkanın evvelden mevcûd ve fakat eczâ-yı tıbbıyyesi noksan askerî hastahânesindetedâvî olunmakdadır. Nazilli'den ve Yenipazar'dan hey’etler gelüp Yunanmezâliminin memleketlerine girmemesi içün #talya kumandanına mürâca‘ateylemekde. Yunanın bu mezâlimi ne vakte kadar devâm edecek? Wilson prensibiSulh Konferansı'nın, cem‘iyyet-i akvâmın müzâkerâtı netîcesi bu ma‘sûm ve mazlûmAydın ahâlîsinin yüzünde tefessüh etmi! ve hânelerinde yakılmı! cenâzelerine mitatbîk edecek? Halas-kâr bir hükûmet-i seniyyenin teb! îrât-ı serî‘a-i !efkat-kârîsineintizâr ve teblîgât-ı nezâret-penâhînin Denizli, Tavas ve Mu$la tarîkiyle Çine'yegelebilece$i arzolunur.

26/7/[13|35Çine'de Aydın Mutasarrıfı

Nâmına Muhâsebeci



65

Nurullah

TelgrafnâmeMahreci: NazilliNumara: 284Târîh: 31/7/[13]35

Aydın mutasarrıf vekîli tarafından Nazilli'den çekilen telgraf

Ku!adası kurbünde kâ’in Aziziye mevki‘inde Aydın'ın dört sâ‘at !arkında kâ’in

Kö!k karyesine kadar mümted arâzî dâhilindeki !ehirlerin ve köylerin kâffesiYunanlılar tarafından tahrîb ve ihrâk ve ahâlî-i Müslimenin mühim bir kısmını telefetmi!lerdir. #!bu karyelerin isimleri âtîde zikredilmi!dir. Ölümden kurtulanlar sefîl veperî !ân bir hâlde Aydın kazâlarına ve Denizli Sanca$ı ile daha içerülere muhâceretetmi!lerdir. Ahvâl-i hâzıra dolayısıyla mezrû‘âta bakılamadı$ından istikbâli tehdîdeden mazlûm bir buhrân-ı iktisâdî ba! göstermekdedir. Muhâcirînin serî‘anmahallerine avdetle i! ve güçlerine ba!lamaları ve istîlâya u$ramayan mahallerahâlîsinin dahi bu dür havf ve deh!etden kurtulup emniyet ve âsâyi! içindeçalı!abilmeleri ancak bu taraflardaki Yunan istîlâsının zevâliyle mümkin olaca$ındanahâlî-i mazlûmenin hâline ve memleketin istikbâline merhameten tekrar Düvel-i#‘tilâfiyye nezdinde te!ebbüsât-ı lâzıme-i siyâsiyyede bulunulması ehemmiyetle

müsterhamdır.

30/7/[13]35

Aydın Mutasarrıf VekîliHüseyin Naci

Tahrîb ve ihrâk edilen $ehir ve karyelerin isimleri ber-vech-i âtîdir.

Aydın, Serçeköy, #mamköy, Pınarderesi, Danı!man[Dani!mend], Kalfaköy,Tahtacıköy, Kocaköy, Kadıköy, Ovaemiri, Yeniköy, Kızılcaköy, #kizdere,

Arabkuyusu, Ahurköy, Çe!tepe, Osmanbükü, Çarıklar, Mamuretül Hamidiye, Hacı

Osman obası, Oba(?), Karapınar, Erikli(?), Çakırbeyli, Kerânkova, Karaba!, Kemer,

I!ıklı, Abdallar, Küçükkürtler, Hacıkürtler(?), Germencik, Elengutlu, Tekeli,

Senürteke, Balatcık, Kiliseköy, Mehmedler, Üzümlü, Beygör(?), Sandıklı, Hamidler,

A!a$ıbaltaköy, Da$balbasaköy[Da$baltaköy], Emira$ası Madranderesi, Yörüklerköy,

Umurlu, Andon A$a Çiftli$i(?), Sıksor[Çıksort], Ekerekköy, Dörtköy,

Abdurrahmanlar, Reisköy, Karaa$açlı, Arzular, #sasagirler(?), Gümü!köy



66

BOA. DH. KMS. 52-3/71

20

AYDIN VE C ! VARINI YAKIP B ! NLERCE MÜSLÜMANI KATLEDENYUNANLILARIN KUVA-YI M ! LL ! YE KAR" ISINDA

YEN ! LEREK GER ! ÇEK ! LD ! KLER !

Aydın’da Yunan !$gal kuvvetlerinin Kuva-yı Milliye önünde büyükbir yenilgiye u # radıkları, ancak $ehirde çıkardıkları yangının rüzgârın daetkisiyle yayıldı # ı ve yangından $ehir dı $ına kaçmak isteyenlerin makinelitüfeklerle Yunanlılar tarafından katledildi # i, evlerinden çıkamayanlarınise diri diri yandıkları, Kuva-yı Milliye tarafından yangından etkilenen Rum ahalinin ve katliâmlara karı $tı # ı bilinen Rum gençlerinin dahi,belediye binalarına yerle $tirilerek can güvenliklerinin ve geçimlerininsa # landı # ı, mahalleler tamamen yandı # ından halkın iskân için ba $ka

yerlere gönderilmelerine karar verildi # i, tekrar saldırıya geçenYunanlıların Aydın ovasındaki bütün köyleri yaktıkları ve Aydın $ehirmerkezinde yine yangın çıkarıp, kaçamayan Müslümanları hunharcaöldürdükleri, katliâmın durdurulması ve i $galin kaldırılması için Museviler de dahil Aydın halkının ileri gelenlerinin ! tilaf Devletlerimümessillerine bir mazbata gönderdikleri hakkındaki telgraflar ile Aydın’da Yunan mezâliminden bahisle binlerce Müslümanın katledildi # i,sadece Germencik’te isimleri tesbit edilebilen bin sekiz yüz Müslümangencin öldürüldü # ü, Hızırbeyli köyünde erkeklerin camide toplu olarak $ehit edildikleri, köyün yakıldı # ı, esaretden dönen otuz sekiz neferin fecibir $ekilde öldürülü # ü ve katliâmdan kaçabilen onbinlerce ki $inin çok zor

$artlarda ya $adıklarına dair Deraliyye gazetelerine gönderilen yazı.

2 A # ustos 1919



67

Elli Yedinci Fırka Kumandanlı # ı'ndan alınan 2 Temmuz sene [1]335 târîh vebilâ-numaralu telgrafnâme ile mezkûr kumandanlı # a yazılan cevâb sûreti aynen âtîye

dercedilmi $ olma # la ma‘rûzdur.

#kinci Ordu Müfetti!i NâmınaMiralay Mehmed Salâhaddin

26.6.[13]35 târîh ve 1092 numaralu !ifreye zeyldir. Aydın dâhilindemu‘annidâne geceli gündüzlü devâm eden muhârebe-i !edîde 30.6.[13]35 sâ‘at dört

sonra da bi-inâyetillâhi te‘âlâ Yunanîlerin ma$lûbiyet ve perî !âniyeti ilenetîcelenmi!dir. Üç gün devâm eden bu muhavvif !ehir muhârebesinde Yunanlılarmebzûl mühimmât ve vesâ’it-i harbiyyelerine istinâd etmekle berâber !ehrin Rumahâlîsine kar!u ta‘ahhüdde bulundukları vazîfe-i mü!kile sebebiyle makineli tüfeng vetoplarıyla i!gâl etdikleri cevâmi‘ ve minârelerden mu‘annidâne mukâvemetgöstermi!lerdir. Kuvve-i Milliyye'ye gelince: Yunanîlerin bi'l-hâssa ahâlî-i Müslimeyekar!u etdikleri fecâyi‘-i elîmenin verdikleri vesâ’it te’sîriyle cidden Türklü$e yakı!anbir azim ve metânet ile hasımlarının tahassun etdi$i mevki‘lerine daha az vesâ’it tâmbir yangın ile geceli gündüzlü ta‘arruzlarının arkasını kesmemi!ler, Yunanîleri çokitlâf ve ihrâk sûretiyle ma$lûb ve perî !ân etmi!lerdir. "ehir dâhilinde bu muhârebe-imüdhi!enin devâmı müddetlerince Yunanîlerin ate! verdi$i Aydın'ın, cenûb #slâm

mahallelerine hücûm eden bir cenûb-ı garbî rüzgârının te’sîriyle müdhi! yangındevâm ederek yangından hayâtını kurtarmak içün kendilerini sokaklara ve !ehirhâricine atmak isteyen #slâm kadın ve çocuklar üzerine köyün(?) noktalarındakimakineli tüfengleriyle kudurmu! köpek gibi ate! tevcîh ederek bu bî-çâreleri itlâfetmekle ve bu ate!den kendisini sakınmak isteyenler yangın ate!i içinde kalmı!lardır.Bu sûretle telef olanların mikdârı der-dest-i tahkîkdir. Yangın giderek - 30.6.[13]35'de- Rum mahallelerine de sirâyet ederek el’ân devâm etmekde bulunmu!dur. El-yevm!ehrin yarısı yanmı!dır. Yunanîlerin firârîleri yerli efrâddan kılaguzlukla #zmirdemiryolunu ta‘kîben perî !ân bir sûretde firâra ba!lamı!, !ehrin hâkim noktasını te!kîleden Topyanan mevki‘inden bu ric‘at-i kahkarîyi himâye etmi!dir. Bu perî !ânric‘atinde güzergâhındaki #slâm köylerine ate! vermek denâ’etini irtikâbdan

çekinmemi! esnâ-yı avdetde millî kuvvetin bir kısmı Yunanîleri ta‘kîb etdikleri gibiSöke istikâmetinden Aydın'a imdâda gelmekde olan bir Kuvve-i Milliyye dahikar!usuna bi'l-mukâbele çıkarak vukû‘a gelen müsâdemeye Yunanîler bir çok telefâtvererek ekserîsi perî !ân bir hâlde karma karı!ık firâr etmi!lerdir ve yüzden ziyâdetelefât bırakmı!lardır. Yunanîler !ehri tahliye etdiklerinden ba‘zı yerlerde tüfeng ate!idevâm etmekde iken bi'z-zât !ehre girdim ve kiliselerde Fransa sörlermü’essesesine(?) ve di$er bir iki noktada büyük bir korku içinde toplu bulunmu! olanRumların muhâfazası içün bi'z-zât nezdlerine gitdim. Yunanîlerin bilâ-tefrîk erkekkadın ahâlî-i #slâmiyyeye kar!u irtikâb etdikleri mezâlim ve envâ‘-ı !enâ‘ata mukâbil



68

Kuvve-i Milliyye efrâdı ahz-ı intikâma tenezzül etmeyerek bi'l-akis himâye izhâretmek sûretiyle necâbet-i milliyyesini bir daha izhâr etmi!dir. El-yevm kadın [erkek]hattâ müsâdemeye i!tirâk etdi$i istidlâl edilen bir çok Rum gençleri dâhil olduklarıhâlde kâffesinin hayâtı dâ’ire-i hükûmet binâlarında taht-ı emniyyetdedir vekendilerine ekmek ve yemek tevzî‘ edilmekdedir. Gerek #slâm ve gerek Rummahalleleri yandı$ından bunların mülhakâta berây-ı iskân sevkleri esbâbına tevessüledildi$i ve Germencik istikâmetinde irtikâb-ı mezâlim ederek ric‘at eden vegüzergâhdaki kuvvet alan Yunanîlerin ta‘kîbi Söke millî kuvvetleri tarafındantevessül edilmi!dir. #!bu muhârebede cesâret ve hamiyyet-i milliyyesini evvelkimüsâdemelerde isbât eden millî kuvvetler rü’esâsından me!hûr Yörük Ali Efendi'ninve Kıllı o$lu Hüseyin Efendi'nin mesbûk gayret ve hamiyyet-i milliyyeleri !âyân-ı arzu tizkârdır.

3 Temmuz [1]335

Verilen cevâb sûretidir.

Kuvâ-yı Milliyye tarafından icrâ edilen fedâkârâne harekâtta Aydın'ın istirdâdısûretinde tecellî eden semerât-ı mes‘ûdesini tebrîk ederim. Bi'l-hâssa anâsır-ı gayr-iMüslimenin cân ve mâllarının sıyâneti husûsunda ta‘kîb edilen basîret-kârâneharekete te!ekkür ederim. "eref-i millîmizin i‘tilâsı ve siyâset-i devletimizin selâmetiiçün pek ziyâde mültezim olan bu husûsa âtiyen de son derece i‘tinâ ile Yunanîlerindü!dükleri girîveye millet-i necîbe-i Osmaniyyenin kat‘iyyen dü!ürülmemesi ve Türkkavm-i necîbinin de zebûn-kü!lükle ve intikâm hisleriyle harekete de tenezzületmeyece$inin efkâr-ı umûmiyye-i cihâna irâ’e ve isbâtı lâzımdır. Ancak Yunanîlerinmillet-i #slâmiyyeye kar!ı icrâ eyledi$i fecâyi‘-i elîmeyi musavver foto$rafîlerin!imdiye kadar ahz ve irsâlini isterdim. Her hâlde gaddârların dâne-i ihtirâkıyla !ehîddü!en erkek, kadın ve çocuklarla tu‘me-i lehîb olan ma‘mûrelerin mufassalanfoto$rafîlerin ahzetdirilmesini ve metropolid vesâ’ir Rum e!râf ve mütehayyizânınınlehimize olacak olan ifâdelerinin alınarak Yunanlıların denâ’etlerini ve bizim tarafınmerdâne ve âlî-cenâbâne hasletlerinin tevsîk ve tesbît etdirilmesi ve keyfiyyet-ii!‘ârını ehemmiyetle ricâ ederim.

Çine'den:

Dâhiliye Nezâreti'ne mevrûd $ifredir



69

Medenî ve insânî himâye Fransız sörleriyle konsolos vekîlinin ve jandarmalarının !ükrânını celbetmi!dir. Ana göre rapor yazacaklarını mükerrerenbeyân ve Yunanîlerin vah!etini, mutasarrıfın itlâf edildi$ini der-miyân etmi!lerdir.Rum ahâlî geceye kadar taht-ı muhâfazada bulunmu! ise de "Baven"(?)deki jandarmatabur kumandanı, bizim muhâfız efrâdın Yunanlıların tecâvüzüne muhakkakoldu$undan Rumları binâlara yerle!direrek mufârekata mecbûr olmu!lardır. Bugün fî4 Temmuz sene [13]35 Menderes Köprüsü'ne sunûf-ı muhtelifeden mürekkeb birkuvvetli bir Yunan müfreze-i askeriyyesi nehri geçmek üzre Menderes Köprüsü ile üçkilometre garbına iki cebheden ta‘arruz etmi! topçu ate!i ile tardeylemi! iken tekrarvukû‘ bulan ikinci bir ta‘arruz altı yüz metre mesâfede tevkîf edilmi!dir. Yunanîlerayn-ı zamanda Aydın'ın yanmamı! olan mütebâkî #slâm mahallelerini ate!lemi!dir.Aydın'ın ahâlî-i #slâmiyyeden ba‘zı aceze aksâmının kalmı! olması muhtemeldir.Aydın el-yevm kâmilen yanmı! ve yanmakdadır ve Yunanîler Aydın ovasında bütünkurânın bakiyyesini ihrâk etdikleri görülmekde ve firâr edemeyen nüfûs-ı #slâmiyyeyikatletmekde oldu$u i!idilmekdedir. Nüfûs-ı #slâmiyye da$lara ve Minderlik cenûbunaçekilmi!dir. Yunanlıların bir gece P Y N C N deresini mürûr eden bir kuvveti nehrincenûbunda bir iki karyeyi ate!lemi!lerdir. Bu tecâvüze #talyanlar müdâhale etmi!ler veAydın ahâlîsi nâmına muhtârân ve mu‘teberân ve belediye riyâseti, Musevîler dâhilYunanîler müretteb katli‘amları musavver ve Yunan i!gâlinin ref‘ini müsterham birmazbatayı Düvel-i #’tilâfiyye mümessillerine Çine'de tanzîm ve #talyan vesâ’itiylegönderilmi!dir. Bir nüshası Dâhiliye Nezâreti'ne takdîm olunmu!dur.

Fî 7 Temmuz sene [13]35vürûdu 18 minh.

Elli Yedinci Fırka Kumandanı!efîk

TelgrafnâmeMahreci: Nazilli

Numara: 14Sûret

Müsta‘celdir

Der‘alliyye -#ngiliz, Fransa, Amerika, #talya devletleri mümessillerine

Yunanlıların Aydın havâlîsine tecâvüzlerinde yüz otuz bin ahâlîden yalnızcanlarını kurtarabilüp Koçarlı, Bozdo$an, Yenipazar, Çine ve Nazilli ve Denizlihavâlîsine ilticâ eden binlerce â’ile el’ân câmi‘lerde meydanlarda ve tarla aralarındasefîl ve perî !ân bir hâlde hükûmet-i fahîmenizin adâletini intizâr etmekdedirler.



70

Hayvanât ve mahsûlâtını yüzüstünde bırakanlar ve bugünlerde idrâk edilegelenmahsûlâta sâhib olmak isteyenler Müttehid Devletler'in !efkat ve adâletindenümîd-vârdır. Yunanlıların Aydın havâlîsinden tard ve def‘leri husûsunda bu havâlîahâlîsi kanlarının son damlasına kadar çalı!acaklardır. Ma‘a-mâ-fih âlem-imedeniyyete hidmet etmek ve adâlet göstermek isteyen Düvel-i Mu‘azzama'nın buhâli bir an evvel nazar-ı i‘tibâra alacaklarından !übhemiz olmadı$ı cihetle devâm vetemâdî edegelen !u girdâb-ı sefâletden tahlîsimiz esbâbının istikmâlini istirhâmolunur.

2/8/[13]35Aydın Muhâcirîn Cem‘iyet Re’îsi

Mustafa

TelgrafnâmeMahreci: DenizliNumara: 4794Târîh: 2 A%ustos sene [13]35

Der‘aliyye'de Vakit, Memleket, Tasvîr-i Efkâr, Sabah gazetelerine

Der‘aliyye'de ! ngiltere, Amerika, Fransa, ! talya mümessil-i siyasîlerine

Yunanlıların i!gâl[i] dâhilindeki ahâlînin hâli pek ziyâde fecî‘âtkesbetmekdedir. Kasaba[Turgutlu] !ehri bugün târîhe karı!mı! bir harâbe hâlindedir.Binlerce nüfûs-ı Müslime katl ve imhâ edilmi!, kasaba'nın bütün hâneleri ihrâkolunmu!dur. Germencik nâhiyesinden hükûmetçe esâmîsi mazbût bin sekiz yüzdelikanlı erkek sırf Müslüman oldu$u içün öldürülmü!dür. Nâhiyenin iki bin nüfûsluHâzırbeyli[Hızırbeyli] karyesi erkekleri bayram günü sabahı bayram namâzında ikencâmi‘-i !erîfde öldürülmü!dür ve câmi‘-i !erîf de ber-hevâ oldu$u hâlde bütün köymahv ve tahrîb edilmi!dir. Esâretden avdet eden otuz sekiz nefer Erikli #stasyonu'ndapek fecî‘ bir sûretde itlâf olunmu!dur. Yunan her tarafları, i!gâl sâhası hâricinde olankasabaları bu misillü tahrîb etmekde bir çok nüfûs-ı mazlûmenin !ehâdetine sebebiyetvermekdedir. Aydın livâsından kaçup kurtulabilen binlerce kadın, ihtiyar, çoluk çocukbugün Denizli, Bozdo$an, , Yenipazar, Nazilli, Çine, Mu$la ovalarında çıplak,perî !ân ve harâb bir hâldedir ve her gün pek çok nüfûs açlıkdan telef olmakda i!bumahaller ahâlîsi elinden geldi$i her bir mu‘âveneti îfâ ediyorsa da bu ancak kuvvet-ilâ-yemûtu tecâvüz edemiyor. Hükûmet-i merkeziyyenin terk ve ihmâl etdi$i i!bunüfûs-ı ma$dûre ve mazlûme içün sizlerin mu‘âvenet-i insan-perverîlerine intizârediyor. Be!eriyyet-i mütemeddinenin gözü önünde bile mahv u ifnâ edilmekde olan



71

biz zavallı Müslümanları Yunan vah!et-i beliyyelerinden kurtarmanızı istirhâmeylerim. #stanbul ve ta!ralardaki karda!larının mu‘âvenetlerine arz-ı inkıyâd ediyor,Allah ve Resûlullah a!kına i!bu perî !ân halkın mu‘âvenet ve imdâdlarına medârolmak üzre halkın mu‘âvenet-i mâliyye ve nakdiyyede bulunmaları husûsundane!riyyât-ı insan-perverîlerini istirhâm eylerim.

Denizli Hey’et-i Milliyye Re’îsi

Kâzım

BOA. DH. KMS. 53-4/36

21

YUNANLILARLA !" B ! RL !%! YAPAN YERL ! RUMLARIN ! ZM ! R VEKAZALARI ! LE AYDIN’DA KÖYLER ! YAKIP MÜSLÜMANLARIKATLETT ! KLER ! , YA% MA VE SOYGUNCULUK YAPTIKLARI

Paris Konferansı’na aykırı olarak yapılan i $galler ve ! zmir’deYunan askerleri ile i $birli # i içindeki Rumların yaptı # ı mezâlimden dolayıbir milyon Türkün çok zor durumda bulundu # u, Ku $adası’nın ! talyan veYunanlılarca i $gal olundu # u, Selçuk Rumlarının düzenli çeteler kurarak Aydın’a kadar olan bölgeyi kontrol ettikleri ve ! slâm köylerini ya # maederek Müslümanları katlettikleri veya sürdükleri, Selçuk ve Aziziye $imendüfer çalı $anlarının Müslüman yolcuları trenlerden indirereki $kence ve tecavüzden sonra öldürdükleri sadece Aziziye’de be $ yüz Müslümanı katlettikleri, Rum evlerinin silah ve mühimmat deposu halinegeldi # i, Aydın ve civarının yakılıp büyük katliâm yapıldı # ı, Büyük Menderes nehrinde binlerce Müslüman cesedi bulundu # u ve Rumların

Aydın’daki telgraf tellerini keserek haberle $meyi engelledikleri hakkındaKu $adası kaymakamının yardım iste # ini havi telgrafı.

11 A # ustos 1919

TelgrafnâmeMahreci: Ku$adasıNumara: 17



72

Târîh: 11 A%ustos [13]35

Müsta‘cel

Gayet aceledir


Te!kîlât-ı mahsûsa ile vilâyetin hemân serseri Rumlardan mürekkeb ve haydûd

ve ahlâksız fahrî zâbitlerin kumandasında bulunan, Yunan kuvveti nâmı veren kuvve-i

i!gâliyyenin #zmir'den i‘tibâren !imendüfer güzergâhlarını ta‘kîben ve karyelerinekadar kendilerini müsellahan istikbâl eden Rumlarla berâber icrâ etdikleri ve Türk'ün

hiç görmedi$i fecâyi‘in devâmı ve bi'l-hâssa Paris Konferansı'nın hilâfına olarak

i!gâllerin vukû‘u bir milyon ahâlî-i #slâmiyyeyi ye’s ve mâtem içinde bırakmı!,

ismeti, hürriyeti, hayât ve memâtı pây-mâl edildi$i ve edilmekde oldu$unu gören

#slâmlar milletin, vatanın nâmûs ve !erefini muhâfaza etmek içün esbâb-ı müdâfa‘ayı

kuvvetli bir sûretde hâzıra çalı!ma$ı hükûmetden bekliyor! Hükûmeti ihbâr ediyor!

#ki aydan berû her dürlü fecâyi‘ keyfiyet ve kemiyet i‘tibârıyla gayr-ı kâbil-i ta‘rîfdir.

Ku!adası kazâsının nısfı Yunan askeri, nısf-ı di$eri #talya askeri i!gâli altındadır.

Bütün !imendüfer güzergâhlarında bulunan Yunan askerleri düne kadar cenâh-ı

!efkatinde ya!ayan kazâya tâbi‘ Selçuk nâhiyesi Rumlarıyla beraber #slâm karyelerini

ya$ma, hânelerini tahrîb hayvanât ve emvâl-ı menkûlelerini gasbetmekle berâber

ahâlî-i #slâmiyyeyi tagrîb ve katl ve her dürlü tecâvüz ve tahkîrâtı icrâ etmi!lerdir.

#zmir'de binlerce mülhakât #slâmları habsedilmi!dir. Selçuk ve Aziziye

!imendüfer müstahdemîni ellerindeki silâhlarla #slâm yolcularını hayvan gibi

öldürüyorlar. "imendüferden çıkarılan #slâm kadınları [ve] [er]kekler ötede berüde

tazyîk ve ma‘rûz-ı tecâvüz, gece vakti bir kısmı ortadan gâ’ib ediliyor. Denizli, Çal,

Mu$la, Milas taraflarından #zmir'e gelen yâhûd avdet eden ihtiyâr #slâm yolcuları ve

kadınları soyuluyor bir kaçı katlediliyor. Ku!adası metropolid vekîli tarafından

Ku!adası Rumlarına Yunan askerî elbisesi tevzî‘ edilerek birer birer Yunan

askerlerine ilhâk etdirilmek üzre te!kilât, kuvveden fi‘le çıkaraca$ı sırada hükûmetinicrâ’âtı ile elbiseler derhâl müsâdere olunmu!dur. Çocu$unu, a’ilesini, malını gâ’ib

eden yüzlerce #slâmlar Ku!adası'nın #talya mıntıkasına ilticâya mecbûr olmu!lardır.

Her dürlü fenâlı$ı Türk'ün mahvını icrâya çalı!an Selçuk Rumları Aydın'a kadar bütün

güzergâhları idâreleri altına alarak muntazaman çeteler te!kîl ile gece ve gündüz

#slâmları öldürmekdedir. Rumlar umûmiyetle hükûmete isyân etmi!dir. Bütün

hânelerine bütün Rum karyelerinden büyük mikyâsda esliha ve mühimmât depo

edilmi!dir. #zmir'den, Yunanistan'dan her gün top ve mühimmât gönderilmekdedir.



73

"imendüferler lâ-yenkatı‘ Rumlar içün i!liyor. #zmir'den Aydın'a kadar bütün

safahâtıyla Yunan vah!eti devâm ediyor.

Selçuk'da jandarma takım zâbiti, telgraf müdîri, posta müte‘ahhidi vazîfeleri

ba!ından alınarak darb ve tahkîrden sonra #zmir'e sevkedilmi!lerdir. Nâhiye müdîri bir

kaç gün habsden sonra nâhiyeden ihrâc edilmi!dir. Nâhiye-i mezkûre #slâmları

ale'l-umûm da$ılmı!lardır. Hiç bir Müslüman dı!arı çıkmıyor.

Aziziye !imendüfer istasyon me’mûrunun adamları tarafından her gün gelen

geçen yolcular soyulup mahzenlere habs ve bir vesîle ile ta‘arruz edilmekdedir. Yunanzâbitleri ale'l-umûm ahlâksız oldu$undan her dürlü tecâvüzü #slâmlara revâ

görüyorlar. Â’ileleriyle beraber bir kaç Osmanlı zâbiti ve kazâ dâhilinde be! yüzü

mütecâviz #slâm katledilmi!dir. Âsâr-ı cürmiyye ile imhâ edilmi!dir. Yerli Rumların

mel‘aneti bütün !iddetle devâm ediyor. Aydın ve civârı ihrâk edilmi!dir. Ahâlîsi

katli‘âma ma‘rûz kalmı!dır. Büyük Menderes nehri binlerce #slâm cesedleriyle

doludur. Yunan askeri bütün o civârı bombardımân etmekdedir. Telefât ve zâyi‘ât ve

katl-i nüfûs hesabsızdır. Müte‘addid mahallerde yangın zuhûr etmi!dir. Bütün

#slâmlar ye’s-i mutlak içindedir. Aydın'dan i‘tibâren her gün fecâyi‘ devâm ediyor.

Bütün ovalara(?) can atan altmı! bin kadın, çocuk, erkek karyelerde a$açlar altında

açıkda bulunuyor. Kan ve ate! ve sefâlet içinde kalan Aydın ve Söke ve Ku!adasıcivârı Yunan vah!etlerinden kurtulup her tarafdan feryâdları devâm ediyor. Her

tarafdan telgraf telleri kat‘ edilmi!dir. Aydın vilâyeti[ni] Yunan sansürü ihâta

etmi!dir. Muhâbere mümkin de$ildir. #slâmlar icrâ’ât-ı sâmîlerine a$layarak istirhâm

ve istid‘â etmekde oldukları ma‘rûzdur.

30 Haziran sene [13]35Ku!adası Kâ’im-i makâmı

Mehmed

BOA. DH. KMS. 52-4/3

22

YUNANLILARIN AYDIN’IN KÖYLER ! N ! YAKIP MÜSLÜMAN AHAL ! Y ! KATLETT ! KLER !

Yunanlıların Aydın’ın Umurlu kasabasının kuzeydo # usundabulunan Terziler köyü ilerisindeki mevkilere taarruz ettikleri, Ödemi $’e



74

ba # lı Birgi nahiyesini bombaladıkları, Bademiye ve Fata köylerini yakıp Müslüman olan ahalisini katlettikleri; Yunan mezalimi devam etti # itakdirde Müslümanların da kar $ılık verece # i anla $ıldı # ından tedbiralınması gerekti # i.

5 Eylül 1919

Dâhiliye Nezâreti Kalem-i Mahsûs Müdîriyeti

Târîh: 5 Eylül sene [1]335

Aydın Vilâyetine

" ifre

Yunanîlerin 2 ve 3 Eylül'de Umurlu'nun !ark- !imâlinde bulunan Terziler köyüilerisindeki mevzi‘lere ta‘aruz etdikleri ve bu kerre de Ödemi!'in !arkında vâki‘ Birginâhiyesine top atdıkları ve Adagide nâhiyesinin !arkındaki Bademe[Bademiye] vegarbındaki Fata karyelerini ihrâk eyleyerek ahâlî-i #slâmiyyenin telef olmalarınasebebiyet verdikleri Kuvâ-yı Milliyye Kumandanı Hacı "ükrü imzâsıyla HarbiyeNezâreti'ne çekilen telgrafnâmede muharrerdir. Keyfiyet Aydın Mutasarrıflı$ı'ndantelgrafla soruldu$undan alınacak ma‘lûmâtın dahi i!‘ârı tabî‘îdir. Te’mînât-ı vâkı‘ayara$men Yunanîlerin tecâvüzâtda devâmları kemâl-i mü!kilât ile zabtolunanahâlîmizin tecâvüzât-ı mütekâbilede bulunmalarına sebeb olaca$ından îcâb edenlernezdinde te!ebbüsât-ı ekîde ve mü’essire icrâsı mütemennâdır.

BOA. DH. KMS. 54-3/12

23

AYDIN’IN !" GAL ! SIRASINDA KATLED ! LENYÜZ OTUZ MÜSLÜMANIN ! S ! MLER !

Aydın’ın i $galinde Yunanlılar tarafından katledilen ve kimlikleritesbit edilebilen yüz otuz kadar Müslümanın isimleri.

7 Eylül 1919



75

TelgrafnâmeMahreci: NazilliNumara: 420Târîhi: 7/9/ [13]35


16 ve 17 A$ustos sene [13]35 119 numaralı telgrafa zeyldir. Aydın vak‘a-ifecî‘asında !ehîd olup bu kerre de elde edilebilenlerin isimleri ber-vech-i âtî arzolunur. Muhâcir #brahim, Anbar o$lu Mehmed Lütfi, Kolanezzâde kerîmesi ile ikiçocu$u, Otelci Ahmed A$a hem!iresi, Türkmen Hacı Ali'nin üç çocu$u ve Mustafao$lu Hasan, Yorgancı o$lu Hacı Ömer A$a, Kalafatcı Süleyman, Demirci Osman,Hâfız Hüsni, Dervi! Ali, #znik(?) Hâfız Ahmed, Sabuncu Lütfi'nin vâlidesi, BerberAhmed, #mam o$lu Veli kızı Zeliha, Çalıklı Hâfız Emin, Bank-ı Osmânî'de #brahim,Kirçek(?) Ali, Atçalı Berber Ali o$lu Emin, Da‘vâ Vekîli Mehmed Efendi, Mıhcı Ali,Kömürcü Mehmed zevcesi, Cebbar o$lu Ali Efendi, Demirci o$lu Hasan Efendi,Kahveci Ali Mestan, Kerîm o$lu damadı Mustafa, Sandalyeci Rüstem, Terzi Ahmedve o$lu Hâbil Ahmed, Ba$çevân o$lu Nebî zevcesi, Ispartalı Mehmed Usta, Doktor

Nuri Efendi, Hasan Çavu!, De!tbân Meryem, Kaygar(?) o$lu Hâfız Ali Bayram, HacıSalih Efendi, Kirili Mehmed, Kiremidci Hacı Mehmedzâde Mehmed, Kar!ıyaka'danHasan Ali, Kâbile Hanım, Muhâcir Gülsüm, Hâfız Hüseyin Efendi ve dört neferâ’ilesi, arabacı Hacı Hasan o$ulları Ahmed ve Ali, Çerkes Mahmud, Durmu! zevcesiFatma, Kemer mahallesi muhtarı Ali, Balıkçıo$lu Süleyman ve zevcesi, SuyolcuTana(?) Mehmed, "eyh Azîz Efendi zevcesi, Hâdi Efendi hidmetçisi #brahim,Hüseyin Efendi hem! îresi, tahsildâr Mustafa Efendi, Mâliye Tahsildârı Ali Efendi,Etmekçi Mehmed Çavu! mahdûmu, Cebeci Ahmed Efendi vâlidesi Hacı Hanım,Mustafa Efendi zevcesi, #zmir Oteli'nde odacı Hasan, Hâfız Süleyman, Çulluo$luDurmu! Ali, Oynaklı Mustafa o$lu Kerîm o$lu Mehmed Emin, Kara Aliler'inMehmed Efendi, Tepecikli o$lu Hâfız, Sütcü Durmu! zevcesi, Kiriller'in Kara o$lan,

Molla Hasan Kadri, Ay!e, Giridli Ali Bey, Demirci #brahim, Hâfız o$lu Arab Ali,Kâmil Dede mahdûmu #hsan, Fıstıkçı kızı Esma, Topalların kızı Fatma, Kî !(?) kızıFatma, Tahtacı kızı Kiraz, Davulcu kızı Fatma, Deveci Arab o$lu Tahir, Memi! o$luSüleyman zevcesi Emîre, kerîmesi Ay!e, Da‘vâ Vekîli Enver Bey beslemesi, DemirciMehmed, Mehmed Ali, Arnavud #brahim zevcesi ve çocu$u, Demirci Nuri, Arab kızıTumi(?), Veli Hasan o$lu Hasan, Hacı Süleyman zevcesi, Bekçi Mehmed ve #smail,Süpürgeci Mehmed o$lu, Kahveci Süleyman zevcesi ve kerîmesi, Molla Mustafakerîmesi, Hacı Sâlim o$lu, Ahmed Çavu! o$lu Hasan, Fıstıkcı Süleyman, Balıkçı o$luSüleyman zevcesi Seniyye, hafîdi(?) Mustafa Efendi ile zevcesi ve vâlidesi Deli Ay!e,



76

Bosnalı "akir, Ali Haydar'ın çocu$u, Asker Berbero$lu, jandarmadan mütekâ‘id Arif,Jandarma Mustafa Çavu! ve dört nefer â’ilesi, Giridli Ali, Na‘lband Hacı Ahmedzevcesi, Mu$lalı Eyüb A$a o$lu, Süvari Jandarma Veli, Çallı Hoca'nın küçük o$luArif Efendi, damadı A!çı Mehmed, zevcesi, kerîmesi, Bakkal Cündar(?) ve ikikerîmesi, Mehmed o$lu #smail, Atçalı Mehmed Çavu!, Mustafa kerîmesi Zeliha,#mamköylü Ay!e Hafize Hanım.

Fî 28 A$ustos sene [13]35Aydın Mutasarrıf Vekîli

Naci

BOA. DH. KMS. 54-3/21

24

KUVA-YI M ! LL ! YE TARAFINDAN GER ! PÜSKÜRTÜLENYUNANLILARIN ÖDEM !" ’ ! N ! K ! KÖYÜNÜ

YAKIP HALKINI KATLETT ! KLER !

Aydın’ın Terziler köyü ilerisindeki mevkilere taarruz edenYunanlıların Kuva-yı Milliye tarafından geri püskürtüldü # ü, di # er yandanYunanlıların Ödemi $’in Dede ve Fata köylerini yakıp Müslüman olanhalkını katlettikleri.

8 Eylül 1919

TelgrafnâmeMahreci: Nazilli

Numara: 97Târîh: 8 Eylül sene [13]35

Gayet müsta‘celdir


C.5 Eylül sene [13]35 ve 7724 numaralu tele.

Telgrafda arzedildi$i vechile Yunanlılar Aydın civârında Terziler köyüilerüsündeki mevzi‘lerine ta‘arruz etmi! ve bi'l-mecbûriyye mukâbelede bulunan



77

Kuvâ-yı Milliyye 4 eylülde mevâki‘-i mezkûreyi istirdâd etmi!. Yunanlılar Ödemi! taraflarında Ded[e](?) ve Fata karyelerini ihrâk ve ahâlî-i #slâmiyyesini itlâf etdiklerisûret-i kat‘iyyede tahakkuk etmi! oldu$u ve livâya tâbi‘ olmayan mevâki‘-imezkûreden bugün haber alınabildi$i ma‘rûzdur.

Fî 6 Eylül sene [13]35Mutasarrıf Vekîli

Hüseyin Nazım

BOA. DH. KMS. 54-3/19

25

! ZM ! R VE ÇEVRES ! NDE YUNANLILARIN TÜRKLERE UYGULADI % I MEZÂL ! M HAKKINDA DEM ! RC ! MEHMET EFE’N ! N

VERD !%! B ! LG ! LER

Aydın ve havalisi Kuva-yı Milliye Umum Kumandanı Demirci Mehmet Efe tarafından ! zmir Müdafa-i Hukûk-ı Osmaniyye Cemiyeti ve Düvel-i ! tilafiye Fevkalade Komiserlikleri’ne verilen bilgilere göre;i $galle birlikte Yunanlıların Türkleri sıkı bir takibe aldı # ı, esir olarakaldıkları Müslümanları burun, kulak ve cinsel uzuvlarını kesmek suretiylei $kence yaparak öldürdükleri, çok sayıda Türkü tutuklayarak hapseattıkları ve buralarda i $kence altında katlettikleri, ! zmir’de ! slâmmahallelerini abluka altına alarak makinalı tüfeklerle taradıkları, silahlı Rumların sokaklarda gösteri yaptıkları, ak $am sokakta rastladıklarıTürklere ate $ ettikleri ve bir ço # unu $ehit ettikleri, evlere girerek i $kenceve ya # ma yaptıkları, yayınlanmakta olan gazetelerin sahipleri ve yazarlarının tehdid edilip hapis ve para cezalarına çarptırıldıkları,münevver tabakanın, e $râf ve devlet memurlarının tutuklanarak dövülüpi $kence yapıldı # ı, Ödemi $ ve Tire’de Türk jandarmasının silahlarınıntoplatıldı # ı, bazı kaza, nahiye ve köylerin halkının Yunan mezâliminedaha fazla tahammül edemeyerek göç ettikleri ve çok zor $artlardabulundukları.

30 Ekim 1919



78

"zmirMüdâfa‘a-i Hukûk-ı Osmâniyye Cem‘iyetiMerkez-i Umûmîsi - "stanbul

Asâlet-me’âb,

Aydın ve havâlîsi Kuvâ-yı Milliyye Umum Kumandanı Demirci Mehmed Efe

imzâsıyla Denizli'den aldı$ımız 20/10/[1]919 târîhli âtîdeki telgrafnâme sûretini

ehemmiyetle telakkî edilmesi istirhâmıyla arz u takdîm ve bu vesîle ile derin

ihtirâmâtımızın kabûlünü istirhâm ederiz asâlet-me’âb.

Sûret

Yunan kıtâ‘at-ı askeriyyesinin Aydın vilâyetine çıkmaları asırlardan beri hüsn-i

mu‘â!eret üzre bulunan Türk ve Rum unsurları içün mukaddime-i !e’âmet oldu.

Sizce de arzu edilmedi$ini kaviyyen zannetdi$im fecâyi‘in, bu günlerde artdı$ını ve

Müslümanların !edîd ta‘kîbât altında kaldıklarını istihbâr ediyorum. Sırf Müslüman

ve Türk olduklarından dolayı hukûk-ı insâniyyeden mahrûmiyete mahkûm telakkî

edilen karda!larım hakkında vukû‘a getirilen fazâyihin devâmı bize de aynı sûretle

mukâbele hakkını veriyorsa da meslek ve terbiyemiz muktezâ-yı hak ve adle ri‘âyetoldu$una nazaran !imdiye kadar akan kanları kâfî görerek insâniyetin ma‘rûz kaldı$ı

felâketlere nihâyet verilmesi ve bu son ihtârın hüsn-i telakkî edilerek #slâmlara

vukû‘bulan ta‘arruzâta nihâyet verilmesine vâbestedir. Aksi hâlde mes’ûlünün ta‘yîni

Düvel-i Mu‘azzama'nın tahkîkâtıyla efkâr-ı âmmenin takdîrât-ı müstakbelesine kalır.

Bâkî hürmetler efendim.

Der‘aliyye'de ! zmir Müdâfa‘a-i Hukûk-ı Osmâniyye Cem‘iyetine

#zmir'deki Yunan Kıta‘ât-ı Askeriyyesi Kumandanlı$ı'na ke! îde etdi$imtelgrafnâmenin bir sûretini aynen yazıyorum. Ben Yunanlılardan aldı$ım üserâhakkında Türk kavm-i necîbine lâyık bir sûretde mu‘âmelede bulunuyorum. BunlarNazilli'de kemâl-i istirâhatle imrâr-ı hayât etmekdedirler. Yunanîler ise taht-ıi!gâllerinde bulunan mahallerdeki ahâlî-i #slâmiyyenin burnunu, kula$ını kesmek vehattâ bizden aldıkları bir esîri katletmeden evvel âlet-i tenâsüliyyesini kat‘ ile ekletdirmek gibi vah!et ve cinâyet irtikâb eylemekdedirler. Ben bi't-tab‘ bu sûretlemukâbelede bulunmayaca$ım. Yalnız !u denâ’etin vesâtetinizle lâzım gelenmakâmâta iblâ$ını ricâ ederim.



79

"zmirMüdâfa‘a-i Hukûk-ı Osmâniyye Cem‘iyetiMerkez-i Umûmîsi - "stanbul

Bir haftadan beri #zmir ile Yunan askerinin i!gâli tahtında bulunan di$ermahallerde #slâmlara fevka'l-âde hakâret ve birçoklarının dahi habs ve darb ve i!kenceedilmekde oldu$unu kemâl-i te’essüfle haber aldım. Ben !imdiye kadar hiçbir Rumahakâret etmedim. Yakînen cürmünü bildiklerimi dahi selâmet-i vatan nâmınaafvetdim. Türkler anâsır-ı gayr-i Müslimeye kar!ı pek büyüklük ibrâz ediyorlar. Siz

ise bunun aksini iltizâm ile Müslümanlara bilâ-sebeb envâ‘-ı hakâret vezulmediyorsunuz. Bu hâle bir netîce verilmeyecek olur ise âkıbetin gâyet vahîmolaca$ı ve bu bâbda bana sür‘atle te’mînât verilmesini ehemmiyetle ihtâr ve cevâbintizâr ederim.

Der‘aliyye'de ! zmir Müdâfa‘a-i Hukûk-ı Osmâniyye Cem‘iyetine

Sûreti bâlâda münderic telgrafı #zmir'de Yunan Kuvâ-yı AskeriyyesiKumandanlı$ı'na ke! îde etdim. Cem‘iyetinizce de îcâb edenlerin sür‘atle nazar-ıdikkatlerinin celbleri ve netîceden bana da ma‘lûmât i‘tâsını ricâ ederim.

Fî 27/28 Te!rîn-i Evvel sene [1]335 Nazilli

Aslına mutâbıkdır Aydın ve Mente!eMühür ve Havâlîsi Umûm Kumandanı

Demirci Mehmed Efe

"zmirMüdâfa‘a-i Hukûk-ı Osmâniyye Cem‘iyetiMerkez-i Umûmîsi-"stanbul

Sûreti Düvel-i ! ‘tilâfiyye Fevka'l-âde Komiserliklerine

der-dest-i takdîmdir.

Nazilli: 29/30 /10/[1]335

Yunanlıların eyyâm-ı ahîrede #zmir ve havâlîsinde ahâlî-i #slâmiyyeye kar!ıtatbîk etdikleri mezâlim hakkındaki istihbârât-ı mevsûka hulâsaten ber-vech-i zîrarzolunur.

Mâdde 1: 24 ve 25 Te!rîn-i Evvel sene [13]35 Cuma ve Cumartesi gecelerinısfü'l-leylde #slâm mahallâtı abluka altına alınarak makineli tüfenk ve silâh endâhtına



80

ba!lanmı! ve tayyâreler tayeran etmi! ve Yenikal‘a'dan da projektör tutulmu!dur. Buesnâda yerli Rumlar müsellah olarak #slâm mahallelerinde dola!arak nümâyi!ler icrâve 26 Te!rîn-i Evvel sene [13]35 târîhinde ablukayı ref‘etmi!lerdir.

Mâdde 2: 24 Te!rîn-i Evvel sene [13]35 sâ‘at altıdan sonra Kar!ıyaka'da mukîmKeresteci Ali Bey'in hânesine on Yunanlı hücûm ederek mûmâ-ileyhin yüzünü,kulaklarını kesdikden ve bütün e!yâ ve emvâlini ya$ma eyledikden sonra otuz bin liravermesi içün de i!kence yapmı!lardır.

Mâdde 3: 24 Te!rîn-i Evvel sene [13]35 gecesi Mûsevî mezarlı$ından evlerinegiden iki #slâmı Yunanlılar arkalarından kur!unla !ehîd etmi!lerdir.

Mâdde 4: 25 Te!rîn-i Evvel sene [13]35 Cumartesi günü ak!amı sâ‘at dörtde birYunan jandarma neferi kemerin önünde kendi zâbitini katletmi! ve bu cinâyeti gûyâbalıkhânenin taraçası üzerine çıkan bir #slâm tarafından îkâ edildi$i i!â‘a olunarakgelen geçen Müslümanlar üzerine çok silâh atılmı!dır.

Mâdde 5: Medeniyet Gazetesi sâhibi Yunan Fevka'l-âde Komiserli$i tarafındantehdîd edildi$inden gazetesini ta‘tîle mecbûr olmu!dur. Muhtelit sansürün ne!rinemüsâ‘ade etdi$i bir makâleden dolayı Doktor Yunus Fehmi Bey bir sene habscezâsına ve iki bin drahmi cezâ-i nakdî i‘tâsına ve "ark Gazetesi sâhibi Halil Zeki ve

müdîr-i mes’ûlü Kenan beyler de üçer ay habs cezâsına ve üçer yüz drahmi cezâ-yınakdî i‘tâsına mahkûm olmu!lardır.

Mâdde 6: Yunanlılar ellerine geçirdikleri münevver tabakayı tevkîfetmekdedirler. "ehir içinde !ekâvet ve soygunculuk devâm ediyor.

Mâdde 7: Tire'de jandarma kumandanı, müstantık vesâ’ir ba‘zı me’mûrîn ilee!râf ve a$niyâdan kırk elli ki!i tevkîf olunarak envâ‘-ı i!kence ve sopalar altındaezilmekdedirler.

Mâdde 8: Ödemi! ve Tire kazâlarındaki jandarma efrâdımızın silâhlarıYunanlılar tarafından toplatdırılmı!dır.

Mâdde 9: Tire kazâsıyla Torbalı nâhiyesi, Turgudlu ve Urganlı karyeleri ahâlî-i#slâmiyyesi Yunanlıların zulüm ve soygunculu$undan bîzâr olarak mütemâdiyenhicret ediyorlar. Hicret edenler perî !ân bir hâlde ölüme mahkûmdurlar. Yunanlılarınmezâlimi artık tahammül edilemeyecek bir râddeyi bulmu!dur. Ben buraca #zmir'deYunan Kıta‘ât-ı Askeriyyesi Kumandanlı$ı'nı tazyîkden hâlî kalmıyorum. Bu bâbdacem‘iyetinize !imdiye kadar müte‘addid telgraf yazdım. Bunların vâsıl olupolmadı$ını ve ne gibi te!ebbüsâtda bulunuldu$unu ö$renmek isterim. Bunlardanba!ka mücâhidînin muvaffakiyâtına dâ’ir her gün telgrafla ma‘lûmât veriyorum.



81

Acaba alınıyor mu ? Sâ‘at ve dakîkalarıyla berâber cevâb-ı âciline muntazırımefendim.

Aslına mutabıkdır Mühür


26

SÜNNET ED ! LMEM !" KÜÇÜK MÜSLÜMAN ÇOCUKLARININ YUNANVE RUMLAR TARAFINDAN ZORLA K ! L ! SELERE ALINDI % I,

ÖDEM !" ’ ! N DÖRT KÖYÜNÜN YAKILIP HALKININ KATLED ! LD !%!

! zmir ve civarında henüz sünnet edilmemi $ Müslüman çocuklarının Rum oldukları iddiasıyla Rum papazları, yerli Rumlar ve Yunan subaylarıtarafından zorla kiliselere alındı # ı, cephelerdeki Türk askerinin moralinin yüksek oldu # u, Türklerin Hıristiyanları gere # inden fazla korudu # u ve bu

$ekilde korumaya devam edece # i, Aydın’dan Antalya’ya kadar olanbölgede elli bine yakın ! slâm muhacirinin bulundu # u, bunlara çevre kazave vilayetlerden yardım geldi # i ve bu yardımlardan Rum muhacirlerin deistifade ettirildi # i, Soma’da Kuva-yı Milliyye ile Yunan kuvvetleriarasında $iddetli çarpı $malar oldu # u ve Yunanlıların kaçtıkları,Ödemi $’in Üzümlü, Uladı, Hacıilyas, Narvan köylerini basanYunanlıların kadın, çocuk, ya $lı demeden bütün Müslümanlarıkatlettikleri, bu katliâmdan sadece seksen be $ ki $inin kurtularak sefil birvaziyette Salihli’ye iltica etti # i hakkında ! zmir Müdafaa-i Hukuk-ıOsmaniyye Cemiyeti’ne gelen telgraflar.

10 Kasım 1919

Soma: 8/11/[13]35 Telgraf

Dün ve bugün hafîf ve mütekâbil i!ler te‘âtî edilmekdedir. Dört günden beriSoma ve Balıkesir, Ayvalık cebhelerini dü!man tayyâreleri tarassud etmekdedir.Dü!manın umûmî ta‘arruz hazırlıklarında bulundu$u muhtemeldir.



82

Nazilli: 8/11/[13]35 Telgraf

#zmir ve mülhakâtında henüz hitânı icrâ edilmeyen birçok #slâm çocuklarınınRum oldukları iddi‘âsıyla Yunan zâbitanı ile Rum papasları ve yerli Rumlartarafından cebren kiliselere alınmakda oldukları #zmir'den bildiriliyor.

Soma: 9/11/[13]35 Telgraf

Seyyar muhâbirimizden: Bugün cebheyi dola!tım. Siperlerdeki millîkuvvetlerimizin kuvve-i ma‘neviyyelerini âte! în, arzularını çok !âyân-ı takdîr buldum.Dü!man tamamıyla eski mevki‘lerine tardolunmu!dur. Son Soma harbindeki zâyi‘âtıdört yüzü mütecâvizdir.

Nazilli: Umûm Kumandan Demirci Mehmed Efe'den alınan 8/11/[13]35 târîhlitelgrafnâmeden:

Hıristiyanlara bütün Türkler lüzûmundan fazla himâyet ve sahâbetgöstermekdedirler. Türk kavmi ile'l-ebed bu prensibini muhâfaza edecekdir. Aydın

havâlîsinden i‘tibâren Antalya ve Isparta'ya kadar olan mahallerde elli bini mütecâviz#slâm muhâcirîni vardır. Bunların bu âna kadar infâk ve i‘â!eleri içün Antalya, Isparta,Burdur, Denizli, Aydın livâları ahâlî-i hamiyyet-mendânı be! yüz bin lira sarfetmi!ler.Türkler Müslüman muhâcirlerden ba!ka Aydın cebhesinden buralara ilticâ etmi! olanRum muhâcirlerini de sûret-i muntazamada i‘â!e etmekde kusûr eylemiyorlar. Kı!ınhulûlünü nazar-ı dikkate alarak #stanbul ahâlî-i muhtereme ve mehâfil-i aliyyesinin debu felâket-dîde evlâd-ı vatanı himâyede gecikmeyecekleri kaviyyen me’mûldür.

Dün vukû‘a gelen Yunanlıların son ta‘arruzları akîm kalmı! ve pek çok telefâtvermi!lerdir.

Karesi: 10/11/[13]35 Telgraf

1- Bugün Soma cebhesinde Yunanlılar, yine hepsinden !iddetli bir ta‘arruzyapmı!lardır. Dü!man ak!amdan ihzâr etdi$i topcu, makineli tüfenk ve bombacıbölükleriyle Ye!iltepe mevâzı‘mıza ve merkez cebhemize !iddetli bir ate! baskınıyapmı! ve külliyetli piyâde kuvvetleriyle ilerleme$e ba!lamı!dır. Dört sâ‘at devâmeden dü!man topçu ate!ini fedâkâr topçumuz iskât etmi! ve müte‘âkib bomba vepiyâde ta‘arruzu üzerine dü!man pekçok maktûl vererek münhezimen kaçmı!dır.



83

2- Dü!man üç günden beri Bergama'nın !imâl-i !arkîsindeki Kestaneda$larından ke!if müfrezeleri sevkine ba!ladı$ından bu mıntıkada !imdiye kadar hâl-isükûnetde bulunan Kuvâ-yı Milliyyemiz mukâbil tertîbâtı alma$a mecbûr kalmı!dır.Ahâlî fevc fevc cebhelere !itâb etmekdedir. Galeyân ve azm-i millî !âyân-ı iftihâr birderecededir.

#zmir Müdâfa‘a-i Hukûk-ı OsmâniyyeCem‘iyeti Merkez-i Umûmîsi

#stihbârât Kalemi

Salihli Kuvâ-yı Milliyye Cebhe-i Harb Kumandanlı # ı'ndan alınan6/11/[13]35 târîhli tahrîrâtdır.

Gaddarâne hareketiyle târîh-i be!eriyyetde !imdiye kadar kaydedilemeyenvakâyi‘ ve cinâyâtı yetim ve bî-vâye kalan binlerce felâket-zedeler üzerine tatbîkedilen ve âlem-i insâniyyetin nefret ve tel‘înlerle kar!ıladı$ı barbar Yunanîlerinmezâlim ve fecâyi‘ine inzimâm eden yeni cinâyâtı nazar-gâh-ı âlîlerine arzediyorum.

Te!rîn-i Sânînin üçüncü günü vah!iyâne hareketleriyle a‘sâr-ı sâbıkadakiEngizisyon mezâlimini unutduracak kadar zâlimâne emellere bürünen kudurmu! Yunanîlerin i!gâli altında bulunan Ödemi!'in Üzümlü, Uladı ve Hacı #lyas köylülerikat‘iyyen haberdâr olmadıkları bir zamanda Yunan müfrezelerinin hücûmlarınama‘rûz kalarak kanlı elleri altında günlerce ve el-yevm habsedilmi!lerdir. Bucanavarca hareketleri yeti!miyormu! gibi ayn-ı târîhde Ödemi!'in Üzümlü veNarvan(?) köylerine sabahleyin hücûm ederek erkekleri olmayan ve sırf alîl, ihtiyâr,kadın ve çocukdan ibâret bulunan bu zavallı köyler ahâlîsini dipçik darbeleri altındagö$üslerine saplanan kanlı ve bî-rahm süngülerinin önünde insâniyet ve medeniyetinbir kadın ve çocu$a kar!ı yapılmasını hiçbir zaman tecvîz edemeyece$i ve tüylerinürpermemesi kâbil olmayan bu fecî‘aya her iki köyü tamâmıyla yakarak hiss-i hayvânîve vah!iyyânelerini kızıl alevlerin âgû!una, !ehîd etdikleri bu bî-çâre çocuk vekadınların na‘a!larını atarak mezâlim ve barbarlıkların bu pek !enî‘âne hareketleriyle

âlem-i insâniyyete yeni yeni kurbanlar vermekden çekinmemi!lerdir. Bu bî-çârelerdenhiçbir !eysiz, çırçıplak ve ancak sefâletleriyle kurtulabilenlerden seksen be! nüfûsbugün Salihli'ye ilticâ etmi!dir. Bu zavallıların sefâletlerini musavver foto$rafîlerinide leffen takdîm ediyorum.

#zmir Müdâfa‘a-i Hukûk-ı OsmâniyyeCem‘iyeti Merkez-i Umûmîsi

#stihbârât Kalemi



84


27

ÖDEM !" ’TE YUNANLILARIN T ! CARET ! ENGELLEYEREK HALKI AÇLI % A MAHKÛM ETT ! KLER ! , ÇOK SAYIDA MÜSLÜMANI

TUTUKLAYIP B ! R KISMINI KATLETT ! KLER !

Ödemi $’te Yunan askerlerince, Müslümanların tarla ve ba # larınagitmelerine izin verilmedi # inden mahsûlatın ya # malandı # ı, çevreköylerden pazara gelen köylüler kazaya sokulmadı # ından ticaretin yapılamadı # ı, halkın açlıkla kar $ı kar $ıya bulundu # u, köylerdeki Müslümanların ölüm ve evlerinin yakılması ile tehdid olundu # u vedövülerek i $kence yapıldı # ı, birçok ki $inin hapse atıldı # ı, alıpgötürülenlerin bazılarının ölü olarak bulundu # u, bazılarının daakibetlerinin mechul oldu # u, hayvanlara ve e $ yalara el konuldu # u,Osmanlı mahkemelerince mahkûm edilen $ahısların hapishanedensalıverildikleri, yüzlerce ki $inin Kuva-yı Milliye ile alakası oldu # ugerekçesiyle tutuklandı # ı ve gerekli tedbirlerin acilen alınması gerekti # i

hakkında Aydın Valili # i tarafından Yunan Fevkalade Komiserli # i’ne yazılan tezkire sureti.

16 Kasım 1919

Aydın VilâyetiMektûbî KalemiAded: 74639/831


Devletlü efendim hazretleri,

Yunan kuvve-i i!gâliyyesi tarafından Ödemi! kazâsı ahâlî-i #slâmiyyesihakkında ikâ‘ edilmekde olan tecâvüzât ve i‘tisâfâta dâ’ir mahallî kâ’im-imakâmlı$ından vârid olan iki rapor üzerine Yunan Fevka'l-âde Komiserli$i'ne yazılantezkirenin bir sûreti berây-ı ma‘lûmât leffen takdîm kılınmı! ve mümessil-i siyâsîlerinbu bâbda !ifâhen ve tahrîren nazar-ı dikkatleri celbedilmi! olma$la emr ü fermânhazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 23 Safer sene 1338 ve



85

Fî 16 Te!rîn-i Sânî sene 1335/1919Aydın Vâlîsi

imzâ

Aydın Vilâyeti

Mektûbî Kalemi

Ödemi!'de: Ahâlî-i #slâmiyyenin on dakîka mesâfede bulunan tarla ve ba$ veba$çelerine vesîkasız gitmek salâhiyetini hâ’iz olmadıkları gibi vesîka almak içün

günlerce u$ra!makda oldukları, vesîka alabilenlerin de Yunan devriyeleri tarafındangeriye çevirilmekde oldu$u ve bu sebeble mahsûlâtın ya$maya u$radı$ı vekulübelerin tahrîb ve kerestelerinin sirkat edilmekde bulundu$u ve civâr karyelerdenme’kûlât vesâ’ire almak üzre Ödemi!'e gelen ahâlînin yollarda siviller ve askerlertarafından soyuldu$u ve Ödemi!'de haftada bir kerre kurulan pazarın bu sebeblerlemu‘attal oldu$u ve bu hâller böylece devâm ederse zâten fakîr dü!en ahâlî-i#slâmiyyenin açlı$a mahkûm olaca$ı, Bezdegüme ahâlîsinden Hoca o$lu #brahim'iniki yüz lira bedelle Ödemi!'den bi'l-i!tirâ karyesi[ne] götürmekde oldu$u iki öküzününyolda önüne geçen Adagideli dört Rum tarafından gasb ve kendisi darbedildi$i, gerekÖdemi!'de ve gerek karyelerinde ve bi'l-hâssa Seyrekli karyesinde ahâlî-i #slâmiyyeninYunanlılar tarafından câmi‘lere toplatılarak kendilerinden tahkîkât icrâ olunaca$ı

bahânesiyle dö$mek, sö$mek ve hânelerinin ihrâk edilece$ini söylemek sûretleriyletehdîd edilmekde ve Müslümanların cânlarından usandırılmakda oldu$u, kadın, çolukve çocukların hiç kabahatleri yok iken habse tıkıldı$ı ve köylerde mahbûs bırakıldı$ı,Ödemi!'de Büyük Câmi‘-i "erîf'in minâresinde okumakda olan mü’ezzin efendinin,mendiliyle terini silerken gûyâ mendiliyle çetelere i!âret verdi$i bahânesiyleminâreden indirilerek habshâneye götürüldü$ü, Havlıcık-ı Sagîr karyesi ahâlîsindenolup iki ay evvel ba$çesinde i!lemekde iken Yunan askerleri tarafından alunupgötürülen ve nerede oldu$u !imdiye kadar mechûl bulunan altmı! be! ya!ındaki Hacı#brahim'in te!rîn-i evvelin yirmi ikinci günü, âlet-i kâtı‘a ile belinden ikiye ayrılmı! oldu$u hâlde belinden yukarısı bulunarak defnedildi$i ve henüz tefessühe ba!lamasınanazaran bir iki gün evvel parçalandı$ının anla!ıldı$ı, Yunan kuvve-i i!gâliyyesi

tarafından mübâya‘a edilecek lahmın beher kilosuna otuz guru! fî’ât takdîr edilmekleberâber altmı! yetmi! kıyyelik mevâ! î yirmi be! otuz kıyye tahmîn edilerek bu mikdârüzerinden esmânı te’diye edilmek sûretiyle ashâbının ızrâr olundu$u ve hayvanâtıncebrî bir sûrette alınma$la berâber bu miyânda çift ve damızlık hayvanâtın da alındı$ı,hâneleri taharrî eden Yunan efrâdının bi'z-zât götürebilecekleri melbûsâtıgasbetdikleri, Yeniköy, Yıkıklar(?), Geçilen(?), Sekiköy, Yusufdere ve Kayaköyahâlîsi erkek ve kadın kendi karyeleri civârındaki tarlalarında çalı!makdalar ikenÖdemi!'in Hacı #lyas mevki‘i Yunan karagolu efrâdından bir müfreze tarafındanevvelâ üzerleri aranılarak neleri varsa alındıkdan ve darb ve tahkîr edildikden ve gece



86

karanlıklarına kadar süngü altında bulundurdukdan sonra serbest bırakıldı$ı,Ödemi!'in Seki karyesinden Kurbancı Veli mahdûmu Hüseyin ve Yeniköykaryesinden Hacı Hâfız ve Hacı Mustafa efendilerin alunup götürüldükleri ve hâlânerede olduklarının bilinemedi$i ve karyeler ahâlîsinin bu zulümlerden tevahhu! ederek zirâ‘atlarını terketdikleri, te!rîn-i evvelin yirmi be!inci günü kimisi çetelerlemünâsebetdâr oldu$u ve kimisi Yunan aleyhdârı bulundu$u bahâne ve iftirâlarıyla üçyüz ki!inin tevkîf edildi$i ve bundan korkan kura ahâlîsinin Ödemi!'e gelemedikleri,Ödemi! Yunan Kumandanlı$ı tarafından her gece devâ’ir-i hükûmetin ve ale'l-husûsMal Sandı$ı Odası'nın bi't-tehdîd açdırılmak istenildi$i, te!rîn-i evvel'in yirmialtısında Yenice karyesi civârındaki tarlasında çift sürmekde olan elli ya!larında HacıSüleyman o$lunun bir Yunan müfrezesi tarafından üzeri bi't-taharrî be! lirasıgasbolundukdan sonra üç kur!un endâhtı ve otuz süngü saplanılması sûretiyle pekgaddârâne öldürüldü$ü, Osmanlı mahkemesince mahkûmen mahbûs bulunan e!hâsınYunanlılar tarafından hod-be-hod tahliye edilmekle berâber "Tecâvüzden masûndur"diye ellerine vesâ’ik de verilmekde oldu$u istihbâr kılınmı!dır. Bütün bu ta‘addiyât vei‘tisâfâtın hedefi ahâlî-i #slâmiyye olmasına göre bu hâllerden ahâlî-i merkûmenin nederecelere kadar ezilmekde oldu$unun ta‘yîni îzâh u tefsîr külfetlerinden müsta$nibulundu$u gibi her-bâr çetelerle münâsebetdâr olduklarının öne sürülmesinin deçeteler üzerinde beyhûde yere kin ve adâvet hisleri uyandıraca$ı pek bedîhibulundu$undan ahvâl ve harekât-ı mebhûsün-anhâya kar!ı adâlet, insâniyet, merhametve !efkat noktalarından ne yapılmak lâzım gelir ise müsta‘celen tatbîk ve icrâsı içünez-ser-i nev nazar-ı dikkat-i aliyyelerini celbeder ve bu vesîle ile de te’yîd-i mü’essir-iihtirâmkârî eylerim.

BOA. DH. KMS. 52-5/24

28

YUNANLILARLA RUMLARIN KATL ! ÂM YAPMALARINDAN DOLAYISAH ! L KÖYLER ! N ! N GÖÇE BA" LADI % I VE ! ZM ! R’DE ! SKÂNETT ! R ! LEN RUMLAR YÜZÜNDEN MÜSLÜMANLARIN

MUHAC ! R DURUMUNA DÜ " TÜ %Ü

! zmir’de Yunanlıların Müslümanlara kar $ı uyguladıklarıbaskılardan dolayı sahil bölgelerindeki köylerde ya $ayanların göç etmekistedikleri, Çe $me’ye ba # lı Karaköy’ü basan Rum çetelerinin Müslümannüfusun bir kısmını katledip bir kısmını yaraladıkları, kadınların ırzlarınatecavüz ettikleri, bu baskını duyarak korkuya kapılan çevre köylerin



87

kayıklarla ! zmir’e göçe ba $ladıkları ve göçün devam edece # i yönündeistihbarat alındı # ı, Selanik ve Makedonya’dan getirilen yüzlerce Rumun ! zmir’e yerle $tirilmesiyle muhacir durumuna dü $en Müslümanların ! zmir’de ya $amalarının imkânsız hale geldi # i, silahı olmayan Osmanlı jandarmasına silah da # ıtılması için merkeze gelmeleri gereken köy ihtiyarheyetlerinin Yunan baskısı sebebiyle merkeze getirilemedi # ininbildirildi # i, ayrıca muhacirlerin ihtiyaçları için istenen paranın derhalgönderilmesi istirhamı.

15 " ubat 1920"zmirMuhâcirîn Dâ’iresi148

A $âyir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi Cânib-i Âlîsine

Atûfetlü efendim hazretleri,

Yunanlıların son zamanlarda ahâlî-i #slâmiyye hakkında icrâ eyledikleri tazyîkâtve sevâhildeki kurâ sekenesinin kâmilen hicret etmeleri husûsunda irtikâb edilenenvâ‘-ı fecâyi‘ cümlesinden olmak üzre on be! yirmi gün mukaddem Çe!me kazâsına

tâbi‘ Karaköy'ü Rum çeteleri tarafından basılarak ahâlî-i kurâdan ba‘zıları katl veba‘zıları mecrûh ve kadınlara ta‘arruz vukû‘ buldu$u gibi külliyetli nukûdgasbedilmi! ve binâ’en-aleyh i!bu fecâyi‘den tevahhu! ve mütedehhi! olan civârköylerde meskûn muhâcirîn-i #slâmiyyeden yüz elli hâne halkı #zmir'e ilticâ eylemeküzre ihtiyâr-ı hicretle yelkenli kayıklarla günlerce fırtına se[be]biyle deniz üzerindeçalkandıkdan sonra kemâl-i sefâletle #zmir'e ilticâ eylemi!lerdir. Bunların merkezehîn-i ilticâlarında Yunan Hükûmeti tarafından Naibzâde Ali Bey ile ba‘zı memûrîn-iYunaniyye ma‘rifetiyle gûyâ esbâb-ı istirâhatlarına çalı!ıldı$ını münekkıdîn-i ecânibegöstermek üzre fa‘âliyet ibrâz edilmi! ve dâ’ire-i âcizînin dahi i!tirâki taleb olunmu! ve bi't-tab‘ me’mûrîn-i â’idesiyle bunların iskân ve i‘â!elerine gayret olunmu! vema‘a-hazâ külle-yevm sevâhilden yirmi, otuz, elli hâne muhâcir vürûd etmekde

bulunmu! ve binâ’en-aleyh tevâliyen icrâ kılınan tazyîkât ve fecâyi‘ üzerine sevâhildemeskûn ahâlî-i #slâmiyyenin de bir âtî-i karîbde kâmilen merkeze ilticâ eyleyeceklerimahallî me’mûrlarıyla sebkeden muhâbereden anla!ıldı$ı ve ez-cümle 11 "ubat sene[1]336 târîhinde Foça Kâ’im-i makâmlı$ı'ndan alınan telgrafnâmede Selânik'den bukerre dahi bir Yunan vapuruyla Foça iskelesine be! yüz kırk Rum nüfûs çıkarıldı$ı vehâlbuki târîh-i mezkûrdan üç gün mukaddem Foça'ya tâbi‘ Geren karyesine iskânedilmi! muhâcirînden bir iki ki!i idâreye mürâca‘atla bir hafta mukaddem mezkûrkaryeden hicret etmeleri içün tazyîk ve ihâfe edildiklerini beyân etmeleri üzerine herhâlde bulundukları mahalli terketmemeleri ve sebât eylemeleri gerek merkûmûna ve



88

gerek kâ’im-i makâmlı$a bildirilmi! ve makâm-ı vilâyetden dahi i!bu tehdîdâtın ikiunsur beyninde sû’-i tefehhüm ve burûdeti tezyîd edece$i ve i!gâl hâricinde fenâ sû’-ite’sîr vücûda getirece$i Yunan Fevka'l-âde Komiserli$i'ne îzâh ve i!‘âr kılınmı! ise deahîren jandarma alay kumandanlı$ından alınan tezkirede Makedonya'danmütemâdiyen Rum ahâlî getirilmekde ve bu miyânda sâlifü'l-arz Geren karyesine deyüz seksen hâne halkı yerle!dirilmek üzre bulundu$u ve esbâb-ı ânife kar!usundamuhâcirîn-i mezkûrenin bi't-tab‘ barınamayacakları ve külle-yevm merkeze ilticâ edenmuhâcirînin mütekâsif bir hâlde burada bulundurulmaları gayr-ı muvâfık ve mebânî-iumûmiyyenin Yunanlılar tarafından taht-ı i!galde bulunması hasebiyle emr-iiskânlarının merkezce te’mîninde usret mevcûd oldu$u ve bunların tevzî‘an kurâda vemülhakâtda iskân edilmek üzre mülhakât memûrîn-i mülkiyyesine i!‘ârâtdabulunularak alınan cevâblar da mahallî kuvve-i i!gâliyye kumandanlıklarıncamuhâcirîn kabûl edilemeyece$i ve hattâ ba‘zı köy ahâlîsi dahi görmekde olduklarıcebr ve tazyîk dolayısıyla bir çok mü!kilâtla !ehirlerde ikâmet eyleme$i tercîheylediklerinden ve farz-ı muhâl olarak sevkleri kabûl edilse bile merkez kazâdabunları barındırmak içün münâsib mahal olmadı$ı ve kazâ sekenesinin de serbestçeköylerine, tarlalarına gidüp gelemedikleri bildirilmi! ve esâsen Osmanlı jandarmasının silâhı olmadı$ı cihetle tevzî‘ât icrâ olunmak üzre kurâ hey’et-iihtiyâriyyesinin merkeze celbine imkân olmadı$ı alay kumandanlı$ından bildirilmi! ve binâ’en-aleyh muhâcirînin kısmen merkezde idâreleri bir emr-i zarûrî bulunmu! oldu$undan 5 "ubat sene [1]336 târîh ve 143 numaralu tahrîrât-ı âcizî ile irsâliistirhâmında bulundu$um nakdin sür‘at-i irsâline müsâ‘ade-i atûfîlerinin !âyânbuyurulması bâbında emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

15/2/[1]336Muhâcirîn Müdîri

"mza

BCA. 272 11 15 56 9

29

NAZ ! LL ! ’N ! N KÖYLER ! N ! !" GAL EDEN YUNANLILARIN EVLER ! YAKTIKLARI VE KADINLARA TECAVÜZ ETT ! KLER !

Nazilli’nin Keten, Mescidli, Kaymakçı-yı Kebir ve Kaymakçı-yıSa # ir köylerini i $gal eden Yunanlıların kadın ve kızlara tecavüz ettikleri,çok sayıda evi yaktıkları, ahalisi göç eden köyleri top ate $ine tuttukları vekaçamayanları katlettikleri.



89

26 " ubat 1920

!ifre TelgrafnâmeBâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti!ifre KalemiMahreci: Nazilli

Târîh-i ke$ îdesi: 26 !ubat sene [13]36

Kaleme Vurûdu: 26 minh

C. 5 "ubat sene [13]36 târîhli ve 119 numaralu tele zeyl.

Yunanîlerin taht-ı i!gâllerinde bulunan Keten karyesinde on kadar hâneyi veMescidli karyesinde 2 Kânûn-ı Sânî sene [13]36 târîhinden bugüne kadar üç def‘amikdârı mechûl hâneleri ihrâk etdikleri ve 21 Te!rîn-i Sânîde i!gâl etdikleriKaymakcı-yı Kebîr'de birkaç hâne ile Kaymakcı-yı Sagir'in muhtelif zamanlardakısm-ı a‘zamını kezâlik ihrâk etdikleri ve taht-ı i!gâllerinde bulunup da ahâlîsi çekilen

bütün kurâyı her gün topa tutmakda oldukları ve Kaymakcı karyelerinin bidâyet-ii!gâllerinde bir takım afîfe kadınlara varıncaya kadar hetk-i ırzda bulundukları vekaçamayanları katleyledikleri tahkîkât-ı mevsûkaya atfen Balyanbolu Müdîriyeti'ndencevâben bildirilmi! oldu$u.

Fî 23 "ubât sene [13]36Vekîl-i Mutasarrıf

Hüseyin Naci

BOA. DH. KMS. 52-5/60

30

YUNAN !" GAL KUVVETLER ! N ! N VE YERL ! RUMLARIN MAN ! SA’DA IRZA TECAVÜZ, KATL ! ÂM VE SOYGUNCULUK YAPTIKLARI

Yunan kuvvetlerinin Manisa’yı i $galleri esnasında kasaba veköylerde Müslümanlara kar $ı katliâm, ırza tecavüz, ya # macılık yaptıkları, yerli ve ba $ıbozuk Rumlarla birlikte hareket ederek Manisa-Akhisardemiryolu güzergâhında bulunan Hacı Rahmanlı ve Kapaklı köyleri de



91

güçleriyle i!tigâl etmekde bulunan yüzlerce ahâlî-i #slâmiyyenin kuvâ-yı i!gâliyyetarafından der-dest ve tevkîf edilerek berây-ı te!hîr ve tahkîr #zmir'e ve rivâyetenazarân oradan da bahren Atina'ya sevkedildikleri ve bu sûretle kırlarda emniyet veâsâyi! kalmadı$ı ve !ehir ahâlîsi bile tarla ba$ ve ba$çelerine gidemedi$i ve Mısır'daesîr iken #ngiltere Hükûmeti tarafından serbest bırakılan yüz altmı! kadar efrâdıntekrâr Manisa'da esîr edilerek taht-ı tevkîfe alındıkları ve bunların hidemât-ı !âkkadaistihdâm edilmelerinden ve dûçâr oldukları gıdasızlık ve i!kence yüzünden birer birervefât eylemekde bulundukları ve vesâ’it-i nakliyye dercetmekde bulunan Yunanîlerintercîhen ahâlî-i #slâmiyye nezdinde bulunan ve anların yegâne medâr-ı ma‘î !eti olanbir tek bârgîr ve arabayı bile alarak unsur-ı #slâmı büsbütün her !eyden mahrûm vesefîl bırakdıkları bildirildi$i Umûm Jandarma Kumandanlı$ı'ndan i!‘âr kılınmı! olma$la evvel ve âhir arz ve i!‘âr olundu$u üzre Yunanîlerin ahâlî-i #slâmiyyeye kar!ırevâ görmekde oldukları mezâlim ve !enâyi‘e nihâyet verilmedi$i takdîrde oralardakiunsur-ı #slâmın büsbütün mahv u perî !ân olacakları muhakkak bulundu$undankeyfiyetin icâb edenlere iblâ$ıyla ahâlî-i ma‘sûmenin mezâlim ve ta‘adiyâtdanvikâyeleri esbâbının istihsâline müsâ‘ade-i sâmiye-i fahimâneleri sezâ-vârbuyurulmak bâbında emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî Zilka‘de sene [1]338 ve Dâhiliye NâzırıFî 28 Temmuz sene [1]336 Vekîli

Bende"mza

BOA. HR. SYS. 2618/23

31

! NG ! L ! ZLER ! N ARDINDAN GEML ! K’ ! !" GÂL EDEN YUNANLILARIN BURADA SOYGUNCULUK VE KATL ! ÂM YAPIP

BA% VE BAHÇELER ! TAHR ! B ETT ! KLER ! ! ngilizlerin, i $gal ettikleri Gemlik’i Yunan müfrezelerine bırakarak

çekildikleri, Müslümanların, Gemlik’i ku $atan Yunan askeri tarafındanGemlik dı $ına çıkmalarının yasaklandı # ı, silah aramak bahanesiyle zorlagirilen evlerin Yunan askerlerince soyuldu # u, halkın yüzde doksanınınsebepsiz yere sopa, kamçı ve dipçiklerle dövüldü # ü, idama mahkumedilmek için iplerle ba # lı olarak götürülen ahalinin ileri gelenlerinden onüç ki $inin, Gemlik-Yunan Kumandanlık Dairesince serbest bırakıldı # ı,Gemlik $osesi üzerinde on be $ gün içerisinde elli ki $inin kayboldu # u, ba #



92

ve bahçelerin tahrip edildi # i, yolların güvensizli # inden ötürü halkın yarımsaat mesâfedeki merkeze dahi gidemedi # i, tamamen silahsızlandırılanGemlik halkının Ermenilerin suikastlarına ve çıkardıkları yangınlaramaruz bırakıldı # ından bahisle köye ke $if heyeti gönderilmesi,ma # duriyetlerinin giderilmesi, çalınan malların sahiplerine iadesihakkında Umurbey köyü ileri gelenlerinin istidası.

29 A # ustos 1920

Huzûr-ı Âlî-i Cenâb-ı Sadâret-penâhîye

#ngiliz kuvâ-yı bahriyyesinin bundan bir buçuk mâh mukaddem Gemlik’ii!gâllerini müte‘âkib karyemiz ahâlîsi dahi arz-ı teslîmiyyet etmesiyle karyemiz dedâhil oldu$u hâlde Gemlik ve tevâbi‘inin emn ü muhâfaza ve asâyi!i yed-i mes’ûlünealındıkdan sonra vürûd eden Yunan kuvâ-yı mevcûdesine teslîm-i memleket veâsâyi!-i mahalliyye olunarak #ngilizler çekildikden sonra Yunan kuvâ-yı i!gâllerindenmerkezden karyemize sevk ile îcâb eden mahallere ikâme ve ahz-ı mevki‘ etmesindenYunan zâbitân ve efrâdı haklarında ve ihtiyâcât-ı mübremeleri husûsunda karyemiz

ahâlîsinin büyük ve küçü$ü bilâ-ücret gece ve gündüz hidmet ve askere her ânfıçılarla su ve hatab ve levâzımât-ı sâ’irenin ihzâr ve irsâlinde fevka’l-âde icrâ-yıfa‘âliyyet ve gayret olunmu! ve istirâhatları ez-her-cihet te’mîn edilerek cümlesimemnûniyyet ve beyân-ı te!ekkürât etmi! idiler. #!bu müfrezenin mahall-i âharasevklerini müte‘âkib Gemlik merkezinden bunların yerlerine i‘zâm ve ikâme olunanbir müfreze-i askeriyye ba!larında zâbitleri oldu$u halde !ehr-i hâl-i a$ustosun yirmidördüncü Îd-i Sa‘îd-i Adhâ arefesine müsâdif salı günü sabâhleyin karyemiz dörttarafdan Yunan askeriyle ku!adılarak hârice çıkması men‘ ile hânelerde silâh aramaküzre hey’et-i ihtiyâriyye berâber olarak yalnız on hânede bulunmu!dur. Ba‘dehuyanlarında kimse bulundurmayarak kendüleri istedikleri kapuları tekme ile urulupaçıldıkdan sonra derûn-ı hâneye duhûl ile çifte ve eski !e!hâne tüfenkleri dahi alarakve hâne sâhiblerinden yüzde doksan ki!i bilâ-sebeb sopa ve kamçı ve tüfenkdipçikleriyle, hiç bir devlet kânûnunun cevâz vermedi$i !ekil ve tarzda ve sûret-i!edîdede darbetmeleri yüzünden bir hayli kesân bereler içinde bulunmakda olduklarıgibi ve a$ır yaralılardan bir kaçında ise eser-i hayât !üphelidir. Hânelerde silâhtaharrîsinde silâh zuhûr etmeyince hâne sâhibi bilâ-su‘âl ve bilâ-cevâb sopa vekamçıdan geçirilmi! ve kable’t-taharrî silâh çıkarması içün !edîden ve alenendarbedilmi! ve daha gayrısı ise merbûten takdîm kılınan defterde esâmisi muharrere!hâsın sandık ve sepetleri açılarak nukûd ve mücevherât ve zî-kıymet e!yâ-yı sâ’irede askerler tarafından ahz u gasb u gârât edilmi!dir. Hâsılı envâ‘-ı i!kence ve darb,



93

nehb [ü] gârâtla silâh taharriyâtı hiç bir devlet kânûnunca tecvîz olmadı$ı hâldeYunan kânûnunca mesâ$ var mıdır? Yoksa Yunanlılardan intizâr ve istizhâr etdi$imizadâlete ve haklarında bir çok zaman elden geldi$i mertebe icrâ olunan mu‘âvenât veirâ’e-i teshîlâta kar!u ahâlîmizi sopadan geçirmek sûretiyle irtikâb edilen tazyîk vemücâzât kendü zu‘mlarınca bir mükâfât mıdır? Hânelerin taharriyâtı ve bir çok zevât-ıbî-günâhı yerlere, dö!eklere serdikden sonra yapılan bunca -artık mezâlim dahado$rusu Engizisyon mezâlimi mertebesine varan zulm ve ta‘addiyât diyece$iz- azgelmi! de mu‘teberân-ı ahâlîden ve kısmen dayak yiyenlerden on üç ki!i de ip ileba$lanarak leylen karyeden gece açıkda ve kırda Kapukaya mevki‘indegeçirtdirildikden sonr[a] gûyâ i‘dâm cezâsına ta‘yîn ve icrâ etdirmek içün tahte’l-hıfzGemlik Yunan Kumandanlık Dâ’iresi’ne teslîm edilmi! iseler de zâten bî-cürm venâmûslarıyla ya!amı! olan zevât-ı mûmâ-ileyhim hemân tahliye olunmu! olmalarıköyde yapılan mu‘âmelât-ı zecriyye ve tahkîriyyenin haksızlı$ına bir burhân-ı celî vekat‘î de$il midir? Bundan ba!ka efrâd-ı askeriyye hayvanlarıyla berâber ba$ veba$çelerimizi tahrîb ederek fukarâ ahâlî bu sene üzüm mahsûlünden ve e!cârdanu$radıkları zarâr ve hasârât pek az[î]mdir. Ahâlî çokdan beri ba$ ve ba$çelerinegidememekdedir. Hulâsa medeniyet ve adâletle mütehallık oldu$u[nu] i!iddi$imizYunan zâbitân ve efrâdının hakkımızda revâ gördükleri bunca harekât-ıkânûn-!ikenânelerinden bîzâr kaldı$ı ve Gemlik !osesi üzerinde on be! günden berüelli ki!i gâ’ib ve ifnâ edildikleri tahakkuk ve hattâ gâ’ib ve daha do$rusu ihtirâsâtzamânına kurbân olan e!hâs-ı ma‘sûme miyânında üç aylık gelin ve bir de on be! ya!ında bâkire kız ve bir kadının dahi hayât ve memâtlarından bir gûnâ ma‘lûmâtolmadı$ı gibi vücûdları ifnâ edilmi!dir. Ve bu sûretle kazânın âsâyi! ve muhâfazayame’mûr bulundukları hâlde i$mâz-ı ayn ederek mücâsirleri cezâsız bırakılmakdadır.Ahâlînin hattâ silâhlarını taharrî ve müsâderede gösterilen la-kaydâne harekâtdandolayı diyecek bir !ey bulamıyoruz. Evvelce Yunan kumandanı tarafından harbeslihasının teslîmi hakkında i‘lân ve tenbîhât üzerine mevcûd esliha teslîm edilmi! veav tüfenkleri istisnâ edilmi! idi. Binâ’en-aleyh hâdisenin ehemmiyetini ve yapılanmu‘âmelenin derecesini anlamak, karye[ye] muhteliten bir hey’et-i ke!fiyyenini‘zâmına mütevakkıf bulundu$undan bilâ-imhâl îcâbât-ı serî‘anın icrâsı ve dahaziyâde tahkîrât ve ma$dûriyete ma‘rûz bırakılmamaklı$ımıza meydân verilmemesinive mütecâsirlerin tecziyesini ve alınan emvâl ve e!yânın ashâbına i‘âde etdirilmesinive karyemiz merkez kazâya yarım sâ‘at mesâfede bulundu$undan âsâyi!sizlikdenahâlînin merkez kazâya inememekde oldukları gibi kat‘iyyen ba$ ve ba$çelerine dahigidememekdedir. Bu hâl bir kaç gün daha devâm edecek olursa ba!kaca hâdisâtameydân verilmi! olaca$ı gibi ahâlî kat‘iyyen silâhdan tecrîd edildi$i cihetle Hüdâne-kerde Ermeniler tarafından bir yangın ve ba!kaca bir sû‘-i kasda ma‘rûz ve mahsûsbulundu$umuzu umûm ahâlî nâmına arz ve istirhâm ile bâb-ı adâletlerine ilticâyamecbûr olduk efendim.



94

Fî 29 A$ustos sene [1]336Gemlik Kazâsının

Umurbey Karyesi #mâmıMühür

MuhtârMüsta‘fîdir

Â‘zâlar Hacı Osmano%lu Ahmed

Yusuf A%a DursunEfendi

Bekir A%a

Mü‘ezin

o%luMehmed

Osman

Çavu$

Hacı Galib Hüseyin

Çavu$

Mehmed

Kâni

Kürd Tâhir

"mâmOsman

KocaAhmed o%lu

!evketEfendi

Maho'nunMustafa

Edhem Beyo%lu Hakkı

Bey

Silâh taharrî esnâsında Yunan zâbitân ve efrâdı tarafındansirkat olunan nukûd ve e$yânın cins ve miktârıyla

esmânını mübeyyin cedveldir.

Guru$ Sirkat olunan e$yâ Esâmî

500

200

1000

2000

Gümü! tütün tabakası

Gümü! i!lemeli a$ızlık

Gümü! i!lemeli zî-kıymet omuzhavlusu

1 gömlek, 1 !ar!af [çar!af], 5 elhavlusu, 2 ya$lık

Çavu! o$lu Mehmed Efendi kerîmesiKevser Hanım

8000

5000

Altun üzerine bir çift elmas küpe

Altun üzerine elmas yüzük Abidin Halil o$lu Ahmed Efendi

4000 5 aded zî-kıymet ya$lık çevre Da$lı o$lu Osman270 2 kibrit kutusu, 2 kıyye sabun, 1 kamçı Vezir o$lu Mustafa

1500

800

1 kadın sâ‘ati: gümü! üzerine altunyıldız i!lemeli

4 aded ulama çevreGiridli'nin Mustafa Efendi

3000 Mücedded iki çift fotin Hâfız Galip o$lu Talat Efendi



95

1800

800

1500

1000

150

Üç çift yeni kadın iskarpini (çift: 3)

Bir çift parlak tulumbacı kundurası

Bir fener, be! kıyye kösele

Bir aded dana derisi, bir çift kalıp(Kalıp makineli tüfenk bölü$üefrâdından kunduracıda)

1 keser, 1 destere, 1 çift kadın çorabı

Hacı Gâlib'in üveyi o$lu KunduracıMustafa

2500 #ki aded gümü! sâ‘at (aded: 2) Emme(?) Osman

500 Bir aded gümü!lü hacı tesbîhi Köse'nin Hâfız Râif Efendi

350 #ki aded #ngiliz çakısı ve tesbîh Tahsildâr'ın Ali

500 #ki aded el havlusu, yüz yumurta #mam Veli'nin Abdullah

2500 #ki aded bilek sâ‘ati 1 kordonlu sâ‘at Himmet'in Osman

1500 Mücedded bir takım setre pantolon Bevvâb Osman'ın #brâhim

200 Muska kılıfı Himmet'in Mustafa

6000

500500

1 aded elmas sâ‘at i$nesi , 1 elmaskopça

Üç kıyye tütün, 1 bakır sigara ka$ıdı

kutusuBir yük karpuz

Koca Mustafa o$lu Ali bey

7000 Bir aded altun sâ‘at köste$i Çavu! o$lu Mehmed Efendi o$luAhmed

53570 Yekûn

400 Bir aded sedef tesbîh Gürcü Yusuf A$a

300 Bir aded berber saç makinesi Gürcü Yusuf A$a kâ’in-birâderiMuhiddin

5000 Nakid Tüccâr Ömer'in Ali A$a

350 1 #ngiliz terzi makası, 1 tesbîh Nalband Alâeddin Usta

5000 Bir aded dürbün Hacı Ahmed Bey o$lu Enver Efendi

1500

1700

350

300

Nakid gümü! pare

Bir çift mücedded fotin, 10 çift çorap, 2aded havlu

Bir kıyye tütün, 80 aded yumurta

Mülâzıma verilen !ar!af [çar!af]

Bezzâz Hacı Râif



96

2000 4 aded tahta üzerine ba$lık i!lemeuçkur

Mevâzîn Halil o$lu Ahmed

10000

3500

Altun ma‘a kordon sâ‘at

Altun zînet be!i birli$i Balta Mehmed A$a

3300 Nakid Hacı Mustafa dâmâdı Bakkal AhmedEfendi

2000

10000

1 aded gümü! bilezik, 1 aded altunyüzük

1 çift altun üzerine elmas küpe

Tahsildâr Salih Efendi

500 Kuma! mintan Hacı'nın Ali zevcesi Fevziye Hanım

200 Kamçı Koca Mustafa'nın Ali Bey dâmâdıMustafa

5000

10000

1000

60000

10000

4000

3000

1500

On aded Osmanlı altunu

Bir aded ma‘a altun kordon sâ‘at

Bir aded gümü! tütün tabakası

Otuz aded gümü! ve altun i!lemeliya$lık

On aded tahta uçkur ba$lı$ı

Otuz aded tel makara, 1 aded gümü! telmakara, 10 çift yün çorab

1 aded ipek yatak !ar!afı, 4 hamamtakımı havlu

Dörd aded yatak !ar!afı, 1 altun yüzük

Hacı Nuri'nin Mehmed A$a

7000 Sekiz aded gömlek, on aded çevrei!leme, ma‘a kordon sâ‘at

Gürcü Yusuf A$a

1200

240

Bir aded cep sâ‘ati

#ki aded ustura Laz Dervi! Dayı Dâmâdı Yusuf Efendi

300

5000

1000

Dörd aded sîm Mecîdiye

Bir aded elmas yüzük

Bir aded altun yüzük

Gemlik Evkâf Me’mûru Fuad Efendi

2500

10

Ma‘a kordon sâ‘at

Gümü! pâre Halid Pehlivân o$lu #smail

211720

Yekûn



97

600

600

#ki aded berber makinesi

#ki aded ustura, 3 el havlusu

Kürt kabadayı

300

300

Nakid

Üç kıyye tütün Muhîk(?) Mehmed o$lu Süleyman

1900

500

15000

Nakid

Kulblu altun

Sâ‘at ve makas

Helvacı Mustafa Efendi

700 Bir kehribâr tesbîh, bir aded kamçı Yahya Halil zevcesi Penbe Hanım700 2 cedîd fanila, 1 çevre; gümü! telli Hacı Ömer'in Bekir Efendi

500 1 keser, 1 burgu, 2 destere vesâ’ire Hacı Gâlib A$a

300 Pantolon Zeybek'in Ali

1200

500

200

2 aded Memdûhiyye altunu

1 yüzlük altun

1 tesbîh

Gürcü Kadir zevcesi Fatma Hanım

200 Baston Laz o$lu Ahmed A$a

500 3 kıyye peynir, 1 kıyye tereya$ı Feyzi o$lu Ahmed

500 Setre Salih Efendi o$lu Muhtar

300 Pantolon Gâzî Mehmed o$lu Ahmed

900 Nakid Laz Kalyoncu o$lu Ömer

2000 Kaput, ma‘a setre pantalon Laz Hüseyin o$lu #brahim

1000 1 gümü! tel i!lemeli ya$lık, 3 adedçorap

Çakır Ali o$lu #hsan

226920 Yekûn-ı umûmî

Îd-i Sa‘îd-i Adhâ arefesi günü Yunan zâbitân ve efrâdı tarafından silâh toplamakfikriyle karyemiz kordon altına alınarak kendi ba!larına hânelerimize dehâlet ederekahâlîmizi fenâ sûretde darbetmekle berâber, sandık ve dolaplarımız kırılmak sûretiyle

sirkat eyledikleri zî-kıymet e!yâ ve nukûdun bâlâ-yı defterde cins ve mikdârı muharreroldu$u üzre mecmû‘-ı zâyi‘âtımız 226920 guru!a bâli$ olup ve el-yevm tahkîkâthârici kalan ahâlîmizden ba‘zılarının zâyi‘âtları i!bu deftere dâhil edilememi! veayruca ânda mahsûs defter der-dest-i tanzîm bulunmu! oldu$unu tasdîk eyler ve i!buzâyi‘âtımızın ashâbına i‘âde etdirilmesi esbâbının istikmâline tevessül buyurulmasınıbâb-ı adâletlerinden ricâ eyleriz.

Fî 29 A$ustos sene [1]336



98

Gemlik Kazâsının Umur Bey Karyesi #mamı[ve ihtiyar hey’eti a‘zâlarının mühürleri]

BOA. HR. SYS. 2618/44

32

DEM ! RC ! ’Y ! !" GAL EDEN YUNANLILARIN ERMEN ! LERLE B ! RL ! KTE YA% MA, TECAVÜZ VE KATL ! ÂMA G ! R !" T ! KLER !

Yunan i $gal kuvvetlerinin, Demirci’ye girdikden sonra soyulmadıkdükkân ve ma # aza, kapısı kırılarak girilmedik ev bırakmadıkları, para,mücevherat ve i $e yarayan e $ yaları gasbedip be # enmediklerini kırdıkları,kadın ve kızlara ailelerinin gözü önünde tecavüz ettikleri, Demirci’yeba # lı Viran ve Küçükoba köylerinde yirmi iki Türkü keyif için süngü vekur $unla katlettikleri, harmanlardaki demetleri hayvanlara yedirdikleri,Serçeler, Akdere, Hocalar, Bozköy köylerini tamamen tahrip edip yaktıkları, Yenice köyünde e $râftan Halil A # a’nın çiftli # ini yakarak e $ ya

ve hayvanlarını gasbedip kendisini öldüresiye dövdükleri, Borlu nahiyesi Müslüman halkını göç ettirip e $ yalarını ya # maladıkları, dükkânlarına Hıristiyanları yerle $tirdikleri, kaymakam vekilinin resmî $ikayeti üzerinebütün bu zulümleri aralarına karı $an dört yüz kadar Ermeninin yaptı # ınıileri sürdükleri, ancak bunun do # ru olmayıp mü $terek çalı $tıklarınınbilindi # i.

21 Eylül 1920

Sûret

Yeryüzünde Allah'dan gayrı hiç bir hâmîleri olmayan i!gâl menâtıkındaki ahâlî-i#slâmiyyeye kar!ı Yunan asâkir-i nizâmiyyesi tarafından yapılan !enâ‘at ve fecâyi‘hakkında olup Yunan medeniyet ve mefkûresini sarâhaten irâ’e edecek olan !uraporumu, her dürlü milliyet, ihtirâsât ve hissiyâtını unudarak elim vicdânım üzerindeoldu$u hâlde sâdece ma$dûrîn ve mazlûmîne acıyan bir insan sıfatıyla yazma$aba!ladım:



99

Zîrde arz u beyân edece$im vakâyi‘ yapılan fecâyi‘in belki onda birini bile te!kîletmez. Ben yalnız misâl olarak yapılanlardan be! on dânesini ve fakat mü!ahhas,zaman ve mekân ta‘ayyün ederek muhtasaran bildirece$im. Yapılacak sathî birtahkîkâtda, söylediklerimden bir dânesinin kizbi tahakkuk eder ise nâmûssuzluklate!hîr olunma$a râzıyım.

1- Yunanlılar ile !ehir hâricinde vukû‘bulan hafîf bir müsâdemede Demirci'debulunan Çerkes Edhem Bey çetesi kâmilen firâr etdikden sonra Yunanın bir fırkadanibâret olan kuvâ-yı i!gâliyyesi fî 4 A$ustos sene [1]336 Çar!amba günü ba‘de'z-zevâl

sâ‘at altı râddelerinde !ehre girmi!; o gün ve o gece sükûnetle geçmi!dir. Ertesi günü!afakla berâber meskenlerinde dûçâr-ı tecâvüz olan ahâlîden çoluk çocuk, kadın veerkeklerin etrâfda medîd akisler bırakan istimdâd âvâzeleriyle âh u figânları !ehrin hertarafından i!idilmi!dir. Çünki, sabâhleyin gün do$ar do$maz asker bi'l-iltizâm !ehirdâhiline saldırılarak çar!uda ya$ma edilmedik hiç bir ma$aza ve dükkânbırakılmamı!, kapular kırılmak sûretiyle girilmedik hiç bir hâne kalmamı!dır. Ma$azave dükkânlardaki emvâl ve e!yânın i!e yarayanları tamamiyla ahz u gasb olunmu!,götürülemeyen kısmı da sokaklara saçılıp çi$nenmi!dir. Hânelerden de kıymetli e!yâve nukûd-ı mevcûde-kadınların parmak ve kulaklarındaki yüzük, küpelere varıncayakadar- alınmı! ve mahzâ Türkleri ızrâr maksadıyla ayna, konsol gibi !eyler tamamiyletahrîb olunmu!dur. Bu hâl hiç bir mâni‘aya tesâdüf etmeksizin tamam üç sâ‘at devâm

etmi!dir.

2- Bu ya$ma-gerlik sırasında Demirci kasabasının Pazar mahâllesindenMahkeme-i "erî‘a Ba!kâtibi Hâfız Mehmed Efendi'nin hânesine giren yedi ki!ilik birmüfreze-i askeriyye tarafından mûmâ-ileyhin on dört ya!ında Hacer ismindekikerîmesi ebeveyni muvâcehesinde cebren bikri izâle edilmek ve her biri tarafındanayrı ayrı fi'l-i !enî‘ icrâ olunmak sûretiyle dûçâr-ı tecâvüz olmu!; kerîmesinikurtarmak isteyen zavallı peder, dibçikler ile !edîden darbolunarak kolu dahikırılmı!dır.

3- Kezâlik Pa!ao$lu Mehmed'in zevcesinin de bir müfreze-i askeriyyetarafından ırzına tecâvüz edilmi!dir.

4- Bunlardan ba!ka gerek kasabada ve gerek köylerde bir çok kadınların,kızların ırzlarına ta‘arruz olunmu!dur.

5- Kasabaya üç sâ‘at mesâfede vâki‘ Viran karyesinde on altı erkek, zâbitkumandasındaki bir müfreze tarafından karye hâricine çıkarılarak keyf içün süngü ileöldürülmü!lerdir.

6- Küçükoba karyesinden altı Türk genci kur!unla katledilmi!dir.



100

7- Gerek kasaba kenârlarında ve gerek kurâda bulunan harmanlarda mevcûdolan demetler kâmilen kaldırılarak hayvanlara yedirilmi! ve malını muhâfaza etmekisteyenler bî-rahmâne öldürülmü!dür.

8- Kasabaya tâbi‘ Akdere, Serçeler, Hocalar, Bozköy kâmilen yakılarak emvâlve e!yâları ya$ma edilmi!dir.

9- Yenice karyesinden ve e!râfdan Halil A$a'nın çiftli$i yakılmı!; hayvanât vee!yâsı gasbolunmu!dur. Kendisi de tehlikeli sûretde darbolunmu!dur. Mûmâ-ileyhin

!imdi vefât etmi! olması a$leb-i ihtimâldir.10- Demirci ile Sâlihli arasında -o zaman Yunan fırka merkezi idi- Borlu

nâhiyesindeki ahâlî-i #slâmiyye tehcîr edilerek emvâl, e!yâ ve hayvanâtı ya$maolunmu!; dükkânlarına Hıristiyân ahâlî ikâme edilmi!dir.

11- Demirci Reji Me’mûru #brahim Efendi'nin üzerindeki nukûdu alındıkdansonra kendisi fenâ halde darbolunmu! ve sol kula$ı kesilmi!dir.

12- Ahz-ı Asker "u‘be Kâtibi "evki Efendi, Yunan asâkiri tarafındanmükerreren darbolunmu! ve Borlu'da â’ilesine iki Yunan zâbiti tarafından ta‘arruzolunmu! ise de mûmâ-ileyhin refâkatinde bulunan yerli Hıristiyanlardan Helvacı

Kostantin'in zevcesi "bizim ırzımıza çeteler bile tecâvüz etmedi, bu !enâ‘ate nasıloluyor da bir hükûmetin resmî üniformalı zâbitânı irtikâb ediyor, emîn olunuz ki sizien büyük kumandanlarınıza gider, ben !ikâyet ederim" diyerek feryâdı basmasıylaemellerine muvaffak olamadan gitmi!lerdir.

13- Bütün bu vakâyi‘ hakkında Kâ’im-i makâm Vekîli #smail Hakkı Beytarafından fırka kumandanlı$ına sûret-i resmiyyede !ikâyet olunarak bu bâbdatahkîkât icrâsıyla muktezâ-yı a‘deletin îfâsı taleb olunmasına kar!ı bir !eyyapılamamı! ve yalnız bu fecâyi‘[i] Yunan askeri arasında gönüllü Ermenilerinyapdı$ı beyân olunarak tefrîk olunan dört yüz kadar Ermeni, silâhlarından bi't-tecrîdgeriye gönderilmi! ise de hadd-ı zâtında bütün bu i!ler Yunanlılar ile mü!terekyapılmakda olup Ermenilerin bu sûretle geri gönderilmeleri mahzâ kabâhati bunlara

atfetmek ve zu‘mlarınca Yunan askerini tebriye etdirmek maksad-ı mugfilânesinemüstenid bulunmu!dur.

21/Eylül/[1]336Demirci

Jandarma Bölü$ü Kumandanıve Mülâzım-ı Evvel

Nazmi



101

Serî‘an komiserlere nota tastîri ve notadan altı sûret ihrâc edilerek makâm-ınezârete tevdî‘i. Fî 7 Te!rîn-i Sânî sene 1336

21 Eylül sene [1]336 târîhinde Umûm Kuvâ-yı #’tilâfiyye Polis Kumandanı"Haru"ya verilen rapor sûreti

BOA. HR. SYS. 2621/23

33

BATI ANADOLU’YU !" GAL ED ! P MÜSLÜMANLARI KATLEDEN VEÇAPULCULUK YAPARAK ZENG ! N OLAN YUNANLILARA KAR" I

M ! S ! LLEMEDE BULUNULMASI GEREKT !%!

! zmir’den ba $layarak Balıkesir, Bursa ve U $ak’ı i $gal eden ! ngiltereve Fransa destekli Yunanlıların rastgeldikleri hayvanları toplayarak

adalara naklettikleri, silah arama bahanesiyle girdikleri evlerden kıymetlie $ yalara el koydukları, birçok Müslümanı vah $ice katlettikleri, sava $ tazminatı adı altında ahaliden zorla para topladıkları, Türkleri soyarakve çapulculuk yaparak zengin olan Yunanlılara ve onların müttefiklerinekar $ı misillemede bulunulması gerekti # i hakkında Bursa mebusuOperatör Emin Bey tarafından verilerek kabul edilen takrir sureti.

6 Ekim 1920

Büyük Millet Meclisi RiyâsetiBa$kitâbetZabıt Kalemi

Aded: 380/903Numara: 152

Ankara

5/10/[1]336

Hey’et-i Vekîle Riyâset-i Celîlesine



102

Ecnebîlerin îkâ‘ etdikleri zararlara kar!ı ittihâzı lâzım gelen tedâbîre dâ’ir Bursameb‘ûsu Operatör Emin Bey tarafından verilerek 78'inci ictimâ‘da hey’et-i celîlelerinetevdî‘i takarrur eden takrîr sûret-i musaddakası leffen takdîm edildi efendim.

6/10/[13]36Büyük Millet Meclisi #kinci Re’îs

Vekîli"mza

Türkiye Büyük Millet Meclisi Riyâseti

Kalem-i Mahsûsu

Ankara[1]336

Sûret

Riyâset-i Celîlesine

Düvel-i #’tilâfiyye'den #ngiliz ve Fransızların te!vîkiyle ve hiç bir hakka istinâdetmeksizin #zmir'den ba!layarak Balıkesir, Bursa ve U!ak havâlîsine kadar yayılan

Yunanîlerin, i!gâli müte‘âkib rastgeldikleri hayvanât ve mevâ! îyi önlerine katarakadalara nakleyledikleri gibi i!gâl sâhalarında silâh taharrîsi bahânesiyle emâkin-ihusûsiyye ve resmiyyeye tecâvüz ederek zî-kıymet gördükleri kâffe-i e!yâyı ahz ugasbetmekde oldukları ve tazmînât-ı harbiyye nâmıyla ahâlîden bir çok pâretopladıkları ve bir çok bî-günâh e!hâsı katl ü ifnâ eyledikleri (ki bunları Adanahavâlîsinde de Ermeniler yapmakdadırlar) nazar-ı i‘tibâra alınursa Türk milletininbi'l-hâssa Yunan i!gâlinden dolayı ma‘nen ve mâddeten ne kadar mutazarrır oldu$uvâbeste-i arz u îzâhdır. Denebilir ki Yunanîler !u gasb u gâret dolayısıyla gerek Harb-iUmûmî esnâsında ve gerekse mütârekeden sonra icrâ eyledikleri kâffe-i masârif-iaskeriyyeyi, kâffe-i ma‘ârif-i askeriyyeyi ma‘a-ziyâdeten ve bizim zararımıza olaraktelâfî ve tazmîn eyledikden ba!ka bir ço$u da servet sâhibi olmu!lardır. Ve yine iddi‘â

olunabilir ki Yunanlıların bilâ-lüzûm topraklarımızda muhârebeyi idâme etdirmesiesbâbından biri de Kurûn-ı Vustâ’î bir zihniyetle çapulcu[lu]klarını tezyîd maksadınama‘tûfdur. Benâberîn servet-i milliyyemizin azîm ve mühim bir kısmını ve bir çokdindâ!larımızı mahv ü ifnâ eden ve etmekde bulunan #ngiliz, Fransız ve Yunanlılarakar!u mukâbele-i bi'l-mislde bulunmak zamânı gelmi! ve belki de geçmi!dir. Gerekkatl ü ifnâ edilenlerin diyeti ve gerekse mâlen îkâ‘ edilen zararlar mukâbili olmak üzrelede'l-hesâb evvel-i emrde düvel-i mezkûreye â‘id olmayup memleketimizde bulunankâffe-i mü’essesât-ı ilmiyye ve sınâ‘iyye ve dîniyyesi zabt ve bunlar kifâyet etmedi$itakdîrde Düyûn-ı Umûmiyye'den olan borçlarımız tenzîl ve bir de kifâyet eyledi$i



103

takdîrde düvel-i mezkûre tebe‘asına â’id olup memleketimizde olmayan kâffe-i emvâlve emlâkiyyenin müsâderesi sûretiyle zararlarımızı telâfî mecbûriyetinde kaldı$ımızıdost veya dü!man bi'l-cümle düvel-i ecnebiyye-i mütemeddineye teblî $i veyâhud bunamümâsil bir hatt u hareket ittihâzı içün hey’et-i icrâ’iyye[ye] havâle buyurmanızıteklîf ederim.

3/10/[13]36Bursa Meb‘ûsu

Operatör Emin

Aslına mutâbıkdırFî 7/10/[13]36

BCA. 030 10 5 28 8

34

BALIKES ! R, BANDIRMA, ERDEK, SOMA, ORHANGAZ ! VEGEML ! K’TE !" GALC ! YUNANLILARIN ERMEN ! VE RUMLARLA

B ! RL ! KTE MÜSLÜMANLARA YAPTIKLARI MEZÂL ! M

Yunanlıların i $gal ettikleri Balıkesir, Bandırma, Erdek ve Soma’dabarı $ anla $masına aykırı faaliyetlerde bulundukları; Osmanlılık adına nevarsa yok etmeye çalı $tıkları, Müslümanları, ticaret hayatından koparmakiçin ithalat ve ihracat yasa # ı koydukları, hükümet konaklarına Yunanbayra # ı çekip Türk memurlara görevden el çektirdikleri, i $kence, katliâm,ırza tecavüz, mal gasbı olaylarının her an ya $andı # ı, Yunan milletininesas tabiatı olan hırsızlıkla Müslümanların ellerindeki her $eyi çaldıkları,

babasının gözleri önünde evladına tecavüz ettikleri, Osmanlımahkemelerinin i $lemez duruma geldi # i, hukuk davalarına papazba $kanlı # ında bir kilise heyetinin baktı # ı, Orhangazi’de Müslümanlardantoplanan silahların Ermeni ve Rumlara da # ıtıldı # ı, genç kadın ve kızlarında # a kaldırılıp erkeklerin tevkif olunarak meçhul yerlere götürüldü # ü,kadın, çocuk demeden katliâm yapıldı # ı, Orhangazi’ye ba # lı Tutluca,Pa $ayaylası, Bayırköy köylerinin yakılıp ahalisinin öldürüldü # ü, yineGemlik’te de büyük katliâm yapıldı # ı ve Orhangazi’ye kaçmakta olan çoksayıda Müslümanın yolda $ehit edildi # i, birçok köyün ya # malanarak



104

yakıldı # ı ve katliâmdan kurtulabilenlerin mülteci durumuna dü $tü # ühakkındaki raporlar.

27 Ekim 1920

Umûm Jandarma Kumandanlı # ı Cânib-i Âlîsine

#zmir Hükûmet Kona$ı'nın Yunanîler tarafından i!gâli üzerine alay, almı! oldu$u emre tevfîkan 21 A$ustos [1]336 târîhinde Balıkesir'e hareket eylemi! vebendeniz de kâ’im-i makâm Karositi Beyle Mösyö Gilber refâkatinde olarakmûmâ-ileyhimin, bir müddet içün #zmir'de ikâmetim husûsunda Hükûmet-iYunaniyye'den almı! oldukları müsâ‘ade üzerine #zmir'de kalmı! idim. Alayınhareketinden bir hafta sonra ya‘ni 29 A$ustos [1]336 târîhinde Balıkesir Alayı'nınvaz‘iyetini anlamak üzre #zmir'den hareket eden Mösyö Gilber ile #zmir'den infikâkeyleyerek Balıkesir, Bandırma, #stanbul, Erdek ve Soma'ya azîmetle ahîren #zmir'eavdet eyledim. Mûmâ-ileyhin teftî !âtı esnâsındaki istihbârâtım ve mü!âhedâtımber-vech-i âtî mufassalan arzolunur: Öteden beri Yunânîlerin Sulh Konferansınca vebe! sene müddetle Hükûmet-i Yunâniyye'ye terkedilen mıntıka dâhilindeki ahâlî-i

#slâmiyyeye kar!u ittihâz ve kemâl-i mahâretle tatbîk eyledikleri usul-i imhâ, i!buordunun ahîren i!gâl eyledi$i tekmîl menâtıkda daha vâsi‘ bir te!kîlât ile tatbîkedilmekde ve i!gâl eyledikleri her !ehir veya kasabayı sûret-i kat‘iyyedeYunanlıla!dırmak ve girdikleri yerden bir daha çıkmamak husûslarında her dürlüvâsıtaya mürâca‘at eylemekdedirler. Yunan ordusunu terkîb eden hey’et-i zâbitân veefrâd her girdikleri yerde en evvel Osmanlılık nâmına her ne varsa imhâ veYunanlılı$ı temsîl edecek âsâr vücûda getirme$e ba!lıyorlar. Her hangi !ehir veyakasaba Yunanîler tarafından i!gâl olundu$u vakit idhâlât ve bi'l-hâssa ihrâcâtınmen‘edildi$i !iddetle i‘lân ediliyor ki bundan maksad-ı esâsî Müslümanları ticâretdenmen‘ ile hayât-ı iktisâdiyyeyi yalnız Rumlara tahsîs eylemekden ibâret oldu$u âsâr-ıkat‘iyyesiyle müberhendir. Balıkesir'in i!gâli esnâsında idâre-i husûsiyye-i livâya â’idolarak zirâ‘a berây-ı tevzî‘ celb ve Balıkesir'de iddihâr edilen zirâ‘at makinelerini bileganâ’im-i harbiyyeden addederek zabt ve Yunanistan'a sevkeden bir ordu kumandahey’etinin ne gibi hesabât ile mütehassis oldu$u !âyân-ı tedkîk olsa gerekdir.

Sulh mu‘âhedenâmesi mûcebince Yunan mıntıkası hâricinde kalup bugünYunanîlerce muvakkaten me!gûl bulunan me’mûrîn-i muhtelife-i Osmâniyye'ninkemâ fi’s-sâbık îfâ-yı vazîfe edecekleri ve Yunan ordusunun çeteleri te’dîb etme$eme’mûr oldu$u mükerreren i‘lân edilmi! ve hattâ Yunan Fevka'l-âde Komiseri#steryadis ordu tarafından i!gâl edilen Balıkesir, Ala!ehir, Bandırma gibi büyük !ehirve kasabalara bi'z-zât azîmetle bu husûsda vukû‘bulan beyânât-ı mükerrere-i



105

!ifâhiyyesi mûcebince te’kîd edilmi! oldu$u hâlde i!bu beyânâtın her yerde tamâmenzıddı ahval-me!hûd olmakda bulunmu!dur. Yunan ordusunun icrâ-yı harekât etdi$imahallâtda me’mûrîn-i mülkiyye-i Yunaniyye'nin ve hattâ bi'z-zât Mösyö #steryadis'innüfûzu külliyen ma‘dûm olup cihet-i askeriyye, Fevka'l-âde Komiserlik tarafındani‘lân edilen ve Hükûmet-i Yunâniyye nâmına emrolunan bi'l-cümle esâsâtıtanımamakda ve kahhâr bir hiss-i millî ile hâkimiyyet-i Osmâniyye'yi temsîl edecekher !ey'e bilâ-istisnâ muhâlefet ve mümâna‘at eylemekdedir. Esâsen Mösyö Gilber ilevukû‘-ı seyâhât-i âcizânemde Osmanlı jandarmasının yalnız Balıkesir'de kısmen fa‘âlbir hâlde oldu$unu gördüm ki o da gerek alay kumandanlı$ı ve gerek Mösyö Gilber'inte!ebbüsleriyle vazîfeye giden jandarmalara avdetlerinde i‘âde edilmek !artıylaYunanîler tarafından birer silâh i‘tâsı sûretiyledir. Türk jandarmasının müsellâholması husûsu, Yunanîlerin en rakîk hissiyyât-ı millîyye ve askeriyyesine icrâ-yı te’sîrederek bu bâbda hiç bir vakît müsâ‘adekâr bir vaz‘iyet almamakdadırlar. Silâhsız birTürk'ün bile vücûdundan dâ’imâ bîzâr olan ve i!gâl etdikleri muhîti Türk örfündentathîr edeceklerini Rum ve Ermenilere kar!u sûret-i hafiyyede söylemekdençekinmeyen bir ord[u] kumanda hey’etinin, elinde silâhı bulunan bir Osmanlı jandarmasına kar!u alaca$ı vaz‘iyetin dâ’imâ menfî olaca$ı bî-i!tibâhdır.

Yunanîler Balıkesir'deki hayvan deposuna da vaz‘-ı yed etmi!ler ve teksîr-inesl-i feres içün te!kîl edilen bir mü’essese-i resmiyyeye çete malı süsü vererek

zapteyledikden sonra ahâlîye â’id zî-kıymet Arap hayvanâtını "sizin içün çalı!ıyoruz"diye almı!lar ve Balıkesir'in civâr köyleri ahâlîsinden kumandanlara Türklertarafından birer at ihdâ edilmesi içün yine o bî-çâre köylüden küllî mebâli$ toplamı!lar ve bu pâreler ile de$il, gasb sûretiyle tedârik etdikleri hayvanâtı dakumanda hey’etlerine Türklerin ni!âne-i !ükrânı olmak üzre takdîm etmi!lerdir kiTürkden toplanan pâreler alâkadârân beyninde taksîm ve yine Müslümandangasbedilen hayvanât da yine o her dem mazlûm köylü nâmına bu zâbitâna ihdâolunmu!dur.

Yunanlılar Balıkesir'de havâyic-i zarûriyye fî’âtlarına narh vaz‘ederek ahz vei‘tâyı maktû‘ bir vaz‘iyete idhâl ve köylüyü bu sûretle ticâretden men‘eyledikden

sonra !ehre mal getirmeyen köylünün köylerine giden Rum tâcirler birer mikdâr fazlapâre vermek sûretiyle mâlları kapatmak usûlünü tatbîk etmekde bulunmu!lardır. BirTürk köylüsü bir senelik mesâ‘îsinin semeresi olarak iktitâf etdi$i sekiz on çuvalarpasını bile serbestce satabilmek hakk-ı sarîhini bile, en büyü$ünden en küçü$ünekadar Türk topra$ında zengin olan bir ordunun gösterdi$i cebir ve !iddetle isti‘mâledememek talîhsizli$ine dûçâr olmu!dur. Türk köylüsü tasavvur ve hattâ tahayyül bileedilemeyecek bir zulme ma‘rûzdur. Müslümanlar feryâd etmek istiyor fakatferyâdlarını ismâ‘ edebilecek hiç bir makâm hiç bir !ahsiyet görmedikleri içün çok,pek çok !âyân-ı merhamet bir hâlde bulunuyorlar.



106

Bandırma

Mösyö Gilber ile Bandırma'ya muvâsalatımızda mukarrerât-ı müttehaza vesâhib-i salâhiyyet Yunan me’mûrîn-i mülkiyye ve askeriyyesinin en büyük !ahsiyetleriolan Fevka'l-âde Komiser Mösyö #steryadis ile Yunan Ba!kumandanı Para!koPulos'un i‘lân eyledikleri esâsâta külliyen muhâlif olarak 2 Temmuz [1]336'da !ehregiren kıta‘ât-ı askeriyyenin hükûmet kona$ını bile i!gâl ve fevkine Yunan bandırasıke! îde eyledi$ini ve i!bu i!gâl dolayısıyla merkez kazâ me’mûrîninin îcâr ile bir binâ

tedârik ve bu sûretle îfâ-yı vazîfeye çalı!dıklarını gördüm. Bandırma Düvel-iMü’telife zâbitânının kontrolleri tahtında olarak !ehirden bir çehâr yek mesâfede kâ’inLivadya(?) nâm mahalle vukû‘ bulan ihrâc hareketini müte‘âkib 2 Temmuz [1]336târîhinde i!gâl olunmu! ve 9 Temmuz [1]336 da Yunan Fevka'l-âde Komiseri Mösyö#steryadis ve Ba!kumandan Para!ko Pulos tren ile Bandırma'ya muvâsalat ve do$rucahükûmet kona$ına nâzil olarak me’mûrîn-i Osmâniyye'nin dört gün müddetlehükûmete gelmemelerini sûret-i kat‘iyye ve !edîdede emreylemi!lerdir. Hükûmetkona$ının i!gâl ve me’mûrînin hükûmete gelmekden men‘edilmeleri keyfiyeti,harekât-ı askeriyye dolayısıyla ordunun selâmeti nâmına vaz‘edilmi! muvakkat birmemnû‘iyyet olaca$ı vârid ise de Mösyö Gilber ile Bandırma'ya muvâsalatımızdahükûmet kona$ının el’ân hem de kolordu tarafından me!gûl oldu$unu ve fevkine de

bir Yunan bandırası ta‘lîk edildi$ini gördüm. Ba‘de'l-i!gâl Akhisar, Kırka$aç, Soma,Salihli, Ala!ehir, Balıkesir ve Bandırma'ya bi'l-azîme anâsır-ı muhtelife ve ecnebiyyehuzûrunda Yunan ordusunun yalnız Kuvâ-yı Milliyye'ye kar!u hareket etdi$ini vebinâ’en-aleyh Osmanlı hükûmet me’mûrîninin kemâfi's-sâbık serbestce ve bilâ-kayd u!art vazifelerine devâm edebilecekleri ve i!bu i!gâlin muvakkat oldu$unu i‘lâneyleyen bu en büyük Yunan me’mûr-ı siyâsînin ba!kumandanla Bandırma'ya geldi$ivakit hükûmet me’mûrînini îfâ-yı vazîfeden men‘eylemesi ve hükûmet binâsının el‘ântaht-ı i!gâlde ve Yunan bandırası tahtında bulundu$unu gördükden sonra kona$ıntahliyesinden sarf-ı nazar, hiç olmazsa hâkimiyyet-i Osmâniyye'yi tanımamak demekolan bandıra ta‘lîkını men‘etmemeleri Düvel-i Mu‘azzama'nın mazhar-ı teveccühüolmu! fakat bugün esâsı âsârıyla anla!ılmı! olan bir devlet nâmına mûceb-i hicâb ve

bugünkü muvaffakiyyât-ı milliyyesini kudret-i askeriyyesine de$il fakat düvel-imütefahhime-i mezkûrenin siyâset-i müsâ‘adekârânelerine medyûn olan i!buhükûmetin bugünkü etvâr-ı serke!ânesi de düvel-i mezkûre nâmına mûceb-i tenkîdolsa gerekdir. Bandırma'nın i!gâlini müte‘âkib civârındaki köylerde bulunan ahâlî-i#slâmiyye Yunanîler tarafından pek sibâ‘âne mu‘âmelâta dûçâr olmu!lardır. Ez-cümleHamamlı nâhiyesine i!gâlden iki gün sonra bir Yunan müfrezesi gelerek ahâlîden pâretoplamı! ve bilâ-mübâla$a tekmîl nâhiye halkına i!kence eyledikden sonra malını vetekmîl zî-kıymet e!yâsını dahi verdi$i hâlde nâmûsunu vermemekde herçi-bâd-âbâdısrâr eden on sekiz ya!ındaki bir Müslüman kızca$ızı müfrezeyi terkîb eden efrâdın



107

muhâcemât-ı behîmânelerine ma‘rûz kaldık[dan] sonra azametullaha bile dokunacakbir vah!etle bulundu$u hânenin penceresinden atılmak sûretiyle ifnâ edilmi!dir. Herdem me!hûd olan bu âsâr-ı vah!ete, #zmir'de ve Türk diyârında bu millete be! senemüddetle manda tevzî‘ eden Düvel-i Mu‘azzama zâbitânı dahi !âhid olmakdadır.Yunan milletinin tabâyi‘-i esâsiyyesinden olup kendileri içün bir san‘at ıtlâkına sezâolan "sirkat" husûsunda Bandırma pek müsâ‘id bir muhit hâlini almı! ve yüzlercehayvan, koyun, sı$ır ve bi'l-cümle hayvanât-ı ehliyye matbah odunlarına varıncayakadar tekmîl havâyic-i zarûriyye ve'l-hâsıl Müslümana â’id ve kâbiliyyet-i nakliyye vebey‘iyyeyi hâ’iz bi'l-cümle emvâl ve e!yâ ba!larında ordu zâbitânı bulundu$u hâldei!gâl ordusu efrâdıyla yerli Rumların eyâdî-i âsiyânelerine geçmi!dir. Bî-kes vebî-vâye olan Müslüman köylüleri tarafından Yunan kumandanlarına vâki‘ olan !ikâyâthiç bir vakit müsemmer olmamı! ve bu cesâreti gösteren her hangi bir çiftci !ikâyetiniismâ‘ edecek yerde tevkîf, darb ve belki o[r]tadan kaldırılmak tehlikesine ma‘rûzkalmı!dır.

Erdek

Dersa‘âdet'den Bandırma'ya ba‘de'l-avde Mösyö Gilber ile Erdek'e vukû‘bulanseyâhatde bu kasabayı Yunanîlerin en ziyâde mu‘âmele-i vah!iyânelerine ma‘rûzkalan menâtıkdan biri olarak gördüm. Erdek'in i!gâlini müte‘âkib kasaba-i mezkûre

papası, i!gâl müfrezesi kumandanı ile beraber hükûmet kona$ına gelmi! ve tekmîlahâlîyi topladıkdan sonra hükûmete bir Osmanlı bayra$ı ke! îde etdirerek ahâlîyehitâben emel-i millînin nihâyet husûl buldu$unu ve kırmızı bayra$ın Yunanîlere â’idolan bu memleketlerde görülmemesi lâzım geldi$ini söyleyerek Osmanlı sanca$ınıkırmı! ve pencereden a!a$ı atmı!dır.

Huzûr-ı ha!met ve adâletinde kâ’inâtı secdelere kapatmak azametini mükerrerengöstermi! olan Osmanlı sanca$ı tabâyi‘ ve ahlâkı bütün dünyâca anla!ılmı! olan bumillet tarafından tahkîrin, aynen arzı husûsunda te’eddüb etdi$im envâ’ına ma‘ruzkalırken yine aynı !ahıs tarafından Yunan müfreze kumandanının gözü önünde Yunanbayra$ı ke! îde olunmu! ve papas efendi tarafından yine bir nutuk îrâd edilerek Yunanordusu takdîs edilmi! ve Yunan milletinin dâ’imâ kendi kuvvetiyle i! görebilece$ini

ve dâ’imâ bu kuvvete istinâd eyledi$ini söyleyerek merâsime nihâyet vermi!dir.

Erdek Osmanlı jandarma kumandanı Rumlardan gördü$ü tahkîr üzerine elbise-iresmiyye ile gezememek mecbûriyetinde kalmı!dır. Erdek kazâsı me’mûrîni hükûmetkona$ı fevkine mu‘allak Yunan bayra$ı altında bulunmak mecbûriyetindekalmakdadırlar. Bu kasabada nehb ü gâret, emâkin ve mesâkine ta‘arruz, gasb-ıemvâl, hetk-i ırz ve nâmus ve katl-i nüfûs gibi fazâyih umûr-ı tabi‘iyyedenaddedilebilecek bir vaz‘iyete girmi!dir. Kazâ dâhilinde Rumların kesreti i!butecâvüzâtın tatbîkine pek ziyâde teshîl eylemekde bulunmu!dur.



108

Erdek'de mehâkim-i Osmâniyye hemân hemân mu‘attal bir vaz‘iyetde olupbütün de‘âvî-i hukûkiyye papas efendinin riyâseti tahtındaki bir kilise hey’etitarafından rü’yet edilmekde ve de‘âvî-i cezâ’iyyeye dahi bir Yunan küçük zâbititarafından bakılmakdadır ki, Yunan menâtık-ı i!gâlinde Rum papaslarının de‘âvî-ihukûkiyye ve bir silâh-endâz Yunan çavu!unun da de‘âvî-i cezâ’iyye ile me!gûlolabilece$ine dâ’ir Düvel-i Mu‘azzama tarafından i‘tâ olunmu! bir karârın vücûdunaihtimâl verilememesi pek tabî‘îdir.

Vukû‘bulan bir !ikâyet üzerine Bandırma'dan Erdek'e gelen bir kumandan

hükûmet meydanına tekmîl ahâlîyi toplamı! ve mûcib-i !ikâyet olan ahvâli izâleedecek yerde te!kîl-i mehâkim içün i‘zâm olunmu! bir me’mûr-ı mahsûs gibibi'l-umûm ashâb-ı da‘vânın ya Metropolid efendiye veya müfreze kumandanınamürâca‘at etmesi lâzım geldi$ini hükûmet kona$ı pî !gâhında teblî $ eylemi!dir.Tahayyül bile eylemedi$i muvaffakiyâta mazhariyeti dolayısıyla pusulasını gayr-ıkâbil-i ta‘mîr bir sûretde !a!ırmı! olan bir kumanda hey’etinin dâ’ire-i i‘tidâl veciddiyete da‘vet edilmesi husûsunda ne yapılmak lâzım gelece$ini ta‘yîn, dâ’ire-ihadd ve salâhiyetim hâricinde bulundu$undan keyfiyeti huzûr-ı kumandânîlerine arzile iktifâ eyliyorum.

Dâ’ire-i hükûmet dâhilinde bulunan habshânede tevkîf edilen Müslümanlar kazâ

kâ’im-i makâmı huzûrunda alenen darbedilmekde ve !enâ‘atin envâ‘ı irtikâbolunmaktadır. Bu cümleden olarak meselâ Ahmed'in o$lu Seydi nâmında genç birçocuk geceleyin hânesinden alınmak sûretiyle tevkîf ve habshâneye idhâl olundukdansonra orada bulunan müfreze askerleriyle sivil Rumların nâmûsuna kar!u vukû‘bulanbir ta‘arruz-ı !enî‘lerine ma‘rûz kalmı!dır. Muhâfaza-i âsâyi! nâmına Erdek'debırakılan bir müfreze askerinin bir #slâm gencine kar!u bu derecelerde süflî birharekete ictisâr etmesi Yunanîlerin #slâmlara kar!u ne derecelerde gazab ve kin ilemütehassis olduklarına yeni bir delil oldu$u !übhesizdir. Müslümanlar ve Türkköylüleri ricâl ve !übbânından nisvân ve sıbyânına kadar e!refiyyet-i insâniyye ilehiçbir vakit kâbil-i tevfîk olamayacak zulümlere, Yunanlılardan ba!ka Amerikavah! îlerinin, Eskimoların bile irtikâb etmeyecekleri fazâyihe ma‘rûz kalmakdadırlar.

Gözle görülmeden derece-i !iddeti hiç bir vakit ta‘yîn edilemeyecek olan i!bui‘tisâfâta bir nihâyet verdirilmesi ve tensîk zâbitânının da bi'z-zât mü!âhede etdikleribu mezâlim-i Yunaniyyenin her ne sûretle olursa olsun tevkîf edilmesi, bu menâtıkdâhilinde bulunan Müslüman ırkının pek karîb bir izmihlâlden vikâyesi nâmınavücûb-ı kat‘î tahtında bulunmakdadır.

Bugün eski Yunan i!gâl mıntıkası dâhilindeki Türk köylerinde, mukaddemâemr-i âlîleri mûcebince takdîm etdi$im raporda arzetdi$im gibi nasıl Türk veMüslüman bırakılmamı! ise, gerek vâzife-i askeriyyem ve gerek vazîfe-i vataniyyemnâmına tekrâr arzetmek mecbûriyyet-i vicdâniyyesinde bulunuyorum ki !erâ’it-i



109

hâzıra dâhilinde Yunanîlerin bu menâtıkda temdîd-i ikâmetlerine müsâ‘ade edildi$itakdîrde pek karîb bir âtîde bu muhîtdeki #slâmın dahi zevâli kat‘iyyet-i riyâziyye ileve âsârıyla muhakkakdır.

Soma

Soma kasabası ahâlîsinin yüzde seksen be!i Müslüman oldu$u hâlde nüfûs-ı#slâmiyyeyi nefs-i kasabada pek az olarak gördüm. Yunanîlerin her yerde tatbîk

etdikleri siyâset bir esâsa ibtinâ etdi$i içün Soma muhîtinde dahi harekât vemu‘âmelât-ı Yunanîyyenin Müslümanlara kar!u dâ’imâ tehdîdkâr bir vaz‘iyetdebulundu$unu anladı$ım gibi cebren ve silâh taharrîsi maksadıyla Müslüman evlerinegirmek, ırz ve nâmûsa tecâvüz etmek ve nihâyet izâle-i vücûdu hemân îcâb eden herhangi bir Türk'ü her hangi bir vesîle ile ortadan kaldırmak gibi harekâtın dâ’imâtekerrür etdi$ini istihbâr etdim.

Soma'nın Yunanîlerce i!gâlini müte‘âkib mevki‘ kumandanı tarafından belediyere’îsi cebrolunarak dâ’ire-i belediyye mavi ve beyaza boyatdırılmı! ve hükûmetkona$ının kapusu fevkine dahi ber-mu‘tâd Yunan bayra$ı asılmı!dır.

Bayramın birinci günü koluna bir Hilâl-i Ahmer rozeti takan Soma belediye

re’îsinin on altı ya!ındaki mahdûmu Yunan zâbitânı tarafından hemân tevkîf ve habse[ilkâ] ve sâ‘atlerce darbedilmi!dir. Evlâdı içün !efâ‘at etmek üzre merkezkumandanına mürâca‘at eden belediye re’îsi i!bu kumandan tarafından kolundantutulmak sûretiyle ve elfâz-ı müstehcene isti‘mâliyle beyne'n-nâs merdivenden atılmı! ve bi'l-âhare evlâdı tahliye edilmi!dir. #!gâl esnâsında habshânede mahbûs bulunan vecinâyetle müttehem olan mahkûmîn derhâl tahliye edilerek serbest bırakılmı! veKuvâ-yı Milliyye'ye intisâbı vesîlesiyle hemân bilâ-kayd u !art her Türk birer def‘atevkîfhâneyi ziyârete mecbûr kalmı!dır. Kazâyı vekâleten idâre eden bir kâ’im-imakâm, asîlin Kırka$ac'a muvâsalatını müte‘âkib tabi‘atıyla i!den çekilmi! fakat asîldahî hükûmet kona$ına girmekden Yunanîlerce men’ ve kendisine îfâ-yı vazîfeedemeyece$i de resmen teblî $ olunmu!dur.

Yunanîler her yerde bu gibi fevka'l-âdeliklerle Hükûmet-i Osmâniyye vezâ’ifiniinhilâl-i tabî‘îye u$ratarak Osmanlı Hükûmeti'ni fa‘âliyetden iskât ve her !eyikendileri yapıyorlar. Merkez-i Saltanat'dan bâ-irâde-i seniyye her hangi bir kazâyata‘yîn edilen bir kâ’im-i makâmın mahall-i me’mûriyetine muvâsalatını müte‘âkibYunanîlerce hükûmet kona$ına girmekden men‘edilmesi keyfiyetinin derece-iehemmiyyeti !übheden vâreste ve o nisbetde !âyân-ı ta‘kîb bir hâdise oldu$umuhakkak ise de ma‘a't-te’essüf kazâca hiç bir te!ebbüsde bulunulmadı$ı vekîl veasîlden her ikisinin hânelerinden çıkmamalarıyla müberhen bulunmu!dur. Ahâlî-i



110

#slâmiyyenin bugünkü vaz‘iyyet-i mü’ellimelerine en büyük sebeb me’mûrîn-imülkiyyenin ve meselâ bir kazâda en büyük me’mûr olan kâ’im-i makâmınYunanîlerin irtikâb eyledi$i bunca fazâyihe ra$men sükûtu ihtiyâr ederek ve neyapayım diyerek hiç bir !ey’e te!ebbüs etmemesidir. Mâ-fevk makâmât-ı aliyye ilemuhâbere ve muvâsalası kat‘olunan bir kâ’im-i makâmın bi'z-zât gitmesi veYunanîlerin buna dahî mümâna‘atları takdîrinde -ki yapıyorlar- hiç olmazsa tüccârvesâ’ir seyyâhîn ile !ifâhî ma‘lûmât i‘tâ eylemesi pek mümkin iken ekser me’mûrîn-imülkiyyenin bu derecelerde ihtiyâr-ı meskenet etmeleri i!gâl muhîti dâhilindekiMüslümanların bugünkü hâl-i pür-melâlini yevmen fe yevmen tezyîd etmekde veYunanîlerin harekât-ı mel‘ûnânelerine ma‘rûz bırakmakdadır ki bu husûsu kemâl-iehemmiyyetle nazargâh-ı âlî-i kumandânîlerine arzeyliyorum.

Kırka$aç Jandarma Kumandanlı$ı'na Mösyö Gilber tarafından muvakkatenta‘yîn edilen Mülâzım-ı Sânî Esad Efendi alayla #zmir'den hareket ve Kırka$aç'davazîfesine iltihâk eylemi! idi. Mahall-i mezkûrda mevki‘ kumandanı bulunan birmülâzım-ı sânî mûmâ-ileyhin îfâ-yı vazîfe etmesine bi'l-fi‘l mânî‘ olmu! ve do$rudando$ruya ba!kumandan Para!ko Pulos tarafından bir emr-i resmî vürûd etmedikçeKırka$aç'da îfâ-yı vazîfe etmesine mâni‘ olaca$ını tekrâr etdi$i içün Balıkesir'e avdetiiçün Mösyö Gilber tarafından emir verilmi!dir.

Netîce:Yunanîler ileri harekâta ba!ladıkları târîhden i‘tibâren i!gâl eyledikleri tekmîl

sancak ve kazâlarda konferans mukarrerâtına ve ta‘ahhüd etdikleri !erâ’ite kat‘iyyenri‘âyet etmemi!ler ve bilâ-kayd u !art her girdikleri yerde yerle!mek, her dürlümü!kilâtı ihdâs eyleyerek Osmanlı jandarmasının fa‘âliyetine bir dürlü muvâfakatedememek, hükûmet konaklarını i!gâl ve Yunan bandırası ke! îde ederek me’mûrîni!ehirler dâhilinde haysiyet-!iken bir tarzda di$er bir mahalle nakle mecbûr etmek,tahattur edilemeyen bin dürlü desâyis icbârıyla Türkleri ticâretden men‘ ile hayât-ıiktisâdiyyeyi yalnız Rumlara hasretmek, havâyic-i zarûriyyeye narh vaz‘etmeksûretiyle köylünün elindeki yarım kıyye tereya$ıyla yirmi yumurtasını cebren almak,Türk köylerine müsellah müfrezeler göndererek Yunan idâresini istediklerine dâ’ir

cebren sened imzâ etdirmek, Kuvâ-yı Milliyye[ye] mensûbiyetleri töhmetiyle hemânher Türkü tevkîf, darb, nefy ve en nihâyet ortadan kaldırmak, girdikleri yerdenkat‘iyyen çıkmayacaklarını çünki Avrupalıların yardımıyla de$il kendi kuvvetleriylegeldiklerine, Türkleri ihâfe maksadıyla propagandalar yapdırmak, Osmanlınınbayra$ını Türkün dînini, milletini alenen tahkîr etmek, Müslümanların harîm-iismetlerine cebren girerek babasının gözleri önünde evlâdının ırzına, nâmûsunatecâvüz etmek, Türk'e ve Müslümana â’id her ne varsa imhâ etmek, Türk'ü ihâfe içünalenen Düvel-i Mu‘azzama'yı bile istihfâf etmek gibi fazâyihden ba!ka hiçbir !ey’ ileme!gûl olmamakdadırlar. Müslümanlara taslît edilen ve "Yunan #!gâl Ordusu" nâmı



111

verilen i!bu belâ-yı mu‘azzamın def‘ ü ref‘i içün yalnız Allah'ına yalvaran ve her günher dakîka inim inim inleyen Türk köylülerinin pek fecî‘ ve pek dil-sûz olanvaz‘iyyet-i hâzıraları pek ziyâde !âyân-ı imdâd ve merhamet bulunmakdadır.

Mösyö Gilber'in son teftî !inde Bandırma'da bir kırâ’athânede bulunuyordum.Seksen ya!ında bir ihtiyâr kemâl-i havf ile yanımıza takarrüb ile kendisinden bilekorkarak tazallum-ı hâle ba!ladı. Ve en nihâyet ak sakalından akan gözya!larınısilerek ""imdiye kadar her tarafdan bize yazık oldu efendi o$lum, elimiz ermiyorgücümüz yetmiyor. Bu zâlimler bize yapmadı$ını komadı. Sizler okumu!sunuz bizim

gibi de$ilsiniz. (Mösyö Gilber'i i!âretle) bakıyorum ki sen bunun dilinden anlıyorsunsöyle de bunlara biraz lakırdı etsün.. Bizim hâlimiz kalmadı davarımızı, çifthayvanlarımızı aldılar. Malımızı ya$ma etdiler. Hiç olmazsa nâmûsumuzadokunmasalar. Gözümüz kör olaydı bugünleri görmeyeydik. Peygamberimizin a!kıiçün söyle hey o$lum bizim hâlimiz neye varacak? Bu adamları (Yunanîler) devlete!ikâyet etsünler (zât-ı akdes-i hazret-i pâdi!âhî) biz devletimizin evlâdı de$il miyiz?.."

#htiyarın bu tazallumu kar!usunda kendisine îcâb eden sözleri tabî‘î söyledim vehükûmetce ne yapılmak lâzımsa yapıldı$ını ve haber olunması lâzım geldi$inianlatdım.

Pa!a hazretleri,

Senelerin tahmîl etdi$i bâr-ı girân ve mihnetle tâb u tüvânı kesilmi! ak sakallıbir Müslümanın mutlak bir cehâletle bâlâda aynen arzeyledi$im sözlerini tabî‘î MösyöGilber'e dahi tercüme etdim. Girdikleri yerde zulümden ba!ka hiç bir !ey yapmama$aahdetmi! olan Yunanîler nehb ü gârete zabt u müsâdere-i emvâle o derecelerderi‘âyet-kârdırlar ki Bandırma'da ordugâh kuran bir Yunan fırkasının tekmîl fırkaefrâdına kızarmı! tavuk ile pandispanya tevzî‘ eyledi$ini Erdek'den avdetdere’yü'l-ayn görmü! ve Mösyö Gilber'in dahi nazar-ı dikkatini celbeylemi! idim.Efrâdına tavuk kızartmasıyla pandispanya tevzî‘ edebilecek bir orduya tesâdüfetmekli$in mümkin olup olamayaca$ı cây-ı te’emmül olmakla berâber bu et‘imenin

fırkanın esnâ-yı me!â ve hareketinde Türk köylerinden aldıkları ve Yunan teblî $-iresmîlerinde ta‘dâd olunan emvâl-i ganîmetden bulundukları !übhesizdir. Mü!âhedâtve istihbârâtım ber-vech-i bâlâ mufassalan arzolunur. Ol bâbda.

Balıkesir Jandarma Alayı Mülhakıve Tensîk Hey’eti Refâkatine Me’mûr

MülâzımBende"mza



112

Hüdâvendigâr Vilâyeti

Mektûbî Kalemi

Orhangazi ve havâlisi hakkındakivakâyi‘a â’id rapor sûretidir.

Yunanîler, i!gâl etdikleri havâlide ilk evvel Müslümanların ellerindeki silâhları-av tüfenklerine, büyük çapdaki bıçaklarına, zînet eslihasına varıncaya kadar-toplamı!lar, bu mu‘âmeleden Rumları, Ermenileri istisnâ, hattâ bunlara her çapdatüfenk, tabanca i‘tâ etmi!lerdir.

Bu vech ile mükemmel bir sûretde silâhlanan ve müzâheret ve himâyetinden deemîn olan Rumlar, Ermeniler ahîren Osmanlı jandarmasının silâhdan tecrîd vefa‘âliyyet-i inzibâtiyyede akâmete ma‘rûz edildiklerini de görerek artık hükûmetinkuvâ-yı müsellahası tarafından müdâfa‘a ve ta‘kîb edilemeyecekleri kanâ‘at-itâmmesiyle Müslüman köylerini basmak, yakmak, emvâl ve e!yâsını, mevâ! îsininehb, ebnâ-yı sebîlin yolunu keserek nukûd-ı mevcûdesini gasbetmek ef‘âli ve kadın,erkek Müslümanları sûret-i fecî‘a-i gûnâ-gûn ile katl ve itlâf eylemek, genç ve kadın

ve kızları da$lara kaldırmak, kadınların memelerini kesmek gibi vuhû!un bile îkâ‘ından teha! î edece$i fazâyih ve fecâyi‘i îkâ‘a ba!lamı!lardır.

Bu fecâyi‘ ve fazâyih-i vah!iyyâneye en ziyâde Orhangazi kazâsıyla bu kazâ veGemlik caddesi ve havâlîsi ma‘rûz olmu!, bir tarafdan da Kuvâ-yı Milliyye çetelerininzabt-ı i!gâli hârici kalan #znik taraflarından tazyîkât ve tahrîbâtından ser-gerdân olanba‘zı kurâ ahâlîsiyle Orhangazi kazâsının merkezi –Pazarköy– karyesi dolmu!dur.

#!te bu esnâda ya‘ni a$ustos evâsıtında Gemlik'den köyüne avdet edenOrhangazi kazâsının Çeltikçi karyesi ahâlîsinden Hacı Ra!id'in esnâ-yı râhda yüz bukadar lirası Beyli karyesi Ermenileri tarafından gasbedilmi!, kendisi bo$azındankesilmek, gözleri oyulmak sûretiyle öldürülmü!dür.

17 A$ustos'da Orhangazi'nin Çeltikçi karyesinden Gemlik pazarına gitmekdeolan Müslüman be! erkek ile iki kadın ve Umurbey karyesinden Gürcü Ahmed,#bi!o$lu di$er Ahmed, Gürcü Emin A$a, Gürcü Ahmed Bekârî yine mezkûrErmeniler tarafından yoldan çevirilerek götürülmü!, nereye götürüldükleri, hayât vememâtları mechûl kalmı!dır.

Gemlik, Orhangazi kazâları Ermenilerinin çeteler te!kîl ederek katl-i nüfûs venehb-i emvâle ba!ladıkları ve ez-cümle Orhangazi'nin Tutluca, Pa!ayaylası kurâ-yı



113

Müslimesinin Eylül'ün yedinci günü kâmilen ihrâk ve erkek, kadın ve çoluk,çocukdan ibâret ahâlîsini katleyledikleri ve kadınları memelerini keserek öldürdüklerive bâkir kızları da$a kaldırdıkları ve yalnız ferce-yâb-ı firâr olabilen dört be! ki!ininbu vakâyi‘-i câniyâneden kurtulabildi$i ve aynı târîhde kazâ-yı mezkûrun Bayır köyüde ihrâk ve sekenesi itlâf olundu$u ve Gemiç ve Akviran karyeleri hayvanâtının nehbü gâret edildi$i hakkında alınan fecî‘ ve mü’essif haberleri mürâca‘ât-ı vâkı‘a te’yîdve tasdîk etme$e ba!lamı!dır.

Ez-an cümle: "akir kızı Hayriye isminde müte‘addid uzvundan mecrûh bir

kadın merkez-i vilâyete gelebilerek Tutluca Müslümân karyesinin Selöz-i Gayr-iMüslim Ermenileri tarafından basılup, hâneleri yakıldı$ını, malları ya$ma edildi$inive bu sırada gelini Fatma'nın alınup götürüldü$ünü haber vermi! ve kendisi bu vak‘a-ielîmenin mecrûhu oldu$undan berây-ı tedâvî gurebâ hastahânesine yatırılmı!dır.

Yine karye-i mezkûreden #smail zevcesi Penbe isminde bir kadın da merkez-ivilâyete gelerek 7 Eylül'de yedi yüzü mütecâviz bir Ermeni çetesi tarafından köyleribasılarak otuz kadar kadın, erkek Müslümanın katl ve altı ki!i esîr, emvâl ve e!yâ vehayvanlarının gasbedildi$ini ve mezkûr altı esîrin dördü salıverilmi! ve bu dört ki!imiyânında bulunan kocası #smail Yunan askerleri tarafından esârete i‘âde edilmi!,hayât ve memâtını ö$renememi! oldu$unu beyân ile kocasından haber alınmasını ve

emvâl ve hayvanât-ı magsubesinin istirdâd edilmesini istid‘â etmi!dir.Yunan kuvvetleri Gemlik'den ileri harekete ba!layınca Ermenilerin bi’l-hâssa

Orhangazi kazâsının #slâm karyelerinde ya$ma ve katli‘âm icrâ edeceklerini his vetahmîn eden Gemlik kâ’im-i makâmı bu husûs içün Gemlik'deki Yunankumandanının nazar-ı dikkatini celbden hâlî kalmamı! ve eylülün yedinci günü Yunanaskerinin Orhangazi cihetine hareketi ba!layınca Ermeni Selözü, Gürele[Gürle] vedi$er Ermeni köylerinde hazırlanmı! olan üç yüzü mütecâviz bir çete derhâlOrhangazi kazâsının Tutluca karyesine tecâvüzle otuz ile elli arasında erkek, kadın,çocuk Müslümanı vah!iyâne bir sûretde itlâf ve yirmi kadar erkek ve bir mikdâr gençkızları da$a götürdüklerini ve köyü ihrâk ve e!yâsını ya$ma etdiklerini istihbâr etmi! ve biri a$ır olmak üzre Gemlik'e gelen iki kadının tedâvî edilmekde oldu$unu ve

vak‘adan üç sâ‘at sonra karye-i mezkûreye sevkolunan Yunan süvâri müfrezesininnezdinde bir mikdâr da Ermeni bulundu$unu ve ferdâsı günü Gemlik'deki Yunan fırkakumandanı mahall-i hâdiseye giderek üç postada otuz kadar Rum ve ErmeniyiGemlik'e sevk ile taht-ı tevkîfe aldı$ını ve bunları Dîvân-ı Harb'e teslîm edece$inisöyledi$ini bildirmi!dir.

Kâ’im-i makâm-ı mûmâ-ileyhin vâsıta-i mahsûsa ile irsâline müsâra‘atgösterdi$i bu tahrîrâtı Yunanîler eline dü!erek mu’âhaze ve tazyîkini mûcib olmu!,



114

bi'l-âhire makâm-ı vilâyetin müsâ‘adesiyle merkez-i vilâyete geldi$inde bir nüsha-ımübeyyezesini i‘tâ edebilmi!dir.

Ermenilerin Orhangazi kazâsında îkâ etdikleri istihbâr olundu$u yukarıda beyânolunan fecâyi‘-i vah!iyâne yine yukarıda mürâca‘atları hikâye edilen iki kadınınifâdeleriyle de te’eyyüd etmi! ise de fecâyi‘in sûret-i vukû‘u hakkında muhâberâtlahaber-i sahîh edinmek imkânı olmamasına ve 8 Eylül'de Orhangazi kazâsınınYunanîler tarafından i!gâli mülâsebesiyle Kuvâ-yı Milliyye'nin çekildi$i ve kazâ mâlmüdîrinin kâ’im-i makâmlık vekâletini îfâya ba!ladı$ı haberi de alınmı! ise de henüz

vilâyetle te’sîs-i muhâbere edilememi! bulunmasına binâ’en hem vekîl-i mûmâ-ileyhile görü!üp ahvâl-i kazâ hakkında ma‘lûmât edinmek hem de vakâyi‘-i cinâ’iyye-imezkûreye dâ’ir ma‘lûmât-ı sahîha elde etmek üzre merkez-i vilâyetden bir jandarmazâbiti Orhangazi'ye gönderilmi! idi.

Zâbit-i mûmâ-ileyhin sûret-i me’mûriyetinden Yunanîler haberdâr olarak birmâni‘aya ma‘rûz olmamak ihtiyâtıyla yalnız azîmet ve avdetde yol üzeri u$rayabildi$iköylerden ve merkez kazâda kâ’im-i makâm vekîlinden aldı$ı ma‘lûmâtı hâvî verdi$irapor ile kâ’im-i makâm vekîlinin makâm-ı vilâyete göndermek üzre yazub da vâsıtabulamamak yüzünden tebyîz ve irsâl edemedi$i ve binâ’en-aleyh zâbit-i mûmâ-ileyhetevdî‘an gönderdi$i ve ahîren mahall-i me’mûriyetine avdet eden Cedid nâhiyesi

müdîrinin de yine merkez-i vilâyete gelerek verdi$i raporlar muhteviyâtına nazaranOrhangazi kazâsında Ermeniler tarafından îkâ edilüp sebtedilebilen vakâyi'in hülâsası!udur:

Gemlik kasabasının #ngilizler tarafından i!gâli günü Gemlik'den Orhangazikazâsına kaçmakda olan kadın, erkek on nüfûsun Gemlik'le Orhangazi kazâsı arasındave ondan sonra tevârîh-i muhtelifede Orhangazi kazâsından li-ecli'l-müsâlahaGemlik'e giden kadın, erkek on be! köylü Müslümanın esnâ-yı râhda Ermeni çeteleritarafından !enî‘ ve fecî‘ sûretlerle katl ve itlâf edilmi! olmalarından ve bu fecâyi‘inköylere kadar te!mîl edilece$inden bi-hakkın havf ve endî !e içinde kalan kurâ-yı#slâmiyye ahâlîsi ânî bir baskına ma‘rûz olmamak ihtiyâtıyla ve evlerinde mevcûdkâr-ı kadîm esliha ile geceleri köylerinin etrâfında dola!mak mecbûriyetinde idiler.

7 Eylül sene 1336 Salı günü ale's-sabah Gemlik'in Gürele karyesiErmenilerinden kırk ki!ilik bir çete Akharim ve Mamûre #slâm karyelerini basmı!,köylünün emvâl ve e!yâsını kâmilen ya$ma etmi!dir.

Aynı gün ve aynı sâ‘atde üç yüz kadar Gürele ve Selöz-i Gayr-i Müslimkaryeleri Ermenileri Tutluca karyesini basmı! ve ahâlî-i Müslimenin mukâvemetiüzerine iki sâ‘at kadar devam eden müsâdeme sırasında yeti!en on be! kadar Ermenisüvârisi Yunan askeri olduklarını, köylü tarafından silâh isti‘mâl edilmemesini ihtâr



115

eyledi$inden bunları Yunan askeri zanneden Müslümanlar müsâdeme ve mukâteledenferâgât eylediklerinden Ermeniler hemân köye sokularak emvâl ve e!yâyı kâmilenya$ma, elli kadar çoluk, çocuk, kadın, erkek Müslümanları sûret-i fecî‘ada katl vekadınları çırılçıplak soyulmak sûretiyle itlâf edilmi! ve doksan hâneden ibâret olan buköy yakılmı!, yalnız üç hâne kurtulmu!dur. Ermeniler bu tahrîb ve ihrâk keyfiyetindeel bombası, eczâ vesâ’ir âlât-ı nâriyye isti‘mâl etmi!lerdir. Bu vak‘a üzerineGemlik'den gelen Yunan kuvveti fecâyi‘-i mezkûre fâ‘illerinden yirmi be! kadarınıder-dest ile Gemlik'e sevk ve ahâlîden maktûl dü!enleri defnetmi!ler ve hânelerimuharrik olan ahâlîye Orhangazi kazâsı merkezinde yemek tevzî‘ etmi!lerdir.

Bu karyeden be! ki!i Ermeniler tarafından der-dest ile Karsak karyesinegötürülmü! ve Yunanîler tarafından tahkîkâtı ikmâl edilerek muhâfaza altındaköylerine sevkedilirken bunlardan Kör #smail yolda öldürülmü!dür ki; Bu maktûlmerkez-i vilâyete gelerek mürâca‘atda bulundu$u yukarıda yazılan Penbe kadınınzevcidir.

8 Eylül'de Orhangazi kazâsı Yunan kuvvetleri tarafından i!gâl ve derhâl nihâyetiki sâ‘ate kadar ahâlî-i Müslimenin silâhlarını getürüp teslîm etmelerini i‘lân etmi!lerve bu sûretle Müslümanların silâhları toplanması ve gayr-i Müslimlerdeki eslihayaili!ik edilmemesi yüzünden cesâretleri bir kat daha artan Ermeniler yevm-i mezkûrda

#znik'den Orhangazi'ye gelmekde olan bir Müslümanı öldürmü!lerdir.9 Eylül'de Çengiler karyesi arasındaki #slâmlara â’id altı yüz koyun karye-i

mezkûre çobanlarından cebr ve !iddet isti‘mâliyle alınmı! Yalova'dan Orhangazi'yegelmekde olan sabun, !eker gibi be! arabaya mahmûl e!yâ-yı ticâriyye yine Çengilerkaryesi Ermenileri tarafından gasb ve ya$ma edilmi! ve aynı günde #znik tarîkiyleYeni!ehir'den gelmekde olan Re!âdiye !eyhinin dâmâdı Hâfız Efendi'nin â’ilesi vedi$er bir erkek Yeniköy altında gâ’ib olmu! ve Cedid nâhiyesinde kâ’in olan yirmi#slâm hânesi nâhiye-i mezkûre Ermenileri tarafından kâmilen ya$ma ve hâneler tahrîbedilmi!dir.

Akharim karyesinden Hacı Sâlim A$a ve Mamûre karyesinden Giridli Ali Bey

Selöz Ermenileri tarafından da$a kaldırılmı! ve Hacı Sâlim A$a'dan dört bin, AliBey'den yedi bin lira fidye-i necât istenilmi! ve geceleyin Hacı Sâlim A$a'nın firâramuvaffak olması üzerine Ali Bey de serbest bıra$ılmı! ise de zavallının yirmidenziyâde mâddesini, hânesinin kâmilen e!yâsını gasbetmi!lerdir.

Cedid nâhiyesi müdîrinin raporunda 29 Eylül'de Cedîd nâhiyesine merbût otuzhâneli Osmaniye Müslüman karyesi Yunanîler tarafından ihrâk ve hayvanât ve e!yâsıYeniköy Ermenileri tarafından sirkat edilmi! ve karye-i mezkûreden bir ferdin bilehayât ve memâtına dâ’ir ma‘lûmât alınamamı! oldu$u mündericdir.



116

Yine yevm-i mezkûrda on be! hâneli Vefa Müslüman karyesi de Yunanîlertarafından yakılarak ahâlîsinden bir ferd bile meydanda görülememi! oldu$u o rapormuhteviyâtındandır.

1 te!rîn-i evvelde iki yüz elli hâneli Müslüman Çakırlı karyesi de Yunanîler veErmeniler tarafından ihrâk edildi$inden ahâlî kazâ merkezine mecbûr-ı hicret oldu$umezkûr raporda mündericdir.

Vakâyi‘-i mesrûde ki; can, ırz, mal ü menâl, evlâd ü iyâl, emlâk ve mebânî itlâfı,

hetk, nehb ü gâreti, ihrâk ve tahrîbi gibi suver ve fazîha ve fecî‘ada îkâ‘ ilehânedânlar, hânmânlar mahvedilmi! olmak yüzünden bi-hakkın havf ve endi!e içindekalan ahâlî-i bakıyye-i Müslime havl-i cân ve mâl ve endi!e-i evlâd u iyâl ileevlerinde kapanup kalmı!, umûr-ı zirâ‘iyyeleri pes-mânde bir hâle ma‘rûz olmu! bulundu$una ve bunları tatmîn ve masûniyyet-i cân ve mâl husûsunda te’mîn edereki!leriyle güçleriyle i!tigâle sevkedebilmek, Rum ve Ermenileri de silâhdan tecrîdemütevakkıf oldu$una binâ’en esliha toplanmak mu‘âmelesinin gayr-i Müslim ahâlîyede te!mîli lüzûm-ı âcilini mükerreren Yunan #!gâl Kumandanlı$ı'na yazdım ve buarada umûr-ı inzibâtiyye ve teblîgât-ı adliyyeyi de haleldâr eden jandarma silâhsızlı$ımes’elesini bi'l-hâssa yine ileriye sürerek jandarma esliha-i me’hûzasının tamâmen veilâ-nihâye kısmen i‘âdesini kerrâren i!‘âr ve ricâ etdim ise de Yunan

Kumandanlı$ınca is‘âf edilmemi!, el-yevm gayr-i Müslimler mükemmelen müsellah,Müslümanlar her dürlü vesâ’it-i tahaffuz ve müdâfa‘adan ve jandarma kuvveti de jandarmaya â’id vezâ’if-i fu‘lânâneyi(?) ibrâz edebilecek eslihadan mahrûm bir hâldekalmı!dır.

Fî 27 Te!rin-i Evvel sene 1336

BOA. HR. SYS. 2618/67

35

YALOVAYI !" GAL EDEN YUNANLILARIN KÖYLER ! YA% MALAYIPYAKTIKLARI, ÇOCUK VE ERKEKLER ! ÖLDÜRÜP KADINLARA

!" KENCEYLE TECAVÜZ ETT ! KLER !

Yalova’yı i $gal eden Yunanlıların kaymakam, polis, jandarma gibitüm devlet görevlilerini kazadan ihraç ettikleri, Yalova’nın köyler ve di # er yerlerle irtibatını kestikleri, bütün silahları toplayıp, ekmek bıçaklarının



117

dahi uçlarını kırarak, halkı her türlü müdafaa aletinden yoksunbıraktıkları, buna kar $ılık Hıristiyanları silahlandırıp faciaya zeminhazırladıkları, kazanın Yunan alay merkezi olması sebebiyle Müslümanlara ait bazı evlerin bo $altılarak Yunan askerlerinin yerle $tirildi # i, evlerden zorla alınan kadın ve kızların Yunan kı $lalarınagötürülüp tecavüz edildi # i, Yalova’ya ba # lı Çınarcık köyünde halkıncamiye doldurulup kamçı ve sopayla dövüldü # ü, paralarının alındı # ı, busırada birkaç ki $inin öldü # ü, Ta $köprü ile birçok Müslüman köyünün yakılıp erkeklerinin götürüldü # ü, çocukların öldürülüp, kadınlara tecavüzve i $kence edildi # i hakkında Yalova kazası kadısı tarafından gönderilenrapor.

28 Ekim 1920

Bâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti"dâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye Müdîriyeti

Yalova Kazâsı Kâdî ve Mahkeme-i Bidâyet Re’îsi ve Kâ’im-i makâm Vekîli tarafından

Huzûr-ı Sâmî-i Hazret-i Me $îhât-penâhî'ye yazılan tahrîrâtın sûretidir.

Ma‘rûz-ı dâ‘îleridir ki,

Makâm-ı semûhîlerinden Yalova Kazâsı Kâdîlı$ı Vekâleti'ne bi't-ta‘yîn 28Te!rîn-i Evvel sene [1]336 târîhinde i!e mübâ!eretimden sonra te!rîn-i sânî nihâyetinekadar kazâda Yunanîler tarafından ahâlî-i #slâmiyyenin mâllarına, cânlarına, nâmûs veırzlarına kar!ı irtikâb ve îkâ‘ edilen cinâyât ve fecâyi‘ ve !enâyi‘ hakkındaki DâhiliyeNezâreti-i Celîlesi'ne mütekaddim raporun ve protestonâmenin birer sûretleri taraf-ıdevletlerine dahi arz u takdîme mübâderet olunur. "öyle ki:

Evvelâ— Kazânın me’mûrîn-i hükûmeti ve usul-i icrâ‘atı; kazânın Yunanîlertarafından i!gâlini müte‘âkib hükûmet-i merkeziyye-i Osmâniyye tarafından ta‘yînedilmi! olan bi'l-cümle jandarma ve polis neferât ve kumandanları kazâdan ihrâcedilmi! ve bir daha te!kîline mümâna‘at vukû‘ bulmu! ve kazâ kâ’im-i makâmı Rü!diBey ile bidâyet ba!kâtibi #brahim Efendi kazâyı terk ve Dersa‘âdet'e avdetleribi'l-icbâr vukû‘ bulmu! ve Müdde‘î-i Umûmî Hüsni Efendi dahi Yunanîler tarafından18 Te!rîn-i Sânî sene [13]36 târîhinde tevkîf ve i!kence ile Gemlik'e sevkedilmi! vemâl müdîri dahi esîr-i firâ! bulunmu! kazânın bi'l-cümle vezâ’if-i !er‘iyye, adliyye,idâriyye, icrâ’iyyesi !ahs-ı dâ‘iyâneme inhisâr eylemi! oldukdan ba!ka kazâda



118

muhâberât, mürâselât, teblîgât, tahsîlât, tenfîzât vesâ’ire gibi bi'l-cümle vezâ’if veumûr-ı hükûmet bi'l-külliye inkıtâ‘a u$radılmı! ve kasaba ile köyler arasında bileahâlînin mürûr ve ubûru men‘ edilmi! ve kazâda bir takım cühelâdan müte!ekkilmuhtelit bir komisyon vücûda getirülerek salâhiyet-i kazâ’iyye ve idâriyye veicrâ’iyye bi'l-külliye ilgâ edilmi! ve ahâlî-i #slâmiyye sıkı bir taharriyât netîcesinde-hattâ ekmek bıçaklarının uçları bile kırılmak sûretiyle- bi'l-cümle âlât-ı müdâfa‘adantecrîd edilerek bunlardan alınan esliha ve mühimmât ve âlât ve edevât gayr-i Müslimahâlîye tevzî‘ edilmi! ve binâ’en-aleyh ikinci ve üçüncü ma‘rûzâtıma veprotestonâmenin münderecâtına bir zemîn-i fecâyi‘ ve !enâyi‘ ihzâr edildi$i.

Sâniyen— #slâmların mâl ve cânlarının izâlesi; kazânın son zamanlarda Yunanalay merkezi olması hasebiyle kasabaya gelen Dimitri nâmında bir kumandanın taht-ıidâresinde bulunan asâkir-i Yunaniyye tarafından yalnız hâne halkı ihrâc edilmeksûretiyle istedikleri #slâm evlerine yerle!dikden sonra emvâl-i #slâmiyyeyi nehb ügârât ve nüfûs-ı #slâmiyyeyi itlâf emâreleri yüz göstermi! idi. Binâ’en-aleyh bir cumagünü kazânın Çınarcık karyesi ahâlîsini karyenin câmi‘-i !erîfine doldurmak sûretiylebeher Müslümana be! yüzden ilâ-nihâye kamçı ve de$nek ile darb ve bir çok pârecebren ahzedildikden ba!ka #brahim A$a nâmında halûk bir Müslümanı kasden vebi-gayrı hakkın alâ-mele’i'n-nâs !ehîd eyledikleri gibi Ta!köprü karyesiyle sâ’irkurâ-yı #slâmiyyeden ba‘zılarını yakdıkdan sonra erkeklerini gayb ve çocuklarını itlâf

ve kadınlarını envâ‘-ı fuh!iyât ile i!kenceye ma‘rûz bırakdıkları ve mürâca‘at-ıadîdemize ra$men câniyân-ı mütecâvizân bulunan asâkir-i Yunaniyye ile ahâlî-i gayr-iMüslime ke'l-evvel îkâ‘-ı cinâyâtda devâm eyledikleri görülmekde ve bu hâl-iesef-engîz mazlûmînin yüzlerinden akan ya!ları ve bedenlerinden seyelân eden dem-ima‘sûmlarını görüp ve i!idüp de yürekler parçalanmamak kâbil olmadı$ı.

Sâlisen— #slâmların ırzlarının hetki; leyle-i sa‘âdeti müte‘âkib Kürd Ömer A$anâmında nâmûslu bir #slâmın Zaltune ismindeki kızını ve kasabanın Mer‘akuyumahallesinden Hadice isminde di$er bir kızı ve Ak karyesinden di$er iki kızı vekarye-i mezkûreden Arnavud Davud'un zevce-i menkûhasıyla daha bir çokmuhadderât-ı #slâmiyyeyi kumandan-ı merkûm Dimitri tarafından gönderilen asâkir-i

Yunaniyye alâ-mele’i'n-nâs hânelerinden ebeveyninin akrabâ ü ta‘allukâtının vesâ’irkom!ularının yanlarından ba$ırda ba$ırda ve cebren aldırarak kendi ikâmetgâhınanakil ile mürâca‘ât-ı adîdemize ra$men mezbûrât kızların bikrlerini izâle venâmûslarını alâ-mele’i'n-nâs hetkeyledikleri gibi sâ’ir muhadderât-ı #slâmiyyeye dahiayn-ı sûretde tecâvüzâtda bulunmu!lardır ki -protestonâme sûretinde dahi ma‘rûzdur-nâmûslarına tecâvüz edilen mezbûrât ile ebeveyninin ve sâ’ir mazlûmînin ah üenînlerini görmek ve i!itmek ve bunlara bir çâre-i tesellî bulamamak gibi büyük birbed-bahtlık olamayaca$ı ve bu hâl-i esef-engîz târîhlerin beyaz sahîfelerinikarardaca$ı ve okuyanların kalblerini titretece$i bî-i!tibâh oldu$u ve i!bu hâl-i



119

esef-i!timâle nihâyet verilmesi husûsunun istikmâli zımnında te!ebbüsât-ı lâzımedebulunulması bâbında i!bu rapor bi't-tanzîm makâm-ı semûhîlerine arz u takdîmkılındı. Ol bâbda.

BOA. HR. SYS. 2620/57

36YUNANLILARIN ORHANGAZ ! VE YALOVA’DA MÜSLÜMANLARDAN

TOPLADIKLARI S ! LAHLARI HIR ! ST ! YANLARA DA% ITIPKATL ! ÂM VE YA% MACILIK YAPTIKLARI

Karamürsel vakası sırasında Yunanlıların Üreyil ve Çakırlıköylerindeki silahları toplayıp ahalisini tamamen öldürdükleri ve ahalininmallarını da ya # ma edip evleri yaktıkları, toplanan silahları Hıristiyanahaliye verdikleri, Orhangazi’yi ku $atarak sekiz yüz mavzer teslimedilmezse kasabanın tamamıyla yakılaca # ı tehdidinde bulundukları,Gemlik’teki kadınların zorla götürüldü # ü, Dudluca ve buna civar on bir

Müslüman köyünün Yunanlılarla i $birli # i yapan Ermeniler tarafından yakıldı # ı, Zindan köyü camiinde bayram münasebetiyle toplanan Müslümanların yirmi üçünün $ehit edildi # i, Yunanlıların bölgede yaptıkları idamlar hakkında rapor hazırlayıp bir ! ngiliz zabitiylegönderen Emekli Binba $ı Memduh Bey ve Çınarcık köyü e $râfınıngötürüldü # ü ve akibetleri hakkında haber alınamadı # ı, Yalova’da dahalkın büyük ço # unlu # unun hapsedildi # i ve be $ yüz bomba verilmedi # itakdirde $ehrin yakılaca # ı tehdidinde bulunuldu # u, köy ve çiftliklerden ya # malanan hayvanların büyük bir kısmının Yunanistan’a gönderildi # i,kalanının ise Elmalı Rum köyünde pastırma ve sucuk yapıldı # ı,Karamürsel’i i $gal eden Yunan kıtaatına Yalova’nın yerli Rumlarından

iki bin ki $inin katıldı # ı ve Karamürsel’de iki yüz ki $inin idam ve on dörtköyün yerle bir edildi # i, meydana gelen olayların ara $tırılması için ! ngiliz, Fransız, ! talyan makamlarının tayin edece # i ki $ilerden birkomisyon kurulması gerekti # i bildirildi # inden Hariciye Nezaretince desiyasi giri $imlerde bulunulması istirhamı.

3 Kasım 1920



120

Harbiye NezâretiErkân-ı Harbiyye Dâ’iresi!u‘be: 1Kısım: 34156



Bugün 2/Te!rîn-i Sânî/[13]36 Orhanili ve Yalova havâlîsinden makâm-ıçâkerîye mürâca‘at eden bir #slâm hey’eti tarafından Karamürsel vak‘a-i ahîresisırasında Yunan kıta‘ât-ı i!gâliyyesiyle yerli Rum ve Ermeniler tarafından harekât-ıaskeriyyeye sâha olan havâlî-i mezkûrede îkâ‘ edilen mezâlim ve fecâyi‘ ber-vech-i âtîtelhîsan arz kılındı$ı üzre îzâh eylemi!lerdir:

1– Orhangazi civârında Üreyil ve Çakırlı #slâm karyelerindeki silâhlartoplanarak ahâlîsi fecî‘ bir sûretde kâmilen katl ve î‘dâm edilerek mâlları ya$ma vehâneleri ihrâk olunmu!dur. Müsâdere edilen bu silâhlar Hıristiyan ahâlîye verilmi!dir.

2– Dudluca karyesi ile buna civâr on bir #slâm karyesi yerli Ermeniler tarafındankâmilen ya$ma edilmi! bu havâlîde ancak bir kaç hâne bu tecâvüzden masûn

kalabilmi!dir.

3– Orhangazi'den yedi ve Çakırlı'dan yirmi ki!i kur!una dizilerek Orhangazikasabası taht-ı muhâsaraya alınmı! ve sekiz yüz hâneden ibâret olan bu köy kar!usunatop ta‘biyye edilerek sekiz yüz mâvzer teslîm edilmedi$i takdîrde kasabanın ihrâkıteblî $ olunarak ahâlî tehdîd olunmu!dur.

4– Gemlik'den gelen bir zâtın ifâdesine nazaran bu kasabadaki kadınların fahi!eoldukları bahânesiyle cebren götürülmekdedir.

5– Yeniköylü Ahmed Bey nâmında bir zât berây-ı !ikâyet Dersa‘âdet'egeldi$inden â’ilesi Yunan Kumandanlı$ınca tevkîf edilmi!dir.

6– Katırlı cihetinden gelerek Yalova'yı i!gâl eden Yunan kıta‘âtı, bayram günüZindan karyesinde bulunan câmi‘e toplanan halkı câmi‘den kaldırarak bunlardan sekizki!iyi süngü ile ve on be! ki!iyi de darb sûretiyle itlâf etmi!lerdir. Binba!ılıkdanmütekâ‘id Memduh Bey o havâlîde bulunan bir #ngiliz zâbitiyle bu sûretle i‘dâmedilenlerin cesedlerini bi'l-mu‘âyene bir rapor istihsâl ederek mûmâ-ileyh zâbitvesâtetiyle göndermi! ise de Yunanlılar Memduh Bey'i Armutlu karyesinde der-destetmi!ler ve Çınarcık karyesi e!râfını da alup götürmü!lerdir. Gerek Memduh Bey'in vegerek e!râfın âkıbetleri mechûldür.



121

7– Güllük karyesinden odun tüccârı Pirincci o$lu #brahim A$a darbedilerek itlâfedilmi!dir.

8– Orhangazi'den gelen müfreze bu havâlîde mevcûd her karyedeki hayvanâtısürüp altmı! ilâ seksen kıymetinde olmalarına ra$men sekiz ilâ on lira gibi pek cüz’îbir ücret mukâbilinde be$endiklerini cebren almı!lardır. #!bu hayvanâtın Yunanistan'asevkolundu$u müstahberdir.

9– Mustafa Çavu! isminde bir zât Yalova'da bulunan silâhları teslîm etdi$i

hâlde hayât ve memâtı mechûldür. Yalova'dan be!yüz bomba taleb edilerekverilmedi$i takdirde köyün yakılaca$ı teblî $ ve e!râfı habsedilmi!dir.

10– Yunan kıta‘âtının Karamürsel i!gâli esnâsında Yalova'nın yerliRumlarından iki bin ki!i bu kıta‘âta iltihâk ederek Karamürsel'de iki yüz ki!i i‘dâmedilmi! kara ve denizden icrâ edilen ate!ler ile on dört köy hâk ile yeksân ve buhavâlîdeki bütün çiftlikler ve hayvanlar ya$ma olmu!dur.

11– Kurt Ali'nin Topcu Çiftli$i'nden üç yüz sı$ır ve be! yüz koyun alınarakElmalık Rum karyesine sürülmü! ve burada pasdırma ve sucuk i‘mâline ba!lanmı!dır.Bu çiftlik ihrâk ve bin kile zahîresi de müsâdere olunmu!dur.

12– Bu hâdisâtın cereyân etdi$i sâhada Rum ve Ermeni çeteleri te!kîl edilmi! veya$macılık ta‘ammüm etmi!dir. Hâriçden gelen ve yerli olmayan Rumlar havâlî-imezkûredeki zeytunları toplamakdadır.

13– Gerek Yunan kıta‘âtı ve gerekse yerli Rumlar tarafından #slâmkaryelerindeki kızlara tecavüzâtda bulunularak bikrleri izâle edilmekdedir.Yunanlıların taleb eyledikleri silâh ve bomba gibi fecâyi‘e bir bahâne içün ihdâsedilmi! olup hakîkat-i hâlde Yunanîler ahâlî-i #slâmiyyedeki eslihayı kâmilen alarakhiçbir silâh bırakmamı!lar ve aldıkları silahlar ile ahâlî-i Hıristiyâniyyeyi teslîheylemi!lerdir. Evvelce defa‘âtle arzedildi$i vechile i!gâl ve istîlâya ma‘rûz kalanmıntıkada Yunanlıların #slâmları imhâ siyâsetine ta‘kîb eyledikleri, bu vakâyi‘ ile dete’eyyüd etmekdedir.

Keyfiyet #ngiliz mümessil-i askerîsiyle Fransız ve #talyan irtibât zâbitlerineteblî $ ve hâdisâtın derece-i hakîkati ve tarz-ı vukû‘u hakkında kanâ‘at-i kâmile tahsîledilmek üzre #ngiliz, Fransız ve #talyan mümessilleri makâmâtından ta‘yîn edilecekzevâtdan mürekkeb bir hey’et te!kîl ve mahallinde tahkîkât ve tedkîkât icrâsı lüzûmui!‘âr kılınmı!dır. Makâm-ı devletlerinden de te!ebbüsât-ı siyâsiyye icrâsıylames’elenin hüsn-i netîceye intâc ve iktirânını ehemmiyetle arz ve istirhâm eylerim. Olbâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l emrindir.



122

Fî 21 Safer sene [1]339 veFî 3 Te!rîn-i Sânî sene [1]336

Harbiye NâzırıBende"mza

BOA. HR. SYS. 2619/35

37

YUNANLILARIN YALOVA, ORHANGAZ ! VE KARAMÜRSEL’DE YERL ! RUMLARLA B ! RL ! KTE MÜSLÜMANLARI KATLED ! P MALLARINIYA% MA VE HAYVANLARINI YUNAN ! STAN’A GÖNDERD ! KLER !

Müslümanları, Hıristiyan çetelerinden korumak üzere kazamuhafazasına seçilen ! brahim A # a zamanında Müslim ve gayr-ı Müslimhiç kimsenin can, mal ve ırzına dokunulmadı # ı halde YunanlılarınYalovayı i $galleriyle birlikte Yunan medeniyetinin örneklerinin görülmeyeba $landı # ı, Te $vikiye’de bayram namazı için toplanan halkın Yunan

askerleri tarafından camiden çıkarılıp içlerinden yedi ki $inin sopayladövülerek öldürüldü # ü, Müslümanların silahlarının toplanıp Hıristiyanlara da # ıtıldı # ı, gayr-ı Müslimler haric ahalinin bütünhayvanlarının yok pahasına alınıp Yunanistan’a sevkedildi # i, ya # ma içinYunan askerlerinin ardından çuval ve öküz arabalarıyla giden yerli Rumlar tarafından Müslümanların mallarının götürüldü # ü, köyden köyegidi $in engellendi # i, yolda yakalananların akibetinin mechul oldu # u,Karamürsel’de de ya # ma ve katliâmın ya $andı # ı; bir günde kazanın ilerigelenlerinin de içinde bulundu # u üç yüz Müslümanın katledildi # i,memurların hapse atıldı # ı, Çınarcık’da cuma namazı esnasında çoksayıda Müslümanın $ehit edildi # i, yaralı ve hasta insanların Yalova ve

Karamürsel dı $ına tedavi için çıkmalarına izin verilmedi # i, Orhangazi’dede mezâlimin geni $ boyutlara ula $tı # ı, acil müdahale ve yardım edilmezse Müslümanların tamamıyla yok edilece # i.

6 Kasım 1920

Huzûr-ı Sâmî-i Cenâb-ı Sadâret-penâhîye



123

Ma‘rûz-ı çâkerleridir,

Ferid Pa!a'nın mevki‘-i iktidâra gelmesiyle ba!layan Kuvâ-yı Milliyyeharekâtından memleketimiz olan Yalova kasabasını muhâfaza ve #slâm, Hıristiyançetelerinin tahrîbâtından himâye maksadıyla gerek hükûmet-i merkeziyye ve gerekseKuvâ-yı Milliyye'ye kar!u lâ-kayd kalınmı! ve âdetâ kazâmız bî-taraf bir mıntıka i‘lânolunmu! fî Mayıs sene [13]36 ibtidâsından bi'l-ibtidâr a$ustos nihâyetine kadar devâmeden dört ay müddet zarfında e!râf ve a‘yân-ı memleketin efkâr ve ârâsıyla kazâmızmuhâfazâsına ta‘yîn edilen #brahim A$a'nın vesâ’ir müteneffizân-ı memleketin dirâyet

ve kiyâsetiyle lehü'l-hamd Müslim ve gayr-ı Müslim (Türk, Rum, Ermeni) hiç birferdin ne hayâtına ne mâl ve ırzına dokunulmamı! hulâsa hiç bir !ahsın hukûk-ı!er‘iyye ve hürriyyesi tahdîd ve takyîd edilmemi!dir. Bu iddi‘âmıza o zamanYalova'da bulunan #ngiltere Devlet-i Fahîmesi ordusu zâbitânından Yüzba!ı MösyöSilit ve Yalova'ya gelen #ngiliz torpidoları zâbitânı !âhiddir. A$ustos nihâyetine do$ruYunan Kuvâ-yı #!gâliyye Kumandanlı$ınca kazâmızın i!gâli karar altına alınmı! ve !usûretle bed-baht kasaba ve ahâlîsinin tâli‘i renk-i siyâha bürünmü!dür. Alâmât-ıi!gâlden olmak ve Yunan medeniyetinden bir nümûne gösterilmek üzre fî 27 A$ustossene [13]36 Kurban Bayramı günü Te!vikiye karyesine gelen müfreze-i Yunaniyyebayram namâzını edâ içün câmi‘de bulunan ehl-i tevhîdi kâmilen hârice çıkardıkdanve etrâf-ı erba‘asını süngülü efrâd ile ihâta eyledikden sonra kitle-i mazlûmîn önünde

karye-i mezkûr ahâlîsinden Ahmed, Mehmed Ali, Hüseyin Çavu!, Mehmed, Emin,#smail, Bilâl'in o$lu nâm ma‘sûmîni sopalarla !ehîd etdikden sonra süngülerle desüngülemi!lerdir.

Fî 5 Eylül sene [13]36'da Yalova'ya dâhil olan kıt‘a-i askeriyye kumandanıYüzba!ı Mösyö Aleksandros bütün ahâlînin kavim ve mezheb farkı gözetilmeksizinaynı mu‘âmeleye tâbi‘ olaca$ını ve herkesin her dürlü hukûk-ı !ahsiyye vehürriyyesini isti‘mâle seyyânen kâdir olaca$ını alenen söylemi! iken i!gâlin ikincigününden bi'l-ibtidâr bütün ahâlî-i #slâmiyye'nin silâhları toplanmı! ve gayr-ı Müslimkurâ ahâlîsine tevdî‘ edilmi!dir.

Sâniyen gûyâ kuvve-i i!gâliyyenin ihtiyâcına medâr olmak ve kurâ gayr-ı

Müslime ahâlîsi istisnâ edilmek !artıyla ihdâs olunan cem‘-i hayvanât kaziyesidolayısıyla bütün Müslüman köyleri birer birer abluka edilmi! ve bütün manda, öküz,inek gibi hayvanât tevzîn ile kıyyesi yirmi!er guru!dan ahzedilmi! ve bu tarîk-i cedîdile zürrâ‘ın bütün hayvanâtı Gemlik tarîkiyle Yunanistan'a sevk ve i‘zâm kılınmı!dır.

Sâlisen Osmanlı jandarmasının ilgâsından sonra ahâlî-i #slâmiyyenin can, ırz venâmûsu Rumların taht-ı rahmetinde oldu$u gibi kurâ arasındaki muvâsalat da inkıtâ‘au$ramı!dır. Ahâlî-i #slâmiyyeden bir köyden di$er köye gitmek cür’etinde bulunanlaryollarda kat‘iyyen izi bulunmamak üzre gâ’ib ediliyorlar. #!te bu cümleden olmak



125

etdirilerek lâzım gelen raporu ahzolundukdan sonra â’ilesi tarafından berây-ı tedâvî#stanbul hastahânelerine sevkedilmekde iken Yunanlılar tarafından yaralı Müslüman#stanbul’a gitmez diyerek sevkine mümâna‘at edilmi!dir.

Zât-ı sâmîleri gibi bir vezîr-i kiyâsetimizin merkez-i saltanatdan iki üç sâ‘atmesâfede olan Yalova, Orhangazi, Karamürsel gibi karîb mahallâtdan kelimeninbütün ma‘nâ ve !umûlüyle imhâ-yı #slâm politikası devâm ve icrâsına müsellem-ienâm olan vicdân-ı âlîleri müsâ‘ade etmez zannındayız.

Pa!a hazretleri!Bugün bu üç kazâ son dem hayatını ya!ıyor. Serî‘ bir mu‘âvenet ve !edîd bir

müdâhele olmaz ise ahâlînin ya tenassur etmesinden veya mecbûr-ı hicret olmasındanba!ka bir çâre yokdur. Çünkü üçüncü !ık katl ve ifnâdır pa!a hazretleri. Ol bâbdakâtıbe-i ahvâlde emr ü fermân hazret-i men-lehü’l-emrindir.

Fî 6 Te!rîn-i Sânî sene [1]336Yalova kazâsı ahâlîsi nâmına

Gökçedere karyesindenDursun nâmlıSaid kulları

BOA. HR. SYS. 2619/45

38

YUNANLILARDAN CESARET ALAN RUMLARIN ERMEN ! LERLE B ! RL ! KTE BURSA’YA BA% LI KÖYLER ! YAKIP YA% MALADIKLARI

Yeni $ehir ve ! negöl’ün Yunan kuvvetlerince i $gal edilmesindencesaret alan Rum halkının Bursa’ya ba # lı Pamucak, Derbend, Susurluk vecivar köyleri ya # malayıp bir milyona yakın hayvan ile pek çok e $ yayı

arabalarla naklettikleri ve Bursa ovasının bu tür çalıntı hayvanlarla doluoldu # u, bu ya # maya Ermenilerin ve ! znik taraflarındaki gayr-ı Müslimlerin de katıldı # ı, Beypınar, Popazca [Papadya] ve Köprühisarköylerinin yakılıp Türklere ait her $eyin ya # malandı # ı bildirildi # indengere # inin bir an önce yapılması.

28 Kasım 1920



126

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmiyye Müdîriyeti!u‘be: Âsâyi$ Husûsî: 847

Yeni $ehir ve mülhakâtında Rum veErmeniler tarafından ahâlî-i ! slâmiyye'nin hayvanât ve e $ yâ-yısâ’irelerinin ya # ma edildi # ine dâ’ir



13 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîhli ve 818, 50476, 380, 112218 numaralutezkireye zeyldir. Evvelce Yeni!ehir ve #negöl kasabalarının Yunanîler tarafındani!gâl edilmi! olmasından cesâret alan yerli Rum ahâlî tarafından Bursa'ya bir milyonakarîb hayvanât ve pek çok arabalarla e!yâ-yı beytiyye nakledilmekde oldu$u vebunların lede't-tahkîk Pamucak, Derbend, Susurluk ve mütecâvir köylerdenya$ma-gerlik sûretiyle elde edildi$i anla!ıldı$ı ve Bursa ovasının bu misillühayvanâtla dolu bulundu$u ve koyun sürülerinden bir kısmının Gölcük ya‘ni da$ yolunu ta‘kîben Timurta! cihetlerine götürüldü$ü ve kurâ-yı mezkûre Rum ve

Ermeniler tarafından ya$ma edildi$i ve gasb u gârete #znik cihetindeki gayr-ı Müslimahâlînin de i!tirâk etdikleri ve Beypınar Popazca[Papadya] ve Köprühisar köylerininihrâk olundu$u ve ahâlî-i #slâmiyyeye â’id nukûd ve her nev‘ e!yânın gâretine devâmedilmekde oldu$u jandarma alayı kumandanlı$ının i!‘ârına atfen Hüdâvendigârvilâyetinden bildirilmi! olma$la i!‘âr-ı sâbık vechile îcâbının bir an evvel icrâsıylaahâlî-i ma‘sûmenin muhâfaza-i hukûku esbâbının istihsâli ve netîceden ma‘lûmâti‘tâsı bâbında emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî Rebî‘ü'l-evvel sene [1]339 ve Dâhiliye Nâzırı NâmınaFî 28 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 Müste!âr

Bende"mza

BOA. HR. SYS. 2620/30

39



128

Mü!te!arBende

"mza

BOA. HR. SYS. 2620/39

40

YUNANLILARIN BO% AZLAR VE MARMARA HAVZASINDAK ! MÜSLÜMANLARA ! MHA VE TEHC ! R PLANI UYGULADI % I

Tekirda # ve civarındaki Müslüman köylerine Yunanlıların

vapurlarla getirdikleri Rumların yerle $tirildi # i, a $ırı Yunan baskısı

sebebiyle Beykoz ve Gebze’ye ba # lı köylerde ya $ayan Müslümanların

göçe ba $ladıkları, bu köylerden birço # unun yerle bir edildi # i, Karamürsel

ve Yalova’da çok sayıda köyün tahrip olundu # u, Bandırma ve Erdek’de

Müslümanlara katliâm uygulandı # ı, Bayramiç ve Ezine’de silah arama

bahanesiyle Müslümanlara zulmedildi # i, Yunanlıların bütün bunlardan

asıl maksadının Bo # azlar ve Marmara havzasındaki Müslümanları imha

ve tehcir etmek oldu # unun anla $ıldı # ı.

13 Aralık 1920

Erkân-ı Hârbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi!u‘be: 2Kısım: 3Numara: 2918 Mahremdir

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir ki,

Son günlerde Yunanlıların müte‘addid vapurlarla Tekfurda$ı ve civârına bir çok

Rum getirüp bunları Müslüman köylerinde iskân etmekde, !iddetli tazyîkât yüzünden

Müslümanların varını yo$unu bırakarak #stanbul'a ihtiyâr-ı hicret etmekde

bulundukları gazetelerde okunuyor. Bir kaç ay evvel Beykoz, Gekbuze [Gebze]

civârında yapılan tedhî !ât yüzünden oralardaki bir çok köylülerin öteye beriye

da$ıldıkları ve hattâ bir kısım kurânın hâk ile yeksân oldu$u ve yine biraz evvel



129

Karamürsel, Yalova'da bir çok Müslüman köylerin tahrîb edildi$i ve Bandırma,

Erdek'de de Müslümanlara kar!ı vakâyi‘-i fecî‘a îkâ‘ edildi$i Bayramiç, Ezine

cihetlerinde silâh taharrîsi bahânesiyle #slâmlar'a pek ziyâde tazyîkât yapıldı$ı

ma‘lûm-ı devletleridir. Bütün bu ahvâl ve icrâ‘âtın Bo$azlar'da ve Marmara

havzasında sâkin Müslümanları müretteb bir plan dâ’iresinde tedrîcen tehcîr etdirerek

asırlardan beri cihân siyâsetinde pek mühim bir âmil olan Bahr-i Sefîd/Bahr-i Siyah

tarîk-i bahrîsi tarafeyninde sâkin Müslüman anâsırın imhâsı ve yerlerine gayr-ı

Müslim kitlenin ikâmesi maksadına mübtenî oldu$unu gösteriyor. Binâ’en-aleyh

bundan böyle de kasden bir takım ufak ve ehemmiyetsiz sebebler ihdâs edilerek buimhâ ve tazyîk siyâsetinin ta‘kîbine devâm edilece$ine !übhe edilmemelidir.

Bu elîm hâlin Meclis-i Hâss-ı Vükelâ'da tezekkürüyle tedâbîr-i mâni‘a ittihâzınate!ebbüs buyurulması menût-ı irâde-i fahîmâneleridir. Ol bâbda emr ü fermân hazret-ivelîyyü'l-emrindir.

Fî 2 Rebî‘ül-âhir sene 1339Fî 13 Kânûn-ı Evvel sene 1336 Harbiye Nâzırı

Bende"mza

BOA. HR. SYS. 2620/58

41

YUNANLILARIN YERL ! RUM VE ERMEN ! LERLE B ! RL ! KTEYEN !" EH ! R’ ! YAKIP YA% MALADIKLARI

Yunan askerinin Yeni $ehir’den çekilmesini takiben hükümet vebelediye daireleriyle tekkenin bombalandı # ı, çar $ının tamamen yakıldı # ı,

kaza ve kazaya ba # lı yakılan yirmi kadar köyün e $ ya ve hayvanlarının,cami halı ve seccadelerinin Rum ve Ermeniler tarafından gemilerleGemlik’e götürüldü # ü, kadınlara feci bir $ekilde tecavüzde bulunuldu # uhakkında, Yeni $ehir’in Yunanlılar tarafından i $gâli sırasında oradabulunmu $ olan Müdde’i-i Umûmî Hasan A $kî Bey’in ifadesi.

26 Aralık 1920



130

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


Hüdâvendigâr Vilâyeti'nden vârid olan 26 Kânûn-ı Evvelsene [13]36 târîhli ve 38837/556 numaralı tahrîrâtın sûretidir.

Kânûn-ı Evvel sene [1]336 târîhli ve 38819/553 numaralı arîzaya zeyldir.

Yeni!ehir'in ahîren Yunanîler tarafından i!gâli esnâsında orada bulunmu! olan

Müdde‘î-i Umûmî Hasan A!kî Bey'in ifâdesine nazaran Yeni!ehir hükûmet vebelediye dâ’ireleriyle tekyesi Yunan askerinin çekilmesini müte‘âkib bombalarla

atılmı!, çar!ı kâmilen yakılmı! ve bu esnâda bir hayli de hâne yanmı!dır.

Halkın evlerindeki, dükkânlarındaki emvâl ve e!yâsı, câmi‘in halı ve seccâdeleri

asker gerisinde gemiden Rum ve Ermeniler tarafından nehb ü gâretle Gemlik

cihetlerine götürülmü! ve nisvâna pek fecâ‘at-âmîz bir sûrette tecâvüzâtda

bulunulmu! ve yalnız katl ve itlâf vâki‘ olmamı!dır. Bu kazâya merbût yirmi kadar

köy müsâdeme netîcesi yakılarak e!yâ ve mevâ! îsi kezâ Gemlik cihetlerine

götürülmü!dür. Mûmâ-ileyhin me!hûdâtına ve sıhhatine te’mîn-i kanâ‘at etdi$i

mesmû‘âtına müstenid ifâdâtının hulâsası bâlâdaki mesrûdâtdan ibâret olup kendisi de

mevsûku'l-kilem bir zât bulunmu! olma$la. Ol bâbda.


Mühür

BOA. HR. SYS. 2621/22

42

RUM VE ERMEN ! ÇETELER ! N ! N YUNANLILARLA B ! RL ! KTEYALOVA’YA BA% LI DEREKÖY’Ü BASIP AHAL ! S ! N ! KATLETT ! KLER ! ,

E " YA VE HAYVANLARINI ÇALDIKLARI

Yalova’da faaliyet gösteren Ermeni ve Rum çetelerinin Yunanlılarla

birlikte Dereköyü’nü basarak silahsız masum ahaliyi kadın çocuk

ayırmadan katlettikleri, bütün mal ve hayvanlarını ya # maladıkdan sonra

köyü tamamen yaktıkları, $ehit olanların cenazelerinin defnine izin



131

verilmedi # i; mülteci durumunda bulunan köylülerin hukuklarının

korunması gerekti # i.

30 Aralık 1920

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


!u‘be: Âsâyi$

Husûsî: 935

Yalova'nın Dereköy karyesindeErmeniçeteleri ve Yunanîler tarafından îkâ‘edilen mezâlim ve ta‘addiyât hakkında.Hâriciye Nezâret-i Celîlesine


Kânûn-ı Evvelin yirmi üçüncü per!embe günü sırf Ermeni ile meskûn bulunanÇukurköy, Lâledere, Kılıçköy ve "ak!ak(?) karyeleri ahâlîsinden mürekkeb çeteler vecivâr Rum köyleri ahâlîsinden bir takım e!irrâ Yunanîlerle mü!tereken karyelerineta‘arruz ederek ahâlî-i ma‘sûmeyi ve muhadderât ve sıbyânı katl ve bi'l-cümlehayvanât ve e!yâlarını ya$ma ve otuz hâneden ibâret olan karyelerini top isti‘mâliyleihrâk eylediklerinden ve gâyet hûn-rîzâne icrâ edilen ta‘arruz netîcesinde !ehîdolanların cenâzelerini bile defne mümâna‘at edilmekde oldu$undan ve Yalova #!gâlKumandanlı$ı'na bu bâbda vukû‘bulan mürâca‘atlarının netîcesiz kaldı$ından bahisle

bakıyyetü's-süyûf olarak öteye beriye da$ılmı! olan karye ahâlîsinin muhâfaza-i canve hukûku ve te’mîn-i selâmetleri esbâbının istikmâli Yalova kazâsına tâbi‘ Dereköyahâlîsinden Mustafa o$lu Osman ve Hasan o$lu Süleyman ve Eyüb o$lu Abdullahimzâlarıyla verilen arzuhâlde istid‘â edilmi! olma$la bu bâbda te!ebbüsât icrâsıylakarye-i mezkûre ahâlîsinin muhâfaza-i hukûku esbâbının te’mîn ve istikmâli venetîceden ma‘lûmât i‘tâ buyrulması bâbında emr ü fermân hazret-imen-lehü'l-emrindir.

Fî Rebî‘ü'l-âhir sene [1]339 veFî 30 Kânûn-ı Evvel sene [1]336 Dâhiliye Nâzırı Vekîli Nâmına



132

Müste!arBende"mza

BOA. HR. SYS. 2621/14

43

GEBZE’DE YUNAN ASKERLER ! N ! N RUMLARLA B ! RL ! KTE HALKI DÖVÜP MALLARINI GASPETT ! KLER !

Gebze’de Yunan askerlerinin, beraberlerinde silahlı olarakgetirdikleri Yeniköy Rumlarıyla birlikte köy ve kasaba halkının mallarınıgaspettikleri, zorla girdikleri evlerde, kahvehane ve sokaklardarastladıkları insanları, kadınlar da dâhil olmak üzere, feci $ekildedövdükleri, halkı Yunan askerlerine selam vermek zorunda bıraktıkları;acilen yardım edilmesi istirhamı.

6 Ocak 1921

TelgrafnâmeMahreci: GekbuzeNumarası: 6Târîh:6/1/[1]337

Dersa‘âdet- Sadâret-i Uzmâya

Gekbuze[Gebze] havâlîsinde bulunan Yunan kıta‘âtının öteden berü bâ-husûs !ugünlerde irtikâb eyledi$i zulüm, i‘tisâf, gasb, gâret tahammül-sûz bir dereceyegelmi!dir. Sırf #slâm olmakdan ba!ka kabâhati olmayan kurâ ve kasaba ahâlîsininemvâlini, müsellahan askerle berâber getirdikleri Yeniköy Rumlarıyla mü!terekenYunan askeri tarafından cebren gasb ve kahvehâne ve sokaklarda ele geçirdiklerie!hâsı sûret-i fecî‘ada darb ve hânelere cebren duhûl ile ma‘sûme kadınlara varıncayakadar sopa ve süngüler altında inletmek cür’et ve cesâret[i] gösterilmekdedir kiahâlîyi zâbitân ve efrâdına selâm durmak ve vermek mecbûriyetinde bulundurmalarıgibi milel-i mütemeddinenin hiç birisinde görülmeyen ve i!idilmeyen ahvâlden dolayıahâlîyi darb ve tahkîr etmekde olmaları yapılan zulmün ufak misâlidir. Bu ise sırfimhâ ve ahz-ı intikâm maksadına ma‘tûf bulundu$undan müheyyâ-yı hicret olan



133

bî-çâre mazlûm bî-günâh ahâlînin cangâhına urulmak istenilen zehirli hançerlerdentahlîsi esbâbına âcîlen tevessül buyurulmasına ahâlî nâmına müsterhamdır.

Gekbuze Belediye

Re’îsi

"zzet

BOA. HR. SYS. 2620/1844

YUNANLILARIN HÜDAVEND ! GAR, ! STANBUL VE AYDINV ! LAYETLER ! YLE KARES ! , ! ZM ! T, KAL’A- ! SULTAN ! YE,

KÜTAHYA L ! VALARI VE TRAKYA’DA YAPTIKLARIKATL ! ÂMLARIN RAPORLARI

Yunanlıların, i $gal ettikleri her yerde oldu # u gibi Hüdavendigar, ! stanbul ve Aydın vilayetleriyle Karesi, ! zmit, Kal’a-i Sultaniye veKütahya livalarında da öncelikle mülkî ve malî idareyi ele alıp erkan-ıhükümet, mutasarrıf, ceza reisi, müddeî-i umumî gibi hükümet ilerigelenleriyle e $râfı tutuklayıp öldürdükleri veya sürdükleri, hükümetdairelerindeki e $ ya, evrak ve defterleri ya # malayıp tahrip ettikleri,Osmanlı Hükümetini her türlü icra vasıtasından mahrum etmek için polisve jandarmanın silahlarını toplayıp bir kısmını vilayet dı $ına çıkardıkları, Müslüman mahallelerini mitralyözlerle ate $ altında tuttukları, köyleribasarak Müslümanları camiye doldurup yakarak öldürdükleri, Müslümanların bütün mallarını yerli Rum, Musevî ve Ermenilerle birlikte ya # malayıp her türlü yiyecek, giyecek, e $ ya, nakit para ve hayvanlarınıYunanistan’a sevkettikleri, tarla ve harmanlardaki mahsulatı yaktıkları, Müslümanların ellerindeki silahları toplayıp Hıristiyanlara da # ıttıkları,Türklerin bıçaklarının ucunu dahi kırarak onları her türlü savunmaaletinden mahrum bıraktıkları, rastladıkları insanları çe $itli uzuvlarınıkesmek, kestikleri uzuvları yedirmek, ayaklarından a # aca ba # layıpaltlarında ate $ yakmak, canlı canlı kuyuya atmak, öldüresiye dövmek gibii $kenceler yaparak öldürdükleri, kadınların çıplak cesetlerini, kestikleriuzuvlarını da üzerlerine koyarak yollara bıraktıkları, be $-altı ya $ındakibir çocu # un dahi gözlerini oyup pencereden atacak kadar vah $etuyguladıkları, eli silah tutan Müslümanları sürüp savunmasız kalankadınlara i $kence ve tecavüz ettikleri, bazı yerlerde Yunan hukukmahkemesi te $kil edip çok $iddetli uygulamalarla halkı korku içindebıraktıkları, hapishanedeki tutukluları salıverdikleri, Osmanlı parasını



134

tedavülden kaldırdıkları, Kuva-yı Milliye üyesi oldukları iddiasıyla pekçok ki $iyi tutuklayıp öldürdükleri, ihracatın yasak oldu # u yerlerde sadece Hıristiyanlara ihracat için izin verdikleri, ezan okutmayıp halkın namazkılmasına engel oldukları ve buna benzer zulümlerine dair çe $itlikumandanlıklardan görevli ki $ilerin zaman, yer, $ahıs isimleri de belirtenraporları.

21 Ocak 1921

Adliye ve Mezâhib Nezâreti

Umûr-ı Cezâ’iyye Müdîriyeti

! zmir Mülhakâtında Îkâ‘ Olunan Mezâlim

Bin üç yüz otuz be! senesi Haziran'ının on yedisinde Yunan askerleri, #zmir'emerbût Menemen kasabasının etrâfındaki tepelere mitralyözler vaz‘ ve #slâmmahallâtına hücûmla isti‘mâl-i silâh eyleyerek kazâ Kâ’im-i makâmı Kemâl Bey'i veahâlî-i #slâmiyyeden dört yüz kadarını itlâf ve bir haylisini cerh ve i!tirâk eden yerliRumlarla birlikde #slâm hâne ve dükkânlarını ya$ma eylemi!lerdir. Katl ve ya$maÇavu! ve Helvacı ve Buruncuk karyelerinde de icrâ olunmu!dur. Bu bâbdamahallinde icrâ edilen tahkîkâtı hâvî mufassal zabıt varakası merbûtdur.

Yunan askerleri tarafından #zmir'e merbût Ödemi! kazâsı i!gâl edildikden sonraYunan askerleri tarafından silâh toplandı$ı sırada bilâ-sebeb ahâlîden pek çokları!edîden darb ve i!kence edilmi! ve madrûblardan ba‘zıları da darb netîcesi vefâteylemi!dir. Asâkir-i merkûme tarafından Ödemi! kasabası civârındaki mahsûlâtkâmilen imhâ ve Birgi karyesinde #slâm ma$âza ve hâneleri ya$ma ve kırda i!inegiden bir deveci bilâ-sebeb katl ve di$er biri de diri diri kuyuya ilkâ ve yine Ödemi! kasabasında bir kaç #slâm kızının ırzları hetkolunmu!dur.

Yunan kuvve-i i!gâliyyesi tarafından kasaba Müdde‘î-i Umûmîsi #brahimEdhem ve Aydın livâsı Bidâyet Mahkemesi Re’îsi #smail Hakkı ve Müdde‘î-iUmûmîsi "evket ve Urla kazâsı kâtib-i adli ve Foça kazâsı müftîsi mukayyeden#zmir'e sevkolunarak tevkîf edilmi!lerdir. Tire kazâsı Müstantıkı Ahmed HamdiEfendi dahi mahallinde taht-ı tevkîfe alınmı!dır.

Yunan askerî elbisesini lâbis e!hâs tarafından üç yüz otuz be! senesi Te!rîn-iEvveli'nin on ikinci günü #zmir'e merbût Nif kazâsının Kurudere karyesinde De!tbanArnavud Rüstem o$lu Bekir ve Mestan Mehmed o$lu Ahmed bıçak ve mavzerlekatledilmi! ve ferdâsı günü de kazâ-yı mezkûrun yetmi! karyesi basılarak kumandantarafından beyânnâme kırâ‘at edecekleri beyânıyla ahâlîyi câmi‘e topladıkdan sonracâmi‘ kapusunu kapayup binlerce liraları gasb ve Tahsildâr Fuad Efendi'nin tahsîlât



135

pâresi ahz edildikden sonra katl ve müte‘addid e!hâs cerh ve kulakları kesilmek gibii!kenceler icrâ edilmi!dir.

#ntihâb-ı Meb‘ûsân Kânûnu mûcebince Seferîhisâr kazâsı ahâlîsi tarafındanintihâb olunan merkez kazâ ve nevâhî ve kurâ müntahib-i sânîlerinin cümlesi mahallîYunan Kuvve-i #!gâliyye Kumandanlı$ı tarafından tevkîf ve ihtilâtdanmen‘olunmu!dur.

Nif kazâsı Eytâm Müdîri Mehmed Efendi ile di$er me’mûrîn Yunan Kuvve-i

#!gâliyye Kumandanlı$ınca bilâ-mûcib tevkîf olunup me’âli bildirilmeyenRûmiyyu'l-ibâre evrâka cebren imzâ vaz‘etdirildikden sonra tahliye edilmi!lerdir.

Üç yüz otuz be! senesi Te!rîn-i Sânî'sinin sekizinci günü Yunan askerîelbisesini lâbis ve asâkir-i merkûme süvârîlerine mahsûs tüfenklerle müsellah on birnefer, bir çavu! ma‘iyyetinde oldukları halde Menemen'in Telekler karyesine giderekve beyannâme kırâ’at edecekleri ifâdesiyle ahâlîyi câmi‘e celbederek köy muhtarıHalil'i hânesine getürüp merkûmla â’ilesini darb ve cerh ve envâ‘-ı i!kence icrâsıylanukûd-ı mevcûdesini gasbetdikden sonra mecrûh oldukları hâlde cümlesini câmi‘egötürüp ahâlîye te!hîr ve on iki bin lira vermedikleri takdîrde cümlesini katledecekleribeyânıyla bi't-tehdîd parelerini ahz u gasb eylemi!lerdir.

Üç yüz otuz be! senesi Kânûn-ı Evveli'nin on altıncı günü ak!amı Nif'inYeniköy karyesi Yunan askerî elbisesini lâbis müsellah yirmi be! ki!i tarafındanbasılarak karye ahâlîsini bir yere cem‘ ve darb ve cerh ve tehdîd sûretiyle nukûd-ımevcûdeleri ahz olunmu!dur.

Adliye ve Mezâhib

Nezâreti

Umûr-ı Cezâ’iyye Müdîriyeti

Memâlik-i Me $gûlede Yunanîler Tarafından Îkâ‘ Olunan Mezâlim

Üç yüz otuz altı senesi Kânûn-ı Evveli'nin birinde Beykoz'da Yalıköyü'ndehüviyeti anla!ılamayan bir Yunan neferi Bakkal Hüseyin A$a'dan aldı$ı bir pakettütüne mukâbil verdi$i yirmi be! drahmilik varaka-i nakdiyyeyi bozmamasındandolayı merkûmu süngü ile cerh ve katl ile firâr eylemi!dir.

Üç yüz otuz altı senesi Temmuz'unun otuzuncu günü Bursa'nın Kestelkaryesinde #smail nâm !ahıs ba$çesinde i!iyle me!gûl oldu$u sırada Yunan askerleritarafından kur!unla cerh ve katledilmi!dir.



136

Üç yüz otuz altı senesi Temmuz'unun yirmi yedinci salı günü Yunan ordusunundördüncü taburu zâbitânından biri yanında otuz kırk kadar Yunan askeri oldu$u hâldesilâh taharrî etmek üzre Bursa'nın Hamidler karyesine giderek ve ahâlîyi toplayupetrâfına mitralyözler vaz‘eyleyerek karye ahâlîsini !iddetle darb ve i!kence eylemi! veahâlî-i mezkûreden #sa o$lu Halim'i pek !edîd darbetdikden sonra ma‘iyyetindekiefrâda emrederek kur!unla katletdirmi!dir.

Bursa kurâsında Yunan askerleri tarafından silâh taharrîsi bahânesiyle pek çokkesân darb ve i!kence edilmi! ve Geçid karyesinde mutavattın Bekir Efendi kaburga

kemikleri kırılıncaya kadar darbedilmi!dir.

Üç yüz otuz be! senesi Te!rîn-i Evvel'inde da$da odun kesmekde olan tebe‘a-iOsmâniyyeden altı nefer #slâmın e!kıyâ farzıyla Sinekli'deki Yunan müfrezesitarafından der-dest ve Çatalca'da tevkîf olunarak kendüleri darb ve i!kence edilmi!dir.

2 Temmuz sene [1]336 târîhinde Yunan askerleri tarafından i!gâl ve 3 Temmuzsene minh târîhinde tahliye olunan Karesi Dâ’ire-i Adliyyesi'nde asâkir-i merkûmetarafından e!yâ ve esliha-i cürmiyye ve evrâk-ı de‘âvîden pek çokları zâyi‘ edilmi! vemevkûfîn ve mahkûmîn serbest bıra$ılmı!dır.

Lülebergos'da[Lüleburgaz] bulunan Yunan kuvâ-yı askeriyyesi tarafından bir

silâh endâhtı mes’elesinden dolayı ahâlîden bir takım e!hâs karârgâhlarında tevkîf vei!kence edilmi! ve bir cem‘iyyet-i hafiyyede dâhil oldukları beyânıyla Kırkkilise veLülebergos ile Edirne Vilâyeti dâhilindeki ba‘zı kazâlar me’mûrîn-i adliyyesi tazyîkolunmu!dur.

Ala!ehir kazâsının Katırlı karyesi ahâlîsinden Hacı Ahmed'in keyfiyyet-ikatlinden maznûnen mevkûf Osman nâm !ahıs vukû‘ bulan taleb üzerine YunanJandarma Kumandanlı$ı'na teslîm edilmi! ve mezkûr katil fi‘linden maznûnenmevkûf Deli Hüseyin ve Halil ve Süleyman zikrolunan jandarma kumandanıtarafından gönderilen jandarmalar vâsıtasıyla tevkîfhâneden cebren alınmı! ve kazâ-yımezkûrun #stasyon caddesinde Ahmed o$lu Ali nâm !ahıs ve Güllük karyesinde

Mustafa nâm kimse Yunan askerleri tarafından katledildi$i hâlde Osmanlı adliyyesiicrâ-yı tahkîkâtdan men‘edilmi! ve Yunan me’mûrları tarafından hiç bir mu‘âmeleyapılmamı!dır.

Ayvacık müstantıkı Osman Asım Efendi Yunan Kumandanlı$ı'nın emriyletevkîf ve mecma‘-ı nâs olan mahallerde te!hîr ve tahkîr edilmi!dir. #!‘âr-ı mahallîyemüsteniddir.

Hüdâvendigâr vilâyeti #stînâf Mahkemesi Müdde‘î-i Umûmîsi Numan veBidâyet Mahkemesi Cezâ Re’îsi Hayreddin Beylerle #stînâf Mahkemesi a‘zâsından



137

Nâfiz ve Yordan ve a‘zâ mülâzımlarından Yümni ve Edib efendiler me’mûrîn veahâlîden icrâ kılınan tevkîfât sırasında taht-ı tevkîfe alınmı!lardır. Vilâyetin i!‘ârınamüsteniddir.

Hüdâvendigâr #stînâf Mahkemesi Cezâ Re’îsi Vehbi Efendi de ahîren Yunan#!gâl Kumandanlı$ı'nca taht-ı tevkîfe alınarak bi'l-ahire berâ’etine ve evvelce tevkîfolunan Edib Efendi'nin yirmi sene müddetle mahkûmiyetine karâr verilmi!dir. #stînâfMüdde‘î-i Umûmîli$i'nin i!‘ârına müsteniddir.

Karamürsel kazâsı Bidâyet Mahkemesi Müdde‘î-i Umûmîsi Tevfik Efendi'ninme’mûrîn ve ahâlîden on yedi ki!i miyânında Yunanîler tarafından Yalova'yasevkolunurken Tav!ancı karyesi civârında katledilmi! oldu$u zevcesinin mürâca‘at-ıresmiyyesinden anla!ılmı!dır.

"dâre-i Umûmiyye-i Vilâyât Müdîriyeti

“Taht-ı i $gâlde bulunan mahallerde Yunanlılar tarafındanvukû‘bulan müdâhalât ve tecâvüzât.”

Yunanîler taht-ı i!gâllerinde bulunan mahallerde idâre-i mülkiyyeye müdâhaleederek rü’esâ-yı me’mûrîn-i mülkiyyeyi marazîleri vechile idâre-i umûra icbâr vehukûk-ı hükûmeti müdâfa‘ada azimkârâne hareket eyleyen me’mûrîn-i Osmâniyyeyicebr ve tazyîk ve tehdîde kıyâm eylemi! oldukları gibi, Hükûmet-i Osmâniyye'nin herdürlü vâsıta-ı icrâ’iyyeden mahrûmiyeti içün polis ve jandarmaların eslihasınıalmı!lardır.

Taht-ı i!gâlde bulunan mahallerde Yunanîler en ziyâde umûr-ı mâliyyeyemüdâhale eylemekdedirler. Evvel-emirde vâridât ve masârif-i mahalliyyenin kontrolüile ba!layan bu müdâhalât bi'l-âhire te!dîd edilerek umûr-ı mâliyyeye vaz‘-ı yed hâlinialmı! ve Yunan murâkabe-i mâliyye me’mûrlarının müsâ‘adesi ve vizesi olmaksızınher gûnâ te’diyât vukû‘u men‘edilerek me’mûrîn-i Osmâniyye gâyet mü!kil bir

mevki‘de bırakılmı!dır.

Yunan kuvâ-yı askeriyyesi taht-ı i!gâlde bulunan mahallerde telgrafhâneleri dei!gâl eyleyerek telgraf muhâberâtını men‘etdikleri gibi resmî ve husûsî bi'l-cümlemuhâberât sansüre tâbi‘ tutulmakda bulunmu!dur.

Mahall-i me!gûleden aksâm-ı sâ’ire-i Memâlik-i Osmâniyye'ye her nev‘hubûbât ve mevâ! î ve kümes hayvanâtıyla zeytun ya$ı ve dânesi, sebze, süt, ya$ vepeynir ve balık ve mahrûkât ihrâcâtı men‘edilmi! bulundu$u hâlde ba‘zı mahallerdeki



139

2 A$ustos sene [1]336 târîhinde Edremid Posta ve Telgrafhânesi i!gâl olunmu! ve Osmanlı me’mûrîni îfâ-yı vazîfeden men‘edilmi!dir.

Edremid ve Erdek gibi yerlerde Yunanîler unsur-ı #slâmı ızrâr ve kuvâ-yıhayâtiyyelerini imhâ içün harekât-ı tecâvüzkârânelerine fevka'l-âde germîverdiklerinden buralarda ahâlî-i #slâmiyye her dürlü himâye ve mu‘âvenetden mahrûmve pek dil-hırâ! bir vaz‘iyetde kalmı!dır.

"zmit Livâsı

Karamürsel kasabasının 23 Te!rîn-i Evvel sene [1]336 târîhinde Yunanîlertarafından i!gâlini müte‘âkib ahâlînin yedindeki zehâ’ir ve levâzım-ı beytiyye veemti‘a-i ticâriyye ve melbûsat ve nukûd ile bi'l-cümle mevâ! î cem‘ ve kayıklarlaYalova'ya sevkolundu$u gibi mezkûr kasaba ahâlîsinden bin iki yüz seksen üç ki!i deDerince'ye tehcîr edilmi!lerdir.

Yalova kazâsının Yunanîler tarafından i!gâlini müte‘âkib bi'l-cümle me’mûrînhabs ve tevkîf veya kazâdan ihrâc edilerek Hükûmet-i Osmâniyye'nin salâhiyyet-ikazâ’iyye ve idâriyyesi bi'l-külliye ilgâ ve ahâlînin kasaba ile köyler arasında bileâmed ü !udu men‘edilmi!dir. Ahâlî-i #slâmiyye hattâ ekmek bıçaklarının uçları bile

kırılmak sûretiyle bi'l-cümle âlât-ı müdâfa‘adan tecrîd edilerek bunlardan alınan eslihave mühimmât ve âlât ve edevâtın cümlesi gayr-ı Müslimlere tevzî‘ olunmu !dur.Dimitri nâmında bir kumandanın taht-ı idâresinde bulunan asâkir-i Yunaniyyesâhiblerini ihrâc etmek sûretiyle istedikleri #slâm hânelerine yerle!dikden sonraemvâl-i #slâmiyyeyi nehb ü gârâta ve ahâlî-i Müslimeye kar!ı bir çok tahkîrât vetecâvüzâta ictisâr ile bir çok kimseleri darb ve erkekler ile çocukları !ehîd ve kadınlarıenvâ‘-ı fuh!iyât ile dûçâr-ı i!kence eylemi!lerdir. Kumandan-ı merkûm tarafındangönderilen asâkir-i Yunaniyye üç #slâm kızı ile zâtü'z-zevc bir Müslimeyi ve daha birçok muhadderât-ı #slâmiyyeyi alâ mele’in-nâs hânelerinden cebren alarak feryâd figânetdire etdire kendi ikâmetgâhına nakil ve bikrlerini izâle ve nâmûslarını alenenhetkeylemi!lerdir.

Kal‘a-i Sultaniyye Livâsı

21 Te!rîn-i Sânî sene [1]336'da Yunanîler Biga'yı bir sâ‘at mesâfeden ablukaederek top ve mitralyözlerini münâsib mevâzı‘a yerle!dirdikden sonra gerek jandarmayedinde gerek debboyunda bulunan bi'l-cümle eslihanın celb ve teslîmini talebeylemi!lerdir.



141

Foça'da Yunan askerleriyle yerli Rumlar tarafından bir jandarma ba!çavu!u fenâhâlde darb ve tahkîr edilmi!dir: #zmir Alayı'nın fî 1 Eylül sene [1]335 târîh ve 1/972numarasıyla

1- Salihli'nin Sart karyesinde muhâfız olarak bulunan jandarma neferi Ali o$luMehmed'in karye-i mezkûredeki hânesi Yunan askeri tarafından tamâmen ihrâkedilmi! ve kendisi Kasaba kazâsına sevkedilerek tevkîf olunmu!dur.

2- Yine aynı karyeden 11 erkek Yunanîler tarafından kaldırılarak tevkîf edilmi!

ve bunlardan ba‘zılarının evleri ihrâk edilmi!dir.3- 57'nci Alayın Birinci Topçu Taburu zâbitânından olup bir vazîfe ile üç

arkada!ı ve mikdâr-ı kâfî askerle berâber Ahmedli'ye gönderilen Yüzba!ı Seyyid AliEfendi mukaddemâ Ahmedli civârında vukû‘bulan müsâdemeye i!tirâk etmi! töhmetiyle ithâm edilerek bir arkada!ıyla berâber Yunanlılar tarafından !ehîd edilmi! ve birisi tüfengci ustası olan di$er iki refîki de ma‘iyyetlerinde bulunan askerlerleberâber esîr-i harb olarak Kasaba kazâsına götürülüp kı!lada kur!una dizilmeksûretiyle !ehîd edilmi!lerdir.

4- Ahmedli'nin Yunan askerleri tarafından ikinci def‘a i!gâli esnâsında Kırbekçisi Durmu! o$lu Ahmed'in karyedeki hânesine Yunan askerleri girerek

kerîmelerine â’id 150 lira kıymetinde bulunan cihâz ile bir mikdâr e!yâ gasb vehânede ba‘zı tahrîbât icrâ eylemi!lerdir.

5- Kendirlik karyesinden ve karye e!râfından Tav!an o$lu Mustafa nâm !ahısYunan askerleri tarafından der-dest ve hânesinde taharriyât icrâ edilerek bir mikdârpâresiyle e!yâ-yı beytiyyesi gasbedilmi! ve ba!kaca kendisinden aldıkları bir mikdârmebla$ üzerine serbest bırakılmı!dır.

6- Haziranın yirmi sekizinci günü Kabânîzâde Çiftli$i'ne tecâvüz eden müsellahYunan askerleri 100 aded karası$ır ahz u gasb ve bu miyânda iki bârgîr, 25 lira vee!yâ-yı beytiyyeden bir kısmını da alarak ve çiftlik dâhilinde, Mersindere karyesindekeçi çobanı Kırıkkulak nâm kimseyi bilâ-sebeb katleylemi!lerdir. Yine aynı efrâd-ı

çiftlikden Keçici o$lu #brahim'in ve muhâcir Pire Mehmed ve Tahsin a$alarınhânelerine de girerek e!yâlarını kâmilen aldıkdan ba!ka çiftlik mâlı olan 170 kadarhayvanât-ı ehliyyeyi ve çiftlik demirhânesinde âlât ve edevât-ı zirâ‘iyyeyigasbeylemi!ler ve çiftlik sâhibinin birâderi Hasan'ı da fenâ hâlde darbetmi!lerdir.

7- Sart'ın Mustafabey karyesi ahâlîsinden Rencber Gürcü o$lu Himmet A$a'nınhânesi bir Yunan müfrezesi tarafından aranılarak bir çok e!yâsı gasbolundukdansonra, kendisi ve on iki ya!ında bir o$lan çocu$u ve karyeden Arnavud o$lu Ömer,Gaffar o$lu Mehmed, Öksüz o$lu Hasan, Tra! o$lu Mehmed, Ömer o$lu Süleyman



142

nâm e!hâs kolları ba$lı oldu$u hâlde kasabaya götürülmü! ve esnâ-yı râhdadarbedildikleri gibi kasabada 21 gün habs bırakıldıkdan sonra dört arkada!ıylaHimmet A$a salıverilmi! ve di$erleri Manisa'ya nakledilmi!dir. Bunlardan mâ‘adâaynı karyede De!tbân Mehmed'in, Hoca Kadın'ın Hacı Kadir o$lu Ali'nin, Ba!lı o$luAli'nin, Dul Fatma'nın evlerini e!yâlarıyla berâber ihrâk etmi!ler ve bu sırada Ömero$lu Mustafa'yı katleylemi!lerdir.

8- Mustafabey karyeli Burhan o$lu Topal Ahmed'in hânesine Yunanlılartarafından cebren girilerek nakli mümkin olan e!yâları ahz ve mümkinü'n-nakl

olmayanlar da tahrîb edilmi!dir.

9- A$ustos ibtidâlarında Mersindere karyesine gelen Yunan askerleri tarafındankaryeden Kara Mehmed o$lu Mehmed'in, Ali Molla o$lu Hüseyin'in ve Molla Ahmedo$lu Ali'nin, Çolak Mehmed o$lu Ahmed'in külliyetli mikdârdaki zehâ’iri kasdenyakılmı! ve Can Ahmed birâderi Mehmed katledilmi! ve ahâlîye â’id 21 at ve kısrakile bir kaç inek ve koyun gasbolunmu!dur.

Salihli Ahz-ı Asker "u‘besi zâbitli$inden Mütekâ‘id mülâzım Ali Efendi berây-ıticâret #zmir'e azîmetinde, Yunan askerleri tarafından der-dest ve kı!laya sevk veoradan da habshâne-i umûmîye gönderilerek bir çok zamânlar habsedilmi! vemevkûfiyeti zamânında muhâfız ve mevkûf asker Rumlar tarafından hakâret ve

i!kenceye ma‘rûz bırakılmı!dır: Salihli Bölü$ü'nün fî 21 A$ustos sene [1]335 târîh ve2/807 numarasıyla.

1- Temmuz sene [1]335 târîhinde Manisalı Halid Pa!a'nın, müftî efendinin, AliBey'in çiftlikleri Yunanlılar tarafından kâmilen ihrâk ve Halid Pa!a'nın dahi dâhiloldu$u hâlde sükkânı katl ve imhâ edilmi!dir. Halid Pa!a'nın re’s-i maktû‘u bi'l-âhirebir hendek içinde bulunmu!dur.

2- 22 Temmuz sene [1]335'de Bilen silsilesi eteklerinde kâ’in Kuludere(?),Müstevlî(?) cihetlerinde bulunan Müslüman köyleri kâmilen ya$ma edilerek ahâlîsikatli‘âm olunmu!dur. Sûret-i fecî‘ada ve !enî‘ada !ehîd ve imhâ edilenMüslümanların cesedlerinin meydâna çıkmaması içün cümlesi ihrâk edilmi!dir.

3- Develi mahallesi 24 Temmuz sene [1]335 târîhinde Vecinba!(?) karyesi de25 Temmuz sene [1]335'de ihrâk ve ahâlîsi katlolunmu!dur.

4- 26 Temmuz sene [1]335'de Mehmedbey, Kadribey, Kânibey, Karaosmanzâdeçiftlikleriyle merhûm Halid Pa!a'nın ta‘allukâtının çiftlikleri kâmilen ihrâk vemüstahdemîni !ehîd edilmi!lerdir.



143

5- A$ustos'un onuncu günü Akhisar ovasındaki harmanları yakmak maksadıylaKoyuncu, Tatar, Hacırahmanlı, Buruneren, Kapaklı, Yayaköy ve civârlarına tayyarelertarafından müte‘addid bombalar atılmı! ve Yayaköy civârındaki harmanlara isâbeteden bombalar, çoluk ve çocuk da dâhil oldu$u halde, yirmi be! ki!ilik zâyi‘âtasebebiyet vermi!dir.

6- A$ustos'un 11'inci günü 300 hâneli Alibeyli köyü kâmilen ihrâk edilmi!dir:Akhisar Bölü$ü'nün fî 11 A$ustos sene [1]335 târîh ve 1684 numarasıyla.

Asâkir-i Yunaniyye tarafından Bergama'nın esnâ-yı i!gâlinde devâ’ir-ihükûmete â’id bi'l-cümle e!yâ, evrâk, defâtir vesâ’ire kâmilen ya$ma ve tahrîb edilmi! ve hutût-ı telefoniyyeden eser kalmamı!dır. Bergama ahâlîsi bi'l-umûm e!yâ-yıbeytiyye ve emvâl-i sâ’iresiyle mevcûd zehâ’irini terkederek âhar kazâlara ilticâetdikleri cihetle gerek hâne ve ma$azalar ve gerek kurâ ve çiftlikât kuvâ-yı i!gâliyyetarafından kâmilen ya$ma ve tahrîb edilmi!dir. #!bu ya$maya Ermeni ve Musevi ahâlîde bi'l-fi‘il i!tirâk etmi!dir. Oradaki mahsûlâtın hemân kısm-ı a‘zamı mahv ve hebâolmu! ve ancak bir kısmı tarlalarda metrûk bir halde kalmı!dır. Kazâ i‘â!eanbarlarında ahâlî-i #slâmiyyeye â’id hâne ve ma$azalarda metrûk zehâ’ir-imevcûdeye kâmilen Yunanlılarca vaz‘-ı yed edilmi!dir. #zmir Alayı'nın fî 22 A$ustossene [1]335 târîh ve 797 numarasıyla.

Fî 3 Haziran sene [13]35 târîhinde Yunanîler Atca nâhiyesini i!gâl etmi!lerdir.#!gâlden üç gün sonra Bayramyeri nâm mevki‘deki câmi‘-i kebîr’e gelerek boruçaldırmak sûretiyle ezân sesini kesdirmeye te!ebbüs etmi!ler, istihzâ ve tahkîrâtdabulunmu!lardır.

Fî 8 Haziran sene [13]35 târîhinde Yunan zâbitinin emriyle câmi‘lerseddedilmi!dir. Terâvîh namâzının kılınmasına müsâ‘ade edilmemi!dir ve mü‘ezzineezân okumaması sûret-i kat‘iyyede tenbîh edilmi!dir; mü‘ezzinin sadâsına kar!ı"gaydori konazi - merkeb ba$ırıyor" diyerek tahkîrâtda bulunmu!lardır. BelediyeRe’îsi Hâfız Mehmed Efendi Yunanlılar tarafından tevkîf edilmi! ve ancak e!râf vemünevverân-ı memleketden 33 ki!inin cem‘ ve kendilerine teslîmi !artıyla serbest

bırakılmı!dır. Nalbando$lu Mehmed kerîmesi Seyyibe Datı(?) nâmındaki kadınınhânesine Yunan askerleri ırzına tasallut etmek istemi!lerse de mezbûrenin feryâdıüzerine bir !ey yapma$a muvaffak olamamı!lar. Ancak sandıklarında bulunanzî-kıymet e!yâyı gasbetmi!lerdir.

Fî 16 Haziran sene [1]335'de #skele kahvehânesinde bulunan ahâlîye birmüfreze-i askeriyye süngü ile hücûm ederek cümlesini fenâ halde darb ve ertesi günüö$leye kadar iskele depolarında tevkîf etmi!lerdir. Ale's-sabâh tarlalarına giden kadınve kızları saçlarından tutarak ba!larını açarak ta‘arruzât-ı nâmûs-!ikenânede



144

bulunmu!lar ve bunları iskelede bir odaya habsederek altı sâ‘at bilâ-sebeb mevkûfbulundurmu!lardır.

Ba$dere karyesinden Sersem o$lu Veli ile Pa!a'nın Hacı Hâfız Osman'ın Ra!idSultanhisâr civârındaki ba$çelerinde bulundukları sırada Yunan askerleri tarafındander-dest edilerek Veli'nin üzerindeki elli liralık varaka-i nakdiyye ile sekiz altun lirasıgasb ve cümlesi darbedildikden sonra Sultanhisar'a sevk ve orada taht-ı tevkîfealınmı!lardır.

Atca'da Ekmekci nâm !ahsın hâne in!â etmek üzre ihzâr eyledi$i mevâdd-ıin!â’iyye gasbedilerek Yunan zâbitinin ikâmetgâhına sarf ve istihlâk edilmi!dir.

Fî 3 Haziran sene [1]335 târîhinde ve Nazilli i!gâlinin ilk günlerinde Yunanaskerleriyle yerli Rumlar, Ramazan münâsebetiyle #slâmların toplu olduklarımahallere gelerek "#stanbul'a girece$iz, padi!âhı kesece$iz" me’âlinde !arkılarlahissiyyât-ı milliyye-i #slâmiyyeyi rencîde etmi!lerdir. Zâbıtanın murâkabesindenmahrûm kalan #slâm mahallelerinde Yunan askerleri rast geldikleri hânelere girüpkadınlara ta‘arruz etmi!lerdir.

Yerli Rumların garazkârâne ihbârâtı üzerine Nazilli tüccârından Hacı #brahimEfendi, Terzi Mustafa Efendi, Muhâcir Seyfeddin Efendi, Komiser Mu‘âvini Ra!id

Efendi, mahdûmu Nazmi ile jandarmalar birçok e!hâs bilâ-tahkîk tevkîf edilmi! vedürlü i!kencelere ma‘rûz kalmı!lardır.

Kuvve-i i!gâliyye hükûmet-i mahalliyyeyi haberdâr etmeksizin 19-20 Haziransene [1]335 cuma gecesi !ehri terkederek Rum â’ilelerinden bir kısmı ile kırk kadarmevkûfu berâber götürmü!dür. Yolda kasaba kenârında rastgeldikleri Atca'dan,Sultanhisâr'dan on ki!iyi tevkîf ve bunları di$er kırk mevkûf ile berâber kur!unadizmi!lerdir. Bunlardan hüviyetleri tahakkuk edenler !unlardır:

Tüccârdan Karacasulu Caferzâde Mehmed Efendi, Du‘âlar karyesinden HacıHüseyin o$lu Hasan, Nazilli'den Ero$lu Ali Hüseyin, Arslanî'den Bekîr o$lu Ali,Ilıca'dan Hüseyin o$lu Veli, Mestavre'den Kara Hacı Mehmed, Berkinli'den[Bereketli]

Hacıların Mehmed, Nazilli'den Çanga o$lu #brahim ve hidmetçisi Mehmed, Bekirlerkaryesinden #sma‘il, Nazilli Tahsîl Me’mûru Ali Rıza, tüccârdan Hacı MahmudEfendi ile Sultanhisâr nâhiyesinden sekiz ki!i ve Hacılar karyesinden dört ki!i.

Kasabayı terk eden kuvve-i i!gâliyye aynı zamânda telgraf tellerini vedireklerini de müte‘addid mahallerden kat‘ ve tahrîb etmi!lerdir. Aydın taburunun fî13 A$ustos sene [1]335 târîh ve bilâ numarasıyla.



145

Fî 20 Haziran sene [1]335 târîhinde Nazilli'den çekilen bir tabur kuvvetindekiYunan askeri Kö!k nâhiyesine muvâsalatında telgraf tellerini kat‘ ve hükûmetcivârında bulunan jandarma karagolu efrâdının esliha ve cebhânesini gasbetmi!dir.Efrâdı tüfenklerle darba kıyâm etmi!lerse de merkûmûn firâr etmi! ve arkalarındanmüte‘addid silâhlar atılmı!dır.

Bunun üzerine, hükûmet önünde iki noktaya vesâ’ir mevâki‘e makineli tüfenkvaz‘ederek hükûmet binâsını, câmi‘-i !erîfi, mahalle aralarını, Bakla karyesini vebütün ovayı ate! altına almı!lardır ve bu âte! üç sâ‘at devâm etmi!dir.

Nazilli, Sultanhisâr, Pavlı cihetinden kolları ba$lı oldu$u hâlde getirilenMüslümanlardan sekizinin çar!u derûnunda lonca önünde bir sûret-i fecî‘adahayatlarına hâtime verilmi!dir. Bunlardan yalnız Nazilli tahsîl me’mûru ile e!râfdanHacı Hasan Efendi te!hîs edilebilmi!dir. Kö!k karyesinden 80 ya!ında Koca Ali veTopal Hoca, 12 ya!larındaki Halil #brahim kesilmi!ler ve Pavlı karyesinden Akçao$luAli ve Kırlı Osman maktûlen caddede bulunmu!lardır. Nazilli'den Hacı Hamdi,Yenipazar'dan Mehmed ve muhâcir kerîmesi 10 ya!larında Ay!e cerhedilmi!ler veovaya do$ru yapdıkları mitralyöz ate!inden iki[si] sokakda ve birisi de$irmendeolmak üzre üç kadın yaralamı!lardır.

Yunan askeri giderken yolda tesâdüf etdikleri Bey karyeli Kocakulak

Süleymanla zevcesi Emetullah'ı ve pederi Abdullah'ı Umûrî yolu üzerindekatleylemi!lerdir. Çiftlik karyesinden Sa$lı Mestan o$lu ile Muhâcir Ya!ar daüzerlerindeki yirmi lira kadar paraları alındıkdan sonra katledilmi!lerdir.

Kö!klü Mehmed Ali'nin arkasına asker çantalarını yükleterek Aydın'a kadargötürdükden sonra öldürmü!lerdir. Kö!k'den bir çok kimselerin sı$ır vesâ’irhayvanât-ı ehliyyesi ve Belediye Re’îsi Nuri Efendi'nin ma$azası ve kasasındaki 200lirası, e!râfdan Mehmed Çavu!'un dükkânı ve câmi‘-i !erîfin lambaları gasbedilmi!,câmi‘ berbâd bir hâle konulmu! ve bir çok #slâmlar[ın] evleri ya$ma olunmu!dur.Aydın Taburu'nun fî 12 A$ustos sene [1]335 târîh ve bilâ numarasıyla.

Yunan kuvve-i i!gâliyyesi #zmir'in esnâ-yı i!gâlinde yapdı$ı mezâlimleMüslümanlar hakkında hüsn-i niyyeti olmadı$ını isbât etmi!dir. Dâhilen ve hâricenyapılan propagandaların te’sîriyle civârdaki Rumlar, gerek !ifâhen ve gerek tahrîrenhayâtlarının gûyâ tehlikede oldu$unu ve Rumlu$u katli‘âmdan kurtarmak içün yalnız#zmir'in i!gâliyle iktifâ olunmayarak, i!gâl mıntıkasının tevsî‘ini iltimâs etdiler vebunun netîcesi olarak Yunan kıta‘âtı kendilerine muktezî erzâkı bile tedârike lüzûmgörmeyerek Aydın kasabasına girdiler. Türkler bu i!gâli yalnız protesto ile iktifâetdiler. Yunan asker ve zâbitânı efkâr-ı nâsda, hissiyyât-ı sefîle ve intikâm-perverâneile zehirlenmi! vah! î da$ askerleri efzûnlar yerli Rumların propagandalarının da



147

çocuk imhâ edildi$i haber alınmı! ve Yunan Kumandanlı$ınca bi'z-zât gitmeyebidâyeten mümâna‘at edildi$inden, ancak dört gün sonra gayr-ı kâbil-i te!hîs bir hâlegelen cesedler defnedilebilmi! ve mütefessih bir hâlde bulunmalarından dolayıhüviyetleri ta‘yîn edilememi!dir.

Balatcık, Erikli, Germencik, Karapınar mıntıkaları dâhilindeki karyelerin ilerigelenlerinden altı ki!i bilâ-sebeb asılmı! ve Kızılcaköy'ün mecmû‘-ı nüfûsunu te!kîleden yüz altı kadar erkek ve kadın câmi‘e doldurulmak ve yakılmak sûretiyle !ehîdedilmi!lerdir. Germencik köyüne akın eden Yunanlılar ahâlî-i Müslimenin ekserîsini

darb ve envâ‘-ı hakâret ve i!kence ile habsederek hânelerde kadınların ırzlarınata‘arruz ve mâllarını ya$ma etmeye ba!lamı!lar ve ez-cümle Nâhîye Müdîri EminBey'in hânesine girüp ne kadar zî-kıymet e!yâsı varsa hepsini aldıkdan sonramûmâ-ileyhin kerîmesini üç dört süngü ile ba!ından cerh ve on be! ki!iyi kur!unadizilmek sûretiyle !ehîd eylemi!ler ve Emin Bey'i de imhâ etmek emeliyle taht-ıtevkîfe almı!larsa da o sırada #ngiliz Mümessili Mösyö Heleder ve refâkatinde büyükrütbeli bir #ngiliz zâbitinin trenle vürûdu ve mu‘âvenet ve müzâheretleri üzerinesalıvermi!lerdir.

Yunanlıların harben Aydın'ı tahliye ve ric‘atlerini müte‘âkiben Yunankarargâhının yanındaki yolda genc bir #slâm kadını, kolu dirse$inden kesilerek ferci

dâhiline sokulmu! ve üzerinden donu da alınmı!, çıplak ve maktûl bir haldegörülmü!dür. Yine aynı mahalde bir #slâm kadını donları çıkarılarak, yüzükoyun yereyatırılmı! ve memeleri kesilüp arkası üzerine mevzû‘ bir hâlde görülmü!dür.

Doktor #smail Bey'in refîkası ve be! altı ya!larındaki kerîmesi, bir sûret-i fecî‘ave gaddârânede katledilmi!ler ve kızın gözlerini oyarak çırılçıplak bir hâlde hâneninpenceresinden soka$a atmı!lardır. Kepez denilen mahalde kız ve genc kadınlardanmürekkeb on iki ki!ilik bir grup katledilmi! ve arkası üstlerine yatırılup, yinegenclerden mürekkeb ve on iki erkek daha katledilerek çırılçıplak soyuldukdan sonrafi‘l-i !enî‘ vaz‘iyetinde üzerlerine yatırılmı!lardır.

Pınarba!ı denilen mahalde on iki #slâm genci gayr-ı kâbil-i te!hîs bir hâlde ve

bir sûret-i fecî‘ada parçalanmı!lardır. Gerek Aydın kasabası ve gerek Nâ’ibli,Tahtacılar, Abdurrahman, Kiliseköy, Hıdırbeyli, Kar[a]a$aç, Elez(?) köyü, Mahalle,Ömerbeyli, Tahtacı, Arzular(?) köyü, Aligöz, Ma$aza, Kızılcaköy, Teke, Urunlu,Germencik, Kara$aç, Reisköy, Alikürdler, Erikli, Re!adiye, Hacı Ali, Hamurlu,Osmanbük[ü], Karapınar, Gözdik[?], Sandıklı, Demirköy, Yeniköy, Emirli,Çerkesköy, Baklacık, Kalfatepe, #mamköy, Serçeköy, Kocaköy karyesi kâmilenyakılmı! ve bu havza dâhilindeki nüfûs-ı umûmîyi te!kîl eden kitlenin nısfındanziyâdesi Yunan süngüsüyle imhâ edilmi! ve kırk bin koyun, at ve sı$ır



148

gasbolunmu!dur. Nazilli'de Aydın Taburu'nun fî 10 A$ustos sene [1]335 târîh ve 80numarasıyla.

Nisan'ın on altıncı günü sabâhleyin Tire'nin Büyükkadifeköy'ü, 64 ki!ilik birYunan müfrezesi tarafından abluka edilerek, Muhtar Veli Mehmed o$lu Halil ve köybekçisi Çobano$lu Hüseyin vâsıtasıyla ale'l-acele toplayabildikleri 12 köylü câmi‘avlusuna getirilüp iki bomba ve mitralyöz endâhtı sûretiyle bir iki dakika zarfındaimhâ edildikden sonra, köy dâhilinde toplayabildikleri 15 kadar sı$ırı alup köydençekilirken muhtârın ba$ırsaklarını ötede beride sürüklemi!ler ve Ak!ehir nâm

mahalde tesâdüf etdikleri Karaçocuk o$lu Mehmed'in kafatasını da tüfenk dipçi$iyleiki !ak eylemi!lerdir. #zmir Alayı'nın fî 28 Nisan sene [13]36 târîh ve 4139numarasıyla.

Temmuz'un yirmi yedisinde Bursa'nın Hamidiye karyesinden silâh taharrî edenzâbit kumandasındaki Yunan müfrezesi karyeden #sa o$lu Halim'i celb ile silâhınıtaleb eylemi! ve cehâlet eseri olarak, daha evvelce Hıristiyanlar tarafından silâhıalınmı! olan merkûm, “Silâhımı gâvurlar aldı” demesi üzerine fenâ hâlde darb vemüte‘âkiben silâhla katledilmi!dir ve hânelere taharriyât içün giren efrâd bir haylizî-kıymet e!yâ gasbeylemi!dir. Mudanya Yunan müfreze-i askeriyyesinden Bursa'nınMadenli karyesine gelen bir müfrezenin erkek ahâlîyi câmi‘e toplayarak hânelere silâh

aramak üzre girdikleri ve bu miyânda karyeden Hacı Mustafa'nın hânesine girenlertarafından zevcesi Hadice'nin ırzına tasallut edildi$i anla!ılmı!dır: HüdâvendigârJandarma Alayı'nın fî 29 Temmuz sene [1]336 târîh ve 5938 numarasıyla.

Târîhden bir hafta mukaddem Yunanlıların Katırlı, Engüre, Kocaderelerkaryelerini i!gâl eylemesi üzerine karye e!râf ahâlîsinden 36 ki!i Yunan zâbitiylegörü!mek ve maksadlarını anlamak üzre gitmi! iken içlerinden iki Ermeni ve iki #slâmkatledildikden sonra di$erlerini sefîne-i harbiyyelerine alarak Gemlik kazâsınagötürmü!lerdir.

Aynı kuvvetden müfrez iki yüz ki!ilik bir kıt‘a ertesi sabâh, ya‘ni bayramınbirinci günü Zindân karyesine gelerek câmi‘den çıkan bütün karye erkeklerini silâh

taharrî ve talebi vesîlesiyle ve envâ‘-ı i!kence ile darbeylemi!ler ve bunlardan yediki!iyi !ehîd etmi!lerdir. Üç gün sonra da köyden darb netîcesi olarak üç ki!inin dahavefâtına sebebiyet vermi!lerdir: Yalova Jandarma Takımı Kumandanlı$ı'nın fî 6 Eylülsene [1]336 târîh ve bilâ- numarasıyla.

Te!rîn-i Evvel'in ikinci gecesi karyeleri civârındaki ormanlardan odunkat‘etmek üzre arabalarıyla birlikde yola çıkan Ça$ı! karyesinden Ali o$lu Halid,Ahmed o$lu #brahim, Çayırhisar karyesinden Mustafa o$lu Mehmed'in köyden birkilometre kadar uzakla!ır uzakla!maz önlerine ekseriyet müsellah altı Yunan askeri



149

çıkarak ellerine geçirdikleri Ahmed o$lu #brahim'i dibçikle darba ve sürüklemeyeba!lamı!lar, karanlıkdan istifâde eden di$er arkada!ları firâr ile karyelerine avdet vevak‘ayı hey’et-i ihtiyâriyyeye anlatmı!lardır. Aynı gece yine bu köyden odun tedâriketmek üzre ba!ka bir yoldan ormana gidüp henüz avdet etmemi! Aziz o$lu Mehmedve Mehmed o$lu Feyzullah'ın da aynı âkıbete u$ramaları ihtimâline binâ’en, jandarmave kır bekçileri ve karye ahâlîsinden mürekkeb bir hey’etçe derhâl taharriyâtamübâ!eret edilmi! ve Ça$ı! ve Orhaniye karyeleri arasında Hacı Ra!id denilençe!menin takrîben 50 metre !imâlindeki orman kenârında Aziz o$lu Mehmed veMehmed Emin o$lu Feyzullah ile Ahmed o$lu #brahim'in yekdi$erine muttasıl kendiku!aklarıyla kol ve bo$azlarından ba$lanmı! ve müte‘addid mahallerinden âlet-icâriha ve garra kur!unlarıyla katledilmi! bulundukları görülmü!tür: Karesi JandarmaAlayı'nın fî 3 Te!rîn-i Evvel sene [1]336 târîh ve 862 numarasıyla.

Eylül'ün yirmi birinci günü gurûb zamânında Balıkesir'in Ortamandıra karyesiahâlîsinden Mehmed o$lu Bayram'ın karye mer‘âsında bulunmakda olan biri erkek,di$er dokuzu di!i olmak üzre 10 aded sı$ır hayvanı, Yunan askerleri tarafından cebrengasbedilüp Balıkesir'e götürüldü$ü gibi yine i!bu askerler tarafından Dereköyü karyeliÂdil'den dahi bir mikdâr pâre alınmı!dır: Karesi Jandarma Alayı'nın fî 22 Eylül sene[1]336 târîh ve 652 numarasıyla.

Balıkesir'e merbût #vrindi nâhiyesi dâhilindeki kurâda Yunanlılar tarafındansilâh toplamak bahânesiyle ahâlî darb ve ayaklarından a$açlara asılup altlarına samanyakılmak sûretiyle i!kence edilmi! ve Karacebi! karyesinde Pamuk o$lu Kara Hasaneser-i darbdan müte’essiren vefât eylemi!dir: Karesi Jandarma Alayı'nın fî 22 Eylülsene [1]336 târîh ve 639 numarasıyla.

Köylerde mevcûd eslihanın Yunan Kumandanlı$ı'na teslîmine dâ’ir vâki‘ olanteblîgât hilâfında teslîm edilmeyenlerin derci içün #vrindi nâhiyesine gönderilenYunan müfrezelerinin ahâlîye yapmakta oldukları i!kence fecî‘ bir hâl iktisâb etmi! venetîcede eser-i darbdan Karacebi! karyesinden "erif o$lu Hacı Halil de vefâteylemi!dir: Karesi Jandarma Alayı'nın fî 25 Eylül sene [1]336 târîh ve 684numarasıyla.

Eylül'ün birinci gecesi Bursa'nın Kebîrsusurluk karyesi civârındaki LofcalıHüseyin Efendi'nin çiftli$ine bir Yunan neferi gelerek, çiftlikde bulunan AhmedEfendi'den biraz ot istedikden sonra kendisinden tabancasını te!hîr etmek sûretiyle be! banknot taleb etmi! ve yok cevâbı üzerine hânenin yukarısındaki odalara çıkupmûmâ-ileyhin duvarda asılı bulunan câketinin cebinden 80 guru! parasını aldıkdanba!ka "Karı var mı?" diye Ahmed Efendi'ye teklifâtda bulunarak, bundan müte’essirolan mûmâ-ileyhin feryâdı üzerine firâr eylemi!dir: Hüdâvendigâr Jandarma Alayı'nınfî 2 Eylül sene [1]336 târîh ve 6645 numarasıyla.



150

Karesi'nin Yunanlılar tarafından i!gâlini müte‘âkib Balıkesir'deki hayvandeposu Yunanlılarca zabtedildikden sonra ahâlîye â’id zî-kıymet Arab hayvanâtı da"Sizin içün çalı!ıyoruz" diye alınmı! ve civâr köyler ahâlîsinden kumandanlaraTürkler tarafından birer at ihdâ edilmesi içün külliyetli para toplanmı! ve bu paralaralâkadârân arasında taksîm edilerek ma$sûb hayvanât içerüsünden münâsiblerikumanda hey’etlerine "Türklerin ni!âne-i !ükrânı" nâmıyla takdîm edilmi!dir.

Bandırma'nın i!gâlini müte‘âkib civârdaki köylerde bulunan ahâlî-i #slâmiyye,Yunanlılar tarafından pek sibâ‘âne mu‘âmelâta dûçâr olmu!lardır. Ez-cümle, i!gâlden

iki gün sonra Hamamlı nâhiyesine gelen Yunan müfrezesi ahâlîden para toplamı! vebilâ-mübâla$a tekmîl nâhiye halkına i!kence eyledikden sonra mâlını ve tekmîlzî-kıymet e!yâsını dahi verdi$i hâlde nâmûsunu vermemekde ısrâr eden on sekizya!ındaki bir #slâm kızca$ızı müfrezeyi terkîb eden efrâdın muhâcemât-ıbehîmiyyelerine hedef oldukdan sonra bulundu$u hânenin penceresinden atılmaksûretiyle ifnâ edilmi!dir.

Yine bu muhîtde yüzlerce hayvân: koyun, sı$ır ve bi'l-cümle hayvanât-ı ehliyyeve matbah odunlarına varıncaya kadar tekmîl havâyic-i zarûriyye, ve'l-hâsılMüslümanlara â’id bey‘ ve nakli kâbil bi'l-cümle emvâl ve e!yâ ba!larında zâbitânıbulundu$u hâlde i!gâl ordusu efrâdı tarafından gasbolunmu!dur. Dûçâr-ı tecâvüz olan

Müslüman köyleri tarafından Yunan Kumandanlı$ı'na vâki‘ olan !ikâyât, hiç bir vakitmüsemmer olmamı! ve bu cesâreti gösteren her hangi bir köylü !ikâyetini ismâ‘edecek yerde tevkîf, darb ve ölüm tehlikesine ma‘rûz kalmı!dır.

Erdek'de: Aynı fecî‘a vâki‘ olmu!, nehb ü gâret, emâkin ve mesâkine ta‘arruz,gasb-ı emvâl, hetk-i ırz ve nâmûs ve katl-i nüfûs gibi fazâyih umûr-ı tabî‘iyyedenaddedilebilecek bir !ekil almı! ve kazâ dâhilinde Rumların kesreti, i!bu tecâvüzâtıntatbîkini pek ziyâde teshîl eylemi!dir. Bayramın birinci günü, koluna bir Hilâl-ıAhmer rozeti takan Soma belediye re’îsinin on altı ya!ındaki mahdûmu Yunanzâbitânı tarafından hemân tevkîf ile habse ilkâ ve sâ‘atlerce darbedilmi!dir. Evlâdıiçün !efâ‘at taleb etmek üzre Yunan merkez kumandanına mürâca‘at eden belediyere’îsi, kumandan tarafından kolundan tutulmak sûretiyle elfâz-ı müstehcene

isti‘mâliyle alâ mele’i’n-nâs merdivenden atılmı!dır.

#!gâl esnâsında habshânede mahbûs bulunan ve cinâyetle müttehim olanmahkûmîn derhâl tahliye edilerek serbest bırakılmı! ve Kuvâ-yı Milliyye'ye intisâbıvesîlesiyle her Türk bilâ-kayd u !art birer def‘a tevkîfhâneyi ziyârete mecbûrolmu!dur: Hey’et-i Tensîkiyye Refâkat Zâbitli$i, fî 28 Eylül sene [1]336 ve bilânumarasıyla.



151

Ayvacık'a gelen Yunan kuvvetleri ahâlî ile berâber jandarmaların esliha vecebhânelerini ve efrâda tevzî‘ edilmek üzre debboyda bulunan elbise vesâ’ireyialmı!lar ve süvârî hayvanâtını bi'l-müsâdere kendi rükûblarına tahsîs eylemi!lerdir.

Ayvacık Kumandanı Yüzba!ı Arif ve Mülâzım-ı Evvel Gâlib, Mülâzım-ı Sânî#zzet efendiler i!gâl kumandanı tarafından bi't-tevkîf Edremid'e sevkedilmi!lerdir:Kal‘a-i Sultaniyye Jandarma Taburu'nun fî 31 Temmuz sene [1]336 târîh ve 3188numarasıyla.

Biga Kâ’im-i makâmlı$ı'nın emriyle Misakca havâlîsine sevkedilen jandarmamüfrezesiyle komiser mu‘âvini Gönen'den gelen bir Yunan müfrezesi tarafındander-dest ve semt-i mechûle götürülmü!lerdir: Kal‘a-i Sultaniyye Taburu'nun fî 23A$ustos sene [1]336 târîh ve 3788 numarasıyla.

Te!rîn-i Evvel'in yirmi üçüncü ak!amı Bandırma Yunan kuvâ-yı i!gâliyyesinemensûb Aydıncık karagolu efrâdından yedi Yunan askeriyle üç ba!ıbozuk, Biga'nınÇınar karyesine gelerek ahâlî-i #slâmiyyenin hânelerini taharrî vesîlesiyle birçokzî-kıymet e!yâ ve paralarını ahz u gasbeylemi!lerdir: Kal‘a-i Sultaniyye Taburu'nun fî25 Te!rîn-i Evvel sene [1]336 târîh ve 5302 numarasıyla.

Yunan kralının vefâtı dolayısıyla Bayramiç kazâsında dahi ticârethâne ve

kahvelerin kapatılması sûretiyle izhâr-ı mâtem edilmesine dâ’ir mahallî Yunan #!gâlKumandanlı$ı'nın kazâ kâ’im-i makâmlı$ına mürâca‘at-ı resmiyyesinin nazar-ıi‘tibâra alınmaması dolayısıyla Kâ’im-i makâm Kemâl Bey, Yunan kumandanıtarafından dâ’ire-i hükûmetde tevkîf ve müte‘âkiben hânesinde habs ve ihtilâtdanmen‘edilmekle berâber mahfûzen Edremid'e sevkedilmi!dir: Kal‘a-i SultaniyyeJandarma Taburu'nun fî Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîh ve 5486 numarasıyla.

Temmuz'un yirmi sekizinci günü Yunan askerinin "ile'yi i!gâli esnâsında zâbitkumandasındaki müfreze-i askeriyye hükûmet, telgraf, liman ve gümrük dâ’irelerinitaht-ı i!gâle alarak taharriyyât-ı lâzıme icrâ edilmi! ve bu miyânda telgrafhâneninkasasını kırarak mühr-i resmîyi ahz ve gümrük dâ’iresi ardiyyesinde bulunantüccâranâ â’id emti‘ayı gasbeylemi!lerdir: "ile Jandarma Kumandanlı$ı'nın fî 30Temmuz sene [1]336 târîh ve bilâ-numarasıyla.

Balıkesir'in i!gâlinden üç gün sonra jandarma alayı dâ’iresiyle merkez bölü$ütefrî !âtı ve santral ve yirmi telefon makine ve levâzımı ve nevâhîye merbût bütüntelefon hutûtu ve alay debboyunda mevcûd bi'l-umûm esliha ve cebhâne, kaputvesâ’ir, Yunanlılar tarafından kâmilen gasbedilerek #zmir'e sevkolunmu!dur: BalıkesirAlayı'nın fî 27 A$ustos sene [1]336 târîh ve 198 numarasıyla.



152

1- Yunanlıların i!gâli altında bulunan Biga, Ezine, Bayramiç, Ayvacıkkazâlarında Yunanlıların ahâlîye ta‘arruzlarından ve keyfe-mâ-ye!â’ hâne taharrîsivesîlesiyle halkı darb ve i!kence etmelerinden ve mu‘teberân-ı ahâlîyi bilâ-sebebtevkîf etmelerinden dolayı, mezkûr mahaller ahâlisinin ahvâl-i rûhiyyeleri fenâdır.

2- Yunan kumandanı Ezine e!râf ve mu‘teberânından on be! ki!iyi Yunanlılaraleyhine propaganda yapmak vesîlesiyle tevkîf ve deh!etli sûretde darbetmi!dir.

3- Çanakkale'den Ezine'ye giden dört araba yolcusu Sarımsak köprüsü civârında

bulunan Yunan devriyesi tarafından tevkîf olunmak istenilmi! ve merkûmlarkaçmı!dır. Fakat cümlesi Ezine'ye muvâsalatlarında tevkîf ve !iddetle darb vehabsedilmi!lerdir.

4- Çanakkale'ye merbût Muradlar karyesine bir Yunan müfrezesi gelerek nâhiyea‘zâsından Molla Mehmed, Ahmed A$a nâmındaki e!hâsı tevkîf ve Bayramiç'esevketmi!lerdir: Çanak Taburu'nun fî 20 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîh vebilâ-numarasıyla.

Te!rîn-i Sânî'nin on altısında müsellah bir çok Rumlar, Kuruçe!me karyesinibasarak ahâlîden Hüseyin o$lu Mustafa'nın hânesi derûnundakileri darb ve ate!dekızdırdıkları saçaya$ını merkûm Mustafa'nın ba!ına geçirmek sûretiyle i!kence

eylemi!ler ve karye dâhilinde ele geçirdikleri pâre ve zî-kıymet e!yâyı ahz ugasbeylemi!lerdir: Hüdâvendigâr Alayı'nın fî 27 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîh ve10059 numarasıyla.

Silivri'yi i!gâl eden Yunan kuvvetlerinden bir kısım efrâdla Fenâr, Çanta,Sürgün karyesi Rumlarından ba‘zıları jandarma zâbitânından Mülâzım-ı Evvel Nazmive Bahri efendilere "Hey, buraya bakınız, siz Yunan jandarmasısınız. Bundan sonrasakın Rumlara ili!meyesiniz. Sizin tanıdı$ınız Kral Aleksandıros'dur." ve ba!larındakikalpa$ı irâ’e ile "Kafanızda bu tencereleri ne tutuyorsunuz; çıkarınız, atınız." gibi veemsâli hakâretlerde bulunmu!lar ve bi'l-umûm me’mûrînin oturmakda olduklarıkırâathâneden yine mûmâ-ileyhimi "Burada i!iniz ne? Koca çeteciler haydi dı!arıçıkın." hitâbıyla kahvehâneden ko$mu!lardır: Çatalca Jandarma Taburu'nun fî 3Temmuz sene [1]336 târîh ve 2637 numarasıyla.

Ayvacık kazâsını i!gâl eden yüz ki!ilik bir Yunan müfrezesi tarafından kazâ jandarma efrâdının silâh ve cebhâneleriyle süvâri efrâdının hayvanâtı ve ahâlîyedindeki esliha, müsâdere edilmi! ve jandarma zâbitânından Yüzba!ı Arif,Mülâzım-ı Evvel Gâlib, Mülâzım-ı Sânî #zzet efendiler de müfreze tarafından tevkîfve mahfûzen Edremid'e sevkolunmu!dur: Çanakkale Taburu'nun fî A$ustos sene[13]36 târîh ve 3252 numarasıyla.



153

Ayvacık'ın Küçükkuyu Jandarma Karagolu efrâdından Hasan o$lu Osmanberây-ı vazîfe Ahmedce iskelesinde bulundu$u sırada zeytun fabrikası sâhiblerindenFalavko'nun hânesine geceleyin silâh atdı$ı cürmüyle der-dest ve mahfûzen Ayvacıki!gâl kumandanı nezdinde tevkîf edilmi! ve ikrâr-ı cürm etdirmek maksadıyla nefer!iddetle darbolunmu!dur: Çanakkale Taburu'nun fî 3 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîhve 5635 numarasıyla.

Yunan i!gâlinden sonra tekmîl #slâm karyelerindeki silâhlar, av tüfenkleri dedâhil olmak üzre tamâmen toplanmı! halbuki Hıristiyan karyelerine bi'l-akis silâh

tevzî‘ edilmek sûretiyle, bunların kurâ-yı #slâmiyyeye tecâvüzleri iltizâm ve te’mînolunmu!, bu yüzden bi'l-hâssa Gemlik ve Orhangâzi mıntıkalarında #slâm köylerinemüsellahan ve müctemi‘an ta‘arruz eden Ermenilerin yüzlerce nüfûs-ı #slâmiyyeyi!ehîd etmek, hâneleri kâmilen yakmak, cevâmi‘-i !erîfe mefrû!âtına varıncaya kadarbütün emvâl ve e!yâ-yı menkûlelerini gasb ve nakletmek gibi tahammül-sûz!enâ‘atleri gerek kurâ-yı #slâmiyyede ve gerek jandarmalarda hiç bir silâhbulunmaması, Hıristiyan karyelerinin kuvâ-yı i!gâliyyece mazhar-ı himâyesi olmasıve esâsen jandarmanın îfâ-yı vazîfede serbest bulunmaması sebebiyle hiç bir ta‘kîbâtama‘rûz kalmamı!dır. #rtikâb edilen fecâyi‘ ve cinâyâtın derece-i !ümûlünü mahallindetedkîk etmek üzre makâm-ı â’idinden müsâ‘ade istihsâliyle bir zâbit gönderilmi!dir:Hüdâvendigâr Jandarma Alayı'nın fî 13 Eylül sene [1]336 târîh ve 6913 numarasıyla.

Ermeniler tarafından kurâ-yı ! slâmiyyeye vâki‘ olan tecâvüzâtı tahkîke me’mûr Merkez Hârici Bölü # ü Kumandanı Yüzba $ı Hüsni Efendi'nin raporu hulâsasıber-vech-i zîrdir.

1- 7 Eylül [13]36 sabâhı Gürün-i gayr-i Müslim karyesi Ermenilerindenmüte!ekkil kırk ki!ilik bir grub tarafından Akharim, Ma‘mûre #slâm karyeleribasılarak emvâl ve e!yâları kâmilen gasbedilmi!dir. Aynı günde Selöz-i gayr-iMüslim Ermenilerinden mürekkeb 300 ki!ilik bir cemm-i gafîr tarafından Tutlucakaryesinin muhâsarası esnâsında arkadan yeti!en on be! Ermeni süvârîsi köy halkına,kendilerinin Yunan askeri olduklarını, binâ’en-aleyh mukâvemet eylememelerinisöyleyerek köylülerin hiç birine tedâbîr ittihâz eyleme[me]lerini ve tamâmıyla gâfil

bulunmalarını te’mîn etmi! ve bu sûretle serbestçe köye girmeye muvaffak olan bugürûh, bütün emvâl ve e!yâyı kâmilen ya$ma etdikden, elliye yakın kadın, erkek veçocu$u bir sûret-i fecî‘ada öldürdükden, bi'l-hâssa bütün kadınları çırılçıplak soyarakte!hîr eyledikden sonra karyeye ate! vermi! ve mevcûd doksan hâneden ancak üç evyangından kurtulabilmi!dir. Hânelerin tahrîb[inde] el bombası vesâ’ir eczâ ve âlât-ınâriyyenin mebzûlen isti‘mâl edildi$i tahakkuk etmi!dir.

2- Fî 8 Eylül sene [13]36 târîhinde ale's-sabâh Orhangazi'nin Yunan kuvvetleritarafından i!gâli üzerine verilen emir mûcebince #slâmlarda mevcûd bütün silâhlar iki



154

sâ‘at zarfında i!gâl kıta‘âtına teslîm edilmi! ve kendi silâhlarının toplandı$ını görenErmeniler, bunu kâfi bir ni!âne-i te!vîk addederek ta‘arruzâta ba!lamı! ve bu yüzdenolarak yevm-i mezkûrda #znik'den kasabaya gelmekde olan bir nefer katledildi$i gibiertesi gün, ya‘ni 9 Eylül sene [13]36 târîhinde Çilingir arasında #slâmlara â’id altı yüzkoyunluk bir sürü, cebr ve !iddet isti‘mâliyle çobanların elinden alınmı!; yine ayn-ıgünde, Yalova'dan Orhangazi'ye gelen sabun ve !eker gibi e!yâ-yı ticârîyyeyi hâmilbe! araba yine mezkûr Çilingir Ermenileri tarafından yol ba$ı yapılmak sûretiylegasbolunmu! ve yine aynı günde Yeniköy altında #znik tarîkiyle Yeni!ehir'dengelmekde olan Re!âdiye'de "eyh "erefeddin Efendi'nin dâmâdı Hâfız Efendi â’ilesiyledi$er bir erkek yolcu gâ’ib edildi$i gibi Cedîd nâhiyesinde mevcûd olan yirmi #slâmhânesi, nâhiye-i mezkûre Ermenileri tarafından kâmilen ya$ma edilmi!, hânelerinkapu, cam ve çerçeveleri tahrîb ve naklolundu$undan ahâlî-i #slâmiyye meskensizbırakılmı!dır.

3- 6 Eylül sene [13]36 târîhinde Akharim karyesinden Sâlim A$a ve Ma‘mûrekaryesinden Giridli Ali Bey nâmındaki e!râf Selöz-i gayr-i Müslim Ermenileritarafından da$a kaldırılmı! ve bunlardan on iki bin lira fidye-i necât taleb edilmi! isede geceleyin Hacı Sâlim A$a'nın ansızın firârı üzerine Ali Bey de serbest bırakılmı! fakat Ali Bey'in yirmiyi mütecâviz mandası ve ev e!yâsı kâmilen ya$ma edilmi!dir.

4- Ermenilerin #slâm ahâlîye kar!ı besledikleri hissiyyât-ı !enî‘a veintikam-cûyâne netâyicinden olmak üzre Gemlik'in i!gâli günü Gemlik caddesindenOrhangâzi'ye kaçmakda olan kadın, erkek on nüfûs sûret-i fecî‘ada !ehîd edildiklerigibi Orhangâzi'nin Çeltikci, Gürün'ün Geçic karyelerinden berây-ı maslahat Gemlik'egidenlerden kadın, erkek on be! nüfûs, Gemlik hudûdu dâhilinde yine mezkûr e!hâstarafından bilâ-istisnâ katlolunmu!lardır.

5- Gemlik ve Orhangazi kazâları ahâlî-i #slâmiyyesi i! ve güçlerini tamâmenterkederek hânelerinde kapanmakda ve bu yüzden bi'l-hâssa bu sene pek kesretli olanzeytun hâsılâtı kırlarda terkolunmakdadır.

6- Arzolunan ef‘âl-i cinâ’iyye mütecâsirlerinin tecziyesi husûsundaki

müte‘addid mürâca‘atlarda "Bunun âsâyi!-i memleketi muhil cerâ‘imden olmasınamebnî ancak Gemlik'de te!ekkül edecek Yunan dîvân-ı harbinin cümle-iselâhiyyetinden oldu$u" cevâbı verilerek hiç bir !ey yapılmamakdadır.

7- Yunan kumandanları, te’mîn-i âsâyi! kazıyyesinin hayr-ı husûle îsâlini arzuetdiklerini söylemekdelerse de Çilingir, Kerâmet, Yeniköy, Orta, Selöz-i gayr-ıMüslim, Gürle-i gayr-ı Müslim, Harman, Karsak gibi Ermeni köylerinde mevcûdkülliyetli esliha ve cebhâne ve bomba dercedilmedikce bunun mümkinü'l-husûs



155

olmadı$ı muhakkak ve zavallı #slâm ahâlî dâ’imâ ölüme mahkûm bir sûretdebeklemeye mecbûrdur.

8- Köy köy dola!ılacak olursa daha pek çok fecâyi‘e tesâdüf edilece$i!übhesizdir. Sansür hey’eti fa‘âliyyetde oldu$undan, ahâlî vakâyi‘i tamamıyla arz[a]cesâret edememekde, me’mûrîn-i hükûmet de mahkûmiyyet-i siyâsiyye endî !esiylehiç bir fa‘aliyet gösterememekdedir: Hüdâvendigâr Alayı'nın fî 21 Eylül sene [1]336târîh ve 7146 numarasıyla.

Hükûmetce ihzâren aranılmakda olan Ömer nâmındaki bir !ahsı der-destetmelerinden dolayı Büyükçekmece Jandarma Takımı efrâdından Mehmed o$luAhmed ve Satılmı! o$lu Mehmed, Yunan Tabur kumandanı tarafından tevkîf edilerekberây-ı isticvâb Hadımköy Divân-ı Harbi'ne sevkedilen Kabakca istasyonu karagoluname’mûr jandarma neferi Ahmed o$lu Abdullah ve Hüseyin o$lu Durmu!, Kabakcakaryesi korucusuyla bir nefer de ayn-ı günde tevkîf olunarak jandarmaların silâh,cebhâne, kasaturalarını, korucunun tabancası, askerin de yine kasaturası ahz vekendilerini !iddetle darbeylemi!lerdir. Çatalca Jandarma Taburu'nun fî 15 Haziransene [1]336 târîh ve 2284 numarasıyla.

De$irmenköy jandarmalarının eslihası, i!gâl kuvvetleri tarafından alınmı! veefrâd esîr edilmi!dir: Çatalca Jandarma Taburu'nun fî 22 Temmuz sene [1]336 târîh

ve 2576 numarasıyla.

1- Bursa havâlîsini i!gâl eden Yunan kıta‘âtı ahâlînin arpa, bu$day, yulaf veotlarını bilâ-ücret ve vesîka dahi vermeksizin almı!lardır.

2- Bursa'nın i!gâli üzerine yerli Rumlar tarafından civâr kurâ ve çiftliklerdebulabildikleri e!yâ, hayvanât, pâre vesâ’ireyi ya$ma etmi!ler ve muhâlefet etmekisteyenlere de silâh isti‘mâl eylemi!lerdir. Ta‘arruza u$rayan köy ve çiftlik civârındabirçok cenâzelere tesâdüf edilmi!dir: Hüdâvendigâr Jandarma Alayı'nın fî 19 Temmuzsene [1]336 târîh ve 5840 numarasıyla.

Sinekli istasyonuna gelen bir Yunan bölü$ü, istasyon muhâfazasına me’mûr iki

nefer ile bir polisin ve berây-ı vazîfe mevki‘-i mezkûrda bulunan üç jandarmanınsilâhlarını alarak esîr-i harb sıfatıyla Çerkesköyü'ne sevkeylemi!lerdir: ÇatalcaJandarma Taburu'nun fî 8 A$ustos sene [1]336 târîh ve 1313 numarasıyla.

Karacabey kazâsındaki jandarmaların umûmiyetle eslihası Yunanlılar tarafındanalınmı!dır: Mıntıka Müfetti!li$i'nin fî 11 A$ustos sene [1]336 târîh ve 29numarasıyla.



156

Mudanya'da bulunan jandarmaların silâhları da toplatılmı!dır: HüdâvendigârJandarma Alayı'nın fî 27 A$ustos sene [13]36 târîh ve 6511 numarasıyla.

Kurban Bayramı'nın birinci günü Kırka$aç Hükûmet Kona$ı'na ke! îde edilecekbayra$a, Yunanlılarca mümâna‘at olunmu!dur: Karesi Jandarma Alayı'nın fî 31A$ustos sene [1]336 târîh ve 217 numarasıyla.

Yunan i!gâli altında bulunan jandarma kıta‘âtının kâffesinin silâhlarıYunanlılarca müsâdere olunmu!dur: Hüdâvendigâr Jandarma Alayı'nın fî 9 A$ustos

sene [1]336 târîh ve 6821 numarasıyla.1- Yunan kralının yevm-i vefâtında taht-ı i!gâllerinde bulunan Memâlik-i

Osmâniyye'de Yunan memleketi gibi alâ’im-i mâtem olmak üzre 17 Te!rîn-i Evvel[13]36 târîhinden i‘tibâren üç gün müddetle bi'l-umûm ticârethâne ve kahvehânelerinmesdûd bulunması Yunan Kumandanlı$ı tarafından emredilmi! ve bu gibi merâsimealı!mamı! olan ahâlî yine dükkânlarını açmak istediklerinden bu gibilerin dükkânlarıYunan devriyelerince cebren kapatdırılmı!dır.

2- Kralın vefâtı dolayısıyla Yunanlılarca yapılmakda olan merâsime, jandarmalarımızın da mevcûd silâhların namlu kısmı a!a$ı olmak üzre ta!ınmasısûretiyle i!tirâkleri içün tazyîkâtda bulunulmu!dur: Kal‘a-i Sultaniyye Taburu'nun fî 4

Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîh ve 5478 numarasıyla.

Balıkesir'in Bigadiç karyeli Hüseyin o$lu Mustafa ile birâderi Ahmed,Balıkesir'den Çayırhisar'a giderlerken kasaba medhalinde on ki!ilik bir Yunandevriyesinin tecâvüzâtına u$ramı!lar ve kırk aded yüzlük evrâk-ı nakdiyyeleriyle birmikdâr e!yâlarını aldırmı!lardır: Karesi Alayı'nın fî 9 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîhve 1572 numarasıyla.

1- Te!rîn-i Sânî'nin yedinci günü ak!amı Tahtalı mer‘âsında bulunan on birhâneden ibâret yörükler, Tahtalı karyesinden olmaları melhûz dokuz müsellah Rumtarafından basılarak e!yâlarının ya$ma ve yörüklerden iki ki!i fenâ hâlde darb ve dörtgüne kadar bin lira tedârik ederek ta‘yîn edecekleri mahalle bırakılması içün tehdîdât

ve tenbîhâtda bulundukdan sonra firâr etmi!lerdir.

2- Te!rîn-i Sânî'nin yirmi yedinci gecesi Bursa'nın Ovaakça karyesi tarz-ıtekellümlerine nazaran Rum oldukları zannedilen müsellah otuz kadar e!hâs-ımechûle tarafından basılarak karye ahâlîsi umûmiyetle darb ve tahkîr ve bir çokzî-kıymet e!yâ ahz u gasbedilmi!dir.

3- Te!rîn-i Sânînin yirmi ikinci günü berây-ı ta‘kîb Bursa'nın Ma[s]harahasankaryesi yirmi ki!ilik birer Rum çetesi tarafından tecâvüzâta u$rayarak bir çok e!yâ



157

gasb ve karyeden Hacı Mehmed nâm !ahıs katlolunmu!dur: Hüdâvendigâr JandarmaAlayı'nın 1/12/[13]36 târîh ve 101142 numarasıyla.

Te!rîn-i Sânî'nin yirmi altıncı günü berây-ı ta‘kîb Balıkesir'in #vrindinâhiyesinin Ya$lılar karyesine gelmi! olan Mülâzım Kondoros kumandasındaki veYunan müfreze-i askeriyyesi silâh aramak bahânesiyle ahâlîye bir çok hakâret vemezâlimde bulundukdan ve askerlere bıçak te!hîr etdi$i iddi‘âsıyla câmi‘ hatîbi AliEfendi'yi abdest almakda iken !ehîd ve karyeden cebren iki koyun da gasbederekhey’et-i ihtiyâriyyeye münderecâtı mechûl bir zabıt varakasını temhîr etdirdikden

sonra nâhiye merkezine avdet eylemi!lerdir: Karesi Jandarma Alayı'nın fî 29 Te!rîn-iSânî sene [1]336 târîh ve 1982 numarasıyla.

Te!rîn-i Sânî'nin on dokuzuncu günü sabâhı Gönen kazâsının Çakmak nâm-ıdi$eri Eriklioba karyesinin bir Yunan müfreze-i askeriyyesi tarafından abluka edilerekhânelerde taharriyyât yapılmı! ve ba‘zı e!hâsdan be! kuzu ve otuz kadar tavuk ve birmikdâr da pâre gasbolundu$u gibi müfrezenin vürûdunda karyede bulunup da esnâ-yıtaharriyyâtda gaybûbet etmesinden dolayı Veli o$lu Mehmed'e â’id samanlı$ıbi'l-ihrâk köyü terkeylemi!dir. Müfrezenin köyden ayrılmasını müte‘âkib civârdani!idilen bir kaç el silâh sesi üzerine müfrezenin bir kısmı tekrâr köye avdetle karyedenelli ya!larında #brahim o$lu Ahmed'i katl ve merkûmla berâber Ahmed o$lu Davud,

Ramazan o$lu Süleyman, Süleyman zevcesi Hanife, Muhtâr Ramazan, Rüstem o$luAdem, Ömer o$lu Halil, Mehmed'in â’ilesi Elif, Yetim Mehmed o$lu Hasanmahdûmu Arif, Emin o$lu Halil, Uzun Mehmed, Halil o$lu Halil nâm e!hâsa â’idhânelerle e!yâ ve zahîreleri ihrâk ve Halil o$lu Hüseyin, Hüseyin o$lu #smail, Tahiro$lu Ramazan, Adem o$lu Ali, Osman o$lu Bekir, Hasan o$lu Adem nâmındakiler demüte‘addid mahallerinden kama ve dibçikle cerh ve Ali o$lu Halil, #smail o$lu UzunMehmed A$a, #brahim o$lu Ali, Rüstem o$lu Adem, Halil o$lu Mustafa, #smail o$luUzun Mehmed A$a kerîmesi Ay!e, #brahim o$lu Mehmed, Halil o$lu Hüseyin nâme!hâs, darb ve bir çok e!yâları gasbolunmu!dur: Karesi Alayı'nın fî 2 Kanûn-ı Evvelsene [13]36 târîh ve 2018 numarasıyla.

Merkez jandarma süvârî efrâdından Kalkandelen muhâcirlerinden Arnavud

Ahmed o$lu Halil Necati, Yunanlılar aleyhinde tefevvühâtda bulundu$u bahânesiyleKaresi Merkez Kumandanlı$ınca 23 Te!rîn-i Sânî sene [13]36 târîhinde tevkîf veelleri kelepçeli olarak Manisa Dîvân-ı Harbi'ne sevkolunmu!dur: Karesi JandarmaAlayı'nın fî 27 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîh ve 1943 numarasıyla.

1- Erdek'in i!gâlini müte‘âkib mevcûd jandarmanın bir kısmı firâr eylemi! vekısm-ı di$eri de terk-i vazîfe etdirilerek, bunların yerlerine kâ’im olmak üzre mahallîdespothânesi emrinde milis te!kîlatı yapılmı! ve yine despothânede müte!ekkil birhey’et tertîb ve te!vîkiyle efrâd-ı merkûme gece ve gündüz #slâm hânelerinin ve genc



158

ve ihtiyâr bi'l-cümle erkekleri habshâneye sevk ve envâ‘-ı i!kenceye tabi‘ tutulmaksûretiyle envâ‘-ı mezâlim icrâ ve ahâlî-i mevkûfe, pâre mukâbilinde tahliyeolunmu!dur.

2- Ahâlî-i #slâmiyye tarafından Bandırma Yunan #!gâl Kumandanlı$ı'na vâki‘olan mürâca‘ât ve !ikâyât üzerine milis efrâdının vazîfelerine sûret-i resmiyyedehitâm verilmi! ise de hafî ve celî sûretde despothânedeki hey’etin nüfûz ve emriyleharekât-ı tecâvüzkârâneleri temâdî eylemekde bulunmu!dur.

3- Her on be! günde bir def‘a umûm #slâm erkekleri Rum ahâlî vâsıtasıylatoplatdırılarak bir çok hakâret altında taht-ı tevkîfe alındıkdan sonra geceleri de$nekve sopalarla fecî‘ bir sûretde darb ve cerhedilmekde ve mâlları da ya$ma olunmakdave bu miyânda genc erkek ve kızların nâmûs ve iffetlerine tecâvüzâtdabulunulmakdadır. Bundan ba!ka mevkûfînin kolları arkalarına ba$lanarak a$ızlarınabirer de$nek verildikden sonra köpekler gibi havlatdırılmak istenildi$i sırada bi't-tab‘a$ızlarından yere dü!en de$ne$i tekrâr a$ızlarına almak içün cebren yere e$dirildikleriesnâda kollarının arkaya ba$lı olmalarından nâ! î yüz üstü yere dü!melerini müte‘âkibetrâflarında bulunan ve bu i!kenceyi bilâ-rahm tatbîk eden Rum ahâlî tarafındanbî-çâre maznûnîn odunlarla darb ve cerhedilmi!dir.

4- Erdekli Seyyid nâmındaki bir gence bir gecede otuz Rum tarafından fi‘l-i!enî‘ icrâ edilmi!dir.

5- Kasabanın umûmî ya$masında me’mûrînden Kazâ Müftîsi Hüseyin HüsniEfendi ile Tahsîl Me’mûru Hayri efendiler de dâhil olmak üzre bir çok e!hâsın mâllarıya$ma edilmi!dir.

6- Kırk-elli seneden beri bâ-tapu #slâmlar elinde bulunan emlâk, Rumlartarafından bilâ-muhâkeme gasbolunmu!dur.

7- Te!rîn-i Evvel'in yedinci günü Aydıncık nâhiyesi merkezinden hareketleErdek tarikîyle berây-ı ticâret Konya'ya gitmekde olan yetmi! ya!larında "erif o$luRâ’if A$a nâmındaki birisi esnâ-yı râhda darb ve cerhedildikden sonra nakd-i

mevcûdu kâmilen gasbolunmu!dur.

8- Ayn-ı târîhde Rusûmât me’mûrlarından Salih Efendi dahi bilâ-sebeb çar!uortasında on dokuz mahallinden cerhedilmek sûretiyle !ehîd edilmi!dir. Yine ayn-ıtârîh ve sâ‘atde Düyûn-ı Umûmiyye me’mûrlarından Hasan Efendi dahi on yerindenmecrûhen katledilmi!dir. "ühedâ-yı mûmâ-ileyhimânın kâtilleri, e!kıyâ-yıme!hûreden Sevdalı o$lu Estelyano ve #stanbullu Arabacı o$lu Kosti oldu$u hâldemahallî Yunan müfrezesince der-dest edilmi!ken yarım sâ‘at sonra Kosti serbestbırakılmı! ve di$eri Estelyano da Bandırma'ya sevkedilmi! ve 22 Te!rîn-i Evvel



159

târîhinde her ikisi dahi me!hûr çete rü’esâsından Kırçaki ve rüfekâsı ile berâber teslîhedilerek ve yedlerine de Yunan Kumandanlı$ınca bir vesîka verilerek serbestbırakılmı! ve merkûmân müsellahan tekrâr Erdek'e gelmi!dir.

9- Aydıncık nâhiyesi civârında Gönenli yetmi! ya!larında Memi! nâmında birihtiyâr, keyfî olarak icrâ edilen endâht tecrübesinde hedef ittihâz olunarakkatlolunmu!dur.

10- 25 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîhinde jandarma ile me’mûrîn emr-i ahîre

kadar hükûmetden dı!arıya çıkarılmamı! ve kapıya nöbetçi ikâme olunarak mevkûfbulundurulmu!dur. Bu esnâda bi'l-umûm Rum ahâlî "büyük-küçük, erkek-kadın"müsellah olarak Bandırma'dan mürûr eden kırk ki!ilik bir müfrezeye iltihâk ederek#slâm mahallâtını ablûka eylemi!ler ve taharriyât icrâ etmi!lerdir. Bu sırada ellerinegeçen zükûr-ı #slâmiyye bi’d- der-dest habshâneye sevkedilmi! ve esnâ-yı râhdatarafeynden sıralanmı! olan ahâlî-i Hıristiyâniyye, ellerindeki sopalarla bu bî-çârelerhurde-ha! edilinceye kadar darbolunmu!lardır. Ve kazâ kâ’im-i makâmı dahi dâhilolmak üzre bi'l-umûm me’mûrîn-i hükûmet yûhâ sadâlarıyla tahkîr edilmi!dir:Müstakil Erdek Takımı'nın fî 12 Kânûn-ı Evvel sene [1]336 târîh ve bilâ-numarasıyla.

1- Ezine Yunan #!gâl Kumandanı Mülâzım Sotiri'nin refâkatında e!irrâdan vehabshâne firârîlerinden Dönme Mehmed'le öteden beri Yunanlılar tarafından

hafiyelikde müstahdem Ezineli Yani, nâmındaki !ahıs oldu$u hâlde hayvanâtıahâlîden tedârik olunmak sûretiyle te!kîl eyledi$i on dört ki!ilik bir süvârîmüfrezesiyle Kânûn-ı Evvelin birinci günü Sarıçalı ile Kalveres Çiftli$i arasındakiHasanlar obasını basarak Mustafa Çavu!'un hânesinde taharriyât icrâ etdi$i vemukaddemâ e!kıyâ tarafından gasbedilmi! ba‘zı e!yânın zuhûruna binâ’en tazyîk vetehdîd edilen merkûmdan yüz Osmanlı altunu ile bir be!i birlik ve bir mikdâr zînetaltununın rü!vet olarak gasbolundu$u.

2- Top muhâfızı olarak Halilili karyesinde bulunmakda olan topçu neferlerdendördünün e!kıyâya yataklık etmekde oldukları bahânesiyle Ezine #!gâlKumandanlı$ınca tevkîf ve içlerinden birisi bi'l-âhire serbest bırakılarak di$er üçü

mahfûzan Edremid'e sevkolunmu!lardır.

3- Bayramiç jandarma takımı kumandanının te!ebbüsüyle mukaddemâ istirdâdedilen takım eslihası, Ezine'den Bayramiç'e vürûd eden bir Yunan müfrezesitarafından silâhların i‘âdesinin di$er kazâlara da sû‘-i te’sîr hâsıl eyledi$inden bahisleon üç silâhdan mâ‘adâsı be-tekrâr müsâdere olunmu! ve bu sûretle Biga'da on,Ayvacık'da iki, Ezine'de üç ve Bayramiç'de bırakılan on üç aded müstesnâ olmak üzremezkûr kazâlardaki bi'l-umûm esliha Yunanlıların yed-i gasbına geçmi!dir.



160

4- Biga Yunan i!gâl kuvveti, yüzba!ı kumandasında iki yüz elli mevcûdlu birbölükle takviye edilmi! ve Gâvûr #mâm nâmıyla ma‘rûf #mâm Feyzi Efendi ve refîkiYunanlılarca der-dest ve tevkîf olunmu!dur.

5- Ezine Jandarma Takımı efrâdından Mehmed o$lu Mehmed yedinde görülenbir #ngiliz silâhından dolayı tevkîf olunmu!dur: Çanakkale Jandarma Taburu'nun fî 11Kânûn-ı Evvel sene [1]336 târîh ve 6174 numarasıyla.

1- 11/12/[13]36 târîh ve 6174 numaralu raporun dördüncü mâddesinde

Yunanlılar tarafından tevkîf edildi$i bildirilen Biga kazâsının Asmalı karyesindenGâvûr #mâm nâm Feyzi Efendi ile karye-i mezkûreli refîki Ali Çavu!, Yunanlılarcamahfûzan Bandırma'ya sevkolunmu!dur.

2- Kânûn-ı Evvel'in on dördüncü günü Ezine-Sarıçalı arasında #kiderbend nâmmevki‘de kırk ki!ilik bir Yunan müfrezesiyle yirmi altı mevcûdlu Sadık çetesiarasında bir müsâdeme vukû‘a gelmi! ve müsâdemede bir Yunan onba!ısınınmaktûliyeti ve bir Yunan neferinin mecrûhiyetiyle netîcelenmi! ve çete bir zâyi‘âtau$ramaksızın çekilüp gitmi!dir. Müsâdeme esnâsında berây-ı maslahat Ezine'yegitmek üzre mahall-i müsâdemeden geçmekde olan Dümrek karyeli Mustafa, Hâ!im,Kâzım, Halilili karye muhtâr-ı sânîsi Hüseyin ve karye-i mezkûre korucusu Ali nâme!hâs iki âte! arasında kalarak oldukları yerde ihtifâ eylemi!ler ve ba‘de'l-müsâdeme

Yunanlılara teslîm olmu!lardır. Kendilerinin gayr-i müsellah bulunmalarına ra$menYunanlılar, e!kıyâlara müsâdemede yardım etdikleri bahânesiyle merkûmûnu Ezine'yesevk ve habseylemi!ler ve geceleri habshânede kasatura ile darb ve cerhetmeksûretiyle i!kenceye ma‘rûz bırakmı!lardır. Bunlardan korucu Ali eser-i darbdan veba!ının dört mahallinden sopa ile aldı$ı cerîhadan müte’essiren vefât eylemi!dir.

3- Ulahlı nâhiye müdîri, nâhiyeye merbût Kösedere karyesinde mukîm tebe‘a-iOsmâniyyeden Rum papasının bir müddetden beri pazar günleri hânesine ke! îdeeyledi$i Yunan bandırasını ba‘de-mâ çekmemesi içün nâhiye Jandarma KumandanVekîli Ser-çavu! Tahsin'e !ifâhen verdi$i emri, Jandarma Kumandan Vekîli KösedereJandarma Karagol Kumandanı Ali Çavu! vâsıtasıyla infâz etmek istemi! ve papasa

vâki‘ olan bu tenbîhâtdan Yunan kumandanlı$ı haberdâr olarak Tahsin ve AliÇavu!ların der-destlerine te!ebbüs olunmu!dur. Yunanlılarca taharrî edilmekdeolduklarından haberdâr olan Tahsin ve Ali çavu!lardan Tahsin Çavu!, firâren taburmerkezine iltihâka muvaffak olmu! ise de gaybûbet eden Ali Çavu!'un mahall-iihtifâsı henüz anla!ılamamı!dır: Çanakkale Jandarma Taburu Kumandanlı$ı'nın18/12/[13]36 târîh ve 6281 numarasıyla.

1- Balıkesir'in Üçpınar, Ay!ebacı, So$ukkuyu karyelerinde iki Yunan ahâlî-i#slâmiyye[ye] i!kence ve emvâl ve hayvanâtını gasb ve sirkat eyledikleri istihbâr



161

olunarak merkûmûn muhtelit bir müfreze tarafından der-destle Balıkesir-YunanKumandanlı$ı'na teslîm edilmi!dir.

2- Akçaköylü Halil A$a'nın pârelerini gasbeden !akî Arab Hasan o$lu Halil ilerefîki Arif'i hükûmete ihbâr eden Bayat karyeli Mehmed o$lu #dris, Akçaköyü'ndenMustafa o$lu Halil, Mustafa o$lu Hasan ve Hüseyin o$lu #smail nâmındaki e!hâs,Yunanlılar tarafından bi-gayrı hakkın tevkîf edilmi!lerdir.

3- Balıkesir'den karyesine gitmekde olan Kocapınar karyeli Ramazan o$lu Aziz

yolda bir Yunan onba!ısıyla bir sivilin ta‘arruzuna u$ramı! ve sekiz yüz guru!lakordon bir sâ‘atı gasbolunmu!dur.

4- Balıkesir'in Ortamandıra karyesinden Bayram A$a'nın on re’s sı$ırı Yunanaskerleri tarafından cebren gasbolunarak Balıkesir'e sevkedilmi!dir.

5- Balıkesir'den bir çok erzâk vesâ’ire ile karyelerine gitmekde olan ikiMüslüman, Pa!aköy karyesi civârında bir Yunan askeriyle bir sivilin ta‘arruzunadûçâr olma$la nakd-i mevcûdu gasbolunmu!dur.

6- Eylül'ün on dokuz, yirmi ve yirmi birinci günleri Balıkesir'in #vrindinâhiyesiyle kurâsından silâh toplamak bahânesiyle me’mûr edilen bir Yunan

müfrezesi ahâlî-i #slâmiyyeye yapmadı$ı hakâret ve i!kence kalmamı!dır. Bozvirankaryesinden Mustafa Mustafa, Demirci Mehmed, Bayram "akir, Muhtâr #smail, EminMustafa, Hatîb Mehmed Efendi, Ahmed Hüseyin, Ahmed #brahim, Halil #smail, Halil"evki ve Karacebi! karyesinden "erif Hacı Ali, Molla Ahmed Yusuf, Ta!cı Mustafanâmındaki e!hâs pek fecî‘ bir tarzda darb ve esnâ-yı darbda ayaklarından tavana asupaltında saman yakmak sûretiyle te!dîd-i zulm ve !enâ‘atde bulunulmu! ve !iddet-idarbdan Karacebi! karyesinden "erif o$lu Hacı Ali'nin vefâtına sebebiyet verilmi!dir.

7- Balıkesir'in Ortamandıra karyesi sı$ır hayvanâtı miyânından yedisi Yunanlılartarafından mer‘âdan kaldırılarak götürdüklerini köylüler tarafından görülerek ta‘kîbedilmek sûretiyle ellerinden istirdâd edilebilmi! ise de askerlerden birisi tarafındanatılan bir revolver kur!unuyla Sı$ırtmaç Mustafa o$lu #smail maktûl dü!mü!dür.

8- Balıkesir'in Satılmı! karyesi ahâlîsinden Ali o$lu Halid, Ahmed o$lu #brahim,Mustafa o$lu Mehmed Emin ile Aziz #shak Mehmed ve Emin o$lu Feyzullahnâmındaki e!hâs, karyeleri civârındaki ormandan odun kesmek üzre gitmekdeler ikenönlerine çıkan asker elbiseli yedi e!hâs-ı müsellah tarafından tevkîf olunmu!lardır. Veiçlerinden Halid, ile Mehmed ber-takrîb firâra muvaffak olmu!lardır. Di$er üçübi'l-âhire Ça$ı!-Orhaniye karyeleri arasında Hacı Ra!id denilen çe!me yanında, ormankenârında cerh ve katledilmi! oldukları hâlde bulunmu!lardır.



162

9- Sındırgı kazâsının Câmi‘-i Cedîd mahallesinde mukîm #nâs MektebiMüdîresi "eref #rfan Hanım'a bir müddetden beri harf-endâzlıkda bulunup !ahıslarınıtanıdı$ı iki Yunan çavu!u tarafından mûmâ-ileyhânın ikâmetgâhı penceresini kırupiçerüye atlama$a te!ebbüs etmi!lerse de vâki‘ olan feryâd ve istimdâdı üzerine firâreylemi!lerdir.

10- Yedi Yunan askeri Balıkesir'in Korucu nâhiyesinin Çobanlar karyesinevürûd ve silâh aramak bahânesiyle bir çok e!hâsı darb ve silâh bulacakları yerdehânelerini aradıkları e!hâsdan cem‘an 126 rub‘iyye, 30 yirmilik, 20 seksenlik altun ve

otuz aded yüz guru!luk banknot gasbeylemi!lerdir.

11- Balıkesir pazarından mübâya‘a etmi! oldukları erzâkla berâber karyelerineavdet eden Bigadiçli Bekir #smail ve #smail Hâfız Mehmed, Kerim Ahmed ve #brahimile Arif Hoca nâmındaki e!hâs, Pa!aköy karyesi civârında bir Yunan askeriyle birsivilin ta‘arruzuna dûçâr olmu!lar ve üzerlerindeki yirmi banknot ile üç çift kundura,be! lira kıymetinde bir çıkın ekmek vesâ’ir erzâklarını gasbettirmi!lerdir.

12- Müsellah iki Yunan asker elbiseli ve üç ba!ıbozuk ki cem‘an be! !ahısEdremid'in #nönü karyesini basarak karye câmi‘inde bulunmakda olan on iki ki!iyiköy kahvehânesinde habsetdikden sonra Kundakcı #smail A$a'nın hânesine girerekpâre talebiyle â’ilesini darbetmi!lerse de fakr-ı hâlinden dolayı bir !ey alamayarak

Rukiye nâmındaki di$er kadının hânesine de ayn-ı maksadla girüp mezbûreyi âlet-ikât‘ia ile darb ve cerhle yüz liralık evrâk-ı nakdiyyesiyle bir çok e!yâsı vemüte‘âkiben Ali Çoban o$lu Mehmed'in hânesinden de on be!ibiryerde altun ve otuzbe! aded yüzlük varaka-i nakdiyye ile kadınlara mahsûs ba!lık altunlarınıgasbeylemi!lerdir.

13- #zmir Müretteb Kolordu Kumandanı Ceneral #vanof Bandırma'da te’sîsetdi$i karargâh dâ’iresini e!râf-ı beldeden toplatdırılmı! oldu$u gâyet kıymetdârhalılarla tefrî ! etdirmi!di. Bi'l-âhire mûmâ-ileyhin infikâkı hasebiyle karârgâhdâ’iresi[ni] tesellüm eden bir di$er Yunan zâbiti dâ’irede bulundu$u hâlde bu halılarıKuvâ-yı Milliyye'ye â’idiyeti bahânesiyle sâhiblerine i‘âde etmemi! ve resmen ahz u

gasbeylemi!dir.

14- Gönen kazâsıyla kurâsında bulunan zengin #slâmlar yerli Rumlarıntazyîkiyle birer sûretle Yunanlılarca taht-ı tevkîfe alınmakda ve an-asl #stanbullu olupmahallî i!gâl kumandanlı$ı müfreze kâtipli$inde müstahdem Hacı Polo nâmındaki!ahsın delâletiyle küllî mebâlî $ mukâbilinde tahliye olunmakdadır.

15- Balıkesir tüccârından Tirelizâde Ahmed Bey'in, #stanbul'dan Balıkesir'egetirmek içün Bandırma'dan geçirdi$i gâyet kıymetdâr bir oda takımı, kanapelerBandırma'da Merkez Kumandanlı$ı nezdinde bulunan bir yüzba!ı tarafından Kuvâ-yı



164

civârında hüviyet ve mikdârları mechûl bir çete tarafından soyulmakda iken Biga'danBandırma'ya mahbûs sevkine me’mûr altı ki!ilik bir Yunan müfrezesi vak‘a mahallineve e!kıyânın pusuları dâhiline vürûdu üzerine e!kıyâ tarafından müfreze üzerine ate! açılmı! ve devâm eden müsâdeme netîcesinde Yunan müfrezesinden; üç nefer maktûlve iki nefer mecrûh ve efrâd-ı ahâlîden iki Gönenli ve yedisi Bandırma ve Erdekli veErmeni milletinden dokuz ki!i maktûl dü!mü!dür. Mezkûr çete tarafından yolcularınkâffesi bilâ-tefrîk-i cins mezheb ta‘arruza u$ramı! ve soyulmu! oldu$u hâlde vak‘anınBandırma'da !üyû‘u üzerine anâsır-ı gayr-ı Müslime hâdisenin do$rudan do$ruyakendilerine tevcîh ve li-maksadin icrâ edilmi! bir husûmet telakkî ederek esâsen tehcîrmes’elesinden mugabber bulundukları ahâlî-i #slâmiyyeye kar!ı izhâr-ı adâvet içünvesîle aramakda olan Ermeniler bundan bi'l-istifâde Te!rîn-i Sânînin onuncu günüBandırma Ermeni kilisesinde ictimâ‘ ederek heyecân-âmîz nutuklar îrâdıylamüsellahan bir miting icrâsını kararla!dırmı!lardır. Yevm-i mezkûrda ba‘de'z-zevâlBandırma'ya getirilmi! olan maktûlîn, Yunan Merkez Kumandanlı$ınca cemâ‘at-iHıristiyaniyyeye teslîm kılındı$ından bir cenâze alayı tertîb ve merâsim-itedfîniyyeden sonra kiliselerde âyîn-i rûhânî icrâ edilmi! ve alâmet-i mâtem olarakErmeniler tarafından dükkânları kapatılmı!dır.

Te!rîn-i Sânî'nin on birinci günü Bandırma'daki hâdiseden haberdâr olmalarıdolayısıyla Bandırma'nın Ömerköyü'nden on-on be! kadar köylü karyelerinden

Mustafa o$lu #smail'in Bandırma'da #hsâniye mahallesinde mukîme menkûhasınıcem‘iyetleri icrâ edilmek üzre alıp götürmek içün nümâyi!siz ve silâhsız olarakBandırma'ya girdiklerini gören Ermeniler, ez-cümle bu gelenler miyânında Bandırmalıbir Ermeniden bir tabanca satun alan ve !imdiye kadar pâresini vermeyen karyemuhtarının o$lu Hüseyin Hüsni'yi de görerek ahz-ı intikâm zımnında merkûmunönünde bir yere tabanca bırakmak sûretiyle nezdinde silâh bulundu$unu ve Gönenvak‘asında zî-medhal oldu$unu iddi‘â ederek darb ve tevkîf ve müte‘âkiben daha birkaç ki!i üzerinde de yine ayn-ı vechile silâh ve kama bulundu$u i!â‘a edilerek Rum veErmenilerle yüzlerce serseri Yunan askerleri tarafından tesâdüf etdikleri beli ku!aklı,kalpaklı Müslümanları ve bi'l-hâssa Çerkesleri, kılık ve kıyâfetleri düzgün ma‘rûf vemünevver gençleri darb ve tevkîf ve kasabada îrâs-ı deh!ete ba!lamı!lardır. Bu

karga!alık hâd bir dereceye varmı! ve küme küme sivil Ermenilerle Rumlar, eskidengarazları olan Türkleri ve Müslümanları Yunan askerlerine i!âret etmek sûretiylehemân tevkîf ve esnâ-yı tevkîfde envâ‘-ı hakâret ve darba ma‘rûz bırakmakla berâberhabshâneye sevkedilmi! ve bi'l-hâssa Bandırma'nın Sı$ırcı karyesinden de HacıMurado$ulları'ndan Nâib ve Ali beyler, merkez kumandanlı$ı dâ’iresi önünde Yunanaskerleriyle Hıristiyan ahâlî tarafından pek vah!iyâne bir tarzda darbedilmi!lerdir.

Süngü takmı! Yunan efrâdı tarafından bir takım sivillerin tevkîf ve sevkinde hertarafa hücûm etmek, ko!u!mak, kö!e ba!larını tutmak gibi mecnûnâne bir takım



165

harekâtda bulunulmu!dur. Tüfenksiz bulunan ba‘zı Yunan askerlerini de ellerindekiyalın kasaturalarla ahâlîyi tedhî ! eylemi!ler ve ba‘zıları da tabancalarla kahvehâne vedükkânlara girerek mü!terilerin üzerlerini taharrî etmi!ler ve bu esnâda köyden odunsatmak üzre kasabaya gelen bir kadının merkebindeki odunları kâfile-i müsellahayamu‘âvenetlerini te’mînen silâhsız ve sivil e!hâsa tevzî‘ eylemi!lerdir.

Te!rîn-i Sânî'nin on ikinci cum‘a günü silâh taharriyâtı yapılaca$ındanMüslümanların hânelerinden dı!arı çıkmaları men‘edilmi! ve taharriyâta me’murmüfrezelere bi'l-hâssa Ermenilerden muhbir sıfatıyla bir çok kadınlarla mu‘âvenetci

olarak bir çok çilingir, marangoz vesâ’ire terfîk edilmi! ve hîn-i taharriyâtda ba‘zıevlerden zî-kıymet e!yâ sirkat olunmu!dur. Taharriyât esnâsında ÇerkesAznavur[Anzavur] (Pa!a) tarafdârânından ba‘zılarının hânelerinde silâh bulunmu! isede tevkîf edilmemi!lerdir. Yalnız Ahmed Anzavur Pa!a'nın kayını olan SusurlukNâhiyesi Müdîri Nuh Bey'in evinde abdesthâneye atılmı! olan üç yüz #ngiliz tüfengineâ’id fi!enk Nuh Bey'in kolu sı$adılarak necâset içerisinden çıkartdırılmı! ve kendisiile hidmetci darbolunmu!dur.

Vukû‘âtın cereyân etdi$i iki gün zarfında yüz yirmiyi mütecâviz e!hâs tevkîfolunmu! ve kâ’im-i makâm ile kazâ jandarma kumandanının mürâca‘ât vete!ebbüsât-ı mütevâliyesi üzerine bunlardan seksenden fazlası tahliye etdirilmi!dir.

El-yevm kırk ki!i mevkûf bulunmakdadır. #talya tebe‘asından Manifatura TüccârıCelâl ve Hayri beyler de bunlar miyânındadır.

Kasabada taharriyâtın hitâmı üzerine Çaloba vak‘ası fâ‘illerinin tenkîl vetaharrîsi zımnında Yunan Merkez Kumandanlı$ınca tertîb edilen müfrezelere MülkiyeTevkîfhânesi'nden serbest bırakdırılan e!irrâ-yı me!hûreden Kırçaki #stavri ve Miçonâmındaki rü’esâ ile sekiz on ki!iden ibâret ma‘iyyeti terfîk edilmi!dir: KaresiJandarma Alayı'nın fî 5 Kânûn-ı Evvel sene [1]336 târîh ve 2093 numarasıyla.

1- Berây-ı vazîfe Karabiga #skelesinde bulunan jandarma neferi Salih o$lu Halil,bilâ-sebeb Yunan çavu!u Koço tarafından darbedilmi!dir.

2- Ezine'deki bi'l-umûm #slâmların hânelerinde hükûmetin ma‘lûmâtıolmaksızın Yunanlılar tarafından Rumlara â’id e!yâ aramak maksadıyla taharriyât icrâedilmi! ve hâneler derûnunda görülen konsol, ayna, sandalye, diki! makinesi, bakır vepirincden ma‘mûl mangal, halı, kilim ve buna mümâsil zî-kıymet e!yâ gûyâ "Tehcîredilen Rumların e!yâlarıdır" diyerek bilâ-tahkîk müsâdere edilerek bir mahalle depoedilmi! ve kendisinde mevcûd olmayan bir e!yâyı teslîm içün Hamamcı Ahmed A$anâmında biri tevkîf ve pek !iddetli sûretde darbolunmu!dur.

3- Ezine'de icrâ-yı fuh!iyyât eden #slâm kadınları Yunan #!gâl Kumandanlı$ıncatoplatdırılarak bunlardan bi'l-mu‘âyene, frengili olanların Kal‘a'ya sevki emredilmi!



166

ve hastalık bulunmayanlarını da Yunan efrâdının huzûzât-ı nefsâniyyelerinin te’mînimaksadıyla umûmhâne ittihâz edilen bir mahalde ikâmetleri tasavvur edilmekdebulunulmu!dur.

4- Ezine dâhilinde Yunanlılar tarafından mevki‘-i tedâvüle çıkarılan Yunandrahmisinin beher frangı on iki buçuk guru!dan tedâvülü içün cebredilmekde oldu$ugibi mahallî mâl müdîrli$ine de bu bâbda teblîgât-ı !ifâhiyyede bulunuldu$undanYunan evrâk-ı nakdiyyesi mikdârı pek ziyâde tekessür etmi! ve bi'n-netîce Osmanlıevrâk-ı nakdiyyesinin mevki‘-i tedâvülden kalkmasına ve hazînenin ızrârına sebebiyet

verilmi!dir.

5- Kânûn-ı Sânî'nin onuncu gecesi Bayramiç'in Tepecik mahallesinden on altıya!larında Ahmed nâm !ahıs hânesine giderken tesâdüf eyledi$i bir Yunandevriyesinin "Dur" ihtârını anlamayarak yoluna devâm etdi$inden mezkûr devriyetarafından garra tüfengiyle sol kalçasından a$ır sûretde cerhedilmi!dir: Kal‘a-iSultaniyye Jandarma Taburu Kumandanlı$ı'nın fî 21 Kânûn-ı Sânî sene [1]337 târîhve 399 numarasıyla.

Mühür

Emniyyet-i Umûmiyye

Müdîriyeti

Hüdavendigâr Vilâyeti Dâhilinde Yunan Asâkiri TarafındanÎkâ‘ Edilen Cerâ’im Hulâsası

Vak‘a Târîhi Mahall-i cürm Nev‘-i cürm ve ma%dûrîn7 Eylül sene[1]336

Orhangazi'nin Akharim veMa‘mûre karyeleri

Yunanîler tarafından teslîh edilenErmeni çeteleri bu iki köyü basarakahâlînin emvâlini ya$ma etmi!lerdir.

7 minh Orhangazi'nin Tutluca karyesi Yunanîler tarafından teslîh edilenErmeni çeteleri bu köyü dahi basarakahâlînin e!yâsını ya$ma ve elli ki!iyikatletdikden sonra karyeyi kâmilenihrâk eylemi!lerdir.



167

7 minh Orhangazi'nin Bayırköy vePa!ayayla karyeleri

Bu iki karye dahi kâmilen ihrâk vesekene-i mevcûdesi katledilmi!dir.

15 Te!rîn-iSânî sene[1]336

Beypınar, Pupazca[Papadya],Köprühisar karyeleri

#!bu köyler Yunanîler tarafından teslîhve te!cî‘ edilen Rum ve Ermeniçeteleri tarafından ihrâk edilmi!dir.

19 minh Gönen'in Çakmak karyesi Bir Yunan müfrezesi, bu karyeyibasarak, hânelere duhûl ile e!yâyı gasbve köyün samanlıklarını ihrâk veahâlîden #brahim o$lu Ahmed'i katl vealtı ki!iyi cerh, sekiz ki!iyi darb vetazyîk eylemi!lerdir.

1 Kânûn-ıEvvel sene[1]336

Gönen'in Ek!idere karyesi Ahâlîden jandarma neferi Misak o$luCemal, Yunanîler tarafındankatledilmi!dir.

20 minh Missi karyesi Bu karye ahâlîsi umûmiyetleYunanîlerin tecâvüzâtına u$ramı!dır.

25 minh Yeni!ehir'in Barçın veKarabahadır karyesi

Bu karyenin muhadderâtının nâmûslarıYunanîler tarafından pây-mâledilmi!dir.

26 minh Yeni!ehir kazâsı Hükûmet kona$ı, dâ’ire-i belediyye,Düyûn-ı Umûmiyye, telgrafhâne ileEdhem Pa!a Oteli ve civârındakibinâlar, Hacı Gökgöz'ün tekmîl akârâtıve Hacı Tahir'in o$lu Mehmed Efendihânesi ve mahallâtdaki mebânî-ime!hûre Yunanîler tarafından atılanbombalarla ve gazya$ı dökmeksûretiyle ihrâk edilmi! ve kadınlarınırzları pây-mâl olunmu!dur.

28 minh Dobruca karyesi Yunanîler tarafından teslîh ve himâyeedilen Rum e!kıyâsı tarafındande$irmende bulunan ameleden ikisicerhedilmi!dir

"stanbul Vilâyeti

11 A$ustos sene[1]336 Üsküdar-Ovacık karyesi Ömer A$a ve Çoban Abdullah o$luMustafa'yı Yunanlıların te!vîkiylePa!aköy Rumları da$a kaldırmı!lar vekarye ahâlîsini darbeylemi!lerdir.

18 A$ustos sene[1]336

Gekbuze'nin[Gebze]Karaa$ıl mevki‘î

#smail Çavu! ve mahdûmu Ra!idYunanîlerin te!vîkiyle YeniköyRumları tarafından da$akaldırılmı!dır.



168

20 A$ustos sene[1]336

Gekbuze'nin Ürkütlükaryesi

Emin o$lu #brahim ve Tosun o$lu#brahim Efendi'nin mahdûmuYeniköylü Rumlar tarafındankatledilmi!lerdir.

29 Eylül sene [1]336 Gekbuze ve Darıca Ahâlî-i #slâmiyyeye i!kenceedilmi!dir.

29 Eylül sene [1]336 Gekbuze Eyüb, Bekir o$lu Salih, Koca Tahir,E!ref a$alar Yunanlılar tarafındandarbedilmi!lerdir

14 Te!rîn-i Evvelsene [1]336

Gekbuze Kadir, Hasib, Fırıncı Mehmeda$alarla Fikri ve Da‘va Vekîli Hamdiefendiler Yunanlılar tarafından!iddetle darbedilmi!lerdir.


Tav!ancıl karyesi "ahin o$lu Edhem, Arnavud Ali, HacıMehmed o$lu Sırrı, Zurnacı #smail,Akif o$lu Hayri nâm !ahıslar, Yunanaskerleri tarafından !iddetle darb vei!kence edilmi!dir.


Gekbuze'nin Denizlikaryesi

Mu‘allim Mustafa Efendi katl, MuhtarEdhem A$a, #mâm Hâfız Tevfik,Cemal, Salih o$lu Mustafa Yunanefrâdı tarafından a$ır sûretde

cerhedilmi!lerdir.22 Te!rîn-i Evvelsene [1]336

Alacalı nâhiyesi Sofularkaryesi

Manav o$lu Mustafa Re’îs ile HacıA!ir Efendi hafîdi Ahmed Muhtâr veMehmed o$lu Hüseyin ve Resul o$luAhmed, Yunanlılar tarafından da$akaldırılmı!lardır.

9 Te!rîn-i Sânî sene[1]336

"ile kasabası "ile Belediye Re’îs-i sâbıkı Ali RızaEfendi, Yunan askerleri tarafındankatledilmi!dir.


Tav!anlı karyesi Mezkûr karyeye gelen bir Yunanmüfrezesi, karye ahâlîsini tazyîk ileYunan asâkirinin vürûdundan nâ! îmemnuniyeti hâvî cebren mazbata

tanzîm etdirmi!lerdir.19 Te!rîn-i Sânî sene[1]336

Gekbuze #stasyonu Giridli #lya ismindeki Yunan çavu! gece kasabada ahâlîyi darb ve tahkîrederek A!cı Hüseyin o$lu #brahim'isüngü ile cerheylemi!dir.

2 Kânûn-ı Evvelsene 1336

Yalova'nın #slâm #lyaskaryesi

Mezkûr karye Yunanlılar tarafındanbasılarak kâmilen ihrâk ve ahâlîsinezulüm ve i!kence icrâ edilerekkadınların ırzına tasallut edilmi!dir.



169


Gekbuze'nin Kargadivanıkaryesi

Mezkûr karye Yunanlılar tarafındanbasılarak hâneye duhûl ve e!yâgasbedilerek, kadın ve erkeklere darbve i!kence icrâ olunmu!dur.


Gekbuze Kargalı karyesi, Yunan efrâdıtarafından abluka edilerek ahâlîsi darbve emvâl ve e!yâsı gasbolunarak, bumiyânda Mühtedî Mehmed Yunanzâbiti Manol tarafından darb ve tehdîdedilmi!dir.

24 Kânûn-ı Evvelsene [1]336

Gekbuze Pelidli karyesi Karye ahâlîsinden Nuri o$lu Mehmedve mahdûmu Receb nâm !ahıslarYunan askerler tarafındandarbedilmi!lerdir.

3 Kânûn-ı Sânî sene1337

Gekbuze Sultan Orhanmahallesi

Mühtedî Mehmed'in kâ’invâlidesinei!kence edilerek !iddetledarbedilmi!dir.

23 Kânûn-ı Sânî sene[1]337

Gekbuze kasabası "akî Kaplan'ın zevcesi Yunanlılartarafından hânesinden kaldırılaraknâmûsuna tecâvüz ve mezbûreninkâ’inpederi Köro$lu Mehmeddarbolunmu!dur.

Karesi Sanca% ı

13 Eylül sene [1]336 Erdek kazâsının Hamamlıkaryesi

Yunan askerinin himâyesi altındahareket eden Yukarıboyacı Hıristiyanköylüleri, i!bu karyeye bi'l-vürûd ahâlîve muhadderât-ı #slâmiyyeyi câmi‘ekapayarak !iddetle darb ve i!kenceetmi!lerdir.



171

11 Te!rîn-i Sânî seneminh

Bandırma Gönen vak‘ası üzerine Bandırma'nınÖmerköy muhtarının o$lu HüseyinHüsni ile daha bir kaç ki!i, Rum veErmeni unsurlarına mensûb e!hâstarafından darb ve tevkîf edilmi! oldu$u gibi bi'l-hâssa Sı$ırcıkaryesinden Hacı Murad Beyo$ullarından Nâ’ib [ve] Ali beylermerkez kumandanlı$ı dâ’iresi önündeYunan askerleriyle birlikte Hıristiyanahâlî tarafından pek vah!iyâne sûretdedarbedilmi!lerdir.

15 Te!rîn-i Sânî seneminh

Manyas'ın Salur karyesi Karyeye bir zâbit kumandasında gelenYunan müfreze-i askeriyyesikaryedeki erkek ve kadınları darb vei!kence ederek Mehmed o$lu Hasan'ıneser-i darbdan vefâtına sebebiyetvermi!dir.

22 minh #vrindi nâhiyesininYa$lılar karyesi

Karye hatîbi Ali Efendi, Yunan ta‘kîbmüfrezesi tarafından müfreze zâbitininemri ile abdest almakda iken !ehîdedilmi!dir.

22 minh Aksakal #stasyonu Manyas nâhiyesinin Eriklikaryesinden Veli o$lu "erif Ali,istasyon muhâfızlarının ikâmet etdi$iko$u! nöbetçisi tarafındankatledilmi!dir.

25 minh Manyas'ın Kızık karyesi Bir Yunan müfreze-i askeriyyesikaryeye gelerek tertîb etdi$i pusuyaDe!tbân Hakaro$lu(?) #smail'idü!ürüp cerh ve katletmi!lerdir.

"zmit Livâsı

20 Te!rîn-i Evvel

sene [1]336

Yalova'nın Te!vikiye

karyesi

#!bu karyede Yunanîler dokuz ki!iyi

katl ve mütebâkî ahâlîyi darb vei!kence icrâ etmi!lerdir.

20 minh Yalova'nın Çınarcıkkaryesi

Yunanîler karye ahâlîsinden birinikatl ve di$erlerini darb ve i!kenceetmi!lerdir.

27 minh Karamürsel kazâsı Yunanîler ahâlîden on üç ki!iyi i‘dâmetmi!lerdir.



172

28 minh Karamürsel-AltûnîzâdeÇiftli$i ve Topçu Çiftli$i

Yalova ve Karamürsel'den Yunanaskerleriyle berâber gelen ahâlî-iHıristiyaniyye tarafından mezkûrçiftlik mutasarrıfı #dris Hıfzı'nınçiftli$i ihrâk ve fabrika müstahdemînidarbedilmi!dir.


Karamürsel'in Karamutlu,Kırova, Senaiye, Oluklu,Pazaryeri, Suluca,Pınarkumluk, Akçat

karyeleri

#!bu karyeler Yunanîler tarafındanihrâk ve emvâl ve e!yâsıgasbedilmi!dir.

22 minh Karamürsel Çatalca Ahz-ı Asker Re’îsi Binba!ıMehmed Ali Efendi'nin hânesi ya$mave zevcesi darb ve i!kence icrâedilmi!dir.

Kal‘a-i Sultaniyye Livâsı


Biga'nın Gebe karyesi Yunanîler jandarma karagolunubasdıkları gibi karyedeki Müslümanhânelerine tecâvüz ederek bir çokfenâlıklar yapmı!lardır.

14 Kânûn-ı Evvelsene [1]336

Karabiga nâhiyesi Bir Yunan çavu! tarafından Yalımahallesi imamıyla muhtarıdarbedilmi!dir.

14 minh Ezine kazâsı Dümrek ve Halilili karyesinden dörtki!i Yunanîler tarafından darb vei!kence edilmi!dir.

7 Kânûn-ı Sânî sene[1]337

Orhaniye karyesi Yunan müfreze-i askeriyyesi karyeahâlîsini bir ahur içerisine koyaraksilâh taleb ve bir ço$unu darb vei!kence etmi!lerdir.

BOA. HR. SYS. 2611/2

45

YUNANLILARIN MAN ! SA’YA BA% LI KAZALARDA MÜSLÜMAN HALKA YUNAN ! DARES ! N ! ! STED ! KLER ! NE DA ! R B ! R KA% IT

! MZALATTIKLARI



173

Manisa’ya ba # lı Kasaba (Turgutlu), Ahmedli, Salihli ve Ala $ehir’ii $gal eden Yunanlıların silah aramak bahanesiyle girdikleri yerlerde halkıdöverek i $kence yaptıkları, ırz ve namusa tecavüz ettikleri, binlercehayvanı Yunanistan’a sevkettikleri, Ankara Hükümeti lehinde propaganda yapmak suçundan tutuklayıp camsız ve so # uk kı $lalarda hapsettikleri,"geçmi $te Osmanlı Hükûmeti’ne $imdi ise Kuva-yı Milliye ve MustafaKemal Pa $a’nın zalimane idarelerine artık tahammül edemeyip Yunan Hükûmeti’ni istediklerine dair" bir evrakı ahalinin ileri gelenleri, müftü,belediye reisleri ve muhtarlara imzalatmak istedikleri, bu belgeyi bazı $ahısların imzalamak zorunda kaldıkları; gerekli yerlere müracaatedilmesi istirhamı.

13 " ubat 1921

Târîh: 13 !ubat [1]337/921


Biz kasaba ve civâr ahâlîsi esnâ-yı i!gâlde ve gerekse i!gâlden sonra envâ‘-ıi!kence ve tahkîrâta ma‘rûz kaldık. Geçen sene silâh taharrîsinde e!râf-ı beldeden

asâkir-i Yunaniyye tarafından bî-tâb ve bî-ho! kalıncaya de$in dö$ülmedik ve !edîdendarbedilmedik bir ferd kalmadı. Rûhânî re’îsimizin bu tecâvüzât-ı barbarânedenmasûn kalması îcâb ederken ibtidâ müftî efendiden ibtidâr oldu. Hâl !u ki, Hükûmet-iYunâniyye'nin tevdî‘-i silâh i‘lânının ne!ri üzerine umûm belde mevcûd eslihasınıgötürüp teslîm etmi!di. Bundan mâ‘adâ bir çok haksız asr-ı hâzır-ı medeniyyete gayr-ı!âyân !iddetler mahallât aralarında, ez-cümle kurâda ırz, nâmûsa pek çok tecâvüzâtvukû‘ bulmu!du. Bu hâl-i mahûf el‘ân devâm etmekde bulunuyor. Zavallı ahâlîkendisini emniyet altında hissedemiyor. Bundan on be! gün akdem kasabanıne!râfından kırk ki!i kı!lanın pencerelerinde cam olmayup !edâ’id-i havâ’iyyeyetamâmen ma‘rûz odalarına hayvanât-ı vah!iyye gibi habsedildi. Yataksız ve tesettüredilecek bir nesneden mahrûm olarak be! altı gün taht-ı tevkîfde bırakıldı. Â’ileleri

nezdinden yatak, yorgan gibi e!yâ getirildiyse de hiç birinin istirhâmına atf-ıehemmiyyet edilmeyerek müsâ‘ade edilmedi. Bunlardan bir çokları tahammüledemeyerek so$ukdan muztariben hasta yatmakdadırlar. Bu gûnâ mu‘âmelâta gûyâAnkara Hükûmeti lehinde propaganda ve te!kîl[â]t-ı hafiyye tertîp etmekde olduklarıihbârı üzerine te!ebbüs ve icrâ [e]tmi!ler. Ba‘dehu inde't-tahkîk aslı olmadı$ı tezâhürederek tahliye olundular. Her ne kadar muhbiri meydân-ı zâhire ihrâc edeceklerisöylenmi! ise de muhbirin mümessil ve askerî kumandanı tarafından bulunamadı$ınısöylediler. Esasen bu beynlerinde ahâlîyi bütün bütün tedhî ! edüp, tertîb etmi! oldukları hukûk-ı milliyyemizi ızrâr edecek bir takım evrâk-ı muzırrayı bilâ-i‘tirâz



174

ahâlîye mühürletmek için tasnî‘ edilmi!di. Nitekim be! altı gün sonra hakîkâtmeydana çıkdı !öyle ki...

Asırlardan beri Türkiye Hükûmeti'nin idâresizlikler ve yolsuzlukları zulümleriyüzünden bu âna kadar çekilen me!akkate !imdi de Kuvâ-yı Milliye ve MustafaKemal Pa!a'nın zâlimâne idâre ve i!kencelerine tahammül edemeyeceklerini ve ancakYunan Hükûmeti'nden memnûn olduklarını ve onu istediklerini me’âlinde bir çokifâdât-ı gayr-ı muhıkkayı muhtevî evrâkı ileri gelen ahâlî ile müftî ve belediye re’îslerimahalle ve kurâ muhtârânı tarafından temhîr için i!bu geçen 6 "ubat [1]337 pazar

günü kasaba askerî kumandanlı$ına jandarmalar delâletiyle celbedilerek mümessilvesâ’ir ümerâ ve zâbıtân hâzır bulundu$u hâlde temhîr ve imzâ edilmesi teklîfolunmu!, ahâlî-i belde ve ulemânın "Böyle bir evrak kendi aleyhimizde;mühürleyemeyiz." demeleri üzerine "Bu evrâkı mühürlemezseniz yine sizi tevkîf ederve size !edîden i!kence icrâ ederiz. Ve bunu her hâlde mühürletece$iz." Ve bir çoktahkîr-âmiz sözlerle e!râf-ı memleket tehdîd edildi. Ve bir gün kendilerine müsâ‘adeedilmi!. Zâten bî-çâre ahâlî hayât-memâtından emîn olmadı$ı gibi #slâmlara revâgörülen fenâlıklar da göz önünde duruyorken bunlar az geliyormu! gibihükûmetimizin aleyhinde Yunan lehinde mühürlemek ne kadar abes teklîf.Ma‘a-mâ-fîh kurâdan muhtârân jandarmalar vâsıtasıyla getirtilmi! ve bir takımınazirâ‘at hakkında verilecek tohum istid‘â-yı umûmîsi nâmı verilerek ba‘zılarını böyle

i$fâl ederek mühürletdirmi!ler. Ve bir kısmını da jandarmaların tehdîdâtı üzerinetemhîrde nâ-çâr bırakmı!lar, bir kısmı da savu!up firâr sûretiyle imzâdankurtulabilmi!ler. Bu tertîb edilen muhtıralar yalnız Kasaba'ya münhasır kalmayupAhmedli, Salihli, Ala!ehir hulâsa i!gâl-i askerî altında bulunan yerlerde hep böyleihâfe ederek mecbûren muhtıralar mühürletmek için u$ra!ılıyor. Bî-çâre ahâlî bukadar felâket ve mezâhim altında inliyorken ve kendi aleyhinde a$ıza alınmayacak sözsöyleyüp i‘dâmı içün imzâ eder mi? Ve böyle bir millet, bir kavim vatanına ihânetetsün tasavvur olunur mu? Hükûmet-i Yunâniyye'den görülen zulüm meydanda.Askerî i!gâli altında bulunan yerlerde yapılan fenâlıklar inkâr edilemedi$i gibidı!arıda bî-çâre ahâlînin yedinde hiç bir hayvan kalmadı. Yüz binlerle büyük küçükhayvanları Yunanistan'a sevkedildi. #!te ahâlî-i #slâmiyye bu fenâlıkları görmü!

oldu$u hâlde mezâlime kar!ı kendi arzularıyla bir evrâk mühürlemeyeceklerini herakl-ı selîm tasdîk eder. Esâs maksad ahâlî-i #slâmiyyenin ellerinden böyle bir evrakalup 21 "ubat [1]337/21 târîhinde in‘ikâdı mukarrer müttefikîn hükûmetmurahhaslarına ibrâz etmek ve hiç olmazsa bu sûretle da‘vâ-yı bâtılalarına yardımetmek istiyorlar. Bed-baht Asya-yı Su$ra ahâlî-i #slâmiyyesi nâmına bu çirkin hâdiseyizât-ı nezâret-penâhîlerine arzeder ve lâzım gelen makâmât-ı âliyeye mürâca‘atedilmesini bi'l-cümle ahâlî-i Müslime nâmına göz ya!larıyla ricâ ve istirhâm ederiz.

"zmir-Fransa ve "talya Mümessilli%i'ne birer nüshaları verilmi$dir



175

Mehmed Hayri

BOA. HR. SYS. 2622/30

46

RUMLARIN PINARH ! SAR, LÜLEBURGAZ, KIRKK ! L ! SE’DE

MÜEZZ ! NLER ! TA" LADIKLARI

Pınarhisar, Lüleburgaz, Kırkkilise’de ezan okumak için minareyeçıkan müezzinlerin Rumlar tarafından ta $landıkları ve Edirne’dekitutukluların bir kısmının Yunanlılarca salıverildi # i.

12 Mart 1921

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmiyye MüdîriyetiUmûmî: 194

Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyyet-i Aliyyesine


Pınarhisar, Lülebergos [Lüleburgaz] ve Kırkkilise kasabalarında ezân-ıMuhammedî okumak içün minâreye çıkan mü’ezzinler Rum ahâlî tarafındanta!lanarak men‘edilmekde oldu$u ve Edirne'deki mevkûflardan yirmi kadarıYunanîler tarafından tahliye oldu$u istihbâr kılınma$la arzolunur efendim. Ol bâbdaemr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 12 Mart sene [1]337

Sinekli Hudûd Emniyet Müfetti!iMehmed Nazmi

BOA. DH. KMS. 60-1/71

47



176

YUNANLILARIN BABAESK ! ’N ! N MANDIRA KÖYÜNDE KATL ! ÂMYAPTIKLARI, RUM ÇETELER ! N ! S ! LAHLANDIRIP ÇOK SAYIDA

MÜSLÜMANI TUTUKLADIKLARI

Yunanlıların Babaeski kazasının Mandıra köyünde Müslümanlardan on kadını idam ettikleri, yedi erke # i de döverek öldürüpköyü topa tuttukları, Trakya’daki Rumların Yunan Hükümeti tarafındansilahlandırıldıkları ve Yunan armalı Rum çetelerinin Çilingos Çiftli # i’ndetoplandıkları, Yunanlıların, Edirne, Lüleburgaz, Saray’da seksen bir

ki $iyi tutuklayıp hapsettikleri, hatt-ı fasıl üzerindeki karakolları takviyeettiklerinin gözlendi # i.

16 Mart 1921

Çatalca Mutasarrıflı%ı

Jandarma Tabur Kumandanlı # ı'nın fî 16 Mart sene [1]337târîh ve 2/12 numaralu müzekkiresi sûretidir.

Yunanlıların Trakya'daki ahâlî-i #slâmiyyeye revâ gördükleri mu‘âmele-i !enî‘aile oradaki tertîbât-ı cedîdeleri hakkında menâbi‘-i muhtelifeden istihsâl kılınanma‘lûmât ber-vech-i zîr arzolunur:

1- Babaeski kazâsının Mandıra (Pomak Müslüman köyüdür) karyesinden yediMüslümanın târîhden on gün mukaddem Yunanlılar tarafından dayaklaöldürüldüklerinin, içlerinden kaçan biri tarafından Çatalca istasyonundaki karye-imezkûreli ameleye söylendi$i ve üç gün mukaddem de aynı karyeden on Müslümankadınının Yunanlılar tarafından salben i‘dâm edildiklerinin ve karyenin topatutuldu$unun Edirne yolcularından biri tarafından Çatalca !ef-i istasyon mu‘âvinine(mûmâ-ileyh Mûsevîdir) söylendi$i merkez bölü$ü kumandanlı$ının i!‘ârından

anla!ılmı!dır.

2- Trakya dâhilindeki Rumların Yunan Hükûmeti'nce kâmilen teslîhedildiklerinin ve Yunan tüfenkleriyle müsellah, ba!ıbozuk elbiseli ve !apkalarındaYunan arması mevcûd çete efrâdına Çilinkos [Çilingoz] Çiftli$i'nin ictimâ-gâh ittihâzedildi$inin, Yunan tazyîkâtından kurtulmak üzre Istıranca'ya ilticâ edenMüslümanlardan alınan ma‘lûmâta atfen Istranca'daki zâbitimiz tarafından bildirildi$imerkez bölü$ü kumandanlı$ının i!‘ârından anla!ılmı!dır.



178

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmiyye Müdîriyeti

Sûret

Ezine Kâ’im-i makâmlı # ına

"ehr-i hâlin be!inci cumartesi günü Ezine i!gâl kumandanı e!kıyâ ta‘kîbi içünEzine'de Mülâzım Papa Zaharya Efendi kumandasında kırk be! ki!ilik bir müfreze

sevk ve mezkûr müfrezesine Bayramiç kazâsına tâbi‘ Salihler karyesine giderekefrâd-ı ahâlîden yirmi iki ya!larında Hamzao$ulları'ndan Mustafa o$lu Hüseyin veotuz ya!larında Mehmed o$lu #smail ve otuz ya!larında Hüseyin o$lu Hasan ve"abcıo$ulları'ndan otuz ya!larında Ahmed o$lu Mustafa ve yirmi sekiz ya!larındaMehmed o$lu Hüsni ki cem‘an be! !ahsı 5/6'ncı pazar gecesi karyelerinden nezdlerinealarak Kosköy ve Erenköy karyelerinden geçirdikden sonra maktullerin cenâzeleribulundu$u Dümrek karyesi ile Sarıçalı arasındaki Dümrek karyesi köprüsüne hîn-imuvâsalatlarında be! !ahısdan yirmi sekiz ya!larındaki Mehmed o$lu Hüsni'yiBayramiç'e sevk ve i‘zâm eyledikden sonra di$er dördünü fecî‘ bir sûretde kur!un vekasaturalarla katlederek ertesi gün Ezine'ye avdet eyledikleri esnâda Mülâzım PapaZaharya tarafından Sarıçalı civârında bir dere içerisinde yedi e!kıyâ ile müsâdeme

ederek bunlardan dördünü katl ve üçü firâr eyledi$ini ifâde eylemi! ve mûmâ-ileyhinifâdesi hilâfına olarak tahkîkât netîcesinde dört !ahsın ma‘sûm bulundukları ve bucinâyetin mahzâ bir intikam kasdıyla îkâ‘ edilmi! oldu$u ve Bayramiç'e gönderilenMehmed o$lu Hüsni'nin de kur!una dizilmek sûretiyle katledildi$i istihbâr kılınmı! olma$la alenî bir sûretde icrâ kılınan ma‘sûm ve fakîr ahâlî hakkındaki mezâlimimusavver i!bu rapor bi’t-tanzîm takdîm kılındı.

19/3/[1]337 Ezine JandarmaBölü$ü Kumandanı

Yüzba!ıAli Arif

Aslına mutâbıkdır. Mühür

BOA. HR. SYS. 2623/46

49



180

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’îresi!u‘be: 2Kısım: 3Numara: 438


"ile ve civârındaki köylerde Yunanlıların Müslüman halka revâ gördüklerigayr-i insânî mu‘âmelelerden i!tikâ eden bir köylünün hulâsa-i ifâdâtı ber-vech-i âtî

arzolunur:1- Geçen kânûn-ı sânî nısf-ı ahîrinde "ile'den müsellahan Kılınçlı'ya gelen

Yunan askerleri bir kadının cebren hânesine girerek sandıkları kırmı! ve cihâztakımlarıyla ba‘zı e!yâsını gasbetmi!lerdir.

2- Gorna[Korna] ve Karakiraz'da ba‘zı e!hâsı darb ve pârelerini almı!lardır.

3- Karakiraz'da Sâlim Reis zevcesi Firdevs hanım nâmındaki 38 ya!larında ikiçocuklu bir kadını muhtâr vâsıtasıyla celbederek ba‘zı gûnâ bahâneler serdiyleayaklarını tüfeng kayı!ıyla ba$layarak kırbaç vesâ’ire ile fâsılalı bir sûretde sâ‘atlercedarb ve i!kence etmi!lerdir. Ba‘dehu geceleyin muhtârın hânesinde tevkîf ve geceyarısı ölümle tehdîd ederek a$zını tıkamı!, cebren tasallutla kadına fi‘l-i !enî‘ icrâetmi!lerdir. Daha sonra da ocakdaki yanar odunlarla bî-çârenin etrâf-ı süfliyyesininba‘z-ı aksâmını bir hırs-ı behîmî ile yakarak hasta bırakmı!lardır.

4- "ile'den müsellahan gelen Yunan askerleri Karakiraz, Kılınçlı ve Bozhânegibi köylerde ahâlîyi tedhî ! ve zulüm ve i!kence ile pâre, e!yâ, tavuk ve hayvanlarınıalup gitmi! oldukları muhakkak bulundu$u ma‘rûzdur.

Husûsât-ı ma‘rûza Harbiye Nezâreti nezdinde bulunan #ngiliz ve Fransız irtibâtzâbitlerine de yazılmı! olma$la ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 13 Receb sene 1339Fî 23 Mart sene 1337

Harbiye Nâzırı"mza

BOA. HR. SYS. 2622/28

50



181

KARAMÜRSEL’ ! !" GAL EDEN YUNANLILARIN MA% AZAVE EVLER ! YA% MALADIKLARI, ES ! R ALDIKLARI

MEMURLARA ZULMETT ! KLER !

Karamürsel Eytam Müdürü Hüseyin Hilmi’nin YunanlılarınKaramürsel’i i $galleri sırasında kasabadaki bütün çar $ı ve dükkânları ya # maladıkları, kendi evinden de bir çok de # erli e $ yanın Yunan askerleritarafından çalındı # ı, bir çok hakaret ve i $kence gördü # üne dair ifadeleri.

24 Mart 1921 Hâriciye Nezâret-i Celîlesine

Ma‘rûz-ı bendeleridir ki,

Kulları Karamürsel Eytâm Müdîrli$i'nde bulundu$um esnâda sene-i ma‘rûfeninTe!rîn-i Evvel'i yirmi üçüncü cumartesi günü Yunan kıta‘âtı kasaba-i mezkûreyi i!gâledüp çar!udaki dekâkîn ve ma$azaları !ikest ve bütün emvâl-i ticâriyyeyi ya$ma vegârât eyledikleri hengâmda hânemin de odalarını sandık ve konsol kilidlerini kırarakmerbût müfredât defterinde cins ve kıymetleri muharrer e!yâ ve nukûd ile â’ileme â’idve pek kıymetdâr mücevherât ve zînetleri de bilâ-fütûr güpe gündüz â!ikâre ve

vah!iyâne ahz u gasbetdikleri ve keyfiyet esâsen Düvel-i Mü’telifece de mütehakkıkbulunmakda ise de böyle vah!iyâne gasb-ı emvâl ve gârâta düvel-i mütemeddineninrâzı ve kâ’il olamayacakları bedîhî bulundu$undan hukûk-ı düvel ve asr-ı hâzır-ımedeniyyete külliyen mugâyir bulunan i!bu kânûn-!ikenâne icrâ etdikleri zulüm vei‘tisâflarının lütfen Düvel-i Mü’telife mümessillerine ismâ‘ıyla merbût defterdemuharrer maddî ve ma‘nevî dûçâr etmi! oldukları iki yüz yetmi! bin be! yüz guru! zarâr ve ziyânımın Yunan Hükûmeti'nden tazmîniyle giriftâr oldu$um sefâlet vema$dûriyetden tahlîsim esbâbının istikmâline delâlet ve inâyet buyurulması bâbındaemr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 24 Mart sene [1]337Karamürsel Kazâsı

Eytâm MüdîriHüseyin Hilmi

Müfredât Defteri

Guru$ Aded

50000 Altı aded cesîm pırlanta ta!larını hâvî elmas bro! 1

15000 Nisâya mahsûs Flemenk ma‘mûlâtından elmas küpe 1

12000 Nisâya mahsûs elmas gö$üs i$nesi 1



182

5000 Nisâya mahsûs elmas yüzük 1

28000 Beher adedi mercimek cesâmetinde yirmi sekiz miskâl incü 1

12000 Flemenk ta!ından ma‘mûl elmas bilezik 1

30000 Elli aded Osmanlı altunu

10000 Acem-kârî halı seccâde 1

20000 Âsâr-ı atîkadan cesîm Kürd kilimi 1

3000 Nisâya mahsûs zînet be!i bir yerde altun-ı Osmanlı 1

15000 Sırma i!lemeli antika havlu 10

3000 Kebîr ipek mendil 12

4500 Sırma i!lemeli kâr-ı kadîm antika çevre 15

3000 Nisâya mahsûs ipek fûta 1

60000 Karamürsel me’mûrîni miyânında Yunanîler tarafından esîraddiyle fî 3 Te!rîn-i Sânî [1]336 târîhinde Karamürsel'denvapurla Gemlik'e sevk ve gece sabaha kadar so$ukda yataksız veyorgansız vapurun güvertesinde ve açıkda bırakılmak ve üç günsonra süngülü askerlerin nezâretleri tahtında cânîlere bileyakı!mayacak bir sûretde cebrî yürüyü!le ve her dürlü tahkîr vete!hîre ma‘rûz bırakılmak ve mezâhim-i seferîden tırnaklarım

dü!mek sûretiyle fî 6 Te!rîn-i Sânî sene [1]336 târîhinde Bursa'yasevk ve fî 14 "ubat sene [1]337 târîhine kadar bî-günâh vema‘sûm oldu$um hâlde Bursa'da kuru tahtalar üzerinde ve herdürlü sefâlet ve hakâret ve i!kenceler revâ görülmek ve cânîlerleberâber habsoldu$um gibi Karamürsel'de bî-kes kalan â’ilemgerek Karamürsel'de gördü$ü fâci‘alarla ma‘rûz kaldı$ı gûnâ güntehdîdler ve gerekse gaybûbetimden sonra ye’s ve endî !e netîcesiolarak hastalanması üzerine üç mâh devâm eden tedâvîsinde tabîbücretiyle eczâ esmânı ve el’ân me’mûriyetden mahrûmiyetim gibizarâr-ı ma‘nevîm.

270500 Yalnız iki yüz yetmi$ bin be$ yüz guru$dur.

Fî 24 Mart sene [1]337Karamürsel Kazâsı

Eytâm MüdîriBende

Hüseyin Hilmi

BOA. HR. SYS. 2623/28

51



183

YALOVA, ORHANGAZ ! VE C ! VAR KAZALARDA YUNAN ASKERLER ! ! LE ERMEN ! VE RUM ÇETELER ! N ! N

MÜSLÜMANLARI KATLETT ! KLER !

Yalova, Orhangazi ve civarında Yunan askerleri ile Ermeni ve Rumçetelerinin Müslümanlara kar $ı olan zulümlerini artırdıkları, dört kazada yüz otuz köyü yaktıkları ve Müslüman ahalinin büyük bir kısmınıkatlettikleri, Cihanköy’de katliâmdan sadece sekiz ki $inin kurtulabildi # i, Hıristiyan ahali Yunanlılar tarafından silahlandırılırken Müslümanların

ellerinden silahları alınarak kendilerini müdafaa edemez, ba # vebahçelerinde çalı $amaz duruma getirildi # i, bu zulmün önlenmesi içinburalara ve Yunan i $gali altındaki di # er yerlere ! tilaf Devletleri’nin polisve jandarmasının gönderilmesi veya bu yerlerden çıkarılan ya da silahlarıalınan Osmanlı jandarmasının silahlandırılarak yenidengörevlendirilmesi, Hıristiyanların ellerindeki silahların toplatılması;bunlar da olmaz ise Müslüman ahaliye silah verilmesi yolundagiri $imlerde bulunulması gerekti # i.

5 Nisan 1921

Umûm Erkân-ı Harbiyye Dâ’iresi

"kinci !u‘beKısım: 3Numara: 532

"stanbul


Son zamanlarda Yalova, Orhangazi ve havâlîsindeki Yunan askeri ve Rum veErmeni çetelerinin !ekâveti tezâyüd eylemi!dir. Bu hafta Cihanköy kâmilen ve

Pazarköy kısmen Rum e!kıyâsı tarafından yakılmı! ve Cihanköy'den yalnız yedi erkekve bir kadın kurtulup köyün ahâlîsi itlâf edilmi!dir. Yunanlıların orayı istîlâsındanberi dört kazâda 130 köy ihrâk edilmi! ve bu köyler ahâlîsinin kısm-ı a‘zamı itlâfolunmu!dur. Ahâlî-i Hıristiyâniyye kâmilen Yunanlılar tarafından teslîh edilüpMüslüman ahâlîden bi'l-cümle esliha toplanmı! oldu$undan Müslümanlar müdâfa‘a-inefse gayr-ı muktedir bir hâlde bulunmakda ve her gün ölüme muntazırolmakdadırlar. Bâ-husûs son zamanlarda Rum ve Ermeni e!kıyâsı pek gaddârânehareket etmekde ve tesâdüf etdikleri ahâlî-i #slâmiyyeyi katleylemekde olduklarındanMüslümanların köylerinden çıkmaları, tarlalarında çalı!maları gayr-ı mümkin



184

bulunmakdadır. Bu vaz‘iyyet-i fecî‘anın bu sûretle temâdîsine âlem-i medeniyyetinhayât-ı insâniyyet-kârâneleri müsâ‘id bulunmayaca$ı der-kâr oldu$undan gerek i!buhavâlîye ve gerek Yunanlıların i!gâli altında bulunan di$er mahallere hükûmât-ımü’telife jandarma ve polisine mensûb ba‘zı zâbitânın i‘zâmıyla bu vakâyi‘in men‘iveyâhûd havâlî-i mezkûreden çıkarılmı! veya silâhları alınmı! olan Osmanlı jandarmasının yeniden sevki veya silâhlarının i‘âdesi ve Hıristiyanların ellerindebulunan silâhların toplanması, bunlar mümkin olamaz ise ahâlî-i #slâmiyyeninmüdâfa‘a-i nefs içün teslîh edilmesi en basît kavâ‘id-i adl ve insâniyyet îcâbındanbulunma$la bu bâbda îcâb eden te!ebbüsâtın serî‘an îfâsıyla netîcenin emir ve teblî $imenût-ı re’y-i fahîmâneleridir. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 26 Receb sene [1]339 veFî 5 Nisan sene [1]337


BOA. HR. SYS. 2623/45

52

RUMLARIN ! ZM ! T’TE EVLER ! YA% MAYA VE MÜSLÜMANLARI KATLE BA" LADIKLARI

! zmit Yunan Kumandanlı # ınca eli silah tutan Müslümanların sabahve ak $am polis karakollarına görünmelerinin emredildi # i, bütünerkeklerin muhâfazahane denilen yerde toplandı # ı, Yunanlıların buuygulamalarından cesaret alan mahallî Rumların da evleri ya # maya vetesadüf ettikleri Müslümanları katletmeye ba $ladıkları.

12 Nisan 1921

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Kalem-i Mahsûs

12/4/[13]37

Dersa‘âdet Emniyet Müfetti $li # ine



185

Târîh-i hâzırdan üç gün mukaddem #zmit Yunan Kumandanlı$ıyla makâm-ımutasarrıfîden ta‘mîm edilen bir emirde eli silâh tutan ahâlî-i #slâmiyyenin her günsabah ve ak!amları polis mevâki‘inde isbât-ı vücûd ederek bulunmaları emredilmi! veson def‘aki emîr üzerine bütün erkeklerin muhâfazahâne ittihâz edilen bir mahaldetoplanarak mevcûdiyetleri te’mîn edildi$i ve bundan cesâret alan mahalle Yunan,Rum sivil ve askerleri hânelerde ya$ma kasıd ve silâh taharrî bahânesiyle dühûl vetesâdüf eyledikleri kadın, çocuk ve ihtiyarlara hücûm ile katli‘âma ictisâr eylemekdeoldukları, #zmit e!râfından Tüccâr Mustafa Beyle yine e!râfdan E!refzâde AhmedEfendi ifâdâtından anla!ılmı! olma$la berây-ı ma‘lûmât arzolunur.

Dersa‘âdet Istıtlâ‘âtMe’mûru

Aslına mutâbıkdır

"mza


53

YUNAN, ERMEN ! VE RUMLARIN YALOVA VE C ! VARINDA MÜSLÜMANLARA KAR" I SOYKIRIMA BA" LADIKLARI

Yalova ve civarında Yunanlılar ile onların silahlandırdı # ı Rum veErmeni çetelerinin, Müslüman halkı yok etmek amacıyla ya # ma, öldürme,ırza tecavüz, zulüm ve i $kence uyguladıkları, ula $ım yollarını kestikleri,harb bölgesi ilan etmeksizin sahil köylerini gemilerdeki toplardan atılan ya # lı paçavralarla yaktıkları, top menzili dı $ında kalan köyleri deçetelerin yardımıyla yakıp halkını katlettikleri, Müslümanların ellerindekibütün silahları alarak Rum ve Ermenileri silahlandırdıkları hakkındakibilgiler ile yakılan köylerin isim ve ev sayıları.

16 Nisan 1921

Dâhiliye NezâretiKalem-i Mahsûs MüdîriyetiTârîh: 16 Nisan sene [1]337



186

Hâriciye Nezâret-i Celîlesine ve Sadâret-i Uzmâya

Yalova kazâsı Meclis-i #dâresi a‘zâ-yı sâbıkasından Yakub Bey tarafındanverilen varakanın sûreti (Manzûr-ı sâmî-i Sadâret-penâhîleri olmak üzre leffen takdîmkılındı) leffen savb-ı âlî-i nezâret-penâhîlerine irsâl kılındı.

Münderecâtına nazaran Yunan i!gâl-i askerîsi altında bulunan Yalovakasabasıyla mülhakâtında Yunanîlerin ve anlar tarafından teslîh ve himâye edilenRum ve Ermeni çetelerinin îkâ‘ etdikleri mezâlim ve fecâyi‘in !u son zamanlarda pek

elîm ve hâd bir dereceye geldi$i ve bir tarafdan turuk-ı muvâsalası kat‘edilmi! olanahâlî-i Müslime katl ve emvâl ve e!yâsı gasb ve muhadderât-ı #slâmiyyenin ırzlarınatasallud edilmekle berâber di$er tarafdan da mıntıka-i harb i‘lân edilmeksizingemilerden atılan ya$lı paçavralı top ate!leriyle köylerin ve çeteler ma‘rifetiyle dahitop menzili hâricinde kalan karyelerin ihrâk olunmakda bulundu$u anla!ılmı! veYalova'da katli‘âmın ba!ladı$ı da dün ak!am firâren Dersa‘âdet'e gelen bir yolcununifâdesine atfen mûmâ-ileyh tarafından ba!kaca bildirilmi!dir. Her girdikleri yerlerdeahâlî-i #slâmiyyeye kar!ı dürlü dürlü vesîleler ile mezâlim îkâ‘ından hâlî kalmayanYunanîlerin bi'l-hâssa Marmara sevâhili Müslim ahâlîsi hakkında ta‘kîb etmekdeoldukları siyâset-i imhâ-kârâne, eyyâm-ı ahîrede câlib-i dikkat bir dereceye varmı! oldu$undan evvel ve âhir yazıldı$ı üzre bu misillü mezâlim ve fecâyi‘in men‘-i

tahaddüs ve tekerrürü içün îcâb edenler nezdinde sûret-i mü’essirede te!ebbüsâticrâsıyla berâber mezkûr varakada beyân oldu$u vechile tevkîf edilmi! olan ahâlîninihlâ-yı sebîlleri ve köylerinin ihrâk edilmesinden dolayı açıkda kalmı! ve hayât vememâtları mechûl bulunmu! olan ahâlî hakkında dahi ma‘lûmât-ı lâzıme istihsâli(lüzûmu Hariciye Nezâret-i Celîlesi'ne yazılmı! olma$la ol bâbda) mütevakkıf-ıhimem-i aliyye-i nezâret-penâhîleridir ol bâbda.

Türk-Yunan mes’elesine mütedâ’ir tahaddüs eden vaz‘iyyet-i ahîre üzerineAnadolu'da ba!layan harbin, #zmit körfezine kadar tevessü‘ etdi$i ma‘lûmdur. Mezkûrkörfez dâhilinde ve leb-i deryâda bulunan Yalova kasabasıyla merbûtu karyeleröteden beri Yunan i!gâl-i askerîsi tahtında olma$la berâber bidâyet-i i!gâlindeni‘tibâren zuhûr-yâfta olan bir takım fecâyi‘ ve sivil ve mutî‘ ahâlîye kar!ı Yunan

kuvvetleriyle anların himâye ve te!vîk-kerdesi olan bir takım Ermeni ve Rumçetelerinin icrâ etmekde oldukları ya$ma, kıtâl, zulüm ve i!kence, müte‘addid def‘aiktizâ eden makâmâta !ikâyetle önü alınması ve inde'l-iktizâ Düvel-i #’tilâfiyyemümessillerinin nazar-ı dikkatlerinin celbi husûsu ricâ ve istirhâm edilmi! ise dema‘a'l-esef bir netîce-i sâlimeye dest-res olunamamı!dır. Be!eriyet ve insâniyetemuhâlif olan !u harekâtın men‘ine muvaffakiyet hâsıl olamamasına ve medeniyetnâmına hiç bir tarafdan müdâhale vâki‘ olmadı$ını görenler bu def‘a !âyân-ı esef,ta‘mîri imkânsız bir takım hâlâta cür’et-yâb olmakdadır ki ehemmiyetle enzâr-ı âlem-imedeniyyete i‘lânını ricâ eyleriz, !öyle ki:



187

1- Yalova Yunan i!gâl kumandanı gerek nefs-i kasabada ve gerek kurâdamevcûd ve mütemekkin ahâlî-i #slâmiyyenin bütün eslihasını zabt ve Rum ile Ermeniolan ahâlînin silâhlarını kendilerine terk ile olmayanlara da silâh tevzî‘ eylemi!dir.

2- Ermeni ve Rumlardan müte‘addid ve muhtelif çeteler te!kîl ederek kasaba vekurânın turuk-ı muvâsalasını kat‘ ve ahâlî-i #slâmiyyenin bütün emvâl ve e!yâsınıgasbetdirmi!dir.

3- #slâm olan afîf bir takım nisvâna cebren ta‘arruz ve bir çoklarının bikrlerini

izâle ve yol üzerlerinde veya dere kenârlarında #slâm yolcularını katl ve fâ‘illerinibildikleri hâlde ta‘kîb etmemekdedir.

4- Bütün fecâyi‘e âlet ve vâsıta olan çeteler müsellah oldukları hâlde, kemâl-iemniyyet ve serbestî ile adalara ve #stanbul'a gidüp gelmekde ve #slâm olan erkekde$il kadınların bile Dersa‘âdet'e azîmetlerine ve !u sûretle hayâtlarının taht-ıemniyyete alınmasına müsâ‘ade edilmemekdedir. Garîbi ve medeniyete bir leke te!kîleden bir mes’ele varsa fâ‘illerin nefs-i #stanbul'da bile serbestce dola!up hareketetmeleridir.

5- Harb mıntıkası oldu$unu i‘lân etmeksizin bahren bütün karyeleregemilerinden ate! açılarak ya$lı paçavralarla köyleri ihrâk ve di$er tarafdan husûsi

çeteler ma‘rifetiyle top menzili hâricinde kalan kurâyı giriftâr-ı remâd etmekdedir ki,sivil ahâlî, kadın ve çocukların ne oldu$u mechûlümüz kalmı! ve nefs-i Yalova'dakibütün erkek ve ahâlîyi habs ve tevkîf ile ak!am Yalova'dan firâren Dersa‘âdet'e gelenbir yolcunun elîm ifâdesine nazaran da Yalova'da katli‘âmın ba!lamı! oldu$u;Solucak[So$ucak] hâne: 120, Esediye hâne: 100, Pa!aköy hâne: 95, Kurtköy hâne:150, Re!adiye hâne: 800, Gacık hâne: 150, kurânın evvelen ya$ma ve bi'l-âhire ihrâkve ahâlîsinin ne oldu$u hâl-i mechûliyetde kalmı!dır. Sivil ahâlînin tahlîsine ve henüzihrâk edilmeyen kurânın men‘-i ihrâkına ve katli‘âma meydân verilmemesi esbâbınınehemmiyetle istikmâli zımnında Hükûmet-i Seniyye'nin nazar-ı dikkati celbolunur.

#stanbul Balıkpazarı'nda Kafes soka$ında1 numarada ya$ ticarethânesi sâhibi Meclis-i

#dâre a‘zâsından YalovalıYakub

BOA. DH. KMS. 60-2/55

54



188

YUNANLILARIN ORHANGAZ ! , GEML ! K VE YALOVA’DA ERMEN ! VE RUM ÇETELER ! YLE B ! RL ! KTE KÖYLER ! YAKIP MÜSLÜMANLARI

ÖLDÜRDÜKLER ! VE MALLARINI ÇALDIKLARI

Yunanlıların Orhangazi’de on altı köyü yakıp ya # maladıkları veahalisinin bir kısmını öldürdükleri, kadınların namuslarını kirlettikleri,kaza nüfusunu i $kence altında Gemlik’e sürdükleri, Düyûn-ı Umûmiye ve Reji idârelerinin kasalarını soydukları, Yalova ve Gemlik’te Rum veErmeni çeteleriyle birlikte hareket ederek, yalnız Yalova’da on bir köyü

yakıp ahalisini katlettikleri, e $ ya ve hayvanlarını götürdükleri, katliâmdankorkan civar köy ahalisinin Çınarcık’ta toplandı # ı, kaza merkezindebulunan Müslüman idareci ve memurların tutuklandı # ı, katliâmındurdurulması, Müslümanların can, mal ve namuslarının emniyet altınaalınması için acilen tedbir alınması gerekti # i.

21 Nisan 1921

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Kalem-i Mahsûs

9988/296

Müsta‘celdir

Huzûr-ı Sâmî-i Cenâb-ı Sadâret-penâhîye


16 Nisan [1]337 târîhli ve 9981 numaralu tezkire-i âcizîye zeyldir. Yalova veGemlik kazâları muhtârları ile e!râfından be! zât bugün makâm-ı çâkerîyebi'l-murâca‘a Yunanîler tarafından oralarda !u son günlerde îkâ‘ olunan mezâlim vefecâyi‘den bir lisân-ı sûzi!le bahis ve !ikâyet etdiler. Gerek mûmâ-ileyhim cânîbinden

vâki‘ olan ifâdâta gerek Orhangazi kazâsı beledî re’îsi ile e!râf ve mu‘teberânındanmüte‘addid imzâ ile verilüp bir sûreti leffen takdîm kılınan varaka münderecâtınanazaran Yunanîlerce teslîh ve te!vîk edilen Rum ve Ermeni çeteleri ile birlikdehareket eden Yunan askerleri tarafından Yalova kazâsı mülhakâtından on bir pâreköyün tamâmen ihrâk ve ahâlîsinden bir kısmının katledildi$i ve kadınların ırzlarınatasallut olunmakla berâber ahâlîye â’id emvâl ve e!yânın ve hayvanâtın kâmilen gasbve ya$ma olundu$u ve maktûlînin na‘!larının kaldırılmayarak el-yevm meydandabulundu$u ve Çalıcaköy, Zendan(?), Güllük ve Ortaburun köyleri ahâlîsininkorkularından köylerini terk ile Çınarcık civârında toplandıkları ve hayâtlarının



189

tehlikede bulundu$u ve Gemlik kâ’im-i makâmıyla müftîsinin ve me’mûrîn-i kazâdanbir kısmının Yunanîler tarafından bi't-tevkîf #zmid'e ve Armudlu jandarmakumandanının da kezâlik tevkîf olunarak Gemlik'e gönderildikleri ve Gemlike!râfından bir kaç zâtın silâh aramak bahânesiyle hânelerine girilerek mücevherât vesâ’ire gibi zî-kıymet emvâl ve e!yâsının ya$ma edildi$i ve Orhangazi kazâsını ihtivâeden yirmi bir parça #slâm kurâsından on altısının Yunan i!gâl kıta‘âtı tarafındanihrâk ve ahâlîsinden ba‘zılarının katl ve kadınlarının nâmûslarına tecâvüz olundu$uve kasaba ahâlîsinin kâffesinin bu kerre de me’mûrîn-i mahalliyye ile berâber Gemlikkasabasına sevk ve tehcîr edildi$i ve hîn-i tehcîrde Düyûn-ı Umûmiyye ve Rejiidârelerinin kasaları kırılarak muhteviyâtı ya$ma ve esnâ-yı râhda ahâlîye envâ‘-ımezâlim ve i!kence icrâ olunmakla berâber gerek kasabalarında bırakdırılan gereknezdlerinde bulunan emvâl ve e!yânın tamâmen gasbolundu$u anla!ılmı!dır. Evvel veâhir arzolundu$u ve Hâriciye Nezâret-i Celîlesi'ne de bu kerre te’kîden i!‘âr kılındı$ıvechile Yunanîler tarafından ahâlî-i #slâmiyyeye kar!ı dürlü dürlü sebeb ve vesîlelerile îkâ‘ edile gelen zulüm ve i‘tisâf artık tahammül-güdâz bir dereceye varmı! oldu$undan bu mezâlime sûret-i kat‘iyyede nihâyet verilmek ve ahâlî-i Müslimenincan ve ırz ve malları te’mîn edilebilmek içün iktizâ edenler nezdinde âcilente!ebbüsât-ı mü’essire îfâsı mertebe-i elzemiyyetde bulunma$la icrâ-yı îcâbınamüsâ‘ade buyurulmak bâbında emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 14 "a‘bânü'l-mu‘azzam sene 1339 veFî 21 Nisan sene 1337 Dâhiliye Nâzırı

Nâmına Müste!ârBende"mza

Hulâsa: Orhangazi kazâsı tehcîri hakkındaolup birer sûreti $ehrimizdeki ! tilâfmümessillerine Fransızca olaraktakdîm edilmi $dir.Dâhiliye Nezâret-iCelîlesi Cânib-i Âlîsine

Devletlü efendim hazretleri,Orhangazi kazâsını ihtivâ eden yirmi bir #slâm karyeden ancak be! karye

kalmı!dır. Di$er on altı karye ise Hükûmet-i Yunaniyye'nin i!gâl kıta‘âtı tarafındanbilâ-sebeb ya$ma, ihrâk, ırz nâmûsa tecâvüz ahâlîden bir kısmını katletmi!lerdi. Budef‘a da fî 16 Nisan sene [1]337 Cumartesi günü nefs-i kasaba ahâlîsinin kâffesinierkân-ı hükûmetle berâber Gemlik kasabasına tehcîr etdiler. Hîn-i tehcîrde Düyûn-ıUmûmiyye ve Reji idârelerinin e!yâlarıyla kasa mevcûdlarını ya$ma ve esnâ-yı râhdamezâlim ve i!kence icrâsıyla ırz, nâmûsa tecâvüz ve imhâ ve ahâlîye hiç bir e!yâberâberlerinde götürme$e müsâ‘ade edilmedi$i gibi bi'l-cümle emvâl ve e!yâlarını da



190

gasbetmi!lerdir. Hâl-i hâzırda nefs-i kasaba ahâlîsi Gemlik'de askerî binâsınayerle!dirilerek gecenin hulûliyle Yunanlılar tarafından sû-i niyyet netîcesi ânî baskınicrâ edilerek nezdlerinde bulunan bi'l-cümle nukûd ve zî-kıymet e!yâlarını dahigasbederek aç, bî-ilâç, sefîl bir hâlde bırakmı!lardır. Yunanlıların !imdiye kadarkazâmızda yapdıkları mezâlim ve i!kenceye inzimâmen bu def‘aki tehcîrde sırf imhâpolitikasından ibâret olan zulüm ve hukûk-ı düvel ve hiç bir hükûmet-i medeniyyecetervîc olunur harekâtdan bulunmadı$ından el-yevm Gemlik'de sefîl bulunan ahâlî-i#slâmiyyeye Hilâl-ı Ahmer ve Salîb-i Ahmer hey’etlerince mu‘âvenet-i mukteziyyeyetavassut buyurulması ve !imdiye kadar vukû‘ bulmakda olan bu tahammül-sûz zulümve i!kencesine bir nihâyet verilmek üzre kazâmızın bakıyye kalan Çeltikçi, Gedelek,Kılıç, Gürle karyeleri ahâlî-i #slâmiyyesinin de ırz, nâmûs ve canlarının taht-ıemniyyete alınmasını ve el-yevm Gemlik'de âlem-i medeniyyetin tecvîz edemeyece$ivah!iyâne enva‘-ı hakâret görmekde olan kasaba erkân-ı hükûmet ve ahâlî-i#slâmiyyesinin de Dersa‘âdet Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi'ne nakline veyâhûdmahalline i‘âdesiyle mâl ve cânlarının muhâfazasını âlem-i #slâmiyyet nâmına ricâ veistirhâm eyleriz. Ol bâbda.

Fî 21 Nisan sene [1]337

Orhangazi KazâsıBelediye Re’îsi

Mehmed

E!râfdanAlâeddin

Bu dahiAhmed

Bu dahiTalat

Bu dahiMehmed

Bu dahi"smail

Bu dahi........

Bu dahiEdhem

Bu dahiOsman

Bu dahiBehçet

Bu dahiHüseyinHüsnü

Bu dahiArif


55

TRAKYA’DA MÜFTÜ, E " RÂF VE ! SLÂMÎ CEMAAT ÜYES ! B ! R ÇOK K !"! N ! N ÖMÜR BOYU KÜREK CEZASINA

ÇARPTIRILDI % I

Lüleburgaz’da Mustafa Kemal’in askeri oldu # unu söyleyerekYunanlılara iletilmek üzere haber toplayan bir Rumun yalan ifadesi



191

üzerine, Lüleburgaz müftüsü, kaza e $râfı ve Kırka # aç muallimiyle,Kırkkilise mebusu ve karde $inin de dahil oldu # u bir çok ki $inin idamcezasına çarptırıldı # ı fakat cezaların daha sonra ömür boyu kürekcezasına çevrildi # i, Hayrabolu ve Dedea # aç müftüleriyle, ! slâmî cemaatüyeleri ve e $râftan çok sayıda Müslümanın sürüklenme, cınbızla sakalı yolunma gibi i $kenceler gördükten sonra hapsedildi # i, Mandıralı HâfızCemal’in avucuna ate $ konarak ölümüne sebebiyet verildi # i, Yunankuvvetlerinin Anadolu’da aldı # ı yenilgiler dolayısıyla Yunanistan’dasiyasî istikrarsızlık ba $ gösterdi # i.

24 Nisan 1921

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


Emniyet-i Umûmiyye Müdîriyeti Cânib-i Âlîsine


Tahmînen yirmi gün mukaddem Mustafa Kâzım nâm-ı müste‘ârıyla #lyadisismindeki Rum Lülebergos [Lüleburgaz] kazâsına tâbi‘ Karaa$aç köyüne giderekkarye mu‘allimi Hayri Efendi'ye kendüsünün Mustafa Kemal Pa!a askerlerindenoldu$unu ve yakında "arkî Trakya'ya geleceklerini beyânla a$zını aramı! vemüte‘âkiben Lülebergos müftîsine de ayn-ı sûretle ifâdâtda bulunarak aldı$ı cevâblarıYunan Hükûmeti'ne hilâf-ı hakîkât olarak ihbâr etmesi üzerine mûmâ-ileyh müftîefendi ile karye mu‘allimi Hayri Efendi ve Lülebergos e!râfından Mahmud ve dâmâdı#brahim beyler, Sanduk Emîni Ahmed, Enver, Çuhacı Hüsni ve Hacı Ahmed efendilerKırkkilise Dîvân-ı Harbince taklîb-i hükûmet cürmüyle tecrîm olunarak i‘dâm karârıverilmi! ise de bunlardan Enver ve #brahim beyler tutdukları da‘vâ vekîli sâyesinde

berâ’et etdikleri ve di$erleri de kralın afvıyla cezâları mü’ebbed küre$e tebdîl edildi$ive mukaddemâ Hayrabol[u] müftîsini dere kenarına kadar sürükleyerek sakalınıcınbızla yolan müfreze, ayn-ı zulmü yapmak üzre fî 12 Nisan sene [13]37 târîhindeLülebergos'a gitdikleri ve Dedea$aç Müftîsi Tevfik, Cemâ‘at-i #slâmiyye Re’îsi HacıSafvetzâde Said ve a‘zâsı e!râf-ı memleketden Emin Efendizâde Hâfız Said Bey veHâfız Said Bey'in pederi Hacı Safvet Efendi de di$er bir iftirâ ile habsedildikleri.Bununla berâber umûm Yunanistan'da kuvve-i ma‘neviyye son derece kırıkoldu$undan Anadolu'da vuku‘bulacak ikinci ta‘arruzun akîm kaldı$ını müte‘âkıbVenizelos Partisi tarafından hükûmeti iskât içün bir ihtilâlin vukû‘u muhakkak oldu$u



192

ve Makedonya nâmıyla ne!rolunan gazetenin ba!muharriri Petros Andanitis, yazdı$ıbir ba!makâlede zâyi‘âtın mikdârını tasrîhle Yunan Hükûmet-i hâzırası aleyhindetenkîdâtda bulundu$u ve "arkî ve Garbî Trakya'da Anadolu ma$lûbiyetine binâ’enson derece !iddet gösteren jandarmalar köylerden tavuk ve kız istemekde bulunduklarıhaber alınmakla arzolunur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.


Hudûd Emniyet Müfetti!i

Mehmed Nazmi

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmiyye MüdîriyetiUmûmî: 263

Emniyyet -i Umûmiyye Müdîriyeti Cânib-i Âlîsine


Yunanistan'da silsile-i tevkîfât devâm etmekde olup Kırkkilise'den Doktor

#smail Hakkı, meb‘ûslardan Nazmi Bey, birâderi Hâfız Halil, Vakıfcı Ali,Kızılcıkdere'den Ahmed, Ankara'ya seyâhat etdi$inden dolayı tüccârdan MâlikzâdeSüleyman Bey'in tevkîf ve Milas Adası'na teb‘îd edildikleri ve Lüleburgaz'dan daBulgaristan'da müte!ekkil Trakya Cem‘iyeti #htilâl Komitesi a‘zâlarından addedilenve Cafer Tayyar Bey zamânında mesbûku'l-hıdme olan topçu miralaylarındanMütekâ‘id Mahmud, #kinci Ordu Kumandanı Nazım Pa!a'nın yâveri Süvârî MülâzımıMurad, Lüleburgaz Müftîsi Eyüb, e!râfdan Arif efendilerin i‘dâma mahkûmedildikleri ve Kırkkilise Müftî-i lâhıkı Âgâh, Arzuhalcı Ömer efendilerle Milyon(?)Hasan A$a'nın Trakya Müslümanlarına gelen mektûbların sansüründe YunanHükûmeti me’mûrlarıyla mü!terek vazîfede bulunmak sûretiyle Yunan âmâlinehidmet etdikleri ve Trakyalılara kar!ı yapılan zulmü Müslümanlarla mü!terek

protestoda bulunan Yunan meb‘ûslarının da tevkîf edildikleri Bulgaristan'ın muhtemeltecâvüzüne kar!ı hudûdların tel örgülerle takviye ve Midye taraflarına fazlaca atf-ıehemmiyyet edildi$i ve Mandıralı Hâfız Cemal Efendi'nin avucuna ate! koymaksûretiyle ölümüne sebebiyet ve emvâl ve emlâkının da müsâdere edildi$i veMüslümanların da yakın bir âtîde askere da‘vet edilecekleri istihbâr kılınma$lama‘rûzdur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 24 Nisan sene [1]337Sinekli'de Hudûd Emniyet Müfetti!i



194

sûrette tecâvüz etmekde olduklarını haber almakda ve bunları nezdlerimize celbetmekkudret ve vesâ’itinden mahrûm edilmi! bir vaz‘iyetde bulunuyoruz. Binlerce aceze-inisvânın Yunan firârîlerinin süngüleri ve bunlardan cür’et alan yerli Rumların intikâmdarbeleri altında mahv u perî !ân edilmesine tahammül edecek hiç bir vicdânınrızâ-dâde olamayaca$ı cihetle hükûmetimizin Müslim âlem[e] olan himâye-imu‘âvenet ve !efkatine ilticâ ederek â’ilelerimizin hayât ve nâmûslarının taht-ıemniyyet ve muhâfazaya aldırılması ve imkân mertebesinde sahne-i harb olmayan !umıntıkadan bu gibi zavallıların buraya kendi masârif ve vesâ’itimizle nakline inâyetve delâlet buyurulması ve ale'l-husûs cihân-!ümûl insâniyet ve adâletle âlem-imedeniyyetin ve asr-ı hâzırın mâ-bihi’l-iftihârı olan Düvel-i Mü’telife hükûmâtmümessillerinin nazar-ı dikkat ve merhametlerini isticlâba tavassut ile can, nâmûs veırzımızın taht-ı zamân ve muhâfazaya aldırılması husûsunun istikmâlini kemâl-isûzi!le istid‘â ve istirhâm eyleriz. Ol bâbda emr ü fermân hazret-imen-lehü'l-emrindir.


Gemlik kazâsının Armudlu nâhiyesi e!raf ve ahâlîsindenbazı !ahısların imzâ ve mühürleri

Hâriciye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine


21 Nisan sene [1]337 târîhli arîza ile Orhangazi kazâsı ahâlîsinin tehcîr edilerekesnâ-yı râhda ırz nâmûsu pay-mâl ve ahâlîden bir kısmının imhâ edildi$i arzedilmi!di.Ahîren kasaba-ı mezkûrede bir gûnâ hâdise hissolunmadı$ı hâlde efrâd-ı Yunaniyyetarafından kasaba derûnundaki e!yâ-yı umûmiyye bir hân derûnuna cem‘edilerek Rumve Ermeni ahâlîye fürûht etdikden sonra sekiz yüz hânelik kasabaya ate! verilerekkâmilen ihrâk- bi'n-nâr, ba‘dehu Çeltikçi, Gedelek karyeleri abluka edilerek ahâlî

bütün e!yâsını bırakmak sûretiyle da$lara firâr ve bunlardan yirmiye karîb bî-çâregânile Gedelek karyesinin be! yüzü mütecâviz ahâlî-i ma‘sûmeden nısfına karîb çolukçocuk, sabî ve nisvâna dürlü mezâlim îkâ‘ıyla katl ve imhâ, el, ayak kesmek, gözçıkarmak ve genç bâkire kız bırakmamak gibi Kurûn-ı Vustâ’da tesâdüf edilemeyeni!kence ve mezâlim !u asr-ı medeniyyetde aslâ tervîc edilemeyece$inden Yunanlılarınmilliyet prensiblerine istinâden imhâ nazariyesini ta‘kîb etmekde halbukibeyne'd-düvel harb, imhâ-ı ahâlî olmama$la berâber ma‘sûmîni himâyeye ma‘tûfbulunmak lâzım geldiklerine, el-yevm Gemlik'e ilticâ eden sefâlet-zedelerin ahvâlinazar-ı dikkate alınacak bir mes’ele-i mühimmedir. "unu da ilâveye lüzûm hissederiz



197

7- Bi!kin(?) Hacıismail karyesinden polislikden mütekâ‘id Cemâl Efendi katl veÇavu! nâmında birisinin de kulak ve burnunu kesmek sûretiyle !ehîd edilmi! vekaryenin e!yâ ve mevâ!isini alup götürmü!lerdir.

8- Adapazarı'ndan gelen Yunan çeteleri ve efrâdı Karadere karyesine girerek altıki!iyi katl ve kadınların ırzlarını hetketmi!lerdir.

9- Araman kar!usunda #nanlar karyesinde Atacı nâmındaki #slâmı süngü ile katlve kadınları bir hâneye toplayarak pâre ve zî-kıymet e!yâlarını gasb ile ırzlarını

hetkederek cerhetmi!lerdir.10- Tekeler karyesinden onbe! bakire kızın bikrlerini izâle etdikleri gibi çıplak

bir hâlde ayaklarından asup omuzlarından cerhetmek sûretiyle pâre vemüzeyyenâtlarını çıkarmaları içün mezâlim icrâ etmi!lerdir.

11- Hatibli[Hatibler] karyesinden Yeni(?) Halil Dökiren [Dö$üdüren]karyesinden henüz esâretden avdet eden bir delikanlıyı fecî‘ ve pek vah!iyâne birsûretde katletmi!lerdir.

12- Karadere karyesinden dört delikanlı ve üç dâne yedi-sekiz ya!larında o$lançocu$unu dö$dükleri, göz ya!larını nazar-ı dikkate almayarak ma‘sûmların ırzlarına

tecâvüz etdikden sonra sıralayup cümlesini kesmi!lerdir.

13- Kandıra'dan ric‘atlerinde kasabanın câmi‘-i !erîfindeki halıları alup

Adapazarı'ndaki Aliye nâmındaki kadınla Receb A$a'nın gelininin kızını ve Kengirili

Mustafa A$a'nın â’ilesinin ırzlarına tecâvüz edilerek birlikde Çubuklu'ya götürmü!ler

ve henüz hayât ve memâtları hakkında bir haber alınamamı!dır.

14- Yunanlılar Kandıra telgrafhânesini tahrîb edüp ve hükûmetin evrâk-ı

resmiyyesini parçalamı!lar ve hükûmet dâ’iresinde bulunan e!yâları tahrîb etmi!lerdir.

15-Kıta‘âtı i!bu fecâyi‘i yaparak #zmit'e do$ru çekilmekdeler iken Kuvâ-yı

Milliyye'den Halit Molla müfrezesiyle vukû‘a gelen müsâdeme netîcesinde bir mikdârmaktûl ve esîr bırakarak birlikde götürmekde bulundukları hayvanâtdan bir kısmını

istirdâd etmi!lerse de bini mütecâviz koyun ve sı$ır #zmit'e götürülmü!dür.

Kandıra'dan Çubuklu'ya çekilen Yunan müfrezesiyle Halid Pehlivan'ın kumanda

etdi$i bir Kuvâ-yı Milliyye müfrezesi müsâdeme ederek Yunanlılara pek çok telefât

verdirüp ma$sûb hayvanâtdan bir kısmını istirdâd etmi!lerdir.



198

16– Kandıra i!gâl kuvvetinin esnâ-yı ric‘atinde Kuvâ-yı Milliyye'nin elde etdi$i

kesânın ifâdelerinden #stanbul Patrikhânesi'ni "ile, Kandıra, #zmit, havâlîsinde

!ekâvet etmek üzre altı bin ki!iden mürekkeb Rum ve Ermeni komitelerinin !u

günlerde mezkûr mıntıkalara pey-der-pey i‘zâm edecekleri anla!ılma$la arzolunur.

"ile Ta‘kîb Kumandanı

Yüzba!ı

Yusuf

BOA. HR. SYS. 2624/12

58

GEML ! K VE ORHANGAZ ! KAZALARINA BA% LI KÖYLER ! NYUNANLILAR VE YERL ! HIR ! ST ! YANLARDAN OLU " AN

ÇETELER TARAFINDAN YAKILIP YA% MALANDI % I, HALKININ KATLED ! LD !%!

Silahlı Yunan ve Rum çetelerinin Orhangazi kazasına ba # lı yirmibir köyü tamamen yakıp ya # maladıktan ve halkını katlettikten sonra aynı

imha hareketini Kocadere, Akköy, So # uksu, Lütfiye, ! hsaniye, Tevfikiye ve Mecidiye köylerinde de tekrarlayıp bu köyleri viraneye çevirdikleri, sahilköylerine kaçan köylülerden geride kalanları iplerle ba # ladıktan sonra yaylım ate $ine tutarak öldürdükleri, kadınları çıplak bir $ekilde oynatıptecavüz ettikten sonra hepsini bir evde toplayıp üzerlerine bomba atarakkatlettikleri, çetelerin ardından yerli Rumların köylere gelip e $ ya vehayvanları ya # malayarak ! stanbul’a gönderdikleri, yine çetelerin;Gemlik’e ba # lı Fıstıklı köyünden dört ki $iyi öldürerek köyü



199

ya # maladıkları, Gemlik tarafından gelen bir yelkenlinin Fıstıklı’dankaçmak için kayı # a binen halkın üzerine yaylım ate $i açtı # ı, da # köylerindeki zulmü duyan ve kaçmak üzere sahilde biriken Kapaklı köyühalkının üzerine ate $ açıldı # ı ve e $ yalarının Yunan askerleriyle dolu biristimbot tarafından çalındı # ı, ayrıca Gemlik yerli RumlarınınKüçükkumla, Büyükkumla, Karacaali, Narlı köylerini ya # maladıkları,Yunan karakollarındaki askerlerin en basit gıda ihtiyaçlarını dahiköylülerden tehdid yoluyla aldıkları, karakollara bomba yı # dıkları ve $ikayeti önlemek üzere halkın Gemlik’e gelmesini engellediklerine dairköylülerin ifadeleri.

3 Mayıs 1921

Makâm-ı Sadâret-i Uzmâya


Yunan zulüm ve vah!eti altında ırz ve nâmûsumuzu tecâvüzden kurtarmak,bomba, ihrâk, ya$ma ile ifnâ-yı hayâtımıza kasdetmi! dü!manın ve !erîk-i

mel‘anetleri olan muntazam çetelerin tahrîbâtından tahlîs-i girîbân içün yine ölümtehlikeleri ile muhât olarak bütün sefâlet ve perî !ânlı$ımızla dârü’l-hilâfemizinâgû!una atıldık. Gâsıb ve muharrib olduklarını dâ’imâ isbâtdan geri durmayandü!man, köylerimizi mütevâlî bahânelerle ya$ma ederken tertîb ve teslîh etdi$i â!ikârRum çetelerini isti‘mâl ederek sû’-i kasdlarını ikmâl ediyor ve cür’etlerini en sontâkat-güdâz gâyesine kadar vardırmakda bir gûnâ mü!kilâta dûçâr olmuyorlar. Gün begün mükerreren ve mütezâyiden îkâ‘ edilen fecâyi‘ ve cinâyât, zavallı Müslümanlarınmüte‘addid def‘alar u$radıkları kıtâl ve ifnâ hareketlerinin en !iddetlisi oldu$undantedâbîr-i âcile-i kat‘iyye ittihâz kılınmadı$ı takdîrde îrâs edilen tahrîbâtın itmâmedilece$i revi!-i ahvâlden nümâyân olmakdadır. Orhangazi kazâsının yirmi bir pârekurâsının bomba ve mitralyözlerle mücehhez çeteler tarafından bir sistem dâhilinde

icrâ edilen ya$ma, ihrâk ve itlâf, âkıbeti ikmâl olundukdan sonra ayn-ı sistemKocadere, Akköy, Mecîdiye, #hsâniye, Tevfîkiye, So$uksu karyelerine tatbîk edilmi! ve bu sûretle mârru’z-zikr köyler harâbe-zâra dönmü!dür. Bi’l-hâssa Kocadere ahâlîsi,firâr içün bindikleri kayıklar ile berâber garkedilmi!ler. Ve mu‘tâd vechile gençkadınların ırz ve nâmûsları hetkedilerek ihrâk edilmi!lerdir. Bundan iki günmukaddem Armudlu nâhiyesine muzâf Fıstıklı karyesine mücâvir Rumlar tarafındanta‘arruz edilerek gasb u gâret ile ahâlî-i ma‘sûmeden !imdilik dört ki!iyi !ehîdetmeleri ve ayn-ı tecâvüzün tekerrürüne mâni‘ hiç bir sebeb bulunmaması, fecâyi‘-isâlifenin sâhasının tevessü‘ etmekde bulundu$unu göstermekdedir. Bu hal; Armudlu



200

nâhiyesiyle Gemlik kazâsı arasında bâkî kalan ve !imdiye kadar gerek asâkir-imuntazama ve gerek yerli Rumlar tarafından mütevâliyen â!ikâre olarak soyulanKüçükkumla, Büyükkumla, Karacaali, Narlı, Kapaklı karyelerinin son günlerdekimahallî Rumların soygunculuklarındaki fa‘âliyete verdikleri germî ile ayrıca te’eyyüdeden ayn-ı âkîbet-i fecî‘aya u$ramak netîcesini pek celî bir sûretde ifhâm etmekdedir.Ahîren Yunanlıların bi’l-cümle münâkalâtı kat‘ etmeleri tamâmen eser-i fi‘l vete!vîkleri olan cinâyâtın setr ve ihfâsı husûsundan ne!’et etmekdedir. #!bu köylerahâlîsi bi’l-cümle mehâlik-i hevâ’iyyeyi istihkâr ederek küçük küçük sandallarlamuhâcerete ba!lamı!lardır. Netîce-i muhâceretin ne elîm sefâletler tevlîd edece$inidü!ünemeyecek kadar hâdisât-ı fecî‘adan tedehhü! eden âcizlerin zâlimlerinyakalarından kurtarılması ve bu sûretle emn [ü] âsâyi!in i‘âdesi husûsuna himmetbuyurularak kat‘iyyen i‘timâd ve emniyetli olmayan Yunanın idâre-i zâlimânesinenihâyet verecek sûretde Düvel-i #’tilâfiyye polisinin mahalline i‘zâm buyurulmasızımnında te!ebbüsât-ı mukteziyyenin icrâsı müsted‘âdır. Ol bâbda emr ü fermânhazret-i men-lehü’l-emrindir.

Fî 2 Mayıs sene [1]337

Küçükkumla karyesinden

Kayıkcıo$ullarındanAhmed Kâmil

Küçükkumla karyesinden

Yakub Kalfao$ullarındanHasan Usta

Küçükkumla karyesindenPıtır Mehmed

Küçükkumla’danKürd Ahmed’in Ali

Gemlik kazâsı Küçükkumla karyesiahâlîsinden Yazıcızâde Hakkı Mehmed

Efendi-i merhûm mahdûmu......

Kumla-i Sagîr karyesindenKabakcızâde Hakkı

Küçükkumla kar[y]esindenDost Mehmedzâde Ali

Küçükkumla’danEskicizâde Hasan

Rum çetelerinin Samanlı "ibh-i cezîresinde

îkâ‘ etdikleri mezâlim ve cinâyât.



201

Hayriye Çiftli%i ahâlîsinden bir zâtın anlatdı%ı:

Çetelerin yapdıkları zulüm ve i!kenceleri i!iden So$uksu, Lütfiye, #hsâniye,Tevfikiye, Mecidiye karyesi ahâlîsinden kısm-ı azîmi zâten sâhil köylerine ilticâetmi!lerdi. Kalanları çeteler, iplerle birbirlerine ba$layarak sıraladılar. Sonra birdentabur ate!i ile !ehîd etdiler. Bütün köyler hep ayn-ı tarzda mahvedildi. Kadınları üryânbir hâle getirdikden sonra kar!ularında oynatıyorlar ve nihâyet ırz ve nâmûslarınatecâvüz içün hücrâ mahallere götürüyorlardı. Muhâfaza edecekleri bahânesiylecümlesini bir hâneye doldurup üzerlerine bomba atıyorlar, sonra çapulcu Rum

köylüleri gelüp bütün hayvanât ve e!yâyı ya$ma eylediler. Bunları fırsat buldukca#stanbul’a sevketmekdedirler. Nitekim bir kaç mahalde bu gibi hayvanât tutulmu!dur.

Da$ havâlîsindeki köyler bu sûretle ifnâ edildikden sonra bu tarafda !imdiyekadar ta‘arruz edilmeyen Armudlu ile Gemlik arasındaki sâhil köyleri kalmı!dı.Bunlara da birer birer ba!ladılar. Bu zümreden olarak, Fıstıklı karyesine tecâvüzedildi, ahâlîden dört ki!iyi !ehîd, hâneler ya$ma edildi. Ahâlînin bir kısmı firâr içünÂ!ık Mehmed’in piyâdesine binmi!lerdi. Çetelerin vürûdundan evvel hareket eden buküçük kayı$a, Fıstıklı’nın Gemlik tarafından çıkan büyük bir yelkenli gemi yakla!ır.Piyâdeye yakla!dıkları zamân halk ile dolu oldu$unu bilerek üzerlerine yaylım ate! ederler. Halkdan kopan feryâd u figân âfâkı titretiyordu. Yelkenli piyâdeyi kendisineba$layarak uzakla!dı. Ne oldukları mechûldür.

Kapaklı karyesinden Kalafât Mehmed Usta’nın anlatdı%ı fecâyi‘:

Da$ köylerinin (#hsâniye, Tevfikiye, Hayriye, Mecidiye, Lütfiye) bir kısımahâlî-i mazlûmesi perî !ân bir hâlde bizim Kapaklı köyüne hicret etmi!lerdi. Bunlarınhâl-i perî !ânîsi insânın tüylerini ürpertirken, kendimiz de ayn-ı fecî‘aya ma‘rûz kaldık.Muhâcirlerin bu halinden hakîkati gören bizim köylüler âkibeti anlamı!lardı. ZâtenFıstıklı karyesi ayn-ı Rum çeteleri tarafından basılmı! oldu$undan her ân ve zamânba!ımıza gelecek tehlikeyi idrâk ediyorduk. Bütün köylüler deniz kıyısına e!yâlarınıta!ıma$a ba!ladılar. Kısmen ahâlî kayıklara bindikleri sırada, birden bire zeytunluklar

arasından bize do$ru silâhlar atılma$a ba!ladı. Gerek karadaki gerek sandallardakihalk bunlara hedef oluyordu. Ne istediklerini sorduk. Hiç durmuyorlar, mütemâdiyenate! ediyorlardı. O ânda Yabano$lu, Muhtâr Hacı o$lu Hüseyin ve bir de Sa$ırTevfik’in zevcesi !ehîd oldular. Mecrûh olanların mikdârlarını bilmiyorum. Her hâldeçok olacakdır. Silâhların devâm etdi$i sırada Gemlik cihetinden bir istimbot geldi.#mamımız Rumca biliyordu, ba$ırdı. #stimbotda on kadar Yunan askeri vardı. Onlar,çetelere ba$ırdılar. Benim sandalım vardı. #mamı ve çetelerden birini istimbotagötürdüm. Sonra bütün askerler berâber dı!arı çıkdılar. Herkes e!yâlarını sâhilegetirmi!di. Askerler bütün e!yâları benim sandalıma doldurdular. Herkesin



202

cüz’dânlarını topladılar. Sonra onları istimbota götürdüm. E!yâları aldılar. Beniserbest bırakdılar. #stimbotun ostromnası(?) bana “Nereye gidebilirsen git, hâlinizdaha fenâ olacak” dedi. #stimbot, bir kısım ahâlî ile dolu olan iki küçük kayı$ı alarak,Mudanya’ya do$ru gitdi. Çeteler, köye do$ru gitdiler. Ben sandalıma â’ilemi doldurupkaçabildim. Bu sabâh yine sandalla gelenler civâr Rum çapulcularının bütün hayvanâtve e!yâların ya$masını ikmâl etdiklerini söylüyorlar. Çeteler, giderlerken:

"Yârın da sıra ile di$er köylere gidece$iz. "imdilik da$ köylerini yakdık, tarlagibi yapdık. Yarın, öbür gün de sizin köylerinizi yakaca$ız. Evvelen ya$ma edelim de,

ondan sonra."Mudanya’ya ilticâ eden di$er bir sandaldaki e!hâsı kabûl etmemi!ler. Yunan

limân re’îsi, "Onlar sizin çetelerinizdir. Daha fenâ olacaksınız" demi!. Katırlılı #lyaçapulcuların ba!ı imi!.

Gemlik yerli Rumlarının civâr köylerini â$ikâre olarak soydukları:Ahvâlin Müslümanlar içün tehdîd-kâr oldu$u zamânlarda, Gemlik Rumları,

birer birer civâr Küçükkumla, Büyükkumla, Karacaali, Narlı karyelerine da$ılarakahâlîden dürlü dürlü bahânelerle hediyeler taleb etmekdedirler. Gemlik ahâlîsindenBulgucu Vaso, Mili Apostol, Küçükkumla karyesine gidüp, köyden mâhiye be! yüzlira taleb etmi!lerdir. Bu pâre köylüler tarafından ta‘ahhüd olunursa muhâfazaedeceklerini bildirmi!lerdir. Ahâlînin sükûn-perverli$ine misâl olmak üzre mütevâlî

te!ebbüsât netîcesinde Yunan karagolu bir haftadan beri köye gelmi!di. Askerler enbasît ihtiyâcât-ı gıdâ’iyyelerini her gün bir keçi ve yüzlerle yumurta ile tatmînediyorlar. Gemlik’den gelen yerli Rumlar, heman karagola gidüp mü!âvere ediyorlar.Sonra ""u kadar yumurta, !u kadar keçi isteriz" diyerek ahâlîyi tehdîd ediyorlar. Veder-akab ârzûları is‘âf olunuyordu. Yine Rum köylüleri, Küçükkumla karyesininhayvanâtına kırda tesâdüf ederek önlerine katup cümlesini götürmü!lerdir. Gemlikkumandanı ile re’îs-i dîniyyesine köylüler tarafından müte‘addid hediyelergönderilmesi tavsiye olunur. Nihâyet hiç bir lüzûm olmadı$ı hâlde karagolasanduklarla bombalar getirilmi!dir. Bunlar karîben karyenin tahrîbi içün yapılanhazırlıklardan ba!ka bir !ey de$ildi. Bir Rum, bütün o civârın en büyük !ahs-ızî-nüfûzu oluyor. #sterse en büyük hediyeleri ahâlîden topluyordu. Yunan idâresi

ahâlînin !ikâyâtına ma‘rûz kalmamasını te’mîn içün ahâlîyi Gemlik’e gelmekdenmen‘etmi!dir. Bir gün karagol Gemlik’e gitmek içün rü!vet mukâbilinde ba‘zılarınavesîka vermi!, fakat gidenler muntazaman yolda soyulmu!lardır. Bu, karagolun tertîbetdi$i soygunculuk planı idi. Ahâlîyi tecâvüzden muhâfaza içün Yunanlılar böylehareket ediyorlar.




203

Gemlik’e tâbi‘ Küçükkumla, Karacaaali, Kapaklı karyeleri ahâlîsi:

Gemlik kazâsına mensûb otuz karyeden bizim infikâkımızda kalan köyler:

Küçükkumla, Büyükkumla, Karacaali, Narlı. Orhangazi kazâsına â’id yirmi birkarye kâmilen ihrâk edilmi!dir.

Di # er tezâkir ve evrâk ile birle $dirilerekhemân Umûr-ı Siyâsiyye'ye


BOA. HR. SYS. 2624/1759

YALOVA’NIN ÜVEZPINAR KÖYÜNÜ BASAN RUMLARIN MÜSLÜMANLARI ÖLDÜRES ! YE DÖVÜP

KÖYÜ YAKTIKLARI

Yalova’nın Kadıköy, Za # feran, Hacı Mehmet, Koru, Çınarcık veElmalı köylerinden biraraya gelen Rumların e $kiya Toma komutasındaÜvezpınar köyünü bastıkları, kimlerde para oldu # unu söyletmek için on

be $ ya $ındaki bir çocu # u a # ır $ekilde yaraladıkları, köy halkından birçokki $iyi a # ızlarından kan gelinceye kadar döverek hayvan ve kıymetlie $ yalarını gaspettikleri ve köyü yakacaklarını söyleyip gittikleri, köyün yakılaca # ı tehdidi üzerine ahalinin bütün e $ yasını terkedip ormanakaçmasından iki gün sonra da elli hanelik köyü tamamen ya # malayıp yaktıkları.

10 Mayıs 1921

Hâk-i Pây-ı Sâmî-i Cenâb-ı Sadâret-penâhîye


14 Nisan sene [1]337 Per!embe günü yüz ki!ilik bir Yunan müfrezesiyle

bunların !erîk-i cinâyâtı olan Kadıköy, Za$feran, Hacı Mehmed, Koru, Çınarcık,

Elmalı kurâsı Rumlarından müte!ekkil ve Elmalıklı !erîr Toma'nın kumandası altında

ve refâkatlerinde Hacı Mehmedli Hristo, Mihal, Vangelo$lu Nikola, Kadıköylü Terzi

Anesti, Kızo$lu(?) #stavri, karde!i Sotiri, Çakıro$lu Hristo nâm e!hâs bulundu$u



204

hâlde karyemizi basarak 15 ya!larında Ka!lızâde Saido$lu Halid'i tutup köy kenârında

!iddetle darb ve tehdîd ile karye e!râfından kimlerde pâre oldu$unu sorup çocu$u

teb‘îd etdikden sonra karyeye girerek Karaka!zâde #smâil, birâderi Hârun, Mayako$lu

Said ve #smailo$lu Aziz, Köseo$lu Ömer, Köseo$lu Mustafa, Arhavili Ali ve Usta

Ahmedo$lu Receb Onba!ı nâm e!hâsa â’id hayvanâtı ve üzerlerindeki sâ‘at, elbise

ku!ak vesâ’irelerini ahz u gasbetdikden mâ‘adâ cümlesini a$ızlarından kan gelinceye

kadar dipçik ve sopa ile bî-rahmâne darbetdiler ve Hakano$lu Ahmed ile ye$eni

#brahim ve Ka!lızâde Ziya ve Ka!lızâde Fâik nâm e!hâsa köy yolunda tesâdüf edüp

cümlesini soydukdan sonra !iddetle darb ve Hakano$lu Ahmed'i ba!ından kama ilecerhetdiler. Ve ertesi günü gelüp köyü yakacaklarını söylediler. Zâten heyecânda

bulunan ve etrâfda köylerin ya$ma ve ihrâk edildi$ini ve nüfûsunun katli‘âma ma‘rûz

kaldı$ını i!iden ahâlî artık köyde devâm-ı ikâmete imkân bulamayarak bütün e!yâsını

terkle ormanlara firâr etti. #ki gün sonra tekrar gelen Yunanlılar köyü ya$ma etdikten

sonra her ya$ma etdikleri hâneyi tutu!durarak elli hâneden ibâret olan karyemizi de

kâmilen ihrâk eylediler.

#!bu fâci‘ât üzerine günlerde[ce] da$larda saklanarak Dersa‘âdet'e

gelebildi$imiz cihetle âtıfet-i seniyye-i Sadâret-penâhîlerine ilticâ eyleriz. Ol bâbda

emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.


Gülhâne Misâfirhânesinde Yalova'nınÜvezpınar Karyesi Ahâlîsinden

Sadıko%lu Ra$ido%lu

Ahmed#mza

BirâderiYusuf #mza

Karye #mamıKa$lızâde

"smail Hakkı#mza

BirâderiHarun #mza

ÜvezpınarlıYamano%lu Said bin Ali

#mza

BCA. 272 11 15 60 19

60



206

ve bi'l-âhire gecenin hulûlünden bi'l-istifâde firâra muvaffak olan yalnız

"Çihano$lu(?)" nâmında bir !ahsın kurtulabildi$i Kapaklı karyesi #mamı Mustafa ve

Hayriye karyesi mu‘allimi Ni$de Dârü'l-mu‘allimîn Müdîriyeti'nden mütekâ‘id #smail

Hakkı efendiler tarafından makâm-ı sâmî-i Sadâret-penâhî'ye takdîm olunup nezâret-i

âcizîye havâle buyurulan istid‘ânâme ile mûmâ-ileyhimâ tarafından ayrıca !ifâhen

verilen îzâhâtdan anla!ılmaktadır. Yunan askerlerinin Müslüman köylerinde îkâ‘ında

musır oldukları cinâyâtın günden güne tevessü‘ etmekde oldu$una pek sarîh bir !âhid

olan !u hâdise-i fecî‘anın Düvel-i Mü‘telife mümessillerinin enzâr-ı dikkatine vaz‘ıyla

men‘-i tekerrürü hakkında îcâb eden te!ebbüsâtın îfâsına müsâ‘ade-i aliyye-inezâret-penâhîlerinin sezâ-vâr buyurulması bâbında emr ü fermân hazret-i

men-lehü'l-emrindir.

Fî Ramazan sene [1]339 ve


DâhiliyeNâzır Vekîli NâmınaMüste!ar

Bende

"mzaBOA. HR. SYS. 2624/64

61

YUNAN !" GAL KUVVETLER ! N ! N ! ZM ! T VE YALOVA’DAKATL ! ÂM VE SOYGUN YAPTIKLARI, ZARARIN

TAZM ! N ED ! LMES ! GEREKT !%!

Yunan kuvvetlerinin ! zmit Körfezi’ndeki köy ve kasabaları i $galederek ya # malayıp yaktıkları, kadın ve çocukları sıraya dizip taburate $iyle katlettikleri, bu katliâmın Yalovaya da yayılaca # ı anla $ılarakönlem alınması için ! tilaf Devletleri nezdinde etkili te $ebbüste

bulunulması için müracaat yapıldıysa da sonuç alınamadı # ı veYunanlıların Yalova civarındaki on dört köyü ya # malayıp ate $e verdikleri,kaçamayanları camiye doldurup yaktıkları, Müslümanların bulundu # u yerlerde dikili bir a # aç dahi bırakmadıkları; özel bir tahkik komisyonuolu $turulup bu facianın tek tek tesbit edilmesi ve yöre halkının zararlarının tazmin edilmesi hususunda ! tilaf Devletleri nezdindete $ebbüste bulunulması istirhamı.

21 Mayıs 1921



207

Dersa‘âdet Merkez Kumandanlı # ı Cânib-i Âlîsine

Sa‘âdetlü efendim hazretleri,Yunan kıta‘ât-ı askeriyyesinin #zmit Körfezi'ndeki kasabât ve kurânın i!gâliyle

bütün mebânî ve mü’essesâtı ihrâk ve sivil ahâlîyi bî-günâh olarak katl ve i!gâleyledi$i köyleri evvelen ya$ma ve bi'l-âhire ihrâk ile kadın, çoluk, çocuk ne buldu ise

müdâfa‘adan âciz bulunduklarından bunları bir sıraya tertîb ve müfrezesine ate! emrivermekde oldu$unu ve !u zulüm ve denâ’eti Yalova kurâsına dahi te!mîl eyleyece$inibir hey’et-i mahsûsa ile berâber gerek makâm-ı âlîlerinize ve gerek nezâret-i celîleyeihbâr ve bu bâbda serî‘ bir tedâbir ittihâzıyla buna mümâna‘at olunması veinde'l-iktizâ beyne'l-milel kavâ’ide muhâlif ve be!eriyyet-i medeniyye ve ictimâ’iyyeile gayr-ı kâbil-i te’lîf bulunmasından nâ! î Düvel-i #’tilâfiyye me’mûrîn-i siyâsiyye veaskeriyyesi nezdinde te!ebbüsât-ı !edîde ve serî‘a ittihâz ve icrâsıyla hiç olmazsamuhtelit bir hey’etin Yalova'ya i‘zâm etdirilmesi husûsunda vâki‘ olan mürâca‘at-ıâcizânemiz ma‘a't-te’essüf salâhiyetdâr ve vazîfedâr olan makâmât tarafından birnetîce-i müsemmere iktitâf ve te’mîn olunamamasından nâ! î arz ve ihbârât vechileYunanlılar Yalova kasabası etrâfında mevcûd 14 aded #slâm köyünü evvelen ya$ma

ve ahâlîsinin bir kısmı firâra muvaffak ve kısm-ı di$erini der-dest ile câmî‘ derûnundabunları ve köyleri bir anda gaz ile ihrâk ve #slâm mıntıkasında dikili bir a$aç, zî-ruhbir insan cesedi bırakmamı!lardır ki mürâca‘âtımızın sıhhat ve isâbeti !u sûretle vema‘a't-te’essüf meydân-ı aleniyyete gelmi!dir. Bundaki vazîfe ve mes’ûliyet !übhesizalâkadâr ve vazîfedâr olan makâmât ve devâ’ire â’id olaca$ı vâreste-i bî-i!tibâh veinde'l-iktizâ zamânında vâki‘ olacak tahkîkât-ı amîka ile vâsıl-ı mertebe-i subûtolaca$ı bir emr-i bedîdâr ise de hakîkatin tecellîsi maksadıyla bu bâbda tahkîkât-ıamîka icrâ ve fecâyi‘i yegân yegân tesbît etmek üzre ora ahâlîsinin verece$i ma‘lûmâtıtevhîd zımnında bir komisyon te!kîliyle ahâlînin zararlarını da ta‘yîn ve Düvel-i#‘tilâfiyye mümessilleri nezdinde delâlet ve te!ebbüsât-ı mahsûsada bulunulmasıhakkında lâzım gelen makâmâta i!bu istid‘âmızın iblâ$ını ricâ eyleriz. Ol bâbda emr ü

fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.Fî 21 Mayıs sene [1]337 Yalova Ahâlîsinden

Dersa‘âdet'de KüçükMustafa Pa!a'daGülcâmi‘ Mahallesinden

SaidBOA. HR. SYS. 2624/74



208

62

GEML ! K VE ÇEVRES ! NDE YAPILAN YUNAN MEZÂL ! M ! N ! ARA" TIRMAK MAKSADIYLA GEML ! K’E G ! DEN TAHK ! K HEYET ! N ! N

YANINDA BULUNAN OSMANLI MEMURLARININ ! FADELER !

Gemlik ve çevresinde yapılan Yunan mezâlimi hakkında raporhazırlamak maksadıyla dola $an ! ngiltere, Fransa, ! talya temsilcileriyleOsmanlı zabitleri ve bir ! sviçreli siyasi memurundan olu $an tahkik

heyetinin yanında bulunan ve isimleri belli olan $ahıslar ile bazı Osmanlımemurlarının ifadelerine göre Yunanlıların, öncelikle Müslümanlarınsilahlarını toplayıp yerli Rum ve Ermenilere da # ıtarak silahlı çetelerolu $masına sebep oldukları, amaçlarının sadece ya # ma olmayıp ! slâmıimha ve bulundukları bölgelerde ço # unlu # u sa # lamak oldu # ununanla $ıldı # ı, mabetleri yıkarak halkın dinî ve millî münasebetlerini kesipoturdukları yerlere geri dönmemelerini sa # lamaya çalı $tıkları, Kumla-iSagir’den Gemlik’e sevkedilen elli-altmı $ kadından dört tanesininkurtuldu # u, di # erlerinin akibetlerinin bilinmedi # i, Narlı köyününkaçamayan ahalisinin camilerde yakıldı # ı, Büyük Kapaklı ahalisindenaltmı $ kadarının kur $una dizildi # i, on be $ kıza tecavüz edildi # i, Küçük

Kapaklı’da yirmi be $ ki $inin dere kenarında öldürüldü # ü, elli be $ ki $ininde evde yakıldı # ı ve on iki kıza tecavüz edildi # i, Fıstıklı’da yine erkeklerei $kence, kadınlara tecavüz edildi # i, Gemlik’te angarya ve umumi i $lerdeçalı $tırılmak üzere götürülen bin be $ yüz ki $inin yollarda çe $itli bahane-lerle öldürüldü # ünün duyuldu # u, Katırlı, Muradoba köylerinin ya # malanıp e $ yalarının Yunan askerleriyle yerli Rumlar arasında payla $ıldı # ı, yetmi $ ya $ındaki bir kadına on sekiz Yunan askeri tarafındantecavüz edildi # i, heyet tarafından ça # ırılan Gemlik-Yunan merkezkumandanınca bu katliâm ve ya # maların gayrı muntazam asker ve çetelertarafından yapıldı # ı söylendiyse de $ahitlerin bu faciaların tamamenYunan zabit ve askerlerinin iste # i do # rultusunda gerçekle $ti # ini

söyledikleri, Rum palikaryaları ve Ermeni gençleriyle birlikte Gemlik faciasını yapan e $kiya reislerinin isimlerinin bilindi # i, ya # ma ve katliâm yapılan köylerin zararlarının belirlendi # i.

21 Mayıs 1921

Bâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti



209

Kalem-i Mahsûs

! stanbul ! stıtlâ‘ât Me’mûrlu # u'ndan Emniyyet-i Umûmiyye Müfetti $li # i'nemevrûd 21 Mayıs sene [13]37 târîhli rapor sûretidir.

Gemlik havâlîsinde Yunan mezâlim-i fevkâ'l-âdesinin fecâyi‘-i ci$er-sûz veelem-nâkını aynen mü!âhede ve îcâb eden makâmât-ı âliye-i siyâsiyye raporlarınıtakdîm eyleyecek olan #ngiliz, Fransız, #talya ve berâberlerinde bulunan Osmanlızâbitleriyle muhâcirîn arasında hidemât-ı hayr-hâhânesiyle temâyüz eden bir #sviçreli

me’mûr-ı siyâsîsinden müte!ekkil hey’et-i âliyenin refâkatinde bulunan Pazarköylüolup Sirkeci'de bir otel müste’ciri bulunan ve muhâcirîne nakdî mu‘âvenetlerde ibzâl-ıâsâr-ı insâniyyet eden Refik Bey ve refîki Gürcü Ali Bey'in o$lu Tevfik Beymuhtıralarında bulunan fecâyi‘-i gûnâ gûn ile Gemlik Belediye Re’îsi Dersa‘âdetTelgraf Muhâberât-ı Umûmiyye Ba!kitâbeti'nden mütekâ‘id Cemal Bey'in ve yineGemlik kazâsı Mâl Müdîri Refik ve mu‘âvinli$i me’mûr-ı sâbıkı Sıdkı, Geduz mâlmüdîrliklerinde bulunmu! #brahim Dervi! Efendi'nin ifâdelerinden alınan netâ’ic-imühimme ber-vech-i âtîdir.

Gemlik kazâsının geçirdi$i vukû‘ât, esâs i‘tibâriyle bir kaç fikrin mahall-imezkûrda program dâhilinde olarak tatbîk edilmekde oldu$u anla!ılmakda, buhusûsda raporlar mütâla‘a ve âlâkadârlar istimâ‘ olundukda tamamiyle efkâr-ı

mezkûrenin tecelliyâtına tesâdüf edilmekdedir. Bu fikirlerden olarak zîrde isimleri vevak‘aları zikrolunacak kıtâl ve harîklerin esbâb-ı mûcibesi tedkîk olundukda evvelenyerli Rum ve Ermeni ahâlîsinin evvelce yapılan silâh taharriyâtında kendilerininsilâhları alınmamasından bi'l-istifâde çeteler te!kîl etdikleri ve icrâ etdiklerimezâlimin gasb u gâretden ibâret olmayup tamamıyla görünecek sûretde imhâ-yı#slâm ve menâtık-ı mezkûrede ihrâz-ı ekseriyyet olundu$u tamamıylaanla!ılmakdadır.

E!hâs ve e!yânın zâyi‘âtlarından mâ‘adâ ma‘âbid ve zevâyânın katl ve hedmine,hiç olmazsa kur!un ile tahrîbine u$ra!ılması oralara tekrâr #slâmların avdetetmemesini te’mîn içün münâsebât-ı dîniyye ve milliyyelerini inkıtâ‘a u$ra!dıkları ve

Yunan programına bilerek âlet olan Rumlar ile bilmeyerek âlet olan Ermenilerinmüsellahan te!rîk-i mesâ‘îsine Yunan ordu ve donanmasının bütün mevcûdiyetleriylezahrolmaları esâsen her dürlü vesâ’it-i tedâfü‘iyyeden mahrûm bırakılmı! bî-çâreahâlîyi hâ’ib ve adem-i muvaffakiyyete dûçâr kılaca$ı kemâl-i bedâhetde olma$lazikrolunan program kar!usunda imhâya mahkûm halka hey’et ve Hilâl-i Ahmer'inmu‘âvenet-i âlî-cenâbânelerini ve mevt-i muhakkakdan tahlîs-i girîbân edilmelerimemleketimiz içün bir ân-ı târîhî olmu!dur.

Gemlik havâlîsi fecâyi‘ini idâre eden rü’esâ-yı e$kıyâ:



211

mezkûr merkez kumandanı Terzil Vabraret'i(?) if !â etmek sûretiyle mahcûbetmi!lerdir. Hey’etle bulunan #talyan ceneralinin mu‘âvenet-i umûmiyyesi köylülerimedyûn-ı !ükrân bırakmı! ve #ngiliz ceneralinin Gemlik merkez kumandanına vâki‘olan itâb-âmîz sû’âl ve mu‘âmeleleri kezâ muhâcirîne gösterilen nevâzi!leri halkı çokmemnûn etmi!dir. #!bu gelen muhâcirîn kâfilesinin beyânına nazaran hey’etingetirdi$i kurâ ber-vech-i âtîdir. Ber-vech-i âtî karyelerdeki vukû‘âtın bâlâda ismigeçen Refik ve Tevfik beylerin muhtıra defterlerinde aynı bulunmakla arz kılınmı! veyine mûmâ-ileyhimânın Sadâret ve Dâhiliye Nezâretiyle ecnebi mümessilliklerinemürâca‘at eyleyecekleri cümle-i istıtlâ‘âtdan bulunmu!dur.

Narlı karyesi ahâlîsinin bir kısmı câmi‘lerde Kurûn-ı Ûlâda yapılamayan birvah!etle ibâdethânede yakılmı! ve ihrâk bi'n-nâr cezâsı gören halkın mütebâkîsibi'l-cümle mevcûdâtından sarf-ı nazarla firâr etmi!lerdir. Büyükkapaklı karyesininahâlîsinden altmı! kadarı kur!una dizilmi! ve on be! bâkire kızın bikri izâleedilmi!dir. Di$er Kapaklı'dan yirmi be! ki!i bir dere kenarında, elli be! ki!i bir hânederûnunda ihrâk ve on iki bâkire kızın beheri on be! vah! î asker tarafından bikri izâleedilmi!lerdir. Fıstıklı karyesinin erkekleri bir çok mezâlime dûçâr olmu! vekadınlarından bir kısmının ırzlarına tecâvüz edilmi!dir. Büyükkumla ahâlîsinden pekçokları Karamürsel'e kaçmak sûretiyle tahlîs-i hayât etmi!lerdir. Gemlik kazâsı dâhiliile civâr kurâsında hâl-i hâzırda bin be! yüz kadar ahâlî bulunup Yunanîler tarafından

angarya ve hidmet-i umûmiyyeye götürülmek bahânesiyle alınan kesânın bir dahaavdet etmedikleri ve yollarda birer sebeb ve bahâneler ile mahv ve ifnâ olduklarıcümle-i istihbârât-ı âcizîden bulunmu! ve hey’etin fotografîsini aldı$ı yetmi! ya!ındabir ihtiyar kadının on sekiz Yunan askeri tarafından fi‘l-i !enî‘aya ma‘rûz kaldı$ıKatırlı Muradoba karyeleri ahâlîsinin e!yâlarını gasb u gâret Yunan askerleriyle yerliRumlar arasında taksîm edildi$i ve pey-der-pey arzolunacak fecâyi‘-i ci$er-sûzunta‘kîb edilmekde bulundu$u ma‘rûzuyla rapor-ı âcizî bi't-tanzîm makâm-ı â’idinetakdîm kılınur efendim.

Fî 21 Mayıs sene [13]37 Aslına mutâbıkdır.

Mühür

BOA. HR. SYS. 2624/77

63

YUNAN ASKERLER ! N ! N ÇANAKKALE’N ! N ÇE "! TL ! YERLER ! NDE KÖY YAKIP YA% MA YAPTI % I



212

Biga Yunan kumandanının, içlerinde yerli Rumlarında bulundu # uefradıyla Çanpazarı nahiye merkezini ablukaya alıp e $râftan OsmanEfendi’nin eviyle di # er evleri tahrip etti # i ve e $ yalarını ya # maladı # ı,civar köy ahalisiyle çarpı $ma meydana geldi # i, Bayramiç Yunankumandanının iki yüz kadar kuvvetle Hacıbekirler, Muradlar ve HacıKasım köylerini bastı # ı, be $ ya $ındaki bir çocu # un öldürülüp on üç ya $ındaki bir kıza tecavüz edildi # i, mal ve hayvanların ya # malanmasından sonra köyün yakıldı # ı, Biga ve Çanakkale arasındakihaberle $menin kesildi # i, be $ yüz kadar Yunan askerinin top ve makinalıtüfekle birlikte Bayramiç’den Çan’a do # ru hareket etti # i, mikdarı belliolmayan bir di # er Yunan müfrezesinin de Biga’dan aynı yöne gitti # i, Mamure nahiyesine ba # lı Kilisealan, " erbetlikeçi(?) ve A # yeli civarındaYunanlılarla Müslüman halk arasında çatı $ma oldu # u ve heyecanakapılan Mamure ve civar köyler halkının göçe hazırlandı # ı, Ezinecivarında halkın elindeki nakliye araçlarının toplandı # ı ve bu olaylardanevvel Yunanlıların memur ve e $râftan bazılarını Bayramiç’ten ! zmir’esevkettikleri.

22 Mayıs 1921

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi

Çanakkale Osmanlı Komisyon Riyâseti'nden mevrûd19/5/[13]37 târîh ve 592 numaralı rapor sûretidir.

Mâdde 1– "ehr-i hâlin on ikinci per!embe günü ale's-sabâh Çanpazarı nâhiyemerkezini Biga Yunan kumandanı ma‘iyyeti efrâdıyla abluka ederek e!râfdan OsmanEfendi'nin hânesini tahrîb ve kendisini bulamayınca di$er hâneleri de tahrîbemübâ!eretle ellerine geçirdi$i e!yâ, pâre vesâ’ireyi ahz u gasbla karye dâhilinde rast

geldiklerini darb ve cerh ile berâber birçok silâh endâhtıyla ahâlîyi tedhî ! etdikleri vebu mütemâdî silâh seslerini i!iden civâr kurâ ahâlîsi nâhiye merkezini e!kıyâ basdızannıyla ellerine geçirdikleri çifte, revolver, baltalarla gelmi!ler ise de karyekenârında abluka ve tarassudda bulunan Yunan askerinin ate!iyle kar!ula!mı! vebi'l-mukâbele anlar da ate!e ba!lamı! ve müsâdeme ak!ama kadar devâm ederekahâlîden iki ki!i !ehîd dört mecrûh ve Yunanlılardan dört maktûl görüldü$ü ve karyehâricinde vukû‘a gelen ahvâl hakkında henüz bir ma‘lûmât-ı sahîhâ alınmadı$ı vegayr-i Müslim bulunan mahallî jandarması fenâlı$ı ref‘ ve izâleye muktedir olamadı$ıve Yunan askeri arasında asker elbiseseni lâbis yerli Rumların da bulundu$u ve yine



213

!ehr-i hâlin on dördüncü cumartesi günü Bayramiç Yunan kumandanı iki yüz kadarbir kuvvetle Hacıbekirler, Muradlar ve Hacıkasım karyelerine gelerek câmi‘-i !erîfinkilimlerini ve hânelerinden zî-kıymet e!yâ ve nukûdu ve hayvanâtı ahz u gasb, be! ya!ında bir çocu$u katl ve on üç ya!ında bir kızın bikrini izâle ve ahâlîyi bir tarafdatevkîf ile köyü kâmilen ihrâk ile âsâr-ı vah!et gösterdikleri Çanakkale JandarmaKumandanlı$ı'ndan alınan ma‘lûmât üzerine ma‘rûzdur.

2– Bir haftadan beri Biga kasabasıyla Çanakkale arasında muhâbere, telgrafYunanlılar tarafından kat‘edilmi!tir.

3– Mes’eleyi mahallinde tedkîk ve tahkîk etmek üzre dün #ngiliz cenerali 83.Livâ kumandanı Kal‘a'ya gelmi! ve bugün Ezine'ye hareket eyledi$i ve vak‘ahakkında pey-der-pey alınacak ma‘lûmât arzedilecektir efendim.


Çanakkale Osmanlı Komisyon Riyâseti'nin fî 22/5/[13]37 târîh ve 605 numaralı raporu sûretidir.

"ehr-i hâlin yirminci günü Bayramiç'den be! yüz kadar Yunan askeri

berâberinde cebel topu ve makinalı tüfenk oldu$u hâlde Çan istikâmetine hareketeyledi$i di$er –mikdârı mechûl– bir Yunan müfrezesinin de ayn-ı mevki‘e gelmeküzre Biga'dan hareket etdi$i Ma‘mûre nâhiyesine tâbi‘ Kilisealan, "erbetli, Keçia$ılıcivârında Yunanlılarla ahâlî arasında müsâdeme ba!lamı! ve Yunanîler tarafındanköylerin ihrâk edilmekde olmasından Ma‘mûre nâhiyesi ve havâlîsi fevka'l-âdeheyecânda ve hicrete müheyyâ bulundukları ve Ezine cihetlerinde Yunanlılarınvesâ’it-i nakliyye topladıkları Bayramiç ve Biga'dan ahvâl hakkında ma‘lûmâtalınamadı$ı bi't-tahkîk anla!ılmı! oldu$u berâ-yı ma‘lûmât arzolunur.

Hâmi": Vak‘adan evvel Yunanlılar tarafından Bayramiç'den

me’mûrîn ve e $râfdan ba‘zılarını der-destle ! zmir'esevkedilmi $ ve bu kerre birkaçı serbest bırakılarak evveligün Kal‘a'ya geldikleri ma‘rûzdur.




214

64

YUNAN VE RUM ÇETELER ! N ! N GEML ! K’E BA% LI KÖYLERDEYAPTIKLARI KATL ! ÂM VE YA% MALAR HAKKINDAK !

" AH ! T ! FADELER !

Yunan askerleri ve Rum çetelerinin Gemlik’in Karacaali köyünübasarak isimleri tesbit edilebilen yirmi iki ki $iyi süngü ve kur $unlakatledip evleri ya # maladıkları, kadınlara ve on ya $ındaki kız çocuklarına

dahi tecavüz ettikleri, köyü, kaçamayan çoluk çocukla beraber yaktıkları,katliâmdan pek az ki $inin kurtulabildi # i, ayrıca Armudlu, Kumla,Kapaklı, Orhangazi ile Gemlik-Kumla arasında isimleri belirli altmı $ dokuz ki $inin vah $ice öldürülüp dört ki $inin yaralandı # ı ve Kapaklı’da onbir kadına tecavüz edildi # i hakkında katliâmdan kurtulabilen bazı $ahısların ifadeleri.

24 Mayıs 1921

Dâhiliye Nezâreti A$â’ir ve MuhâcirînMüdîriyyet-i Umûmiyyesi

Gemlik

"Karacaali Karyesi"

Genç kadınları da$a kaldırılarak emvâl ve e!yâsı ya$ma edildikden sonra ahâlîsisüngü ve kur!unla katl, mebânîsi ihrâk edilen Karacaali karyesi:

Yunan askerlerinin ta‘kîb ve iltizâm etdi$i imhâ siyâsetinde kendisine !erîkittihâz eyledi$i yerli ve müsellah Rumlarla berâber mebânîsi ihrâk ve nüfûsu envâ‘-ıfezâhatla katl ve itlâf edilen kurâdan perî !ân bir hâlde da$lara ve ormanlara kaçan ve

bi'l-âhire mahallerinde tahkîkât icrâ etmek üzre Gemlik sevâhiline giden muhtelithey’ete refâkat eden Salîb-i Ahmer Hey’eti delâletiyle Dersa‘âdet'e getirilen kâfile-imuhâcirîn miyânında Gemlik kazâsına mülhak Karacaali karyesinden vürûd edenbakıyyetü's- suyûf bî-çârelerin bir hey’et muvâcehesinde vukû‘bulan ifâdelerinden veBâb-ı Âlî'den mevrûd fî 24 Mayıs sene [1]337 târîh ve 243 numaralı mazbatadan:

16 Nisan sene [1]337 Cumartesi günü Gemlik kazâsına mülhak Karacaalikaryesi yüzü mütecâviz Yunan askeriyle bunlara i!tirâk eden Rum e!kıyası tarafındanbasılarak bir tarafdan katli‘âma ve bir tarafdan da gasb ü gârete ba!lanmı!dır.



215

Askerlerden bir kısmı evlerde gizlenen kadınlara tecâvüz ederek nâmuslarını pâymâletmi!ler ve Hur!id kızı, Hüseyin'in kerîmesi 14 ya!ında "erife, 13 ya!ında NarlılıEs‘ad kerîmesi, 18 ya!ında Murad kerîmesi Emine ve 10 ya!ında Hüseyin kerîmesiAliye ve Hacı Mustafa kerîmesi "âhende'nin bikrleri izâle olundukdan sonra Yunanaskerleri tarafından cebren da$a kaldırılmı!lardır. Perî !an bir hâlde kaçı!an kadın,erkek, çoluk, çocuk birçok halk süngü ve kur!unla katledilmi!, köy sokakları maktûlve mecrûhla dolmu!dur. Yunan askerleri bu vah!eti îkâ‘ ederken ya$ma etdiklerihâneleri ihrâka ba!lamı!lar, köy ba!dan ba!a kaçamayan küçük çocukları ve maktûl vemecrûhlarıyla alevler içinde yanmı!dır. Bu fâci‘adan pek az ahâlî derelere saklanmak,da$ kovuklarına ilticâ etmek sûretiyle ancak kurtulabilmi!lerdir.

Armudlu nâhiyesinden Hasan Efendi ifâdesiyle

Mahall-i katl Nisansene[1]337

Maktûl

Armudlu Galib o$lu Hüseyin karyede " "

" Cerrah o$lu Hasan " " "

" Emin o$lu #brahim " " "

" Mü’ezzin Mehmed " " "

Latîfe karyesi Re!id o$lu Hüseyin karyesinde " "

" " o$lu Abdullah " " "

" " o$lu Hüseyin " " "

" " Abdullah zevcesi Hanife " " "

" " Süleyman zevcesiHadice

" " "

Sultaniye Hacı Ahmed o$luAhmed

" " "

Kumla karyesinden Hoca Hüseyin Efendi ifâdesiyle

Sinni

Kumla karyesi Muhtar Mehmed A$a 40 KaryedenalınarakGemlikyolunda

12 Mayıssene [1]337

Katl

" "aban Mustafa 35 " 12 " "



218

Osman zevcesi Ay!eMahdûmu Behçet#mam zevcesi ÜmmühanBaldızı Server HanımMehmed zevcesi Küçük Hanım (Dört çocu$u berâber)Mehmed zevcesi "erifeHacı Mehmed zevcesi "erifeHacı Kele!(?) kızı "âhendeE!ref kerîmesi Elmas

Kutbullah karde!i Zeliha" Zeyneb

Bekir kızı Hadice

Karacaali karyesinden ırzlarına ta‘arruz edilenler

Sinni

Hüseyin kerîmesi "erife 14 bâkire

Narlılı Esad kerîmesi 13 bâkire

Murad kerîmesi Emine 18 bâkire

Hacı Mustafa kerîmesi "âhende

Hüseyin kerîmesi Aliye 10 bakire

Sinni

Orhangazi Nüfus kâtibi #brahimEfendi

30 Gemli$etehcîredilirken

16 Nisan sene[1]337 maktûl

" Hâfız Hasan 32 " 16 minh

" Mehmed Çavu!'un Halilzevcesi

27 " 16 minh iskât-ıcenîn hastadır

" Topal Hasan zevcesi

Huriye

75 Kasaba ve

Gemlik'de

" yirmi otuz asker

tarafından ırzınatasallut

" Mehmed Ali Usta'nınüveyi o$lu Mehmed

17 Tehcîrde 16 minh Maktûl

Karacaali karyesinden E $ref'in Ahmed zevcesi Penbe ifâdesiyle



219

Karacaali Tahsildâr Hacı Mehmed: 14 Mayıs sene [1]337,maktûl

" Bekâr #zzet

" Fettah o$lu Hacı Hüseyin

" Narlılı Hacı Ali o$lu Ali

" Kürd Bekir

" Çavu! o$lu Abbas

" #mam Ali Galip Efendi

" Korucu Mehmed Çavu!

" Arif A$a'nın Ömer

" Halim o$lu Hüseyin

Pilavcı Tahir zevcesi Saniye

Hur!id zevcesi Gülhanım

Ali Hoca'nın vâlidesi Emine

Narlılı Tahsin zevcesi Hanife

Mahdûmu Yahya

Kerîmesi Ya!ar

Narlılı Hacı Ali zevcesi

Narlılı Güllü

Narlılı Hacı Ali'nin üç çocu$u

Uzun #brahim'in Hacı Mehmed

Tatar Kurd Molla

Çoban Mustafa

Maktûl, Mecrûh

OrhangaziKaracaali

Armudlu

Lütfiye

Sultaniye

Kumla

Kapaklı



220

BCA. 272 12 38 30 19

65

YUNAN ASKERLER ! YLE RUM VE ERMEN ! ÇETELER ! N ! NORHANGAZ ! VE YALOVA’NIN KÖYLER ! NDE MÜSLÜMANLARI

KATLED ! P E " YALARINI YA% MALADIKLARI

Yunan askerleriyle yerli Rum ve Ermenilerden olu $an çetelerinOrhangazi kazasına ba # lı Üre # il, Altıkoz(?), Cihanköy, Re $adiye,Pazarköy, Omzalı(?), Çeltikköy, Cedelik(?), Tutluca, Yalova kazasınaba # lı Kocadere-i Bâlâ ve Zîr, Gacık, Dereköy, Burhan, Kirazlı(?),Ta $köprü gibi Müslüman köylerine saldırarak halkın para, e $ ya vehayvanlarını ya # malayıp köylerini yaktıkları, kadınlara tecavüz ettikleri,halktan pek azının katliâmdan kurtulabildi # i, Kocadere-i Bâlâ ve Zîrköylerini yaktıktan sonra Yalova’ya göndereceklerini söyleyerek kayıklarabindirdikleri Müslümanları denize açılır açılmaz bomba ve kur $unlarlaimha ve köy halkından geride kalanları da büyük bir eve toplayıp yakarakve pencereden atlayıp yangından kurtulmaya çalı $anları da silahlavurarak katlettikleri, bu katliâmı gerçekle $tirenlerin yerli Rum veErmeniler oldu # unun anla $ıldı # ı, Yunan mezâliminden kurtulmak üzere

Gemlik, Pazarköy, Büyükkumla, Küçükkumla, Kırcaali, Umurbeyköylerinden ço # unlu # u kadın ve çocuk olmak üzere bin be $ yüz on ki $ininvapurlarla ! stanbul’a iltica etti # i, Küçükkumla’da elliyi a $kın kadın veçocu # un kesilerek öldürüldü # ü, Narlı ve Kırcaali köylerinde bir tek Müslüman kalmamacasına katliâm yapıldı # ı ve ! tilaf Devletleri Tahkik Heyeti’nin gözü önünde bile halkın elinden zorla hayvanlarının alındı # ı,Gemlik ahalisinden yetmi $ ya $larındaki bir kadına ahali önünde on be $ Yunan askeri tarafından tecavüz edildi # ine dair raporlar.

29 Mayıs 1921

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi!u‘be: 2Kısım: 3Numara: 732 H. U. M

Yunan harekâtı Hâriciye Nezâret-i Celîlesine




221

Yunan mezâlimine â’id alınan ba‘zı raporların mevâdd-ı mühimmesi sûretileffen takdîm kılındı. Bu gibi ma‘lûmâtın Avrupa matbu‘âtında te’mîn-i ne!rima‘rûz-ı fecâyi‘ olan milletimizin derece-i felâketini ifhâm içün fâ’ideli olaca$ıma‘lûm-ı devletleridir. Ma‘lûmât-ı mezkûrenin Avrupa'daki mümessillerimize îsâlimenût-ı re’y-i devletleridir. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 20 Ramazan sene 1339

Fî 29 Mayıs sene 1337 Harbiye Nâzırı

"mza


Sûret

Bundan altı yedi mâh mukaddem bir kısım Yunan askerinin dâhil oldu$u yerliRum ve Ermenilerinden mürekkeb çeteler Bursa vilâyetine merbût Orhangazikazâsının Üreil[Üre$il], Altıkoz(?), Cebanköy[Cihan](?), Re!âdiye, Pazarköy,

Omzalı, Çeltikköy, Cedelik(?), Dutluca ve geçen paskalyadan üç gün evvel de Yalovakazâsına mülhak Kocadere-i Balâ ve Zîr, Gacık, Dereköy, Burhan, Kerizli[Kirazlı],Ta!köprü vesâ’ir #slâm karyelerine ta‘arruz ederek ahâlî-i #slâmiyyenin nukûd veemvâl ve hayvanlarını gasb ve köylerini ihrâk ve ba‘zı kadın ve kızların ırz venâmûslarına tecâvüz ve pek cüz’îsi kurtulmak üzre ekserîsini katl ve hattâ sâlifü'z-zikrKocadere-i Bâlâ ve Zîr karyelerini ya$ma ve ihrâk etdikden sonra ahâlîsini kadın,erkek, çocuk Yalova'ya gönderecekleri beyânıyla iki kısma bi't-tefrîk bir kısmını altıaded yelken kayı$ına tıka basa doldurmak sûretiyle bi'l-irkâb biraz denize açıldıkdansonra tüfenk ve bombalarla üzerlerine ate! ederek cümlesini kayıklarıyla berâber garkve imhâ ve di$er kısmını da köyün büyük bir hânesine doldurarak gaz ile ihrâk vehavl-i cân ile hânenin penceresinden atlamak te!ebbüsünde bulunanları da kur!unla

katl ve ifnâ eylemi! ve bu esnâda ate! kar!usuna geçerek "hurra" oynamak sûretiyleicrâ-yı !âd-mânî etmi! oldukları ve fâ‘illerinin dahi Yalova kazâsına merbût, Engüre,Koru ve Orhangazi kazâsına mülhak, Çengiler, Kerâmet karyeleriyle Adapazarıkazâsı, ve mahall-i sâ’ire ahâlîsinden Rum ve Ermeniler oldukları beyân ve ifâdeedilmekde oldu$u.

21 Mayıs sene [13]37 günü sabâhı Seyr-i Sefâ’in #dâresi'nin Gayret, Galata,Gelibolu vapurlarıyla Gemlik, Pazarköy, Büyükkumla, Küçükkumla, Karacaali,Umurbey köylerinden ekserîsi kadın ve çocuklardan mürekkeb olmak üzre 1210



222

muhâcirin limanımıza vürûd etdi$i ve Yunanlıların gençlerden yüz elli ki!ininDersa‘âdet'e gelmelerine müsâ‘ade etmeyerek Pazarköyü'nde alakoydukları.

Dersa‘âdet'den giden beyne'l-milel tahkîk hey’eti refâkatinde bulundurulan bir jandarma zâbitimizin Gemlik iskelesinde Yunan askerleri tarafından dûçâr-ı hakâretoldu$u ve Yunan i!kence ve mezâliminin el’ân ber-devâm bulundu$u veKüçükkumlu[la]'da büyük bir ta! üzerinde elliyi mütecâviz kadın ve çocuk kesdikleri,vürûd eden muhâcirlerin ifâdesinden anla!ıldı$ı. 21 Mayıs sene [13]37'de #neboluvapuruyla 300 muhâcirin vürûd etdi$i ve bu kâfilenin de ekserîsini kadın ve çocuklar

te!kîl etdi$i ve bunlardan birinin ifâdesine nazaran Yunanlıların, muhâcirlerin ilticâetdikleri sevâhilde ve Düvel-i #’tilâfiyye Tahkîk Hey’eti'nin gözü önünde bilemuhâcirînin ellerinden cebren koyun, sı$ır müsâdere etdikleri Narlı, Karacaali'deahâlî-i #slâmiyye'den hiçbir ferd kurtulmamak !artıyla ifnâ edildi$i ve bu fenâlıklarıYunan askerleri ile berâber daha ziyâde yerli Rumların yapdıkları.

Yunanlıların Gemlik ahâlîsinden takrîben yetmi! ya!ında olan bir kadına ahâlîmuvâcehesinde alenen fi‘l-i !en‘î yapdıkları ve bu denâ’et ve rezâleti sıra ile irtikâbedenlerin on be! nefere bâli$ oldu$u ve bî-çârenin o esnâda terk-i hayât etdi$i.

BOA. HR. SYS. 2625/16

66

YUNAN ASKERLER ! YLE YERL ! RUMLARIN ÇANAKKALE’YE BA% LIÇANPAZARI NAH ! YES ! VE KÖYLER ! NDE IRZA TECAVÜZ,

YA% MA VE KATL ! ÂM YAPTIKLARI

Çanpazarı’nı abluka altına alan Yunan kuvvetleri ve yerli Rumların,nahiyeden on kadar Müslümanın evini tahrip edip e $ ya, para ve kıymetline varsa ya # maladıkları, sokaklarda rastladıkları Müslümanları döverek yaraladıkları, yardıma ko $an çevre köy ahalisiyle meydana gelençarpı $mada her iki taraftan da kayıplar oldu # u, Bayramiç’teki Yunankuvvetlerinin Hacı Bekirler, Muratlar, Hacı Kasım köylerini basarak evve camileri talan ettikleri, kıymetli e $ ya, para ve hayvanları çaldıkları,genç kız ve kadınlara tecavüz edip, be $ ya $ında bir çocu # u katlettikleri vehalkı bir yerde toplayıp köyü yaktıkları, Biga ile Çanakkale arasındakihaberle $menin kesildi # i, tarlada çalı $an rençber ve mültecilerinkatledilmeleri üzerine Karakocalar köyünden yirmi sekiz ailenin bütün



223

e $ yalarını bırakarak göç ettikleri, Kolfaköy’e[Kolfal] gelen Yunanlılarınmanifatura ve bakkal dükkânını ya # malayıp, birçok ev e $ yası ve hayvanıgasbettikleri, halktan bazılarını yaraladıkları, Çavu $köy’ü tamamen ya # malayıp evleri, a # açları, ılıcaları yaktıkları; köylerden çaldıkları kilimve halıları ! kizçe $me mevkiinde ısınmak maksadıyla yakıp, gasbettiklerihayvanları yedikleri, Mallıköy halkına bıyık yolmak, sakal koparmak,dövmek, defalarca boynuna ip geçirip asmakla kokutmak ve kadınlaratecavüz gibi i $kenceler uyguladıkları, Kocayayla köyünden olup,Yunanlıların bir $ey yapmayacaklarını söylemeleri üzerine inanarakköylerine dönen be $ aileye feci $ekilde i $kence edildi # i, para vee $ yalarının çalındı # ı, Dereköy ve Yahyaköy’de de benzer zulümler yapıldı # ına dair isim, yer, $ahıs ve zaman belirten ifade ve raporlar.

29 Mayıs 1921

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmîyye MüdîriyetiAded 307

Tarih:12-13/5/[13]37

Gayet Müsta‘celdir

Sûret

"ehr-i hâlin on ikinci per!embe günü sabâhı alaturka sâ‘at on râddelerinde BigaYunan i!gâl kumandanı ma‘iyyetinde elli neferlik bir müfreze ile Çan merkeznâhiyesine gelüp Çanlı Osman Efendi'nin hânesini taharrî ve mûmâ-ileyhibulamayınca merbût pusulada esâmîsi muharrer bulunanların hânelerini taharrî edüpve merbûten takdîm kılınan cedvelde cinsi ve mikdârı muharrer e!yâ ve nukûdugasbedildikden sonra Mekteb Mu‘allimi Hakkı Efendi'yi, ahâlîden Ali'nin dâmadı

#brahim, #lyas Çavu!, Velio$lu Ali, Davulcu Mehmed Ali Çavu!'un o$lu Hamdivesâ’ireyi fenâ bir hâlde darb ve müdîriyet odacısı Ali Rıza'yı baldırından süngü ilecerh ve #brahim Çavu!'un Halil'i müte‘addid mahallerinden darb ve kama ile cerh,Topcu o$lu Mehmed'i süngü ile hafif sûretde cerhetdikden sonra mahallât arasındaher ne esbâba mebnî ise üç dört sâ‘at kadar silâh endâht etdikleri ve silâh sadâsınıi!iden civâr kurâdaki ahâlîden bir kısmı e!kıyâdır zannıyla alaturka sâ‘at yedi buçukrâddelerinde nâhiye merkezine gelerek Yunanlılar ile aralarında devâm edenmüsâdeme netîcesinde Yunanlılardan ikisi telgrafhâne derûnunda ve ikisi köydâhilinde olmak üzre dört nefer maktûl dü!üp da$lık arâzîden Biga'ya do$ru



224

savu!dukları ve ahâlîden Çanpazar karyeli Hayreddin o$lu Beytullah, Mallıkaryesinden Koca Muhacir'in "aban !ehîd ve Çavu! karyesinden Muhacir Osmangö$sünden ve seyyar satıcılardan Arnavud Hacı aya$ından mecrûh oldu$u ve nâhiyemerkezine yarım sâ‘at mesâfede cenûb istikâmetinde #ngiliz i!gâl mıntıkası dâhilindeKocayanık mevki‘inde be! altı Yunan neferinin daha maktûl dü!dü$ü ahâlî tarafındansöylenmekde ise de vaktin geç olması ve arâzînin da$lık bulunması hasebiyle hakîkâtanla!ılamadı$ından keyfiyet ayruca arzedilece$i ve ahâlî köylerine da$ılmı! oldu$undan bu husûsda tahkîkât-ı lâzimenin icrâsı içün hey’et-i tahkîkiyyenin sür‘at-ii‘zâmı bölü$e arzedildi$i ma‘rûzdur.

Çanpazar Takım Kumandanı Aslına mutabıkdır. Mülâzım-ı Sânî

Süreyya

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


Sûret

Zabıt Varakası

"ehr-i hâlin on dördüncü cumartesi günü Bayramiç'de iki yüze karîb Yunankuvve-i i!gâliyye askeri, otuzu mütecâviz Yunan çetesi Muradlar'a gelüp bir geceorada kaldıkdan sonra sabahleyin Hacı Bekirler karyesine gelerek karyeyi abluka edüpelli ki!ilik bir kuvvetle karye-i mezkûreyi taharrî maksadıyla bütün hâneleri soyupmâl, nukûd ve e!yâ-yı beytiyyelerinin, kıymetli kadın ve cihâz takımlarını da kâmilenahz u gasb ederek ahâlî-i ma$dûreyi !iddetle darb ve i!kence ile de ayrıca pâreistedikleri ve karye ahâlîsinden Molla Ahmed o$lu Yusuf A$a'nın be! ya!larında Salih

nâmında o$lan çocu$unu Fransız tüfengi ile çocu$un sa$ dizinden urarak cerhedilmi! ve yarım sa‘ât sonra ma‘sûm vefât etmi! ve yine karye-i mezkûre ahâlîsinden Hasano$lu Ali'nin on üç ya!ındaki "ehriye nâm kızı cebren bikrini izâle etmek fi‘l-i cinâyeti îkâ‘ ile karyeden genç kadınların kezâ ırz ve nâmûslarını cebren ta‘arruzla fi‘l-i!enâ‘ati icrâdan sonra ahâlî-i ma$dûreyi bir araya toplayup tekrâr darb ve i!kence ileiçlerinden cem‘an be! ki!i berâberlerinde alup götürdükleri ve talan etdükleri nukûdve e!yâ vesâ’ireyi karyeden be! aded merkebe yükleterek götürdükleri ve ba‘dehukendilerinin karyede be! sâ‘at zamân zarfında bâlâda gösterildi$i üzre envâ‘-ı cürm vemezâlimât ve nice !enâ‘ât ve mukâtele ile karyeden çıkmalarından yarım sâ‘at evvel



225

karyeden Osman o$lu Ömer, Osman o$lu Mustafa, Ömer o$lu Ali, Ahmed o$lu#smail, Hüseyin o$lu Hasan, Hüseyin o$lu Koca Mustafa, Hacı Bayram o$luRamazan, Hacı Ahmed o$lu Osman ve Hacı Ahmed A$a nâmlarındaki e!hâs-ıma$dûrenin hâne, zahîre anbarı ve koyun kı!lası, samanlık ve ahur damlarını kâmilenihrâk edüp ve di$er hânelerin de kâffesini ate!lemi!ler; derûnundaki e!yâlarınkat‘iyyen alınmamasına mecbûren ahâlîyi hânelerinden uzak mahallede bir müddettevkîf etdikden sonra ya$ma ve gasbetdikleri e!yâları, aldıkları be! merkeble götürüpsavu!mu!lar. Bunun üzerine ma$dûr ahâlî korkarak her dürlü tehlikeyi göze alupyanmakda olan hânelerinin itfâsına ko!mu!lar ise de bâlâda isimleri muharrer e!hâsınhânelerinden gayrılarını az bir yangınlıkdan kurtarabilmi!ler ve netîce-i tahkîkâtınbâlâda muharrer dokuz hâne, ebniye-i sâ’ire kâmilen imhâ olunmu! ve derûnundakibir çok hayvanât-ı ehliyyenin dahi yandı$ı anla!ılmı! ve câmi‘-i !erîfin de iki adedbüyük kilim[i] dahi gasbolunmu! ve ke!folunmayan birçok nevâkısla karye-i mezkûrvukû‘âtını mübeyyin i!bu zabıt varakası zîrde esâmîleri muharrer e!hâs huzûrundatanzîm kılınma$la arzolunur efendim.

14/Mayıs/[1]337

Bâzergânlar JandarmaSeyyar Müfreze

KumandanıMehmed Durmu$

Jandarma MüfrezeEfrâdı

Mustafa

Bu dahiMehmed

Bu dahiMustafa

HacıbekirlerKaryesi #mâmı

Karye-i MezkûreMuhtâr-ı Evveli

Karye-i MezkûreMuhtâr-ı Sânîsi

A‘zâYusuf

A‘zâEyüb

Ma$dûrHüseyin o%luKoca Mustafa

Ma$dûrÖmer o%lu

Ali

Aslına mutabıkdır Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


Sûret

Umûm Jandarma Kumandanlı # ı'na

16/Mayıs/[13]37 târîh ve 4111 numaralu arîzaya lâhıkadır:



226

1- "ehr-i hâlin on ikinci per!embe sabâhı Biga'nın Çanpazarı nâhiye merkezi

!afakla berâber Biga Yunan kumandanı ma‘iyyeti efrâdıyla abluka edilerek e!râfdan

Osman Efendi'nin hânesi taharrî ve kendisini bulamayınca di$er hâneleri de taharrîye

ba!layarak bu miyânda ellerine geçirdikleri e!yâ, pâre vesâ’ire ahz u gasbedilmekle

berâber memleket içinde önlerine geleni darb ve cerhederek ve her tarafa silâh atarak

ahâlîyi tedhî ! etmi!lerdir.

Sabahdan ö$lene kadar bu i!kence devâm etmi! ve mütemâdî silâh seslerini

i!iden civâr kurâ ahâlîsi nâhiye merkezini e!kıyâ basdı zann ü zehâbında bulunarak

ellerine geçirdikleri çifte, revolver ve baltalarıyla Çanpazar'ın imdâdına ko!mu!larsa

da karye kenarında abluka ve tarassudda bulunan Yunan askeri bunları görerek

üzerlerine ate! açdıklarından ahâlî de bi'l-mukâbele ate!e ba!lamı!dır.

Müsâdeme gurûba kadar devâm etmi! ve Yunanîlerin tekrar Biga'ya

çekilmeleriyle ate!e nihâyet verilmi!dir. Müsâdemede karye dâhilinde ahâlîden iki

ki!i !ehîd, üç dört mecrûh bulundu$u gibi Yunanîlerden de dört maktûl görülmü!dür.

Karye hâricinde vukû‘a gelen ahvâl netîcesi henüz mechûldür.

Gerek Yunanîlerin vürûduyla hâneleri taharrî ve tecâvüzü sırasında ve gerekse

köylülerin vürûduyla müsâdeme bidâyetlerinde nâhiye müdîri ve jandarma takım

kumandanı gayr-ı Müslim efrâdıyla fenâlı$ın ref‘ ve izâlesine çalı!ılmı! ise desemere-bah! olamamı!dır. Yunan asâkir-i muntazaması miyânında asker elbisesini

lâbis Biga ve Karada$ ahâlî-i Hırıstiyâniyyesi de bulundu$u görülmü!dür. Vak‘ayı

müte‘âkib ahâlî-i kurâ köylerine çekilerek sükûnet i‘âde edilmi! herkes i!iyle gücüyle

me!gûl bulunmu!dur. Bu husûsda mahallî mıntıka kumandanlı$ından alınan rapor

merbûtdur.

2– "ehr-i hâlin on dördüncü Cumartesi günü Bayramiç Yunan kumandanı iki

yüze karîb bir kuvvetle Bayramiç kazâsına merbût Hacıbekirler ve Kal‘a-i Sultâniyye

kazâsına merbût Muradlar ve Hacı Kasım karyesine gelerek canavarların bile

yapamayaca$ı âsâr-ı vah!etde bulundukları, câmi‘in kilimleri, hânelerden zî-kıymet

e!yâ ve nukûdu nehb ü gâret ve hayvan ve mevâ! îyi ahz u gasbetdikden ba!kamerbûtu vesîkadan keyfiyet müstebân buyurulaca$ı vechile be! ya!ındaki bir çocu$u

bile katl ve on iki, on üç ya!ında bir sıbyânın bikrini izâle etmek ve köye ate! vererek

ve ahâlînin söndürmemeleri içün de köy halkını bir mahalde tevkîf etmek gibi

canavarlıklar irtikâb edilmi!dir.

Bu miyânda mukaddemâ Bayramiç Yunan kumandanı tarafından seddedilen vemu‘ahharan #ngiliz kumandanının vesîkasıyla taburdan efrâd gönderilerek tekrârkü!âd edilen Bâzergânlar jandarma karagol kumandanı 93 Mehmed o$lu Durmu! ile



227

efrâddan 69 #brahim o$lu Mehmed'i dahi i!bu asâkir-i câniyye yolda tevkîf ederek ezâvü cefâ eyledikleri ve bunlardan 93 Mehmed o$lu Durmu! bi't-takrîb firâren gelmi! ise de di$erinin hayât ve memâtı mechûl bulundu$u jandarmalarımızın hîn-itevkîfinde Yunan kumandanına vazîfeten bulundukları hakkında #ngilizKumandanlı$ından ahzedilmi! olan vesîka ibrâz olundukda büsbütün âsâr-ı !u‘ûribrâzıyla vesîkanın da parça parça edildi$i anla!ılmı!dır.

Mes’elenin arîz u amîk tahkîki ahâlînin âlâm ve ıztırâblarının teskîninesükûnetin i‘âde ve hükûmetin nazar-ı !efkat ve himâyesi dâ’imâ üzerlerinden eksik

olmadı$ı ihsâsı maksadıyla Kumarlar nâhiyesi mıntıka kumandanı mahall-i vak‘ayahareket etdi$i gibi Çanakkale Bölü$ü kumandanı da mahall-i vak‘aya azîmeteyledi$inden bi'l-âhire alınacak rapor ayrıca arz u takdîm kılınaca$ı.

3-Bir haftadan beri Biga kasabasıyla Çanakkale arasındaki telgraf muhâberâtınınmunkatı‘ bulunması dolayısıyla mezkûr bölükle muhâbere edilememekde oldu$uberây-ı ma‘lûmât ma‘rûzdur. Ol bâbda.

17/Mayıs/[1]337Kal‘a- i Sultâniyye

Jandarma Taburu KumandanıBinba!ı

Ömer Lütfi Aslına mutâbıkdır. Mühür

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

"dâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye Müdîriyeti

Yunanîler tarafından îkâ‘ edilen fecâyi‘ ve mezâlimi berây-ı tahkîk ! ngilizlertarafından havâlî-i mezkûreye i‘zâm kılınan Yüzba $ı Vedri refâkatine

me’mûr Mülâzım Nizameddin Efendi'den mevrûd rapor sûretidir.Fî 29 Mayıs sene [1]337

1- Dün sabah 28/5/[13]37 Cumartesi alaturka bir râddelerinde Gölcükisikâmetine hareket edildi. Henüz köyden be! kilometre açılmı! idik ki yirmi sekizâ’ileden mürekkeb Yunan i!gâl mıntıkası dâhilinde bulunan Karakocalar ahâlîsine rastgeldik. Bunlar köylerine avdet ediyorlardı. Bunların hicretlerine sebeb Yunanîlerin



228

köylerine takarrüb etmeden civârda bulunan di$er mültecîleri ve tarlalarda çalı!anrencberleri katledilmi! bulunmalarını görüp korkmalarıdır. Köyünde e!yâ kâmilenya$ma ve gasbedilmi! hayvanâtı bütün alınmı!dır. Köylü ancak canlarınıkurtarabilmi!lerdir. Gölcük karakolu henüz açılmı! ise de bir iki neferi henüz iltihâketmemi!dir.

2- 25/5/[13]37 Çar!amba günü ak!am ezanına do$ru bir zâbit kumandasında elliki!ilik bir Yunan müfrezesi gelerek geceyi köyde geçirdikden sonra ertesi sabâhyanlarına bir kılaguz alarak Muradlar'a gitmi!lerdir. Kılaguzu Muradlar'dan i‘âde

etdikleri içün hangi istikâmete gitdikleri bilinememi!dir.

3- Kolfaköy[Kolfal]25/5/[13]37 Çar!amba günü ezânî sabâh sâ‘at iki râddelerinde sekiz ki!iden

mürekkeb bir Yunan müfrezesi köye gelüp Kocabıyık o$lu Abdullah, Abdullah o$luHasan, Küçük Mehmed A$a'nın Ramazan, Dede o$lu Zekeriya'nın hayvanâtını gasbve Ya!ar A$a'nın bakkâliye ve manifatura dükkânını ya$ma ve Fehîm Bey'in hânesinecebren duhûl ile 104 liralık kâ$ıd pâre ile 10 aded kilim, bir top patiska 15 adedhavlu, 10 aded ba!örtüsü ve Kocabıyık o$lu Abdullah'ın gümü! sâ‘at ve kordonunu vebir çok kimselerin de üzerleri taharrî ve a$ır sûretde darbetdikden sonra pâre vee!yâları alınarak bir semt-i mechûle hareket etdikleri, 26/5/[13]37 Per!embe günü

sabâhleyin yine sekiz ki!ilik bir Yunan müfrezesi köye gelerek Sinan o$lu EminHoca'nın dört re’s kuzusunu gasbedüp geldikleri istikâmete müteveccihendef‘oldukları.

4- Çavu$köy ve ÇanpazarköyÇavu!köy tamâmıyla ya$ma edildikden sonra Yunan müfrezesi tarafından evler

gaz dökülerek ate!lenmi! ve bugün köy bir harâbe-zâra dönmü!dür. Evlerinyanmasıyla da iktifâ etmeyen alçak hâ’in dü!man buradaki a$açları bile ate!leme$iunutmamı!dır. Mâdde 1'de arzedildi$i vechile Karakocalar ahâlîsine hîn-i tesâdüfdeYüzba!ı Mösyö Vedri tarafından Yunan müfreze kumandanına hitâben bir tezkireyazılup ö$leyin kendisini Çavu!köyü'nde bekleyece$ini bildirmi! ise de köyemuvâsalatımızda kimseyi bulamayınca biraz ileriye gidilme$e mecbûriyet hâsılolmu!dur. Çavu!köy ile Çanpazar köyü arasında bulunan ve #kizçe!me ta‘bîr olunanmahalle vâsıl olundukda Çavu!köyü'nden e!yâyı gasbetdikleri zaman götürdüklerihayvanâtın bir kısmını burada ale'l-acele ekl etdikleri, etrâfda bulunan dana, tavuk vehindi gibi ve kaz kemik ve tüylerinden ve unutdukları bir kaç mermiden anla !ılıyor.Hattâ odun yakma$a lüzûm görmeyen bu müfreze ya$ma etdikleri kilimlerle ate!iyakdıkları bu kilimlerin mevcûd parçalarından anla!ılmı!dır. "ehre -Çanpazar- ikikilometre yakla!dı$ımızda daha ileri gidilmeyüp oradan atf-ı nazar edilerek !ehrintamâmen mahv ve harâb oldu$u görülmü!dür. Birçok hastagânın yegâne !ifâgâhı olan



229

ılıcaları bile yakmakdan sarf-ı nazar etmemi! ve !ehirde kat‘iyyen bir eser-i hayâtgörülmedi$inden gerüye dönülüp #ki!erçe!meler'de(?) Yunan zâbitini beklemek üzrebir buçuk sâ‘at kadar ârâm edilmi!dir. Yunan zâbiti gelmeyince yola devâm edildi.

5- Mallıköy20/5/[13]37 Cuma günü Küçüktepeköy istikâmetinde 15-20 aded obüs dânesi

köyün muhtelif cihetine endâht edilerek bir mermi Halil A$a'nın hânesinin çatısınaisâbet ederek patlamadan yere sukût etmi! di$er mermiler köyün be! on metreuzaklarına dü!mü!dür. Bunlardan bir iki mermi de köyün sokaklarına dü!mü!dür.

Birkaç mermi parçası Mösyö Vedri tarafından alınmı!dır. Bu köyde pek çok kimselera$ır hakârete, ta‘rîfi nâ-kâbil i!kencelere ma‘rûz kalmı!lardır. Bıyık yolmak, sakalkoparmak, darb, boynuna müte‘addid def‘alar ip geçirüp asma$a te!ebbüs ve bir dulkadının ırz ve nâmûsunu pay-mâl etmek ilh. gibi.

Bunlardan #smail o$lu Mehmed Emin'in ifâdesinden 21/5/[13]37 Cumartesigünü bir mülâzım-ı evvel kumandasında bir tercümân ve tahmînen yüz ki!idenmürekkeb ba!ı bozuk ve Yunan askeri köye gelerek yanlarında cebren getirdikleriDereköy Muhtârı Salih A$a'yı câmi‘in minâresine çıkartarak köyün etrâfındakiharmanlara da$ılmı! olan ahâlîyi celb içün "Korkmayın ey ahâlî köye geliniz" diyeba$ırtarak ahâlîyi toplama$a te!ebbüs etmi! ise de kimse gelmedi$inden köyü soyarak

ve ya$ma ederek gitmi!lerdir.

23/5/[13]37 Pazartesi günü Yunanîlerin bir müfrezesi Kocayayla köyünegeldi$inden bütün civâr köylere haber gönderüp herkesin köyüne gelüp i!leriyleme!gûl olmalarını tavsiye etmi!dir. O vakit bu köye mensûb be! â’ile de sözlerineinânarak avdet ederler.

26/5/[13]37 Per!embe günü bir zâbit kumandasında mülâzım-ı evvel vetercümân berâberinde olarak 100 ki!iden mürekkeb ba!ıbozuk ve Yunan askeri köyüihâta etdikden sonra köyün câmi‘i etrâfında tecemmü‘ ederek iki üç gün evvel gelmi! olan bu be! â’ileyi câmi‘e cem‘edüp bi'z-zât her biri zâbit ve tercümân tarafından birmüddet darb ve i!kence ve câmi‘in tavanına asmı! oldukları bir ipe müte‘addid

def‘alar boyunlarına geçirerek asma$a te!ebbüsde bulunmu!lar ise de bi'l-âhire sarf-ınazar ederek kalkamayacak derecede darbetmi!lerdir. El’ân bunların vücûdlarınınyara ve bere içinde oldu$unu gördüm. Bundan sonra #smail o$lu Emin'in hânesinegiderek 100 liralık evrâk-ı nakdiyyesiyle sâ’ir e!yâsını aldıkdan sonra bî-çâreyi yarıölü bir hâlde bırakmı!lar. Ve 65 ya!ında #brahim o$lu Halil Çavu!'un ifâdesi; 66ya!ında: Ayn-ı sûretle köyüne avdet eden bu adamca$ız bıyıkları yolunmak ve süngüile sol baca$ının iki mahallinden iki!er ve bir mahallinden üç santimetre kadarsüngülenmi!dir. Bunu berâberine alarak fevka'l-âde bir i!kence ile Çanpazarı'na



230

götürmü!ler ve ertesi günü zâbitin huzûruna çıkarmı!lardır. Kendisine bir su’âlsorulmaksızın serbest oldu$unu bildirmi!lerdir.

Ayn-ı sûretle köye avdet eden 50 ya!larında Hacı Yusuf o$lu Ömer'in ve 30ya!larında Halil o$lu Ahmed ve Emin o$lu #smail, Hacı Ramazan o$lu #brahim,Hasan o$lu Ahmed vücûdları hurd u hâ! olacak derecede tüfenk dipçi$i, namludarbesiyle fevka'l-âde darb ve bıyık, sakalları envâ‘-ı i!kence ile yolunmu!dur. Bugünmerkûmânın vücûdları yara bere içinde her tarafı !i!mi! kıvranmakdadırlar.

Dereköylü olup tesâdüfen bugün bu köyde görülen Ömer o$lu Hacı Mahmud'unifâdesi; 49 ya!ında: Hayvana binmi! Da$adca[Da$aca] köyünden kendi köyünegitmekde iken bir Yunan müfrezesi tesâdüf ederek merkûmu bi't-tevkîf dö$ülerekhayvanı gasbedilmi!dir. Öldürme$e de kalkı!dıkları bir sırada yanların[daki] BulgarDereköy muhtârının ricâ ve niyâzı üzerine sarf-ı nazar etmi!lerdir. Kocası askerdebulunan Ba$cı Yusuf o$lu Ali'nin zevcesi 22 ya!larında Ay!e'nin birkaç Yunan askeritarafından evine kapadılup nâmus ve ırzına tecâvüz etdikleri kendi ifâdesindenanla!ılmı!dır. Bu miyânda Halil o$lu Osman'ın evi basılup 10 aded yirmilik altun, 3aded be!ibirlik, bir top kuma! sirkat edilmi!dir. Hacı o$lu Mustafa'nın ba$çesindeba$lı bulunan hayvanı takımıyla birlikde ahz u gasb edilmi!dir. Daha birçok evlerdennukûd, zî-kıymet e!yâ gasbedilmi! ise de ba‘zı hânelerin sâhibleri henüz avdet

etmediklerinden mikdârı mechûl bulunmakdadır. Merhûm Hasan'ın kızı ve Ahmed'inzevcesi Ay!e'nin dahi tüfenk dipçi$i ve tekmelerle kapusu kırılarak içerüye girilmi! vekadını yere yatırarak bo$azına bıçak dayamak sûretiyle tehdîd ve i!kence ederek bütünemvâl ve e!yâsını ahz u gasbeylemi!lerdir.

6- Yahyaköy 24/5/[13]37 Salı günü alaturka sâ‘at dört râddelerinde bir zâbitkumandasında 54 ki!iden mürekkeb bir Yunan müfrezesi gelerek köyü muhâsaraetdiler. Muhtar #brahim o$lu Mehmed A$a'yı nezdlerine celbederek bir takım su’âlleribahâne ederek pâre, silâh, cebhâne vesâ’ire isteyerek a$ır sûretde darbederler.Bi'l-âhire Ali o$lu Kâmil'in hânesine girüp 10 aded Osmanlı banknotu ile bir lirasınıve Hacı o$lu Mustafa ile köyün imamı Hâfız Mehmed Efendi'nin gümü! sâ‘at vekordonunu, Hacı o$lu Mustafa ile Ali Osman o$lu Ahmed'in merkeblerini gasbedüpbir sâ‘at kadar köyde kaldıkdan sonra yanlarına muhtârı alarak Bahadırlı, Do$ancılar,Koyunyeri'ne gidüp oradan tekrâr Yahyaköyü'ne muhtârı bırakarak Duralıistikâmetine def‘oldukları. #!bu muhtârın ifâdesine göre Do$ancılar'[d]a yalnız yemekyiyüp Koyunyeri'nde muhtâr Hüsni'yi bi'l-celb darb ve bir e!e$ini gasbetmi!lerdir.

7- Bugün müfrezemiz Karada$, Kocayayla tarîkiyle geceyi Yakacık'dageçirecekdir. Yüzba!ı Vedri Yakacık'dan Biga'ya gitmek niyetinde oldu$u veyâhudYunan zâbiti bir mahalle ça$ırup #ngiliz mıntıkasına girmemelerini kendüsünesöyleyeceklerini bildirmi! olma$la arz-ı keyfiyyet olunur.



231



Pusula Sûreti

Osman Efendi'nin hânesinden 970 birer liralık evrâk-ı nakdiyye 16 be!ibir yerde Osmanlı altunu, 80 Mahmûdiyezînet altunu, 51 Osmanlı lirası, 35 sîmMecîdiye 3 elmas yüzük, 1 heybe, 1 halı

Osman Efendi'nin birâderi müteveffâRamiz A$a'nın hânesinden

100 birer liralık evrâk-ı nakdiyye, mikdârımechûl hâne e!yâsı

Ahmed o$lu Mehmed A$a'nın hânesinden

Mikdârı mechûl e!yâ

Hacı Lazın hânesinden " "

Muhtâr Hüseyin A$a'nın " "

Kıbtî Hasan'dan 6 yüzlük evrâk-ı nakdiyye

Çavu!köylü Mehmed'den #ki kıyye tütün, 1 aded evrâk-ı nakdiyye

Gölcüklü #smail'den 25 yüzlük evrâk-ı nakdiyyeYaveler'den Osman o$lu #brahim'den 4 evrâk-ı nakdiyye

Kalburcu karyesi hocası Molla Hasan'dan

Ma‘a köstek gümü! sâ‘at

Kâzım Çavu!'dan " "

Bakkal Hacı #brahim'in dükkânından Bakkaliye ve manifatura e!yâsı


BOA. HR. SYS. 2624/80

67

YUNAN ASKERLER ! YLE YERL ! RUM ÇETELER ! N ! N GEML ! K,ORHANGAZ ! VE YALOVA KAZALARINA BA% LI KÖYLERDE

YAPTIKLARI KATL ! ÂM HAKKINDA ! T ! LAF DEVLETLER ! TAHK ! K HEYET ! N ! N ! NCELEMES !



232

! tilaf Devletleri Tahkik Heyeti’nin, Yunan askerleriyle, onlarınsilahlandırdı # ı yerli Rumlar tarafından yapılan mezâlimi ara $tırmakmaksadıyla Gemlik, Orhangazi ve Yalova kazalarının yalnız sahil vesahile yakın yerlerinde yaptıkları tahkikatda; bin hanelik Orhangazikasabasında sadece be $ evin kaldı # ı, üç cami, üç okul, on iki medrese, ikihamam, bir iplik fabrikası ve dört zeytin fabrikasının yakıldı # ı veya tahripedildi # i, Çengiler, Çeltikçi, Gedelek, Karacaali, Kapaklı, Kumla ve Narlıköylerinin yakılıp, halkının katledildi # i, sokaklarda insan kafatasları,çene kemikleri, ta $larda kan izlerinin görüldü # ü, Engüre’de büyük birçukurda süngü ve kur $unla katledilmi $ yirmi-otuz, yine bir bostankuyusunda da yüzlerce cesed bulundu # u, sahile uzaklı # ı sebebiyle heyetingitmedi # i otuz üç köyde de sekiz bini a $kın Müslümanın katledildi # i,köylerin ya # malanıp yakıldı # ı, bazı köylerin halkının katliâmlardankaçarak kurtuldu # unun anla $ıldı # ı.

29 Mayıs 1921

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye NezâretiKalem-i Mahsûs10081385



Yunanîler cânibinden i!gâl olunan mevâki‘deki ahâlî-i #slâmiyyeye kar!ı îkâ‘olunup son zamanlarda tahammül-güdâz bir dereceye gelmi! olan mezâlim vefecâyi‘in tahkîki içün vukû‘bulan te!ebbüsât üzerine Düvel-i #’tilâfiyyece geçende

i‘zâm edilmi! olan hey’et-i muhtelitenin Gemlik, Orhangazi ve Yalova kazâlarınınyalnız sevâhilinde ve sevâhile yakın yerlerinde icrâ-yı tahkîkât ile avdet etdiklerianla!ılup bir sûreti leffen savb-ı âlî-i nezâret-penâhîlerine tisyâr kılınan cedveldemuharrer oldu$u vechile Yunanîlerin ve anların te!vîk ve himâyesiyle te!ekkül edenRum ve Ermeni çetelerinin mezkûr kazâlar dâhilinde daha pek çok karyeleri ihrâk vekurâ-yı muharrereden ba‘zı karyeler ahâlîsini kâmilen ve ba‘zılarını kısmen katl veimhâ etdikleri sûret-i mevsûkada bildirilmekde olmasına ve buralarda icrâ edilecektahkîkât netîcesinin pek elîm ve dil-sûz fecâyi‘in dahi zuhûru !übhesiz bulunmasınanazaran tahkîkâtın buralara da te!mîli sûretiyle tevsî‘i içün te!ebbüsât-ı lâzime îfâsı



233

menût-ı müsâ‘ade-i aliyye-i nezâret-penâhîleridir. Ol bâbda emr ü fermân hazret-imen-lehü'l-emrindir.

Fî 17 Ramazan sene [1]339 ve Dâhiliye Nâzırı VekîliFî 26 Mayıs sene [1]337 Mustafa Rıza (?)

Gemlik, Orhangazi, Yalova ve Mülhakâtı Fecâyi‘inin Hulâsası

Yunan askerleriyle bunlar tarafından teslîh olunan Rum ahâlî tarafından îkâ‘edilen fecâyi‘in tahkîki içün Gemlik, Orhangazi ve Yalova havâlîsine azîmet eden#ngiliz Cenerali Frenk'in riyâseti altında #talya Miralayı Mösyö Rolato, FransızMiralayı Mösyö Veyg ve beyne'l-milel Salîb-i Ahmer nâmına #sviçreli Mösyö Geri veCeneralin yâveri Yüzba!ı Mister [E]ston ve Mösyö Rolato'nun tercümanı MösyöAmelyo'dan müte!ekkil hey’et âtîde muharrer yerlere gitmi! ve icrâ-yı tahkîkâteylemi!dir..

1– 13 Mayıs sene [1]337 Gemlik'den otomobille Orhangazi kasabasına gitmi! 1000 hânelik kasabanın be! hâneden mâ‘adâsının kâmilen ihrâk edildi$ini görmü!dür.

#hrâk ve tahrîb edilen 30 câmi‘, 3 mekteb, 12 medrese, 2 hamam, 1 iplik fabrikası, 4zeytun fabrikası vesâ’ir büyük mebânînin foto$rafîleri alınmı!dır..

2– Çengiler karyesi: Kâmilen ihrâk edilerek be! on hâneden ibâret kalan köyügörmü!lerdir..

3– Çeltikci karyesi: Karyenin ihrâk edilmekde oldu$u görülmü! ve cürm-ime!hûd hâlinde yakalanan yedi Yunan askerinin foto$rafları alınmı!dır..

4– Gedelek karyesi: Sokaklarda insan kafatasları, çene kemikleri bulunarakhey’ete irâ’e edilmi!dir. Burası 17 Nisan sene [1]337 târîhinden i‘tibâren ihrâkaba!lanmı! idi..

5– Karacaali karyesi: Alevler içinde yanmakda idi. Deniz kenarında on ikimaktûl ve mecrûh, ta!larda kan lekeleri mü!âhede edilmi!, Mösyö Geri tarafındanfoto$rafları alınmı!dır. Karye dâhilinde maktûl yirmi ki!inin foto$rafları da YâverMister Eston tarafından alınmı!dır..

6– Kapaklı karyesi: Dere kenarında 16 ve henüz ate! almamı! hâne içinde 6maktûl, 2 yaralı bulunmu!dur.. Karyenin alevler içinde foto$rafı alınmı!dır..



234

7– Kumla karyesi: #skele ba!ında iki maktûl, bir yaralı görülmü!dür. Köy nehb ügârete ve katli‘âma ma‘rûz kalmı!dır. Burada Mösyö Geri tarafından foto$rafalınmı!dır..

8– Narlı karyesi: Alevler içinde yanmakda iken Mösyö Geri ve Yâver Estontarafından karyenin foto$rafı alınmı!dır..

Hey’et sâhilde ve sâhile pek yakın bulunan mevâki‘de katli‘âma ve ya$mayama‘rûz oldukdan sonra ihrâk edilen bâlâdaki kurâyı re’yü'l-ayn görmü!dür. Zîrde

isimleri muharrer kurâ dahi ihrâk ve ya$maya ma‘rûz kalmı! olup dâhilde bulunmalarıhasebiyle hey’et bu havâliye gitmemi!dir.

Mikdâr-ınüfûs

Te!vîkiye 430 ahâlîsi katl, mebânîsi ihrâk edilmi!dir.

Kocadere-i Bâlâ 350 " "

Kocadere-i Zîr 550 " "

Çınarcık 550 Katli‘âma ve ya$maya ma‘rûz kalmı! ancak 20 ki!ikurtulmu!dur.

Çalıca 120 Ahâlîsi katl mebânîsi ihrâk edilmi!dir.

Kurdköy 400 " "

Ortaburun 150 " "

Günlük[Güllük] 200 #hrâk edilmi!dir. Ahâlîsi firâr etmi! iki ki!ikatlolunmu!dur.

Gökçedere 100 Kısm-ı a‘zamı ihrâk edilmi!dir.

Üvezpınar 150 #hrâk edilmi!dir. Ahâlîsi kısmen katledilmi! vekısmen firâr etmi!lerdir.

Pa!aköy 350 Ahâlîsi katl ve köy ihrâk edilmi!dir.

Solucak [So$ucak] 200 " "

Kirazlı 250 " "

Yortan 250 " "

Dereköy 250 " "

Akköy 550 Ahâlîsinin kısm-ı a‘zamı katledilmi!dir.

Samanlı 150 " "

125(?) " "



235

Re!âdiye 1250 Karye kâmilen ihrâk edilmi! ve katli‘âma ma‘rûzkalmı!dır.

Esediye 200 " "

Çakırlı 550 Karye kâmilen ihrâk edilmi! ve katli‘âma ma‘rûzkalmı!dır ve ahâlîsi katledilmi!dir.

Üre$il 700 " "

Cihanköy 250 Ahâlîsi firâr etmi!, köyü ya$ma etmi!dir.

Dutluca 850 Ahâlîsi katl, mebânîsi ihrâk edilmi!dir.Fıstıklı 550 Karye ya$ma edilmi! ahâlîsi firâr etmi!dir.

Karacaali 650 Ahâlîsi katl, karye ya$ma ve ihrâk edilmi!dir.

Mecidiye 200 Ahâlîsi kısmen katledilmi! ve ya$maya ma‘rûzolmu!dur.

Selimiye 700 " "

Lütfiye 100 " "

Hayriye 250 " "

Haydariye 250 " "

#hsâniye 100 " "Küçükkumla 150 " "

Sultaniye 10 " "

Büyükkumla 620 " "

Fî 25 Mayıs sene [1]337 Mühür


!u‘be: 2Kısım: 3Numara: 719

Mahremdir H.U.M

Yunan harekâtı-Muhtelit Tetkîk-i Fecâyi‘ Hey’eti




236

18/Mayıs/[13]37 günü sâ‘at 10.30 ol râddelerinde #‘tilâf Hey’et-i Tahkîkiyyesibir istimbotla "ile'den avdet ve Çubuklu iskelesine çıkmı! ve refâkatinde bir takımkadar #ngiliz efrâdı bulundu$u hâlde Osmanlı komiser mu‘âvini ve polis ve Çubuklu#nzibat Karagolu postaba!ısıyla berâber dere boyunda Engüre ba$ına gitmi!lerdir.Mahall-i mezkûrda kendilerine irâ’e olunan cesîm bir çukur dâhilindeki süngü vekur!unla !ehîd edilmi! 20-30 kadar laz ba!lıklı cesedleri ve derûnunda !ehîd edilerekatılmı! yüzlerce ma‘sûmlar bulunan ve bi'l-âhire kısmen toprakla doldurulmu! olanbir bostan kuyusunu tedkîk etmi!lerdir. Hey’etin Fransız, #talyan zâbitleri ecsâdınfoto$rafîlerini aldıkdan sonra hey’et Çubuklu'ya ve oradan da istimbotla #stanbul'agitmi!lerdir. Berâberlerinde bulunan tercümânın ifâdesine nazaran i!bu hey’et kırksekiz sa‘ât sonra berây-ı tahkîk #zmit, #znik, Gemlik ve havâlîsine hareket edecekdir.Yine ayn-ı târîhde ve zevâlde dört #ngiliz süvâri neferi tercümânlarıyla birlikdeÇekiköyü'ne[Çekmeköy] giderek karye imâmını, Müfreze Kumandanı #smail Çavu!'uDudullu'ya götürece$iz diye endâht mektebine sevketmi!lerdir.

Yine yevm-i mezkûrda sa‘ât 1 sonra da Mister Ni! ismindeki bir #ngilizyüzba!ısıyla bir ba!çavu! ve iki tercümân otomobil ile Dudullu'ya gelerek teftî !âtdabulundukdan sonra Kâzım A$a nâmındaki ihtiyârın hânesini silâh aramak üzre taharrîeylemi!lerdir. Dersa‘âdet Merkez Kumandanlı$ı'ndan bâ-rapor bildirilen i!buma‘lûmât muhât-ı ilm-i fahîmâneleri olmak üzre ma‘rûzdur. Ol bâbda emr ü ferman

hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 20 Ramazan sene 1339Fî 29 Mayıs sene 1337 Harbiye Nâzırı

Bende"mza


68 AV " A ADASININ ARAPLAR KÖYÜNDE RUMLARIN

KATL ! ÂM YAPTI % I

Marmara adası ahalisinden Dersaadet’de bulunan Tüccar Hâfız Hüsni Efendi’nin ifadesine göre, Erdek kazasına ba # lı Av $a adasının Araplar köyünün Rumlar tarafından basılıp ahalisinin bir kısmınınkatledildi # i, sadece kadın ve çocukların bulundu # u köye acilen yardımedilmesi gerekti # i.



237

12 Haziran 1921

Dâhiliye Nezâreti

Kalem-i Mahsûs Müdîriyeti

Târîh: 12 Haziran [1]337

Hâriciye Nezâreti'neMarmara adası ahâlîsinden ve erbâb-ı ticâretden olarak ahvâl-i hâzıra sebebiyle

Dersa‘âdet'de bulunmakda oldu$unu beyân eden Hâfız Hüsni Efendi nâmında bir zâtbugün nezd-i âcizîye geldi ve Erdek kazâsına merbût Av!a adasında ahâlî-i #slâmiyyeile meskûn Arablar karyesinin üç gün evvel Rumlar tarafından basılarak hânelerininihrâk ve ahâlî-i karyeden bir takımının katledildi$ini bu sabâh oradan gelen bir Yunanvapuru yolcularından haber aldı$ını ifâde etdi. Esâsen erkeklerinin Yunan çetelerininta‘arruzât-ı muhtemelesinden havf ile ba!ka mahallere ilticâ etmelerinden dolayıkarye-i mezkûre ahâlîsinin hemân kâmilen denilebilecek derecede sıbyân venisvândan ibâret bulundu$u ve bunların tecâvüzât-ı mezkûreden dolayı el-yevmcidden muhtâc-ı mu‘âvenet ve merhamet bir hâlde olmaları lâzım gelece$i

mûmâ-ileyhin cümle-i beyânâtından olmasına nazaran te!ebbüsât-ı lâzıme îfâsıylakendilerinin muhâfaza-i cân ve mâlları esbâbının te’mîni menût-ı müsâ‘ade-i aliyye-inezâret-penâhîleridir. Ol bâbda.

12 Minh

BOA. DH. KMS. 60-2/43

69

YUNANLILARIN GÖRDES VE C ! VARINDAK ! KÖYLER ! YAKIP HALKINI KATLETT !%! , KURTULANLARIN BU KATL ! ÂMLARDAN ! T ! LAF DEVLETLER ! ’N ! SORUMLU TUTTU %U VE TAZM ! NAT

! STED !%!

Yunan i $gal ordusunun Akhisar-Balıkesir ve Salihli-U $ak üzerine yürüdü # ü sırada Gördes’e u # rayıp Müslümanların ellerindeki bütünsilahları, av tüfe # i ve ekmek bıça # ına varıncaya kadar toplayıp



238

götürdü # ü, bir sonraki geli $lerinde tamamı yüz ki $iyi bulmayan Rumlarıe $ yaları ile birlikte Akhisar ve Salihli’ye sevkettikten sonra MüslümanlaraKuva-yı Milliye ile ili $kilerini kesmedikleri takdirde memleketlerini yakacaklarını söyledikleri ve bir müddet sonra da altı bin nüfuslu Gördeskasabasını top atmak ve kundaklamak suretiyle tamamen yaktıkları,Engizisyon devrini aratacak $ekilde vah $et sergiledikleri, evleri veinsanları yakıp Türkleri suçlu dü $ürmek için zaten harab olan bir kiliseyitahrib ettikleri, güzergâhlarındaki yetmi $-seksen kadar mamur ve zenginköyü basıp halkı soydukları, çalınan e $ yaların Akhisar ve Salihliçar $ılarında alenen satıldı # ı, kadın ve kızlara tecavüz edip tüyler ürperticicinayetler i $ledikleri, altı yüz evli Kayacık kasabasını tamamen yaktıkları,maddi zararın çok büyük oldu # u ve bütün bu katliâmlardan ! tilaf Devletleri’nin sorumlu oldu # undan bahisle heyet gönderilerek durumuninceletilmesi, zararların tazmin ve memleketin yeniden in $a edilmesihususunda Gördes ahalisinden dört ki $inin istidası.

13 Haziran 1921

Gördos[Gördes] Çomaklı Da%ı31 Mayıs [1]921

Zât-ı Sâmî-i Hazret-i Sadr-ı A‘zamîye

Aydın vilâyetinin müntehâ-yı hudûd-ı !arkîsinde ve Akhisar, Kırka$aç- Salihli,Kula ve Demirci kazâlarıyla Hüdavendigâr vilâyetinin Sındırgı kazâsıyla muhât yüzseksen küsûr karyeyi ve kırk be! bin nüfûs-ı #slâmiyyeyi muhtevî bin iki yüz hâneli vealtı bin nüfûslu halı imâlâtıyla mü!tehir mühim bir kazâ merkezi olan Gördos[Gördes] kasabası 21 ve 22 Mayıs [1]921/[1]337 târîhine müsâdif geçen Cumartesi vePazar günleri asâkir-i Yunaniyye tarafından evvelen top dâneleriyle mu’ahharan dakundak konulmak sûretiyle tamâmen ve kâmilen mahv ve ihrâk edilmi!dir.

Harb-i Umûmî esnâsında iki muhârib ordu arasında mevâki‘-i müstâhkemedenve açık !ehirlerden ibâret gerçi bir çok !ehirler yanmı!, birçok köyler harâb edilmi!,ma‘mûreler vîrâneye döndürülmü!, ocaklar, hân-mânlar söndürüldü$ü görülmü! i!idilmi! ise de evvelen mevaki‘-i mezkûrenin sahne-i harb add ve i‘lân edilmesi,sonra içinde dü!man askerleri bulunması, birçok malzeme-i harbiyye iddihâr edilmi! olması ve daha sonra da mensûbu oldu$u hükûmet tarafından tahliye ve ahâlîsininba!ka mahallere sevk ve iskân olunması gibi esbâb dolayısıyla bu hâller zarûret-iharbiyyeden ve harbin netâyic-i me!’ûmesinden addedilir fakat mevâki‘-i



239

müstahkemeden olmamakla [olma$la] berâber derûnunda muhârib bulunmayan kocabir memleketin bilâ-sebeb ihrâk-bi'n-nâr edilmesi yirminci asrın iftihâr etdi$imedeniyet ve adâletle nasıl kâbil-i te’lîf olur?

Bundan evvel Yunan i!gâl ordusu Akhisar-Balıkesir, Salihli-U!ak üzerineyürüdü$ü esnâda memleketimize de gelmi!, av tüfenklerine, ekmek bıçaklarınavarıncaya kadar ahâlî nezdinde bulunan eslihanın tamâmını toplamı! berâberindeAkhisar'a götürmü!dü. Dört ay kadar mukaddem ikinci geli!inde tekrâr taharriyâtagiri!mi! ve topu yüz neferi geçmeyen Rumları bütün e!yalarıyla ma‘an Akhisar'a ve

Salihli'ye muhâcerete icbâr ve sevketdikden sonra ahâlîye hitâben: "Kuvâ-yı Milliyyeile olan münâsebâtın kat‘edilmesini, aksi hâlde memleketin yakılaca$ını" alenenbeyân ve; "Silahlarımızı aldınız, jandarmayı, hükûmet kuvvetlerini da$ıttınız,hükûmet-i merkeziyyeden tecrîd eylediniz, Kuvâ-yı Milliyye buralara geldi$i sûretdene ile mukâbele, nasıl mukâvemet edece$iz, nasıl kat‘-ı münâsebet eyleyebilece$iz"tarzında gâyet mantıkî bir sûretde ahâlî tarafından verilen cevâba mukâbeleden âcizkalarak çekilüp gitmi!lerdi.

Bu kerre ise sekiz, on taburlu bir kuvvetle akûrâne bir savletle vatanımızahücûm etdiler, memleketimizi ate!e verdiler. Medeniyet devri denilen !u yirminciasırda Avrupa Düvel-i Mu‘azzaması nâmına Kurûn-ı Ûlâ vah!etini hatırlatacak,

Engizisyon devrine rahmet okudacak bir sûretde birçok mezâlim ve fecâyi‘ îkâ‘ından,gözlerimiz önünde sevgili yurtlarımızı cayır cayır yakdıkdan, yıkdıkdan, numûneliktek bir ev, dikilir bir ta! bırakmadıkdan, bir vîrâneden ibâret olan kiliseyi de tahrîbeyledikden sonra ber-mu‘tâd avdet eylemi!lerdir. Kilisenin tahrîbindeki maksad â!ikârbir sûretde göze çarpmakdadır. Türklere atf-ı cürm içün tertîb ve tasni‘ olunmu! birâlet-i tezvîrdir, ba!ka bir!ey de$ildir. Çünkü vâki‘i gayr-ı vâki‘ göstermek gayr-ıvâki‘i vâki‘ gibi i‘lân ve i!â‘a eylemek bu milletin, ya‘ni Yunanlılı$ın an‘anât-ımilliyyesi ve kadîmesi iktizâsındandır. Gayr-ı muntazır bir fecî‘a kar!usunda kalanhalk cânından ba!ka bir!ey kurtaramamı!, e!yâ nâmına bir !ey’ alamamı!, nakid gibi,mücevherât gibi en kıymetdâr e!yâsını alma$a vakit bulamamı!, bütün servetini,e!yâsını terke mecbûr olmu!dur. "u hâlde bir Türk nasıl olur da kendi memleketini,

kendi â!iyânesini ate!e verir, kendi eliyle nasıl olur da yine kendini mahveyler? Buisnâdâta hedef olmamak ve hakîkatın meydana çıkarılmasını te’mîn etmek içündür kibir hey’et-i tahkîkiyyenin sür‘at-i i‘zâmını taleb ve istirhâm eyliyoruz.

Gördos etrafında e!kıyâ zuhûr etmi! olabilir, etrâfa akın ve sarkıntılık daeyleyebilir. Nasıl ki arasıra türeyen e!kıyâların akın ve sarkıntılarından Yunanlılardanziyâde köylüler, a! îretler müte’essir ve bî-zâr olmu!lardır, üçbe! serseri içün, üçbe! e!kıyâ içün koca bir memleket yakılır mı? E!kıyâ her yerde her zamân için e!kıyâdır.Kendi tebli$-i resmîleri bile "Körtiz - Gördos ve etrâfında zuhûr edene!kıyâ.."diyordu. "u hâlde e!kıyâyı ta‘kîb etmek, nerede bulursa tenkîl eylemek



241

intizâr ve nafaka dilenmekde bulunmu! olan halkımızın vaz‘iyyet-i elîmelerini,feryâdlarını, iniltilerini gözlerinizle görünüz, kulaklarınızla i!idiniz. Görünüz vei!idiniz de mukaddes harb içün, harb nâmı altında insanlar nasıl imhâ ediliyormu!,memleketler nasıl yakılıyormu! görünüz de insâniyete olsun !âhid olunuz.

Ey be!eriyet hâdimleri ve bütün cihânın insâniyet-perver ahâlîsi, hitâbımızsizleredir; Anadolu mahvoldu. Üç seneden beri kızıyla soyuyla(?) bütün menâbi‘ikurudu. Hükûmetler cinâyet i!lemi! ise bî-günâh ve ma‘sûm halkın, zavallı kadın veçocukların taksîri nedir?

Artık yeter, !imdiye kadar bilâ-sebeb hakkımızda revâ görülegelen fecâ‘atdan vebu fecâyi‘a bir nihâyet verilmemesinden târîh ve insâniyet huzûrunda Düvel-iMu‘azzama-i #’tilâfiyye'yi mes’ûl addeder ve Yunan Hükûmeti'ni !iddetle protestoeyleriz. Dûçâr oldu$umuz zarar u ziyânlarımızın tazmîn ve telâfîsini vememleketimizin yeniden ihyâ ve in!âsını[n] esbâbının istikmâlini de düvel-imü!ârü'n-ileyhimden taleb ve istirhâm eyleriz efendimiz.

Gördos Ahâlîsi Nâmına:

Karao$lano$lu#mza

KaragözzâdeMehmed

Ali UstazâdeAhmed

Resilzâde(?)Fâik

Hâmi" - ! ngilizce ve Fransızca lisanlarına â $inâ memleketimizdeesâsen kimse olmadı # ından tercüme etdirilememi $dir. Ma‘zûr görünüz. " unu da ilâveye mecbûruz ki; $u dakîkadaaldı # ımız ma‘lûmâta nazaran $ehrimizin yanmasından evvelve yangın sırasında ya # ma edilen e $ yâlarımızdan birkısmının Akhisar ve Salihli çar $ularında alenen satılmakdaoldu # u bildirilmi $dir. Bu husûsa dahi nazar-ı dikkatiniziehemmiyetle celbeyleriz.

Fî 13 Haziran sene [1]337

BOA. HR. SYS. 2625/21

70

YUNANLILARIN ARAPLAR KÖYÜNDE KATL ! ÂM YAPTI % I



242

Araplar köyünde Yunanlılar tarafından yapılan katliâm nedeniylehalkın çı # lıklarının Marmara adasından duyulması üzerine durumunKarabiga hükümetine ve ! ngiliz Müfreze Kumandanlı # ı’na bildirildi # i, bir ! ngiliz torpidosuyla adaya varıldı # ında yangının devam etti # inin ve Müslüman halkın sefil bir halde bulundu # unun görüldü # ü, Erdek’tengelen Yunan müfrezesinin ortada kalan on altı cenazeyi gece zorladefnettirdi # i, halk tarafından teslim edilmeyen bazı ki $ilerin ise yakıldı # ının ifade edildi # i, katliâmdan kurtulabilenlerin Karabiga’yasevkedildi # i, Düyun-ı Umumiye müdürü Süleyman Bey’in de bulundu # uheyetin, Rum nahiye müdürünün te $vikiyle hapsettirilip i $kenceye tabitutuldu # u, çetelerin tekrar katliâm yapması ihtimali üzerine Pa $alimanıve civarındaki Müslümanların Karabiga ve Dersaadet’e sevkedildi # ihakkında Marmara adası Liman Reisi Mülazım-ı Evvel ! rfan’ın raporu.

15 Haziran 1921

Nezâret-i Umûr-ı Bahriyye

Birinci Dâ’ire

Yunanlılar tarafından Arablar adasında icrâ edilen katli‘âmhakkında Marmara adası liman re’îsi tarafından mu‘tî

15 Haziran sene [1]337 târîhli rapor sûretidir.

Mâh-ı hâlin onuncu cuma günü, Yunanlılar tarafından icrâ edilen katli‘âm, vekaryenin etrâfından i!idilen istimdâd Marmara adasından duyularak mahall-i mezkûrDüyûn-ı Umûmiyye Müdîri Süleyman Bey ile bi'l-isti!âre nâhiye müdîri Rum olmasıhasebiyle istimdâd içün olan müracâ‘at-ı vâkı‘a akîm bırakılaca$ı pî !-i te’emmülealınarak, adada Düyûn-ı Umûmiyye'nin kotrasıyla Karabiga Hükûmeti'ne ve #ngilizMüfreze Kumandanlı$ı'na ma‘lûmât verilmek üzre hareket edilmi! ise de mezkûrkotraya be! altı yüz[ü] mütecâviz mavzer fi!engi endâht edilmi! olmasına ra$men

yine yolumuza devâm edilmekde iken mezkûr ada nâhiye müdîrinin emriyle sekizçifte balık kayı$ına teslîh edilmi! ahâlîden on be! neferin üzerimize do$ru ate! açarakgelmekte oldukları ve havanın adem-i müsâ‘adesinden bi'l-istifâde lehü'l-hamdKarabiga'ya ilticâ olunmu! ve nâhiye müdîrine, jandarma kumandanlı$ına ve #ngilizmüfrezesine ma‘lûmât verilmi! ve oradan Kal‘a-i Sultâniyye Mutasarrıflı$ı'na dahibâ-telgraf i!‘âr-ı keyfiyyet olunmu! ve #ngiliz Müfreze Kumandanlı$ı tarafındanayruca Dersa‘âdet'deki mensûb oldu$u kumandanlı$ına telsiz telgrafla ihbârâtdabulunuldu$u cihetle, yapılan zulüm ve !enâ‘ate kar!ı berây-ı istimdâd "Istovav"(?)nâm torpidonun hareket ettirildi$i bildirilmi! ve ferdâsı günü mezkûr torpido gelerek



243

on aded merâkib-i sagîre ile ma‘an ve Seyr-i Sefâ’in #dâresi'nin #nebolu vapurutarafından edilen ısrâr ve ibrâm üzerine hareket etdirildi$i ve do$ruca râkib oldu$umtorpido ile Arablar adasına gelinerek mü!tereken karaya çıkıldı$ı, ahâlî-i #slâmiyyesokaklar üzerinde sefîl, ser-gerdân ve !a!kın bir hâlde; yangın ise el’ân devametmekde idi. Yüz elli hâneden ancak otuz kadarı kalabilmi! bî-çâre halk bizlerigörünce a$laya a$laya vak‘a-ı sûzi!-nâkı hikâyeye ba!ladılar. Bir çok yetim çocuklar,âciz dul kadınlar, pederlerinin ve birâderlerinin vesâ’ir akraba vü ta‘allukâtlarınınbombalar ve âlât-ı kâtı‘a-i müte‘addide ile nasıl katlolunduklarını kemâl-i sûzi!leanlatdılar. O gece Erdek'den müretteb Yunan müfrezesi gelerek ortada mevcûd kalanon altı cenâzenin gece yarısı cebrî sûretde defnetdirildi$i ve teslîm edilmeyen lâ-yuadve lâ-yuhsâ ehl-i #slâmın ate!ler içerisinde yakıldı$ı yine mahall-i mezkûr sekenesitarafından ifâde edilmi!dir. Bunun üzerine bakıyye-i ahâlî-i mahalliyye ma‘a-e!yaKarabiga'ya sevketdirildi$i ve âcizleri #ngiliz torpidosu süvârîsi tarafından vâki‘ olanda‘vet üzerine Marmara adasına gelinerek Yunan limân re’îsi mezkûr torpidoyageldi$i hâlde süvârîsi tarafından adem-i kabûl gösterildi$i ve bi'l-âhire geminin ikincikapudânı, Karabiga #ngiliz müfreze kumandanı ve tercümân ile birlikde karayaçıkılarak e!râf-ı #slâmiyyeden bir kaç zât istenilmi! ise de, âcizleri ile bu hey’etmünâsebetdâr bulunmaları hasebiyle, Düyûn-ı Umûmiyye müdîri dahi dâhil oldu$uhâlde evvelâ Rum mektebine gönderildi$i, Nâhiye Müdîri Zaharaki ve ma‘iyyetininte!vîkiyle habsetdirilen hey’ete bir çok efrâd ve(?) i!kence etdikden sonra elleriba$lanarak Arablar adasındaki Yunan müfrezesine teslîm edilmek üzre kayıklarlagönderildikleri, mezkûr torpidonun Marmara'ya gelmesi üzerine mârrü'l-arz hey’etider-akab "Av!a" karyesinden avdet etdirdikleri ve #ngiliz Müfreze Kumandanlı$ı'nateslîm olunarak serbest bırakıldı$ı edilen tahkikâtdan anla!ılmı! oldu$u, mahall-imezkûrda dahi çetelerin bulunması dolayısıyla bir katli‘âmın karîbü'l-vukû‘ oldu$umelhûz bulunmasına mebnî, ahâlî-i #slâmiyyenin mezkûr adada bekâsı gayr-ı câ’izgörüldü$ü ecilden, kayıklarla ma‘a-e!yâ #nebolu vapuruna bi't-tahmîl Karabiga'yaçıkarılmı! ve Pa!alimanı ve civârındaki sekene-i #slâmiyye dahi mezkûr torpidonunma‘iyyetinde bulunan merâkib ile kâffeten ma‘a-e!yâ yine Karabiga'ya sevketdirildi$ive mahallî me’mûrîn-i hükûmetinin kâffesi ve ahâlîden bir kısım halk #neboluvapuruyla Dersa‘âdet'e geldikleri gibi ahvâl-i mü’essefenin zuhûru ve müte‘addidtahrîrât ve telgrafla makâm-ı âlîlerine mürâca‘atımda esbâb ve ahvâl-i nâ-lâyıkayıarzetti$im vechile tekmîl evrâk-ı resmiyye ve mühr-i resmîyle ma‘an merkeze ilticâeyledi$imi mübeyyin i!bu raporum bi't-tanzîm takdîm-i âlî-i riyâset-penâhîleri kılındıefendim.

Fî 15 Haziran sene 1337 Marmara Adası Liman Re’îsiMülazım-ı Evvel

"rfan



244

BOA. HR. SYS. 2625/45

71

E " KIYA TAK ! B ! ! Ç ! N PAZAR KÖYÜNE G ! DENYUNAN MÜFREZES ! N ! N HALKI DÖVÜP

E " YALARINI YA% MALADI % I

Çanakkale’ye ba # lı Ezine’den e $kiya takibi maksadıyla, Pazar

köyüne gelen ve içinde Kör Apostol’un da bulundu # u Yunan müfrezesinin,halktan bazılarını çetelerin yerini söylemeleri için tüfek dipçi # i vekırbaçla feci bir $ekilde dövdü # ü, evlere girip e $ yaları ya # maladı # ı, birkadına tecavüz ve bir evi yakmaya te $ebbüs etti # i, bir kadının korkudanölmesine sebep oldu # u ve e $kiya malı diye bir atı götürdü # üne dair zabıtvarakası ile çalınan e $ yaların listesi.

20 Haziran 1921

Dâhiliye NezâretiUmûm Jandarma Kumandanlı%ı "stanbul

Sûret Zabıt Varakası

"ehr-i hâlin on üçüncü pazartesi günü e!kıyâ ta‘kîbi husûsunda Ezine'denhareketle Pazar karyesine vürûd eyleyen Yunan müfreze-i askeriyyesi karye dâhilineda$ılarak ahâlîden Abdullah Efendi o$lu Ahmed, muhâcir Süleyman o$lu #brahim,Osman o$lu Halil, Eyüb o$lu Halil'in dâmâdı Halil, Numan o$lu Mustafa'nın Ahmedve Çerkes Hüseyin o$lu #brahim'i "Siz çeteleri biliyorsunuz nerede efeleriniz ?" diyeYunan askeri kıyâfetinde icrâ-yı ta‘kîbâtda bulunan Ezineli ba!ıbozuk Rum milletinemensûb Kör Apostol nâm merkûm dahi ellerinde mevcûd bulunan kırbaç ve hâmilbulundukları tüfenk dipçikleriyle e!kıyâların adem-i mevcûdiyyetini bahâne ederek

âdetâ bir intikâm kasdıyla ma$dûr-ı merkûmûna fenâ hâlde darb, tazyîk vetehdîdlerden sonra karye dâhiline da$ılarak sâhibleri mevsim i‘tibârıyle tarlalarda,ötede berüde bulunan hânelerin kilitlerini kırmak ve sâhibleri mevcûd bulunanhânelerden dahi !iddet-i cebrî bir sûretde ellerine geçeni ya$ma ile ahzetdikleri veahzolunan e!yâ-yı mezkûrun cins ve mikdâr ve adedlerini irâ’e eder liste merbûtentakdîm kılınma$la berâber karye ahâlîsinden Ali Bey'in Ali A$a'nın hânesinebi'd-duhûl zevcesi Hanife'nin dahi ırz ve nâmûsuna ta‘arruz maksadıyla mezbûreninüzerine hücûm edecekleri bir sırada muhtâr-ı sânî Halil A$a'nın derhâl mezbûreninferyâdına müte‘âkib yeti!ebilmesinden dolayı sarf-ı nazar etdikleri ve yine mezkûrkarye ahâlîsinden Topal o$lu Halil'in hânesine giderek tahmînen bir buçuk kıyye



245

kadar gazya$ını merdiven ba!ına dökerek ihrâk eylemek te!ebbüsâtıyla ceblerindenkibrit çıkararak hâneyi yakmak maksadıyla ate!ledikleri bir sırada Muhtâr-ı EvvelYahya Çavu! tarafından söndürüldü$ü ve zulmün Yunan askerleri tarafından îkâ‘edilmesi üzerine hânenin â’ilesi fenâ hâlde böyle mühim bir tehdîdlere kar!ı ziyâdekorkarak vücûdu !i!mek gibi bir emrâza ma‘rûz ve mübtelâ olarak Ezine HükûmetTabâbeti'ne berây-ı mu‘âyene i‘zâm kılınmı! ve yine karye-i mezkûr ahâlîsinden SarıMehmed'in dâmâdı Halil #brahim'in köy ta!rasında ra‘yedilmekde bulunan demirî kırtonunda bir re’s erkek hayvanını e!kıyâ mâlı addedilerek alup refâkatlarındagötürdükleri cihetle i!bu zabıt varakası mahallinde bi't-tanzîm takdîm ve tasdîk

kılındı.


Ezine Merkez KaragolKumandanı Mu‘âvini

Mehmed Sâkıb

Jandarma NeferiHasan

Karye #mâmıYahya

Muhtâr-ı SânîHalil

"stanbul

Aded1 ipekli gömlek1 Entâri1 Yelek1 Oyalı çenber1 Çevre

Muhtâr-ı evvel YahyaÇavu$'un hânesinden

Bir aded kantar

Mekteb muallimi Ali

Efendi'nin hânesindenYüz dirhem !eker Altı ar!un basma 10 tabaka sigara kâ$ıdı 1 aded gümü! sa‘at 1 aded makas

Hüseyin o%lu DemirciUsta'nın hânesinden alınan

Aded1 kuzu800 mıhBir kahve de$irmeni60 yumurta1 çift erkek çorabı1 çift çocuk fotiniDört kıyye zeytunya$ıYarım !inik melez unuYüz dirhem sabun100 gurû! kıymetinde tasBir aded tarakBir aded makas

Ali Bey'in dâmâdı"brahim'in hânesinden

1 aded kahve de$irmeni1 aded ya$murluk

Kara Hüseyin o%luMehmed dâmâdı

"brahim'in hânesindenBir aded gümü! tabaka100 gurû! evrâk-ı nakdiyye

Topal Ferhad'ınhânesinden

Zenneye aid bir takımcanfes elbiseBir çift tire çorapBir aded çenber#ki aded gümü! yüzük

Ese o%lu Hüseyin zevcesiGülsüm'ün hânesinden

alınan

#ki aded krepBir aded oyalı yazmaBir aded i!lemeli uçkurBir çift zenne çorabıBir aded kahve de$irmeniBir kıyye paket unuBir !inik bâdemBir kıyye pestilYüz dirhem !ekerBir aded gümü! yüzük



246

BOA. HR. SYS. 2626/1472

YUNANLILARLA YERL ! RUMLARIN AKH ! SAR VE GÖRDES’TE TÜRKUNSURU BIRAKMAMAK AMACIYLA KATL ! ÂM YAPTIKLARI

Akhisar ve havalisinin Yunanlılarca i $gal edilmesinin ardından Müslümanların her an bir sebeple dövülüp i $kenceye maruz kaldı # ı,kadınlara tecavüz edilip öldürüldü # ü, $ikayette bulunanların dövülüp

tehdit edildi # i, merkez ve köylerde ya # lamalanmadık ev ve dükkânınkalmadı # ı, halkın camilere gönderilmedi # i ve camilerin içine pisleniptahrip edildi # i, halı ve kilimlerinin çalındı # ı, baskına u # rayan köylerdenKızıllar, Süleymanlı, Milinge, Çoban Hasan ve Tikenli köylerinin ya # malanıp halkının katledildi # i, kurtulabilenlerin çevre köylere ilticaetti # i, Hasköy’ün de ya # malanıp halkına i $kence edildi # i, pekçok insanınkayboldu # u, Gördes ve Kayacık’ın yakıldı # ı vesair hakkında Akhisar veGördes havalisi imam ve muhtarları tarafından $ikâyetnamegönderildi # inden katliâm yapılan bu yerlerde inceleme yapmak üzere birtahkik heyetinin görevlendirilmesi istirhamı.

24 Haziran 1921

Huzûr-ı Sâmî-i Cenâb-ı Sadâret-i Uzmâya

Fehâmet-me’âb

Yunan ordusu efrâdının ve hükûmet-i mülkiyyenin en mühlik vâsıta ve âlet-iimhâ’iyyesi olan jandarmaların ve bunlarla hem-hâl ve âmâl olan yerli Rumlarınmemâlik-i me!gûlede Türk unsurunu imhâya ma‘tûf ve mu‘ayyen bir programtahtında icrâ etdikleri, katl, gasb, ırza tecâvüz, tahrîb gibi ef‘âl-i cinâ’iyyenin ahîrensahne-i inki!âfı olan Akhisar ve Gördos [Gördes] havâlîsi e’imme ve muhtârânıtarafından mahfî ve nâm-ı âsafânelerine muharrer bir kıt‘a !ikâyetnâme melfûfentakdîm-i huzûr-ı sâmîleri kılındı. Mezkûr !ikâyetnâme asıllarıyla birer kıt‘atercemelerinin #zmir'deki düvel-i mütehâbbe konsoloslarına takdîm edildi$i berây-ıma‘lûmât ma‘rûzdur. Mutâla‘asından müstebân buyurulaca$ı vechile bu havâlîdekitecâvüzât ve tahribât-ı vah!iyyâne vüs‘at ve sibâ‘atça Marmara ve #zmir havâlîsindeve mıntıka-ı i!gâlin uzak ve yakın mahall-i sâ’iresindeki kıtâllerden kat‘iyyen gerikalmaz. Taktîl ve tehcîr ve emvâli gasbedilen mahallerden gelen !ikâyetnâmeler



247

muntazaman konsoloslara i‘tâ edilmektedir. Bununla berâber tazyîkâtın deh!etihasebiyle îsâl-ı !ikâyet edenler edemeyenlere nisbeten cüz’-i kalîldir.

Konsoloslara takdîm olunan bu !ikâyetnâmelerin bir fâ’ideyi intâc etmedi$i

gibi ba‘zan mürâca‘atlardan haberdâr olan Yunan Hükûmeti'nin te!dîd-i zulm etmesi

gibi elîm ve ma‘kûs bir netîce vermektedir.

Fehâmet-me’âb! Bu kıtâller, gasb ve tahrîbler, tehcîrler bu tarz ve minvâl üzre

daha bir müddet devâm etdi$i takdîrde memâlik-i me!gûlede Türk unsuru ekalliyette

kalmak !öyle dursun mevcûdiyetinden eser bile kalmayacakdır. Ve vilâyetlerimiz anavatana avdet etdi$i zaman, ordumuzu istikbâl edecekler bulunmayacakdır.

Te!ebbüsât-ı siyâsiyye ile bu mezâlimin tevkîfine imkân yoksa bir hey’et-i

tahkîkiyye i‘zâmı esbâbının te’mîni eltâf-ı âsafîlerinden istirhâm olunur. Çünki

hey’et-i tahkîkiyye geldi$i zamân Türk unsuru biraz nefes alabiliyor ve kıtâller

muvakkaten duruyor. Bu tevakkuf-ı muvakkat bile bu zülm-dîde halk içün bir

lütufdur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.


Hey’et-i Fa‘âle

Makâm-ı Celîl-i Cenâb-ı Sadâret-i Uzmâya

Übbehetlü devletlü efendim hazretleri,

Akhisar ve havâlîsinin asâkir-i Yunaniyye tarafından i!gâli bir seneye karîbdir.

"imdiye kadar ahâlî-i #slâmiyyeye kar!u yapılmadık mezâlim ve fecâyi‘ kalmadı.

Âdetâ memleketimiz mezâlim koleksiyonu oldu. Esnâ-yı i!gâlde ve ânı müte‘âkib

günlerde bir çok mezâlim yapılarak ma‘sûm ve bî-günâh insanlar öldürüldü. Birtakım

kadınların hem ırzına tecâvüz edildi ve hem de ba‘zan öldürüldü. Çar!ı ortasında,

mahallât aralarında, karyelerde, kırlarda rast gelen Müslümanlar darb ve i!kence

edildi. "ikâyet etmek isteyenler tekrâr darbedildi. Ba‘zan ölüm ile tehdîd edildi. Gerek

merkezde ve gerek kurâda alenen ya$ma edilmedik hemân hiçbir #slâm hâne ve

ma$azası kalmadı. Çar!u ortasında bir çok Müslümanların pâreleri gasbedilmekle

iktifâ edilmeyerek ayruca darbedildi. Biraz mümâna‘at gösterenler habs ve i!kence

edildi. Câmi‘lerimizden kilimler, halılar alınmakla iktifâ olunmayarak ba‘zıları tahrîb

ve hattâ içerüsüne pislendi. Makâbir-i #slâmiyyede heman dikili bir ta! kalmadı



248

kâmilen kırıldı. Gece gündüz dinlemeyerek #slâm hânelerine girmek, muhadderât-ı

#slâmiyyeye tecâvüz etmek hâne taharrîsi bahânesiyle bir çok zî-kıymet e!yâ ve pâre

almak, kadınları darbetmek, ba‘zılarını götürüp günlerce habsetmekden çekinmediler.

#slâmların mukaddesâtına tecâvüz etmek izzet-i nefsi-i millî ve dînîmizi kesretmek

zebân-zed oldu. Birer bahâne ile veyâ te’mîn-i inzibât maksadıyla karyelere gidilerek

kurâ halkını darb, habs, i!kence ve emvâllerini ve hânelerindeki zî-kıymet e!yâları ve

sandukdaki pârelerini ve koyun, keçi, tavuk gibi hayvanları alınmadık hemân hiç bir

karye kalmadı. Îcâb eden makâmâta !ikâyet etdik; müsmir olmadı$ı gibi !ikâyet

etdi$imiz ahvâl mütezâyiden tekrar edildi. Bu tecâvüzât her nedense biraz kesb-isükûnet etmi! gibi idi. Fakat bir aydan beridir kemâl-i deh!et ve !iddetiyle yine

ba!ladı. Akhisar'a iki sâ‘at mesâfede Kızıllar nâmındaki karye hemân kâmilen yakıldı;

ahâlîsinin bakıyyetü's-suyûfu peri!ân bir hâlde civâr kurâlara ilticâ etdi. Emvâlleri

kâmilen ya$ma edildi. Ve yine Akhisar'a bir sâ‘at mesafede Hasköy karyesi bir gece

müfreze-i askeriyye tarafından basıldı. Erkek, kadın, çoluk çocuk ayrı ayrı mandraya

hayvan doldurur gibi bir araya toplayıp hânelerindeki e!yâ ve pârelerı ya$ma

edildikden sonra ahâlîsine yapılmadık i!kence ve eziyet kalmadı ve yine Akhisar'a üç

sa‘at mesâfede Süleymanlı, Milinge [Milingi], Çoban Hasan karyeleri ayn-ı âkıbete

dûçâr oldular. Hulâsa yol üstünde, ayak u$rar karyelerden hiç birisi bu gibi

mezâlimden kurtulamadılar ve el’ân bu mezâlim temâdî etmektedir. Akhisar'a dörtsâ‘at mesâfede Tikenli karyesinde gece halk terâvîh namâzında iken yirmi, yirmi be!

kadar müsellah asker ve sivil kesân tarafından câmi‘ abluka edilerek karye e!râfından

Mehmed A$a ve Konyalı o$lu di$er Mehmed A$a ve Kanlı o$lu Halil ve birâderi

Molla ve karye de!tbânı Mercan namâzdan alınup hânelerindeki zî-kıymet e!yâ ve

mevcûd pâreleri alındıkdan sonra karye civârında biribiri üstüne ba$lanarak kafalarını

kur!unla da$ıtmak sûretiyle gâyet fecî‘ bir sûretde öldürüldü. Civâr kurânın

ba‘zılarında bu hâl tekrâr etdi. Sarılar imâmı, Ba!lamı!lı Hacı Ahmed isminde iki

kimse Akhisar'dan karyelerine giderler iken yolda !ahs-ı mechûl tarafından

katledildiler. Mülhakâtdan Akhisar'a, Akhisar'dan mülhakâta gidüp gelir iken veyâ

Akhisar'dan bir hidmet zımnında ta!raya gidüb de avdet etmeyen ve hayât ve memâtı

ma‘lûm olmayan bir çok Müslüman var. Üç gün mukaddem halk kâmilen câmi‘lerdeterâvîh namâzında iken câmi‘ler abluka edilerek namâzdan çıkan veya çar!u ve

mahallâtda bulunan ahâlî-i #slâmiyyeden erkek kadın kâmilen habsolunarak sabâhlara

kadar darb ve i!kence ve eziyet edildi, bunlardan bir kısmı sabâhleyin saluverildi ve

bir kısmı ise el’ân habs ve i!kence ediliyor. Ahâlî-i #slâmiyye habsedildikden sonra

mahallât aralarına hânelere yine askerler tarafından girilerek hânelerinde bulunan

muhadderât-ı #slâmiyyeye tecâvüz edildi. Zînet altun ve e!yâ-yı sâ’ire ile pârelerini

kâmilen aldılar. Kadınlardan sâl-hûrdelere ve ufak çocuklara varıncaya kadar



249

darbetdiler. Ba‘zıları da hânelerinden alınarak habsedildi. Dayak yemedik, tecâvüz

edilmedik hemân hiç bir Müslüman kalmadı. #ki aydan beri pazar vesâ’ir günlerde

mülhakâtdan Akhisar'a ve Akhisar'dan mülhakâta gelüp gider iken yolda pâresi

alınmadık darb ve i!kence edilmedik hiç bir Müslüman kalmadı. Akhisar ahâlîsinden

ba$ ve tarlalarına giden ahâlî-i #slâmiyye ayn-ı âkıbete dûçâr oluyorlar. Biraz

mümâna‘at gösterenler fazla olarak darbedildikden sonra bir de günlerce mücrim gibi

habsediliyor ve hattâ ba‘zan kuvve-i müsellahaya kar!u geldi bahânesiyle dîvân-ı

harblere sevkediliyor. Akhisar'a on sâ‘at kadar mesâfede bulunan Gördos [Gördes]

kasabasının ve nâhiyesi bulunan Kayacık karyesinin Rum ahâlîsi kâmilen bundan dörtmâh mukaddem asâkir-i Yunaniyye tarafından Akhisar'a götürülmü! idi. Bi'l-âhire üç

dört gün mukaddem Gördos'a bir me!iyyet-i askeriyye yapılan[yapılarak] her dürlü

müdâfa‘a ve istihkâmatdan mahrûm sırf ahâlî-i #slâmiyye ile meskûn açık bir !ehri

hukûk-ı düvel ve hukûk-ı beyne'l-milele mugâyir olarak kâmilen yakdılar ve

emvâllerini gasb ve müsâdere etdiler ve zâbitânı da dâhil oldu$u hâlde bi'l-umûm

neferât-ı askeriyye, ya$ma etdikleri zînet ve mefrû!âta müte‘allik e!yâ, kilim, halı

vesâ’ireyi Akhisar'a nakl ile çar!u ortasında alenen alenen satdılar ve güzergâhlarında

bulunan #slâm karyelerinin hayvanât ve mâllarını ya$ma etdiler. Hetk-i ırz ve katl-i

nüfûs gibi bir takım fecâyi‘ irtikâb etdiler ve mürâca‘at eden mâl sâhiblerini darb,

habs ve i!kence ettiler ve sâhiblerinin gözleri önünde müsâdere ettikleri emvâl vehayvanâtı mâl-ı ganâyim diyerek hükûmetin gözü önünde satdılar.Açık bir !ehri

bombardıman ederek kâmilen yakdılar ve her dürlü müdâfa‘a ve techîzâtdan mahrûm,

ma‘sûm bir sürü halkı ezdikden sonra te!ne ve gurur ile Akhisar'a devâm eden asâkir

geceleyin Müslüman ahâlîyi câmi‘lerde, terâvîh namâzını kılmak üzere hânelerden

çıkartmadılar. Sokakdan geçen #slâmları tutup ba!larındaki fesleri çıkardup "Ya!asın

Yunanistan, kahrolsun Türkiye" diye ba$ırttılar.

Hulâsa: Akhisar ve mülhakâtında ahâlî-i #slâmiyye içün hakk-ı hayât

kalmamı!dır. Biz ahâlî-i #slâmiyye kâmilen hicrete müheyyâyız. Fakat hicrete müsâ‘id

bir zamânda olmadı$ımızı takdîr ediyoruz. Bu mezâlimden tahlîs-i girîbân

eylemekli$imize veya hiç olmazsa tahfîfini delâlet-i sâmîleri buyurulmak üzremakâm-ı devletlerine kemâl-i sûzi!le mürâca‘ata mecbûr oldu$umuzu arzederiz.

Fermân.


Akhisâr Belediye Re’îsiHâfız Mehmed

UlemâdanYazıcızâde Enver



250

E!râfdanAlizâde Re$id

E!râfdan Ragıb Beyzâde Ali

BOA. HR. SYS. 2625/17

73

SAL ! HL ! C ! VARINDA YUNANLILARIN MÜSLÜMANLARA KAR" I MEZÂL ! M UYGULADIKLARI

Salihli’de Yunanlıların çok sayıda Türk idareci ve memurututuklayarak Atina’ya gönderdikleri, Eski $ehir ve Afyonkarahisar sava $ınıtakiben Müslüman halka yaptıkları baskıları arttırarak $iddetedönü $türdükleri, sava $ vergisi adı altında hayvanları topladıkları, tenha yerlerde Müslümanları soyup $ikayetçi olanları ise dövdükleri, camileritahrip ettikleri ve posta hizmetlerinde Osmanlı pulu ta $ıyan mektuplarıkabul ve tevzi etmedikleri, Osmanlı jandarmasının silahlarını toplayıpköyleri gezmelerine engel oldukları, Poyrazköy’de evlerden e $ ya, para ve ziynetleri ya # maladıkları, Gördes ve Kayacık’ı ya # malayıp yaktıkları, Demirci ve Gördes’ten gelen çeteler yüzünden daima askerî harekâtmecburiyeti oldu # undan Salihli’de yeterli ölçüde vergi tahsilatı yapılamadı # ı ve Hazinece nakdî yardımda bulunulması gerekti # i.

26 Haziran 1921

Salihli Kazâsı Ka’im-i makâmlı%ıTahrîrât KalemiAded: 132/27

Dâhiliye Nezâret-i Celîlesi Huzûr-ı Sâmîsine


7 Mayıs [1]337 târîhli ve 130/25 numaralu raporda ahâlî-i Müslimeye kar!ıtatbîk edilmekde bulundu$u arzedilen ta‘addiyât cümlesinden olarak !ehr-i Mayısın



251

on dokuzuncu per!embe günü kazâ merkezinden hareket eden ekserîsi efzûnlardanibâret bulunan bir kıt‘a-i askeriyyenin Poyraz karyesine giderek ba!larındakikumandan ahâliyi kâmilen bir tarafa topladıkdan ve bunlara gûyâ bu civârda çetegelmekde oldu$u beyânıyla tekdîrât ve karyenin ihrâk edilece$i yolunda tehdîdâtdabulundukdan sonra bir kısmını serbest ve bir kısmını sabâha kadar nezdindealıkoymu! ise de karye erkeklerinin bu sûretle kâmilen bir tarafa topladıldı$ınımüte‘âkib kimsesiz kalan hânelerine askerler bi'd-duhûl kadın ve çocukların feryâd vei!tikâlarına ra$men pâre ve zînet ve kıymetdâr e!yâ misillü bütün mâllarını ya$ma ügâret eylemi!lerdir. Ve zâten Yunan i!gâli altında bulunan bu karyeye bir çete

gelmedi$i ve halkın ma‘sûm bulundu$u anla!ıldıkdan ve zavallı köylülerin e!yâ vemâllarından mahrûm bir hâl-i perî !ânî içerisinde bırakdıkdan sonra bu kıt‘a-iaskeriyyenin do$rudan Gördos[Gördes] istikâmetine gitdikleri arzolunur. Ol bâbdaemr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 3 Haziran sene [1]337Salihli Kâ’im-i makâmı

BendeFeyzi

"dâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye Müdîriyeti

Târîh: 26 Haziran sene [1]337 Hulâsa-i Me’âl: Salihli ve Gördos [Gördes]

kazâlarında Yunanlıların icrâetdikleri mezâlim ve fecâyi‘hakkında.

Nâzır Ali Rıza Pa $a Hazretlerinden Hariciye Nâzırı ! zzet Pa $a'ya

Hulâsa: Salihli kazâsı ile civârındaYunanîlerce icrâ edilmekde olanmezâlim ve fecâyi‘den bahislei‘tisâfât-ı mezkûreye bir an evvel

nihâyet verilmesi esbâbınınistikmâline dâ’ir.

Nisan'ın on üçüncü günü Yunan kumandanlı$ı dâ’iresi nöbetcisine bir kur!unatılması vesîlesiyle birçok hânelerde taharriyât icrâ, on altıncı günü kazâ Müddeî-iUmûmîsi Mehmed Kâmil, Jandarma Bölük Kumandan Vekîli Mülâzım "evket,Müstantık Mustafa ve Tahsildâr Tevfik efendilerin e!râf-ı kazâ ile birlikde tevkîfedilerek #zmir'e ve oradan da Atina'ya sevkedildikleri ve 22 Nisan sene [1]337târîhinde de sekiz ki!ilik ikinci bir posta tertîb edilmi! ve bu miyânda hükûmet tabîbi



252

Mahmud Beyle Jandarma Mehmed Arif nâmında iki me’mûrun dahi Atina'yagönderilmi! oldu$u ve mûmâ-ileyhimin sebeb-i tevkîfleri hakkında Yunan MerkezKumandanlı$ı'ndan vukû‘bulan istifsâra, asker aleyhine söz sarfetmi! olmalarıhasebiyle bir tedbîr-i inzibâtî olarak muvakkaten teb‘îdleri lâzım geldi$i yolundacevâb alındı$ı ve harbin ve siyâsetin aldı$ı istikâmete göre Yunanîlerin ahâlî-i#slâmiyye üzerinde gâh te!eddüd gâh tahaffüf ile mu‘âmelât-ı tazyîkıyyesi sonEski!ehir ve Afyon- karahisar muhârebâtını müte‘âkiben nâ-kâbil-i tahâmmül birdereceye geldi$i ve sokakda Yunan zâbitânına selâm vermeyenleri dövmek, fesgiyenleri tahkîr eylemek, tekâlîf-i harbiyye olarak bi'l-âhire ücreti verilmek !artıylayalnız Müslümanların hayvanlarını pek dûn bir fî’âtla toplayup Hıristiyanlara i$mâz-ıayn etmek, tenhâ yerlerde tesâdüf edilen Müslümanları soymak ve bu yolda !ikâyeteylemek isteyenlere "Yunanîler böyle !ey yapmaz; çeteler yaptı" tehdîdiyle bir dedayak atmak ve asâkir-i Yunaniyye tarafından bi'l-hâssa câmi‘ler hedef ittihâzolunarak silâh endâht eylemek gibi tecâvüzâtın vukû‘ât-ı âdiyye sırasına geçdi$i ve!ikâyet eyleyecek bir merci‘ ve kendilerini himâye edecek bir bâb-ı adâlet bulamayanahâli-i Müslimenin muhâfaza-i hayât kaygusuyla bu i‘tisâfâta bi'l-mecbûriye boyune$mekde bulundu$u ve Mayıs'ın on dokuzuncu per!embe günü kazâ merkezindenhareket eden ve ekseri efzûnlardan ibâret olan bir kıt‘a-i askeriyyenin Poyrazkaryesine girerek ba!larındaki kumandanın o civâra çete gelmekde oldu$u beyânıylatekdîr ve tehdîd içün ahâlîyi nezdine topladı$ı sırada asâkirin erkeksiz kalan hânelerebi'd-duhûl kadın ve çocukların feryâdlarına ra$men nukûd ve zî-kıymet e!yâları gasbu gâret eyledikleri ve karye-i mezkûreden Gördos kazâsı istikâmetine hareket eden bukıt‘a-i askeriyyenin Akhisar cihetinden gelen di$er bir kıt‘a-i askeriyye ile birle!erekGördos kazâsını ihrâk ve buldukları emvâl ve e!yâyı ya$ma etdikleri gibi avdetlerindemezkûr kazâ merbûtâtından Kayacık'ı da yakdıkları ve hükûmet kona$ı da dâhiloldu$u hâlde bütün mebânîsi yanan Gördos kazâsında ancak on bir hâne kaldı$ı,Salihli kazâsı Kâ’im-i makâmlı$ı'ndan alınan muharrerâtdan anla!ılma$la Yunanîlerini!bu fecâyi‘ ve fazâyihi hakkında îcâb edenler nezdinde te!ebbüsât-ı lâzıme icrâsıylamezâlim-i mezkûreye bir an evvel nihâyet verilmesi esbâbının istikmâli menût-ı re’y-iâlî-i nezâret- penâhîleridir. Ol bâbda.

Nâzır Ali Rıza Pa $a Hazretleri'nden Posta ve Telgraf ve Telefon Müdîr-iUmûmîsi Orhan " emseddin Bey'e

Hulâsa: Salihli kazâsı Postahânesi'ninvaz‘iyyet-i hâzırasına dâ’ir.

Kazâda devâm etmekde olan Osmanlı posta mu‘âmelâtını ibtâl içün Osmanlıpostahânesinin ba‘d-ezîn alaca$ı mekâtîbe, Yunan posta pulları basdırmasıYunanîlerce talebedildi$i ve hâkimiyyet-i Osmaniyyeye münâfî olması hasebiyle



253

teklîf-i vâki‘in kabûl edilmemesi üzerine Türk postası mekâtîbini almama$aba!ladıkları gibi evvelce Yunan seyyârlarıyla gelen mekâtîb tevdî‘ ve halka tevzî‘edilmekde bulunmu! iken bu mu‘âmele de ref‘olunarak postamızın dûçâr-ı atâletoldu$u ve ma‘a-mâ-fih postahânenin ber-sâbık kü!âd etdirilmekde bulundu$u Salihlikazâsı Kâ’im-i makâmlı$ı'ndan alınan tahrîrâtda bildirildi$i beyânıyla tezkire-isenâveri terkîm kılındı.

Nâzır Ali Rıza Pa $a Hazretleri'nden Mâliye Nâzırı Abdullah Bey'e

Hulâsa: Salihli kazâsı içün Hazînecemu‘âvenet-i nakdiyyedebulunulmasına dâ’ir.

21 Te!rîn-i Evvel sene [1]336 târîhli ve 23486 numaralu tezkireye zeyldir.Yunanîlerce jandarmamızın silâhları alındı$ı gibi bunların kurâyı ge!t ü güzâreylemelerine de bir çok mevâni‘ ve mü!kilât gösterildi$i ve kazânın hem-civâr oldu$uDemirci, Gördos taraflarından gelen bazı çetelere kar!ı dâ’imî sûretde harekât-ıaskeriyye icrâ edildi$i cihetle kâfî derecede tahsîlât yapılamadı$ı gibi kazânın

mülhakâtından bir kısmına #zmir hinterlandı dâhilinde kaldı$ı vesîlesiyle kasabaYunan Mal Müdîriyeti tarafından ve kısm-ı di$erine de Ankara nâmına PehlivânMehmed Efe namında birisi tarafından bi'l-müdâhale a$nâm resmini tahsîl eylediklericihetle vâridâtın pek cüz‘î tahsîlâta inhisâr eyledi$inden ve bu yüzden birçok ma‘lûlînve mütekâ‘idînin bâb-ı hükûmet önünde feryâd etmekde oldu$undan bahisle Yunanharekât-ı askeriyyesinin ve ahvâl-i hâzıranın îrâd eyledi$i fevka’l-âdeli$in indifâ‘ınakadar kazâya mu‘âvenet-i lâzımede bulunulmasına Salihli Kâ’im-i makâmlı$ı'ndan bukerre de alınan tahrîrâtda lüzûm gösterilmesine ve i!‘âr-ı sâbıka nazaran iktizâsının îfâve netîcenin inbâsı bâbında.

BCA. 272 11 15 61 2

74

YUNANLILARIN ! ZM ! T VE BA%ÇEC ! K’TE KATL ! ÂM YAPTIKLARI

Yunanlıların ! zmit’i tahliye etmeden önce $ehirde yüzlerce Müslümanı $ehit edip birçok evi ate $e verdikleri, faciaya ! tilaf Devletlerisubaylarının da $ahit oldukları ve Ba # çecik’te tek bir Müslümankalmamacasına katliâm yapıldı # ı.

30 Haziran 1921



254

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi!u‘be: 2Kısım:4 H.U.M

Numara: 987 Yunan harekâtı


Yunanlıların her tarafda !imdiye kadar yapmı! ve yapmakda oldukları mezâlimve fecâyi‘e zamîmeten ahîren #zmit'in tahliyesinden evvel !ehr-i mezkûrda yüzlerceMüslümanı !ehîd etdikleri ve !ehrin birçok yerlerini ate!e verdikleri ve i!bu fecâyi‘eDüvel-i #’tilafiyye zâbitânından da bâ’zılarının !âhid olduklarının anla!ılmı! veBa$çecik'de kadın ve erkek tek bir Müslüman kalmadı$ının ma‘a’t-te’essür istihbâredilmi! oldu$unu arzeylerim. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 20 "evval sene [13]39 ve30 Haziran sene [13]37 Harbiye Nâzırı

"mza

BOA. HR. SYS. 2626/15

75YALOVA, GEML ! K VE ORHANGAZ ! ’DE YUNANLILARIN RUM VEERMEN ! ÇETELER ! YLE B ! RL ! KTE MÜSLÜMANLAR’I KATLED ! P

MALLARINI YA% MALADIKLARI

Yalova, Gemlik ve Orhangazi kazalarına ba # lı köylerde, Müslümanhalka kar $ı yapılan zulüm nedeniyle, tutuklanan $ahıslarınmuhakemelerinden, Yalova’nın i $gali sırasında Yunanlıların, Müslümanhalktan zorla topladıkları silahları yerli Rum ve Ermenilere da # ıttıkları, Rum ve Ermenilerden olu $an çetelerin Müslümanların ırz ve namuslarınatecavüz ettikleri, ihtiyar, çocuk, kadın ayırdetmeksizin halkın bir kısmınıkayıklara bindirip denizde bo # dukları, bir kısmını karada katlettikleri,büyük bir kısmını da evlere doldurup yaktıkları, mal ve e $ yalarınıgaspettiklerinin anla $ıldı # ı.

4 A # ustos 1921

Bâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti"dâre-i Umûmiyye-i Dahiliyye Müdîriyeti



255

Umûmi: 25333 H.U.M Husûsi: 526 Yunan harekâtı


Ma‘rûz-ı çâkerleridirYalova ve Gemlik ve Orhangazi kazâlarına merbût kurâ ahâlî-i #slâmiyyesine

kar!ı îkâ‘ olunan mezâlim ve fecâyi‘den dolayı taht-ı tevkîfe alınmı! olan e!hâshakkında cereyân eylemekde olan muhâkeme ve tevkîfât esnâsında Yalova'nınYunanîler tarafından i!gâlinden sonra !iddetli ve serî‘ taharriyâtla ahâlî-i #slâmiyyeninsilâhları, cem‘ ve dercedilerek yerli Rum ve Ermenilere tevzî‘ olunmu! ve bu sûretleyüz bularak kesb-i kuvvet eden yüzlerce Rum ve Ermeniden mürekkeb çetelerin,ahâlî-i #slâmiyyenin hey’et-i umûmiyyesi üzerine bi'l-hücûm Yunan kuvve-ii!galiyyesinin gözü önünde bî-çâre ahâlînin genç, ihtiyâr ve kadın ve çocuk tefrîkedilmeksizin kısmen yelkenli kayıklara bi'l-irkâb denizde gark ve kısmen karada katlve ifnâ ve bir kısm-ı küllîsi de bir hâneye doldurulup ihrâk edilmek sûretiyle mahv veifnâ ve emvâl ve e!yâları nehb ü ya$ma ve ırz ve nâmûsları hetk ve köyleri ihrâkedilmi! oldu$u müdde‘î ve mü!tekîlerin beyânâtına inzimâm eden müte‘addid!uhûdun !ehâdâtından anla!ıldı$ı idâre-i örfiyye bir numaralu Divân-ı HarbiRiyaseti'nin i!‘ârına atfen Harbiye Nezâret-i Celîlesinden makâm-ı sâmî-i Sadâret-iUzmâ'ya bi't-takdîm havâle buyurulan tezkirede bildirilmekle beyân-ı ma‘lûmâtolunur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 29 Zilkâde sene [1]339 veFî 4 A$ustos sene [1]337 Dâhiliye Nâzırı

Nâmına Müste!ârBende"mza

BOA. HR. SYS. 2627/276

YUNANLILARIN TRAKYA’DAK ! MÜSLÜMANLARAYAPTIKLARI MEZÂL ! M RAPORLARI

Yunanlıların Trakya’da Rumları zorla askere aldıkları, Makedonya’da ! slâm, Musevî ve Ermenilerden bedel-i nakdi istedikleri,Trakya Cemiyeti ! htilal Komitesi azası oldukları iddiasıyla Lüleburgazmüftüsüyle beraber dört Müslümanın idam edildi # i, Hayrabolumüftüsüne, aya # ına ip ba # lanarak yerde sürüklemek suretiyle, i $kence yapıldı # ı, Çerkesköy’de genç Müslüman kadınlara tecavüz edildi # i, yineÇerkesköy’de tutuklu bir Müslümanın bo # azına kaynar su dökülerek, Mandralı Hâfız Cemal Efendi’nin avucuna ate $ konarak öldürüldü # ü,



256

Uzunköprü’nün Hamidiye köyünde bir Müslüman kadının kocasına aitsilahların yerini söyletmek için ayaklarından asılarak ate $te yakıldı # ı, yine Silivri’nin Seymenler köyü birinci ve ikinci muhtarlarının da sözdeTürk çetelerin yerlerini söyletmek için i $kence yapılıp dövüldükleri,Kırkkilise ve Edirne hapishanelerinde mahbus Türklere i $kence edildi # i,bazı mahpusların Milas adasına sürüldükleri, pekçok yerde esnafai $kence edilip mallarının ya # malandı # ı, Çorlu’da hapsedilen ve isimleritesbit edilen yirmi bir Türkün yapılan i $kencelerden öldü # ü, Türklere yapılan mezâlimi protesto eden Yunan milletvekillerinin tutuklandıkları,Türklerin yaptı # ı iddia edilen olaylar hakkında tahkikat yapanFransızların Türklerin masum oldu # unu rapor ettikleri, Trakya’da Rumnüfusun ço # unlu # unu sa # lamak amacıyla Müslümanlara yapılanbaskıların $iddetlendi # i, göçe ba $layan Müslüman halkın yollardaso # uktan ve açlıktan daha peri $an bir hale gelecekleri dü $ünülerek göçeengel olunması gerekti # i, Bulgar hududuna yakın yirmi be $ Türk köyününabluka altına alınıp dı $arı ile irtibatının kesildi # i, Bulgar çeteleriylei $birli # i yaptıkları bahanesiyle binlerce Müslümanın hapishaneleretıkıldı # ı ve yaralılar haricindekilerin a # ır i $lerde çalı $tırıldı # ı, bir çokki $inin dayak ve i $kenceden öldü # ü hakkındaki raporlar

14 Eylül 1921

Harbiye Nezâreti

J-3

" ark Hattı Askerî Komîserli # i’nin 9/4/[13]37 târîh ve 194numaralu raporu sûretidir.

Trakya ve Makedonya’da cereyân etmekde olan ahvâl hakkındaki istıtlâ‘ât veistihbârât ber-vech-i âtî arzolunur.

1- Yunanlılar Makedonya’da, #slâm, Musevî ve Ermenilerden bedel-i nakdîkabûl etmekdedirler.

2- Trakya’da Müslümanların 21-31 ya!ında olanlarının belediyeden künyeleriistenmi!dir ve Rumlardan 35 ya!ına kadar olanlar askere da‘vet edilmi!lerdir. Kuvve-i



257

ma‘neviyyeleri bozulmu! oldu$undan da‘vete adem-i icâbetleri hasebiyle cebr vetazyîk ile celblerine karâr verilmi!dir.

3- "arkî Trakya’da siyâseten habsedilen yedi bin kadar Müslümandan ekserîsitahliye olundu$undan el-yevm Edirne’de iki üç bin ki!i kadar mevkûf bulunmakdadır.Yunan Hükûmeti’nin yüzüncü sene-i devriyyesinde afv-ı umûmî i‘lân edilecekdir.Yevm-i mezkûru tes‘îden Edirne’de taklar yapılmı!dır.

4- Bir hafta mukaddem Hayrabolu müftîsinin aya$ına ip ba$lanarak dereye

kadar sürüklenmek sûretiyle i!kence edilmi!, Tekfurda$ı Meb‘ûsu Mustafa NeyyirBey bi'z-zât kazâ-yı mezkûre giderek müftî-i mûmâ-ileyhi alup Edirne vâlîsinegötürmü! ve ba‘de-mâ Müslümanlara ili!ilmemesi içün emir verilmi!dir.

5- Uzunköprü kazâsına tâbi‘ Hamidiye karyesinden bir #slâm kadını zevcininsilâhlarını söylemesi maksadıyla tehdîden bacaklarından bir a$aca asılarak donuna birkedi konulmu!, altına yakılan ate!in dumanıyla iz‘âc olunmu!dur.

6- Mukaddemâ Çerkesköyü’nden tevkîf edilen Belediye Re’îsi Mehmed A$a,tüccârdan Osman, Saraylı Halid, Kahveci Faik, inzibât-ı askerî me’mûru Mustafaefendiler salıverilmi!ler ise de Mustafa’nın bo$azına kaynarsu dökülmesi sebebiylevefât etmi!dir.

7- Çorlu e!râfından Arnavud Ali ve Ziya beyler ile Bakkal Mustafa, TüccârEmin, Reji me’mûru Feyzi, Çengel Çiftli$i sâhibi Ziya ve Mehmed beyler ile müftî-ibelde ve daha kırk ki!i habsedilmi!lerse de son günlerde ekserîsi tahliye olunmu!dur.

8- Mektûblar umûmiyetle postahânede açılmakda, sansür edildikden sonrakapadılmakdadır.

9- Son günlerde Ortaköy, Karaba$, Kemâl, Do$anca hudûdunda Bulgarlar ilesık sık müsâdeme vukû‘ bulmakda, her gün dört be! mecrûh Edirne’ye gelmekdedir.

10- Yunan çeteleri tarafından der-dest olunarak götürüldü$ü vaktiyle arzolunanKadri A$a, Yunan Hudûd Kumandanlı$ı’na götürülmü!, Istranca karyesi ve civârındane mikdâr asker ve çete kuvveti oldu$unu ve bunların nerelerde oldu$unu ve hangiköylüler tarafından i‘â!e edildi$i, darb ve i!kence sûretiyle sorulmu!, bi’l-âhirehudûd-ı Osmânî dâhiline bırakılmı!dır. Berây-ı ma‘lûmât ma‘rûzdur.

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi!u‘be: 1



258

Numara: 1550


Trakya #slâmlarına yapılan mezâlime ve husûsât-ı sâ’ireye dâ’ir olan istihbârâthulâsası ber-vech-i zîr arz-ı huzûr-ı efhamîleri kılındı.

1- Bulgaristan'da müte!ekkil Trakya Cem‘iyeti #htilâl Komitesi â‘zâsındanaddedilen Lülebergos'da [Lüleburgaz] mukîm topcu mîralaylarından Mütekâ‘idMahmud, Süvâri Mülâzımı Murad, Lülebergos Müftîsi Eyüb, e!râfdan Arif Bey ve

efendiler i‘dâma mahkûm edilmi!lerdir.

2- Kırkkilise'den Doktor #smail Hakkı, meb‘ûslardan Nazmi, birâderi HâfızHalil ve Kafesci Ali ile Kızıldere'den Ahmed ve Ankara'ya seyâhat etdi$inden dolayıMâlikzâde Süleyman Bey ve efendiler tevkîf edilerek Milas adasına sevkedilmi!lerdir.

3- Trakyalılara yapılan zulmü Müslümanlarla mü!terek protestoda bulunanYunan meb‘ûsları da tevkîf edilmi!lerdir.

4- Mandralı Hâfız Cemal Efendi'nin avucuna ate! koymak sûretiyle vefâtınasebebiyet verilmi! ve emvâl ve emlâkı müsâdere edilmi!dir.

5- Yunanlılar tarafından tevehhüm edilen Türk çetelerinin gûyâ mevki‘lerinisöyletmek içün Silivri'ye tâbi‘ Seymen karyesi Muhtâr-ı Evveli Efrahim A$akoltuklarından asılmak ve ayakları altına ate! yakılmak sûretiyle ta‘zîb edilmi! veMuhtâr-ı Sânî Hasan A$a dahi fenâ hâlde darbedilerek mahfûzan Fenar karyesinegönderilmi!dir.

6- Kırkkilise Müftî-i lâhıkı Âgâh, Arzuhalci Ömer efendiler ile Milyon HasanA$a, Trakya Müslümanlarına gelen mektûbların sansüründe Yunanla te!rîk-i mesâ‘îetmek sûretiyle Yunan âmâline hidmet etmekdedirler.

7- Bulgaristan'ın muhtemel bir tecâvüzüne kar!ı Yunan hudûdları ba‘zı nukâtıntel ö[r]güleriyle takviye edilmekde ve Midye taraflarına fazla ehemmiyet

verilmekdedir.

8- Trakya Müslümanlarının yakın bir âtîde askere da‘vet edilecekleri !âyi‘bulunmakdadır.

Ber-vech-i bâlâ ma‘rûz mezâlim isim ve mekân tasrîhi sûretiyle tesbîtedilmekde oldu$undan iktizâ edenler nezdinde te!ebbüsât-ı mü’essire-i âsafânelerinin!âyân buyurulması menût-ı re’y-i fehâmet-penâhîleri bulundu$u ma‘rûzdur. Ol bâbdaemr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.



259

Fî 18 "a‘bân sene [1]339 ve

Fî 27 Nisan sene [1]337 Harbiye Nâzırı"mza

Harbiye Nezâreti

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi!u‘be: 1Numara: 1652


Trakya'da ve hatt-ı fâsıl civârlarında Yunanîler tarafından irtikâb edilmekde olanmezâlim vesâ’ireye dâ’ir olan istihbârât hulâsası ber-vech-i âtî arz-ı huzûr-ıfehâmet-penâhîleri kılınur:

1- Bir aydan beri trenle gelüp giden yolculardan genç muhadderât-ı #slâmiyyebirer bahâne ile Çerkesköyü'nde indirilerek Yunan zâbitân ve askeri tarafından cebren

ırzlarına tecâvüz edilmekdedir. Bu miyânda 26 Nisan sene [1]337 târîhinde Fatih'deNi!anca'da Ovazzâde mahallesinde iki numaralu hânede ikâmet etmek üzreEdirne'den gelmekde olan Neyyire ve Edibe hanımlar Çerkesköyü'nde trendenindirilerek ve uzunca boylu sarı!ın bir Yunan zâbiti tarafından hilâf-ı nâmûs teklîfâtdabulunularak ismini bilmedikleri bir köye gönderilmi!lerdir. Ertesi gün hanımlar treneirkâb edilirken, Çerkesköyü'nde alıkonulduklarını ve sebkeden nâmûs-!ikenânemâcerâyı söylememeleri lüzûmu mezkûr zâbit tarafından kendilerine ihtâr edilmi!dir.Hanımlar hakkında bu gibi mu‘âmelelerin tekessür etmekde oldu$u Çerkesköyistasyon me’mûrlarından isimleri mazbût olan bir iki ki!inin !ehâdet ve ifâdâtıyla dakesb-i kat‘iyyet etmekde oldu$undan bu gibi tecâvüzât-ı !enî‘anın men‘i netîcesinekadar muhadderât-ı #slâmiyyenin i!bu tarîkle seyâhatlerinin men‘i menût-ı re’y-i

fehâmet-penâhîleri bulunmakdadır.

2- Edirne Tevkîfhânesi'nde bulunanların kâfile hâlinde hârice sevkine ba!lanmı! ve on altı mevkûf, birinci posta ile Milas adasına teb‘îd edilmi!dir. Sofulu e!râfından"âkir A$azâde Veli, Ovaköy e!râfından Hacı Mehmed Efendizâde Hakkı efendiler bupostadadır. Edirne e!râfından Cevâd, Tekfurda$lı Ali, Kemahlı Hüseyin, Yüzba!ıKemâl Bey bin Veli, Mülâzım-ı Evvel Cemil, Çorlu Müftîsi "aban, Gelibolulu HâfızEmin Hayri, sâbık Belediye Re’îsi Hâfız Hüseyin, Necmeddin, Veli, Hakkı, Pri!tineli



260

Ali #brahim, Çorlulu Kemâl efendiler de ikinci posta ile sevkedilenler miyânındabulunmakdadırlar.

3- Altıa$aç-ı Sagîr karyesi e!râfından #brahim A$a, bütün emvâl ve serveti gasbve envâ‘-ı i!kenceden sonra Uzunköprü'ye nakledilmi!dir. Yenice Köprüceköye!râfından Sadullah A$a'nın ayn-ı âkıbetle bir kolu kırılmı!dır.

4- Yunan Hatt-ı Fâsıl Kumandanlı$ı tarafından Türk çeteleri tarafından yapıldı$ıiddi‘â edilen mevhûm ve musanna‘ fecâyi‘ hakkında tahkîkâtda bulunmak üzre

Fransız mülâzımı Mermeris 28 Nisan sene [13]37'de Hadımköyü'nden Sinekli'yegiderek Sayalık ve Alaton köylerinde tahkîkât icrâsından sonra ve Türklerinma‘sûmiyeti intibâ‘âtıyla avdet etmi!dir.

Muktezâsının îfâsına emr ü irâde-i celîle-i cenâb-ı fehâmet-penâhîlerinin !âyânbuyurulması ma‘rûzdur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 26 "a‘bân sene [1]339 ve

Fî 5 Mayıs sene [1]337 Harbiye Nâzırı"mza


Kalem-i Mahsûs

Sinekli Hudûd Emniyet Müfetti $li # i'nden vârid olan1 A # ustos sene [1]337 târîh ve 370 numaralu raporun sûretidir.

Çorlu kazâsında habsedilen ve i!kence netîcesi vefât edenlerin esâmîsi Yunani‘tisâfâtının canlı bir !âhidi oldu$undan ber-vech-i zîr arzolunur. Ol bâbda.

Emîrzâde Halid Bey Uzunhacılı Bakkal Kâzım

Arnavud Ali Bey Ferhad o$lu #brahimRessam Niyazi Bey Emir Efendi "zâbitlikden mütekâ‘id"

Temel Efendizâde Zeki Hoca Hüseyin Efendi o$lu Fâik Efendi

Bakkal Mehmed A$a Reji Me’mûru Fevzi Efendi

Hacı Osman kalfa "#!kence netîcesivefât etmi!dir."

Mehmed Bey'in kâtibi Mustafa Efendi"Kırkkilise Habshânesi'nde Yunanîlertarafından katledilmi!dir.".

Bakkal Mehmed A$a dâmâdı HakkıBey

Kırkkilise'nin Kavakdereli Yusuf A$a



261

Süleyman Çavu!

Ali Pehlivanzâde Hüseyin

Kalle! Receb "#!kence netîcesi vefâtetmi!dir."

Kalle! Receb birâderi Halil

#zzet o$lu Emin

Müslim Kâhya

Arnavud Ali Kâhya

Aslına mutâbıkdır Fî 9 A # ustos sene [1]337

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Dâ’iresi!u‘be: 2Kısım: 3Numara: 1340


Ahâlî-i Müslimeyi hicrete icbâr ile Trakya'da bir Rum ekseriyeti te!kîli içünMüslümanlara revâ görülen tazyîkâtın son günlerde yine bütün !iddetiyle tatbîk

edilmekde oldu$u ve ahâlî-i Müslimenin bu tazyîk kar!usunda emvâl ve emlâkını yayok bahâsına satarak veya yüzüstü bırakarak cân, ırz ve nâmûslarını kurtarmak içünhicret etmekde bulundukları ve bu hicretin bir akın !eklinde devâm etmekdebulundu$u Hatt-ı Fâsıl Komiserli$i'nin cümle-i istihbârâtındandır. Her gün artan bumuhâceret akınının hem i‘â!e ve iskân, hem de mevsim münâsebetiyle sebebiyetverece$i sefâlet ve perî !ânî vâreste-i arz u beyân olma$la berâber bu hâlin devâmınıâtî-i memleket nokta-i nazarından dahi muvâfık olamayaca$ı muhât-ı ilm-ihidîvâneleridir. Te’mîn-i ekseriyyet maksadına ma‘tûf olan Trakya'daki Rum veYunan zulüm ve i‘tisâfâtına bir nihâyet-i kat‘iyye verdirilmesi ve bu sûretlesâlifü'l-arz hicret akınının önüne geçilmesi menût-ı re’y-i rezîn-i sâmîleri olma$la. Olbâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 11 Muharrem sene [1]340 veFî 13 Eylül sene [1]337


Harbiye NezâretiErkân-ı Harbiyye



263

Fî 11 Muharrem sene [1]340 veFî 14 Eylül sene [1]337 Harbiye Nâzırı

"mza

BOA. HR. SYS. 2540/12, 14; 2541/3, 5

77YUNANLILARIN AYDIN YAKINLARINDAK ! KARATEPE KÖYÜNDE

! K ! YÜZ TÜRK’Ü KATLETT ! KLER !

Yunanlıların Aydın’a iki saat mesafedeki Karatepe köyü halkınıcamide toplayıp, camiyi ate $e vermek suretiyle yaktıkları, iki yüz kadar Müslümanın yanarak öldü # ü.

15 Nisan 1922


Îdâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye MüdîriyetiUmûmî: 26555Husûsî: 158

Hâriciye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsîne


"ubat'ın birinde tüfenk ve makineli tüfenk ile mücehhez bir Yunan ta‘kîb

müfrezesinin Aydın'dan iki sâ‘at mesâfede kâ’in Karatepe karyesine gelerek

köylülerin câmi‘de tecemmü‘lerini emretdi$i ve köylüler câmi‘e toplandıkdan sonra

da müfreze efrâdı tarafından câmi‘in dört kö!esine benzin tenekeleri konularak ate!

verildi$i ve hâsıl olan infilâk netîcesinde câmi‘in tavanı müctemi‘ bulunan bütün köyahâlîsinin üzerine çökerek iki yüz kadar köylünün bu fâci‘anın kurbânı oldu$u ve

ecsâd miyânında Molla Salih o$lu Molla Mustafa ve Kahveci Abdullah Mehmedi'nin

te!hîs edildi$i ve esnâ-yı infilâkda ahâlînin feryâd ü figânı mahall-i vak‘adan bir sâ‘at

mesâfede bulunan "eyh karyesi ahâlîsi tarafından i!idildi$i mevsûk bir menba'dan

vâki‘ olan istihbârdan anla!ılmasına binâ’en Yunanlılar tarafından ahâlî-i #slâmiyye

hakkında tafsîl olunan dereceye varan mezâlim ve i‘tisâfâtın bir an evvel



264

nihâyetlendirilmesi içün îcâb eden te!ebbüsâtda bulunulması menût-ı re’y-i âlî-i

dâverîleridir. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 16 "a‘ban sene[1]340 veFî 15 Nisan sene [1]338 Dâhiliye Nâzırı Nâmına

Müste!arBende"mza

BOA. HR. SYS. 2631/34

78

ÇANAKKALE’DE YUNAN ASKERLER ! N ! N VE ! SLÂM DÜ " MANIKÖR APOSTOL’UN YAPTI % I KATL ! ÂMLAR

Yunanlılar tarafından yapılan mezâlim hakkında Çanakkale- ! ngiliz !$gal Kumandanlı # ı’na vesikalar dahi gösterilmek suretiyle müracaattabulunulduysa da sonuç alınamadı # ı, Yunan postasına memur Yunanmüfrezesi’nin Bozili köyü yakınlarındaki derelerde e $kiya pususuna

dü $erek kayıp vermesi üzerine, ! slâm dü $manı olan Kör Apostol’un dabulundu # u bir müfrezenin Bozili köyüne giderek dört Müslümanıöldürdü # ü, dokuz kadar evi yaktı # ı, Ezine’de belirli bir saatten sonrasoka # a çıkma yasa # ı ve evlerin kapısına fener asma zorunlulu # u kondu # u,rüzgârın tesiriyle feneri sönenlerin evlerinden alınarak dövüldü # ü,i $kence yapıldı # ı, çe $itli bahanelerle tutuklananlar hakkında bir dahahaber alınamadı # ı, Kör Apostol’un Çarıksız köyü imam ve muhtarıylaahaliden bir ki $iyi feci bir $ekilde katletti # i, Akçakeçili köyünden de birki $iyi öldürdü # ü, e $kiya korkusuyla köylerden kaçıp kasabaya yerle $en Müslümanlara, Yunan askerlerinin ırz, namus, mal ve canlarını muhafazaetti # ine dair birer mazbata imzalatılmaya çalı $ıldı # ı, cani Kör Apostol’ateslim edilen müfrezenin Müslümanlara her türlü fenalı # ı yapmaya hazıroldu # u, Ezine’nin en büyük ve zengin köylerinden Geyikli ve Bergos köyühalkının bütün e $ ya ve hayvanlarını bırakıp kaçmak zorundakaldıklarından bahisle acilen siyasî tedbirler alınması gerekti # ine dairrapor ve tezkireler.

21 Mayıs 1922



265

Kal‘a-i Sultâniyye Mutasarrıflı%ı

220 Mahrem

Dâhiliye Nezâreti Huzûr-ı Sâmîsine


Livânın Yunan i!gâli altında bulunan menâtıkında Yunanlılar tarafından ahâlî-i#slâmiyyeye öteden beri îkâ‘ edilegelmekde olup vaz‘iyyet-i hâzıra haylûletiyle ref‘ ve

tahdîdine imkân bulunamayan mezâlim hakkında tedârik ve cem‘edilebilen vesâ’ikindahi irâ’e ve i‘tâsıyla mezâlim-i vâkı‘a-ı mebhûsenin önüne geçilmesi lüzûmuÇanakkale #ngiliz #!gâl Kumandanlı$ı'na evvel ve âhir bi'l-mürâca‘a taleb edilmekdeve mezkûr kumandanlıkca da sıhhatlerine kanâ‘at hâsıl olan ahvâl-i mü!tekâ-bihâDersa‘âdet'deki merci‘lerine izbâr ve iblâ$ olunagelmekde idi. Bundan iki gün akdemkendisiyle mülâkî oldu$um i!gâl kumandanı vekîlinin Dersa‘âdet'de KolonelStuvırt'tan aldı$ını beyân ile çâkerlerine irâ’e ve ba‘zı fıkrâtı da kırâ’at ve tercümeeyledi$i bir tahrîrâtda livâ dâhilinde, Yunanlılar tarafından îkâ‘ ve irtikâbedilegelmekde olup kendilerini de fevka'l-âde müte’essir eden mezâlim ve fecâyi‘ ref‘edilmi! olmak üzre livânın Yunanlılardan tahliyesi husûsundaki !imdiye kadarmesbûk gayretleri ma‘a't-te’essüf müntic-i muvaffakiyyet olamadı$ının ve ma’a-hâzâ

yine bu maksadı mahallen ta‘kîb ile matlûb netîceye îsâle çalı!mak içün Kuvâ-yıMüttefika #!gâl Kumandanı Ceneral "Harington" cenâbları tarafından me’mûredildi$ini sûret-i mahsûsada taraf-ı âcizâneme teblî $i i!‘âr edilmekde bulundu$uberây-ı ma‘lûmât arzolunur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 19 Nisan sene [1]338Kal‘a-i Sultâniyye Mutasarrıfı

BendeVahab


277 Mühimdir

Dâhiliye Nezâret-i Celîlesi Hâk-i Pây-ı Sâmîsine




266

Yunanîler tarafından Ezine kazâsındaki ahâlî-i #slâmiyyeye kar!ı îkâ‘ edilen

fecâyi‘e dâ’ir mahallî me’mûrîn-i inzibâtiyyesinden alınan iki kıt‘a raporun suver-i

müstahrecesi leffen takdîm-i hâk-i pây-ı sâmî kılınmı!dır. Mütâla‘asından muhât-ı

ilm-i âlî buyurulaca$ı vechile günden güne tezâyüd etmekde olan mezâlim-i

Yunaniyye, eyyâm-ı ahîrede de pek ziyâde kesb-i !iddet ederek Yunan mıntıka-ı i!gâli

dâhilinde bulunan #slâm ahâlî içün huzûr ve emniyet tamâmıyla münselib bir hâldedir.

Ezine'nin en cesîm ve zengin köylerinden ma‘dûd olan Bergos ve Geyikli karyeleri

ahâlîsinin Apostol nâmındaki hun-hâr bir Yunan müfrezesi kumandanının zulüm ve

tazyîki ve köylerini ihrâk edece$i hakkındaki i‘lân ve i!â‘ası üzerine bütün e!yâ ve

mevâ! îlerini karyelerinde terkle yalnız canlarını kurtarmak içün da$lara ve oradan da

bizim tarafdaki köylere ilticâya mecbûriyetleri, fazâyih-i Yunaniyyenin derecesini

ta‘yîne kâfîdir. Binâ’en-aleyh tevâlîsinden korkulmakda olan bu hâlin men‘ ve tahdîdi

emrinde bütün ümîdler, Bâb-ı Âlî'nin kudret ve siyâset-i âliyesine merbût bulunmu!

olma$la. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 23 Ramazanü'l-mübârek sene 1340 veFî 21 Mayıs sene 1338 Kal‘a-i Sultâniyye

MutasarrıfıBendeVahab


Sûret

Zeyl, 14 Mayıs [1]338 târîh ve 2/841 numaralu rapora:

11 Mayıs sene [1]338 Cum‘a günü ba‘de'z-zevâl Ezine ve Bayramiç Yunanpostasının Ba$çeli'ye sevk ve îsâline me’mûr yirmi ki!ilik Yunan müfrezesininBa$çeli'nin !imâl-i garbîsinde kâ’in Bozili karyesinin !arkındaki derelerde e!kıyâpususuna u$rayarak yedi maktûl, dört mecrûh ve yedi nefer kadar da gâ’ibleri

bulundu$u ve bi'l-âhire Ezineli !akî-yi sâbık ve #slâm müntakimi Kör Apostol'un damevcûd ve aldı$ı bir müfreze ile berâber vukû‘âtı müte‘âkib Bozili karyesine azîmetleisimleri mütekaddim dört #slâmın kur!unla katl ve birisinin de a$ır sûretdecerhedildi$i ve bundan mâ‘adâ sekiz-dokuz hânenin de i!bu müfreze tarafından ihrâkedildi$i arzedilmi! idi. Târîh-i mezkûrdan bugüne kadar Yunan Kumandanı Yüzba!ıMarva tarafından #slâmlar hakkında ta‘kîb edilen imhâ politikasını mâdde-be-mâddeber-vech-i zîr arzeylerim.



267

1- 12/13 Mayıs sene [13]38 Cumartesi gecesi ezânî sâ‘at bir karârlarındamünâdî tarafından çar!u ve sokaklarda ahâlîye hitâben "Yunan kumandanının emri;sâ‘at iki buçukdan sonra kimse dı!arıda bulunmayacak ve herkes hânesi kapusunafener takacak. Ta‘yîn edilen müddetden sonra hâricde görülecek olanlar derhâldevriyeler tarafından kur!unla urulacakdır" diye i‘lân edilmesi üzerine bi'l-umûmahâlî-i #slâmiyye dükkân ve kahvehânelerini kapatarak hemân hânelerine firâr ve sâ‘atbirden i‘tibâren i!bu geceden beru kimse dı!arıya çıkma$a cesâret edememek[de]dir.

2- 14 minh târîhinde kasaba civârında koyun ve keçi o$laklarını ra‘yeylemekde

olan kassâb esnâfından ve Midilli muhâcirlerinden Ramazan bilâ-sebeb ve bahânetesâdüf eyledi$i birkaç Yunan askeri tarafından sopa ile darb ve cerhedildi$i.

3- 14/15 minh gecesi nısfu'l-leylden sonra kasaba ahâlîsinden Mehmed Efendio$lu A!çı Kâmil Usta ve Hacı Halil A$a'nın mahdûmu Ahmed A$a ve Halil Çavu!'unbirâderi #smail'in hâneleri kapusuna ta‘lîk etmi! oldukları fenerlerin rüzgârın te’sîriylesönmü! oldu$u, devriyeler tarafından görülerek kendileri hânelerinden kaldurulupbelediye dâ’iresine celb ve kendileri fenâ hâlde darbedildikleri ve bunlardan #smail'invücûdunun müte‘addid mahallerinden devriye askerleri tarafından bıçaklacerhedildi$i.

4- 15 minh pazartesi günü kasabada gezmekde olan Bayramiç kazâsı ahâ-

lîsinden ve araba sürücülü$ü ile mü!tagil on yedi ya!larında "erefeddin vak‘a günüAyvacık'dan Ezine'ye yolcu getirirken e!kıyâları gördü$ü hâlde bi'l-âhire râstgeldi$imüfrezeyi îkâz etmedi$i sebeb ve bahânesiyle Yunan askerleri tarafından depoyagötürülerek tevkîf edilmi! ise de !imdiye kadar hayât ve memâtı hakkında hiç birma‘lûmât alınamadı$ı.

5- 15 minh pazartesi günü kasabada, pazarda gezmekde olan Kızıltepe obasıahâlîsinden ve sâbık !akîlerden iken Kızılköylü Halil ve birâderleriyle birlikde teslîmolarak afva mazhar olan Çiçekyüzlü Ali Osman, Yunan askerleri tarafındanyakalanarak depoya götürülüp tevkîf edilmi! ise de !imdiye kadar hayât ve memâtıhakkında hiç bir ma‘lûmât istihsâli mümkin olamadı$ı.

6- 15 minh pazartesi günü Ezine pazarına berây-ı maslahat gelmi! olan KızılköyMuhtârı Hacı Osman A$a Yunan askerleri tarafından der-dest edilerek depoyasevkolunmu! ise de !imdiye kadar hayât ve memâtı hakkında kat‘î ma‘lûmât istihsâlimümkin olamamı!dır.

7- 15 minh pazartesi günü berây-ı maslahat kasabaya gelmi! olan Sarpderekaryesi ahâlîsinden Gaydacı #smail kerimesiyle Ezine'den karyesine avdet eylemekdeiken Çınar karyesi civârında Yunan müfrezesi tarafından yakalanarak kur!unlakatledildi$i ve berâberinde bulunan kerîmesinin bin mü!kilâtla ırz ve nâmûsunu ve



268

hayâtını kurtararak Kızıltepe karyesine ilticâ eyledi$i ve müfrezesi miyânında KörApostol'un da mevcûd bulundu$u.

8- 16 minh salı günü kazânın Çarıksız obasına Yunan ta‘kîb müfrezesiylebirlikde giden Kör Apostol, karye-i mezkûreye muvâsalat ve icrâ-yı taharriyyâtesnâsında #mam Adem Efendi'nin hânesinde bir #ngiliz tüfengi zuhûr eylemesindendolayı mûmâ-ileyhi pek fecî‘ bir sûretde katl ve bundan mâ‘adâ karye muhtârı ÖmerA$a ile ahâlîden Salih Çavu!'u dahi bilâ-sebeb ve bahâne kur!unla katl ve Salih o$luHalil'i dahi a$ır sûretde cerh ile yedindeki bârgîrini de ahz u gasb ile Ba$çeli

karyesine do$ru azîmet, Yaylacık ve Kestanbol karyeleri tarîkiyle Akçakeçilikaryesine vâsıl olan mezkûr müfreze Bozcaadalı olup i!bu karyede mütemekkinKabsman(?) Hüseyin Kapudan'ı hânesinden alarak Kestanbol karyesine do$rugetirmekdeler iken Kestanbol karyesi e!râfından olup Ezine'de ikâmet etmekde olanHacı Hüsni Efendi'nin ba$çesi altında kur!unla katl ve cenâzesi, mahall-i mezkûrdaterkeyledikleri Kestanbol korucusu tarafından görülerek Akçake[ç]ili muhtârına ihbârve ma‘lûmât verildi$i.

9- Katledilen ahâlî-i #slâmiyye hakkında karye muhtârlarından mevrûd vesâ’ikinleffen arz u takdîm kılındı$ı.

10- 16 minh târîh ve salı günü Yunanlıların i!gâlden beru yapdıkları mezâlimi

setreylemek maksadıyla i!gâl kumandanlı$ı tarafından kasabaya karyelerden gelerekikâmet etmekde olan karyeler ahâlîsini belediyeye da‘vet ile kasabada ikâmeteylemeleri esbâbını su’âl ederek merkûmûndan almı! oldu$u cevâbda !akîlerden firâreylediklerini bildirmeleri üzerine i!gâl kumandanı o hâlde kendilerinin e!kıyâzulmünden kasabaya ilticâ eylediklerini ve Yunan efrâd-ı askeriyyesinden hiçbirzulüm ve zarâr görmediklerini ve dâ’imâ ırz ve nâmûs ile mâl ve cânlarınınmuhâfazasına çalı!ıldı$ını mübeyyin herkesin kendi nâmına birer mazbata tanzîm vetemhîr eylemesini emir verilmi! ve bu sırada Yunan kumandanı nezdinde bulunmakdaolan Da‘vâ Vekîli Hayri Efendi aya$a kalkarak Yunan kumandanına hitâbenaskerlerden i!gâlden !imdiye kadar kat‘iyyen bir zulüm ve i!kence görmediklerini vedâ‘imâ huzûr ve râhatla hânelerinde her!eyden emîn ve müsterîhü'l-kalb olarak

imrâr-ı hayât eyledi$ini beyân etmesine kar!u kumandanlık tarafından "Bravo HayriEfendi!" hitâbıyla elinden sıkılarak kendisine yer gösterilüp oturtdurulma$la berâbertemhîr edilecek mazbatanın da tanzîm ve imlâsına Hayri Efendi'nin me’mûr edilmi! oldu$u.

11- Be! gün zarfında cereyân eden vakâyi‘ ve mezâlim bunlardan ibâret olupumûm ahâlî-i #slâmiyyenin hayâtlarının kat‘iyyen taht-ı emniyyetde bulunmamasındandolayı son derece havf ve endî !e içerisinde hayât geçirilmekde ve katli‘âmdan herdâ’im korkulmakdadır. Çünkü Kör Apostol gibi cânî, kâtil bir !ahsın eline teslîm



270

emvâl-i metrûke diye vaz‘-ı yed edilerek furuht ve zabtedilmekdedir. Hattâ Söke'dençıkma$a muvaffak olamayan e!râfdan E$inli Hacı Mustafa Efendi'nin elli bin liralıkdebba$hânesi ve yirmi bin liralık kereste ma$azası bütün emti‘ası ile vaz‘-ı yededilmi!dir. Bilâ-istisnâ bütün Müslümanların mâlları ve e!yâ-yı beytiyyelerihuzûrlarında ahz u gasb edilmi!dir. Âh u enîn içindeyiz ifnâ ve imhâ ediliyoruz.#mdâdımıza yeti!in. Bâb-ı Hilâfete ilticâya karâr verdik Allah ve Resullullah a!kınahey’et-i tahkîka gönderilsün ve hiç olmazsa günden güne mikdârımız azalmakda olanehl-i #slâmın imdâdına yeti!in. Ne servet ve ne sâmân ne de mevâ! î ve ne de e!yâkalmı!dır. Binlerce dönüm mezrû‘âtımıza da vaz‘-ı yed edildi. Bu kadar zulüm vehakâret ve imhâ edilece$imizi ümîd etmiyor[d]uk. Bütün kadınların nâmuslarıhetkedildi. Allah ve Resullullah a!kına imdâd-ı ruhâniyyete sı$ınarak tahlîsimiziilcâya(?) ricâya ictisâr etdik. #mhâ ve ifnâ ile tehdîd ediliyoruz ve edilmekdeyiz.Mütebâkî ahâlînin cân ve nâmûslarının muhâfazası matlûb ise imdâdımıza yeti!erektahlîsimize çâre-sâz olunuz. Pa!a hazretlerinin merhamet-i devletlerine iltica etdik.

Yazıkdır ve günahdır. Ehl-i #slâm muttasıl imhâ ve ifnâ ediliyor. Bütün servet üsâmân ayrıca !imendüfer ile #zmir'e vapur ile Ku!adası'ndan Yunanistan'a ve Sisam'asevkedildi. Ankara'dan imdâd yok zaten. Ümîdimiz yok, hiç olmaz ise hilâfet-imu‘azzama vekîli olan zat-ı devlet-penâhîleri çâre-i na-sâzımıza devâ bularaktahlîsimize muvaffak olun. Bâkî bekâ-yı devlet ve tahlîsimiz ahsâr âmâlimizdir

devletlü Tevfik Pa!a hazretleri.

Fî 12 Haziran sene 1338

[Söke'de dü!man elinde mahsûr kalan ahâliden ba‘zıe!hâsın isim ve imzaları.]

BOA. HR. SYS. 2631/77

80YUNANLILARIN U " AK, E " ME, GED ! Z VE KÜTAHYA’DA

M ! LL ! SERVETE EL KOYUP HALKA ZULÜM YAPTIKLARI

Balya kazasını i $gal eden Yunanlılar tarafından on ya $ındaki kızçocuklarına dahi tecavüz edildi # i, Aravacık köyü erkeklerinin camiyetoplanarak evlerde kalan kadın ve kızların namuslarının kirletildi # i, Hacı Hüseyin, Mancılık, Deliler ve Haydaroba köylerinde de aynı olayların ya $andı # ı, güzel genç kadın ve kızların evleri yerli Rumlardan ö # renilerek



271

geceleri evlerinden alınıp da # a kaldırıldı # ı, direnenlerin ise acımadanöldürüldü # ü, Kuva-yı Milliye ile ilgisi oldu # u iddiasıyla çok sayıda Müslümanın hapsedilerek öldüresiye dövüldü # ü, dayak yiyenlerin be $-ondakika içerisinde öldükleri, ev ve camilerin ya # malandı # ı, de # erli e $ ya vehalıların çalındı # ı, Fındıklı köyünde yetmi $ evin yakıldı # ı, U $akkaymakamı ve e $râftan yirmi sekiz ki $i dahil olmak üzere yüzlerce kadınve çocu # un Atina’ya gönderildi # i, pek çok ki $inin ate $ üzerinde ba $ a $a # ıasılmak gibi çe $itli i $kencelerle öldürüldü # ü, medrese, mektep, mabet veevlerin zorla bo $altıldı # ı, U $ak, E $me, Gediz, Kütahya ve buralara ba # lı yerlerde ziraat, ticaret ve imalata ait bütün alet, makina ve vasıtalara elkonulup halkın elindeki bütün hayvanların ve gıda maddelerinin alındı # ı,anbarların bo $altıldı # ı, ahalinin cepheye sevkedilip siper kazdırıldı # ı, Müslüman mezarlarının açılıp ölülerin kafalarının kopartılarak Rumçocuklarına top oynatıldı # ı, maliye gelirlerine ve memur maa $larına elkonularak i $galci Yunan askerlerinin ailelerine verildi # i, Rumların ticaret yapmaları serbest bırakılırken Müslümanların ellerindeki her türlü ticarîmalzemenin alındı # ı, kar $ılı # ında bedel isteyenlerin ise ölümle veyacepheye gönderilmekle tehdit edildi # i, cepheye yakınlı # ı sebebiyle Türkakıncı müfrezelerinin hücumuna u # rayan " abanköy’de YunanlılarınKuva-yı Milliye’yi ça # ırdıkları ve Yunan askerlerini kırdırttıklarıbahanesiyle Müslüman halktan, ate $ üzerinde yakmak, bo # azlamak, ırz venamusa tecavüz etmek gibi i $kenceler yaparak intikam aldıkları, tarafsızdevletlerden olu $turulacak bir tahkik heyetinin acilen gönderilmesigerekti # i.

28 Haziran 1922

Bâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti"dâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye Müdîriyeti

Balya Kâ’im-i makâmı ! brahim Edhem Bey’in raporu sûretidir.

Bendeleri, Balya kazâsı kâ’im-i makâmıyım. Sûret-i musaddakası leffentakdîm-i pî !gâh-ı sâmîleri kılınan #zmir Yunan Fevka’l-âde Komiserli$i'nin BalyaMümessilli$i’nden teblî $ kılınan tahrîrâtı mûcebince me’mûriyetimden infisâletdirildim. Kazâ-yı mezkûr kâ’im-i makâmlı$ında bir buçuk sene devâm eden



272

zamân-ı me’mûriyyetimde te’essüf ve te’essürlerle görülen mezâlim-i gûnâ gûndanba‘zılarını arzetme$i kendim içün bir vecîbe addederim:

1- Hetk-i ırz; ta‘kîb müfrezesi nâmı tahtında kazâmızın mülhakâtına çıkanefrâd-ı asâkir-i Yunaniyye’nin on ya!ından i‘tibâren muhadderât-ı #slâmiyye hakkındarevâ gördükleri fi‘l-i !enî‘, la‘netlerle yâda sezâdır. Misâl olarak Aravacık karyesindeyedi ya!ından yetmi! ya!ına kadar mevcûd erkeklerse câmi‘ odasına doldurulup,hânelerde yalnız kalan muhadderât-ı #slâmiyyeye cebren ve kahren fi‘l-i !enî‘ icrâeylemeleri; kezâ Hacı Hüseyin karyesinde on ya!ındaki kız çocuklarından ba!layarak

da$lara kaçırup, köyde bulunan muhadderât-ı #slâmiyyeye fi‘l-i !enî‘ icrâ eyledikleri;Mancılık, Deliler ve Haydaroba karyeleri mârrü'l-arz felâket-zedelerinser-âmedânındandır. Bi'l-hâssa !urasını !âyân-ı arz görürüm ki Ilıca KaragolKumandanı Çavu! Mançınof tarafından on, on iki ki!iden ibâret ma‘iyyeti ile karye-imezkûrede evvelce iskân etmi! zâtü'z-zevc Feride ve Bahriye nâmlarında iki sâhibe-iizzet hem! îrenin ikâmetgâhı kapusu bir gece kırılarak içeriye bi'd-duhûl tâ-be-sabâhmezbûrelere icrâ-yı fi’l-i !enî‘ etmi!lerdir. Ertesi sabâh, bundan haberdâr olan veBalya kasabasında ma‘denlerde amelelikle akvât-ı yevmiyyesini tedârîk eden zevciikâme-i da‘vâ etmek üzre merkez-i kazâya gelmi! ise de bunu haber alan asâkir-iYunaniyye merkûmu ölümle tehdîd ederek da‘vâsından ferâgat etdirmi!ler veyedinden de tahrîrî bir sened almı!lardır.

2- Darb ve i $kence ve itlâf-ı nefs; türlü türlü bahânelerle ve bi’l-hâssa e!kıyâ iletemâsda bulundu isnâdâtıyla arzû etdikleri e!hâsı hemân tevkîf ve derhâl habshâneyeilkâ ederler ve müte‘âkiben darb-ı !edîd ile sopa ile dö$meye ba!larlar. Bundanmüte’essir olan madrûb ba$ırdıkca envâ‘-ı gûnâ seb ve !etm ile darbı te!dîd ederler vebe! dakîka zarfında madrûb ya ölür veya nîm-mürde bir hâlde dı!arı atılur. Emsâl-iadîdesinden bir kaç danesini arzedeyim. Meclis-i idâre a‘zâsından Dani!mendliSüleyman Efendi on dakîka zarfında eser-i darb netîcesi olarak vefât eylemi!dir.Çi$dem karyesinden genc bir rencber bu sûretle dö$ülerek nîm-mürde bir hâldeebeveynine teslîm edilmi! ve dört gün deriye sarıldıkdan sonra terk-i hayât etmi!dir.Belediye Kâtib-i sâbıkı #smail Efendi sûret-i ma‘rûza dâ’iresinde darb edilerek

bırakılmı! ve dört ay evinde derilere sarılarak tedâvî edilmi!dir. Balya -KaraaydınMa‘deni #!letme Müdîri[ye]ti yazıhânesinde mühendis Hasan Tahsin Efendi demadrûbîn miyânında olup, be! ay tedâvîde bulunmu!dur ki, mûmâ-ileyh el-yevmDivanyolu’nda ma‘mûlât-ı zeytiyye ma$azasında satı! me’mûru bulunuyor. Belediyea‘zâsından ve e!râf-ı memleketden Yörük Ali A$a bu sûretle darbedilenlermiyânındadır.

3- Gasb-ı emvâl; ta‘kîb müfrezesi nâmı tahtında mülhakâta azîmet eden efrâd-ıYunaniyyenin ba!lıca vazîfesi evlerde zî-kıymet e!yâ ve huliyyât ve bütün köy



273

câmi‘lerindeki nâdîde ve güzîde halı ve kilimleri gasbetmekdir. Bu gibi sadmeyeu$ramayan köy hemân yok gibidir.

4- ! hrâk-ı büyût; ta‘kîb müfrezesinin gitdikleri mahalde irtikâb eylediklerienvâ‘-ı fazâyıh miyânında ihrâk-ı büyût noktasını da unutmuyorlar. Bi’l-hâssa,Fındıklı karyesinde son zamânda 70 hâne yakılmı!dır.

5- Orman harîki; orman harîkinin hesâbı ind-Allah ma‘lûmdur. Yakmadıklarıorman kalmamı!dır. Bi’l-hâssa tenekelerle gaz götürüp dökerek ate!ledikleri gibi

söndürmek te!ebbüsünde bulunan civâr köylüleri men‘ediyorlar. Nitekim Akba! karyesi ahâlîsi, köylerinin içine gelmekde olan harîki itfâya te!ebbüs etdiklerindenkendileri ölümle tehdîd edilmi!lerdir.

6- ! bâdethânelere ta‘arruz; Balya kazâsında kâ’in câmi‘-i !erîfin minâresi üçgün sabâhdan ak!ama kadar mavzer kur!ununa tutulmu! ve kısmen tahrîb edilmi!dir.Kabristanlara da ta‘arruz edilerek ta!ları kırılmı!dır. Zükûr Mektebi'n[in] camları vekapuları kırılarak içeriye girilmi!, talebenin ta‘lîme mahsûs tüfenk ve trampetelerigasbedilmi!dir.

Bu ve emsâli mezâlime hedef olmak tehlikesi kar!usunda bulunan ahâlî vesekene-i memleket !âyân-ı merhamet bir hâl ve vaz‘iyyetdedirler. #nâyet-i bârî ve

ruhâniyyet-i peygâmberî ve hükûmetimizin tedâbîr-i sâ’ibe-i halâs-gîrânesi ile sefîne-ihükûmetin sâhil-i selâmete îsâlini eltâf-ı ilâhiyyeden niyâz ve i!bu rapor-ı âcizânemihuzûr-ı âlî-i cenâb-ı nezâret-penâhîlerine arz u takdîme ictisâr eylerim. Ol bâbda emrü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 22 Mayıs sene [1]338Balya Kazâsı Kâ’im-i makâmı

"brahim Edhem Aslına mutâbıkdır.Fî 3 Haziran sene 1338

H.U Mütâreke Anadolu'da Yunan harekât ve mezâlimi

Huzûr-ı Sâmî-i Cenâb-ı Me $îhat-penâhîye

Devletlü, semâhatlü efendim hazretleri;



274

7 Mart [1]338 târîh ve 50 numaralı müsâ‘ade-i celîle-i cenâb-ı Me! î-hat-penâhîleriyle evvelâ huzûr-ı devletlerine varup eteklerinizden öpmek, sâniyenmüsâ‘ade-i celîle-i cenâb-ı Me! îhat-penâhîlerini mustashaben Avrupa hükûmetlerinidola!up vah!et ve mezâlim-i Yunaniyyeyi birer birer meydân-ı aleniyyete dökmekemeliyle bir kıt‘a pasaportun i‘tâsı husûsundaki müzekkire-i dâiyâneme, #zmirFevka’l-âde Komiserli$i tarafından merbûten takdîm kılınan cevâb-ı red verilmi! oldu$undan hemân #zmir’e gitmek vah!et ve mezâlim-i Yunaniyyeyi mâdde be-mâddezât-ı devletlerine arz u iblâ$ etmek sûretiyle ahâlî-i Müslimenin hıfz-ı !ân venâmûsunu ve bir dereceye kadar hürriyyet-i tâmmesinin bekâsını te’mîne medârolmak üzre !u arîzamı takdîme ictisâr ediyorum. "öyle ki:

Evvelâ: #!gâlin akabinde ba!da kazâ Kâ’im-i makâmı Ahmed Cevdet Beyoldu$u hâlde yirmi sekiz e!râfın merkez kazâdan ve yüzlerce kadın ve erkekçocukların mülhakâtdan Atina’ya sevkedildi$i ve pek çok kimseleri habs ve ate! üzerinde ba!a!a$ı asmak gibi mütenevvi‘ i!kencelerle darb ve i‘dâm etmek sûretiylememleketin münevverân kısmını mahvetmi!dir.

Sâniyen: Mu‘âvenet ve muzâheret-i devletleri sâyesinde pek büyük fedâkârlıklarnetîcesi Dârü’l-hilâfe U!âk Medresesi'nin bir kısmından mâ‘adâ otuz iki medreseyihâvî olan U!âk medâris ve mekâtibinin kâffesi ile bir kısım ma‘âbid ve yüzlerce

mesâkin sâhibleri dı!arı atılmak sûretiyle bilâ-lüzûm ve bilâ-ihtiyâc i!gâl ve bu ânakadar mahallesi imhâ edilmekle millet-i #slâmiyye hakîkatde acınacak bir hâldema$dûr ve esefâ ki yüzlerce senelik emekleri hebâen mensûr[a] olup gitmi!dir.

Sâlisen: U!ak, E!me, Gedus, Kütahya ve mülhakâtında zirâ‘at ve ticârete â’id nekadar araba, bârgîr, öküz, deve, merkeb var ise tekmîline bilâ-bedel sahibleriyle vaz‘-ıyed edüp zirâ‘ati mahvetmek sûretiyle vesâ’it-i nakliyyesini te’mîn etmekdedir.

Râbi‘an: Memleketin koyun, keçi, inek sürüleriyle, anbarlar dolusu bu$day,arpa, nohud, fasulye gibi me’kûlâta müte‘allık mevâdda bilâ-bedel vaz‘-ı yed edereknesl-i hayvanı kesmek sûretiyle ordusunu infâk etmekdedir.

Hâmisen: Ahâlî-i kurâyı cebheye sevkedüp, istihkâm kazdırmakda ve pek çokkaryelere bir müte‘ahhid gibi beher hafta yüz, iki yüz, üç yüz ilh. okka et tedârikedemedikleri takdîrde, bedellerini nakid olarak tahsîl etmekle mezâlimin gâyesinevarmak siyâset-i Yunaniyye ise millet-i #slâmiyyeyi mahvetmek sûretiyle derdine devâaramakdadır.

Sâdisen: #htiyâcât-ı hayvâniyyelerinin te’mînini vesîle ittihâz etdikleriumûmhânelerin tevhîdi mümkin iken sırf ahâlî-i Müslimeyi rencîde etmek içün her#slâm mahallesinin muhtelif mahallerinde on, on be! umûmhâne kü!âd etmeksûretiyle hayâtda olanlara azâb, mezâr duvârlarını yıkmak, Sabâh(?) mahallesinden



275

Torlak o$lu Mehmed mahdûmunun ve daha bir çoklarının kabirlerini açupmeyyitlerinden bo$azlarından kesüp, sıkmak sûretiyle kellelerini alup Rum ve Ermeniçocuklarına kozak oynatdırmak gibi vah!etlerle millet-i #slâmiyyeyi rencîde etmekdeolduklarından ahâlî-i Müslimenin bu vah!ete sabr u karârı ve bundan fazlasınatahammül ve iktidârı kalmamı!dır.

Sâbi‘an: Kurâda silâh taharrîsi vesîlesi ile erkekleri bir câmi‘e doldurup,kadınların ırz, mâl ve cânına tasallut etmek ve bir kısımlarının hânelerini yakmakla enyüksek vah!et ve mezâlimi icrâ etmekdedir.

Sâminen: Bi'l-fi’l hükûmetde îfâ-yı hidmet edenlerden mâ‘adâ vâridât-ıMâliyye'ye vaz‘-ı yed ederek te!kîlât ve sarfiyâtı mükemmel oldu$u hâldebilâ-makbûz U!âk Sandu$u’ndan on bin lirayı mütecâviz mebla$ alır, büdcenintevâzünü içün i!bu mebla$ı Mâliye Nezâreti’ne göndermeyüp Anadolu’da icrâ-yımezâlim eden asker â’ilelerine verirken yüzde yirmi zamâ’imin kat‘ı emrininmemâlik-i me!gûleye te!mîli vah!et ve mezâlimin imtidâdını arzû edercesine!eh-râh-ı selâmete sülûkdan udûl ve bu kadar basît bir mes’eleyi fark ve temyîzetmeyerek millet-i #slâmiyyeyi felâketden felâkete sürüklemek bunu kabûl etmekdemek olaca$ından, Mâliye Nezâret-i Celîlesi vâsıtasıyla Yunanîler tarafındanne!redilen i!bu ta‘mîmin memâlik-i me!gûleye adem-i !ümûlü sûretiyle tekzîbine,

Asya-yı Sugrâ'nın bu ke!meke! hâli imtidâd etdi$i takdîrde hayvanât ve me’kûlâtaâ’id bir habbe kalmadı$ından, merkez-i kazânın servet-i umûmiyyesine tecâvüzedece$i, tahliye etdi$i takdîrde oldukca hâ’iz-i ehemmiyyet olan fabrika vemü’essesât-ı ticâriyye ve sınâ‘iyyenin hedm ve tahrîbi cihetine gidece$i vâreste-ii!tibâh bulundu$undan, millet-i #slâmiyyenin böyle bir sıkleti çekecek hâli ve bu gibimezâlim ve ya$ma-gerli$e hâtime verilmedi$i takdîrde bir daha refâh ve sa‘âdetgörmek ihtimâli kalmayaca$ından bî-taraf devletlerinden mürekkeb bir hey’etinHâriciye Nezâret-i Celîlesi vâsıtasıyla sür‘at-i i‘zâmı husûsuna inâyet-i devletlerininbî-dirî $ buyurulması bâbında emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

12 Mayıs sene [1]338U!âk Medresesi

MüdîriEd-dâ‘îMehmed Sâlih

H.U Mütâreke Anadolu'da Yunan harekât ve mezâlimi



276

Huzûr-ı Sâmî-i Cenâb-ı Me $îhat-penâhîye

Devletlü, semâhatlü efendim hazretleri,

Sâ’îka-i vah!et bi'l-hâssa son zamânlarda Yunanîler tarafından îkâ‘ edilenmezâlimi görmekle mu‘azzeb olan vicdânımın ısrârı bu gibi yolsuzlukların men‘ vetahfîfine medâr olmak üzre !u arîzamın da takdîmine icbâr eyledi$inden zât-ıdevletlerine arz-ı mübâ!eret ediyorum.

#!gâlin idâme ve izâlesinde melhûz olan mehâzîrden sâlim kalabilmek çâresiancak bî-taraf devletlerden mürekkeb bir hey’et-i tahkîkiyyenin sür‘at-i i‘zâmı ilekâbil olabilece$i, muvâffak olunamadı$ı takdîrde Yunanîler tarafından servet-iumûmiyyeye tecâvüz edilmek sûretiyle millet-i #slâmiyyenin mahv ve izmihlâlicihetine gidilece$i, mukaddemâ arz-ı atebe-i devletleri kılınmı!dı. #!te bugün on #slâmve iki Hıristiyan mahallesinden mürekkeb olan merkez kasabada münhasıran on #slâmmahallesinin beherinden onar gün müddetle onar kimse ki cem‘an yüz #slâmı cebhe-iharbe sevkederek istihkâm kazdırmakda, yük ta!ıtmak sûretiyle askeriyede istihdâmedilmekde ve imtinâ‘ edenlerden yevmiye iki!er lira hesâbıyla yirmi!er lira alınmakdave bu sûretle elli bin zükûr nüfûsu hâvî olan U!ak kazâsından bir milyon lira almak vevermekden ictinâb edenleri de kur!unla tehdîd etdikleri gibi, bu günlerde de me’kûlâtaayrıca da vaz‘-ı yed edilmi!, on bin okka !eker, sekiz bin kıyye sabun müsâdere

edildi$i gibi ahâlînin yegâne medâr-ı ma‘î !eti olan halının i‘mâli içün lüzûm edenyün, yapak da bi'l-umûm fabrika sâhibleri ve tüccârân ve esnâf beyninde olan yünlerde zabtedilmi! ve Hıristiyanlar kemâ-fî's-sâbık ticâretlerine kemâl-i serbestî ile devâmetmekde oldukları gibi, gerek mâlen ve gerekse nukûden hiç bir zarâr ziyâna dûçârolmamakdadırlar. Tüccârân yedinde bulunan !eker, sabundan Alâ’iyeli Hacı Ahmedve Süleyman efendilerin ma$azalarında müddahar yüzlerce çuval sabun, !eker,fasulye ve daha bir çok mevâdd-ı ekliyye, bilâ-bedel müsâdere etmek, zehâ’irizabtetmek ve bunları Müslüman fabrikalarında ö$ütmek ve bedelini taleb eden tüccârıcebhe-i harbe sevkedeceklerinden bahisle tehdîd etmek ve bu da kâfi gelmiyormu! gibi, hissiyyât-ı !ehvâniyyelerinin tatmîni içün elde edemedikleri genç ve güzelMüslüman kız ve kadınların isimlerini â’ilelerini ve hânelerini Rumlardan ö$renüp

geceleri cebren hânelerine girüp kaçırmakda ve imtinâ‘ edenleri öldürmekde ve bununüzerine nukûd ve mücevherâtı [nehb] sûretiyle gasbederek açıkdan açı$a servet-iumûmiyyeyi istihlâk etmekdedirler.

"imdiye kadar târîhlerin kaydetmedi$i ve Fir‘avun’un bile yapmakdan ictinâbeylemedi$i[eyledi$i] mezâlim ve fecâyi‘i artık kemâl-i !iddetle Yunanîler devâmetdirmekde ve yapmakdan da bir an geri kalmamakdadırlar. Ez-cümle cebhe-i harbekurbiyeti münâsebetiyle kahramân akıncı müfrezelerimizin hücûmuna u$rayan"abanköy karyesi, karye-i mezkûrede bulunan Yunan asâkirinin zıyâ‘ına müsâdeme



277

netîcesi dûçâr olduklarından ahâlî-i #slâmiyyeyi, "Kemalistleri siz haber verüp burayagetirterek askerlerimizi telef etdiriyorsunuz" iftirâlarıyla ate! üzerinde yakmak, koyunbo$azlar gibi bo$azlamak ve artık vukû‘ât-ı âdiyye hükmüne geçen ırza, nâmûsata‘arruz etmek sûretiyle hiss-i intikâm almakda ve bu sûretle millet-i #slâmiyyeyi imhâetmekdedirler. Yine U!ak’a tâbi‘ #slâmköy karyesinde peder ve vâlidesiyle tarladaçalı!an on dört ya!ındaki genç güzel bir Müslüman kızına, yirmi be! ki!idenmürekkeb müsellah Yunan askerleri ta‘arruz ederek peder ve vâlidesinin gözleriönünde ırzına geçdikden sonra zavallı ma‘sûm kızca$ız terk-i da$da$a-i hayât eylemi! ve bu manzara-i elîmeyi görmemek içün Yunan asâkir-i rezîlesine ricâ ve istirhâmdabulunan bî-çâre ebeveyn de süngü ile katledilmi!dir. Artık yirminci asır medeniyetinin!âhidi oldu$u ve bütün dünyâya medeniyet saçmak iddi‘âsında bulunan medenîAvrupalılar daha bu vah!etin kar!usunda sükût kalacaklar de$il mi? #!te yüz binlercefelâket-zede dîn karda!larımız rezîl Yunanîlerin mülevves çizmeleri altında feryâd ufigân etmekde oldu$undan târîh bu rezîller kâfilesini la‘netlerle yâdedecek ve bu kankokusu, denâ’et nümûneleri târîhin temîz sahîfelerini karartacakdır. Binâ’en-aleyhenvâ‘-ı mezâlim içinde inim inim inleyen tebe‘a-i Devlet-i Aliyye-i #slâmiyyenintahlîsi neye mütevakkıf ise Hâriciye Nezâret-i Celîlesi vâsıtasıyla îcâb-ı icrâsınainâyet-i devletlerinin bî-dirî $ buyurulması bâbında ve her hâlde emr ü fermân hazret-imen-lehü’l-emrindir.

28 Haziran sene [1]338U!ak Medresesi Müdîri

Ed-dâ‘îMehmed Salih

BOA. HR. SYS. 2631/68

81

ALA" EH ! R, SAL ! HL ! VE MENDERES C ! VARINDAK ! KÖYLERDEYUNANLILARIN VAH " ET YAPTI % I

Bozüyük, Salihli ve Ahmedli’nin Yunanlılardan kurtarıldı # ı, Buldan-Nazilli mıntıkasının dü $mandan temizlendi # i ve bir miktar top vecephane ele geçirildi # i, Yunanlıların Salihli, Menderes ve Ala $ehircivarındaki köyleri tamamen yakıp Müslümanları insanlık tarihinde misligörülmedik bir kötülük ve fecaatla katlederek yaktıklarına $ahit olundu # u.

9 Eylül 1922



278

Telgrafnâme

Mahreci: Karârgâh

Sûret

6/9/[13]38 Teblî $-i Resmî: Ordu sa$ cenâhında Bozüyük civârındaki harekât-ıta‘arruziyyenin muvaffakatiyle netîcelenmi! ve Bozüyük tarafımızdan i!gâlolunmu!dur. Bursa istikâmetinde tazyîke devâm olunmakdadır. Merkezde Simavistikâmetinde tardedilen dü!man ta‘kîb edilmekdedir. Sol cenâhda Salihli'yi i!gâl

eyledik. Ve Buldan-Nazilli mıntıkasını dü!mandan tathîr eyleyerek bir mikdâr top vecebhâne ele geçirdik. Dü!manın Menderes civârındaki köyleri kâmilen ihrâk etdi$igörülmü!dür. El’ân Buldan, Ala!ehir ve civârındaki kurâda yapmı! oldu$u mezâlimve tahrîbât tasavvurun fevkindedir.

9/9/[13]38Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye

Re’îsiFevzi

Telgrafhânede ta‘kîb netîcesi olarak Matbû‘ât Müdîriyeti'nehitâben yazılmı $ ve bir sûreti alınmı $ olan teblî # -i resmî sûretidir.

Kalem-i Mahsûs Ba!kâtibi"mza

Telgrafnâme

Mahreci: Karârgâh

Sûret

7/9/[13]38 Teblî $-i resmî: Sa$ cenâhda Yeni!ehir kıtâ‘âtımız tarafından i!gâlolundu. Sol cenâhda Ahmedli'yi i!gâl eden dü!manı garba do$ru tardeyledik. Dü!man

gerek Salihli'yi gerekse Salihli'ye civâr olan bi'l-cümle kurâyı yakmı! ve ber-mu‘tâdahâlî-i Müslimeyi be!eriyetde misli görülmeyen bir !enâ‘at ve fecâ‘atle katl ve ihrâkeylemi!dir.

7/9/[13]38 E.H.U.R. [Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Re’îsi]Fevzi

BCA. 030 10 54 355 10



279

82

YUNANLILARIN ÇANAKKALE’N ! N KAZA VE KÖYLER ! YLE DO%U TRAKYA’DA TÜRKLERE KAR" I

KATL ! ÂM YAPTIKLARI

Yunanlıların Bayramiç’te yaptıkları katliâmda üç yüze yakın Müslümanın öldürüldü # ü, kuyulardan çok sayıda Müslüman cesedininçıkarıldı # ı, Ezine’de katledilen insan sayısının ise akıllara durgunluk

verecek kadar çok oldu # u, Çerkesköy’de belirli bir saatten sonra dı $arıçıkan Türkler için Yunan askerlerine vurma emri verildi # i, Trakya’nınileri gelenleri ile askere yarayacak ya $taki Müslümanların tutuklanıpKırkkilise hapishanesine gönderildi # i, ihtiyar, genç bir kısım erkeklerinde kolları ba # lı olarak bilinmeyen yerlere götürüldü # ü, Silivri’deki ! slâmmahallelerinin yakıldı # ı, Çerkesköy ile Lüleburgaz arasındaki istasyonlarcivarında bulunan köy ve kasabalardan toplanan zahirelerinYunanistan’a sevkedildi # i, Edirne e $râfının Adalar ve Selanik’egötürüldükleri, Tekirda # ve Dedea # aç’ta bulunan seksen bin kadanmuhacirin geçim ve yerle $tirilmeleri konusunda sıkıntı çekildi # i, bo $ Rumevlerinde oturan Müslümanların da soka # a atıldı # ı, Yunan zulmünün

devam etmesi halinde " arkî Trakya’da Müslüman nüfus kalmayaca # ındanbahisle acilen tedbir alınması gerekti # i hakkındaki raporlar

20 Eylül 1922


Bayramiç Ahz-ı Asker " u‘be Riyâseti'nin raporundan

"u‘be arâzîsi içerüsünde yapdıkları tahrîbât: Mevcûd bütün ceviz ve bâdema$açlarının kat‘ ve ihrâkı, debboy içerüsünde mevcûd tüfenklik ve e!yâ raflarının

kâmilen ref‘iyle ko$u! hâline ifrâ$ı, havz duvarlarının hedmi, gerek debboy ve gerekdâ’irenin pencere kasalarıyla çerçevelerinin ve camlarının kısmen tahrîbi gibi azmasrafla telâfîsi kâbil tahrîbâttan ibâretdir.

Debboyun üst kısmındaki arâzîde mevcûd dört kuyunun içerüsünde bugün icrâkılınan taharriyât tüyleri ürpertecek fecâyi‘in mevcûdiyetini meydana çıkarmı!.Canavarca katledilerek mezkûr kuyulara atılmı! be!eriyyet-i ma‘sûme-i Müslimeninna‘!-ı ma$firet-nak!ı mezkûr kuyulardan hârice çıkarılmı!dır. Yollarda, da$lardakatledilen, ne oldu$u bugün meydânda olmayan kazâ ahâlîsinin mikdâr-ı telefâtıhakkında henüz tedkîkâta giri!ilmemi! ise de yalnız Bayramiç'de katledilen insanların



281

Rumili Hatt-ı Fâsıl Komiserli # i'nin raporundan

Yunanlılar tarafından nefyedildikleri arzedilen Edirne e!râfının adalar veSelânik cihetlerine sevkedildikleri. 16/9/[13]38 târîhinde Manika, Vize ve Çer-kesköyü'nden iki vagon #slâm e!râf-ı mu‘teberânından bir kısmı Selânik'e bir kısmı daEdirne'ye gönderildi$i,

Trakya'da vaz‘-ı yed edilen zehâ’irin yirmi günden beri Selânik'e sevkedilmekdeoldu$u,

Kırkkilise'den tekrâr otuz ki!i daha taht-ı tevkîfe alınarak bir semt-i mechûlesevkedildikleri.

Tekfurda$ı [Tekirda$], Dedea$acı'nda yetmi!-seksen bin mikdârında muhâcirbulundu$u ve muhâcirînin iskân ve i‘â!eleri hükûmeti pek büyük bir acze dü!ürmü! olup evvelâ bi'l-umûm kasaba ve karyelerdeki hânelerin nüfûs ve hacm-i istî‘âbîleritahrîr edilerek münâsib mahallere yerle!dirilmesi tasavvur edilmi! ise de mukaddemâhicret etmi! olan Rumların hânelerinde ikâmet etmekde bulunan #slâmlarınçıkarılması tensîb edildi$inden bir kaç günden beri muhtelif sebeb ve bahâneler ilebî-çâre Müslümanların hânelerinden çıkarılarak sokak ortalarında bırakıldıkları.

18/9/[13]38'de Anadolu'dan on be! kadar müsellah bir Çerkes çetesinin Çorlu'yagetirildi$i.

Silivri'den üç araba silâh ahâlîye tevzî‘ edilmek üzre Bigados ve "atoz'asevkedildi$i ve bir torpido ile ihrâc edilen efrâd ile yerli ahâlîden çete te !kîlâtı icrâedilece$i.

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiKalem-i Mahsûs

Çatalca Mutasarrıflı # ı'ndan vârid olan 19 Eylül sene [13]38târîhli $ifre telgrafnâme sûretidir.

Trakya ahvâline dâ’ir bir kaç günden beri vârid olan husûsî haberlere nazaranYunanlıların #slâm köylerine gece ve gündüz baskınlar yaparak ele geçirdikleri gençihtiyar bütün erkekleri kollarını ba$ladıkdan sonra bir semt-i mechûle sevketmekdeoldukları ve bu fecâyi‘in te’sîr ve tahrîkiyle kadın, erkek bi'l-umûm Trakya ahâlî-i#slâmiyyesinin köylerini terkederek da$lara, ormanlara da$ıldıkları, Istranca Hatt-ıFâsıl Bölü$ü'nden i!‘âr kılınmı!dır. Bu hâlin bir müddet daha devâmı hâlinde "arkî



282

Trakya dâhilindeki nüfûs-ı #slâmiyye tamâmıyla heder olaca$ından nüfûs-ımerkûmenin te’mîn-i hayâtına mütedâ’ir vazîfe-i milliyye ve târîhiyyenin îfâsı ne gibitedâbîr-i siyâsiyyeye muhtâc ise âcilen infâzına müsâ‘ade buyurulması ehemmiyetlema‘rûzdur.

Fî 20 Eylül sene [1]338 Aslına mutâbıkdır Mühür

BOA. HR. SYS. 2617/1-34, 36, 37

83

YALOVA VE EDREM ! T’TE MÜSLÜMANLARA !" KENCE ED ! PYAKTIKTAN SONRA MALLARINI ÇALAN " AHISLARIN SUÇ

CETVELLER ! YLE ! NG ! L ! ZLERE TESL ! M ED ! LD !%!

Yalova’nın Kocadere köyünde be $ yüz Müslümanı bir eve toplayıpgazla yakan ve pencereden atlayanları kur $unla $ehit eden Vasil, Yani vearkada $larıyla; Edremit’te Müslümanlara zulüm ve i $kence edip mallarını

gasbeden Kaptan Vangel o # lu Anasta $ , suçları $ahitler, tahkik ve zabıtvarakası ile sabit olup üzerlerindeki para ve e $ ya ile birlikte tebligatgere # ince ! ngiliz zabıtasına teslim edildilerse de ! ngilizlerce serbestbırakılacaklarının anla $ıldı # ı, hukuka aykırı bu durum kar $ısında siyasîgiri $imlerde bulunulup bunların Osmanlı mahkemelerine verilmelerininsa # lanması gerekti # i, suçlarını gösterir cetvelin de sunuldu # u.

25 Eylül 1922


"dâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye MüdîriyetiUmûmî: 57156/10Husûsî: 340


Ma‘rûz-ı çâkerleridir ,Anadolu’dan gelen ve haklarında !ikâyet vukû‘ bulan !übheli e!hâsın hangi

millete mensûb olursa olsun müttefikîn zâbıtasına lüzûm-ı teslîmlerini mübelli$ bulunan sûreti melfûf iki kıt‘a varaka üzerine o sûretle mu‘âmele îfâsına mecbûriyet



283

hâsıl oldu$u ve Anadolu’da ahâlî-i #slâmiyyeye zulüm ve i!kence icrâ ve bunlardanbirçoklarını katl ve imhâ ve emvâl ve e!yâlarını ya$ma ve hânelerini ihrâkeylemelerinden dolayı vukû‘bulan mürâca‘at ve !ikâyet üzerine der-dest ve ancakânifü’z-zikr teblîgât mûcebince üzerlerinde zuhûr eden pâre ve e!yâ ile birlikde #ngilizzâbıtasına teslîm etdirilen kesânın esâmîsini mübeyyin cedvelin gönderildi$i veYalova’da Müslümanlara kar!ı icrâ-yı zulm ve i‘tisâf ve birçok kadınları ihrâketdikleri tahkîkât-ı vâkı‘a ile sâbit olan Vasil ve Yani ve rüfekâsının vukû‘bulan talebüzerine haklarındaki evrâk suretleriyle berâber Eylül’ün yirminci günü #ngilizzâbıtasına teslîm olundukları ve !imdiye kadar Dersa‘âdet’e firâr ve ilticâ eyleyen vemüdde‘î-i !ahsîleri tarafından vâki‘ olan !ikâyet üzerine der-dest etdirilen kesândanherbirinin katl, ihrâk, nehb ü gârât ef‘âlinin fâ‘il ve mürtekibleri oldu$una kanâ‘at-ıvicdâniyye hâsıl ve ez-an cümle Vasil ve Yani nâm-ı di$eri Mitro’nun be! yüzMüslümanı, Yalova’nın Kocadere karyesinde Bekir Çavu! nâmında birinin hânesinetoplayarak ve hâneye gaz dökdürerek cümlesini ihrâk ve imhâ etdiklerinin vepencereden atlayup tahlîs-i câna te!ebbüs edenleri de kur!unla !ehîd ve ahâlînin pâreve mâllarını gasbeylediklerinin ru’yete müstenid !ehâdât ile mertebe-i sübûta vâsılolmu! ve Kaptan Vangel o$lu Anasta! nâmında birinin dahi Edremid’de ahâlî-i#slâmiyyeye zulüm ve i!kence ederek gasb-ı emvâle cür’et eyledi$i evrâk-ı tahkîkiyyeve zabıt varakası münderecâtı ve !ühûd ifâdâtıyla tebeyyün etmi! oldu$u vemerkûmların #ngiliz zâbıtasınca serbest bırakılacakları dahi mahsûs bulundu$ubeyânıyla hukûk-ı umûmiyye ve !ahsiyyeyi ihlâl edece$i müstagnî-i îzâh bulunan i!butarz mu‘âmele hakkında lâzım gelenler nezdinde te!ebbüsât-ı siyâsiyye icrâsıylae!hâs-ı merkûmenin mehâkim-i Osmâniyyeye tevdî‘leri esbâbının istikmâline PolisMüdîriyyet-i Umûmiyyesi’nden alınan tezâkirde lüzûm gösterilmi! ve tevdî‘ kılınansâlifü’z-zikr cedvel dahi leffen irsâl edilmi! olmasına nazaran îfâ-yı muktezâsı venetîcesinden ma‘lûmât î‘tâsı menût-ı re’y-i âlî-i dâverîleridir. Ol bâbda emr ü fermânhazret-i men-lehü’l-emrindir.

Fî 4 Safer sene [1]341 veFî 25 Eylül sene [1]338

Dâhiliye Nâzırı

"mza



284

yatık tablo girecek85



285

yatık tablo girecek85



286

84

BANDIRMA VE KÖYLER ! N ! YAKAN YUNAN !" GAL KUVVETLER ! N ! N KOVULDU %U

Bandırma’nın onda dokuzunu ve sekiz köyünü yakan Yunan i $galkuvvetlerinin bölgeden kovuldu # u, açıkta, aç susuz kalarak muhacir vemülteci durumunda bulunan yirmi bin kadar Müslümanın barınma vegıda ihtiyacının temin edildi # i, elden geldi # ince tedarik edilmek üzere

di # er ihtiyaçlarının da bildirilmesi.

27 Eylül 1922



Ma‘a't-te’essüf Bandırma'nın onda dokuzunu ve !imdilik tahkîk edilebilenkurânın sekizini ihrâk eden hâ’in dü!man lehü'l-hamd kasabamızdan tard vedef‘edilmi!dir. Ancak me’vâsız kalan yirmi bin kadar nüfûsun ihtiyâcât-ımütenevvi‘asından en ziyâde kendisine ihtiyâc hâsıl olan çadırın yarın gidecekvapurla gönderilmek üzre âcilen tedâriki husûsuna delâlet buyurulması ehemmiyetlearz ve ricâ olunur efendim.

Fî 21 Eylül sene [1]338Memâlik-i Me!gûle

Müslümanları Müdâfa‘a-iHukûk Cem‘iyeti

Re’îsi

52546

Bandırma ile kurâsının keyfiyyet-i ihrâkından dolayı me’vâsız ve melce’sizkalan muhâcirîn ve mültecîlere ihtiyâcâtına medâr olmak üzre müsta‘celiyyet-imaslahata binâ’en yüz çuval dakîkin bi'l-i‘lân pazarlık sûretiyle mübâya‘ası husûsutezekkür kılındı. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 24 Eylül sene [1]338#kdâr-ı Muhâcirîn Komisyonu Re’îsiMüdîriyyet-i Umûmiyye Mu‘âvini

ve di$er a‘zâların imzaları



287

Ber-mûceb-i karar yüz çuval derûnunda yedi bin iki yüz kilo dakîkbi'l-mübâya‘a Bandırma'ya sevkedildi$i cihetle dosyasında hıfzına müsâ‘adebuyurulmak bâbında.

Fî 27 Eylül sene [13]38#kdâr Komisyonu Re’îsi

ve Müdîriyyet-i Umûmiyye-iAliyyeleri Mu‘âvini Nâmına

"mza

Dâhiliye NezâretiA$â’ir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmetine Bandırma Kumandanlı # ı Cânib-i Âlîsine

Dü!manın mukaddes vatanımızda îkâ‘ eyledi$i mezâlim ve cinâyâta zamîmetenBandırma'nın da ihrâk edildi$i ve ahâlî-i Müslime'nin pek elîm bir hâlde açıkdakaldı$ı beyânıyla mikdâr-ı kâfî çadır irsâli lüzûmu Memâlik-i Me!gûle MüslümanlarıMüdâfa‘a-i Hukûk Cem‘iyeti'nin 21 Eylül sene [1]338 târîhli tezkiresiyle i!‘âredildikden, bu zavallı dindâ!larımızın barındırılması ve tehvîn-i ihtiyâcına âcilen

medâr olmak üzre !imdilik elimizde mevcûd olan yüz çuval un, dokuz yüz kilo pirinçile yüz altmı! çadır me’mûr-ı mahsûsuna tevdî‘an irsâl kılınmı! oldu$undan îfâ-yımuktezâsıyla bu bâbdaki tesellüm mazbatasının irsâli ve imkân hâsıl oldu$u takdîrdetedârik ve irsâl edilmek üzre daha ne gibi mevâdda ihtiyâc bulundu$unun i!‘ârı ricâ vebi'l-vesîle te’yîd-i hürmet olunur efendim.

25/9/[13]38

BCA. 272 11 16 62 11

85EZ ! NE VE BAYRAM ! Ç’TE YUNANLILAR TARAFINDAN !" KENCEYLE

ÖLDÜRÜLÜP KUYU VE ÇUKURLARA ATILAN ! NSAN CESETLER ! N ! N BULUNDU %U

Ezine ve Bayramiç kazalarında, Yunanlıların tahliyelerininardından yapılan ara $tırmalarda, kuyularda kafaları kör bıçakla kesilmi $ ,ta $la ezilmi $ ve çe $itli i $kencelerle öldürülmü $ insan cesetleriyle kör



288

bıçak, fes ve kemikler bulundu # u, bazı cesetlerin hüviyetlerinin belirlenipresimlerinin alındı # ı, maktullerin büyük bir kalabalıkla cenazenamazlarının kılınıp kabirlerine kondu # u.

8 Ekim 1922

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmiyye Müdîriyeti!u‘be: Âsâyi$ Husûsî: 358 H. U. M.

Anadolu'dan Yunanlıların ihracı



Yunanîlerin tahliyeden mukaddem Bayramiç kazâsı ahâlîsinden ba‘zılarını dürlü

dürlü i!kencelerle !ehîd eyledikden sonra kuyuya atdıkları istihbâr kılınmasıyla ahîren

icrâ edilen taharriyât netîcesinde bunların cesedleri kuyudan çıkarılarak lede't-te!hîs

Ayvacık'ın Tuzta!ı Türkmenlerinden Nesim o$lu Veli ve Ma‘mûre nâhiyesinin

Çiçekli karyesi ahâlîsinden Çolak Ramazan ve Kayıklar [Kayıkîler] karyesinden

Karaka! o$lu Hüseyin bin #smail oldu$u anla!ıldı$ı ve bunlardan ba!ka te!hîs

edilemeyen insan kemikleri ve altı aded fes bulundu$u, Kal‘a-i Sultâniyye

Mutasarrıflı$ı'nın i!‘ârından müstebân olmu! ve kezâlik Yunanîlerin tahliyeden evvel

Ezine kazâsında yapdıkları mezâlime dâ’ir Jandarma Taburu Kumandanlı$ı'ndan

yazılup mezkûr mutasarrıflıkdan gönderilen raporun sûreti ile foto$rafîleri Yunan

mezâlimine canlı bir delîl olmak üzre leffen takdîm kılınmı! olma$la*. Ol bâbda emr

u fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî Safer sene [1]341 veFî 8 Te!rîn-i Evvel sene [1]338 Dâhiliye NâzırıNâmına Müste!âr

Bende#mza

* Belgede sözü edilen foto¤raflar belge fotokopileri bölümünde verilmifltir.



289

Bâb-ı ÂlîDâhiliye NezâretiEmniyyet-i Umûmiyye Müdîriyeti

Livâ Jandarma Tabur Kumandanlı # ı'ndan mevrûd 14 Eylül sene [1]338 târîhlive 4652/1382 numaralu raporun sûretidir.

Ezine kazâsı Yunanlılarca tahliye edildikden sonra mıntıka-ı mezkûrenin umûrve inzibâtını der‘uhde eden Türk jandarması esnâ-yı i!gâlde îkâ‘ olunan fecâyi‘ veta‘addiyât hakkında pek vâzıh ma‘lûmât istihsâline muvaffak olmu! ve ez-cümleelsine-i âmmede deverân eden !âyi‘âtın, i!kence ve kıtâl gibi ma‘lûmâtın sıhhatiniâsâr ve delâ’iliyle tesbît eylemi!dir. Hissiyyât-ı !ahsiyyelerine ma$lûben irtikâbeyledikleri fecâyi‘in mes’ûlün aleyhi olduklarını tahattur etmeyen Ezine i!gâl kuvâsıkumandanı, taht-ı i!gâllerinde bulunan bi'l-umûm mevâkî‘de oldu$u gibi anâsır-ı#slâmiyyeyi kahr u tedmîr içün her dürlü vesâ‘ite mürâca‘at ile nazar-ı Hak ve halkdakâbil-i afv olmayan ef‘âl-i cinâ‘iyyelerini tekrâr ve tevâlî etdirmi!lerdir. Ezine Ahz-ıAsker "u‘besi Dâ’iresi'nin yüz elli metre garbındaki arâzî maktel hâlindeke!folunmu!dur. Bu mevki‘de hafredilmi! müte‘addid ve yek-di$erine karîb çukurlardâhilinde henüz te!hîsi kâbil olabilecek ecsâda tesâdüf edilmi!, bir kısmınınfoto$rafîleri alınarak Ezine Jandarma Takımı Kumandanlı$ı'nın 12 Eylül sene [13]38târîhli ve 1213 numaralu raporuyla tabura tevdî‘ edilmi!dir. Çukurlardan çıkarılanecsâddan biri Ezine mülhakâtından Sı$ırlı karyeli Emin o$lu Hüseyin olup katldenevvel telefon teliyle elleri ba$lanmı! ve fevka'l-âde tazyîk netîcesinde !ehîd-imerkûmun mafsal kemiklerindeki âsârı görülebilmi!dir. Ecsâdın ba!ları bıçaklakesilmi! ve gövdelerinin yanına vaz‘ ve defnolunmu!dur ve medfende kanlı, kör bıçakbulunmu!dur. "ehrin !imâl-i garbîsinde kâ’in kabristân kurbünde icrâ kılınantaharriyât netîcesinde elbisesiyle ba! a!a$ı atılmı! ve ta! tazyîkıyla katledilmi! bircesede daha tesâdüf olunmu!dur ki hüviyeti der-dest-i tahkîkdir. "ühedânın iskeletleriahâlî-i mahalliyyenin arzu ve mu‘âvenetiyle maktelden alınmı! ve Osmanlı sanca$ıylasetr ve tezyîn edilen bir tabuta torba derûnunda vaz‘olunmu! ve bir cemm-i gafîr ilecenâze namâzı ba‘de'l-edâ ihtifâlât-ı lâyıka ile makber-i aslîlerine nakledilmi!dir. Bubâbda tahkîkât ve taharriyât devâm etmekdedir. Alınacak ma‘lûmâtı mü!‘ir raporuntakdîm edilece$i ma‘rûzdur efendim.


Mühür

BOA. HR. SYS. 2617/4- 25, 26, 27, 28, 29



290

86

YUNANLILAR TARAFINDAN KÖYLER ! YAKILDI % INDAN MÜLTEC ! DURUMUNA DÜ " EN TRAKYALI MÜSLÜMANLARIN ! HT ! YAÇLARI ! Ç ! N TEDB ! R ALINMASI GEREKT !%!

Bulgaristan’a yakın olup Yunanlılar tarafından yakılan yirmi sekizTrakya köyü ahalisinden bine yakın Müslümanın Bulgaristan’ası # ındıkları ve bunların Aydos’taki Müslüman köylerine yerle $tirilmesine

çalı $ıldı # ı, Saray’ın Güngörmez köyünden be $i erkek yüzden fazla kadınve çocu # un Istranca’ya iltica etti # i, bunların ifadelerinden; Yunanlılarıno civardaki Müslüman köylerini tamamen yakıp erkekleri hapsettikleriveya öldürdükleri, kadınları da tecavüz ettikten sonra vah $ice katlettikleri,da # lara sı # ınabilen kadın ve çocukları bulup insanlı # ın yüzünü kızartacak $ekilde bo # azladıklarının anla $ıldı # ı, Büyük ve Küçük Manika köylerininde aynı akıbete maruz kaldı # ı, Çerkesköyü ve Silivri’den da # a kaldırılanon dört Müslüman kızdan haber alınamadı # ı, Trakya’nın on iki köy ve birkazasından be $ yüze yakın Müslüman’ın Çatalca’nın bazı köylerindegeçici olarak iskân ettirildi # i, Istranca köyünde kalan Güngörmez,Sultanba # çe, Safaalan ve Kavakdere köyleri mültecilerinin ia $elerinin

Trakya Teavün Cemiyeti tarafından kar $ılandı # ı, yeni tedbirler alınmasıgerekti # i.

10 Ekim 1922

Bâb-ı Âlî

Hâriciye Nezâreti

Umûr-ı Siyâsiyye Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

Aded: 35508/250

Hulâsa: Bulgaristan'a ilticâ eden Trakya Müslümanları

Melfûf: 1


Ma‘rûz-ı çâkerânemdir,Yunanlıların Trakya'nın her cihetinde îkâ‘ etmekde oldukları i‘tisâfât ve

mezâlim tahammül-güdâz bir dereceye geldi$i ve bir takım Yunanlıların #slâmköylerini ihrâka ve ahâlîsini katle ba!ladıkları cihetle Bulgar hudûduna mücâvirmahaller ahâlîsinden olup Yunanlılardan tahlîs-i girîbân edebilen Müslümanların



291

Bulgaristan'a ilticâ etmekde oldukları ve bunların adedi târîh-i i!‘ârda bine bâli$ olmu! bulundu$u ve Küçük Tırnova'da bulunan mültecîlerden alınan istimdâd-kârânetelgraflar üzerine Bulgaristan Ba!müftîsi ve Mü’essesât-ı Vakfiyye Müdîri MehmedEfendilerle bi'l-müzâkere bir komisyon te!kîline karâr verildi$i ve mezkûrkomisyonun i‘âne derciyle mültecîlerin Aydos kazâsı dâhilindeki #slâm köylerineyerle!dirilmesine gayret edece$i ve mültecîlerin bu sûretle tehvîn-i ihtiyâcâtı ancak birdereceye kadar kâbil olaca$ı cihetle Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesince demültecîlere mu‘âvenetde bulunulması komisyon nâmına istirhâm edildi$iBulgaristan'da menâfi‘-i Osmâniyyeyi himâyeye me’mûr #spanya Sefâreti ma‘iyyetineme’mûr "ehbender Samel(?) Bey'den vârid olan tahrîrâtda i!‘âr ve beyân kılınmakdabulunmu!dur. Küçük Tırnova'dan #brahim Mustafa, Mehmed Hayri ve kezâ mahall-imezkûrdan Mehmed Lira A$a tarafından istimdâdı hâvî altı yüz mülteci nâmınake! îde edilen telgrafların mütercem sûretleri leffen takdîm kılınmı! ve keyfiyet Hilâl-ıAhmer Cem‘iyeti'ne de izbâr edilmi! olma$la serî‘ân îfâ-yı muktezâsı menût-ıhimem-i aliyyeleridir. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 10 Te!rîn-i Evvel sene [1]338 veFî 17 Safer sene 1341 Hâriciye Nâzırı Nâmına

Müste!âr!evki

Bâb-ı ÂlîHâriciye NezâretiUmûr-ı Siyâsiyye Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

Küçük Tırnova'dan ! brahim Mustafa ve Mehmed Hayri imzâlarıyla29 Eylül 1922 târîhiyle Dâhiliye Nezâreti'ne gönderilen

telgrafın tercümesi

Yunanlıların i‘tisafât-ı müdhi!esinden hayâtımızı kurtarmak üzre zevce ve

çocuklarımızla birlikde firâr etdik. Burada hüsn-i kabul gördük ve kurtulduk. Yirmisekiz köyümüzü harâb ve içimizden birçoklarını maktûl bırakdık. Ümîdsiz birhâldeyiz. Kırkkilise'nin Sazara karyesi, Kamila, Kurudere köylerinden altı yüzTrakyalı mültecî nâmına imdâd ve mu‘âvenet taleb ediyoruz.

Küçük Tırnova'dan, Osmanlı Konsoloshânesi'ne Mehmed Ali Lira(?) A # a imzâsıyla600 mülteci nâmına gönderilen telgrafın tercümesi

Köylerimizde varımızı yo$umuzu bıraktı$ımız cihetle evlâdlarımız açdır.Serî‘ân ekmek göndermenizi ricâ ederiz.



292

Bâb-ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti


Umûm Jandarma Kumandanlı # ı'ndan vârid olanÇatalca Jandarma Taburu Kumandanlı # ı'nın

30/9/[13]38 târîhli raporu sûretidir.

Mâdde 1- Saray kazâsının Güngörmez karyesi ahâlîsinden be!i erkek vedi$erleri kadın, çocuk olmak üzre yüzü mütecâviz nüfûslu bir kâfilenin bugün perî !ânbir hâlde Istranca'ya ilticâ eyledikleri ve zabtolunan ifâdelerine nazaran kendikaryeleri de dâhil oldu$u hâlde o civârdaki #slâm köylerinin Yunanîler tarafındankâmilen ihrâk ve erkekleri habs, katl ve imhâ edildi$i ve kadınların da ırzlarınatecâvüz olundukdan sonra kezâlik vah!iyâne bir tarzda katl ve imhâ edilmekde oldu$uve da$ların kadın, çoluk ve çocuk ile dolu bulundu$u ve bu bî-çârelerin taharrî veder-desti içün da$lara yayılan Yunan askerlerinin ellerine geçirdikleri Müslümanlarıkatl, kadın, erkek, çocuk demiyerek bî-rahmâne ve be!eriyetin yüzünü kızartacaksûretde bo$azlamakda oldukları anla!ılmı!dır.

2- 27/9/[13]38 târîhinde Çerkesköy ahâlîsinden Hamza o$lu Mehmed veSivrilili Berber Mehmed ve Nalband Osman nâm !ahısların kerîmeleriyle berâber oniki genç kızın zâlim Yunan askerleri tarafından da$a çıkarılarak !imdiye kadaravâkıb-ı hâllerinin mechûl kaldı$ı istihbâr kılınmı!dır.

3- Saray kazâsının Büyük, Küçük Manika karyelerinin Yunanlılar tarafındanihrâk edildi$i ve bu iki karye ahâlî-i #slâmiyyesinin birinci mâddede arzolunanGüngörmez karyesi ahâlîsinin âkîbetine u$radıldı$ı tahakkuk etmi!dir.

4- Yunanlılar tarafından ihrâk edilüp ahâlîsi kısmen Istranca'ya ilticâ edebilmi! olan Safâalan karyesinin e!yâ, hubûbât ve hayvanâtının Yunan efrâdı tarafındanÇerkesköyü'ne nakledilmekde oldu$u mü!âhede olunmu!dur.

5- 30/9/[13]38 târîh ve 2/3240 numaralu raporla da arzedildi$i üzre Yunanlıların"arkî Trakya ahâlî-i #slâmiyyesi hakkında tatbîk etmekde oldukları siyâset, #slâmlarıntamâmen katl ve imhâsını istihdâf etmekde oldu$u cihetle bu hâl-i dil-sûza serî‘ânnihâyet verilmesi esbâbının sür‘at-i istikmâli ve külle-yevm Istranca'ya gelmekde olanmültecîlerin adedi ân-be–ân tezâyüd etmekde oldu$u cihetle iskân ve i‘â!eleri içündâ’ire-i â’idesince âcilen tedâbîr-i lâzîme ittihâzının te’mîni kemâl-i ehemmiyyetlema‘rûz ve müsterhamdır.




293

Mühür

Çatalca Sanca%ıMuhâcirîn Me’mûrlu%uAded: 5Fevka‘l-âde

A $â’ir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi Huzûr-ı Sâmîsine


#skân !u‘besi ifâdesiyle !eref-vârid olup idâre-i âcîzî hesâb me’mûrlu$utarafından el-yevm îfâ-yı vazîfede bulundu$um Istranca karyesine irsâl kılınan ve 4Te!rîn-i Evvel sene [13]38 târîhinde vürûd eden Fî 30 Eylül sene [13]38 târîh ve52583 numaralu tahrîrât-ı sâmîleri arîza-i cevâbiyyesidir.

Yunanîlerin taht-ı i!gâlinde bulunan Sultanba$çe karyesinden yirmi altı hânedeyetmi! be! nüfûs ve Güngörmez karyesinden yirmi bir hânede yüz on sekiz nüfûs veSaray kazâsından dört hânede be! nüfûs ve Velime!e karyesinden dört hânede yedinüfûs ve Do$ancı karyesinden bir hânede bir nüfûs ve Kapaklı karyesinden iki hânede

üç nüfûs ve Safâalan karyesinden yetmi! dokuz hânede üç yüz kırk yedi nüfûs veKüçük Manika karyesinden üç hânede üç nüfûs ve Sofular karyesinden yedi hânedesekiz nüfûs ve Halaçlı karyesinden dört hânede yirmi nüfûs ve Pınarhisar'ın Kazan(?)karyesinden bir hânede iki nüfûs ve Kapaklıpınar karyesinden be! hânede be! nüfûsve Kırkkilise'nin Kavakdere karyesinden üç hânede yedi nüfus ki cem‘ân yüz altmı! be! hânede altı yüz bir nüfûsdan yüz on sekiz hânede dört yüz seksen be ! nüfûs,Çatalca'nın Terkos, Dayekadın, #nce$iz, Danamandıra, Sinekli, Ormanlı, Karacaköy,Tarfa, Boyalık, Belgrad ve Gümü!pınar karyelerinde muvakkaten iskân eylemek üzresevkedildikleri ve el-yevm Istranca karyesinde kalan Güngörmez ve Sultanba$çe veSafâalan ve Kavakdere karyelerinden gelen kırk iki hânede yüz on altı nüfûsmültecîden ekserîsinin erkekleri Yunanlılar tarafından esîr edilen kadınlardan ibâret

olup cümlesinin istirâhatları te’mîn edildi$i ve bu güne kadar olan i‘â!elerinin TrakyaTe‘âvün Cem‘iyeti tarafından te’mîn etdirildi$i ve pey-der-pey vürûd etmekdebulunan mültecîlere mu‘âvenet ve teshîlât-ı lâzıme gösterilmek üzre el-yevm Istrancakaryesinde îfâ-yı vazîfe edilmekde bulunuldu$u ve ba‘de-mâ vürûd edeceklerhakkında ayruca arz-ı ma‘lûmât edilece$i ve makâm-ı mutasarrıfî vâsıtasıylatalebolunan, iskân faslına â’id havâlenâmenin tesrî‘-i irsâline müsâ‘ade buyurulmasıma‘rûzdur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 5 Te!rîn-i Evvel sene [1]338Istranca Karyesinde



294

Çatalca Muhâcirîn Me’mûruHüseyin Yesar

BCA. 272 11 16 63 2

87

YUNANLILARIN, TEK ! RDA%’IN HALAÇLI KÖYÜNDE KÖYLÜLER ! "! DDETLE DÖVEREK EVLER ! NDEN ATTIKLARI, SOKAKTA KALANKADIN VE ÇOCUKLARIN SO%UKTAN ÖLMEK ÜZERE

BULUNDUKLARI

Tekirda # ’ın Halaçlı köyüne gelen Yunanlıların imam, köy muhtarıve ihtiyar heyeti azalarıyla halktan birçok ki $iyi $iddetli bir $ekildedövdükleri, köylüleri evlerinden çıkararak kendi askerlerini yerle $tirdikleri, sokak ortasında kalan Müslüman ahaliden, üç yüz kadınve çocu # un $iddetli ya # murlardan ve so # uktan ötürü ölmek üzereoldu # unun mültecilerin ifadelerinden anla $ıldı # ı.

16 Ekim 1922

Bâb-ı Âli

Dâhiliye Nezâreti

A$â’ir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

Tahkîk-i Fecâyi‘ !u‘besi

Istrânca Muhâcirîn Me’mûru Ya $ar Efendi tarafından ke $îde kılınan5/6 Te $rîn-i Evvel sene [1] 338 târîhli ve kırkbir numaralu

telgrafnâmenin sûretidir.

Halaçlı karyesi #mamı Mehmed Efendi ile Muhtarı Feyzullah Çavu! ve hey’et-iihtiyâriyye a‘zâlarından Çerkes Süleyman ve #smail o$lu Arif ve Koca Hasan veMehmed o$lu Osman ve ahâlîden Pamuk Osman'ın Hâ!im ve Ali Osman o$luHüseyin a$aları Yunan askerleri !iddetle darbetdikden sonra dâhile sevketdiklerini veba‘dehu karyede kalan ahâlîyi hânelerinden çıkararak girmi! oldukları, bin be! yüzmikdârındaki askerlerini yerle!dirdikleri ve bu sebeble sokak ortasında kalan ahâlî-i#slâmiyyeden üç yüzü mütecâviz kadın ve çocukların !iddetle nüzûl edenya$murlardan ve hâsıl olan so$ukların te’sîrinden cümlesinin telef olmak derecelerinegeldikleri ve genç kızların nâmûsları pây-mâl ve emvâlleri askerler tarafından ya$ma



295

edildi$i gibi karye-i mezkûreden bu kerre gelen otuz dört nüfûs mültecîninifâdelerinden anla!ılma$la bir an evvel tahlîsleri esbâbının istikmâline delâletbuyurulması müsterhamdır. Fermân.


Mühür

Fî 16 Te!rîn-i Evvel sene [1]338

BOA. HR. SYS. 2617/2- 80

88

YUNANLILARIN UMURBEY, KATIRLI VE HAM ! D ! YE KÖYLER ! NDENTOPLADIKLARI MÜSLÜMANLARIN B ! R KISMINI AÇ-SUSUZ

BIRAKARAK VEYA SÜNGÜLEYEREK ÖLDÜRDÜKLER !

Yunanlılar tarafından, Gemlik Tersanesi’nde çalı $tırılmak üzereUmurbey, Katırlı ve Hamidiye köylerinden elli üç Müslüman toplandı # ı,

bunlardan bir kısmının, Yunanlıların Mudanya’ya geri çekildikleri sırada, yolda açlıktan, susuzluktan, bitkinlikten veya süngülenerek öldürüldükleri,bu kâfileden sa # kalanların, Mihaliç ovasından geçerken yetmi $ kadar Müslüman cesedi gördüklerini ve ovada yakılmadık köyün kalmadı # ınısöyledikleri.

21 Ekim 1922

Bâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti"dâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye MüdîriyetiUmûmî: 27229Husûsî: 374





296

Gemlik civârındaki Umurbey, Katırlı, Hamidiye karyeleri ahâlîsi miyânındanYunanîlerce cebren toplanılarak Gemlik Tersânesi'nde çalı!tırılan elli üç Müslümanınhîn-i ric‘atda Yunanîler tarafından süngülü neferler arasında ve cebrî yürüyü!legünlerce dola!dırılarak bunlardan bir kısmının yorgunluk ve susuzlukdan yollardakaldıkları gibi bir kısmının da askerler tarafından süngülenerek öldürüldükden sonraotuz altı #slâmın Tekfurda$ı'na [Tekirda$] götürüldü$ü ve kendilerine serbestbulundukları teblî $ kılınması üzerine 30 Eylül sene [1]338 târîhinde Dersa‘âdet'egeldikleri ve ahâlî-i mezkûreden ma‘lûmâtlarına mürâca‘at olunan bir kaçınınzabtedilen ifâdelerine nazaran Eylül'ün be!inci günü bir mülâzım kumandasındaolarak Umurbey karyesini saran otuz be! ki!ilik bir Yunan müfrezesinin köyden yüzadam ve yüz hayvan verilmesini talebetti$i ve bu mikdâr hayvan olmadı$ı cevâbıverilmesi üzerine müfrezenin elli altmı! kadar hayvan ve o mikdâr insan toplayarakbunları muhâfaza altında Gemlik'e nakl ve orada vapur tahmîl ve tahliyesindeistihdâm etdikleri ve Yunan asâkirinin Mudanya'ya do$ru ric‘ata ba!laması üzerinei!bu Müslümanların yirmi dört sâ‘atde bir peksimâd verilmek ve kat‘iyyen suiçirilmemek !artıyla cebren Mudanya'ya ve oradan da Tekfurda$ı'na sevkolundu$u veesnâ-yı râhda bunlardan bir kısmının susuzlukdan dü!erek kaldıkları gibi MihaliçOvası'nda dü!en iki arkada!larının süngülendiklerini gördükleri ve mezkûr ovadakâ’in muhâcir köyünden mürûrları sırasında katledilmi! yetmi! kadar Müslümancesedi mü!âhede olundu$u gibi mezkûr ovada yakılmadık köy kalmadı$ı veYunanîlerin ahâlî-i Müslime hakkındaki zulüm ve i‘tisâflarının gayr-i kâbil-i ta‘rîfbulundu$u anla!ılmı! ve bu bâbdaki ifâde varakası leffen irsâl kılınmı! olma$la olbâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 27 Safer sene [1]341 veFî 21 Te!rîn-i Evvel sene [1]338 Dâhiliye Nâzırı

Nâmına Müste!ârBende

"mza

BOA. HR. SYS. 2617/2- 9089

YUNAN ZULMÜ NEDEN ! YLE KÖYLER ! N ! TERKEDENTRAKYA MÜSLÜMANLARININ ORMANLARA

VE DA% LARA DA% ILDIKLARI

Yunanlıların Trakya’da Müslüman köylerine baskınlar yaparakerkekleri kolları ba # lı olarak bilinmeyen yerlere götürdükleri, bu zulümden korkuya kapılan Trakya ahalisinin köylerini terkle ormanlarave da # lara da # ıldıkları, Çorlu’ya ba # lı Kara Mehmed ve Bakırca köyleri



297

Müslüman ahalisinin bir kısmının Yunan karargâhı askerleri tarafındankatledildi # i, yine Yunanlılar tarafından basılan Gelibolu’ya ba # lı Bigalıkasabasıyla Yalova ve di # er bazı köylerin Müslüman halkına i $kenceedilip sekiz ki $inin feci bir $ekilde öldürüldü # ü.

22 Ekim 1922

!ifre TelgrafnâmeBâb-ı ÂlîDâhiliye Nezâreti!ifre KalemiMahreci: ÇatalcaTârîh-i ke$ îdesi: 19 Eylül sene [13]38Kaleme vürûdu: 20 minh Telefonla alınmı $dır

Trakya ahvâline dâ’ir bir kaç günden beru vârid olan husûsî haberlere nazaranYunanlıların #slâm köylerine gece ve gündüz baskınlar yaparak ele geçirdikleri genç,ihtiyâr bütün erkekleri, kollarını ba$ladıktan sonra bir semt-i mechûle sevketmekdeoldukları ve bu fecâyi‘in te’sîr ve tahrîkiyle kadın ve erkek bi'l-umûm Trakya ahâlî-i

#slâmiyyesinin köylerini terkederek da$lara, ormanlara da$ıldıkları, Istranca Hatt-ıFâsıl Bölü$ü'nden i!‘âr kılınmı!dır. Bu hâlin bir müddet daha devâmı hâlinde "arkîTrakya dâhilindeki nüfûs-ı #slâmiyye tamâmiyle heder olaca$ından nüfûs-ımerkûmenin te’mîn-i hayâtına mütedâ’ir vazîfe-i milliyye ve târîhiyyenin îfâsı ne gibitedâbîr-i siyâsiyyeye muhtâc ise âcilen infâzına müsâ‘ade buyurulması ehemmiyetlema‘rûzdur.

Fî 19 Eylül sene [13]38Mutasarrıf

Fevzi

Çatalca Mutasarrıflı%ı

3904/407 Dâhiliye Nezâret-i Celîlesi Huzûr-ı Sâmîsine

Devletlü efendim hazretleri,Çorlu'ya merbût Kara Mehmed ve Bakırca karyeleri ahâlî-i #slâmiyyesinin

Yunan karârgâh efrâdı tarafından katli‘âm edildi$i haber alındı$ından bahisleistihbârât-ı vâkı‘anın ta‘mîki Sinekli Müdîriyeti'ne yazılmı!dı. Müdîriyyet-imezkûreden alınan !ifre telgrafnâmede fi'l-hakîka kurâ-yı mezkûre ahâlî-i#slâmiyyesinin bir kısmı Yunanlılar tarafından katledilmi! ve bir kısmının da firâr



298

sûretiyle tahlîs-i nefs edebilmi! oldukları bildirilmekle arz-ı ma‘lûmât olunur. Olbâbda emr ü fermân hazret-i men-lehü'l-emrindir.

Fî 2 Rebî‘ü'l-evvel sene [1]341 veFî 22 Te!rîn-i Evvel sene [1]338 Çatalca Mutasarrıfı

Fevzi

Kal‘a-i Sultaniyye Mutasarrıflı%ı

Numara: 2 Dâhiliye Nezâret-i Celîlesine

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir,"ehr-i hâlin on altıncı gecesi Gelibolu sanca$ına merbût Bigalı kasabası ile

ba‘zı kurânın ve Kilidü'l-bahr'e karîb Yalova karyesi nin Yunanlılar tarafındanbasılarak ahâlî-i #slâmiyyeye i!kenceler icrâ edildi$i ve mezkûr Bigalı ile Yalova'dasekiz !ahsın sûret-i fecî‘ada katledilmi! oldukları mevsûkan istihbâr kılınmı! veYunanlıların Trakya kıt‘asını terke mecbûr oldukları !u sırada ahâlî-i #slâmiyyehakkında irtikâb etdikleri vah!et ve !enâ‘atın mârrü’z-zikr mahallerde de tatbîkine

kalkı!maları der-kâr bulundu$undan bahisle bu misillü mezâlime meydânverilmemesi husûsu Kal‘a-i Sultâniyye #ngiliz #!gâl Kumandanlı$ı'na bildirilmi! oldu$u berây-ı ma‘lûmât arzolunur. Ol bâbda emr ü fermân hazret-imen-lehü'l-emrindir.

Fî 22 Te!rîn-i Evvel sene [1]338Kal‘a-i Sultaniyye

Mutasarrıfı"mza

BOA. DH. KMS. 62/78

90YUNANLILARIN TEK ! RDA%’IN TAHL ! YES ! SIRASINDA

MÜSLÜMANLARIN EMLAK VE AKARATINAVERD !%! ZARARIN TESB ! T ED ! LD !%!

Yunanlıların Tekirda # ’ın tahliyesi sırasında Müslümanların sahipoldukları emlâk ve akaratla cami, mescit, mektep vesaireye verdikleri zarar ve ziyanın belirlenip cetvel halinde sunuldu # u.

24 " ubat 1923



299

Tekfurda$ı [Tekirda$] cemâ‘at-ı #slâmiyyesinin mutasarrıf oldu$u emlâk veakârâtla taht-ı idâresindeki cevâmi‘ ve mesâcid ve mekteb vesâ’ireye müte‘allik oluptahliye esnâsında Yunanlılar tarafından îkâ‘ edilen zarâr u ziyâna â’id cedveldir

Kıymeti Türklirası

Mutasarr

ıfı

Mevki‘î Nev‘îKârgîrveya

Ah$âb

Sûret-iihrâk veyagasb vetahrîbât

Mütecâsir-

leri

40.000 Tekfur-da$ıcemâ‘at-ı#slâmiy-yesi

HükûmetKona$ıcivârı

Fevkânî vetahtânî be! bâb ma$aza

Kârgîr Kundakvaz‘ısûretiylekâmilenihrâk

Düvel-iMü’telife-iMüttefikahey’et-itahkîkiyyesihâzırolmalarınara$menhitâm-ıtahliyyeden birhaftamukaddem

Yunan askerive çeteler

500 " " "adırvancaddesi

Eski Câmi‘-i"erîf

Ah!âbdır Ya$maedilen halıve mobileve tahrîbât

Esnâ-yı i!gâlve tahliyedeikâme edilenYunan askerive Rumçeteleriyleâ’ileleri

1.800 " " Sâhilde Rüstem Pa!aCâmi‘-i"erîfi

Kârgîr " " Kezâ

500 " " Hükûmet

Konâ$ıcaddesi

Orta Câmi‘-i

"erîf

" Kezâ Kezâ

200 " " Kara Kâtibmahâllesi

HasanEfendiCâmi‘-i"erîfi

Ah!âbdır Kezâ Kezâ

100 " " #skenderÇavu! mahallesi

ServiliMecsid-i"erîfi

" Kezâ Kezâ



300

2.000 " " Tahmissoka$ı

Depo ittihâzedilenma$aza

" Kur!un vedemir boruve çinko,masa vekanepe vecamlık veDârü'l-ey-tam musikaalâtı vekaryolabedelleri

Kezâ

500 " " #brâhimBeymahallesi

Halvetîdergâhı

" Tahrîbât Kezâ

300 " " Kurnalıcaddesi

Nak! îdergâhı

" Kezâ Kezâ

400 " " Yunus Beymahallesi

Yunus BeyMescid-i"erîfi

" Kezâ Kezâ

5.000 " " Sâhilde KebîrMekteb-i#‘dâdî

" Kezâ Kezâ

300 " " Hacı #samahâllesi Kız Mektebibinâsı " Kezâ Kezâ

150 " " BehrâmRe’îsmahallesi

BehrâmRe’îsMecsid-i"erîfi

" Kezâ Kezâ

100 " " BevvâbMehmedBeymahallesi

BevvâbMehmedBey Mescid-i "erîfi

" Kezâ Kezâ

200 " " Gazhânecivârı

Halvetîdergâhı

" Kezâ Kezâ

400 " " " " Server AliBabaTürbesiyle!eyhiniskânına â’idhâne

" Kezâ Kezâ

3.000 " " Kurnalıcaddesi

Yirmi dörtbâb kirâhâneleri

" Kezâ Kezâ



301

400 " " Kömürpazarı

FethiyeMektebi

" Kezâ Kezâ

55.850 Yekûn

Numara: 35

Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti Hâriciye Vekâlet-i Celîlesine

Yunan askerleriyle çeteleri tarafından icrâ edilen ve Tekfurda$ı [Tekirda$]cemâ‘at-ı #slâmiyyesine â’id olan akârât ve cevâmi‘ ve mesâcid-i !erîfe ilemekteblerinin ihrâk ve tahrîbâtından ve muhteviyâtı olan mefrû!âtın gasb veya$masından mütevellid zarar u ziyânın nev‘ ve müfredâtı bâlâda gösterildi$i üzre ellibe! bin sekiz yüz elli Türk lirasından ibâret olma$la istihsâli esbâbının istikmâliistid‘â ve ricâ olunur efendim hazretleri.

Fî 24 "ubat sene [1]339Tekfurda$ı Cemâ‘at-ı #slâmiyye

Meclisi Re’îsiMehmed Adil

[ve di$er a‘zâların imzaları]

Tekfurda$ı cemâ‘at-i #slâmiyyesine â’id akârâtdan Yunanîlerin tahliyeden birhafta mukaddem Yunan askerleriyle çeteleri tarafından müste’cirlere â’id muhteviyâtıgasb ve ya$ma edildikden sonra kundak vaz‘ı sûretiyle ihrâk olunan fevkâni ve tahtânibe! bâb kârgîr ma$azanın foto$rafıdır*.

24 "ubat sene [1]339- [1]923Re’is-i Meb‘ûs-ı esbak

Mehmed Âdil

BOA. HR. SYS. 2604/64, 65

91

! ZM ! R’ ! N BERGAMA KAZASININ BAZI KÖY VE MAHALLELER ! N ! NYUNAN !" GAL ! NDEN ÖNCE VE SONRAK ! NÜFUS VE EV M ! KTARI

* Bu pasaj zikr olunan foto¤raf›n arka k›sm›nda mevcuttur.



302

! zmir’in Bergama kazasının Çamköy ve Pınar köyleriyle Kur $unluve Talatbey mahallelerinin Yunan i $galinden önce, kurtarıldıktan sonrave 1 Mart 1339 tarihi itibarıyla Müslüman ve gayr-ı Müslim nüfus ve evmiktarını gösteren cetveller.

30 Mayıs 1923Dü$mandan "stihlâs Olunan Kasaba ve Köylere Â‘id Nüfûs "statisti%i[*]

Vilâyeti: Aydın, Livâsı: "zmir, Kazâsı: Bergama, Karyesi: Pınar Cins ve

mezheb

"$gâlden

evvel

"stirdâd

esnâsında

"stihlâstan !ubat sene

[1]339 gâyesine kadaryeniden iskân

1 Mart sene

[1]339'daki#lticâdan

avdetsûretiyle

Mahall–iaharden hicret

veya ilticâsûretiyle

Nüfûs Hâne

Nüfûs

Hane Nüfûs

Hâne

Türk

Kürd

Arab

Çerkes

Lezgi

Çeçen

Asetin

Abaza

Arnavud

Bo!nak

Sâ'ir ırklar

210 59 191 47 0 0 191 47

Yekûn 210 59 191 47 191 47

RumOrtodoks

Rum Katolik

RumProtestan

Ermeni

GregoryenErmeniKatolik

ErmeniProtestan

HayHozûm(?)

ErmeniOrtodoks

Mûsevî

Yekûn



303

Cümle–i yekûn 210 59 191 58 [191] [47]

[*]Tablo orijinallerindeki yekûnlarda bazı tutarsızlıklar mevcuttur

E%er kasaba veya köy tahrîbâta u%ramı$ olanlar

"$gâldenevvel

mevcûd

Dü$mantarafındantamâmentahrîb ve

ihrâk edilen

Dü$mantarafından

kısmentahrîb ve

ihrâk edilen

"stihlâs-dan sonrata‘mîr ve

tecdîdedilen

"stihlâs-dan sonrain$â edilen

1 Mart[13]39'damevcûd

1 Mart[13]39'damevcûdharâb

Meskenaded

Meskenaded

MeskenAded

MeskenAded

MeskenAded

MeskenAded

MeskenAded

59 12 10 10 47 12

#!gâlden mukaddem iki yüz on nüfûs, istirdâd esnâsında yüz doksan bir nüfûs,kırk yedi hâne, fî 1 Mart sene [13]39: yüz doksan bir nüfûs, kırk yedi hâne, i!gâldenevvel mevcûd hâne elli dokuz, on iki hâne ihrâk, on hâne tahrîb, on hâne ta‘mîr vetecdîd edilmi!. Fî 1 Mart sene minh: mevcûd kırk yedi hâne on iki hâne harâboldu$unu nâtık i!bu defter hükûmete takdîm kılındı. Fî 29 Mayıs sene [1]339

Bergama'nın Çamköy KaryesiHey'et-i #htiyâriyyesi

Mühür

Dü$mandan istihlâs olunan kasaba ve köylere â’id nüfûs istatisti%i

Cins vemezheb "$gâldenevvel "stirdâdesnâsında "stihlâstan !ubat sene[1]339 gâyesine kadaryeniden iskân

1 Mart sene[1]339'daki

#lticâdanavdet

sûretiyle

Mahall–iâharden hicret

veya ilticâsûretiyle

Nüfûs Hâne



304

TürkKürdArabÇerkesLezgiÇeçenAsetinAbazaBo!nakArnavudSâ'ir ırklar

Acem

700

11

133

2

312

60

70

15

53 13 312

60

83

15

Yekûn 711 135 372 85 [53] [13] 372 [98]

RumOrtodoks

RumProtestan

HayHozûm(?)

ErmeniOrtodoks

ErmeniGregoryen

ErmeniKatolik

ErmeniProtestan

Musevî

Yekûn

Yekûn-ıumûmî

711 135 372 85 53 13 372 85

E%er kasaba veya köy tahrîbâta u%ramı$ ise i$bu cedvel doldurulacakdır

"$gâldenevvel

mevcûdmeskenadedi

Dü$mantarafındantamâmen

tahrîb edilenmeskenadedi

Dü$mantarafından

kısmentahrîb ve

ihrâk edilenmesken adedi

"stihlâsdan sonrata‘mir ve

tecdîdedilen

meskenadedi

"stihlâsdan sonrain$â edilen

meskenadedi

Fî 1 Martsene

[1]339mevcûd

vema‘mûrmeskenadedi

Fî 1 Martsene

[1]339mevcûdharâb

meskenadedi

135 (?) 50 0 0 83 85



305

Mahallemizin i!gâlden evvel mevcûd hâne mikdârıyla istirdâd esnâsında olanmevcûd nüfûs ve hânenin dü!man tarafından tahrîb ve ihrâk olunan hânelerin adediniirâ’e cedvel bi't-tanzîm takdîm kılındı. Fî 30 Mayıs sene [1]339

Tal’at Bey Mahallesi MuhtarıMühür

Dü$mandan "stihlâs Olunan Kasaba ve Köyleri[e] Â’id Nüfûs "statisti%i

"zmir Vilâyeti, Bergama Kazâsı, Livâsı(?) Kur$unlu Mahallesi

Cins vemezheb

"$gâldenevvel

"stirdâdesnâsında

"stihlâstan !ubat [13]39gâyesine kadar

1 Mart sene[13]39'daki

Nüfûs Hâne Nüfûs Hâne#lticâdan avdet

sûretiyleMahall–i âhara

hicret veyailticâ sûretiyle

Nüfûs Hâne

Nüfûs Hâne Nüfûs HâneTürkKürd

ArabÇerkesLezgiÇeçenAsetinAbazaArnavudBo!nakSâ'irırklar

400 140 300 130 3 1 0 0 300 140

Yekûn 400 140 300 130 3 1 0 0 300 140

E%er köy ve kasaba tahrîbâta u%ramı$ ise $u cedvel doldurulacakdır.

"$gâldenevvel

mevcûdmeskenadedi

Dü$mantarafındantamâmen

tahrîb,ihrâk edilen

meskenadedi

Dü$mantarafından

kısmentahrîb ve

ihrâk edilenmeskenadedi

"stihlâs-dan sonrata‘mîr ve

tecdîdedilen

meskenadedi

"stihlâs-dansonra in$â

edilenmeskenadedi

1 Mart[13]39'daki mevcûd

meskenma‘mûrmeskenadedi

1 Mart[13]39'damevcûdharâb

meskenadedi



306

140

140

10

10

0

0

0

0

1

1

131

131

9

9

#!bu cedvel münderecâtına muvâfık-ı hakîkat oldu$unu tasdîk eylerizefendim.

Kur!unlu Mahallesi Muhtâr-ı EvveliMühür

[ve ihtiyar hey’eti a‘zâlarının mühürleri]

BCA. 272 12 40 40 11

92YUNAN !" GAL ! NE MARUZ KALAN YERLERDE YAKILAN VE

TAHR ! P ED ! LEN EVLER ! N TAM ! R VE ! N " ASI ! Ç ! NGEREKL ! TAHS ! SAT CETVEL !

! zmir ve Bursa vilayetleriyle Aydın, Ertu # rul, Eski $ehir, ! zmit, Balıkesir, Kal’a-yı Sultaniyye, Kütahya ve Karahisar-ı Sahib livalarındaYunan i $gali esnasında yakılan ve tahrip edilen evlerin in $ası ve tamiriiçin 1339 senesinde ayrılan tahsisatı gösteren cetvel.

12 Eylül 1923

Türkiye Büyük Millet MeclisiUmûr-ı Sıhhiyye ve Mu‘âvenet-i "ctimâ‘iyye VekâletiMu‘âvenet-i "ctimâ‘iyye ve Dârü'l-eytâmlarMüdîriyyet-i Umûmîyyesi"skân !u‘besiAded: 43499/4492 Lef/2

! crâ Vekîlleri Hey’eti Riyâset-i Celîlesine

23 A # ustos sene []339 târîhli ve 6/2460 numaralu tezkire-i celîle-i

riyâset-penâhîleri cevâbıdır.Yunan i!gâline ma‘rûz kalan mahallerde ba‘zı mertebe ta‘mîrât ve in!â’ât icrâsı

ve açıkda bulunan ahâlîye nümûneleri vechile hâneler in!âsı maksadıyla geçen senebe! yüz bin lira tahsîs edilmi! ve Mâliye büdcesine mevzû‘ olan i!bu tahsîsâtdanvilâyet ve mutasarrıflıklara vukû‘bulan tevzî‘âtı mübeyyin cedvel ile i!bu tahsîsâtınsûret-i sarfını mübeyyin mu‘âvenet-i ictimâ‘iyye ta‘lîmâtnâmelerinden bir nüshasıleffen arz u takdîm kılınmı!dır. #!bu tahsîsât bi'l-hâssa açıkda kalan ve muhtâc-ımu‘âvenet ve ibâte bulunan halkın te‘mîn-i iskânları maksadına ma‘tûf oldu$u cihetlebu sene zarfında ayn-ı maksadla mikdâr-ı kâfî tahsîsât istihsâli mertebe-i vücûbda



307

görülmektedir. Havâli-i müstahlasadaki tahrîbâtın azameti muvâcehesinde hakkıylai‘mârât vücûda getirilmesi pek çok para sarfına mütevakkıf ve buna si‘a-i mâlimüsâ‘id olmayaca$ı der-kârdır. Ancak tedrîci bir ümrân ve tekâmülün ve en zarûrîihtiyâcât-ı iskâniyyenin te’mîni içün bu sene zarfında mikdâr-ı kâfi tahsîsât istihsâlimaksadıyla mukaddemâ mülhakâtdan celbolunan cedâvil ve ma‘lûmâtdan istinbâtenhavâli-i mezkûrede vukû‘bulan tahrîbâtın derece ve mikdârına ve yalnız muhtâcînhânelerinin in!âsı içün mahallerinden taleb olunan tahsîsâta dâ’ir tanzîm kılınmı! olanbir kıt‘a cedvel leffen takdîm kılınmı!dır efendim.

Fî 12 Eylül sene [1]339 Sıhhiye ve Mu‘âvenet-i#ctimâiyye Vekîli"mza



308

yatık tablo girecek -94-



310

" N D E K S

Abaza 308, 309, 311

Abbas, Çavu! o$lu, katledilen, Karacaali k. 223

Abdallar karyesi, Aydın 64

Abdi A$a, Rum ahâli tarafından !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Abdullah, Ahmed o$lu, jandarma neferi,Kabakca istasyonu karakolunda me’mûr,Hadımköy 157

Abdullah Bey, Mâliye Nâzırı 258Abdullah Çavu!, Yunanlılarca katledilen, Kumla

k., Gemlik kz. 220

Abdullah, Eyüb o$lu, Dereköy halkından,Yalova 133

Abdullah, #mam Veli'nin, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 95

Abdullah, Kocabıyık o$lu, Yunan müfrezesincemalları gasbedilen, Kolfaköy k., Biga kz.232

Abdullah Mehmed, Rumlar tarafından !ehid

edilen, Edirne 27Abdullah Mehmedi, Kahveci, Yunanlılar

tarafından katledilen, Karatepe k., Aydın269

Abdullah Ömer, Kabasakal, Bekirli ve civârıRum ahâlîsi tarafından katledilen, Edirne26

Abdullah, Re!id o$lu Hüseyin'in o$lu, maktûl,Latîfe k. 219

Abdullah, Yunan askerlerince katledilen, Bey k.,Nazilli 147

Abdurrahman Bey, Mutasarrıf, Aydın 50

Abdurrahmanlar karyesi, Aydın 62, 64, 150

Abdül A$a, Muhâcir, Makedonyalı, Yunanlılarcakatledilen, Vize 268

Abdülkerim A$a, nahiye azâsı, Ke!an 24

Abidin Efendi, Rumlar tarafından katledilen,

Büyük yassıoba k., #nöz kz. 12, 28Acem 309

Ada nahiyesi, Havsa 5, 9, 18

Adagide nâhiyesi, Ödemi! 73, 85

adalar 267, 268, 287

Adapazarı 200, 225

Adem Efendi, #mam, Yunanlılar tarafındankatledilen, Ezine kz. 273

Adem, Hasan o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Adem, Rüstem o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz.160

Âdil, Yunanlılarca darbedilen ve paralarıgasbolunan, Dereköyü k., Karesi 151

Adilhân karyesi, Ke!an kz. 22

Afendol, Kassâb, silah zoruyla #slâmlarınhânelerini tahrîb ve ya$ma eden, Hora k.30



311

Âgâh, Kırkkilise Müftî-i lâhıkı, Yunanemellerine hizmet eden 195, 264

Ahmed, Abdullah Efendi o$lu, Yunanmüfrezelerince darbedilen, Pazar k., Ezinekz. 249, 250

Ahmed A$a, Hacı Halil A$a'nın mahdûmu,Yunan askerleri tarafından darbedilen,Bayramiç kz. 272

Ahmed A$a, Hamamcı, Yunanlılarca tevkif ve

darbedilen, Ezine kz. 169Ahmed A$a, Laz o$lu, Yunanlı askerler

tarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik 97

Ahmed A$a, Muradlar k., Çanakkale 154

Ahmed A$a, Otelci, hem!iresi Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Ahmed A$a, parası çalınan ve katledilen,Hayrabolu 10

Ahmed, Ali Osman o$lu, hayvanı çalınan,Yahyaköy 235

Ahmed, Ali Ustazâde, Gördos ahalîsinden 246

Ahmed, Arabacı Hasan o$lu, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Ahmed b. #smail, Bandırma !imendüfermemurlarından 291

Ahmed Bekârî, Gürcü, Ermeniler tarafındankaçırılan, Umurbey k., Orhangazi kz. 113

Ahmed, Berber, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Ahmed Bey, Tirelizâde, Balıkesir tücarından 166

Ahmed Bey, Yeniköylü, ailesi Yunankumandanlı$ınca tevkif edilen, Orhangazikz. 122

Ahmed Cevdet Bey, Kaymakam, U!ak 280

Ahmed Çavu!, Bâki o$lu, i!kenceye u$rayan,Edirne 27

Ahmed, Çavu! o$lu Mehmed Efendi o$lu,Yunanlı askerler tarafından para vee!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik kz.95

Ahmed, Çe!mecik muhâcirlerinden, Rumlartarafından !ehid edilen, #nöz kz. 28

Ahmed, Çolak Mehmed o$lu, Yunan askerleritarafından zahiresi yakılan, Mersindere k.,Salihli kz. 144

Ahmed, Durmu! o$lu, Kır bekçisi, Ahmedli 143

Ahmed Efendi, Bakkal, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 96

Ahmed Efendi, Hasan o$lu, Dimetokalı,Tekfurda$ı'nda mu‘allim, Yunanlıların

zulmünden Osmanlı Hükümetine ilticaeden 268

Ahmed Efendi, #mam, Gemlik kz. 214

Ahmed Efendi, Madenci, kerîmeleri,Yunanlılarca katledilen, Ahmedli 59

Ahmed Efendi, Makineci, Yunanlılar tarafındantutuklanan, Edirne 179

Ahmed Emin, Mu‘allim, Yunanlılar tarafındantutuklanan, Aydın 53

Ahmed, Feyzi o$lu, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik kz. 97

Ahmed, Gâzî Mehmed o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınanUmurbey k., Gemlik kz. 97

Ahmed, Hacı Ahmed o$lu, maktûl, Sultaniye k.,Armudlu n. 219

Ahmed, Hacı Osman o$lu, Umurbey k., Gemlikkz. 94

Ahmed, Hakano$lu, Yunanlılar tarafındansoyulan ve dövülen, Üvezpınar k., Yalovakz. 207

Ahmed, Halil o$lu, Yunanlılarca darb ve i!kenceedilen, Mallıköy k., Biga kz. 234

Ahmed Hamdi Efendi, Tire kazâsı Müstantıkı136

Ahmed, Hasan o$lu, Yunanlılarca darb vei!kence edilen, Çavu!köy k., Biga kz. 234

Ahmed, Hüseyin o$lu, Yunanlıların saldırısınau$rayan, Bigadiç k., Balıkesir 159

Ahmed Hüseyin, Yunanlılar tarafından !iddetledövülen, Bozviran k., Balıkesir 164

Ahmed, #bi! o$lu, para ve hayvanı gasbedilen,Edirne 8



312

Ahmed, #bi!o$lu, Ermeniler tarafından kaçırılan,Umurbey k., Orhangazi kz. 113

Ahmed, #brahim o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160, 170

Ahmed #brahim, Yunanlılar tarafından !iddetledövülen, Bozviran k., Balıkesir 164, 172

Ahmed, #psalalı, Rumlar tarafından !ehid edilen,#nöz kz. 28

Ahmed, #skender o$lu, !ehid edilen, Karasatı k.,Ke!an 23

Ahmed Kâmil, Kayıkcıo$ullarından,Küçükkumla k. Gemlik kz. 204

Ahmed, Kızılcıkdere(Kızıldere)'den,Yunanlılarca tevkif edilip, Milas'a sürülen195, 263

Ahmed, Mehmed o$lu, Büyükçekmece JandarmaTakımı efrâdından 157

Ahmed, Mestan Mehmed o$lu, Katledilen,Kurudere k., Nif kz.,#zmir 136

Ahmed, Mevâzîn Halil o$lu, Yunanlı askerler

tarafından para ve e!yaları çalınanUmurbey k., Gemlik kz. 96

Ahmed, muhâcirînden, Rumlar tarafından !ehidedilen, #nöz kz. 28

Ahmed Muhtâr, Hacı A!ir Efendi hafîdi, Alacan., Gebze kz. 171

Ahmed, Murad mahdûmu, Yunan kumandanınınberaberinde götürerek Gemlik ile Kumlaarasında katletti$i 221

Ahmed, Muttalib o$lu, Yunanlılarca !ehidedilen, Karasatı k., Ke!an 23

Ahmed, Numan o$lu Mustafa'nın, Yunanlılar

tarafından darbedilen, Pazar k., Ezine kz.249

Ahmed, Resul o$lu, Yunanlılarca da$akaldırılan, Soylular k., Alaca n. Gebze kz.171

Ahmed Re’is, Süleyman Reis o$lu, Yunanmezalimi hakkında ifade veren, Kapaklı k.,Gemlik kz. 220

Ahmed, Rumlar tarafından katledilen, #shaklı k.11

Ahmed, Sadıko$lu Ra!ido$lu, Yalova'nınÜvezpınar Karyesi ahâlîsinden, Yunanzulmü ile ilgili dilekçe veren 208

Ahmed, sanduk emîni, Yunanlılarca haksız yereidama mahkum edilen ve sonradankurtulan, Lüleburgaz 194

Ahmed, sopalarla !ehit edilen, Yalova 125

Ahmed, Terzi, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Ahmed, Yunan devriyesinin saldırısına u$rayan,Tepecik m., Bayramiç 169

Ahmed Yusuf, Molla, i!kenceye maruz kalan,Karacebi! k., Balıkesir 164, 172

Ahmedce karyesi, Tekirda$ 6

Ahmedli, Salihli kz. 58, 59, 143, 177, 284

Ahresköy(?) karyesi, Aydın 62

Ahurköy karyesi, Aydın 62, 64

Ahurköy karyesi, Edirne 10, 20

Akba! karyesi, Balya 279

Akçahalil karyesi, Tekirda$ 7

Akçakeçili karyesi, Ezine kz. 273, 274

Akçat karyesi, Karamürsel 174

Akdere karyesi, Demirci kz. 100

Akharim karyesi, Orhangazi kz. 115, 156, 170

Akhisar 90, 107, 145, 243, 245, 246, 251, 252,253, 254, 257

— Bölü$ü 145

— Redd-i #!gâl Hey’eti 41

Akköy karyesi, Yalova kz. 120, 203, 239

Akmescid mahallesi, Edirne 18

Aksakal #stasyonu, Karesi 174

— muhâfızları 166

Ak!ehir, Tire 150

Aktopak, Vize 13

Akviran karyesi, Orhangazi 114

Alacalı nahiyesi, "ile 171

Alâeddin, Orhangazi e!rafından 193

Alâeddin Efendi, Evren-i Kebîr karyeli, Rumlartarafından !ehid edilen, Has k.,Edirne 27



313

Alâeddin Efendi, Rumlar tarafından !ehid edilen,#nöz 28

Alâeddin Usta, Nalband, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınanUmurbey k.,Gemlik kz. 95

Ala!ehir, Manisa 105, 107, 177, 284

Alaton köyü 265

Alaybey karyesi, Malkara 16

Aleko, Agor o$lu, Komisyoncu, hayvangasbeden 291

Aleksandros, Yüzba!ı, Yalova'daki Yunan kıt‘a-iaskeriyye kumandanı 125

Ali A$a, çocu$u kaçırılmak istenen, Yörük k.,Malkara 16

Ali A$a, !ehid edilen, Karasatı k., Ke!an 23

Ali A$a, Tüccâr Ömer'in, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan, Gemlikkz., Umurbey k. 95

Ali, Ahmed o$lu, katledilen, Ala!ehir 138

Ali, Akçao$lu, Yunanlılarca katledilen, Pavlı k.,

Nazilli kz 147Ali, Akhisar Belediye Re’îsi Vekîli 41

Ali, Ali Dayı o$lu, Yunanlılarca katledilen,Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Ali, arabacı Hasan o$lu, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Ali, Arhavili, Yunanlılar tarafından soyulan vedövülen, Yalova 207

Ali Arif, Yüzba!ı, Ezine Jandarma Bölü$üKumandanı 181

Ali, Ba!lı o$lu, evi yakılan, Mustafabey k., Sart144

Ali, Bekir o$lu, Arslanlı (Arslanî)dan,Yunanlılarca kur!una dizilen, Nazilli 47,146

Ali Bey, Ermeniler tarafından kaçırılan,Orhangazi kz. 116

Ali Bey, Giridli, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75

Ali Bey, Giridli, Mamûre karyesinden, Ermenilertarafından kaçırılan, Orhangazi 116, 157

Ali Bey, Hacı Murad Bey o$ullarından, Sı$ırcık., Bandırma 168, 173

Ali Bey, Keresteci, evi Yunanlılarca basılıpi!kence edilen, Kar!ıyaka, Nazilli 79

Ali Bey, Manisa'da çiftli$i yakılan 144

Ali Bey, Naibzâde, Çe!me 87

Ali Bey, Telgraf Çavu!u, Yunanlılarcakatledilen, "arköy 11, 21

Ali Çavu!, Kösedere Jandarma KarakolKumandanı Ezine kz. 163

Ali Çavu!, tevkif edilen, Biga 163

Ali, çiftli$indeki erzak ve hayvanatı gasb veihrak edilen, Mahramlı k., #necik 7

Ali, De$irmenci, Rum çetecileri tarafından unugasbedilen, Vize 12

Ali, Adem o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,Eriklioba k., Gönen kz. 160

Ali, Dost Mehmedzâde, Küçükkumla k., Gemlikkz. 204

Ali Efendi, Hatîb, !ehit edilen, Ya$lılar k.,#vrindi

n., Balıkesir 159Ali Efendi, Cebbar o$lu, Aydın'ın i!gali sırasında

!ehid olan 74

Ali Efendi, Emlâk Me’mûru, Rumlar tarafından!ehid edilen, #nöz 28

Ali Efendi, Hatîb, Ya$lılar k., #vrindi n. 174

Ali Efendi, Mâliye tahsildârı, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Ali Efendi, Muallim, hanesinden e!yalarıçalınan, Ezine kz. 250

Ali Efendi, Mülâzım, Salihli Ahz-ı Asker "u‘besizâbitli$inden mütekâ‘id 144

Ali Galip Efendi, #mam, katledilen, Karacaali k.223

Ali, Hacı Kadir o$lu, Yunanlılarca evi yakılan,Mustafabey k., Sart, Salihli kz. 144

Ali, Halilili karyesi korucusu, i!kence neticesivefat eden, Ezine kz. 163

Ali Hasan, er, kur!una dizilerek öldürülen,Nazilli kz. 47

Ali, Hasan o$lu, Yunanlılarca kızı i$fal edilen,Hacıbekirler k., Bayramiç kz. 229



314

Ali, Haseki Ahmed o$lu, Rumlarca !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Ali Hoca, zevcesi Yunanlılar tarafındankatledilen, Kumla k., Gemlik kz. 221

Ali Hüseyin, Ero$lu, Yunanlılarca kur!unadizilen, Nazilli 146

Ali, #brahim o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Ali #brahim, Pri!tineli, Edirne TevkifhânesindenMilas'a sevkedilenlerden 265

Ali, #skeçe muhâcirlerinden, Bulgar askerleritarafından !ehid edilen, #nöz kz. 28

Ali, Kafesci, Kırkkiliseden, Yunanlılartarafından tutuklanarak Milas adasınagönderilen 263

Ali Kâhya, Arnavud, habsedilen ve i!kencenetîcesi vefât edenlerden, Çorlu kz. 266

Ali, Kassâb, Rumlar tarafından !ehid edilen, #nöz28

Ali, Kavaklı, istila sırasında katledilen, "arköy

11, 21Ali, Kemer mahallesi muhtarı, Aydın'ın i!gali

sırasında !ehid olan 74

Ali, Ke!an Belediye A‘zâsı 37

Ali, Kirçek(?), Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Ali, Kürd Ahmed’in, Küçükkumla k., Gemlik kz.204

Ali Mestan, Kahveci, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Ali, Molla Ahmed o$lu, zahiresi yakılan,Mersindere k., Salihli 144

Ali, Mustafa o$lu, Rum e!kıyasının saldırısınau$rayan, Turulya k., Demirköy kz. 15

Ali, Mustafa'nın, Yunanlılarca !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Ali, Narlılı Hacı Ali o$lu , Yunanlılarca karısı veüç çocu$uyla katledilen, Karacaali k.,Gemlik kz. 223

Ali Osman, Çiçekyüzlü, Yunan askerleritarafından tevkif edilen, Ezine kz. 273

Ali Osman, Kütahyalı, Yunanlılarca öldürülen,Ahmedli n., Manisa 59

Ali, Ömer o$lu, hâne ve e!yaları Yunanlılarcayakılan, Hacıbekirler k., Ezine kz.229

Ali, Pehlivanca, e!kıya tarafından katledilen,Demirköy 15

Ali, Ragıb Beyzâde, Akhisar e!rafından 255

Ali Rıza Efendi, Nazilli Tahsîl Memuru,Yunanlılarca kur!una dizilen 47, 146, 147

Ali Rıza Efendi, "ile Belediye Re’îs-i sâbıkı 171

Ali Rıza, müdîriyet odacısı, Yunan askerlerincecerhedilen, Çan n. 227

Ali Rıza Pa!a, Nâzır 256, 258

Ali Rıza, sabık "ile bölü$ü ba!çavu!larından,Kandıra ahvalini tedkik için gönderilen199

Ali, Rum tecavüzüne u$rayan, #shaklı k., Edirne21

Ali, Salih o$lu, Rumlarca katledilen, Akçahalilk., #necik kz.7

Ali, Tahsildâr'ın, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik kz. 95

Ali, Tekfurda$lı, Edirne tevkifhânesinden Milasadasına sevkedilenlerden 265

Ali, Velio$lu, Yunan askerlerince darbedilen 227

Ali, Zeybek'in, Yunanlı askerler tarafından parave e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlik97

Alibeyli köyü, Akhisar kz. 145

Aligöz karyesi, Aydın 150

Alikürdler karyesi, Aydın 150

Aliye, Hüseyin kerîmesi, Yunan askerleritarafından ırzına ta‘arruz edilen Karacaalik. 219, 222

Aliye, Yunanlılarca ırzına tecavüz edilen,Adapazarı 200

Altıkoz(?) karyesi, Orhangazi kz., Bursa 225

Altûnîzâde Çiftli$i, Karamürsel 174

Amelyo,Yunan mezalimini tahkik edecek heyettetercüman 237

Amerika 68



315

— mümessil-i siyasîsi 69

Ana Osti, koyunları çalınan, Malkara 16

Anadolu 8, 21, 29, 195, 246, 279, 281, 286, 287,288, 289, 294

Ananost, Bala! o$lu, Bakkal, Silahlı olarak#slâmların hânelerini tahrîb ve ya$maeden, Platnoz'dan 29, 30

Ananost, #shaklı karyesinde Müslümanlarıkatleden 11

Ananosti Milo, papas, Karakavak nahiyesihalkına darb ve i!kence yapan, Hayrabolu11

Anasta! Arkiraki, Milan ve Mürselli #slamköylerini ya$ma, ahaliyi tehdîd eden 33

Anasta!, Kaptan Vangel o$lu, Müslümanlarazulmeden, Edremit 289

Anasta!ya, Kostanti zevcesi, Kula askerîkı!lasından e!ya çalan 8

Andon A$a Çiftli$i(?), Aydın 64

Andon, Deli Kosti o$lu, tütün kıyıcısı, hâneleregirerek e!yâ gasbeden, Edirne 10, 19

Andon Istrati, Milan ve Mürselli #slam köyleriniya$ma, tahrîb ve ahâliyi tehdîd eden 33

Andon Kostandi, Milan, Mürselli veTekfurda$ı'na ba$lı #slâm köylerini ya$ma,tahrîb ve ahâliyi silahla tehdîd eden 33

Andon Yorgi, Milan ve Mürselli #slam köyleriniya$ma, tahrîb ve #slâm ahâliyi tehdîd eden33

Anesti, Fırıncı, ya$macı ve gaspçı, Edirne 9, 18,19

Anesti, Kadıköylü terzi, Rum e!kıyasından 207

Angelaki Tana!, Malkara kazâsına ba$lı

köylerde #slâm hânelerini tahrîb ve ya$maeden 34

Angeli, Ba$çevân Dimo o$lu, ya$macı ve gaspçı,Edirne 9, 18

Ankara 195, 258, 276, 307

— Hükûmeti 176

Anna, Yunanlı Andonaki'nin zevcesi, #slâmhanelerini tahrip eden 22

Antalya 81

Antranik Tarakcıyan, Bursa ve Mudanyacamii'ne ait halıları alan 290

Apostol, Gemlik civarında halka zulümdebulunan 213

Apostol, Yunan müfrezesi kumandanı, Ezine 271

Arab 308, 309, 311

Arab Ali, Hâfız o$lu, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Arab Mustafa, Yunanlılar tarafından kur!unadizilen, Halimbey çiftli$inden, Salihli 59

Arab Salih Efendi, Rusûmât me’mûrlarından,!ehid edilen, Erdek 161, 173

Arabhacı karyesi, Tekirda$ 6

Arabkuyusu karyesi, Aydın 62, 64

Arablar karyesi, Av!a adasında, Erdek kz. 241,247

Araman (?), Kandıra 200

Aravacık karyesi, Balya 277

Argiros, #shaklı karyesinde Müslümanlarıkatleden 11

Argiryadi Hacı Kostanti, silahlı olarak #slâmlarahakâret ve ya$malamada bulunan, Mürefteks. 29

Arif Bey, Lüleburgaz e!râfından, Yunanlılarcaidama mahkum edilen 195, 263

Arif Efendi, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan75

Arif Efendi, Evkâf #dâresi me’mûrlarından 8

Arif Hoca, Bigadiçli, Rumlar tarafından paralarıgasbolunan, Pa!aköy k., Balıkesir 165

Arif Pehlivân, Rumlar tarafından !ehid edilen,Edirne 27

Arif, #smail o$lu, Yunan askerlerinin saldırısınau$rayan, Halaçlı k., Istranca 300

Arif, jandarmadan mütekâ‘id, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Arif, Kadir o$lu, !ehid edilen, Karasatı k,.Ke!an23

Arif, Orhangazi e!rafından 193

Arif, !akî, Balıkesir 164



316

Arif, Yetim Mehmed o$lu Hasan mahdûmu,Yunan taarruzuna u$rayanlardan, Çakmak(Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Arif, Yüzba!ı, Ayvacık Kumandanı 153, 155

Aristidi, Hayrabolulu, #slâm ahâlinin parasınıçalan ve katleden, Hayrabolu kz. 10

Aristodel Ta!cı, Mürselli ve Milan #slâmlarınamezâlimde bulunan, Hora k. 30

Arkir Kâhyâ, ya$macı, Tekirda$ 7

Arkir Simo, Malkara kazâsına ba$lı #slâmhânelerini tahrîb ve ya$ma eden 34

Arkiros, Gölcük karyesi, "arköy'de halkazulmeden, Edirne 21

Arkiryadi, Bulgar istîlâsı esnâsında #slâmlarahakâret ve liman dâ’iresine Yunan bayra$ıçeken, Mürefte ks. 29

Armudlu nahiyesi, Gemlik kz.122, 197, 203,204, 219, 223

Arnavud 308, 309, 311

Arnavud Ali Bey, habsedilen ve i!kence netîcesivefât edenlerden, Çorlu kz. 179, 262, 266

Arnavud Ali, Yunan askerleri tarafından i!kenceyapılan, Tav!ancıl 171

Arnavud Davud, zevcesine Yunanlılar tarafındantecavüz edilen, Yalova 120

Arnavud Hacı, Yunanlılarla çarpı!ırkenyaralanan 228

Arnavud #brahim, #lbasanlı, Pınarca Muhtarı 286

Arnavud #brahim, zevcesi ve çocu$u Aydın'ıni!gali sırasında !ehid olan 75

Ar!alos bint-i Serayik, Orhangazi muhacirlerineait e!yaları çalan 291

Arzular karyesi, Aydın 61, 64, 150Âsaf, Sandalcı, Yunanlılarca katledilen, Kumla

k., Gemlik kz.220

Asetin 308, 309, 311

Asım, Yunanlılar tarafından tutuklanan, Aydın53

Asiye, Halil kerîmesi, ırzına tasallut edilen,Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Asker Berbero$lu, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75

Asmakaya, Vize 13

Asmi Horola, Milan ve Mürselli #sâm köyleriniya$ma, tahrîb ve ahâliyi tehdîd eden 32

Asmitoz Dimitraki, silahlı olarak #slâmlarınhânelerini tahrîb ve ya$ma eden, Mürefteks. 29

Asya-yı Sugrâ 177, 281

A!a$ıbaltaköy karyesi, Aydın 64

A!â’ir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi60, 87, 299

Atacı, Yunanlılarca katledilen, #nanlar karyesi200

Atca nahiyesi, Nazilli 42, 47, 145, 146

Atina 90, 257, 280

Avcı Giryako, Silahlı olarak #slâm hânelerinitahrîb ve ya$ma eden, Kersiye[Ker-es–se]karyesi, Edirne 30

Avcılar karyesi, Tekirda$ 7

Avni, Ke!an Meclis-i #dâre A‘zâsı 37

Avrupa 225, 245

— Düvel-i Mu‘azzaması 244

— Konferansı 46

— matbu‘âtı 224

—lıların yardımı 111

Av!a adası 241

Ayân, Seydi'nin o$lu, Seyido$lu Çiftli$i'nden,Yunanlılarca öldürülen, Salihli kz. 59

Ayana karyesi, #nöz kz. 13

Ayasuluk 62

Aydın 42, 43, 44, 45, 49, 50, 51, 53, 54, 55, 56,57, 61, 62, 63, 66, 67, 68, 69, 72, 73, 76,

77, 81, 142, 147, 148, 149, 150, 243, 313— cebhesi 82

— Mutasarrıflı$ı 61, 62, 73

— ovası 68

— taburu 147, 149

Aydıncık nâhiyesi, Erdek 161, 162

Aydos kazası 297

Ay!e, Ahmed'in zevcesi, tehdîd ve i!kence ilemal ve e!yaları gasbedilen 234



317

Ay!e, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan 75

Ay!e, Ba$cı Yusuf o$lu Ali'nin zevcesi, ırzınatecavüz edilen Mallıköy k. 234

Ay!e, Dereli Mehmed'in karısı, !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Ay!e, #smail o$lu Uzun Mehmed A$a kerîmesi,Yunan taarruzuna u$rayanlardan, Çakmak(Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Ay!e, muhâcir kerîmesi, 10 ya!larında,

Yunanlılarca cerhedilen, Nazilli 147Ay!e,Osman zevcesi, Gemlik ile Kumla arasında

katledilen 221

Ay!e, Yunanlılarca ırzına tasallut edilen, Kapaklık., Gemlik kz. 221

Ay!ebacı karyesi, Balıkesir 164, 173

Ayvacık 153, 154, 155, 162, 273, 286

Ayvalık kazası, 313

— cephesi 81

Ayvaz, ya$macı ve gaspçı, Edirne 9, 18

Aziz A$a kızı, Dedea$aç'ta, ırzına tecavüz edilen

9Aziz b. Osman, Orhangazi muhacirlerinden 291

Aziz #shak Mehmed, Satılmı! karyesiahâlîsinden, Balıkesir 164

Aziz, #smail o$lu, Yunanlılar tarafından soyulanve dövülen, Yalova 207

Aziz, Ramazan o$lu, Kocapınar k., Balıkesir 164

Aziziye kazası, Karahisâr-ı Sâhip Livâsı 313

Aziziye, Ku!adası yakınlarında 63

— istasyonu 43

Aznavur [Anzavur] (Pa!a), Çerkes 168

Bâb-ı Hilâfet 275

Bâb-ı Âlî 218, 271

Babaeski kazâsı, Edirne 23, 179

Baco Arkir, #slâm hânelerini tahrîb ve ya$maeden, Hora k. 30

Bademe [Bademiye] karyesi Ödemi! kz. 73

Bagon, Dimitri o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahla saldıran ve haneleriya$malayan 32

Ba$çecik, #zmit 259

Ba$çeli karyesi, Ezine kz. 272, 273

Bahadırlı, Biga kz. 235

Bahri efendi, jandarma zâbitânından, Silivri 155

Bahriye, Yunanlıların tecavüzüne u$rayan, Balya278

Bakırca karyesi, Çorlu 304

Bâki, Nazilli kâ’im-i makâmı 48

Bakla karyesi, Aydın 147

Baklacık karyesi, Aydın 150

Bala! Labadaryo, silah zoruyla #slâmlara hakâreteden ve ya$macılık yapan, Mürefte ks. 29

Balatcık karyesi, Aydın 53, 62, 64, 149

Balıkesir 102, 104, 105, 106, 107, 111, 151, 152,154, 159, 164, 165, 166, 243, 313

— Jandarma Alayı 112

— Yunan Kumandanlı$ı 164

Balkan Harbi 3, 5, 6, 17, 21, 22, 23, 24, 26, 28,35

Balta Mehmed A$a, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik 96

Baltaköy karyesi, Aydın 57, 62

Balya kasabası, Balıkesir 278

Bandırma 104, 105, 106, 107, 108, 112, 130,152, 161, 162, 163, 165, 166, 167, 173,292, 293

— Ermeni kilisesi 167

— Yunan #!gâl Kumandanlı$ı 160, 166— Yunan merkez kumandanı 140

Barçın karyesi, Yeni!ehir kz. 170

Baskın, #nöz 12

Bayırköy karyesi, Orhangazi kz. 114, 170

Bayram Ali, Yunanlılarca vah!iyâne suretdeöldürülen, Karakiraz k., Kandıra 200



318

Bayram, Mehmed o$lu, hayvanları Yunanlılartarafından gasbedilen, Ortamandıra k.,Balıkesir 151, 164

Bayram "akir, Bozviran k., Balıkesir 164, 172

Bayramiç 130, 142, 154, 162, 180, 181, 217,228, 230, 273, 286, 294, 313

— Ahz-ı Asker "u‘be Riyâseti 285

— Hıristiyan sivil ahâlîsi 286

— jandarma takımı kumandanı 162

— Yunan kumandanı 216, 230, 231

Behar, Çoban, #slâm ahâliyi öldüren Rumlardan,Edirne 9, 8

Behçet Bey, zevcesi Rumlar tarafından tecavüzeu$rayan ve katledilen, Edirne 9

Behçet, Orhangazi e!rafından 193

Behrâm Re’îs mahallesi, Tekfurda$ı 306

Behrâm Re’îs Mescid-i "erîfi, Tekfurda$ı 306

Bekâr #zzet, Yunanlılar tarafından katledilen,Karacaali k. 222

Bekir A$a, Umurbey k., Gemlik kz. 94

Bekir, Arnavud Rüstem o$lu, De!tban, Yunanaskerlerince katledilen, Kurudere k., Nifkz., #zmir 136

Bekir Çavu!, evi yakılan, Kocadere k., Yalova289

Bekir efendi, Hacı Ömer'in, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınanUmurbey k., Gemlik kz. 97

Bekir efendi, Yunanlılarca darbedilen, Bursa 138

Bekir #smail, Bigadiçli, Yunan askerleritarafından paraları gasbolunan, Balıkesir165

Bekir, Mehmed o$lu, Bekirli ve civârı Rumahâlîsi tarafından katledilen, Edirne 26

Bekir, Molla Abdurrahman o$lu, Rumlartarafından !ehid edilen, Edirne 27

Bekir, Osman o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Bekir, Semadirekli, Rumlar tarafından !ehidedilen, #nöz kz. 28

Bekirli karyesi, Edirne 26

Bekirlice karyesi, Nazilli 47

Belgrad karyesi, Çatalca 299

Belyen Vapuru, Fransız bandıralı 290, 291

Bereketli karyesi, Nazilli 47

Bergama kazâsı 39, 145

Bergos, Ezine kz. 271

Be!pınar karyesi, Çine 62

Bevvâb Mehmed Bey mahallesi, Tekfurda$ı 306

Bevvâb Mehmed Bey Mescid-i "erîfi,Tekfurda$ı 306

Beygör(?) (Beyköy) karyesi, Aydın 62, 64

Beykoz 130

Beyköyü karyesi, Ke!an 24

Beylikmer‘a karyesi, Ke!an 24

Beypınar karyesi, Yeni!ehir kz., Bursa 128, 170

Beytullah, Hayreddin o$lu, Yunanlılarlaçarpı!ırken !ehid dü!en, Çanpazar k. 228

Bezdegüme karyesi, Ödemi! 84

Biga 141, 154, 162, 167, 217, 228, 230, 231,235, 313

— Kâ’im-i makâmlı$ı 153

— Yunan i!gâl kumandanı 216, 227, 230

Bigados 287

Bigalı kasabası, Gelibolu sn. 304

Bilal, o$lu sopalarla !ehit edilen, Yalova 125

Bilal, Rumlar tarafından katledilen, Hayrabolu11

Birgi karyesi, Ödemi! 73, 136

Bi!kin(?) Hacıismail karyesi, Kandıra 200

Bo$azlar 130

Bolvadin kazası, Karahisâr-ı Sâhip Livâsı 313

Borlu nahiyesi, Demirci 100

Bosna karyesi, Ada n., Havsa 5

Bo!nak 308, 309, 311

Bo!nak Yusuf, Yunanlılarca katledilen, Kumlak., Gemlik kz. 220

Boyalık karyesi, Çatalca 299



319

Bozdo$an, Aydın 68, 69

Bozhâne karyesi, Beykoz kz. 183

Bozili karyesi, Ezine kz. 272

Bozköy karyesi, Demirci ks. 100

Bozüyük, Bilecik 284

Bozviran karyesi, Balıkesir 172

Buldan kazası, Denizli 284


Bulgar(lar) 11, 12, 18, 22, 23, 27, 234, 263

— ahâlîsi 8

— askeri 6, 7, 8, 10, 21, 27, 28, 20

— çeteleri 267

— e!kıyâsı 14, 15

— hudûdu 297

— istîlâsı 28, 29, 31

— karagolları 25

— komiteleri 9, 18, 24

— orduları 5, 6, 20, 24

— ordusu kumandanı 5— parası 19

Bulgaristan 11, 195, 196, 264, 296, 297

Bulgucu Vaso, ahâliden harâç isteyen,Küçükkumla k., Gemlik kz. 206

Bulgur karyesi, "arköy 11, 21

Burdur 81

Burhan karyesi, Yalova kz. 225

Bursa 102, 128, 138, 140, 158, 185, 225, 313

— ovası 128

Buruncuk karyesi, Menemen kz. 136

Buruneren karyesi, Akhisar kz. 145

Bülbül Hâtun mahallesi, Edirne 18

Büyük Manika karyesi, Saray kz. 298

Büyük Menderes nehri 72

Büyükkadifeköy, Tire kz. 150

Büyükyassıoba karyesi, #nöz kz. Edirne 12, 28

Cafer Tayyar Bey (Pa!a) 195

Canbaz Mitro, silahlı olarak #slâmların hânelerinitahrîb ve ya$ma eden, Mürefte ks. 29

Cebanköy[Cihan](?) karyesi, Orhangazi kz. 225

Cebecio$lu karyesi, Kandıra kz. 200

Cedelik(?) karyesi, Orhangazi kz. 225

Cedîd nahiyesi, Orhangazi kz. 116, 117, 156

— müdîri 115, 117

Cefervilo, Dimitro o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahla taarruz edip haneleriniya$malayan 31

Celâl, #talya tebe‘asından, Manifatura Tüccârı168

Cemal Bey, Gemlik Belediye Re’îsi, 213, 214

Cemal Efendi, Bi!kin(?) Hacı #smailkaryesinden, Yunanlılarca katledilen 200

Cemal, Misak o$lu, jandarma neferi,Yunanlılarca katledilen, Ek!idere k.,Gönen 170

Cemal, Yunanlılar tarafından yaralanan, Denizli

k., Gebze kz. 171Cemil, Mülâzım-ı Evvel, Yunanlılarca Edirne

Tevkifhânesinden Milas'a sevkedilen 265

Centi Vasil, Mürselli ve Milan köylerinde #slâmhânelerini tahrîb ve ya$ma eden, Hora k.30

Cevâd, Edirne e!râfından, EdirneTevkifhânesi'nden Milas'asevkedilenlerden 265

Cihanköy, Orhangazi kz. 239

Cündar(?), Bakkal, Aydın'ın i!gali sırasında ikikerimesiyle beraber !ehid olan 75

Ça$ı! karyesi, Balıkesir 151, 165, 173

Çakır Dimitri, Filib o$lu, "arköy'de #slâm ahâliyikatleden 11, 21

Çakırbeyli karyesi, Aydın 64

Çakırlı karyesi, Orhangazi kz. 121, 122, 239

Çakmak karyesi, Gönen kz. 170

Çal kazası, Denizli 71



321

Çolak Mustafa, Tatari köyünden, Vize 268

Çolak Ramazan, Yunanlılar tarafındankatledilen, Çiçekli k., Mamûre n.,Bayramiç kz. 294

Çomaklı Da$ı, Gördos[Gördes] 243

Çorlu 166, 266, 286, 287, 304

Çubuklu 201, 240

— iskelesi 240

Çukurköy, Yalova 133

Da$adca [Da$aca] köyü, Biga kz. 234

Da$balbasaköy [Da$baltaköy], Aydın 64

Da$icarı(?) karyesi, Aydın 61

Dâhiliye Nâzırı Vekîli 133, 210, 237

Dâhiliye Nezâret-i Celîlesi 26, 46, 49, 57, 61, 62,67, 68, 71, 74, 76, 118, 128, 129, 175,192, 197, 210, 215, 256, 260, 269, 270,271, 289, 292, 294, 297, 302, 304

Dallıca, Nazilli kz., Aydın 47

Danamandıra karyesi, Çatalca 299

Danı!man [Dani!mend] karyesi, Aydın 61, 64

Darıca, Gebze kz. 171

Dârü'l-eytam, Tekfurda$ı 306

Dârü’l-hilâfe U!âk Medresesi 280

Davud, Ahmed o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,Eriklioba(Çakmak) k., Gönen kz.160

Dayekadın karyesi, Çatalca 299

Ded[e](?) karyesi, Ödemi! 76

Dede Hasan, Hüseyin o$lu,Korfakulübe k.,

Demirköy kz. 14

Dedea$aç, Edirne 9, 18, 286, 287

Dedecik karyesi, Tekirda$ 7

Deli Ay!e, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan 75

Deli Hüseyin, katl zanlısı, Katırlı k., Ala!ehir kz.138

Deli #brahim, Rumlar tarafından !ehid edilen,#nöz kz. 28

Deli Yorgi, Bulgar istilâsı esnâsında Yörgüç veYaya karyelerini ya$ma ve hâneleri tahrîbeden, #sterne k. 31

Delice Mehmed, Ke!an'da feci !ekilde katledilen24

Deliler karyesi, Balya 278

Dellâllar karyesi, Nazilli 47

Demira$ası [Emira$ası] karyesi, Aydın 57

Demirci kazası, Kütahya 313

Demirci ks. Manisa 99, 100, 243, 258

Demirci Mehmed Efe, Aydın ve havâlîsi Kuvâ-yıMilliyye Umum Kumandanı 77, 78, 81

Demirci nahiyesi, Malkara 6

Demirci Usta, Hüseyin o$lu, hanesinden mal vee!yaları çalınan, Pazar k., Ezine kz. 250

Demirköy, Edirne 14, 15

Demirköy karyesi, Aydın 150

Deniz-Fransız Zabıtası Kumandanlı$ı 291

Deniz-#ngiliz Zâbıtası Kumandanlı$ı 290, 291

Denizli 50, 56, 63, 64, 68, 69, 71, 77, 81

— Mutasarrıflı$ı, 38, 53, 55

Denizli karyesi, Gebze 171

Derbend (Dervent ?) bo$az, 16, 36, 37

Derbend köyü, Bursa 128

Dereköy karyesi, Aydın 62

Dereköy karyesi, Yalova kz. 225, 234, 239

Derince, #zmit 141

Dersa‘âdet 108, 119, 122, 134, 198, 208, 209,211, 218, 226, 247, 248, 270, 289, 302

— Merkez Kumandanlı$ı 210, 241

— Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi 193— Telgraf Muhâberât-ı Umûmiyye

Ba!kitâbeti 213

Dervi! Ali, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan74

Dervi! Bey, Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179

Develi mahallesi, Akhisar kz. 144

Dîvane(?) #lyas karyesi, Havsa 5



322

Dibekdere karyesi, Salihli 58, 59

Dimitraki, Lolo Istrati o$lu, silahlı olarak #slâmhânelerini tahrîb ve ya$malayan,Platnozdan 29

Dimitri, Ba$çevan, #slâmlar aleyhine faaliyettebulunan, #zmir 148

Dimitri, Fosaki o$lu, #slâm ahâliyi katl vemallarını ya$ma eden, Hayrabolu 10

Dimitri, Kahveci, ya$macı ve gaspda bulunan,Edirne 9

Dimitri, Karanfil o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahlı olarak ta‘arruzda bulunan31

Dimitri, Nalband, o$lu Kula askerî kı!lasındane!ya çalan 8

Dimitri Paloço, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahla saldıran ve haneleriya$malayan 31

Dimitri Tavlaryo, Milan ve Mürselli #slâmköylerine silahla saldıran ve haneleriya$malayan 33

Dimitri Teodo!, Mürselli ve Milan hanelerini

Tahrip ve ya$ma eden, Hora k. 30Dimitri veled-i Yasef, Bursa camii'ne ait halıları

çalan 290

Dimitri, Yunan kumandanı, Yalova 119, 120,141

Dimitri Zafiraki Bora, Milan ve Mürselli #slâmköylerine ya$ma ve tahrîbde bulunan 33

Dimitro, Kara Nikoli o$lu, #slâm ahaliyi katl vemallarını ya$malayan, Edirne 9

Dimitro veled-i Hristo, para ve hayvan gasbeden,Edirne 8

Dimitro, Kısa, ırz dü!manı, katil ve ya$macı,

Ke!an, 23Dimo, Papas, Müslümanları katleden, #shaklı

k.11

Dimosten Samakovlu, Mürselli ve Milan#slâmlarını katl ve hanelerini ya$malayan,Hora k. 30

Dinar kazası, Karahisâr-ı Sâhip Livâsı 313

Di!budak karyesi, Ke!an 24

Dobruca karyesi, Yeni!ehir 170

Do$anca karyesi, Havsa 5, 22, 23, 263, 299

Do$ancı çiftli$i, "arköy 11, 21

Do$ancılar, Biga 235

Dökiren [Dö$üdüren] karyesi, Kandıra kz. 200

Dönme Mehmed, hapishâne firârîlerinden, Ezine162

Dörtköy karyesi, Aydın 64

Dragaman [Dragoman], Muhtar, ırz dü!manı,

katil ve ya$macı, Ke!an 23Dudullu 240, 241

Duralı istikâmeti, Biga 235

Durmu! Ali, Çulluo$lu, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Durmu!, Sütcü, zevcesi Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Dursun Efendi, Umurbey k., Gemlik kz. 94

Dursunbey kazası, Kütahya 313

Dutluca karyesi, Orhangazi kz. 121, 225, 239

Dümrek karyesi, Ezine 175, 181

Düvel-i #‘tilâfiyye/Mü’telife 64, 102, 184, 237,246

— Fevka'l-âde Komiserlikleri 79

— mümessilleri 40, 59, 68, 197, 209, 211

— me’mûrîn-i siyâsiyye ve askeriyyesi 211

— polisi 203

— Tahkîk Hey’eti 226, 240, 305

— zâbitânı 106, 259

Düvel-i Mu‘azzama 3, 39, 69, 77, 107, 108, 111

— mümessilleri 61, 198— zâbitânı 107

Düvel-i Müttefika 40Düyûn-ı Umûmiyye 103, 247

— müdîri 248

— ve Reji idâreleri 192, 193

Eceabad kazası, Gelibolu 26

Edhem bkz. Çerkes Edhem



323

Edhem, Mustafa o$lu, Rumlar tarafındankatledilen, Edirne 5

Edhem, Orhangazi e!rafından 193

Edhem A$a, muhtar, Yunan askerleri tarafındancerhedilen, Gebze 171

Edhem Pa!a Oteli, Yeni!ehir 170

Edhem, "ahin o$lu, Rumlar tarafından darb vei!kence edilen, Tav!ancıl 171

Edib Efendi, Hüdâvendigâr vilâyetinde #stînâfMahkemesi a‘zâ mülâzımlarından 138,139

Edibe Hanım, Edirne'den #stanbul'a gelirkensaldırıya u$rayan 265

Edirne 5, 8, 9, 10, 12, 18, 19, 20, 138, 178, 179,262, 263, 265, 268, 287

— habshânesi 265, 267

Edremid 141, 142, 153, 154, 155, 162

— ahâlî-i #slâmiyyesi 289

— Posta ve Telgrafhânesi 141

Efrahim A$a, Muhtâr-ı evvel, Seymen k., Silivri

263E$riboz kazası., Kütahya 313

Ekerek karyesi, Aydın 61, 64

Eksamel 11, 21

Ek!idere karyesi, Gönen 170

Elçili karyesi, Edirne 19

Elenköylü[Elengutlu] karyesi, Aydın 62

Elez(?) karyesi, Aydın 150

Elif, e!râfdan Hacı Mahmud A$a'nın zevcesi,Dedea$aç Rumları tarafından tecâvüzeu$rayan 9, 18

Elif, Yunan taarruzuna u$rayanlardan, Çakmak(Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Elma mevki‘i, Demirköy 14

Elmalık karyesi, Yalova 122, 126

Elmas, E!ref kerîmesi, Gemlik ile Kumlaarasında Yunanlılarca katledilen 222

Elmas, Hüseyin zevcesi, Yunanlılarca yaralanan,Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Elmas, Murad zevcesi, Yunanlılarca Gemlik ileKumla arasında katledilen 221

Emetullah, katledilen, Bey k., Nazilli 147

Emîre, Memi! o$lu Süleyman zevcesi, Aydın'ıni!gali sırasında !ehid olan 75

Emin A$a, Gürcü, Ermeniler tarafındankaçırılan, Umurbey k., Orhangazi kz. 113

Emin Bey, Nahiye Müdürü, Nazilli 149

Emin Bey, Operatör, Bursa meb‘ûsu 102

Emin Bey, sâbık Defterdâr, Yunanlılar tarafındano$lu ile beraber tutuklanan, Edirne 179

Emin Çavu!, rejî kolcusu, Rumlar tarafındankatledilen, Edirne 9

Emin Hoca, Sinan o$lu, Yunanlılarca hayvanlarıgasbedilen, Kolfaköy, Biga kz. 232

Emin, #smail o$lu, Yunan askerlerince para vee!yaları çalınan, Kocayayla k., Biga kz.234

Emin, #zzet o$lu, habsedilen ve i!kence netîcesivefât edenlerden, Çorlu kz. 266

Emin Mustafa, Yunan askerleri tarafındandarbedilen, Bozviran k., Balıkesir 164,172

Emin, Tüccâr, Yunanlılar tarafından habsedilen,Çorlu 262

Emin, Yunanlılar tarafından sopalarla !ehitedilen, Yalova 125

Emine, Ali Hoca'nın vâlidesi, Yunanlılartarafından katledilen, Karacaali k. 223

Emine, Düyûn-ı Umûmiyye kantarcısı SafvetEfendi kızı, Dedea$aç Rumları tarafındantecâvüze u$rayan 9, 18

Emine, Hacı Nuri zevcesi, Yunan kumandanınınberaberinde götürerek Gemlik ile Kumlaarasında katletti$i 221

Emine, Hüseyin zevcesi, Yunanlılarca katledilen,Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Emine, Kara Ahmed zevcesi, Yunanlılarcakatledilen, Kapaklı k., Gemlik 220

Emine, Mahmud kerîmesi, Yunanlılarcayaralanan, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Emine, Murad kerîmesi, Yunanlılarca ırzınata‘arruz edilen, Karacaali k., Gemlik kz.219, 221, 222



324

Emir efendi, habsedilen ve i!kence netîcesi vefâtedenlerden, Çorlu kz. 266

Emira$ası (Emirasi?) karyesi, Aydın 62, 64

Emirli karyesi, Ada n., Havsa 5

Emirli karyesi, Aydın 150

Emme Osman, Yunanlı askerler tarafından parave e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlik95

Emniyet-i Umûmiyye Müdîriyeti 178, 194, 195

Emniyyet-i Umûmiyye Müfetti!li$i 212

Engüre ba$ı, Dersaadet 240

Engüre karyesi, Yalova kz. 150, 225

Enver Efendi, Yunanlı askerler tarafından parave e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlikkz. 95

Enver, Kırkkilise divan-ı harbince idamamahkum edilen 194

Enver, Yazıcızâde, Ulemâdan 255

Erdek 104, 108, 109, 112, 130, 141, 153, 160,161, 167, 173, 241, 248

Erenköy karyesi, Ezine 181

Erikli karyesi, Aydın 53, 62, 64, 148, 149, 150

Erikli karyesi, Ke!an 24

Eriklioba (Çakmak) karyesi, Gönen kz. 160

Ermeni(ler) 54, 94, 100, 101, 102, 113, 114,115, 116, 117, 124, 145, 151, 155, 156,157, 167, 168, 198, 213, 225, 260, 262

— çeteleri 114, 115, 133, 170, 191, 200, 225,237

— gencleri 213

— Gregoryen 308, 310

— Katolik 308, 310— komiteleri 201

— köyleri 114, 116, 133, 156, 157

— Ortodoks 308, 310

— Protestan 308, 310

— süvârîsi, 116, 156

Ertu$rul Livâsı 313

Esad Efendi, Mülâzım-ı Sânî, Kırka$aç jandarmakumandanlı$ına tayin edilen 111

Esad, Narlılı, kerîmesi ırzına ta‘arruz edilen,Karacaali k, Gemlik kz. 219, 222

Esedce karyesi, #psala 22

Esediye karyesi, Gemlik kz. 239

Esendik, "arköy 11, 21

Eski!ehir Livâsı 313

Eski!ehir ve Afyonkarahisar muhârebâtı 257

Esma, Fıstıkçı kızı, Aydın'ın i!gali sırasında

!ehid olan 75Esma, Rum e!kıyâsınca a$ır !ekilde yaralanan,

Vize 13

Estelyano, Sevdalı o$lu, e!kıyâ, Erdek 161

Eston, Yüzba!ı, Yunan mezalimini tahkik için#tilaf devletlerince görevlendirilen heyetteyaver 237, 238

e!kıyâ (lar) 13, 14, 15, 16, 48, 53, 162, 163, 167

— pusuları 15, 167

—ya yataklık 162

E!me, Manisa 280

E!ref A$a, Yunanlılar tarafından darbedilen,Gebze 171

E!ref, Hüseyin o$lu, Demirköy Jandarma bölü$üefrâdından, katledilen 15

E!ref, Rumlar tarafından katledilen, Hayrabolu11

Evrencik karyesi, Vize 12, 13, 14

Eyindiz(?) karyesi, Aydın 61

Eymir karyesi, Aydın 62

Eyüb A$a, Mu$lalı, o$lu Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Eyüb A$a, Yunan kumandanlı$ınca aranan,

Tav!anlı k., Gebze kz. 182Eyüb Efendi, Yunanlılar tarafından tutuklanan,

Edirne 179

Eyüb, Hacı bekirler k. 229

Eyüb, Lülebergos Müftîsi, Yunanlılarca idamamahkum edilen 194, 195, 263

Eyüb, Yunanlılar tarafından darbedilen, Gebzekz. 171



325

Ezine 130, 142, 154, 162, 163, 169, 175, 180,181, 217, 249, 271, 272, 273, 274, 286,294, 295, 313

—Ahz-ı Asker "u‘besi Dâ’iresi 295

— Hükûmet Tabâbeti 250

— #!gâl Kumandanlı$ı 162

— Jandarma Takımı Kumandanlı$ı 274, 295


Faik, Denizli Mutasarrıfı 38, 55

Faik Efendi, Hoca Hüseyin Efendi o$lu, Rumlartarafından habsedilen ve i!kence netîcesivefât eden, Çorlu kz. 266

Faik, Kahveci, Yunanlılarca tutuklanan,Çerkesköyü 262

Faik, Ka!lızâde, Yunanlılar tarafından soyulanve dövülen, Yalova 207

Falavko, zeytun fabrikası sâhiblerinden, Ayvacık155

Fata karyesi, Ödemi! 73, 76

Fatma, Ahmed o$lu zevcesi, Yunanlılarcayaralanan, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Fatma, Bulgar e!kıyası tarafından yaralanan,Demirköy 15

Fatma, Davulcu kızı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Fatma, Dedea$aç Rumları tarafından tecâvüzeu$rayan 9, 18

Fatma, Durmu! zevcesi, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Fatma, evi yakılan, Mustafabey k., Sart 144

Fatma Hanım, Gürcü Kadir zevcesi, Yunanlıaskerler tarafından para ve e!yalarıçalınan, Umurbey k., Gemlik kz. 97

Fatma, Kî !(?) kızı, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75

Fatma, Selöz Ermenileri tarafından alınıpgötürülen, Tutluca k., Orhaneli kz. 114

Fatma, Topalların kızı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Fehîm Bey, Yunanlılarca hanesinden para vee!yaları çalınan, Kolfaköy 232

Fenar karyesi, Silivri 155, 264

Ferhad Efendi, Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179

Ferid Pa!a 124

Feride, Yunan askerlerinin tecavüzüne u$rayan,Balya 278

Fethi Bey, Mustafa Pa!azâde, Yunanlılartarafından tutuklanan, Edirne 179

Fethiye Mektebi, Tekfurda$ı 306

Fevzi, Çatalca Mutasarrıfı 303, 304

Fevzi Efendi, Reji Me’mûru, habsedilen vei!kence netîcesi vefât edenlerden, Çorlukz. 262, 266

Fevzi, Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Reisi 284

Fevziye Hanım, Yunanlı askerler tarafından parave e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlikkz. 96

Feyz-i Hürriyet karyesi, Tekirda$ 6

Feyzi Efendi, Gâvûr #mâm namıyla bilinen,Yunanlılarca sevkedilen, Asmalı k., Bigakz. 163

Feyzi, Salihli Kâ’im-i makâmı 256

Feyzullah Çavu!, Muhtar, Yunan askerlerinindarbetti$i, Halaçlı k. 300

Feyzullah, Emin o$lu, Yunan askeri elbiseli!ahıslarca katledilen 164, 173

Feyzullah, Mehmed Emin o$lu, Yunanlılarcakatledilen, Ça$ı! k., Balıkesir 151

Fındıklı karyesi, Balya 278

Fıstıklı karyesi, Armudlu n. 203, 204, 205, 215,

239Fikri, Yunanlılarca darbedilen, Gebze 171

Fileanti, Kassâb, ya$macılık yapan, Edirne 9, 18

Firdevs Hanım, Sâlim Re’is zevcesi,Yunanlılarca i!kence edilen, Karakiraz k.,"ile kz.183

Foça 87, 143

— iskelesi 87




326

Fransa, 68

Fransız (lar) 44, 102, 103, 212, 240

— konsolos vekîli 67

— Müfrezesi Kumandanlı$ı 59

— Mümessilli$i 177

— sörleri 66, 67

— tüfengi 228

— zâbiti(ler)i 54

Frenk, #ngiliz Cenerali, Yunan mezalimini tahkikedecek heyetin ba!kanı 237

Fuad Efendi, Tahsildâr, Yunanlılarca öldürülen,Kurudere k., Nif kz., #zmir 136

Fuad Efendi, Evkâf Me’mûru, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik 97

Gacık karyesi, Yalova kz. 225

Galata karyesi, #nöz 12, 27

Galata vapuru, Seyr-i Sefâin #dâresi'nin 225Gâlib, Mülâzım-ı Evvel, Yunanlılarca tevkif

edilip Edremit'e gönderilen, Ayvacık 153,155

Ganoz karyesi, Edirne 31

Gara, Mülâzım, #ngiliz mümessili, Aydın 43

gayr-i Müslim 43, 44, 54, 67, 68, 116, 117, 119,124, 125, 128, 130, 141, 142, 167, 216,230,

Gayret vapuru, Seyr-i Sefâin #dâresi'nin 225

Gazhâne civârı, Tekfurda$ı 306

Gebe karyesi, Biga 174

Geçic karyesi, Gürün 157

Gedelek karyesi, Orhangazi kz. 193, 198, 238

Gedis çayı 52

Gedus kazası, Kütahya 142, 280, 313

Gekbuze (Gebze) 130, 134, 171, 172, 182

— #stasyonu 171

Gelibolu 21, 22

— Mutasarrıflı$ı 26

Gelibolu vapuru, Seyr-i Sefâin #dâresi'nin 225

Gemiç karyesi, Orhangazi 114

Gemlik 92, 93, 94, 113, 114, 115, 116, 119, 122,125, 126, 132, 151, 155, 157, 185, 191,192, 193, 197, 198, 203, 204, 205, 206,209, 213, 214, 215, 218, 219, 220, 222,225, 226, 237, 238, 240, 260, 302

— havâlîsi'nde Yunan mezâlim-ifevkâ'l-âdesi 212

— iskelesi 226— Tersânesi 302

— Yunan Kumandanlık Dâ’iresi 93

Geren karyesi, Foça 87

Geri, #sviçreli, Yunan mezâlimini tahkik içinKızılhaç adına gönderilen 238

Germencik karyesi, Aydın 53, 62, 64, 67, 69,149, 150

Gevzelidi Yorgi, #slâm kabristânı tahrîb eden,Edirne 8

Geyikler kazası, Karahisâr-ı Sâhip Livâsı 313

Geyikli karyesi, Ezine 271Gilber, Yunan mezâlimini tahkik eden heyet

üyesi 104, 105, 106, 107, 108, 111, 112

Gorna[Korna] karyesi, "ile 183

Gozine, Kalye o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahla saldıran 32

Gökçedere karyesi, Yalova 127, 239

Gölcük 128, 232

Gölhisar karyesi, Aydın 57

Gönen 153, 165, 167, 173

Gördos [Gördes] 243, 244, 246, 251, 254, 256,257, 258, 313

Gözdik[?] karyesi, Aydın 150

Gözsüz karyesi, Malkara 16

Grebone karyesi, Ke!an kz. 36

Gurebâ Hastahânesi, Bursa 114

Gülhanım, Hur!id zevcesi, Yunan askerlerincekatledilen, Karacaali k., Gemlik kz. 223

Güllü, Narlılı ,Yunanlılarca katledilen Karacaalik., Gemlik kz. 223

Güllük karyesi, Yalova kz. 192, 239



327

Gülsüm, Ese o$lu Hüseyin zevcesi, hanesindenmal ve e!yaları çalınan, Ezine 250

Gülsüm, muhâcir, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 59, 74

Gümü! Yeniköyü, Söke kz. 275

Gümü!köy, Aydın 64

Gümü!pınar karyesi, Çatalca kz. 299

Güngörmez karyesi, Saray kz. 298, 299

Gürele[Gürle] karyesi, Orhangazi 114, 193

Habil Ahmed, Terzi Ahmed'in o$lu, Aydın'ıni!gali sırasında !ehit olan 74

Habil Efendi, köy hocası, Rumlar tarafından!ehid edilen, Edirne 27

Hacer, Arab Hasan'ın kerîmesi, ırzına tasallutedilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Hacer, Halil kerîmesi, Yunanlılarca ırzınatasallut edilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Hacer, Mahkeme-i "erî‘a Ba!kâtibi Hâfız

Mehmed Efendi'nin kızı, Yunanaskerlerinin tecavüzüne u$rayan, Demirciks. 99

Hacer, Mehmed Reis'in kerîmesi, ırzına tasallutedilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Hacer, Mehmed zevcesi, Yunanlılarca Gemlik ileKumla arasında be! çocu$u ile berâberkatledilen 221

Hacı Ahmed A$a, hâne ve anbarı Yunanlılarcayakılan, Hacıbekirler k., Bayramiç kz. 229

Hacı Ahmed, Alâ’iyeli, Tüccar, Yunanlılarcamallarına el konulan, U!ak 282

Hacı Ahmed, Ba!lamı!lı, kimli$i belirsizki!ilerce katledilen, Akhisar 253

Hacı Ahmed Efendi, Yunanlılarca haksız yereidama mahkum edilen, sonradan kurtulan,Lüleburgaz 194

Hacı Ahmed, maktul, Katırlı k., Ala!ehir kz. 138

Hacı Ahmed Mehmed, Keçeci, Yunanlılarca a$ırsurette yaralanan, Nazilli kz. 47

Hacı Ahmed, Na‘lband, zevcesi Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Hacı Ahmed, Rum ahali tarafından !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Hacı Aleko, Nalcı Panayot o$lu, ya$macı, Edirne8

Hacı Ali Efendi, Kiri!hâne ulemâsından, darb vecerh edilen, Edirne 10, 19

Hacı Ali karyesi, Aydın 62, 150

Hacı Ali, Türkmen, Aydın'ın i!gali sırasında üççocu$u !ehid olan 74

Hacı Anesti, Hacı Aleko o$lu, ya$macı, Edirne 8

Hacı Gâlib A$a, Yunan askerleri tarafından parave e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlikkz. 94, 97

Hacı Gökgöz, Yunanlılarca malları yakılan,Yeni!ehir kz. 170

Hacı Hâfız, Yunanlılarca alınıpgötürülen,Yeniköy k., Ödemi! 85

Hacı Halil, "erif o$lu, Yunan askerleri tarafındandövülerek öldürülen, Karacebi! k.,Balıkesir 152

Hacı Hamdi, Yunanlılarca cerhedilen, Nazilli kz.

47, 147

Hacı Hanım, Cebeci Ahmed Efendi vâlidesi,Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan 74

Hacı Hasan, Arabacı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Hacı Hasan Efendi, Telgraf Me'mûru, Bulgarlartarafından katledilen, Sultaniçe k., #nöz 12,27

Hacı Hasan, Yunanlılarca kur!una dizilen,Dellallar k., Nazilli 47, 147

Hacı Hüseyin A$a, Rumlar tarafından cebrenzahîresi gasbedilen, Hayrabolu kz. 10

Hacı Hüseyin, Er o$lu, Yunanlılarca kur!unadizilen, Nazilli kz. 47

Hacı Hüseyin, Fettah o$lu, katledilen, Karacaalik. 222

Hacı Hüseyin karyesi, Balya kz. 278

Hacı Hüsni Efendi, Kestanbol karyesi e!râfındanolup Ezine'de ikâmet eden 274

Hacı #brahim, Bakkal, evinden para, mal vee!yaları gasbedilen, Gölcük kz. 236



328

Hacı #brahim Efendi, Nazilli tüccârânından,Yunanlılardan i!kence gören 47, 146

Hacı #brahim, Yunan askerleri tarafındankatledilen, Ödemi! ks. 85

Hacı #lyas karyesi, Ödemi! ks. 83, 85

Hacı #sa mahâllesi, Tekfurda$ı 306

Hacı Kasım karyesi, Kal‘a-i Sultâniyye 230

Hacı Keprit, Fıçıcı, Kadî o$lu Mehmed A$a'yıkatletmek isteyen, Kızılmescid m., Edirne19

Hacı Laz, evinden para, mal ve e!yalarıgasbedilen, Biga kz. 235

Hacı Mahmud Efendi, Tüccâr, yunanlılartarafından kur!una dizilen, Nazilli kz. 47,147

Hacı Mahmud,Ömer o$lu, Dereköylü, Bigadolaylarındaki Yunan zulmü hakkındaifade veren, 234

Hacı Mehmed A$a, Yunanlılar tarafındandarbedilen, Gebze kz. 182

Hacı Mehmed Efendi, Mûytâb, evine girilen ve

e!yaları çalınan, Nâ’ib Çelebi m., Edirne9, 18

Hacı Mehmed, Rumlar tarafından katlolunan,Ma[s]harahasan k., Bursa 159

Hacı Mehmed, Tahsildâr, Yunanlılarcaöldürülen, Karacaali k. 222

Hacı Mehmed, Uzun #brahim'in, katledilen,Karacaali k. 223

Hacı Mustafa Efendi, Söke'de e!râftan, E$inli,mallarına Yunanlılar tarafından el konulan275

Hacı Mustafa efendi, Yunanlılarca alınıp

götürülen, Yeniköy k., Ödemi! kz. 85

Hacı Osman A$a, Kızılköy Muhtârı, Yunanaskerleri tarafından yakalanan Ezine kz.273

Hacı Osman kalfa, Yunanlılar tarafındanhabsedilen ve i!kence netîcesi vefât eden,Çorlu kz. 266

Hacı Osman obası karyesi, Aydın 64

Hacı Ömer A$a, Yorgancı o$lu, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Hacı Polo, #stanbullu, mahallî i!gâlkumandanlı$ı müfreze kâtipli$indemüstahdem, Gönen kz. 165

Hacı Râif, Bezzâz, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik kz. 96

Hacı Ra!id, Beyli karyesi Ermenilerince parası

gasbedilip, öldürülen, Çeltikçi k.,Orhangazi kz. 113

Hacı Ra!id çe!mesi, Balıkesir 151, 165

Hacı Safvet Efendi, Yunanlılarca haksız yerehapsedilen, Lüleburgaz kz. 195

Hacı Salih Efendi, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Hacı Sâlim A$a, Ermeniler tarafından kaçırılan,Akharim k., Orhangazi kz.116, 157

Hacı Sâlim o$lu, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75

Hacı Sarrâf mahallesi, Edirne 18

Hacı Süleyman o$lu, Yunanlılarca parasıgasbedilip öldürülen, Yenice k., Ödemi! kz. 85

Hacı Süleyman, zevcesi Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Hacı "ükrü, Kuvâ-yı Milliyye Kumandanı 73

Hacıbekirler karyesi, Bayramiç kz. 217, 228, 230

Hacıkasım karyesi, Bayramiç kz. 217

Hacıkürtler(?), Aydın 64

Hacılar karyesi, Aydın 47, 147

Hacırahmanlı karyesi, Akhisar kz. 90, 145

Hadımköy, Çatalca 35, 265— Divân-ı Harbi 157

—#rtibat Zâbitli$i 179

Hadice, Ali kerimesi, Yunanlılarca Gemlik ileKumla arasında katledilen 221

Hadice, Bekir kızı, Yunanlılarca Gemlik ileKumla arasında katledilen 222



329

Hadice, Hacı Mustafa'nın zevcesi, Yunanaskerlerince ırzına tasallut edilen, Madenlik., Bursa 150

Hadice, Mer‘akuyu mahallesinden, ırzınatecavüz edilen, Yalova 120

Hadice, Süleyman zevcesi, Yunanlılarcaöldürülen, Latîfe k, Gemlik kz. 219

Hâfız Ahmed, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Hâfız Ali Bayram, Kaygar(?) o$lu, Aydın'ıni!gali sırasında !ehid olan 74

Hâfız Ali, Gebze kz. 182

Hâfız Cemal Efendi, Mandıralı, öldürülen, malve mülkleri müsadere edilen 196, 263

Hâfız Efendi, Re!âdiye'de "eyh "erefeddinEfendi'nin dâmâdı, ailesi kaybolan,Orhangazi 116, 156

Hâfız Emin, Çalıklı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Hâfız Emin Hayri, Gelibolulu, EdirneTevkifhânesinde 265

Hâfız Halil, Yunanlılarca tevkif edilip Milasadasına sürülen, Kırkkilise kz. 195, 263

Hâfız Hasan, Gemlik'e tehcir edilirken katledilen222

Hâfız Hüseyin Efendi, Aydın'ın i!gali sırasındaailesinden dört ki!iyle beraber !ehid olan,74

Hâfız Hüseyin, sâbık Belediye Re’îsi, EdirneTevkifhânesinde 265

Hâfız Hüsni, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan74

Hâfız Hüsni Efendi, Tüccar, Marmara adasıahâlîsinden, Arablar karyesinin Rumlar

tarafından i!galini bildiren 241Hâfız Mehmed, Akhisâr Belediye Re’îsi 255

Hâfız Mehmed Efendi, Belediye Re’îsi, Atça 145

Hâfız Mehmed Efendi, Hacı Caferzâde, evindesilah bulundu$u iddiasıyla tutuklanan vekur!una dizilen, Nazilli kz. 47

Hâfız Mehmed Efendi, Mahkeme-i "erî‘aBa!kâtibi, Demirci ks. 99

Hâfız Mehmed Efendi, Mülâzım Süleyman o$lu,#nöz liman reisi, Rumlar tarafından !ehidedilen, Sultaniçe k., #nöz 27

Hâfız Mehmed Efendi, Yahyaköy imamı,Yunanlılarca e!yaları gasbedilen, Biga kz.235

Hâfız Mehmed Said, Ulemâdan, Akhisar 41

Hâfız Râif Efendi, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,

Gemlik 95Hâfız Râkım Efendi, Eski Câmi‘ #mamı,

Yunanlılar tarafından tutuklanan, Edirne179

Hâfız Said Bey, Emin Efendizâde, Yunanlılarcahaksız yere hapsedilen, Lülebergos 195

Hâfız Sâlim Efendi, Bıçak tehdidiyle üzeriaranan, Elçili k., Edirne 19

Hâfız Süleyman, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Hâfız, Tepecikli o$lu, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Hâfız Tevfik, #mâm, Gebze 171Hakkı Bey, Edhem Bey o$lu, Umurbey k.,

Gemlik kz. 94

Hakkı Bey, Habsedilen ve i!kence netîcesi vefâteden, Çorlu kz. 266

Hakkı Efendi, Hacı Mehmed Efendizâde,Ovaköye!râfından, Edirne TevkifhânesindenMilas'a sevkedilen 265

Hakkı Efendi, Hudûd Takım Kumandanı,Demirköy kz. 14

Hakkı Efendi, Muallim, Demirköy kz. 14

Hakkı, Kabakcızâde, Yunan mezâlimi ile ilgili

dilekçe veren, Kumla-i Sagîr k. 204

Halaçlı karyesi, Çatalca kz. 299

Halid, Ali o$lu, Yunan askerlerince tevkif edilen,Balıkesir 151, 164

Halid Bey, Emîrzâde, habsedilen ve i!kencenetîcesi vefât eden, Çorlu kz. 266

Halid Efendi, Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179



330

Halid, Hacı Nuri zevcesi Emine'nin o$lu,Yunanlılarca katledilen 221

Halid, Kantarcıların, Yunanlılar tarafındantutuklanan, Edirne 179

Halid, Ka!lızâde Saido$lu, Yunanlılar tarafındansoyulan ve dövülen, Yalova kz. 207

Halid Pa!a, Manisalı, Yunan askerlerincekatledilen, Akhisar kz. 51, 52, 144

Halid Pehlivan, Kuvâ-yı Milliyye müfrezesi

kumandanlarından, Yunan müfrezesiniyenilgiye u$ratan 201

Halid, Saraylı, Yunanlılar tarafından tevkifedilen, Çerkesköyü 262

Halid, Yunanlılar tarafından tevkif edilen vesonra firar eden, Satılmı! k., Balıkesir 165

Halil A$a, Akçaköylü, !akîlerce parasıgasbedilen, Balıkesir 164

Halil A$a, Muhtâr-ı Sânî, Yunanlılara kar!ıkoyan, Pazar k., Ezine kz. 249, 250

Halil A$a, Yenice karyesi e!râfından, Yunanlılartarafından çiftli$i yakılıp darbolunan,

Demirci ks. 100Halil A$a, Yunanlılarca evine saldırılan,

Mallıköy k., Biga kz. 233

Halil, Ali o$lu, Yunan askerlerince darb vee!yaları çalınan, Eriklioba k., Gönen kz.160

Halil, Arab Hasan o$lu, !akî, Balıkesir 164

Halil b.Ali, Orhangazi muhacirlerinden, Rumlartarafından e!yaları çalınan 291

Halil Çavu!, #brahim o$lu, Yunanlılarca i!kenceedilen, Mallıköy, Biga kz. 234

Halil, Emin o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,

Çakmak (Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Halil, Eyüb o$lu Halil'in dâmâdı, Yunanaskerleri tarafından darbedilen, Pazar k.,Ezine kz. 249

Halil, habsedilen ve i!kence netîcesi vefât eden,Çorlu kz. 266

Halil, Halil o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,Çakmak (Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Halil, #brahim Çavu!'un, Yunan askerlerincedarb ve cerhedilen, Çan n. 227

Halil #brahim, Sarı Mehmed'in dâmâdı,Yunanlılarca hayvanı çalınan, Pazar k.,Ezine kz. 250

Halil #brahim, Yunanlılarca katledilen, Nazilli147

Halil #smail, Yunan askerleri tarafındandarbedilen, Bozviran k., Balıkesir 164,

172Halil, #stilâ sırasında katledilen, "arköy 11, 21

Halil, katl zanlısı, Yunanlılarca tevkifhanedencebren alınan 138

Halil, köy muhtarı, Yunan askerlerinini!kencesine maruz kalan, Telekler k.,Menemen 137

Halil, Mehmed Çavu!'un, zevcesi Yunantaarruzuna u$rayan, Orhangazi kz. 222

Halil, Molla Kanlı o$lu, biraderiyle birlikteYunanlılarca vah!i surette öldürülen,Tikenli k., Akhisar 253

Halil, Muhtar Veli Mehmed o$lu,Büyükkadifeköy k., Tire 150

Halil, Mustafa o$lu, haksız yere tevkif edilen,Akçaköyü, Balıkesir 164

Halil Necati, Arnavud Ahmed o$lu, Merkez jandarma süvârî efrâdından veKalkandelen muhâcirlerinden, Karesi kz.160

Halil, Osman o$lu, Yunan askerlerincedarbedilen, Pazar k., Ezine kz. 249

Halil, Ömer o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,Çakmak (Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Halil, Salih o$lu, Jandarma neferi, Yunanlılarcadarbolunan, Karabiga #skelesi 169

Halil, Salih o$lu,Yunanlılarca a$ır suretdeyaralanan, Çarıksız obası, Ezine kz. 273

Halil "evki, Yunanlılarca darbedilen, Bozvirank., Balıkesir 164, 172

Halil, Topal o$lu, Yunanlılarca evi yakılmakistenen, Pazar k., Ezine kz. 249

Halil Zeki, "ark Gazetesi sahibi, Nazilli 79



331

Halilili karyesi, Ezine kz. 162, 175

Halim, #sa o$lu, Yunanlılar tarafından katledilen,Hamidiye (Hamidler) k., Bursa 138

Halit Molla müfrezesi, Kuvâ-yı Milliyye'den,#zmit'te Yunanlılarla çarpı!an 201

Halvetî dergâhı, Tekfurda$ı 306

Hamamlı karyesi, Erdek kz. 172

Hamamlı nahiyesi, Bandırma kz. 107, 152

Hamdi, Davulcu Mehmed Ali Çavu!'un o$lu,Yunan askerlerince darbedilen, Çan n.,Biga kz. 227

Hamdi efendi, Da‘va Vekîli, Gebze 171

Hamidiye (Hamidler) karyesi, Bursa 137, 150

Hamidiye karyesi, Gemlik kz. 302

Hamidiye karyesi, Uzunköprü kz., Vize 13, 14

Hamidler karyesi, Aydın 61, 64

Hamurlu karyesi, Aydın 150

Hanife, Abdullah zevcesi, maktûl, Latîfe k. 219

Hanife, Ali A$a'nın zevcesi, ırzına tecavüzedilmek istenen, Pazar k., Ezine kz. 249

Hanife,Narlılı Tahsin zevcesi , Yunanlılarcakatledilen,Karacaali k., Gemlik kz. 223

Hanife, Süleyman zevcesi, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Haralambo, Meyhaneci, Gemlik ve havâlîsinezulmde bulunan e!kıyâ reisi 213

Harb-i Umûmî 102, 243

Harbiye Nâzırı 123, 131, 183, 225, 241, 264,265, 267, 268

Harbiye Nezâret-i Celîlesi 73, 183, 260

Hariciye Nâzırı 256

Hâriciye Nezâret-i Celîlesi 3, 90, 121, 127, 184,192, 197, 209, 224, 237, 241, 260, 267,269, 281, 283, 288, 294, 302

Harington, Ceneral, Kuvâ-yı Müttefika #!gâlKumandanı 271

Harman karyesi, Bursa 157

Harmancı Aleko, silah zoruyla #slâm hânelerinetahrîbde bulunan, Kersiye[Ker-es–se] k. 30

Haru, Umûm Kuvâ-yı #’tilâfiyye PolisKumandanı 101

Hârun, Yunanlılar tarafından soyulan vedövülen, Üvezpınar k., Yalova 207

Has karyesi, Edirne 27

Hasan, Abdullah o$lu, Yunan müfrezesincehayvanları gasbedilen, Kolfaköy 232

Hasan A$a, Ahmed o$lu, Rumlar tarafındanyaralanan, Tekirda$ 7

Hasan A$a, #brahim o$lu, Rumlar tarafından!ehid edilen, Edirne 27

Hasan A$a, Muhtâr-ı Sânî, Yunanlılar tarafındandarbedilen, Seymen k., Silivri 264

Hasan A$a, Muhtar, Yunanlılarca katledilen,Kapaklı k. Gemlik kz. 220

Hasan A$a,Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179

Hasan, Ahmed Çavu! o$lu, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Hasan Ali, Kar!ıyaka'dan, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Hasan, Ali Osman o$lu, Bekirli'de iskân edilenmuhâcirînden, Rum ahâlî tarafındankatledilen, Edirne 26

Hasan A!kî Bey, Müdde‘î-i Umûmî, Yeni!ehir131

Hasan Bey, Nazilli Kâ’im-i makâmı 42

Hasan, Cerrah o$lu, maktûl, Armudlu n. 219

Hasan Çavu!, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan74

Hasan Çavu!, Halil o$lu, jandarma efradından,pusu neticesi ölen, Hırsızpınarı k.,Demirköy kz. 15

Hasan Çavu!, Yunan istilası sırasında o$luylaberaber katledilen, "arköy 11, 21

Hasan, Deveci, e!ya ve erzakı çalınan, Malkara16

Hasan, Edhem Re’is o$lu, Yunanlılarcayaralanan, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Hasan Efendi Câmi‘-i "erîfi, Tekfurda$ı 305

Hasan Efendi, Demirci o$lu, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74



332

Hasan Efendi, Düyûn-ı Umûmiyyeme’mûrlarından, Erdek 161

Hasan Efendi, Yunanlılarca katledilenlerinisimlerinin veren, Armudlu n. 219

Hasan, Eskicizâde, Yunan mezalimi ile ilgilidilekçe yazanlardan, Küçükkumla k. 204

Hasan, Hacı Hüseyin o$lu, Yunan askerleritarafından kur!una dizilen, Du‘âlar k.,Nazilli 146

Hasan, Hâfız Osman o$lu, Akhisar ahalisinden,Yunan mezalimi ile ilgili dilekçeyazanlardan 41

Hasan, Hüseyin o$lu, hâne ve anbarıYunanlılarca yakılan, Hacıbekirler k.,Bayramiç kz. 180, 229

Hasan, #zmir Oteli'nde odacı, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Hasan, Jandarma neferi, Ezine kz. 250

Hasan, Kabânîzâde Çiftli$i efradından, Rumaskerlerince dövülen, Salihli 143

Hasan Kadri, Molla, Aydın'ın i!gali sırasında

!ehid olan 75Hasan, Kıbtî, evinden para, mal ve e!yaları

gasbedilen, Biga kz. 235

Hasan, Mehmed o$lu, Yunan askerleri tarafındandövülerek öldürülen, Salur k., Manyas166, 173

Hasan, Molla, Kalburcu karyesi hocası, evindenpara, mal ve e!yalar gasbedilen, Biga kz.236

Hasan, Mustafa o$lu, Yunan i!gali sırasında!ehid olan, Aydın 74

Hasan, Mustafa o$lu,Yunanlılarca haksız yere

tevkif edilen, Balıkesir 164Hasan,Öksüz o$lu, Yunan askerlerince

hapsedilip Manisa'ya götürülen,Mustafabey k., Sart 144

Hasan Remzi, Yunanlılarca katledilen, Kumla k.,Gemlik kz. 220

Hasan, Rumlar tarafından katledilen, #shaklı k.,"arköy kz. 11, 21

Hasan Tahsin Efendi, Mühendis, Yunanlılartarafından feci !ekilde dövülen, Balya kz.278

Hasan, Tosyalı(?), Yunanlılarca katledilen,Kumla k., Gemlik kz. 220

Hasan Usta, Yakub Kalfao$ullarından, Yunanmezalimi ile ilgili dilekçe yazanlardan,Küçükkumla k., Gemlik kz. 204

Hasan, Yabanovalı, Yunanlılarca katledilen,

Kapaklı k., Gemlik kz. 220Hasanlar obası, Ezine kz. 162

Hasib, Yunanlılar tarafından darbedilen, Gebzekz. 171

Hasköy karyesi, Akhisar kz. 253

Hasköy karyesi, #nöz kz. 12, 27

Hâ!im, Yunan askerlerince tevkif edilen,Dümrek k., Ezine kz. 163

Hâ!im, Yunanlılarca darbedilen, Halaçlı k.,Çatalca kz. 301

Hatibli[Hatibler] karyesi, Kandıra kz. 200

Hatt-ı Fâsıl Komiserli$i 267Havlıcık-ı Sagîr karyesi, Ödemi! kz. 85

Havsa kazası 5

Hay Hozûm(?) 308, 310

Haydariye karyesi, Gemlik kz. 240

Haydaroba karyesi, Balya kz. 278

Hayrabolu kazası, Edirne 10, 11, 166

— müftîsi 195, 262

Hayreddin Bey, Bidâyet Mahkemesi Cezâ Re’îsi,Hüdâvendigâr V. 138, 140

Hayri, Akif o$lu, Yunan askerlerinin i!kencesinemaruz kalan, Tav!ancıl k. 171

Hayri, Belediye A‘zâsından, Ke!an kz. 37

Hayri Bey, #talya tebe‘asından, Yunanlılartarafından tutuklanan, Bandırma 168

Hayri Efendi, Da‘vâ Vekîli, Yunanlılar lehinehareket eden, Ezine kz. 274

Hayri Efendi, Karaa$aç karyesi, mu‘allimi,Lüleburgaz kz. 194

Hayri Efendi, Tahsîl Me’mûru, mallarıYunanlılarca ya$ma edilen, Erdek 161



333

Hayriye Çiftli$i, Gemlik kz. 204

Hayriye karyesi, Gemlik kz. 205, 239

Hayriye, "akir kızı, Yunanlılarca yaralanan,Tutluca k.,Orhangazi 114

Hazîne 258

Hazım, Filibeli, Rumlar tarafından mallarıçalınan, Edirne 8

Heleder, #ngiliz Mümessili 149

Helvacı karyesi, Menemen kz. 136Helvacı Kostantin, yerli Hıristiyanlardan,

Yunanlılara kar!ı Müslümanları savunan,Demirci 100

hey’et-i âliye, Gemlik havâlîsindeki Yunanmezalimiyle ilgili olarak rapor hazırlayan213

Hey’et-i Tensîkiyye Refâkat Zâbitli$i 153

Hıdırbeyli (Hızırbeyli/Hâzırbeyli) karyesi, Aydın62, 69, 148, 150

Hıristiyan (lar) 33, 53, 55, 81, 150, 214, 257,282

— ahâlî 35, 100, 121, 123, 140, 162, 167,168, 172, 173, 174, 235

— e!râfı 56

— karyeleri 155

— mahallesi 282

— me’mûr 55

—ları himâye 48

Hırsızpınarı karyesi, Demirköy kz. 15

Hızır A$a, Rumlar tarafından !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Hızır, Edhem o$lu, !ehid edilen, Karasatı k.,

Ke!an 23Hızır, #brahim o$lu, Rumlarca katledilen,

Kınıklar k. 7

Hilâl-ı Ahmer Cem‘iyeti 193, 213, 297

— rozeti 110, 153

Himmet A$a, Rencber Gürcü o$lu, Yunanlılarcae!yaları gasbolunan, Mustafabey k., Sart143, 144

Hisarlı karyesi, Ke!an kz. 27

Hoca Hasan Efendi, Rumlar tarafından soyulan,Vize 13

Hoca Hüseyin Efendi, Yunan mezalimiyle ilgiliifade veren, Kumla k., Gemlik kz. 219

Hoca Kadın, Yunan askerlerince evi yakılan,Mustafabey k., Sart 144

Hoca Mehmed A$a, Yunanlılarca katledilen,Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Hocalar karyesi, Demirci ks. 100

Hora karyesi, Edirne 30

Horeli, #stavro o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahla saldırı, ya$ma ve tahriptebulunan 32

Horeli Kostandi, Mürselli ve Milan #slamköylerine silahla zoruyla ta‘arruz ve ya$maeden 32

Horusköy karyesi, Aydın 61

Hristo Afendol, Milan ve Mürselli #slamköylerini ya$ma, tahrîb ve #slâm ahâliyitehdîd eden 32

Hristo, Çakıro$lu, Rum e!kıyasından, Yalova kz.

207

Hristo(dol), Meyhâneci, ahalinin hayvan vee!yalarını gasbeden, Edirne 10, 19

Hristo Dulu Dimitri Kole, Milan ve Mürselli#slam köylerini ya$ma, tahrîb ve #slâmahaliyi tehdîd eden 33

Hristo, Hacı Mehmedli, Rum e!kıyasından,Üvezpınar k., Yalova kz. 207

Hristo, ırz dü!manı, katil ve ya$macı, Ke!an 23

Hristodolva, De$irmenci Tana! o$lu, Mürselli veMilan #slâm köylerine saldıran ve haneleritahrip eden 32

Hristoduli Kalfat, Mürselli ve Milan köylerindeya$ma ve tahripte bulunan, #slâmları katlkasdıyle muhâsaraya cür’et ve ta‘kîb, Horak. 30

Hulûsi Bey, Müdîriyyet-i Umûmiyye irtibat ser-komiseri 290, 291

Hulûsi Bey, Eczâcı, Yunanlılar tarafındantutuklanan, Edirne 179



334

Huriye, Topal Hasan zevcesi, yunanlılarca ırzınatasallut edilen, Gemlik kz. 222

Hur!id, kızı Yunan askerlerinin tecavüzüneu$rayan ve da$a kaldırılan, Karacaali k.Gemlik kz. 219

Hüdâvendigâr vilâyeti 128, 131, 140, 170, 243

— Jandarma Alayı 150, 152, 155, 156, 157,158, 159

Hükûmet-i Osmâniyye 110, 139, 141, 142, 268

Hükûmet-i Seniyye 35, 63

Hükûmet-i Yunâniyye 104, 105, 176, 177

Hüseyin A$a, Ali Osman o$lu, Yunan askerleritarafından dövülen, Halaçlı k., Çatalca kz.301

Hüseyin A$a, Bakkal, Yalıköyünde katledilen,Beykoz 137

Hüseyin A$a, Çorbacı o$lu, Yunanlılarcaaltunları gasbedilen, Dedecik k., #necik kz.7

Hüseyin A$a, hayvanları ve e!yaları Rumlartarafından ya$ma edilen, Edirne 19

Hüseyin A$a, Malkaralı, e!kıyalarca katledilen11

Hüseyin A$a, Muhtâr, evinden e!yalarıgasbedilen, Biga kz. 235

Hüseyin A$a, Reji kolcusı, Rumlar tarafından!ehid edilen, #nöz 28

Hüseyin, Ali Molla o$lu, zahiresi yakılan,Mersindere k. 144

Hüseyin, Ali Osman o$lu, Bekirli ve civârı Rumahâlîsi tarafından katledilen, Edirne 26

Hüseyin, Ali Pehlivanzâde, habsedilen vei!kence netîcesi vefât eden, Çorlu kz. 266

Hüseyin bin #smail, Karaka! o$lu, Yunanlılartarafından katledilen, Kayıklar [Kayıkîler]k., Bayramiç kz. 294

Hüseyin Çavu!, Aza, Umurbey k., Gemlik kz. 94

Hüseyin Çavu!, #stila sırasında katledilen,"arköy 11, 21

Hüseyin Çavu!, sopalarla !ehit edilen, Yalovakz. 125

Hüseyin, Çe!mecik muhacirlerinden, Rumlartarafından !ehid edilen, #nöz 28

Hüseyin, Çobano$lu, köy bekçisi, ablukahalindeki köylüleri camiye toplayan,Büyükkadifeköy k., Tire 150

Hüseyin Efendi, Hatib, Yunan askerlerine kar!ıçıkan, Kumla kz., Gemlik kz. 214

Hüseyin Efendi, hem! îresi Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Hüseyin Efendi, Kıllı o$lu, millî kuvvetlerreislerinden, Söke kz. 67

Hüseyin Efendi, Lofcalı, çiftlik sahibi,Kebîrsusurluk k. civârında, Bursa 152

Hüseyin, Emin o$lu, Yunanlılarca katledilen,Sı$ırlı k., Ezine kz. 295

Hüseyin, Gâlib o$lu, maktûl, Armudlu 219

Hüseyin, Halil o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,Çakmak (Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Hüseyin, Halilili karyesi Muhtâr-ı Sânîsi,Yunanlılarca tevkif edilen, Ezine kz. 163

Hüseyin, Halim o$lu, Yunanlılarca katledilen,

Karacaali k. 223

Hüseyin, Hızır Salih o$lu, Rumlar tarafından!ehid edilen, Edirne 27

Hüseyin Hilmi, Karamürsel Kazâsı EytâmMüdîri 184, 185

Hüseyin Hilmi, Viyana Sefîr-i Kebîri 4

Hüseyin Hüsni Efendi, Kazâ Müftîsi, Erdek 161

Hüseyin Hüsni, karye muhtarının o$lu, Rum veErmeniler tarafından dövülen, Ömerköyük., Bandırma kz. 167, 173

Hüseyin Hüsni, Orhangazi e!rafından 193

Hüseyin Kapudan, Kabsman(?), Bozcaadalı,Yunanlılarca kur!unla katledilen 273

Hüseyin, Kara Ahmed o$lu, Yunanlılarcakatledilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Hüseyin, Kemahlı, Edirne Tevkifhânesinde 265

Hüseyin, Ke!an Belediye A‘zâsından 37

Hüseyin, Kurbancı Veli mahdumu, Yunanlılarcagötürülen, Seki k., Ödemi! 85

Hüseyin, Mehmed o$lu, Yunanlılar tarafındanda$a kaldırılan, Alaca n., Gebze 171



335

Hüseyin, Ahmed o$lu, Molla, Rumlar tarafından!ehid edilen, Edirne 27

Hüseyin, Muhtâr Hacı o$lu, Rum çetecilerininaçtı$ı ate! sonucu !ehid olan, Kapaklı k.,Gemlik kz. 205

Hüseyin, Mustafa o$lu, Yunanlılarca katledilen,Ezine kz. 180

Hüseyin Naci bkz. Naci

Hüseyin Nazım, Nazilli Mutasarrıf Vekîli 76

Hüseyin Yesar, Çatalca Muhâcirîn Me’mûru,Istranca k. 300

Hüseyin, Yunanlılarca öldürülen, Latîfe k.,Gemlik kz. 219

Hüseyin, Yunus o$lu, !ehid edilen, Karasatı k.,Ke!an kz. 23

Hüsni Efendi, çuhacı, Yunanlılarca haksız yereidama mahkum edilen, sonradan kurtulan,Lüleburgaz 194

Hüsni Efendi, Müdde‘î-i Umûmî, Yalova 119

Hüsni Efendi, Yüzba!ı, Merkez Hârici Bölü$üKumandanı 156

Hüsni, Mehmed o$lu, "abcıo$ullarından,katledilen, Ezine kz. 180, 181

Hüsni, Muhtâr, Koyunyerinde darbedilen, Bigakz. 235

Hüsni, Mustafa o$lu, Yunanlılarca !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an kz. 23

Hüsniye, Çakır Re’is zevcesi, Yunanlılarcakatledilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Isparta 81

Istovav"(?) nâm torpido 247

Istranca 179, 263, 268, 298, 299, 300

— Hatt-ı Fâsıl Bölü$ü 288, 303

Istrati Istrati, Milan ve Mürselli #slâm köyleriniya$ma, tahrîb ve #slâm ahaliyi tehdîd eden32

Istrati, Köse, #slâmların hânelerini tahrîb veya$ma eden, Mürefte ks. 29

Istrati, Yunanlı, Milan ve Mürselli #slâmköylerini ya$ma ve tahrîb ile #slâmlarıtehdîdle tehcîr edenlerden 33

I!ıklar karyesi, Tekirda$ 6, 7

I!ıklı karyesi, Aydın 62, 64

#bâdethânelere ta‘arruz 279

#brahim A$a, Altıa$aç-ı Sagîr k. e!râfından,mallarına Yunanlılarca el konulan 265

#brahim A$a, Güllüklü odun tüccârı,Yunanlılarca katledilen, Çınarcık k.,Yalova 119, 122, 126

#brahim A$a, Yalova muhafızı, Müslümanlarlagayr-i müslimlerin hukukunu koruyan 124

#brahim, Ahmed o$lu, Yunan askerlerincekatledilen, Balıkesir 151, 164, 173

#brahim, Ali Bey'in dâmâdı, hanesinden mal vee!yaları çalınan, Ezine kz. 250

#brahim, Ali'nin dâmadı, Yunan müfrezesindeki

askerlerce darbedilen, Çan 227

#brahim, A!cı Hüseyin o$lu, Yunan askeritarafından yaralanan, Gebze kz. 171

#brahim, Bank-ı Osmânî'de, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

#brâhim, Bevvâb Osman'ın, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 95

#brahim Bey, Belediye Re’îsi "evket Bey'inbirâderi, Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179

#brahim bey, Lülebergos e!râfından,

Yunanlılarca idama mahkum edilen,sonradan kurtulan 194

#brâhim Bey mahallesi, Tekfurda$ı 306

#brahim, Bigadiçli, Yunan askerleri tarafındanpara ve erzakı gasbedilen 165

#brahim, Çanga o$lu, Yunanlılarca kur!unadizilen, Nazilli kz. 47, 146

#brahim, Çavu!, Rumlar tarafından !ehid edilen,Edirne 27



336

#brahim, Çerkes Hüseyin o$lu, Yunanaskerlerince darbedilen, Pazar k., Ezine kz.249

#brahim, Demirci, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75

#brahim Dervi! Efendi, Gemlik'teki Yunanmezalimi hakkında ifadesine ba!vurulan213, 214

#brahim, Do$ancıo$lu, Yunanlılarca vah!ice

katledilen, Kı!la k., Kandıra kz. 199#brahim Edhem, Balya Kazâsı Kâ’im-i makâmı,

Yunan zulmü ile ilgili dilekçe veren 279

#brahim Edhem, kasaba Müdde‘î-i Umûmîsi,Yunan i!gal kuvvetlerince tevkif edilen,Ödemi! 136

#brahim Efendi, bidâyet ba!kâtibi, YunanlılarcaYalova'dan zorla çıkarılan 119

#brahim Efendi, Demirci Reji Me’mûru,Yunanlılarca parası alınıp kula$ı kesilen100

#brahim Efendi, Nüfus kâtibi, Gemlik'e tehcir

edilirken katledilen 222#brahim Efendi, Tosun o$lu, mahdûmu Rumlar

tarafından katledilen, Ürkütlü k. Gebze kz.171

#brahim, Emin o$lu, Yeniköylü Rumlartarafından katledilen, Gebze kz. 171

#brahim, Emin o$lu, Yunanlılar tarafındanöldürülen, Armudlu 219

#brahim, Ferhad o$lu, habsedilen ve i!kencenetîcesi vefât eden, Çorlu kz. 266

#brahim, Hacı Ramazan o$lu, Yunanlılarca darbve i!kence edilen, Mallıköy k., Biga kz.

234#brahim, Hâdi Efendi hidmetçisi, Aydın'ın i!gali

sırasında !ehid olan 74

#brahim, Hoca o$lu, Rumlar tarafından darb vamalı gasbedilen, Bezdegüme k., Ödemi! kz. 84

#brahim, Kara Hüseyin o$lu Mehmed dâmâdı,hanesinden mal ve e!yaları çalınan, Ezinekz. 250

#brahim, Keçici o$lu, Kabânîzâde Çiftli$iefradından, Yunanlılarca e!yaları çalınan,Salihli kz. 143

#brahim, Laz Hüseyin o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik 97

#brahim, Muhâcir, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

#brahim, muhâcir Süleyman o$lu, Yunan

askerleri tarafından darbedilen, Pazark.,Ezine kz. 249

#brahim Mustafa, Küçük Tırnova'dan Osmanlıkonsoloshanesine mülteciler nâmınatelgraf gönderen 297

#brahim, Ramazan o$lu, Bulgar e!kıyâsıtarafından katledilen, Demirköy 15

#brahim, Rumlar tarafından katledilen, #shaklı k.,Edirne 11, 21

#brahim, Yaveler'den, Osman o$lu, evinden para,ve e!yaları gasbedilen Biga kz. 236

#brahim, Yunanlılar tarafından soyulan ve

dövülen, Yalova 207#dris Hıfzı, Altunizâde Çiftli$i mutasarrıfı,

çiftli$i Yunanlılarca yakılan, Karamürsel174

#dris, Mehmed o$lu, haksız yere tevkif edilen,Bayat k., Balıkesir 164

#fâkat, Ömer kerîmesi, Yunanlılarca katledilen,Kapaklı k, Gemlik kz. 220

#$neada 14

#hsân, Çakır Ali o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 97

#hsân, Kâmil Dede mahdûmu, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

#hsâniye karyesi, Gemlik kz. 203, 204, 205, 240

#hsâniye mahallesi, Bandırma 167

#kdâr-ı Muhâcirîn Komisyonu 292, 293

#kiderbend mevkii, Ezine kz. 163

#kizçe!me, Çavu!köy ile Çan Pazarköy arasında,Biga kz. 233

#kizdere karyesi, Aydın 62



337

#lhami Bey, Aydın Meb‘ûs-ı Sâbıkı, YunanlılarınAydın'ı i!galine dair rapor veren 53, 55

#lya, Giridli, Yunanlı çavu! 171

#lya, Katırlılı, çapulcuların ba!ı 205

#lyadis, Mustafa Kâzım takma adıyla casuslukyapan Rum 194

#lyas Çavu!, Yunan askerlerince darbedilen, Çann., Biga kz. 227

#lyas karyesi, Yalova 172

#lyas, Longuz korucusu, Rum e!kıyası tarafındankatledilen, Demirköy 14

#mamköy karyesi, Aydın 63, 64, 150

#nanlar karyesi, Araman kar!usunda 200

#nce$iz karyesi, Çatalca 299

#ncirlik karyesi, Edirne 12, 27

#neabad nâhiyesi, Aydın 62

#nebolu vapuru, Seyr-i Sefâin #dâresi'nin 226,247, 248

#necik, Tekirda$ 6, 7

#negöl kasabası 127

#neo$lu karyesi, Edirne 10, 20

#ngiliz (ler) 44, 68, 92, 102, 103, 115, 126, 212,232, 240, 241

— cenerali 214, 217

— i!gâl mıntıkası 228, 235

— Kumandanlı$ı 231, 247, 248, 304

— kuvâ-yı bahriyyesi 92

— müfrezesi 247, 248

— Mümessil-i Askerîli$i 123

— mümessilleri 43, 69, 123, 148

— neferleri 240, 248— silâhı 163, 273

— torpidoları, 124

— zâbıtası 289

— zâbiti 149, 122, 183

#ngiltere 166

— Hükûmeti 91

#nönü karyesi, Edremid 165

#nöz 11, 12, 26, 27, 28

— Rum köyleri 28

#psala kazası 26, 22

#rfan, Mülazım-ı Evvel, Marmara Adası LimanRe’îsi 248

#sa Çavu!, Rumlar tarafından !ehid edilen,Edirne 27

#sa, Rus tebeasından, Fransız Belyen vapuruylasahipsiz hayvan getiren 291

#safakıhlar (#sasagirler ?) karyesi, Aydın 61, 64

#shak, #brahim o$lu, jandarma, Rum çeteleritarafından pusuya dü!ürülerek katlolunan,Demirköy 15

#shaklı karyesi, "arköy 11, 21

#skender Bey, Tahsîldâr, e!kıyâ tarafındansoyulan, Vize 13

#skender Çavu! mahallesi, Tekirda$ 306

#slâm / Müslim ahâlî 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15,16, 18, 21, 24, 26, 27, 28, 29, 33, 35, 36,37, 39, 64, 71, 72, 73, 76, 77, 78, 80, 81,

84, 85, 86, 87, 90, 91, 99, 100, 104, 107,109, 110, 116, 118, 123, 124, 125, 127,128, 129, 130, 140, 142, 145, 148, 149,152, 153, 156, 157, 161, 164, 167, 171,176, 177, 179, 193, 195, 199, 200, 213,214, 225, 226, 237, 241, 247, 248, 256,257, 260, 262, 263, 264, 266, 267, 269,270, 271, 272, 274, 284, 285, 288, 290,293, 295, 298, 301, 302, 303, 304

—nin Hıristiyanları himâyesi 48

— hâneleri, tahrip ve ya$ma edilen 11, 19,30, 44, 47, 54, 119, 134, 136, 141, 147,155, 160, 252, 253

— hey’eti, Orhaneli ve Yalova'da 121— kabristânı, Edirne'de 8

— kadınları 10, 13, 19, 47, 66, 71, 123, 141,149

— katledilen 12, 40, 50, 151, 274, 299

— köyleri 66, 71, 126, 148, 155, 192, 211,225, 254, 287, 296, 297, 298, 303

— mahallâtı 30, 42, 43, 44, 46, 50, 54, 56,66, 67, 68, 79, 136, 146, 162, 280, 282



338

— muhâcirîni 23, 81

—yi hicret ettirmek 50

— hakkında ta‘kîb edilen imhâ politikası 272

— ilticâya mecbûr olan 71

#slâmköy karyesi, U!ak 283

#smail A$a, Kundakcı, Yunanlılarca evi basılan,#nönü k., Edremid 165

#smail A$a, Rum e!kıyâ tarafından katledilen,

Vize 14#smail, Ahmed o$lu, hâne ve anbarı Yunanlılarca

yakılan, Hacıbekirler k., Bayramiç kz. 229

#smail, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan 75

#smail Balçıklı, Mehmed o$lu, Demirköy jandarma efrâdından, pusu ile katlolunan15

#smail Bey, Doktor, Yunanlılar tarafından kızı vekarısı feci !ekilde öldürülen, Aydın 149

#smail Çavu!, Müfreze Kumandanı, Çekmeköy240

#smail Çavu!, Rum ve Bulgar askerlerince yolları

kesilerek taarruza u$rayan, Kızılcaterzi k.,Edirne 21

#smail Çavu!, Yeniköy Rumları tarafından da$akaldırılan, Gebze 171

#smail, Hakaro$lu, De!tban, Yunan askerlerincekatledilen, Kızık k., Manyas 167, 174

#smail Efendi, Belediye Kâtib-i sâbıkı,Yunanlılar tarafından feci !ekilde dövülen,Balya kz. 278

#smail, Emin o$lu, Yunanlılarca darb ve i!kenceedilen, Biga kz. 234

#smail, Emin o$lu, Yunanlılarca katledilen,

Salihli kz. 59#smail, Gaydacı, Yunan müfrezesince katlolunan,

Çınar k., Ezine kz. 273

#smail, Gölcüklü, evinden para, mal ve e!yalarıgasbedilen 236

#smail, Hacı Ahmed'in, !ehid edilen, Karasatı k.,Ke!an 23

#smail Hâfız Mehmed, Bigadiçli, Yunan askerleritarafından e!ya ve paraları gasbolunan,Pa!aköy k., Balıkesir 165

#smail Hakkı, Aydın Livâsı Bidâyet MahkemesiRe’îsi 136

#smail Hakkı Bey, Kâ’im-i makâm Vekîli,Demirci kz. Manisa 100

#smail Hakkı, Doktor, Yunanlılarca tevkif edilipsürülen, Kırkkilise 195, 263

#smail Hakkı Efendi, Ni$de Dârü'l-mu‘allimînMüdîriyeti'nden mütekâ‘id 209

#smail Hakkı, #brahim o$lu, Demirköy Jandarma

Bölük Kumandanlı$ı efrâdından,katlolunan, Demirköy 15

#smail Hakkı, Ka!lızâde, Üvezpınar karyesi#mamı, Yunan mezalimi ile ilgili dilekçeyazanlardan, Yalova 208

#smail, Halid Pehlivân o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 97

#smail, Halil Çavu!'un birâderi, Yunan askerleritarafından darbedilen ve bıçakla yaralanan,Bayramiç ks. 273

#smail Hoca, !ehid edilen, Karasatı k., Ke!an 23

#smail, Hüseyin mahdûmu, Yunanlılarcakatledilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 220

#smail, Hüseyin o$lu, Akçaköylü, Yunanlılarcahaksız yere tevkif edilen, Balıkesir 164

#smail, Hüseyin o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

#smail, #$neada korucusu 14

#smâil, Karaka!zâde, Yunanlılar tarafındansoyulan ve dövülen, Yalova kz. 207

#smail, Karasatı karyesi muhtarı, Ke!an 24

#smail, Mehmed o$lu, Aydın'ın i!gali sırasında

!ehid olan 75

#smail, Mehmed o$lu, Hamza o$ullarından,Yunan i!gal kuvvetlerince katledilen,Ezine kz. 180

#smail, Muhtar, i!kenceye maruz kalan, Bozvirank., Balıkesir 164, 172

#smail, Mustafa o$lu, e!kıya saldırısına u$rayan,Papakot-ra(?) k., Demirköy, Edirne 15



340

#zzet Ahmet Bey, e!râfdan, kolları ba$lı olarakYunanlılar tarafından götürülen ve !ehîdedilen 54, 55

#zzet Efendi, Mülâzım-ı Sânî, Yunanlılarcatevkif edilip Edremit'e gönderilen,Ayvacık 153, 155

#zzet, Gebze Belediye Re’isi 134

#zzet Pa!a, Hariciye Nâzırı 256

#zzet, Rumlar tarafından katledilen, Susuz

müsellim karyesi, Hayrabolu 11

Jandarma 47, 48, 67, 117, 141, 146, 151, 155,156, 158, 159, 160, 162, 166

— alayı dâ’iresi 154

— efrâdı 80, 147, 155

— karagolu 174

— kumandanları 68, 119, 138, 168, 230

— kumandanlı$ı 87, 128, 138, 247

— müfrezesi 153— Tabur Kumandanlı$ı 179, 294

— zâbiti 72, 115

—ların silâh, cebhâne, kasaturaları, 117, 153,158

Kabahüyük karyesi, Hayrabolu 10

Kabak Dimitri, Ke!anlı Rum, Ordu-yuHümâyun'da görevli, #slâm ahaliye tecavüzedenlerden 23

Kabak, Edirne 9

Kabakca karyesi, Hadımköy 158Kabakyani, Do$ancalı, ırz dü!manı, katil ve

ya$macı, Ke!an 23

Kabânîzâde Çiftli$i, Yunan askerlerinintaarruzuna u$rayan, Salihli kz. 143

Kâbile Hanım, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

Kabristân tahrîbi 8

Kadı karyesi, Ke!an kz. 22

Kadıevi karyesi, Denizli 54

Kadıköy karyesi, Aydın 62, 64

Kadıköy, Malkara 16

Kadıköy, Yalova 207

Kadir, Kerim A$a'nın, Yunanlılarca !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23

Kadir, sepetçilerden, Rumlar tarafından !ehidedilen, Edirne27

Kadir Usta, Yusuf o$lu, Rumlar tarafından !ehidedilen, Edirne 27

Kadir, Yunanlılar tarafından darbedilen, Gebzekz. 171

Kadri A$a, Yunanlılarca darb ve i!kenceyapılarak sorguya çekilen, Trakya 263

Kadribey çiftli$i, Yunanlılar tarafından ihrakedilen, Salihli kz. 145

Kafal Andon, ırz dü!manı, katil ve ya$macı,Ke!an kz. 23

Kal‘a- i Sultâniyye 141, 174, 230, 231, 272, 313

— Jandarma Taburu 153, 154, 159

— Jandarma Taburu Kumandanlı$ı 169

— Mutasarrıfı 304, 271

— Mutasarrıflı$ı 247, 294

Kal‘aköy karyesi, Aydın 63

Kalfaköy [Kalfatepe], Aydın 61, 64, 150

Kalle! Receb, habsedilen ve i!kence netîcesivefât eden, Çorlu kz. 266

Kalveres Çiftli$i, Ezine kz. 162

Kamar, Demirci, #slâm ahâliyi katleden 11

Kâmil, Ali o$lu, parası gasbedilen, Yahyaköy235

Kâmil Efendi, e!râfdan, Yunanlılar tarafındantutuklanan, Aydın 53

Kâmil, Hocazâde, mal ve e!yaları Yunanaskerlerince ya$malanan, Ahmedli, Salihlikz. 58

Kâmil, Karadenizli, Yunanlılarca katledilen,Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Kâmil, Kuyucu, hayvanları gasbedilen, Edirne 8



341

Kâmil, Rumlar tarafından katledilen, #shaklı k.,Edirne 21

Kâmil Usta, A!çı, Mehmed Efendi o$lu, Yunanaskerleri tarafından darbedilen 272

Kamila karyesi, Kırkkilise 297

Kandıra 199, 200, 201

Kânibey çiftli$i, Yunanlılar tarafından yakılan,Salihli kz. 145

Kapaklı karyesi, Akhisar 90, 145

Kapaklı karyesi, Çatalca kz. 299

Kapaklı karyesi, Gemlik kz. 203, 205, 206, 215,220, 221, 238

Kapaklıpınar karyesi, Pınarhisar kz. 299

Kapatiri, ya$macı ve gasbçı, Edirne 10

Kapukaya mevki‘i, Gemlik 93

Kara Ahmed, Muhtâr, Yeniimâret'te i!kencedenölen, Edirne 8

Kara Hacı Mehmed, Mestavre'den, kur!unadizilen, Nazilli 47, 146

Kara Hasan, Pamuk o$lu, Yunanlılar tarafından

katledilen, Karacebi! k., #vrindi kz. 151,173

Kara #brahim zevcesi Hanım(?), Yunanlılarcakatledilen, Kapaklı k. Gemlik kz. 220

Kara Kâtib mahâllesi, Tekfurda$ı 305

Kara Mehmed, Arabacı, Rumlar tarafındankatledilen, Edirne 8

Kara Mehmed karyesi, Çorlu kz. 304

Kara Nikoli, Harise o$lu, Müslümanları öldürüpmallarını ya$malayan, Edirne 9

Kara o$lan, Kiriller'in, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Kara Yorgi, Yörgüç ve Yaya köylerini ya$ma vehânelerini tahrîp eden, #sterne karyeli 31

Karaa$aç köyü, Lülebergos [Lüleburgaz] 194

Karaa$açlı karyesi, Aydın 64, 150

Karaa$ıl mevki‘î, Gebze.171

Karaba$ karyesi, Aydın 62, 263

Karabahadır karyesi, Yeni!ehir kz., 170

Karaba! karyesi, Aydın 64

Karabet, e!kıya pususu ile ölen, Malkara 16

Karabiga, Biga kz., Çanakkale 174, 247, 248

Karacaaali karyesi, Gemlik kz. 203, 206, 214,218, 222, 223, 225, 226, 238, 239

Karacabey kazâsı, Bursa 158

Karacaköy karyesi, Çatalca kz. 299

Karacebi! karyesi, #vrindi n., Balıkesir 173

Karaçay muhâcirleri 126

Karada$, Biga kz. 235— ahâlî-i Hırıstiyâniyyesi 230

Karadere karyesi, Kandıra 200

Karahisar Fırkası 59

Karahisar karyesi, Ke!an kz. 24

Karahisâr-ı Sâhip Livâsı 313

Karakavak nâhiyesi, Hayrabolu 11

Karakiraz karyesi, Kandıra kz. 199, 200

Karakiraz karyesi, "ile kz. 183

Karakocalar ahâlîsi, Yunan zulmünden korkarakhicret eden, Gölcük kz. 232, 233

Karaköy karyesi, Çe!me kz. 87

Karamutlu karyesi, Karamürsel kz. 174

Karamürsel 121, 122, 125, 126, 130, 141, 174,185, 215

— Eytâm Müdîrli$i 184

Karansıllı karyesi, Tekirda$ 7

Karaosmanzâde çiftli$i, Akhisar kz. 145

Karapınar karyesi, Aydın, 53, 62, 64, 148, 149,150

Karasakal karyesi, Kandıra kz. 199

Karasatı karyesi, Ke!an kz. 23

Karatepe karyesi, Aydın 269

Karde, Mihal #stratkaki o$lu, Mürselli ve Milan#slâm köylerine silahla saldırı, ya$ma vetahripde bulunan 32

Karesi 140, 152

— Dâ’ire-i Adliyyesi 138

— Jandarma Alayı 151, 152, 158, 159, 160,167, 169

Kargadivanı karyesi, Gebze kz.172



342

Kargalı karyesi, Gebze kz. 172

Karlı karyesi, Ke!an kz. 22

Karositi Bey, Kâ’im-i makâm, Balıkesircivarında Yunan mezalimini tahkik edenheyetten 104

Karpuzlu karyesi, #psala kz. 22

Karsak karyesi, Orhangazi kz. 116, 157

Kasaba [Turgutlu] kazası, Aydın 69, 143

Katırlı karyesi, Gemlik kz. 122, 150, 215, 302Katrancı bayırı, Malkara 16

Kavacık karyesi, Nazilli kz. 61

Kavakdere karyesi, Kırkkilise 299

Kaval Yanako, ırz dü!manı, katil ve ya$macı,Ke!an kz. 23

Kaya(?) karyesi, Aydın 61

Kayacık karyesi, Gördos kz., 245, 254, 257

Kayaköy, Ödemi! kz. 85

Kaymakcı-yı Kebîr, Nazilli kz. 89

Kaymakcı-yı Sagir, Nazilli kz. 89

Kazako o$lu, çeteci, Kurd k., Yalova 126Kazan(?) karyesi, Pınarhisar kz. 299

Kâzım A$a, #ngiliz askerlerince evi aranan,Dudullu 241

Kâzım A$a, Rumlar tarafından !ehid edilen, #nözkz. 28

Kâzım, Bakkal, Uzunhacılı, habsedilen vei!kence netîcesi vefât edenlerden, Çorlukz. 266

Kâzım Çavu!, evinden para ve e!yalarıgasbedilen, Biga kz. 236

Kâzım, Denizli Hey’et-i Milliyye Re’îsi 70

Kâzım Efendi, Grebone, topçu taburu yaveri,Rumlarca katledilen 36

Kâzım, Yunanlılarca tevkif edilen, Dümrek k.,Ezine kz. 163

Kazzâz Salih mahallesi, Edirne 19

Keberyo, Ba$çevan, ırz dü!manı, katil veya$macı, Ke!an 23

Kebîr Mekteb-i #‘dâdî, Tekfurda$ı 306

Kelçavu! karyesi, #nöz kz. 12, 28

Kemâl Bey bin Veli, Yüzba!ı, EdirneTevkifhânesinden Milas'a gönderilen 265

Kemâl Bey, Kâ’im-i makâm, Yunanlılarca tevkifedilen, Bayramiç kz. 142, 154

Kemâl Bey, Menemen kaymakamı, Yunanlılarcaöldürülen 136

Kemâl efendi, Çorlulu, Edirne TevkifhânesindenMilas'a sevkedilen 265

Kemalistler 282

Kemer (Kemeralan ?) karyesi, Aydın 61, 64

Kemerli karyesi, #nöz kz. 11, 12

Kenan Bey, Binba!ı mütekâ‘idi, Rum ahâliyihimaye eden ancak Yunanlılarca kur!unadizilen 47, 48

Kenan bey, "ark Gazetesi sorumlu müdürü,Nazilli kz. 79

Kendirlik karyesi, Salihli kz. 58, 143

Kepez, Aydın 149

Kerâmet karyesi, Orhangazi kz. 157, 225

Kerânkova karyesi, Aydın 64

Kerenez karyesi, Aydın 61

Kerim Ahmed, Yunan askerlerinin taarruzunau$rayan, Pa!aköy k., Balıkesir 165

Kerizli [Kirazlı] karyesi, Yalova kz. 225, 239

Kersiye [Ker-es–se] karyesi, Edirne 29

Kestanbol karyesi, Ezine kz. 273, 274

Kestane da$ları, Bergama 82

Kestelli karyesi, Salihli 58, 59

Ke!an kazası 22, 26, 27, 36

— Kâ’im-i makâmlı$ı 22, 23, 24

Keten karyesi, Nazilli kz. 89

Kılıç karyesi, Ke!an kz. 22, 193

Kılıçköy karyesi, Yalova kz. 133

Kılınçlı karyesi, "ile 182, 183

Kınıklar karyesi, Tekirda$ 7

Kırçaki #stavri, me!hur e!kıyâdan 161, 168

Kırıkkulak nâm kimse, Mersindere karyesindekeçi çobanı, sebepsiz katledilen 143

Kırka$aç 107, 110, 111, 243



343

— Jandarma Kumandanlı$ı 111

Kırkkilise 138, 178, 287

— Dîvân-ı Harbi 194

— Habshânesi 266, 267, 286

Kırova karyesi, Karamürsel kz. 174

Kı!la karyesi, Kandıra 199

Kız Mektebi binâsı, Tekfurda$ı 306

Kızık karyesi, Manyas 167, 174

Kızılcaköy karyesi, Nazilli kz. 62, 64, 149, 150

Kızılcapınar karyesi, Aydın 62

Kızılcaterzi karyesi, "arköy 11, 21

Kızıllar karyesi, Akhisar 253

Kızılmescid mahallesi, Edirne 10, 18, 19

Kızıltepe karyesi, Ezine kz. 273

Kigork veled-i Nikogozi, Yunan askerleriylebirlikte Müslümanlara zulüm ve köyleriyakmakla maznun 291

Kilidü'l-bahr 304

Kilisealan karyesi, Mamure n. 217

Kiliseköy karyesi, Aydın 62, 64, 150

Kiraz, Tahtacı kızı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Kireçkuyu karyesi, Vize 14

Kireneçci(?), Sakızlı ve Gemlik civarındamezalimde bulunan çete reisi 213

Kiryako Karabela, #slâm hânelerini tahrîb,ya$ma ile Mürselli ve Milan #slâmlarınıkatle kasteden, Hora karyesinden 30

Kiryako, Topal, Milan ve Mürselli veTekfurda$ı'na [Tekirda$] ba$lı #slâmköylerini ya$ma, tahrîb ve ahâlîyi silahla

tehdîd edenlerden 33Koca Ali, Yunanlılarca katledilen, Nazilli kz.

147

Koca Hasan, #htiyar heyeti azası, Halaçlı k.,Tekirda$ 300

Koca Mustafa, Hüseyin o$lu, hâne ve zahîreanbarı Yunanlılarca yakılan, Hacıbekirlerk., Bayramiç kz. 229

Koca Tahir, Yunanlılarca darbedilen, Gebze kz.171

Kocaali karyesi, Edirne 12, 27

Kocadere-i Bâlâ karyesi, Orhangazi kz. 225, 238

Kocadere-i Zîr karyesi, Orhangazi kz. 225, 238

Kocadere karyesi, Orhangazi kz. 150, 203

Kocaköy karyesi, Aydın 64, 150

Kocakulak Süleyman, Yunan askerleri tarafındankatledilen, Bey k., Nazilli kz. 147

Kocayanık mevkîi, Çanpazar ks. 228

Kocayayla karyesi, Biga kz. 233, 235Koçarlı, Aydın 68

Koço, Sandalcı, #slâm hanelerini tahrip eden,"arköy kz. 22

Koço, Yunan çavu!u, Karabiga #skelesindebulunan 169

Kodor, ahâlinin Yunanlılarca kur!unlanmasınıgören, Aydın, 55

Kokona Vasil, hırsız, ya$macı, gaspçı, Edirne 9,18

Kolanezzâde, kerîmesi Aydın'ın i!gali sırasındaiki çocu$uyla beraber !ehid olan 74

Kolcu Hasan Efendi, Rum e!kıyâsı tarafındankatledilen, Erdek 173

Kolfaköy [Kolfal], Biga kz. 232

Kolonel Stuvırt, Yunan mezalimiyle ilgili i!galkumandanına rapor veren, Dersa‘âdet'de270

Kondoros, Mülâzım, Ya$lılar karyesinde ahâliyemezalimde bulunan, #vrindi n., Balıkesir159

Konya 161

Korfakulübe karyesi, Demirköy kz. 14

Koru karyesi, Yalova kz. 207, 225Korucu nahiyesi, Burhaniye kz., Balıkesir 165,

173

Kosköy karyesi, Ezine kz. 181

Kostaki, Kahveci Kabasakal Yorgi o$lu,ya$macı, Edirne 9

Kostaki Sarı, #slâmlara silahla saldırı ve

ya$mada bulunan, Mürefte ks. 29



344

Kostandi, Ba$çevan, #slâmlara silahla saldırı ve

ya$mada bulunan, Mürefte ks. 29

Kostandi Dimitri, Malkara kazâsına ba$lı

köylerde hâneleri tahrîb ve #slâmları silahlı

olarak tehdid eden 33

Kostandi Mavro, Milan ve Mürselli #slâm

köylerini tahrîb ve ahâlîyi tehdîdle tehcîr

eden 32

Kostandi Milanlı, Milan ve Mürselli #slâmköylerini ya$ma ve tahrîb ve #slâm ahaliyitehdîdle tehcîr eden 32

Kostandi, Zahari o$lu, #slâm ahaliden bir kaçki!iyi katleden, Susuzmüsellim k.,Hayrabolulu kz. 11

Kostanti, Ablak o$lu, Yörgüç ve Yaya köyleriniya$ma, hânelerini tahrîb ve ahâlîyi silahlata‘kîb eden, #sterne k. 31

Kostanti, Hafir o$lu, Karakavak nahiyesi halkınadarb ve i!kence yapan, bazılarını katleden11

Kosti, Arabacı o$lu, e!kıyâdan, Erdek, 161

Kosti, E!kıyâ, Erdek 161

Kosti, Hervim o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silah zoruyla ta‘arruz eden 31

Kosti, Sıvacı, hırsız, ya$macı, gaspçı, Edirne 9,18

Kovacılar çar!usu, Edirne 9, 18

Koyuncu karyesi, Akhisar kz. 145

Koyunyeri karyesi, Biga kz. 235

Köprühisar karyesi, Orhangazi kz. 128, 170

Kör Apostol, Ezineli !akî, 249, 272, 273, 274

Kör Dimitro, Muhtar, Milan ve Mürselli #slâm

köylerini ya$ma, tahrîb ve #slâm ahâliyitehdîdle tehcîr eden 32

Kör #smail, Yunanlılar tarafından öldürülen,Orhangazi kz. 116

Kör Mehmed, Kıbtî, #stila sırasında iki o$luylakatledilen, "arköy 11, 21

Kör Osman A$a, Tüccâr, Bulgarlarca darb vei!kence edilen, Edirne 8

Kör Tana!, gasp, darb ve yaralamafaaliyetlerinde bulunan, Madano$lu m.,Edirne 10, 19

Köremin karyesi, Edirne 10, 20

Körmut karyesi, Havsa kz. 5

Kösedere karyesi, Ulahlı n. 163

Köseömer karyesi, Havsa kz. 5

Kö!k karyesi, Aydın 47, 63, 149, 147

Kral Aleksandıros 155, 159Kula Askerî Kı!lası, Edirne 8

Kula kazası, Manisa 243

Kuludere(?), Akhisar 144

Kumdere karyesi, #psala kz. 22

Kumla, Gemlik kz. 214, 219, 223, 238

Kumla-i Sagîr (Küçük Kumla), Gemlik kz. 203,204, 206, 214, 225, 226, 240

Kumla-yı Kebîr (Büyük Kumla), Gemlik kz. 203,206, 214, 225, 240

Kummahalle, Edirne 10, 18, 19

Kurdköy karyesi, Yalova kz. 239Kurnalı caddesi, Tekfurda$ı 306

Kuruçe!me karyesi, Hüdâvendigâr 155

Kurudere, Kırkkilise 14, 297

Ku!adası 63, 71, 72, 275, 276

Kuvâ-yı (Kuvve-i) Milliye 44, 48, 50, 54, 56, 59,66, 67, 76, 77, 82, 107, 110, 111, 113,115, 124, 142, 148, 153, 165, 176, 201,243, 244

kuvve-i (kuvâ-yı) i!gâliyye 46, 47, 48, 56, 71,90, 125, 145, 146, 147, 155

Kuzucu karyesi, Havsa kz. 5

Küçük Hanım, Mehmed zevcesi, YunanlılarcaGemlik ile Kumla arasında katledilen 222

Küçük Manika karyesi, Saray kz. 298, 299

Küçükkürtler karyesi, Aydın 64

Küçükoba karyesi, Demirci ks., Aydın 100

Küçüktepeköy istikâmeti, Mallıköy, Biga kz. 233

Kürd 308, 309, 311



345

Kürd Ali, Yunanlılarca katledilen, Kapaklı k.,Gemlik kz. 220

Kürd Aziz A$a'nın kızı, Dedea$aç Rumlarıtarafından tecâvüze u$rayan 18

Kürd Bekir, katledilen, Karacaali k. 223

Kürd #sa, Yunan saldırısına u$rayan, Ahmedli,Manisa 59

Kürd Mustafa, Yunanlılarca katledilen, Kapaklık.,Gemlik kz. 220

Kürd Tâhir, Umurbey k., Gemlik kz. 94

Kütahya 142, 280, 313

Labadaryo, Maksimoz o$lu, Mürselli ve Milan#slâm karyelerine saldırı ve ya$malamadabulunan 31

Lalapa!a kazası, Edirne 268

Lâledere, Yalova 133

Lapseki kazası, Kal‘a-i Sultâniyye 313

Latîfe karyesi, Ahmedli n. 219

Laz Hasan A$a, Tav!anlı karyesi, Gebze kz. 182

Lazari, Mosko o$lu, Yörgüç ve Yaya köyleriniya$ma ve hânelerini tahrîb eden, #sternekaryeli 31

Lazari Varsami, Malkara kazâsına ba$lı #slâmhanelerine ya$ma ve tahripte bulunan 34

Leon, Ermeni, Rumları ya$ma ve ihrak içinkı!kırtan, Tekirda$ 6

Leondopulos, Yuvan o$lu, Milan ve Mürselli#slâm köylerini ya$ma ve tahrip eden 32

Leoni, Zadino o$lu, Yörgüç ve Yaya köyleriniya$ma, hânelerini tahrîb eden, #sternekaryeli 31

Leonidi, Engüreli, çeteci, Kurd k. Yalova 126

Lezgi 308, 309, 311

Ligor veled-i Lani, Bursa Camii'ne ait halılarıçalan 290

Livadya(?), Bandırma 106

Longuz, #$neada 14

Lülebergos [Lüleburgaz] 138, 178, 195, 286

Lütfiye karyesi, Gemlik kz., 204, 205, 223, 239

Ma‘rûf Hoca mahallesi, Edirne 10, 18, 19

Ma[s]harahasan karyesi, Bursa 159

Madano$lu mahallesi, Edirne 10

Madenli karyesi, Bursa 150

Madikor, Dimitro o$lu, Mürselli ve Milan #slâm

köylerine silahla taarruz edip haneleriya$malayan 32

Madranderesi, Aydın 64

Magalavid, Demirköy 15

Magore, Yuvan o$lu, Milan ve Mürselli #slâmköylerini ya$ma ve tahrip eden 31

Ma$aza karyesi, Aydın 150

Mahalle karyesi, Aydın 150

Mahmud A$a, Rumlar tarafından !ehid edilen,Edirne 27

Mahmud Bey, Hükûmet tabîbi, Yunanlılarcatutuklanan ve Atina'ya gönderilen, Salihlikz. 257

Mahmud Bey, Lülebergos e!rafından,Yunanlılarca haksız yere idama mahkumedilen, sonradan kurtulan 194

Mahmud, Emekli topçu miralayı, TrakyaCem‘iyeti #htilâl Komitesi a‘zâsından,Lülebergos 195, 263

Mahmud karyesi, Ke!an kz. 22

Mahramlı karyesi, Tekirda$ 7

Makbûle, #brahim zevcesi, Gemlik ile Kumlaarasında iki çocu$uyla berâber katledilen221

Makedonya 87, 262, 195

Malaçka, Kostandino o$lu, Mürselli ve Milan#slâm köylerine silahla saldırı, ya$ma vetahripte bulunan 32

Mâliye Nâzırı 258

Mâliye Nezâret-i Celîlesi 281

Malkara kazası 6, 33, 36

Mallıköy, Biga kz. 233



346

Mamûre karyesi, Orhangazi kz., Bursa 115, 156,170

Mamûre nahiyesi, Bayramiç kz. 217

Mamuretül Hamidiye, Aydın 64

Mancılık karyesi, Balya kz. 278

Mançınof, Çavu!, Ilıca Karagol Kumandanı,Balya 278

Mandıra (Pomak Müslüman köyü) karyesi,Babaeski kz. 179

Manika 287, 286

Manisa 90, 91, 144

— Dîvân-ı Harbi 160

— Jandarma Taburu Kumandanlı$ı 90

Manol Sandalcı, Yorgi o$lu, Mürselli ve Milan#slâm köylerine silahla saldırı ve ya$madabulunan 32

Manol, Yunan zâbiti, Gebze 172

Mantarcılar karyesi, Kandıra 199

Mardevise, #stavraki o$lu, Mürselli ve Milan#slâm köylerine silahla saldırı, ya$ma ve

tahripde bulunan 32

Marmara adası 140, 241, 248

— Liman Re’îsi, 247, 248

Marmara, Manisa 245, 251

Marva, Yüzba!ı, Yunan Kumandanı 272

Matbû‘ât Müdîriyeti 284

Mavroz karyesi, Ke!an kz. 22

Mecîdiye karyesi, Gemlik kz. 203, 204, 205,235, 239

Mecidiye karyesi, Ke!an 24, 25

Meclis-i Hâss-ı Vükelâ 131

Medeniyet Gazetesi, Nazilli kz. 79

mehâkim-i Osmâniyye 108, 289

Mehmed Adil, Tekfurda$ı [Tekirda$] Cemâ‘at-ı#slâmiyyesi Meclisi Reisi 307

Mehmed A$a, Ahmed o$lu, Yunanlılarcaevinden e!yası gasbedilen, Yahyaköy,Biga kz. 235

Mehmed A$a, Bakkal, habsedilen ve i!kencenetîcesi vefât edenlerden, Çorlu kz. 266

Mehmed A$a, Belediye Re’îsi, tevkîf edilen,Çerkesköyü 262

Mehmed A$a, Fırıncı, Yunanlılarca dövülen,Gebze 171

Mehmed A$a, Hacı Nuri'nin, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 96

Mehmed A$a, Kâdî o$lu, mu‘teberândan, FıçıcıHacı Keprit tarafından öldürülmek istenen,

Edirne 19Mehmed A$a, Konyalı o$lu, Yunanlılarca vah!i

surette öldürülen, Tikenli k., Akhisar kz.253

Mehmed A$a, Muhtar #brahim o$lu,Yunanlılarca a$ır surette darbedilen,Yahyaköy k. 235

Mehmed A$a, Muhtar, Yunanlılarca katledilen,Kumla k., Gemlik kz. 219

Mehmed, Ahmed o$lu, Rum e!kıyası tarafındankatledilen, Demirköy 15

Mehmed, Akhisar Kâ’im-i makâm vekili namınatelgraf çeken 52

Mehmed Ali, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan75

Mehmed, Ali Çoban o$lu, E!ya ve paralarıYunanlılar tarafından çalınan, #nönü k.,Edremid 165

Mehmed Ali Efendi, Binba!ı, Çatalca Ahz-ıAsker Re’îsi 174

Mehmed Ali, #skender o$lu, !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an kz. 23

Mehmed Ali, Kö!klü, Yunan askerleri tarafındanöldürülen, Nazilli kz. 147

Mehmed Ali Lira(?) A$a, Küçük Tırnova'dan,

Osmanlı konsoloshânesine mültecilernamına telgraf çeken 297, 298

Mehmed, Ali o$lu, evi yakılan, Sart k., Salihli143

Mehmed Ali, sopalarla !ehit edilen, Yalova 125

Mehmed Arif, Jandarma, Yunanlılarcatutuklanan ve Atina'ya gönderilen 257

Mehmed, A!çı, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75



348

Mehmed Hayri, Küçük Tırnova'dan, Osmanlıkonsoloshanesine mülteciler namınatelgraf gönderen 297

Mehmed Hayri, Yunan zulmünden dolayı yardımisteyen, Manisa 177

Mehmed, Hızır o$lu, Rumlar tarafından !ehidedilen, Karasatı k., Ke!an 23

Mehmed, #brahim o$lu, Bâzergânlar Jandarmamüfreze efradından, Bayramiç kz. 229

Mehmed, #brahim o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Mehmed, #skender o$lu, !ehid edilen, Karasatık., Ke!an 23

Mehmed, #smail o$lu, Yunanlılar tarafındankatledilen, Ay!ebacı k., Balıkesir 173

Mehmed #zzet, Mülâzım-ı Evvel, EzineJandarma Kumandanı 274

Mehmed Kâmil, Müddeî-i Umûmî, Yunanlılarcatutuklanan ve Atina'ya gönderilen, Salihlikz. 257

Mehmed, Kara Mehmed o$lu, Yunanlılarcazahiresi yakılan, Mersindere k., Salihli kz.144

Mehmed, Karaçocuk o$lu, kafatası Yunanlılarcaikiye ayrılan, Büyükkadifeköy k., Tire kz.150

Mehmed, Karagözzâde, Gördos ahalisini namınaSadarete yazı yazanlardan 246

Mehmed, Ke!an Meclis-i #dâre A‘zâsından 37

Mehmed, Kiremidci Hacı Mehmedzâde, Aydın'ıni!gali sırasında !ehid olan 74

Mehmed, Kirili, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid

olan 74Mehmed, Koca Hüseyin o$lu, Yunanlılarca

katledilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Mehmed, Koca Mustafa o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 95

Mehmed, Kömürcü, zevcesi Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Mehmed, Köro$lu, Yunanlılar tarafındandarbedilen, Gebze kz. 172

Mehmed, Ku!adası Kâ’im-i makâmı 72

Mehmed Lütfi, Anbar o$lu, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Mehmed, Mehmed Ali Usta'nın üveyi o$lu,Tehcir esnasında Yunanlılarca katledilen,Orhangazi kz. 222

Mehmed, Mehmed o$lu, Ezine Jandarma Takımıefrâdından, tevkif olunan 163

Mehmed, Molla Abdurrahman o$lu, Rumlar

tarafından !ehid edilen, Edirne 27Mehmed, Molla, tevkif edilen, Muradlar k.,

Çanakkale 154

Mehmed, Mustafa o$lu, Yunan askerlerininsaldırısına u$rayan, Çayırhisar k. 151

Mehmed, Müderriszâde, Akhisar Redd-i #!galheyetinden 41

Mehmed, Müezzin o$lu, Umurbey k., Gemlik kz.94

Mehmed, Mühtedî, kayınvalidesiyle birlikteYunanlılardan i!kence gören, Gebze kz.172

Mehmed, Müezzin, Yunanlılarca öldürülen,Armudlu k., Yalova kz. 219

Mehmed Nazmi, Sinekli Hudûd EmniyetMüfetti!i 178, 195, 196

Mehmed, Nuri o$lu, Yunan askerleri tarafındandövülen, Pelidli k., Gebze kz. 172

Mehmed Nuri, Ulemâdan, Akhisar 41

Mehmed o$lu, Süpürgeci, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Mehmed, Orhangazi Kazâsı Belediye Re’îsi 193,198

Mehmed, Pa!ao$lu, zevcesi Yunan askerlerinceırzına tecavüz edilen, Demirci ks. 100

Mehmed, Rumlar tarafından katledilen,Hayrabolu 11

Mehmed Sâkıb, Ezine Merkez KaragolKumandanı Mu‘âvini 250

Mehmed Salâhaddin, Miralay, #kinci ordumüfetti!li$inden 65

Mehmed Salih, U!ak Medresesi Müdürü 281,283



349

Mehmed, Satılmı! o$lu, BüyükçekmeceJandarma Takımı efrâdından 157

Mehmed, sopalarla !ehit edilen, Yalova kz.125

Mehmed, Topcu o$lu, Yunanlılarca süngü ilehafif sûretde cerhedilen, Çan n. 227

Mehmed, Torlak o$lu, Sabâh(?) m. U!ak 280

Mehmed, Tra! o$lu, Yunanlılar tarafındanhabsedilen, Sart'ın Mustafabey k. 144

Mehmed Usta, Ispartalı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Mehmed Usta, Kalafât, Yunanlıların yaptı$ımezalimle ilgili bilgi veren, Kapaklı k ,Gemlik kz. 205

Mehmed, Veli o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Mehmed, Yakubköy ahâlîsinden, !ehit edilen,Balıkesir 173

Mehmed, Yenipazar'dan, Yunanlılar tarafındancerhedilen, Nazilli kz. 147

Mehmed, Yerlisu Müdürü 22

Mehmed, Yunanlılar tarafından tevkif edilip firareden, Satılmı! k., Balıkesir 165

Mehmedbey çiftli$i, Yunanlılarca tamamen ihrâkedilen, Akhisar 145

Mehmedler karyesi, Aydın 61, 64

Memâlik-i Me!gûle Müslümanları Müdâfa‘a-ıHukûk Cem‘iyeti 292, 293

Memâlik-i Osmâniyye 158, 139

Memduh Bey, Binba!ılıktan mütekaid,Yunanlılarca tutuklanan, Yalova 122, 126

Memi!, katlolunan, Gönenli, Erdek 162

Menderes 44, 50, 57, 68, 284— nehri 54, 61, 62, 63

Menemen kazası, #zmir 39, 40, 136

Mercan, De!tbân, Yunanlılarca vah!i suretteöldürülen, Tikenli k., Akhisar kz. 253

Mercan karyesi, Ke!an kz. 22

Mermeris, Fransız mülâzımı 265

Mersindere karyesi, Salihli kz. 143, 144

Meryem, De!tbân, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74

mesâcid-i !erîfe, Tekfurda$ı [Tekirda$]cemâ‘at-ı #slâmiyyesi'ne ait 307

Mesakastan, Dimitro o$lu, Mürselli ve Milan#slâm köylerine silahla taarruz ediphaneleri ya$malayan 31

Mescidli karyesi, Nazilli kz. 89

Mestavra, Nazilli kz. 47

Me!eli karyesi, Aydın 61

Me! îhat-penâhî 118, 279, 281

metropolid, Erdek 109

Mıhcı Ali, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan 74

Mısır 91

Miço, Kahveci, Mürselli ve Milan #slâmlarınıkatl ve hanelerini ya$ma ve tahrip eden,Hora k., Edirne 30

Miço, me!hur e!kıyadan, Karesi 168

Midilli 3, 4

Midye 196, 264

Mihailo, Kassâb o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahlı olarak ta‘arruz edipya$malayan 32

Mihal, Ba$çevân Potka o$lu, hırsız, ya$macı,gaspçı, Edirne 9, 18

Mihal, Elmalı Rum e!kıyâlarından, Yalova 207

Mihaliç Ovası, Bursa 302

Mihalkoviç mahallesi, Edirne 8

Milan karyesi, Mürefte 30, 31, 32, 33

Milanlı, Dimitraki o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silahla saldıran ve haneleriya$malayan, Ganoz k., Edirne 32

Milas 71, 195, 263, 265

Mili Apostol, Gemlik ahâlîsinden para isteyen,Küçükkumla k. 206

Milinge [Milingi], Akhisar 253

Milyon(?) Hasan A$a, Yunan emellerine hizmeteden, Kırkkilise 195, 264

Minderlik cenûbu, Aydın 68

Misakca havâlîsi, Biga kz. 153



350

Missi karyesi, Gönen kz. 70

Mi!o, Telekci o$lu, Ba$çevân, hırsız, ya$macı,gaspçı, Edirne 9, 18

Mitro, Avcı, Silahlı olarak #slâm hânelerinitahrîb ve ya$ma eden, Kersiye[Ker-es–se]karyesi, Edirne 30

Morinaya Yorgi, Ba$çevan, zorba ve gaspçı,Edirne 9, 18

Morzope Yuvan, #slâm hânelerini tahrîb, ya$ma,

Mürselli ve Milan #slâmlarını katlekasteden, Hora k. 30

Mudanya 158, 205, 302

Mu$la 57, 63, 71

— ovası 69

muhâcirîn (muhacir) 61, 64, 87, 87, 88, 205,213, 218, 226, 287, 292,

— köyü, Mihaliç ovasında 302

— Müdîriyyet-i Umûmiyyesi 297

muhadderât-ı #slâmiyye 5, 6, 9, 53, 120, 133,141, 170, 172, 253, 254, 264, 265, 277,

278Muhiddin, Yunanlı askerler tarafından para ve

e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlik kz.95

Muhtar, Salih Efendi o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yalarıçalınan,Umurbey k , Gemlik kz.97

Murad, Süvâri Mülâzımı, Lüleburgaz'da idamamahkûm edilen 263

Muradlar karyesi, Kal‘a-i Sultâniyye kz. 154,217, 228, 230, 232

Muradlı karyesi, Demirköy kz. 14

Musevî 54, 68, 79, 145, 262, 308, 310Mustafa A$a, Kengirili, Yunanlılarca ailesine

saldırılan ve hayatından haber alınamayan,Adapazarı 200

Mustafa, Ahmed o$lu, "abcıo$ulları'ndan,katledilen, Ezine kz. 180

Mustafa, Bakkal, Yunanlılar tarafındanhapsedilen, Çorlu 262

Mustafa, Bekir o$lu, i!kenceye u$rayan, Edirne27

Mustafa, Çakal o$lu, Rumlar tarafından !ehidedilen, #nöz kz. 28

Mustafa Çavu!, Jandarma, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Mustafa Çavu!, Kurt karyesi muhtarı,Yunanlılara silahları teslim etti$i haldekendisinden haber alınamayan, Yalova122, 126

Mustafa Çavu!, Yalova muhacirlerinden, zulme

maruz kalan 291Mustafa Çavu!, Yunanlılarca evi soyulan, Ezine

kz. 162

Mustafa, Çoban Abdullah o$lu, Rumlartarafından da$a kaldırılan, Ovacık k.,Üsküdar 171

Mustafa, Çoban, katledilen, Karacaali k. 223

Mustafa, de$irmende bu$dayı çalınan, Vize 12

Mustafa Efendi, Ali o$lu, Yunanlılarınzulmünden Osmanlı Hükûmeti'ne ilticaeden 268

Mustafa Efendi, Aydın'ın i!gali sırasında zevcesi

ve validesiyle !ehid olan 75Mustafa Efendi, Giridli'nin, Yunanlı askerler

tarafından para ve e!yaları çalınanUmurbey k., Gemlik kz. 95

Mustafa Efendi, Helvacı, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 97

Mustafa Efendi, #nzibât-ı askerî me’mûru,Çerkesköyü 262

Mustafa Efendi, Kahveci, Yunanlılarca i!kenceyapılan, Gebze kz. 182

Mustafa Efendi, Mehmed Bey'in kâtibi,

habsedilen ve i!kence netîcesi vefât edenÇorlu kz. 262, 266

Mustafa Efendi, Mu‘allim, Gebze 171

Mustafa Efendi, Nasuho$lu, Yunanlılarcaöldürülen, Halimbey çiftli$i, Salihli kz. 59

Mustafa Efendi, Tahsildâr, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Mustafa Efendi, Terzi, Yunanlılar tarafındani!kence edilen, Nazilli kz. 47, 146



351

Mustafa Efendi, zevcesi Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Mustafa, Hacı o$lu, Yunanlılarca hayvanı vee!yaları çalınan, Yahyaköy, Biga kz. 234,235

Mustafa, Halil o$lu, Yunan taarruzuna u$rayan,Çakmak (Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Mustafa, Himmet'in, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,

Gemlik kz. 95Mustafa, Hüseyin Hoca'nın, Yunanlılarca !ehid

edilen, Karasatı k., Ke!an kz. 23

Mustafa, Hüseyin o$lu, Rumlar tarafındani!kence edilen, Kuruçe!me k., Bursa 155,229

Mustafa, Hüseyin o$lu, Yunan askerlerince parave erzakı gasbedilen, Balıkesir 166

Mustafa, Hüseyin o$lu, Yunanlıların saldırısınau$rayan, Bigadiç k., Balıkesir 159

Mustafa, Kapaklı karyesi #mamı 209

Mustafa, katledilen, Güllük k., Ala!ehir, 138

Mustafa, Kavâs, Rumlar tarafından katledilen,Hayrabolu 11

Mustafa Kâzım, bkz. #lyadis 194

Mustafa Kemal Pa!a 176, 194

Mustafa, Kerîm o$lu damadı, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Mustafa, Köseo$lu, Yunanlılar tarafındansoyulan ve dövülen, Yalova 207

Mustafa, Kukucuk, Rumlar tarafından !ehidedilen, #nöz kz. 28

Mustafa, Hacı Gâlib'in üveyi o$lu, Kunduracı,Yunanlı askerler tarafından para vee!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlik kz.95

Mustafa, Maho'nun, Umurbey k., Gemlik kz. 94

Mustafa, Molla, kerîmesi Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 75

Mustafa, Molla, Molla Salih o$lu, Yunanlılarınyaktı$ı camide ölen, Karatepe k., Aydın269

Mustafa, Molla, Rumlar tarafından katledilen,Hayrabolu 11

Mustafa, Muhâcirîn Cem‘iyet Re’îsi, Aydın 69

Mustafa, Muhtâr, Yunanlılarca para ve e!yasıçalınan, Malkara 16

Mustafa Mustafa, i!kenceye maruz kalan,Bozviran k., Balıkesir 164

Mustafa, Müstantık, Yunanlılarca tutuklanan veAtina'ya gönderilen, Salihli kz. 257

Mustafa Neyyir Bey, Tekfurda$ı Meb‘ûsu 262

Mustafa, Osman o$lu, hâne ve anbarıYunanlılarca yakılan, Hacıbekirler k.,Bayramiç kz.229

Mustafa, Ömer o$lu, Yunanlılarca katledilenMustafabey k., Sart 144

Mustafa Re’îs, Manav o$lu, Yunanlılartarafından da$a kaldırılan, Alaca n., Gebze171

Mustafa Rıza, Dâhiliye Nâzırı Vekîli 237

Mustafa, Salih o$lu, Yunanlılar tarafından a$ır

surette yaralanan, Gebze kz. 171

Mustafa,Ta!cı, Yunan askerleri tarafından

darbedilen, Karacebi! k., Balıkesir 172,

164

Mustafa, Tav!an o$lu, Yunanlılarca parası ve

e!yası gasbedilen, Kendirlik k., Salihli kz.

143

Mustafa, Vezir o$lu, Yunanlı askerler tarafından

para ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,

Gemlik 94

Mustafa, Yo$urtçu, Yunanlılarca katledilen,

Kumla k., Gemlik kz. 219

Mustafa, Yunan askerleri tarafından darbedilen,Bozviran k., Balıkesir 172

Mustafa, Yunanlı askerler tarafından para ve

e!yaları çalınan, Umurbey k., Gemlik 96

Mustafa, Yunanlılarca tevkif edilen, Dümrek k.,

Ezine kz. 163

Mustafapa!a nahiyesi, Havsa kz. 6

Muttalib A$a, Yunanlılarca !ehid edilen,Karasatı k., Ke!an 23



352

Mülkiye Tevkîfhânesi, Balıkesir 168

mültecî 292, 297, 299, 300, 301

Mü’min Hoca mahallesi, Edirne 10, 19

Münîre, Yüzba!ı müteveffâ Osman A$a'nın

zevcesi ve A‘zâ Naim Bey'in hidmetcisi,

Dedea$aç Rumları tarafından tecâvüze

u$rayan 18

Münib Bey, Reji Me’mûru, sâbık müfti olan

birâderi Yunanlılar tarafından tutuklananEdirne 179

Mürefte 6, 26, 28

Mürselli karyesi, Mürefte 30, 31, 32, 33

Müslim Kâhya, habsedilen ve i!kence netîcesi

vefât edenlerden, Çorlu kz. 266

Müslüman (lar) 6, 28, 36, 39, 42, 53, 54, 55, 62,69, 70, 72, 77, 78, 85, 106, 109, 110, 111,112, 113, 115, 116, 117, 119, 125, 126,130, 147, 148, 164, 168, 174, 179, 182,196, 203, 206, 252, 253, 254, 257, 259,262, 263, 266, 275, 287, 289, 297, 298,302

— ahâlî, Bulgar ordusundan firâr eden 6

— ahâlî, Yunanlılarca diri diri yakılaraköldürülen 56, 144

— Ermeniler tarafından kaçırılan 113

— fabrikaları, U!ak'ta 282

— gençleri 53

— kızları, tecavüz edilen ve öldürülen,Aydın'da 56, 107, 282, 283

— köyleri 5, 38, 107, 113, 125, 130, 144,152, 209

— hapishanede 109, 286

— muhâcirler 82

Müstevlî(?), Manisa 144

müttefikîn Polis Komisyonu Riyâseti 290

Naci, Aydın Mutasarrıf Vekîli ve Nazillikaymakamı 56, 64, 75, 89

Nâfiz, #stînâf Mahkemesi a‘zâsından,Hüdâvendigâr 138

Narlı karyesi, Gemlik kz.203, 206, 214, 215,226, 238

Narvan(?) köyü, Ödemi! 83

Nazım Pa!a, #kinci Ordu Kumandanı 195

Nazilli 42, 43, 46, 47, 48, 50, 53, 56, 61, 62, 63,68, 78, 146, 147, 149

— Jandarma Dâ’iresi 46


— ovası 69

Nazlı Hireptiyan, Bursa Camii'ne ait halılarıçalan 290

Nazmi Bey, Meb‘ûs, Yunanlılarca tevkif edilip,Milas adasına sürülen, Kırkkilise 195, 263

Nazmi, Demirci Jandarma Bölük Kumandanı101

Nazmi, Komiser Mu‘âvini, yerli Rumlarınihbârâtı üzerine Yunanlılarca i!kenceedilen, Nazilli 47, 146

Nazmi, Mülâzım-ı Evvel, jandarma zâbitânından,Silivri 155

Nâ’ibli karyesi, Aydın 150

Nâ’ib Çelebi mahallesi, Edirne 18

Nâ’ib, Hacı Murad Bey o$ullarından, Yunanlılartarafından dövülen, Sı$ırcı k, Bandırmakz. 173

Nebî, Ba$çevân o$lu, zevcesi Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74

Necmeddin, Yunanlılarca EdirneTevkifhânesinden Milas'asevkedilenlerden 265

Ne!etiye karyesi, Germencik n. 53Neyyire hanım, Edirne'den #stanbul'a gelerken

Yunan zabitlerinin saldırısına u$rayan 265

Ni$de Dârü'l-mu‘allimîn Müdîriyeti 209

Niko Arslan, #slâmlara hakâret ve ya$macılıkyapan, Mürefte ks. 29

Nikola, Çoban o$lu, Mürselli ve Milanköylerinde Müslümanlara taarruz edipevlerini ya$malayan 31



353

Nikola Damyanoz, Milan ve Mürselli #slamköylerini ya$ma, tahrîb ve islam ahâlîyitehdîdle tehcîr eden 33

Nikola, Kama o$lu, Karakavak nahiyesi halkınazulmeden, Hayrabolu 11

Nikola, Kostandi Lazari o$lu, Malkara kazâsınaba$lı köylerde katl, tecavüz ve tahribatyapan 33

Nikola Milanlı, Milan ve Mürselli #slamköylerini ya$ma, tahrîb ve #slam ahâlîyi

tehdîdle tehcîr eden 32

Nikola, Prodomo o$lu, silahla #slâmlarınhânelerini tahrîb ve ya$ma eden, Mürefteks. 29

Nikola, Vangelo$lu, Rum e!kıyâsından 207

Nikola, Yorgi o$lu, Rum çeteleri tarafındanöküzleri çalınan, Malkara 16

Nikolaki, Behar o$lu, #slâmları katleden,Susuzmüsellim k. 11

Nikolaki, Garamate o$lu, silah zoruyla#slâmların hânelerini tahrîb veya$malayan, Kersiye[Ker-es–se] k. 30

Nikoli, Kassâb, Yörgüç ve Yaya köyleriniya$ma, hânelerini tahrîb eden, #sternekaryeli 31

Nikoli veled-i Kiryako, Selanikli, Osmanlıtebeasından oldu$u halde Yunanordusunda askerlik eden 291

Ni!, Mister, #ngiliz yüzba!ı 241

Niyaz Bey, Ahmed o$lu, süngü ile katledilen,Tekirda$ 7

Niyazi Bey, Ressam, habsedilen ve i!kencenetîcesi vefât eden, Çorlu kz.266

Nizameddin Efendi, Mülâzım, Yüzba!ı Vedri'nin

refâkatine me’mûr, Yunanlıların yaptı$ımezalimle ilgili olarak rapor gönderen 232

Nokire, Varmen Tana! o$lu, Malkara'dayakalanan e!kıya 16

Nuh Bey, Ahmed Anzavur Pa!a'nın kayını,Susurluk Nâhiyesi Müdîri 168

Numan, Hüdâvendigâr vilâyeti #stînâfMahkemesi Müdde‘î-i Umûmîsi 138

Nuri Bey, Doktor, Yunanlılarca tutuklanan,Aydın 54

Nuri, Demirci, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 75

Nuri Efendi, Belediye Re’îsi, Kö!k n., Nazilli kz.147

Nuri Efendi, Doktor, Aydın'ın i!gali sırasındaYunanlılarca !ehid edilen 74

Nuri (Nurullah) Bey, Aydın Muhâsebecisi,Aydın mutasarrıflı$ı namına Çine'dentelgrafnâme çeken 49

nüfûs-ı #slâmiyye 3, 68, 69, 109, 119, 155, 243

Oba(?) karyesi, Aydın 64

O$uzlu karyesi, Tekirda$ 6

Ohannes veled-i Abraham, Yunan askerleriylebirlikte Müslümanlara zulüm ve köyleriyakmakla maznun 291

Oluklu karyesi, Karamürsel kz. 174

Omzalı karyesi, Orhangazi kz. 225

Orhan "emseddin Bey, Posta ve Telgraf veTelefon Müdîr-i Umûmîsi 258

Orhangazi 113, 114, 115, 116, 121, 122, 126,155, 156, 157, 192, 197, 198, 203, 206,222, 223, 225, 237, 238, 260

Orhaniye karyesi, Balıkesir 151, 165, 173, 175,

Orman harîki 279

Ormanlı karyesi, Çatalca kz. 299

Ortaburun, Yalova kz. 192, 239

Ortaköy, Bursa 157

Ortaköy karyesi, Havza kz. 263

Ortamandıra karyesi, Balıkesir 164, 173Osman Asım Efendi, Ayvacık müstantıkı 138

Osman Çavu!, #htiyar heyeti â’zâsı, Umurbey k.,Gemlik kz. 94

Osman, Da$lı o$lu, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik kz. 94

Osman, Demirci, Aydın'ın i!gali sırasında !ehidolan 74



355

Ömer, Hükûmetce ihzâren aranılmakda olan,Gemlik kz. 157

Ömer, Köseo$lu, Yunanlılar tarafından soyulanve dövülen, Yalova kz. 207

Ömer, Laz Kalyoncu o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 97

Ömer Lütfi, Binba!ı, Kal‘a-i SultâniyyeJandarma Taburu Kumandanı 231

Ömer, Mahmud o$lu, Bekirli ve civârı Rumahâlîsi tarafından katledilen, Edirne 26

Ömer, Osman o$lu, hâne, ve anbarı Yunanlılarcayakılan, Hacıbekirler k., Bayramiç kz. 229

Ömer, Reji Kolcuba!ısı, Yunanlılarca tutuklanan,Aydın 54

Ömerbeyli karyesi, Aydın 150, 62

Ömerköyü, Bandırma 167

Palame Kostanti, Yörgüç ve Yaya köylerini

ya$ma, hânelerini tahrîb eden, #sternekaryeli 31

Pamucak köyü, Bursa 128

Panayot, Çoban, hırsız, ya$macı, gaspçı Edirne9, 18

Panayotaki, Ba$çevan o$lu, Yörgüç ve Yayakaryelerini ya$ma ve hânelerini tahrîbeden, #sterne karyeli 31

Pandelaki, Yörgüç ve Yaya karyelerini ya$ma,hânelerini tahrîb eden, #sterne karyeli 31

Pandeli, ya$macı, Tekirda$ 7

Pandeli, Yorgi o$lu, Osmanlı tebeasından oldu$uhalde Yunan ordusunda askerlik eden 291

Papa Elinokomo, Milan ve Mürselli islamköylerini ya$ma, tahrîb ve ahâlîyetehdîdde bulunan 33

Papa Mihal, Milan ve Mürselli islam köyleriniya$ma, tahrîb ve ahâlîyi tehdîdle tehcîreden 33

Papa Zaharya, bkz. Zaharyos 180, 181

Papa, Hacı o$lu, Mürselli ve Milan #slâmköylerine silah zoruyla ta‘arruz edipya$malayan 32

Papakotra(?), Demirköy'de 15

Papas Dimo, Andon o$lu, #slâm ahâlîden bazıki!ileri katleden, "arköy 21

Parapanko Hıristaki, Kızılmescid mahalleli,ya$ma ve gasp yapan, Edirne 10, 19

Para!keve, Matyos o$lu, Mürselli ve Milan #slâm

köylerine silahla saldırı ve tahrîbdebulunan 31

Para!ko Pulos, Yunan Ba!kumandanı 106, 111

Paris Konferansı 71

Paskal Ananost, Milan ve Mürselli veTekfurda$ı'na [Tekirda$] ba$lı islamköylerini ya$ma, tahrîb ve ahâlîyi silahlatehdîd eden 33

Pa!a karyesi, #psala kz. 22

Pa!aköy karyesi, Balıkesir 164, 165

Pa!aköy, Yalova kz. 239

Pa!alimanı, Erdek kz. 140, 248Pa!ayayla(sı) karyesi, Orhangazi kz. 113, 170

Pavlı ciheti, Nazilli kz. 147

Pavli Dumcer, Küçük #lya'nın o$lu, Karakavaknahiyesi halkına darb ve i!kence yapan,bazılarını katleden, Hayrabolu kz. 11

Pazar karyesi, Ezine kz. 249

Pazar mahallesi, Demirci ks. 99

Pazarköy, Orhangazi kz. 113, 225, 226

Pazaryeri karyesi, Karamürsel kz.174

Pekatepri, Kadınköylü, islam hanelerini ya$mave hayvanlarını gasbeden, Edirne 19

Pelidli karyesi, Gebze 172

Penbe Hanım, Yahya Halil zevcesi, Yunanlıaskerler tarafından para ve e!yalarıçalınan, Umurbey k., Gemlik kz. 97

Penbe, Aziz kerîmesi, ırzına tasallut edilen,Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Penbe, #smail zevcesi, Ermeni çeteleri tarafındanköylerinin basıldı$ı ve e!inin Yunan



356

askerlerince esir edildi$ine dair ifadeveren, Orhangazi 114, 116

Penbe, Mehmed Re’îsin kerîmesi, Yunanlılarcaırzına tasallut edilen, Kapaklı k., Gemlikkz. 221

Penbe, Sarı o$lu kerîmesi, Yunanlılarca ırzınatasallut edilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 221

Pendemori(?) nâm mahâl, Vize 13

Penteryani, ırz dü!manı, katil ve ya$macı, Ke!an

23Petrili, #strati o$lu, Mürselli ve Milan #slâm

köylerine silahlı olarak saldırı, tahrip veya$malamada bulunan 31

Petros Andanitis, Makedonya gazetesininba!yazarı 195

Pınarba!ı, Aydın 150

Pınarderesi karyesi, Aydın 63, 64

Pınarhisar kasabası, Edirne 178

Pınarkumluk karyesi, Karamürsel kz. 174

Pıtır Mehmed, Küçükkumla karyesi ahalisinden,Sadaret'e istida yazanlardan 204

Pineke(?), Edirne 14

Pire Mehmed, Muhâcir, Kabânîzâde Çiftli$iefradından, e!yaları çalınan 143

Pirinçlik(?) karyesi, Erdek 173

Polidros Mitrolaye, silahla #slâmlara hakâret veya$macılık yapan, Mürefte ks. 29

Polo Kostanti, #slâm hânelerini tahrîb, ya$ma,Mürselli ve Milan #slâmlarını katl kasdıylemuhâsara eden, Hora karyesinden 30

Polo Nikola, silahla #slâmların hânelerini tahrîbve ya$ma eden, Mürefte ks. 29

Popazca, [Pupazca / Papadya] karyesi,Orhangazi kz. 128, 170

Poyraz karyesi, Salihli kz. 256, 257

Rahmi, Yunanlılarca i!kence yapılan, Tav!anlık., Gebze kz. 182

Ra’îf, Bandırma muhacirlerinden 291

Ramazan, Hacı Bayram o$lu, hânesi, zahîreanbarı ve koyun kı!lası, samanlık ve ahurdamları Yunanlılarca yakılan, Hacıbekirlerk., Bayramiç kz. 229

Ramazan, Kassâb, Midilli muhâcirlerinden,Yunan askeri tarafından sopa ile darb vecerh edilen, Ezine kz. 272

Ramazan, Küçük Mehmed A$a'nın, Yunanmüfrezesince hayvanları gasbedilen,Kolfaköy k. 232

Ramazan, Midilli muhâcirlerinden 272

Ramazan, Molla, Da$lı, Rumlar tarafından !ehidedilen, Edirne 27

Ramazan, Muhtâr, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Ramazan, Tahir o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan, Çakmak (Eriklioba k.),Gönen kz. 160

Ramiz A$a, Osman Efendi'nin birâderi, evindenpara ve e!yaları yunanlılarca gasbedilen,Çanpazarı n. Biga kz. 235

Rasim, Rumlar tarafından katledilen, #shaklı k.,Edirne 21, 11

Ra!id Efendi, Komiser Mu‘âvini, Nazilli kz. 146

Ra!id, Hacı Hâfız Osman'ın, Yunan askerlerinceparası alınıp dövülen, Ba$dere k., Aydın146

Ra!id, Yeniköy Rumları tarafından da$akaldırılan, Gebze kz. 171

Ra’îf Hasan, yunanlılarca katledilen, Kumla k.,Gemlik kz. 220

Râ’if A$a, "erif o$lu, Yunanlılarca saldırıyau$rayan, Erdek kz. 161, 173

Receb A$a, gelininin kızının ırzına Yunanlılarcatecavüz edilen, Adapazarı 200

Receb, Muhâcir, kendi ve zevcesi Yunanlılarcakatledilen, Aydın 59

Receb, Usta Ahmedo$lu, Onba!ı, Yunanlılartarafından soyulan ve dövülen, Yalova kz.207

Receb, Yunanlılar tarafından darbedilen, Gebze172



357

Receb b. Ali, Bandırma !imendüfermemurlarından 291

Refik, Gemlik kazâsı Mâl Müdîri 213

Refik Bey, Pazarköylü, göç edenlere nakdîyardımlarda bulunan 213, 215

Refik "evket Bey, Da‘va Vekili, Yunanlılartarafından tutuklanan, Ödemi! kz., Aydın53

Reisköy karyesi, Aydın 150, 64

Resilzâde(?), Gördos ahâlisinden, Yunan zulmüile ilgili dilekçe verenlerden 246

Re!adiye karyesi, Aydın 150

Re!âdiye karyesi, Orhangazi kz. Bursa 225, 239

Re!id, Alizâde, Akhisar e!râfından 255

Re!id, Da‘vâ Vekîli, Yunanlılar tarafındantutuklanan, Aydın 53

Rıza Bey, Mekteb-i Sanâyi‘ Müdîri, Rumlartarafından katledilen, Edirne 9

Rıza, Musazâde, Akhisar ahalisinden 41

Rolato, #talyan Miralayı, Yunan askerleriyle

Rum halkın Gemlik, Orhangazi veYalova'da yaptıkları mezalimleri tahkikedecek heyet üyesi 237

Rukiye, Yunan askerlerince hanesine girilerek,yaralanan ve e!ya ve paraları gasbolunan#nönü k., Edremid 165

Rum(lar) 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 16, 17, 18, 20,21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 36, 44, 46,47, 48, 50, 53, 54, 56, 66, 67, 68, 71, 72,78, 81, 87, 90, 105, 107, 108, 109, 111,113, 117, 121, 123, 124, 125, 126, 127,128, 130, 132, 134, 136, 143, 146, 148,153, 154, 155, 158, 159, 161, 162, 165,

167, 168, 169, 171, 173, 178, 179, 194,197, 198, 203, 206, 207, 213, 215, 216,218, 225, 226, 237, 241, 243, 245, 247,249, 251, 254, 262, 266, 280, 282, 287

— çeteleri 10, 12, 13, 49, 87, 159, 170, 191,199, 200, 203, 204, 205, 225, 237, 305

— e!kıyâsı 9, 13, 14, 170, 173, 209, 218

— Katolik 308

— köyleri 12, 27, 28, 51, 72, 122, 133

— köylüleri 133, 204, 206

— kulübeleri, Velika 15

— mahalleleri, Aydın 66, 67

— mektebi 248

— muhâcirleri 82

— nüfûs 87

— Ortodoks 308, 310

— palikaryaları 213

— papasları, 81, 108

— Protestan 310

— tâcirler 106

Rumsitihâtûn mahallesi, Edirne 8

Rüstem Pa!a Câmi‘-i "erîfi, Tekfurda$ı 305

Rüstem, Sandalyeci, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Rü!di Bey, Yalova kâ’im-i makâmı 119

Sa[r]paç karyesi, Demirköy kz. 15Sabah gazetesi 69

Sabri, Jandarma, #stila sırasında katledilen,"arköy 11, 21

Sabuncu Lütfi, Aydın'ın i!gali sırasında vâlidesi!ehid olan 74

Sadâret 124, 134, 191, 202, 207, 208, 209, 215,251, 252, 260

Sadık A$a, kızı Dedea$aç Rumları tarafındantecâvüze u$rayan 9, 18

Sadık çetesi, Yunan müfrezesiyle çarpı!an, Ezine163

Sadık Efendi, Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179

Sadık, Onba!ı, Rum çetesinin hücumunau$rayan,Vize kz. 14

Sadullah A$a, Yunanlılarca i!kence edilen,Yenice Köprüceköy e!râfından, Edirne265

Safâalan karyesi, Istranca 298, 299



358

Sa$ır Tevfik, zevcesi çetecilerin açtı$ı ate! sonucu !ehid olan, Kapaklı k., Gemlik kz.205

Sa$lı Mestan o$lu, Yunan askerleri tarafındankatledilen, Çiftlik k., Nazilli kz. 147

Said bin Ali, Yamano$lu, Yunan zulmü ile ilgilidilekçe veren, Üvezpınar k., Yalova 208

Said, Dersa‘âdet'de Yunanlıların yaptıklarımezalimin tek tek incelenmesi hususunda

kumandanlı$a müracaatta bulunan 211Said, Dursun nâmlı, Yunan zulmü ile ilgili

dilekçe veren, Gökçedere karyesinden,Yalova kz. 127

Said, Hacı Safvetzâde, Cemâ‘at-i #slâmiyyeRe’îsi, Yunanlılarca haksız yerehapsedilen, Lüleburgaz 195

Said, Hüseyin o$lu, Rumlarca katledilen,Çataltepe k., Edirne 12, 27

Said, Mayako$lu, Yunanlılar tarafından soyulanve dövülen, Yalova kz. 207

Sakilaridis, Yunan tebeasından bakkal, hırsız,

ya$macı, gaspçı, Edirne 9, 18Salîb-i Ahmer 193, 237

Salih A$a, Dereköy Muhtârı 233

Salih A$a, Yunanlılar tarafından tutuklanan,Edirne 179

Salih, Bekir o$lu, Yunanlılar tarafından dövülenGebze 171

Salih Çavu!, Yunanlılarca katledilen, Çarıksızobası, Ezine kz. 273

Salih Efendi, Tahsildâr, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan, Gemlikkz. Umurbey k. 96

Salih, Molla Ahmed o$lu Yusuf A$a'nın be! ya!larındaki çocu$u, tüfenkle dizindenvurularak öldürülen, Hacıbekirler k., Ezinekz. 228

Salih,Osman o$lu, Bekirli ve civârı Rum ahâlîsitarafından katledilen, Edirne 26

Salihler karyesi, Bayramiç kz. 180

Salihli 83, 100, 107, 177, 243, 245, 246, 256,258, 284

— Bölü$ü 144

— kazâsı Kâ’im-i makâmlı$ı 58, 258

— Kuvâ-yı Milliyye Cebhe-i HarbKumandanlı$ı 82

Sâlim, #brahim o$lu, Rumlarca katledilen,Çataltepe k., Edirne 12, 27

Salur karyesi, Manyas 166, 173

Samanlı karyesi, Yalova kz. 239

Samanlı !ibh-i cezîresi 204Samel(?) Bey, "ehbender, #spanya Sefâreti

ma‘iyyetine me’mûr 297

Sandıklı karyesi, Aydın 62, 64, 150

Sandıklı kazası, Karahisâr-ı Sâhip Livâsı 313

Saniye, Pilavcı Tahir zevcesi, Yunanlılarcakatledilen Karacaali k., Gemlik kz. 223

sansür 139, 263, 264

— hey’eti 157

Saray kazâsı 179, 298, 299

Sarıçalı karyesi, Ezine kz. 162, 181, 182

Sarıme!e karyesi, Malkara kz. 16Sarımsak köprüsü, Çanakkale 154

Sarpdere karyesi, #psala kz. 22

Sart karyesi, Salihli kz.143

Satılmı! köprüdere, Malkara16

Savranderesi karyesi, Aydın 62

Sayalık köyü, Çatalca 265

Sazara karyesi, Kırkkilise ks. 297

Seferîhisâr kazâsı, #zmir 136

Seki karyesi, Ödemi! 85

Selânik 87, 287

Selçuk, #zmir 72

Selçuk karyesi, Tekirda$ 7

Selimiye karyesi, Gemlik kz.239

Selözü, Ermeni köyü, Orhangazi 114, 116, 156,157

Semetli karyesi, Tekirda$ 6, 7

Senaiye karyesi, Karamürsel kz. 174



359

Seniyye, Balıkçı o$lu Süleyman zevcesi,Aydın'ın i!gali sırasında !ehid olan 74, 75

Senürteke karyesi, Aydın 64

Serçeköy karyesi, Aydın 63, 64, 150

Serçeler karyesi, Demirci ks. 100

Sergen karyesi, Vize kz.13, 14

Server Ali Baba Türbesi, Tekfurda$ı 306

Server Hanım, Yunan kumandanının beraberinde

götürerek Gemlik ile Kumla arasındakatletti$i 222

Servet Bey, Balıkesirli, Kuvâ-yı Milliyyemensûbîninden 166

Servili Mecsid-i "erîfi, Tekfurda$ı 306

Seydi, Ahmed'in o$lu, ırzına tecavüz edilen,Erdek 109

Seydi karyesi, Ke!an kz.22

Seyfeddin Efendi, Muhâcir, Yunanlılarca tevkifve i!kence edilen, Nazilli kz. 47, 146

Seyr-i Sefâ’in #dâresi 225

Seyrekli karyesi, Ödemi! kz. 85

Seyyibe Datı(?), Nalbando$lu Mehmed kerîmesi,ırzına tecavüz edilmek istenen, Atca n. 145

Seyyid Ali Efendi, Yüzba!ı, 57'nci AlayınBirinci Topçu Taburu zâbitânından,Yunanlılarca !ehit edilen, Ahmedli 143

Seyyid, Erdekli, otuz Rum tarafından fi‘l-i!enî‘ye maruz kalan 161

Sıdıka, Mehmed zevcesi, Yunanlılarcakatledilen, Kapaklı k., Gemlik kz. 220

Sıdkı, Gemlik kazâsı Mâl Müdürlü$ü muavinli$ieski memuru 213

Sıksor[Çıksort] karyesi, Aydın 64

Sındırgı kazâsı, Hüdavendigar vilayeti 243

Sırrı, Hacı Mehmed o$lu, darb ve i!kenceyeu$rayan, Tav!ancıl k., Gebze kz. 171

Silit, Yüzba!ı, Yalova'da bulunan #ngiltereordusu zâbitânından 124

Silivri 155, 286, 287

Simav kazası, Kütahya 284, 313

Simen karyesi, Edirne 10, 20

Sinekli—; karyesi, Çatalca kz. 196, 265, 299,304

— Hudûd Emniyet Müfetti!li$i 266

— istasyonu, 158

Sirkeci 213

Sisam 276

Sivrikulübe (Sivri) karyesi, Demirköy kz. 15

Sofiloki Dimitri, zorba ve gaspçı, Edirne 9, 18

Sofular karyesi, Çatalca kz. 299Sofular karyesi, "ile kz. 171

So$ukkuyu karyesi, Balıkesir 164

So$uksu karyesi, Gemlik kz. 203, 204

Solucak [So$ucak], Yalova kz. 239

Soma 39, 81, 104, 107, 109, 110

— belediye re’îsi 110, 153

Sotir, A!çı, Osmanlı askerlerine sözle hakarettebulunan, Nepaiye m., Edirne 19

Sotiri, Çolak, bakkal, hırsız, ya$macı, gaspçı,Edirne 9, 18

Sotiri, Mülâzım, Ezine Yunan #!gâl Kumandanı162

Sotiri, Rum e!kıyasından, Yalova kz.207

Söke 66, 67, 72, 275, 276

Sökeli çetesi, Yunanlıların çekilmesinden sonraNazilli'yi ele geçiren 48

Sulh Konferansı 63, 104

Sulh mu‘âhedenâmesi 105

Sultan Orhan mahallesi, Gebze kz. 172

Sultanba$çe karyesi, Saray kz. 299

Sultânî Mektebi, Aydın 56

Sultanhisar nahiyesi, Nazilli kz. 42, 47, 146, 147

Sultaniçe karyesi, #nöz kz. 12, 27

Sultaniye karyesi, Gemlik kz. 219, 223, 240

Suluca karyesi, Karamürsel kz. 174

Susurluk köyü, Balıkesir 128

Susuzmüsellim karyesi, Hayrabolu 11

Suyolcu Tana(?) Mehmed, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74



360

Süleyman, Ahmed o$lu, Bekirli ve civârı Rumahâlîsi tarafından katledilen, Edirne 26

Süleyman, Bahri o$lu, !ehid edilen, Karasatı k.,Ke!an kz. 23

Süleyman Bey, Düyûn-ı Umûmiyye Müdîri 247

Süleyman Bey, Mâlikzâde, Kırkkiliseli,Yunanlılar tarafından Milas adasınasürülen 195, 263

Süleyman Bey, Yunanlılar tarafından tutuklanan,

Edirne 179Süleyman, Çakıro$lu, çetelere ekmek verdi$i

bahânesiyle Yunanlılarca öldürülen,Dibekdere k., Salihli kz. 59

Süleyman Çavu!, #n!â’at taburundan, para vesaati çalınan, Malkara 17

Süleyman Çavu!, Yunanlılarca habsedilen vei!kence netîcesi vefât edenlerden, Çorlukz. 266

Süleyman Efendi, Dani!mendli, Meclis-i idârea‘zâsından, Yunanlılar tarafından feci!ekilde dövülen, Balyoz kz. 278

Süleyman Efendi, Tüccar, U!ak 282Süleyman, Fıstıkcı, Aydın'ın i!gali sırasında

!ehid olan 75

Süleyman, Hasan o$lu, Yunan zulmü ile ilgilidilekçe veren, Dereköy, Yalova kz. 133

Süleyman, Hasırcı, Rumlar tarafından katledilen,Edirne 9

Süleyman, Kahveci, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Süleyman, Kalafatcı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 74

Süleyman, katl zanlısı, Katırlı k., Ala!ehir kz.138

Süleyman, Muhîk(?) Mehmed o$lu, Yunanlıaskerler tarafından para ve e!yalarıçalınan, Umurbey k., Gemlik 97

Süleyman, Müderris, Akhisar 41

Süleyman Nâmi, Evkâf-ı Hümâyûn Mebâni‘-iHayriyye memurlarından 290

Süleyman,Ömer o$lu, Yunanlılarca katledilen,Mustafabey k., Sart 144

Süleyman, Ramazan o$lu, Yunan taarruzunau$rayanlardan Çakmak (Eriklioba) k.,Gönen kz. 160

Süleyman, zevcesi Rumlar tarafından tecavüzeu$rayan, Edirne 9

Süleymanlı karyesi, Akhisar kz. 253

Süreyya, Mülâzım-ı Sânî, Çanpazar TakımKumandanı 228

Sürgün karyesi, Silivri 155

"aban, Çorlu Müftîsi, Edirne Tevkifhânesinde265

"aban, Mallı karyesinden,Yunanlılarlaçarpı!ırken !ehid dü!en, Çan n. 228

"aban Mustafa, Yunanlılarca katledilen, Kumlak., Gemlik kz. 219

"abanköy karyesi, U!ak 282

"abanmer‘a karyesi, Ke!an 24

"adırvan caddesi, Tekfurda$ı 305

"âhende, Hacı Kele!(?) kızı, Yunan

kumandanının beraberinde götürerek

Gemlik ile Kumla arasında katletti$i 222

"âhende, Hacı Mustafa kerîmesi, Yunan

askerleri tarafından ırzına ta‘arruz edilen,

Karacaali k., Gemlik kz. 219, 222

"ahince karyesi, Edirne 10, 20

"akî Kaplan, zevcesine Yunanlılar tarafından

tecavüz edilen, Gebze kz. 172

"akir, Bosnalı, Aydın'ın i!gali sırasında !ehid

olan 75"akir efendi, #zzet Ahmed mahdûmu,

Yunanlılarca tutuklanan, Aydın 54

"ak!ak(?) karyesi, Yalova kz. 125, 133

"ankor Koço, Tüccar Kör Osman A$a'ya darb vei!kence yapan, Edirne 8

"ark Gazetesi, Nazilli 79

"ark Hattı Askerî Komîserli$i’ 262

"ark "imendüfer #dâresi 286



362

Talat Bey, Yunanlılar tarafından tutuklananEdirne 179

Talat Efendi, Hâfız Galip o$lu, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 95

Tana!, Anadolulu, #slâm hânelerini tahrîb, ya$ma

ile Mürselli ve Milan #slâmlarını katle

kalkı!an, Hora k. 30

Tana! Hacı Yorgaki, Milan ve Mürselli #slam

köylerini ya$ma, tahrîb ve ahâliyi tehdîdletehcîr eden 33

Tana! Kaçaki, Malkara kazâsına ba$lı köylerdetecavüz, ya$ma ve tahrîbat yapan 34

Tana! Panbor, Milan ve Mürselli islam köylerini

ya$ma, tahrîb ve ahâlîyi tehdîdle tehcîr

eden 33

Tana!, Papas Istelyanoz o$lu, silahla #slâmlarınhânelerini tahrîb ve ya$ma eden, Mürefteks. 29

Tana! Porfit, Milan ve Mürselli #slam köylerindeya$ma, tahrîb ve ahâlîyi tehdîdle tehcîr

eden 33Tana!aki Bekçiba!ı, Milan ve Mürselli #slam

köylerini ya$ma, tahrîb ve ahâlîyi tehdîdletehcîr eden 32

Tarfa karyesi, Çatalca kz. 299

Tasvîr-i Efkâr gazetesi 69

Ta!köprü karyesi, Yalova kz. 119, 126, 225

Ta!umurca karyesi, Tekirda$ 7

Tatar Ahmed A$a, Kahveci, evine zorla girilerekdarb ve i!kence edilen, Edirne 10

Tatar Hüseyin, Yunanlılarca Salihli'ye

sevkedilen, Ahmedli k., Salihli ks. 59Tatar karyesi, Akhisar kz. 145

Tatar Kurd Molla, Yunanlılarca katledilen,Karacaali k., Gemlik kz. 223

Tatarlar karyesi, Söke 275

Tav!ancı karyesi, Yalova 139

Tav!ancıl karyesi, #zmit 171

Tav!anlı karyesi, Gebze 171, 182

Tav!anlı kazası, Kütahya 313

Teke(li) karyesi, Aydın 62, 64, 150

Tekeler karyesi, Kandıra 200

Tekfurda$ı 6, 7, 33, 130, 287, 302

— cemâ‘at-ı #slâmiyyesi 305, 307

Telekler karyesi, Menemen kz. #zmir 137

Tellidede, Aydın 148

Temvoda[?] bayırı, Demirköy kz. 15

Teohar Pera!kova, Milan ve Mürselli #slâm

karyelerini ya$ma ve tahrîb edenlerden 32Teologo, Rencber, Yörgüç ve Yaya köylerini

ya$ma ve hânelerini tahrîb eden, #sternekaryeli 31

Tepecik karyesi, Aydın 62

Terkos karyesi, Çatalca kz. 299

Terzil Vabraret, Gemlik merkez Yunankumandanı 214

Terziler köyü, Aydın 73, 76

Teslîm karyesi, Malkara 16

Te!vîkiye karyesi, Yalova kz. 124, 126, 129,174, 238

Tevfikiye karyesi, Gemlik kz. 203, 204, 205

Tevfik Bey, Gürcü Ali Bey'in o$lu, Dersaadet'teGemlik muhacirlerine nakdî yardımdabulunan 213

Tevfik Bey, Pazarköylü muhacirlere nakdîyardımda bulunan, Sirkeci 213, 215

Tevfik Efendi, Karamürsel kazâsı BidâyetMahkemesi Müdde‘î-i Umûmîsi 139

Tevfik Efendi, Rumlar tarafından !ehid edilen,#nöz kz. 28

Tevfik Efendi, Tahsildâr, Yunanlılarcatutuklanan ve Atina'ya gönderilen, Salihlikz. 257

Tevfik Pa!a 275, 276

Tevfik, Dedea$aç Müftîsi, Yunanlılarca haksızyere hapsedilen 195

Tikenli karyesi, Akhisar 253

Timurta! cihetleri, Bursa 128

Tire kazası 80

Todorço, ırz dü!manı, katil ve ya$macı, Ke!ankz. 23



363

Todori Bacaki, Malkara kazâsına ba$lı köylerdetecavüz, ya$ma, katl ve hâneleri tahrîb ile#slâmları silahlı olarak tehdid eden 34

Todori, Kafesti o$lu, Yörgüç ve Yaya köyleriniya$ma ve hânelerini tahrîbde bulunan,#sterne k. 31

Todori, Papas, ırz dü!manı, katil ve ya$macı,Ke!an kz. 23

Todori Teohar, Milan ve Mürselli #slâm

köylerini ya$ma, tahrîb ve ahâlîyi tehdîdletehcîr eden 32

Todori Yanaki, Malkara kazâsına ba$lı köylerdetecavüz, ya$ma, katl ve hâneleri tahrîb ile#slâmları silahlı olarak tehdid eden 34

Tokatlı, sepetci Kıbtîlerden, Rumlar tarafından!ehid edilen, Edirne27

Toma, Elmalıklı !erîr, Yunan müfrezesininba!ında, Yalova kz. 207

Toma, Fırıncı, #slâm kadınlarını tahkîr eden,Edirne 10, 19

Toma Tana!aki, Milan ve Mürselli #slâm

köylerini ya$ma ve tahrîb ile ahâlîyitehdîdle tehcîr eden 32

Tomalan [Domalan] karyesi, Aydın 63

Topal Ahmed, Burhan o$lu, Yunanlılartarafından evi ve e!yaları tahrip edilen,Mustafabey k., Salihli kz. 144

Topal Ferhad, Yunanlılarca hanesinden mal vee!yaları çalınan, Ezine 250

Topal Hoca, Yunanlılarca katledilen, Nazilli kz.147

Topcu Çiftli$i, Kurt Ali'nin, Bursa 122, 174

Topyanan mevki‘i, Aydın 66

Torbalı nâhiyesi 80

Trakya 36, 179, 262, 264, 266, 267, 287, 296,303, 304

— Cem‘iyeti #htilâl Komitesi 195

— istasyonları 179

— Te‘âvün Cem‘iyeti 299

— Türkleri 267

—lı mültecî 297

—lılar 196, 286

—lılara yapılan zulm 179, 263, 286

Tumi(?), Arab kızı, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Turgudlu karyesi, Tire kz. 80

Turulya, Demirköy kz. 15

Tutluca karyesi, Orhaneli kz. 114, 116, 156, 170

Türk(ler) 36, 40, 43, 44, 67, 71, 77, 78, 81, 82,99, 110, 102, 105, 106, 107, 109, 111,124, 148, 152, 153, 168, 244, 251, 252,263, 265, 267, 268, 286, 295, 308, 309,311

— askeri 166

— köyleri 109, 111, 112

— postası 258

—leri ticâretden men‘ 111

—lerin hicreti 267

—lük 66

Türkiye 254

— Büyük Millet Meclisi Hükûmeti 176, 293,307

Uçmakdere karyesi, "arköy 33

Uladı karyesi, Ödemi! 83

Ulaman, "arköy 11, 21

Umûm Jandarma Kumandanlı$ı 91, 104, 199,230, 298

Umurbey Karyesi, Gemlik kz. 94, 225, 302

Umurlu, Aydın 54, 61, 63, 64, 73

unsur-ı #slâm 91, 141

Urganlı karyesi, Nazilli kz. 80Urgaz köyü, Vize 14

Urunlu karyesi, Aydın 150

U!ak 102, 243, 280, 281, 282

Uzun Ahmed, Rumlar tarafından !ehid edilen,Edirne 27

Uzun Mehmed, Yunan taarruzuna u$rayanlardan,Çakmak (Eriklioba) k., Gönen kz. 160

Uzunköprü 17, 23, 36, 265



364

Üçpınar karyesi, Balıkesir 164

Ümmühan, #mam zevcesi, Yunan kumandanınınberaberinde götürerek Gemlik ile Kumlaarasında katletti$i 222

Üreil [Üre$il] karyesi, Orhangazi kz., Bursa 121,225, 239

Ürkütlü karyesi, Gebze 171

Üsküfçühızır mahallesi, Edirne 8

Ütükler karyesi, Kandıra 200

Üvezpınar, Yalova 239

Üzümlü, Aydın 64

Üzümlü köyü, Ödemi! 83

Vagade, Bulgar, gaspçı, Edirne 8

Vahab, Kal‘a-i Sultâniyye Mutasarrıfı 271, 272

Vakıf karyesi, #nöz12, 12

Vakıfcı Ali, Yunanlılarca tevkif edilip, sürülen,Kırkkilise 195

Vakit gazetesi 69

Vangelo$lu Anasta!, Kapudan, #slâm ahaliyezulümde bulunan, Edremid, 290

Vareman [Araman] karyesi, Kandıra 200

vâridât-ı Mâliyye 281

Varsami Melekon, Malkara kazâsına ba$lıköylerde, tecavüz, ya$malama ve #slâmhaneleri tahrîb ile #slâmları silahlı olaraktehdid eden 34

Vasil, Celaskor o$lu, zorba ve gaspçı, Edirne 9,

18

Vasil, Fırıncı, Fırıncı Anesti dâmâdı, Osmanlıaskerini katleden, Edirne 10, 19

Vasil, Istranca !öhretli, Zincirlikuyu'da kahveci,Hâfız Sâlim Efendi'yi katletmek maksadıile bıçakla saldıran 19

Vasil, Kadınköylü Celaskor o$lu, hırsız,ya$macı, gaspçı, Edirne 18

Vasil, Karakavak nahiyesi halkına darb vei!kence yapan, bazılarını katleden,Hayrabolu 11

Vasil, Müslümanlara zulümler yapan, Yalova289

Vasil, Tüccâr, Mirasyedi !öhretli, Kahveci TatarAhmed A$a'ya darb ve i!kence eden,Edirne 9, 10

Vasil veled-i Kostantin, Müslüman ahaliye

zulümde bulunan, Yalova 291Vasilaki, Doktor, Fransız Konsolosu, aslen Rum,

ahalinin Yunanlılarca kur!unlanmasınıgören, Aydın 54

Vecinba!(?) karyesi, Akhisar 144

Vedri, Yüzba!ı, Yunanlıların yaptı$ı mezalimitedkik için gönderilen 232, 233, 235

Vefa karyesi, Orhangazi kz. 117

Vehbi Efendi, Hüdâvendigâr #stînâf MahkemesiCezâ Re’îsi 139

Veli, Edirne Tevkifhânesinde 265

Veli, Hasan Hüseyin o$lu, Yunanlılarca kur!una

dizilen, Dallıca, Nazilli kz. 47, 146Veli, Nesim o$lu, Yunanlılar tarafından

katledilen, Ayvacık'ın Tuzta!ıTürkmenlerinden 294

Veli, Sersem o$lu, Yunan askerlerince parasıalınan, Aydın 146

Veli, Süvari Jandarma, Aydın'ın i!gali sırasında!ehid olan 75

Veli, "âkir A$azâde, Sofulu e!râfından, EdirneTevkifhânesinden Milas'asevkedilenlerden 265

Velika köprüsü, Demirköy 15

Velime!e karyesi, Tekirda$ 299

Venizelos 53

— Partisi 195

— tarafdârânı 268

Veyg, Fransız Miralayı, Yunan askerleriyle Rumhalkın Gemlik, Orhangazi ve Yalova'dayaptıkları mezalimleri tahkik edecek heyetüyesi 237



365

Veysel, Emin o$lu, !ehid edilen, Karasatı k.,Ke!an kz. 23

Viran karyesi, Demirci ks. 100

Virankuyu(?) karyesi, Aydın 62

Vitali, Mülâzım, #ngiliz mümessili, Aydın 43

Vize 12, 13, 14, 287

Wilson prensibi 63

Yabano$lu, çetecilerin açtı$ı ate! sonucu !ehidolan,Kapaklı k., Gemlik kz. 205

Ya$lılar karyesi, #vrindi n., Balıkesir 159, 174

Yahya Çavu!, Muhtâr-ı Evvel, Yunanlılarcahanesinden mal ve e!yaları çalınan, Pazark., Ezine kz. 250

Yahya, #mâm, Yunan zulmü ile ilgili dilekçeveren, Ezine 250

Yahya, Narlılı Tahsin mahdûmu, katledilen,Karacaali k. 223

Yahyabey mahallesi, Edirne 9Yahyaköy, Biga kz. 235

Yakacık 235

Yakim, Kâhya o$lu, Do$ancı çiftli$inde#slâmlardan birkaçını katleden, "arköy 11,21

Yakim Yorgola, Mürselli ve Milan #slâmkaryelerine silahla saldırı ve ya$malamadabulunan 31

Yakub Kalfao$ulları, Küçükkumla k., Gemlik kz.204

Yalı mahallesi, Karabiga n. 174

Yalıköy, Beykoz'da 137Yalova 116, 118, 121, 122, 124, 125, 126, 127,

130, 139, 141, 156, 174, 191, 211, 225,237, 260, 289

— #!gâl Kumandanlı$ı 133

— Jandarma Takımı Kumandanlı$ı 151

— tevkîfhânesi 126

—'nın gayr-i Müslim ahâlîsi 125

Yalova karyesi, Gelibolu s. 304

Yanaki, De$irmenci, Milan ve Mürselli veTekfurda$ı'na ba$lı #slâm köylerini ya$mave tahrîb eden 33

Yanaki,Tana! o$lu, islâm ahaliye katl ve gasbdabulunan, Hayrabolu 10

Yani, Ezineli, Yunanlılar tarafından hafiyelikiçin kullanılan, Ezine 162

Yani, Kiracı Milan, Mürselli ve Tekfurda$ı'naba$lı #slâm köylerine ya$ma, tahrîb ve

#slâmları silahla tehdîd edenlerden 33Yani (Mitro), Müslümanlara zulümler yapan,

Yalova kz. 289

Yani veled-i Dimitri, Müslüman ahâliye zulümdebulunan, Yalova 291

Yani veled-i Vasil, Kayserili, Osmanlıtebeasından oldu$u halde Yunanordusunda askerlik eden 291

Yani, Yorgi o$lu, tecavüz ve katil suçlusu,Edirne'de 9, 18

Yanko Yakavarsami, Milan ve Mürselli veTekfurda$ı'na [Tekirda$] ba$lı #slâm

karyelerini ya$ma, tahrîb ve #slâmlarısilahla tehdîd edenlerden 33

Yara!lı karyesi, Ahmedli kz., Manisa 58

Yarbustatar karyesi, Edirne 10, 20

Ya!ar A$a, dükkânı ya$ma edilen, Kolfaköy 232

Ya!ar Efendi, Istrânca Muhâcirîn Me’mûru 300

Ya!ar, Muhâcir, Yunanlılarca katledilen, Nazillikz. 147

Ya!ar, Narlılı Tahsin kerîmesi, Yunanlılarcakatledilen, Karacaali k., Gemlik kz. 223

Yaya karyesi, "arköy kz., Tekirda$ 31

Yaya$ac karyesi, "arköy kz. 11, 21

Yayaköy karyesi, Akhisar kz. 145

Yaylacık karyesi, Ezine kz. 273

Yaylaköy, Malkara kz. 6

Yenako Panayotaki, #slâm hânelerini tahrîb,ya$ma ile #slâmları katl kasdıylemuhâsaraya kalkı!an, Hora karyesinden 30

Yenardo Kostanti, #slâm hânelerini tahrîb, ya$maile #slâmları katl kasdıyle muhâsarayakalkı!an, Hora karyesinden 30



366

Yenardo Yemandi, #slâm hânelerini tahrîb,ya$ma ile #slâmları katl kasdıylemuhâsaraya kalkı!an, Hora karyesinden 30

Yenice karyesi, Demirci ks. 100

Yenice karyesi, Ödemi! kz. 85

Yeniceköy karyesi, Mürefte kz. 6, 27

Yeniimâret, Edirne 8

Yenikal‘a, #zmir 79

Yeniköy altı, Orhangazi kz. 116, 156Yeniköy karyesi, Aydın 54, 62, 64, 150

Yeniköy karyesi, Nif kz. 137

Yeniköy karyesi Ödemi! 85

Yenipazar nâhiyesi, Aydın 62, 63, 68

— ovası 69

Yeni!ehir kazâsı 116, 127, 131, 156, 170, 284

Yerlisu karyesi, Ke!an kz. 22

Ye!iltepe, Karesi 82

Yılanlı, Malkara kz. 16

Yıldırım Bâyezîd mahallesi, Edirne 10, 19

Yordan, Hüdâvendigâr Vilâyeti #stînâfMahkemesi A‘zâsından 138

Yorgaki Kara Aleko, #slâmlara hakâret veya$mada bulunan, Mürefte ks. 29

Yorgaki Portobsal, #slâmların hânelerini tahrîbve ya$malamada bulunan, Mürefte ks. 29

Yorgi, Ablak o$lu, Yörgüç ve Yaya köyleriniya$ma ve hânelerini tahrîb eden, #sterne k.31

Yorgi, Ba$çevan Potka'nın biraderi, hırsız,ya$macı, gaspçı, Edirne 9, 18

Yorgi, Bakkal, ahâliye zulmde bulunan, Edirne 8

Yorgi, Fırıncı, Malkaralı, Milan ve Mürselli#slâm köylerini ya$ma ve tahrîb eden 32

Yorgi, Kara Nikoli o$lu, katil ve ya$macı,Edirne 9

Yorgi, Kassâb, #slâm hânelerini tahrîb ve ya$maeden, Hora k. 30

Yorgi, makinist Yani o$lu, islâm ahaliye katl vegasbda bulunan, Hayrabolu 10

Yorgi Papadoplo, Milan ve Mürselli #slâmkaryelerini ya$ma ve tahrîb ve ahâlî-yi#slâmiyyeyi tehdîdle tehcîr edenlerden 33

Yorgi, "ıho ("imo) o$lu, hırsız, ya$macı, gaspçı,Edirne 9, 18

Yorgi, Ütücü, ya$macılık yapan, Edirne 9, 18

Yorgo, Gemlik civarında zulümde bulunane!kıyâ reisi 213

Yorgo Lambo, #slâm hânelerini tahrîb ve ya$ma

eden, Hora k. 30Yortan, Gönen kz., Balıkesir 239

Yörgüç karyesi, "arköy kz., Tekirda$ 31

Yörük Ali A$a, Belediye a‘zâsından, Yunanlılartarafından feci !ekilde dövülen, Balya kz.278

Yörük Ali Efendi, millî kuvvetler reislerinden 67

—çetesi 48

Yörük, Malkara 16

yörükler, Rumlar tarafından darbolunarake!yaları ya$ma edilen, Balıkesir 159

Yörüklerköy, Aydın 64Yunan(lılar) 3, 22, 38, 43, 44, 48, 49, 50, 53, 54,

55, 56, 59, 61, 63, 64, 66, 67, 68, 69, 72,73, 76, 78, 79, 80, 82, 85, 86, 87, 88, 89,90, 91, 93, 99, 101, 102, 103, 104, 105,106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113,115, 116, 117, 118, 119, 122, 123, 126,127, 130, 133, 137, 139, 140, 141, 142,143, 144, 145, 148, 149, 150, 151, 152,154, 157, 158, 159, 160, 162, 163, 164,165, 166, 169, 170, 171, 172, 173, 174,175, 176, 178, 179, 182, 185, 191, 192,193, 197, 198, 200, 201, 203, 206, 208,

209, 211, 212, 213, 215, 216, 217, 224,226, 228, 230, 232, 233, 237, 244, 247,256, 257, 258, 259, 260, 262, 263, 264,266, 267, 268, 269, 270, 271, 274, 281,282, 286, 287, 294, 295, 296, 297, 298,299, 302, 303, 304, 305, 307

— askeri 38, 39, 40, 46, 47, 53, 54, 58, 59,62, 63, 71, 72, 78, 85, 90, 92, 99, 100,101, 114, 116, 119, 120, 129, 132, 134,136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143,144, 145, 146, 147, 148, 149, 151, 152,



367

154, 156, 163, 164, 165, 167, 168, 169,170, 171, 172, 173, 174, 175, 182, 183,191, 199, 200, 205, 209, 214, 215, 216,217, 218, 219, 225, 226, 228, 230, 233,234, 237, 238, 243, 245, 250, 252, 254,257, 272, 273, 274, 277, 278, 282, 283,286, 298, 301, 302, 304, 305, 307

— bandırası 106, 107, 111, 163

— bayra$ı 28, 108, 110

— bölü$ü 158

— çeteleri 179, 197, 200, 228, 242, 263, 305,307

— devriyeleri 84, 154, 159, 169

— dîvân-ı harbi 157

— drahmisi 169

— Fevka'l-âde Komiserli$i 79, 84, 87, 277

— fırkası, 100, 112

— harekât-ı askeriyyesi 224, 258

— Hatt-ı Fâsıl Kumandanlı$ı 263, 265

— hudûdu 264

— hükûmeti 61, 87, 176, 179, 184, 194, 195,244, 246, 252, 262

— idâresi 111, 206— #!gâl Kumandanlı$ı 117, 124, 137, 139,

154, 169

— i!gâli 3, 42, 45, 46, 50, 51, 53, 54, 56, 57,61, 64, 68, 85, 92, 99, 102, 108, 109, 136,148, 155, 158, 163, 166, 192, 232, 256,260, 270, 271, 312

— jandarmaları 79, 138, 155, 214, 268

— karargâhı 149

— kıta‘ât-ı askeriyyesi kumandanlı$ı 78, 80

— kıta‘âtı 77, 106, 121, 122, 123, 134, 148,158, 184, 199, 210

— kralının vefâtı 154, 158

— kumandanı 47, 54, 93, 107, 148, 154, 157,231, 272, 274

— Kumandanlı$ı 56, 78, 117, 122, 138, 142,149, 152, 153, 159, 161, 163, 167, 168,182, 198, 257

— kuvvetleri 114, 116, 149, 153, 155, 156

— meb‘ûsları 196, 263

— me’mûrları 106, 107, 138, 139, 196

— müfrezeleri 35, 51, 68, 83, 85, 107, 109,114, 138, 143, 150, 152, 153, 154, 155,

159, 160, 161, 162, 163, 164, 166, 167,170, 171, 172, 173, 174, 175, 201, 207,217, 232, 234, 235, 248, 249, 253, 269,272, 273, 302

— ordusu 104, 105, 107, 108, 111, 142, 213,243, 251

— postası 272

— teblî $-i resmîleri 112

— vah!eti ve zulmü 44, 70, 72, 80, 202

— zâbiti 53, 72, 81, 92, 93, 94, 97, 100, 108,

110, 134, 137, 140, 145, 150, 153, 165,182, 214, 233, 235, 257, 264, 265

—lıla!dırmak 104

Yunanistan 4, 23, 36, 72, 105, 122, 125, 142,177, 195, 254, 276, 286

— mekteb-i askeriyyesi 126

Yunus A$a, Rumlar tarafından !ehid edilen,#nöz kz. 28

Yunus Bey mahallesi, Tekfurda$ı 306

Yunus Bey Mescid-i "erîfi, Tekfurda$ı 306

Yunus Fehmi Bey, Doktor, Yunanlılartarafından haps ve para cezasına mahkumolan, Nazilli kz. 79

Yusuf A$a, Gürcü, Yunanlı askerlertarafından para ve e!yaları çalınan,Umurbey k., Gemlik kz. 95, 96

Yusuf A$a, Molla Ahmed o$lu, o$luöldürülen, Hacı Bekirler k. 228

Yusuf A$a, Umurbey k., Gemlik kz. 94

Yusuf A$a, Yunanlılarca habsedilen vei!kence netîcesi vefât edenlerden, Çorlukz. 266

Yusuf Efendi, Yunanlı askerler tarafındanpara ve e!yaları çalınan, Umurbey k.,Gemlik 96

Yusuf, Feyzi o$lu, Bekirli ve civârı Rum

ahâlîsi tarafından katledilen, Edirne 26Yusuf, Galatalı, Rumlar tarafından !ehid

edilen, Edirne 27

Yusuf, Hacıbekirler karyesi ihtiyar heyetiazası, Ezine kz. 229

Yusuf, Muhtar Odaba! o$lu Mehmed'inmahdûmu, Gökçedere k., Yalova 125

Yusuf, Süleyman o$lu, Bekirli ve civârı Rumahâlîsi tarafından katledilen, Edirne 26

Yusuf, Üvezpınar Karyesi ahâlîsinden,Yalova 208



368

Yusuf, Yüzba!ı, "ile Ta‘kîb Kumandanı 201

Yusuf, zevcesi Yunanlılarca ırzına tecavüzedilen, Edirne 26

Yusufdere, Ödemi! 85

Yuvan A$a, Mürefteli, #slâm hanelerini tahripeden 22

Yuvan, Do$ancı çiftli$inde Müslümanlarıkatleden, "arköy kz. 11, 21

Yuvan Hristo, Milan ve Mürselli #slâmköylerinde ya$ma ve tahribde bulunan 32

Yuvan, Muhtar, #slâm hânelerini tahrîb veya$ma eden, Hora k. 30

Yuvan Pormo!e, #slâm hânelerini tahrîb veya$ma eden, Hora k. 30

Yümni, #stînâf Mahkemesi a‘zâmülâzımlarından, Hüdâvendigâr 138

Zadof, Fırka Kumandanı, Balıkesir 166

Zafiraki Kostandi, Malkara kazâsına ba$lıköylerde ya$ma ile hâneleri tahrîb ve#slâmları silahlı olarak tehdid eden 33, 34

Zafiraki Yorgi, Katl ve Malkara kazâsınaba$lı köylerde tecavüz, ya$ma ve#slâmların hânelerini tahrîb eden 34

Zaharaki, Nâhiye Müdîri, Marmara Adası248

Zaharyos, Mülâzım, Yunan Kumandanı,Bayramiç 142, 180, 181

Zaltune, Kürd Ömer A$a kızı, ırzına tecavüzedilen, Yalova kz. 120

Zekeriya A$a, !ehid edilen, Karasatı k.,Ke!an 23

Zekeriya, Dede o$lu, Yunan müfrezesincehayvanları gasbedilen, Kolfaköy 232

Zekeriya Vehbi, Edirne Vâlîsi 18, 26

Zeki, Temel Efendizâde, Yunanlılarcahabsedilen ve i!kence netîcesi vefâtedenlerden, Çorlu kz. 266

Zeliha, #mam o$lu Veli kızı, Aydın'ın i!galisırasında !ehid olan 74, 75

Zeliha, Yunan kumandanının beraberindegötürerek Gemlik ile Kumla arasındakatletti$i 222

Zendan(?) köyü, Yalova kz. 192

Zeytunköy karyesi, Aydın 61

Zincirlikuyu, Edirne 19

Zindan karyesi, Yalova kz. 122, 151

Ziver Bey, erzak ve hayvanatı Rumlartarafından gasb ve ihrak edilen, #necik k.,Tekirda$ 7

Ziya Bey, Yunanlılar tarafından tutuklanan,

Çorlu 179, 262Ziya, Çengel Çiftli$i sâhibi, Çorlu 262

Ziya Efendi, Bandırmalı, Agor o$lu Alekotarafından koyunları gasbedilen 291

Ziya, Ka!lızâde, Yunanlılar tarafındansoyulan ve dövülen, Yalova kz. 207

Zühdü A$a, e!i ve çocukları katledilen,Malkara 6



369



II. BÖLÜM

BELGELER"N FOTOKOP"LER"

t .c. başbakanlik devlet arşi̇vleri̇ genel müdürlüğü osmanlı arşivi daire...

Documents