İÇİNDEKİLERBİRİNCİ BÖLÜM

KUZEY İRLANDA ÇOCUK ADALET SİSTEMİI- Giriş………………………………………………………………………………………

1

T. C. ADALET BAKANLIĞI

Ceza ve Tevkifevleri Genel MüdürlüğüDenetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu

Daire Başkanlığı

SUÇ MAĞDURLARINA YÖNELİK ALMANYA ÇALIŞMA ZİYARETİ

28 Eylül – 2 Ekim 2009 ÇALIŞMA RAPORU

Ekim 2009

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM I. GİRİŞ ....................................................................................................................... 3

a) Çalışma Ziyaretinin Amacı ................................................................................... 3b) Almanya Çalışma Ziyareti Programı ................................................................... 3

II. Çalışma Ziyaretinin Özeti ..................................................................................... 4III. Almanya Mağdur Hizmetleri ............................................................................. 6

IV. Almanya Mağdur Hizmetleri Organizasyonu .................................................. 7V. Hükümete Bağlı Sosyal Hizmetler ........................................................................10

2. BÖLÜM

ALMANYA MAĞDUR HİZMETLERİ ...................................................................13I. Almanya Berlin Eyaleti Gençlik Acil Servisi (Papatya Derneği Çalışmaları) ...13

II. Berlin Suç Mağdurları Danışmanlık Merkezi ....................................................16III. Potsdam Mağdur Danışmanlık Merkezi ..........................................................19

IV. Adalet Bakanlığı Sosyal Hizmetler Dairesi .......................................................23a) Mahkeme Yardımı....................................................................................................23

b) Denetimli Serbestlik.................................................................................................23c) Suçlu-Mğdur Anlaşmaları.......................................................................................23

d) Mahkeme Öncesi ve Mahkeme Anında Mağdur Danışmanlığı...........................26

3. BÖLÜMALMAN HUKUNDA MAĞDUR HİZMETLERİNE GENEL BAKIŞ..................28

I. Alman Hukukunda Mağdur Hizmetleri ...............................................................28II. Uzlaşma Programı .................................................................................................29

4. BÖLÜM

DEĞERLENDİRME, SONUÇ VE ÖNERİLER ..................................................34 I. Almanya Mağdur Hizmetleri...............................................................................34

II.Türkiye’de Mağdur Hizmetlerinin Durumu......................................................35

III. Sonuç ve Öneriler...............................................................................................38

2

BİRİNCİ BÖLÜM

I . Giriş

a. Çalışma Ziyaretinin Amacı:Ceza ve Tevkifevleri genel Müdürlüğü ile İngiltere Galler Ulusal Denetimli Serbestlik

Hizmetleri arasında “Türk Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Çocuklar ve Mağdurlarla ilgili

Çalışmaların Geliştirilmesi Projesi” 16 Ocak 2009 tarihinde başlamıştır. Bu kapsamda

projenin önemli bileşenlerinden birtanesi “Mağdur Müdahale Programlarnın

Geliştirilmesi”dir. Bu çerçevede ülkemize gelen kısa dönem uzmanlar ve Türk ekibi ortak

çalışmalar yürütmektedir. Müdahale programlarını geliştirirken yurt dışı uygulamalarını

yerinde görmek ve uygulamalar hakkında bilgi almak amacıyla yurt dışı çalışma ziyaretleri

planlanmıştır. Almanya’ya yapılan çalışma ziyareti de bu kapsamda gerçekleştirilmiştir.

Almanya Berlin ve Brandenburg Eyaletleri mağdurlara yönelik hizmetleri incelemek

amacıyla yapılan çalışma ziyareti ekibinde Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Genel

Müdür Yardımcısı Cengiz GÜLER, Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezlerinden sorumlu

Daire Başkanlığı Tetkik Hâkimi İbrahim USTA, Denetimli Serbestlik ve Yardım

Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanlığı Yetişkin Denetimli Serbestlik Şube Müdürü Hamit

KANSIZ, Tunceli Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürü Ali GÜÇTEKİN,

Sincan Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şubesinden Öğretmen Erkan ÇELİK ve

Kırıkkale Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şubesinden Sosyolog Şule ÇİL yer

almıştır.

b. Almanya Çalışma Ziyareti Programı:

28 Eylül 2009 - 02 ekim 2009

3

Pazartesi

10.00 – 12.00

13.30 – 16.30

Salı 13.30 – 16.30

“Papatya”Derneğinin Tanıtılması(Aile içi şiddete maruz kalmış ve zorla evlendirilen genç göçmen kadınlara kriz ve geçiş döneminde yardım etmek çin 1986’de Berlin’de kurulmuş olan ve isimsizlik esasında çalışan bir kuruluş)Adres: Räume des Jugendnotdienstes, Mindenerstr. 14, 10589 Berlin – Charlottenburg Suç Mağdurları Danışmanlık Merkezi Adres:Oldenburgerstr. 38, 10551 Berlin

Berlin Eyaleti Adalet Bakanlığının Sosyal Hizmetleri, Adli Yardım ve Denetimli Serbestlik, Suçlu ve Mağdur arasında Arabulucuk Birimlerinin ziyaret edilmesi, „Aile içi şiddet“ ile ilgili görev alanı hakkında genel bildilendirme. Adres: Schönstedtstr. 5, 13357 Berlin - Wedding

II.Çalışma Ziyaretinin Özeti:

Çalışma ziyareti programının birinci günü saat 10 : 00’da Berlin Eyaleti içerisinde 1986

yılında kurulmuş, aile içi şiddete maruz kalmış ve zorla evlendirilen genç göçmen kadınlara

kriz ve geçiş döneminde yardım etmek için çalışan Papatya derneğine gidilmiştir. Dernek

yöneticisi Birim BAYAN tarafından karşılama yapılmış ve toplantı salonuna geçilmiştir.

4

Çarşamba

09.00-11.30

11.30-12.00 Neustrelitz Gençlik Cezaevine transfer

12.00-13.30

13.30-16-30

Perşembe

10.00 – 12.00

13.30 – 16.30

Cuma

10.00 – 12.00

13.30 – 16.30

Amtsgericht Neustrelitz (Asliye Mahkemesi) Bay RIAG Farske tarafından karşılama. Mağdur hakları, Mecklenburg Vorpommern’de mağdur yardımı, psiko-sosyal tanık takibi hakkında bilgilendirme Bay RIAG Farske (asliye mahkemesi hakimi) Bayan Müller, Neubrandenburg genel mağdur danışmanlığı Bayan NN., Neubrandenburg Müdahale Birimi Adres: Amtsgericht Neustrelitz, Töpferstr. 13a, 17235 Neustrelitz

Her iki grubun Bayan Adalet Bakanı Uta-Maria Kuder tarafından karşılanması ve birlikte öğle yemeği yenilmesi.Kurum gezisi ve tartışma Adres: JA Neustrelitz, Am Kaulksee 3, 17235 NeustrelitzSuçlu-Mağdur Arabuluculuğu Adres: Ministerium der Justiz Land Brandenburg, Heinrich-Mann-Allee 107, 14473 Potsdam (Adalet Bakanlığı)

Potsdam Mağdur Danışmanlık Merkezinin çalışmalarının tanıtılması Adres: Ministerium der Justiz Land Brandenburg, Heinrich-Mann-Allee 107, 14473 Potsdam (Adalet Bakanlığı)Adalet Sisteminin Sosyal Hizmetleri (Adli Yardım, Denetimli Serbestlik) ve Çocuk/Gençlik Cezaevlerinde Sosyal Hizmetler ve HSI (Sosyal Uyum ile Tutuklanmanın Önlenmesi) ile Geçiş Dönemi Yönetimi hakkında bilgilendirme. Adres: Ministerium der Justiz Land Brandenburg, Heinrich-Mann-Allee 107, 14473 Potsdam (Adalet Bakanlığı)Adalet Sisteminin Sosyal Hizmetleri (Adli Yardım, Denetimli Serbestlik) ve Çocuk/Gençlik Cezaevlerinde Sosyal Hizmetler ve HSI (Sosyal Uyum ile Tutuklanmanın Önlenmesi) ile Geçiş Dönemi Yönetimi hakkında bilgilendirme. Adres: Ministerium der Justiz Land Brandenburg, Heinrich-Mann-Allee 107, 14473 Potsdam (Adalet Bakanlığı)

Öncelikle Genel Müdür Yardımcısı Cengiz GÜLER ülkemizde ki uygulamalarla ilgili genel

bilgiler vererek hedeflerimizle ilgili bilgilendirme konuşması yapmıştır. Birim BAYAN

Gençlik Acil Servisi olarak tanımladığı dernek çalışmaları hakkında bilgilendirme yaparak

daha çok göçmen kadınlar, ailesiyle sorun yaşayan 13-21 yaş arası kız çocukları ve genç

kızlarla ilgili görev, sorumluluk, işleyiş ve sınırlılıkları hakkında bilgilendirmeler yapmıştır.

Aynı gün saat 13:00’de Suç Mağdurları Danışmanlık Merkezine (Opfer Hilfe derneği

bu hizmetleri yürütmektedir) geçilerek, dernekte görevli uzmanların hazırladığı genel

bilgilendirme slaytı ile sunumlar dinlenmiş, danışmanlık merkezinin çalışma usül, yöntem ve

hizmetleri hakkında bilgilendirmeler yapılmıştır. Soru-cevap yöntemiyle de hizmetlerin başka

yönleriyle ilgili açıklamaları alınmaya çalışılmıştır.

İkinci gün; saat 13:00’de Adalet Bakanlığının Sosyal Hizmetler Dairesi ziyaret

edilerek; mahkeme öncesi hazırlık, denetimli serbestlik hizmetleri, suçlu-mağdur anlaşmaları

ve aile içi şiddet konu başlıklarıyla ilgili bilgiler alınarak, bu konu başlıkları ve ilgili

birimlerin sosyal hizmetler dairesi bünyesinde alt birimler olarak görev yaptığı görülmüştür.

Üçüncü gün; mağdur hakları, mağdur danışmanlığı ve Alman hukukunda mağdur

süreci çalışmaları konusunda bilgi almak üzere Mecklenburg-Vorpommern eyaleti Neustrelitz

Asliye Mahkemesi ziyaret edilmiştir. Mağdur hakları ve mağdur danışmanlığı konusunda

Neubrandenburg genel mağdur danışmanlığı ve müdahale biriminden meslek uzmanları

(sosyal pedagog) tarafından uygulamaya dönük bilgilendirmeler yapılmıştır. Daha sonra

Asliye Mahkemesi hakimi Rıag FARSKE’den; mağdurların ve mağdur hizmetlerinin Alman

hukuku içerisinde ki suçla birlikte başlayan süreci, özelikle aile içi şiddet mağdurları, eyalet

güvenlik ve düzen kanunu gereği güvenlik güçlerinin (polis) etkinliği ile ilgili bilgiler

alınmıştır.

Aynı gün saat 12:00’de Neustrelitz Gençlik Cezaevine geçilerek ; Eyalet Adalet

Bakanı bayan Uta-Maria KUDER ile öğle yemeği yenilmiştir. Daha sonra cezaevi gezilmiştir.

Cezaevinin fiziki şartları ve faaliyetleriyle ilgili bilgiler alınarak gözlemler yapılmıştır.

Dördüncü gün; Sabah saat 10:00’da Brandenburg eyaleti Adalet Bakanlığı bünyesinde

Suçlu-Mağdur arabuluculuğu ve uzlaşma programı hakkında bilgi alınmıştır. Arabuluculuk

sürecinde mağdurla ilk temas, ön görüşmeler ve mağdur-suçlu görüşme süreçleri ile ilgili

bilgiler verilmiştir.

Aynı gün öğleden sonra saat 13:30’da yine Brandenburg eyaleti Adalet Bakanlığında

Potsdam Mağdur Danışmanlık Merkezinin çalışmaları hakkında Mağdur Danışma Bölge

Sorumlusu tarafından bilgiler verilmiş ve genel danışmanlık hizmetleri, destek hizmetleri,

mağdurların geliş kanalları ve danışmanlık türleri ile ilgili sunumlar yapılmıştır.

5

Beşinci gün ise; Sabah saat 10:00’da Brandenburg eyaleti Adalet Bakanlığında Adalet

Sisteminin Sosyal Hizmetleri ( adli yardım,denetimli serbestlik), Çocuk/Gençlik Sosyal

Hizmetleri ve HSI (sosyal uyum ile tutuklanmanın önlenmesi) ile Geçiş Dönemi Yönetimi

hakkında bilgilendirme konusunda tüm dernekler ağı ile ilgili bilgiler alınmıştır.

Aynı gün öğleden sonra saat 13:00’da eyalet adalet Bakanlığına bağlı Sosyal

Hizmetlerin geçmişten günümüze gelişme süreci, kurumsal yapılanma ve çalışma şekline

dönük bilgiler alınmıştır.

Mağdurlarla çalışma ekibinin 5 günlük çalışma ziyareti bu şekilde özetlenebilir. Bu

raporda Almanya Berlin Eyaleti ve Brandenburg Eyaleti mağdur hizmetlerine yönelik genel

bir bakış açısı oluşturma ve sistemile ilgili geniş bilgiler yer almaktadır. Raporun son

kısmında ise çalışmaya yönelik sonuç ve değerlendirmeler yer almaktadır.

III.Almanya Mağdur Hizmetleri:

Almanya Berlin ve Brandenburg eyaletlerinde ve diğer eyaletlerde mağdurlara yönelik

hizmetler Eyalet Adalet Bakanlıkları Sosyal Hizmet Dairelerinin kontrolünde bütçeleri

belediyelerce karşılanan dernekler tarafından yürütülmektedir. Dernekler belli bölgeler için

görevlendirilerek onların yapmış oldukları çalışmalar denetlenmektedir. Mağdur hizmeti

veren dernekler uzman psikolog, sosyal pedagog gibi personel görevlendirmekte olup bunların

tam veya yarı zamanlı çalışmalarına izin verilmektedir. Derneklerin yapmış oldukları

harcamalar ile vermiş oldukları hizmetler Eyalet Adalet Bakanlığı müfettişlerince her yıl

denetlenerek hizmet kalitesinin düşmesi önlendiği gibi mali olarak istismarların önlenmesi

hedeflenmektedir.

Almanya mağdur hizmetlerine yönelik çalışma yapan dernekleri dört ana kategoriye

ayırabiliriz. Bunlar:

1. Mağdurlara Danışmanlık,

2. Şahit Danışmanlığı,

3. Kadınlara Karşı Şiddet ve Aile İçi Şiddet Danışmanlığı,

4. Kız Çocuklarının Cinsel İstismarı Danışmanlığı.

Söz konusu danışmanlık hizmetlerini veren yirmiden fazla dernek faaliyet

göstermektedir.Bu dernekler bir çatı organizasyonu olan Sosyal Entegrasyon Sayesinde Suçu Önleme (HSI) altında toplanmışlardır.Bu örgüt sayesinde dernekler birbirleri ile

iletişim içerisinde olup yapmış oldukları faaliyetleri ve tecrübelerini ulusal konferanslarda

paylaşmaktadırlar.

6

IV. Almanya Mağdur Hizmetleri Organizasyonu:

Sosyal Entegrasyon Sayesinde Suçu Önleme (HSI) / (Tüm Dernekler Ağı )

Doğu ve Batı Almanya birleşmeden önce hükümlülerin iyileştirme faaliyetleri şimdi

olduğu gibi dernekler aracılığı ile yürütülüyordu. Ancak iki Almanya birleştikten sonra

ekonomik sıkıntılar devletin bu derneklere ödenek ayırmasını güçleştirmiştir. 2002 yılında

derneklerin yapısını güçlendirmek ve onları desteklemek amacıyla HSI (Tüm Dernekler Ağı)

organizasyonu kurularak Avrupa Birliğinden fon temin edilmiştir. Böylece mağdur

hizmetlerine yönelik hizmet veren dernekler bu çatı altında toplanmıştır.

Sosyal Entegrasyon sayesinde suçu ve suçun tekrarını önlemek amaçlamaktadır. Bu

ağ hapisten çıkanların sosyal yaşama adaptasyon sorunlarını ele almış ve eski hükümlünün

bireysel özelliklerine göre çözümler araştırılarak özellikle mesleki ve işe yerleştirme etkin

hale getirilmeye çalışılmıştır.

Yıllık 1,4 milyon euro (900 bin Avrupa Sosyal Fonu’ndan, 500 bin Bakanlıktan

gelmektedir) bütçeyle, toplamda 60 kişi ayrı ayrı alt birimlerde çalışmalarını yürütmektedir.

Tüm Dernekler Ağının (HSI) çeşitli görevleri bulunmakta ve yılda yaklaşık 2500 kişi

bu hizmetlerden yararlanmaktadır. Bu hizmetlerden yararlananlar: hastanede olan gençler ve

yetişkinler, hapisten çıkan hükümlü ve tutuklular, denetimli serbestlik çalışmalarına destek

vermek amacıyla yapılan çalışmalardan kamu yararına çalışma cezası alanların dernekler

bazında denetimini yapmak, Gençlere ( 14-22 yaş suçlu olma potansiyeli taşıyan) eğitim ve

sosyal çalışmalar yaparak onların suç işlemelerini önlemeye çalışmak gibi toplumun sorunlu

olan Ya da potansiyel taşıyan gruplarıdır.

7

HSI’yı ev gibi düşünürsek; Ofislere gitmek (evin sol tarafı) : Sosyal uyum ile

tutuklanmanın önlenmesi (HSI) sistemine bağlı olarak, her hapishanede ofisler bulunmaktadır.

Şahsa özel görüşmeler, büroda toplu olarak grup çalışmaları ve alıştırmaları yapılmaktadır.

Sosyal ortama adaptasyon, iş bulma için CV hazırlama, öfke kontrolü ve sorun çözme, temel

iletişim kuralları, vücut dili kullanımı v.b. şekilde çalışmalarla etkili kişiler oluşturulmaya

çalışılmaktadır.

Cezaevi çalışanları bu durumdan oldukça memnun olmaktadırlar. Cezaevi ile oldukça

iyi bir iletişim kurulmaktadır. Cezaevinde görev yapan psikolog ve sosyal hizmet çalışanları

aynı işi yapmakta, ancak kişiler onların verdiği hizmetlerde zorunlu olduklarını düşünerek çok

istekli ve sağlıklı çalışmalarda bulunmamaktadırlar. Oysa derneklerin yaptığı uygulamalar

gönüllülük esasına dayandığı için daha istekli ve olumlu olabilmektedir. Özellikle bireysel

güçlendirme amaçlanmakta, ancak kişi cezaevi ortamındayken gerçek hayata yönelik

uygulamalarda zorlanmalar görülmektedir.

Cezaevinden çıkacak kişiler için 4 aşamalı çalışma modeli uygulanmaktadır.

1-) Tahliye hazırlığı,

2-) Tahliye refakatı,

3-) İş bulma konularında arabuluculuk,

4-) Denetim (tahliye sonrası takip).

Gençlerin sicil kaydında, sabıkalı olduğu gösterilmeyerek üniversite ve iş bulmasında

problem yaşanmaması amaçlanmıştır. Berlin Eyaletinde iş verene sunulan sicilde sabıka kaydı

gözükmemektedir. İş kurma konusunda para desteği yapılmamakta ancak iş kurmaya destek

veren aracı firmalara yönlendirilmektedirler.

Suç potansiyeli yüksek ve hiçbir kurala uymayanlar şartlı salıvermeden

yararlanmamakta veya diğer değerlendirme mekanizmaları ile değerlendirilmekte olumsuz

durumu azalana kadar cezaevinde kalımaktadırlar.

Kişilerin psiko sosyal durumlarına göre bireysel uygulamalar yapılmaktadır. Örneğin

riski yüksek biri için çalışmalarda gönüllülüğün aranmaması yada denetime tabi olmak

istemeyen başka biri için de zorunluluğun olmadığı görülebilmektedir.

Kişiler suçu nedeniyle cezaevine girmiş ve işinden olmuşsa, tahliye sonrası işyerine aracı

olunarak tekrar işe girmeleri sağlanabilmektedir.

8

Ceza yerine iş ( evin ortası) :

Ceza yerine iş amaçlanmakta ve bu yönde çalışma yöntemleri uygulanmaktadır. Bu

yöntemler:

Hükümet iş yeri açmayı teşvik etmekte ve finans desteği verebilmekte,

Kişilerin işe yerleştirilebilecek hale getirilmesi gerekmektedir.(eğitim, beceri, ön

inceleme, cv hazırlama, iş istek güdülemesi gibi) ,

Çağrı merkezi kurulmuş ve iş arayan herkes orayı arayabilmekte,

Özel iş bulma komisyoncuları ile sosyal çalışmacı ve sosyal pedagoglar görüşerek, iş

için aracı olabilmekteler.(örneğin; 2 saat temizlik işi, sonra 3 saat şoförlük şeklinde

işler ayarlanabilmekte).

Her dernek kendi veri tabanına göre bilgileri kaydetmekte ve tüm bunlara istatistiki olarak

ulaşılabilmektedir. Örneğin, 2008 yılında 2527 kişiye hizmet verildiği, 1724 kişinin iş

başvurusunda bulunduğu ve 336’sına iş bulunduğu görülmektedir.

Gençler için sosyal ve mesleki çalışmalar (evin sağ tarafı) :

Gençler için eğitim kursları düzenlenerek ciddi başarılar sağlanmış ve 6 farklı yerde

çalışmaların devamına önem verilmiştir. Bu çalışmalar için; belediyelerden 100 bin euro

alınmaktadır. Çünkü eyalet içerisinde gençlerden belediyeler sorumludur. Belediyelerle

birlikte istişare yapılarak belediyeler kendi görevlerini HSI çatısı altındaki derneklere verip,

gerekli mali desteği de sağlamak zorunda kalmıştır.

Örneğin, 27 hafta süren bir eğitimle suçlu davranışlara karşı genç ve çocukların

farkındalıklarını arttırmak amaçlanmış ve bu grupla ilgili ceza miktarı ve süresinin azaldığı,

suçu önleme konusunda umut verici tespitler yapıldığı görülmüştür. Hakimler bu durumdan

oldukça memnun olduklarını belirtmişlerdir.

HSI toplumun kendilerine ulaşabilmesi için web sitesi oluşturmuştur. Bu sitenin adresi

www.hsi-zabih.de olarak topluma ilan edilmiştir. Web sitesinin yanı sıra çağrı merkezleri de

bulunmakta, amacı aynı olsa da, yöntem farklılıkları görülmektedir. Berlin duvarının

yıkılması ve doğudan gelen göç dalgasından sonra Doğu Avrupa birliği ülkeleriyle işbirliği

yapılarak adaptasyon için çeşitli kültürel öğeler değerlendirmeye alınmaktadır.

9

V. Hükümete Bağlı Sosyal Hizmetler :

Eyalet Adalet Bakanlığı Suç İnfaz Genel Müdürlüğüne bağlı olan Sosyal Hizmetler

Dairesinde daha çok devlet memurları görev yapsa da, yeminli olarak çalışan sözleşmeli

personelde mevcuttur.

Eyalet bünyesinde faaliyet gösteren sosyal hizmetler dairesinde sosyal pedagog, sosyal

hizmet çalışanı, öğretmen ve psikologlar görev yapmaktadır. Ancak daha çok sosyal hizmet

çalışanları ve sosyal pedagoglar sosyal hizmet çatısı altında aktif gözükmek zorundadırlar.

Sosyal hizmetlere bağlı eyalet genelinde toplam 21 şube bulunmaktadır.

Sosyal Hizmet Dairesi çatısı altında verilen hizmetler;

• Adli kontrol,

• Denetimli serbestlik,

• Psiko-sosyal hizmetler olarak sıralanabilir.

Sosyal Pedagog ve Sosyal Hizmet Uzmanları bir gün mağdur, bir gün suçluyla

çalışarak çeşitli türde çalışma potansiyeline sahip olmaktadırlar. Önceki yıllarda sosyal

hizmetlerde görev yapan uzmanlar bu kadar işi biz yapamıyoruz demişler ve hükümette

ihaleyle bir Avusturya şirketine (Beyaz Halka) bu hizmetleri yürütmesi için görev vermiş,

ancak diğer eyaletlerden bazılarında hala devlet eliyle bu hizmetler yürütülmektedir.

Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı; Suç İnfaz Genel Müdürlüğüne bağlı olarak faaliyetlerini

yürütmektedir.

Toplam 21 şubede ; 27 yazı işleri memuru ve 102 uzman personel bulunuyor.102

personelden 45 tanesi ek eğitim alarak uzlaşma, arabuluculuk görevinde yer almaktadırlar. 2

yıl boyunca iş haricinde uzlaşma eğitimini Köln’de akademi düzeyinde alan uzmanlar ancak

uzlaşmacı olmaktadırlar.

Cezaevlerinde de personel için farklı fikirler geliştirilmeye çalışılmakta, çünkü dışarı

ile içeri arasındaki gerçek bakış ve değerlendirme sistematiğinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Eyaletlere göre sosyal hizmetlerin bağlı olduğu kurum değişmektedir. Örneğin, Berlin

eyaletinde burada olduğu gibi mahkemelere değil de devlete bağlıdır.

Adli yardımlarda, geniş bakış açısıyla tüm bilgileri içeren rapor, tüm belgeler ispatlanarak

hakime sunuluyor (iş evrakı,s ağlık evrakı gibi).

Gençlerden belediyeler sorumlu olduğu için, bu adli yardım belediyeler tarafından

veriliyor. Hakimin rapor isteme serbesiyeti bulunmakta normalde 1 yılda bir rapor hazırlanır,

10

ancak ayda bir de isteyebilir ama en küçük sorunda da yine raporla hakimin bilgilendirilmesi

gerekmektedir.

Denetimli serbestlik danışmanlığını kendi eyaletlerinde hem yetişkinlere, hemde

gençlere sosyal hizmetler dairesi sunmaktadır. Ancak başka eyaletlerde bu durum

değişebilmektedir.

14-18 yaş grubu ve 18-21 yaş grubu olarak yargılanan çocuk ve gençlerde, hakim

isterse 18-21 yaş grubundaki bir kişiyi sosyal araştırma raporu isteyerek 18 yaş altı

sayabilmekte ve bu şekilde yargılamaktadır.

Bir denetimli serbestlik çalışanının,

1-) Yardımcı,

2-) Yönlendirici,

3-) kontrol edici, sıra ve önceliğine göre çalışma yöntemi bulunmaktadır.

Bir danışman (denetimli serbestlik çalışanı), yaklaşımı ve sınırları iyi bilmelidir.

“Ben senin dostun değilim” ancak, şunları yapmanda yardımcı olabilirim diyebilmelidir.

Danışmanlara yardımcı olmak için süpervizörler çalışmakta ve destek olmaktadırlar.

Danışmanlar kendi aralarında toplantı yaparak birbirlerine yardımcı olmaktadırlar. Bir

denetimli serbestlik danışmanı aynı anda ortalama 70 kişiyle çalışabilir, bazı yerlerde bu sayı

daha da artabiliyor. Ancak bu durumdan oldukça şikayetçiler. Görüşmeler 3-4 haftada bir

yapılmaktadır.

Denetimli serbestlik yardımı: tüm eyalette 5634 kişiye (tahliye sonrası takip-

denetim), adli yardım 3859 kişiye ve suçlu-mağdur arabuluculuğu hizmeti ise 2032 kişiye

verilmiştir.

Brandenburg Eyaleti Mağdur Hizmetleri Şeması

Bakanlık

↓ Suç İnfaz Genel Müdürlüğü

↓ Eyalet Mahkemesi (10 birim bağlı biride Sosyal Hizmetler)

11

↓ Sosyal Hizmetler

↓ ↓ ↓(Şehir/Eyalet temsilcilikleri)

Cottbus (4 şube) Frankfurt (7 şube) Neureppin (5 şube) Potsdam(5 şube)

Brandenburg Eyaleti Adalet bakanlığı Sosyal Hizmetler Dairesinden bir görüntü.

12

İKİNCİ BÖLÜMALMANYA MAĞDUR HİZMETLERİ

I. Almanya Berlin Eyaleti Gençlik Acil Servisi (Papatya Derneği Çalışmaları):

Dernek öncelikle Alman vatandaşları için kurulmuş olsa da daha sonra, hizmet

alımında göçmen kadınların ihtiyaçlarının ortaya çıkmasıyla bu yönde faaliyetlerini

yürütmeye başlamıştır.Papatya derneği gençlik acil servisi şeklinde bir görev üstlenmiş ve

gençlik merkezinden ayrı bir birim olarak özel korumaya yönelik mağdurlar için çalışmalarını

yürütmektedir.

Papatya derneği; genel anlamda 12-18 yaş grubunda ailesiyle sorun yaşayan, yada evden

kaçan kız çocuklarına yönelik faaliyetlerini sürdürmektedir. Üst sınırın 21 yaşına kadar

çıkarılmasında göçmenlerin gelişim farklılıkları dikkate alınmıştır (Özellikle göçmenler için

21 yaşına çıkarılmıştır). Dolayısıyla 12-21 yaş arası gençlik acil merkezleri olarak görevlerini

sürdürmektedirler. Derneğin adresi, iletişim bilgileri açık ve bireyler isterlerse devlet kurumu

yada diğer yönlendirmeler dışında kendi başlarına gelebilirler, gelenlerin gönüllü olması

gerekmekte, ancak bu gönüllülük derneğin koyduğu kuralları kabul etmeme anlamına

gelmemektdir. Çocuklar için (6-12) ayrı yerler mevcut olup, kendilerine gelmeden oralara

yönlendirilmektedir. 12-18 yaş grubu arasındaki genç kızların ailelerine haber verme, bilgi

verme zorunluluğu bulunmaktadır. Aileye telefon açılarak aile çağırılıyor ve sorun hakkında

konuşularak ortak fikir paylaşımları yapılmaktadır.

Hizmet anlayışına ilk olarak kilise kaynaklı olarak başlanıyor, sonraki zamanlarda

sosyal verilere paralel olarak devletten bu ihtiyaçların giderilmesi istenerek kadın sığınma

evleri açılıyor. Diğer taraftan Almanya’ya yerleşen göçmenler zamanla burada tam yerleşik

hale geldiler, ancak bir nevi içine kapanık topluluklar şeklinde gruplar oluşturmaya başladılar.

Bu durum kültürel farklardan kaynaklı, ev ve sosyal yaşam dengesizliklerini doğurdu.

Berlin’de genç kızlar için gizli sığınma evi şeklinde çalışmalarını yürüten dört sığınma evi

bulunmakta, bu sığınma evlerinin üçü’ü dernek çatısı, diğeri ise kiliseye bağlı olarak

hizmetlerini yürütmektedir. Ayrıca en geniş anlamda; gençlik, mağdur, kadın v.b. hizmetleri

yürüten Berlin civarında ne kadar kendileri gibi derneğin hizmet sunduğu sorusuna karşılık

sayısını kendilerinin bilmediğini, ancak sayısız şeklinde çok fazla olduğunu ifade eden

cevaplar alınmıştır.

Dernek acil olarak genç kızlara müdahale ediyor ve göçmen kızlar ile normal

ölçütlerin dışında devlette kalamayacak kızlara 2 aya kadar bakabiliyor. Herhangi tehlike yada

can güvenliği gibi durumlarda aileme dönmem gerekiyor der ise; kız çocuğunun velayeti

13

mahkeme kararı ile velayet kurumuna veriliyor. Velayet kurumu da yine kendi içinde devlet

ve özel kanat olmak üzere ayrışıyor ve bunlardan birine verilerek yurtlarda kalabiliyorlar.

Bazen de kişileri yasal olarak kendi sorumluluklarına girmediği için kurumlarına

almayabiliyorlar. Berlin eyaletinde gençlere yönelik çalışmaları belediyeler yürütmekte olup,

Gençlik İdaresi adı altında örgütlenen kurum gençlere yönelik hizmetler üretmektedir.

Papatya derneği kendisine sığınan fakat artık kurumlarında kalması mümkün olmayan ve

sorun yada tehdit alan kızların durumunu Gençlik İdaresine bildirerek tedbir alınması yönünde

çalışmlar yapmaktadır. Bu durumda ailesi yanına dönen çocuk için aileyi desteklemek ve

süpervizyon yapmak amacıyla Gençlik İdaresi mesleki formasyon sahibi olan “Aile

Yardımcısı” görevlendirerek uzmanın aileyle zaman geçirip sorunlara çözüm yoları arama

çalışmalarını devam ettirmesi sağlanmaktadır.

Çalışma kapsamında eğer aile içinde ki sorunları çevre sakinleri veya komşular

bildirirse, ilgilenmiyorlar, çünkü ailenin veya hizmetten yararlanmak isteyen bireyin gönüllü

ve istekli olma yönü aranıyor. Ancak eğer çocuk yaşta ve kendi başına hizmetlerden

yararlanma talebini bildiremeyecek ise; durum devlet kurumu olan gençlik idaresine

bildiriliyor ve onlar değerlendirmeye alıyorlar.

Dernek, faaliyetlerini Çocuk ve Gençliği Koruma Yasasını gözeterek, Gençlik İdaresi

Kurumu ve Sosyal Hizmetler ile birlikte hareket ederek yürütmektedir. Özgürlüğü, hakları,

kuralları öğretiyorlar ve dernek kurallarını kabul etmezse verilen hizmet sonlandırarak

ilişkileri kesiyorlar. Bu kurallardan bazıları;

Cep telefonu kullanmak yasak,

14:00 -19:00 arası dışarı izinli çıkabilirler

Dışarı aramak istediklerinde derneğin telefonundan arama yapmak zorundalar

Akşam 17:00-22:00 arası TV izlenebiliyor.

Akşam 22:30’da sessizlik,

Ve her bireyin dernek içinde görevleri bulunmakta, bunlardan bazıları;

Sabah kahvaltısı hazırlamak,

Aşçıya yardım etmek,

Dernek için görevlilerle birlikte alışverişe çıkmak,

Kurallarla birlikte, çok yakın ilgi ve insani ilişkiler kuruluyor.Ancak bazen bu sağlıklı

ilişkiler daha sonra başka kurum veya yerleşim yerlerine gittiklerinde,aynı standartlarda

ilişkiler görülmeyince bireylerin sorun yaşamsına neden olabiliyor.Aile gibi görerek her

14

zaman ziyaretlerine gelenler,hatta akıl hocalığı,sırdaş gibi uğrayanlar da olmaktadır. Dernek,

bazen de düşman kesilenler ve kendilerine kin duyanlarında olduğunu aktararak,

güvenliklerine önem verdiklerini ve çalışanların hiçbir şekilde fotoğraflarını internet,afiş veya

broşürlere koymadıklarını aktarmışlardır.

16 yaşından sonra genç kızlar veya genç göçmen kızların toplumla bütünleşmesi, kendi

ayakları üzerinde durması ve birey olma yolunda ilerlemesi için, genellikle 4’er kişilik ev

tutuluyor ve pedagog gözetiminde,iş, okul, sosyal yaşam ve ev içi yaşantılara dönük

desteklemeler yapılıyor.Bu duruma mali desteği eyalet senatosu vermektedir.

Erkeklerle hiçbir şekilde çalışmadıklarını, çünkü aileleri rahatlamanın çok önemli

olduğunu belirterek, mevcut bireylerin ilk geldikleri ile sonraki durumu arasında katı

disiplinden gevşemeye doğru bir program izlediklerini ifade etmektedirler.

Mağdurun durumunu değerlendirerek, ailesi hakkında suç duyurusunda bulunuyorlar.

Bunu yaparken çok ayrıntılı araştırma ve çalışma göstererek sonuca gidiyorlar, bireyle ailesini

hepten bir birine düşürerek sonuçların daha ağır olma riskini azaltmak ve mağdurun daha

fazla mağduriyet yaşamasının önüne geçmek istiyorlar. Ancak cinsel istismarda daha

hassaslar, duyarlılar ve suç unsuru oluşturuyorsa bunu yapmak için fazla vakit

kaybedilmemesi gerektiğini savunuyorlar.

Hangi derneklerin görev almak için yeterli olduğuna eyalet senatosu karar

vermektedir. Senato mali desteği de vererek, kurumlarla birlikte paralel çalışılmasını

istemektedir. Dernekler sosyal hizmetlerle, kiliselerle (aile yaşam merkezleri gibi) , diğer

devlet ve sivil toplum kuruluşlarıyla aynı amaca yönelik çalışmalarını yürütüyor. Dernek

bünyesinde hizmet alan her kişinin; tüm masraflar dahil olmak üzere (çalışanların maaşları,

yatak,yemek v.b.) her 24 saat için 180 Euro maliyeti olmaktadır. Bunun 1/3’ü bağışlardan,

2/3’ü ise senatodan (devletten) gelmektedir.

Dernek bünyesinde mesleki formasyona sahip personel haricinde, yardımcı hizmetlere

bakan görevlilere (çaycı, aşcı v.b.) kadar pedagojik eğitim verilmekte ve yılda bir defa

mağdurluk çerçevesi ve yaklaşım tarzlarıyla ilgili eğitilmektedirler.

Dernek, alkol, fuhuş, uyuşturucu kullanımı ve başka bağımlılıkları olan kişilere hizmet

vermemektedir.

15

Dernek, yıllık çok detaylı verilen raporlarla devletin ilgili birimleri (sosyal hizmetler,

senato v.b.) tarafından kontrol edilierek denetlenmektedir.

II. Berlin Suç Mağdurları Danışmanlık Merkezi:

Suç mağdurları danışmanlık merkezi Suç mağdurlarına yönelik olarak 1986 yılında

kurulan Opfer Hilfe adında bir dernektir. Bu merkez suç mağdurlarına veya onların ailelerine

koruma sağlanması ve danışmanlık hizmetleri vermek için kurulmuştur. Suç Mağdurları

Merkezi Eyalet Adalet Bakanlığı Sosyal Hizmetler Dairesi ile yakın ilişkilerde olan bir

merkezdir. Gönüllü çalışanlar ve denetimli serbestlik personelinden 2 kişi de bu merkezde

görev yapmaktadır. Her yaştaki kişilere hizmet verilmektedir suçun polise intikal edip

etmemesi önemli değildir. Hatta suçun zamanı da çok önemli değildir mağduriyetinin

üzerinden yıllar geçse de kişi mağduriyetin vermiş olduğu travmadan kurtulamadıysa merkeze

baş vurabilmektedir. Denetimli serbestlik personeli ve gönüllü çalışanlara ek olarak 2 tane

avukat, ayda bir merkeze gelerek hukuki danışmanlık hizmeti vermektedir. Ayrıca mahkeme

yardımı servisinde tanık danışmanlığı adı altında da yardım verilmektedir. 2008 yılı içerisinde

tüm alanlarda toplam 650 kişiye danışmanlık hizmeti verilmiştir.

Suç Mağdurları Merkezi hafta içi Pazartesi, Çarşamba, Cuma 10:00-13:00 arası, Salı ve

Perşembe günleri ise 15:00/16:00’a kadar çalışmaktadır. Ayrıca telefonla randevu alındığında

bu saatler dışında da görüşmeler yapılmaktadır. Her yaş grubuna hizmet verilmekte, ücretsiz

olarak herkes bu hizmetlerden yararlanabilmektedir. Bisikletten itilmekten, anlık kızgınlıklara

yada tazminat istemlerine kadar hizmet almak isteyenler olmaktadır. Görüşmecilerin hukukla

ilgili soru yada sorunları olursa, 2 avukat ayda bir defa gelerek bu tür soruları

16

cevaplandırıyorlar. Suç unsuru teşkil eden yada güvenlikle ilgili durumlarda polise haber

verebiliyorlar.Derneğe başvuruda bulunan mağdurların;

• % 81’i suç mağdurunun kendisi,

• % 12’si aile çevresi,

• % 6’sı mağdur kişilerin öğretmenleri ( sınıfındaki mağdur öğrencisine

ne yapılması gerektiği hakkında bilgi almak için)

• % 1’ini tanıklar oluşturmaktadır.

Ayrıca,mağdurların % 40’ını erkekler, % 60’ını bayanlar oluşturmaktadır.

Ancak bu oran polis kayıtlarında % 60 erkek, % 40 bayan olarak görülmektedir. Bunun nedeni

olarak erkeklerin mağduriyet durumu veya mağdurluğu kabullenmeme reaksiyonunun etkili

olduğu düşünülmektedir.

Derneğe başvuran mağdurların; % 20 ‘si 14-20 yaş,

% 22’si 20-30 yaş,

% 21’i 30-40 yaş,

% 24’ü 40-50 yaş,

% 9’u 60 yaş üzeri olarak dağılmıştır.13 yaşına kadar

ise mağdur olarak gelmek ve kendilerini tanıtmak istememektedirler.

Suç ve mağduriyet ilişkisine baktığımızda ise;

Bedensel yaralama,gasp,cinayete teşebbüs....................... % 55,5

Tehdit,hürriyeti kısıtlama.................................................. % 32,2

Hırsızlık............................................................................... % 20,8

Aile içi şiddet...................................................................... .% 20,0

Her türlü cinsel istismar,tecavüz.......................................... % 11,6

Onur kırıcı eylem,hakaret..................................................... % 6,7

Trafik suçu mağduru ve diğerleri........................................ % 3,7

17

Danışmanlık Merkezi

Mağdur ∆ Polis

Danışmanlık yapılırken; çok vakit ayırmaya ve kişileri hiçbir suçlama altında tutmamaya

özen gösterilmektedir. Mağdura genel bilgiler verilerek, ölçülü ve bilişsel yanlarıyla mantıklı

düşünme kanalları açılmaya çalışılmaktadır. Mağdura göre değişkenlik gösteren hizmetler

verildiği, belirgin şekilde suça göre müdahale programları bulunmadığı gözlenmiştir.

Mağdurların mahkeme önünde refakatcı bulundurma hakları vardır ve gerekli desteği

almak adına mağdur danışmanlık hizmetlerinde beraber çalıştığı kişinin yanında bulunmasını

isteyebilir. Kişinin tazminat hakkı mevcuttur ve gerekli müracaat ve formlarda tazminle ilgili

başvuru ve yardım hizmetleri sunulmaktadır.

Mahkeme sürecinde, mağdur hizmetleriyle ilgili uzman olan avukatlara yönlendirilen

mağdur, mahkeme esnasında müdahil olma düzeyinde (savcı = mağdur gibi) katılım

gösterebilmektedir.

Mahkeme salonların bulunduğu binalarda, tanık danışmanlık merkezleri bulunmakta ve

şuan 3 odada 2 personel danışmanlık hizmetleri çalışmalarını yürütmektedir. Burada, dava

sırasındaki durumlar hakkında bilgiler verilerek, suçluyla mağdurun yan yana gelmesini

engellemek, mahkeme sonrası duruşmayı değerlendirmek, bazen arka kapıdan gizlice

çıkarmak, mahkeme öncesi mahkeme fiziki ortamına alıştırmak şeklinde çok çeşitli yönlerde

hizmetler verilmektedir. Özellikle çocuklar için mahkeme salonu maketleriyle ve mahkeme

salonu gezdirilerek korku azaltma çalışmaları yapılmaktadır.

Mahkemelerde verilen para cezalarının %20’si mağdur danışmanlık hizmeti veren

derneklere, %80’i ise senatoya verilmektedir.

Mağdur danışmanlık hizmetleri; son zamanlarda Almanya’da “mağdur” kelimesini

tartışmakta ve “mağdur” kelimesinin özellikle gençler arasında çok basite, alaya ve belki argo

anlamına gelecek yönlerinin rahatsızlığını dile getirmişlerdir. Bunun için çalışmalar yaparak

gelecekte mağdur hizmetleri yerine başka kelime veya tanımlar geliştirmek istemektedirler.

Şuan özellikle “reset” kelimesi üzerinde durmaktadırlar.

18

Danışmanlık merkezi, mağdur ve polis arasında

sözleşme gereği bilgilendirme yapmak zorunda; polis rıza

formuyla birlikte (kişinin rızası alınmak suretiyle) bu

yönlendirmeyi yapabilmektedir.

III. Potsdam Mağdur Danışmanlık Merkezi :

Postdam Mağdur Danışma Merkezi 1997 yılında kurulmuştur. Branderburg

eyaletinde; önce Potsdam’da daha sonra 5 farklı yerde daha kurularak bugün 6 merkezde

hizmet vermektedir.

1997 yılından önce gönüllüğe dayanan Beyaz Halka Derneği bu hizmetleri vermeye

çalışıyordu. Bu dernek mağdurların durumunu çalışmaları esnasında gözlemleyen bir grup

polisin gönüllü olarak hizmet verme isteğiyle kurulmuştur. Daha sonra bu derneğe çok sayıda

polis katılmış ve uzman olmayan bu çalışanlarla hizmetin çapı genişletilmiştir. Mağdur

danışmanlık merkezinde Psikolog ve Sosyal Pedagoglar görev yapmaktadır.

Mağdur danışmanlık merkezleri nüfus oranı dikkate alınarak kurulmaktadır.

Merkezlerde tam zamanlı Psikolog ve yarım zamanlı Sosyal Pedagoglar olmak üzere 2 kişi

görev yapmaktadır. Dernek; Adalet Bakanlığı tarafından % 85, bağışlar ve mahkeme

cezalarıyla da % 15 oranında finanse edilmektedir.

19

Danışmanlık merkezinde;

• Mağdurlara,

• Aile bireylerine destek hizmeti, (aileler bazen tam

zıt yaklaşımlarla iyice mağdur edilebilmekte)

• Tanık grubuna,

(mağdur olmayan tanıkların, suçlu arafından

korkutabilmesi ihtimaline karşı)

hizmetler sunulmaktadır.

Derneğe 2008 yılında toplam 539 müracaat yapılmıştır.

Bunların; % 4,6’sı cinayete teşebbüs kurbanlarının aileleri

% 28’i cinsel taciz ve tecavüz

% 33’ü yaralama (ırkçı,aile içi şiddet,gençler arasında)

% 4’ü hırsızlık

% 17,3’ü tehdit ( sapık rahatsızlığı v.b. suçlar dahil)

Not: Sapık rahatsızlığı: takip, kapıda bekleme v.b. kanuna koyularak suç unsuru

sayılmaktadır.

% 12,9’u diğer (Doğu Almanya eski rejim mağdurları dahi bulunmakta)

Mağdur danışma merkezine şuana kadar başvuranların % 71’i kadın, % 29’unu erkekler

oluşturmaktadır.

a. Mağdurların Geliş Kanalları:

İlk zamanlar kendi başlarına gelme neredeyse hiç yokken, sonradan artış göstermiş,

ancak mağdur hizmetlerinde kendi kararıyla gelmenin önemi bilindiğinden uzun vade de

kişileri bilgilendirme geliş yöntemleriyle ilgili tanıtımlara ağırlık verilmiştir.

Polis mağdurun evine gidip, mağdur hizmetleri hakkında bilgi vermekte, önerilerde

bulunmaktadır. Özellikle aile içi şiddet mağdurları için rıza formunu zorunlu olarak

doldurmak zorundadır. Mağdur danışma merkezi en çok polisle çalışmakta ve en fazla

yönlendirme de polis merkezlerinden olmaktadır. Mağdur hizmetlerinde tercüman ihtiyacı

olduğunda tarafsızlığın sağlanması için, danışmanlık merkezi tarafından tercüman

seçilmektedir. Tercüman giderleri içinde ayrı bir bütçeleri bulunmaktadır.

20

Kendi korkularıyla baş edemeyen travma mağdurları, şok anında dahi çok normal

davranışlar ve bilgiler verebilmektedir. Ancak sonradan psikolojik rahatsızlıklar ortaya

çıkabilmekte, bunun için mağdurlar için “bekleme” süreci uygulanmakta ve bu süreçte gerekli

yönlendirmeler, terapiler yapılabilmektedir. Bu süreçte görüşmeler yapılarak “rahatlama

seansları” ‘da uygulanmaktadır.

b. Çeşitli Mağduriyetler:

• Hastahaneye gidememe ,

• Polise gidememe ,

• Suçlu dışarıdayken mağdurun korku ve çekinceleri ,

• Mağduriyete bağlı iş yerinde problem yaşama ve işe gidememe,

• Avukatla kendi istediği iletişimi kuramama,

• Adliyede ki acil adli yardımları alamama,

• Mahkeme ve duruşma anı sorunlar yaşama,

• Tazminat talepleri.

c. Danışmanlık Türleri:

1. Güvenin sağlanması: Mağdur hizmetlerinde güvenin sağlanması oldukça önemlidir.

Mağdur risk altında ise; Risk analizi yapılarak strateji belirlenmektedir. Örneğin bir sapık

tarafından mağdur edilen birine sapığın taleplerine uymayın, hiçbir şekilde görüşmeyin

denilmektedir.

2. Psikolojik danışmanlık: Teşhis aşamasında; sıcak, samimi ve güzel bir ortamda sohbet

şeklinde tespitler yapılmaya çalışılmaktadır. Bazen davranış değişikliği ve bozukluklarından

kaynaklı kendilerini “psikolojik rahatsız” olarak görebilmektedirler. Bu durumlar açıklığa

kavuşturularak nedensellikle kişiler normale çekilmeye çalışılmaktadır.

3. Sosyal danışmanlık: Sağlık hizmetleri için talepkar, sigorta ödemeleri, formların

doldurulması, resmi kurumlarla aracılık hizmetlerinde destek olunmaktadır.

4. Aile fertleri yardımı : Aileyi korumak, ailenin mağdurlarla olan diyaloğu ile ilgili doğru

bilgiler verilmesi çalışmaları yapılmaktadır.

21

5. Tanık danışmanlığı: Tanıklara, polis ve mahkeme süreci hakkında bilgi veriliyor. Davalar

genelde 1,5 -2 yıl sürüyor. Suçlunun hakkında hiçbirşey bilmiyorlar ve cezaevinde ise bu

bilgiyi alma hakları bulunmaktadır. Dilekçe vererek gerekli bilgileri alabilmektedirler.

Tanıklar;

Duruşmaya hazırlık ve birlikte gitmek,

Katılımsız bir duruşma talep etmek,

Suçlunun orada bulunmamasını istemek,

Avukat istemek,

Duruşmaya danışmanlık merkezi görevlilerince götürülmek,

Duruşma esnasında ilgili görevlilerin yanında durmasını,(bazen hakimler bu duruma

karşı çıkabiliyor) isteyebilmek,

Çocuk ve gençlerin, video ve kamera yöntemi uygulanarak duruşma ve mahkeme

sürecinde tanıklıklarını sağlamak,

Gibi tanıkların hakları bulunmakta ve mağdur danışmanlık merkezi bu yardımları

yapmaktadır. Bu şekilde Brandenburg eyaletinde; çocuk mağdur çatı

organizasyonuna bağlı yaklaşık 30’a yakın dernek bulunduğu, yine aile içi şiddet

mağdurları içinde yaklaşık benzer sayılarda dernek çalışmaları olduğu belirtilmektedir.

22

IV. Adalet Bakanlığı Sosyal Hizmetler Dairesi :

Berlin Eyaleti Sosyal Hizmetler Dairesi Adalet Bakanlığının vermiş olduğu hizmetler

kapsamında suçlu ve mağdur hizmetlerinin tamamının devlet eliyle yürütülmesi ve bu alanda

faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının vermiş olduğu hizmet kalitesini arttırmak için

denetim mekanizmasını işleten resmi bir kurumdur. Sosyal hizmetler dairesi içerisinde: Suçlu

Mağdur Anlaşmaları (Arabuluculuk), Denetimli Serbestlik ve Mahkeme Yardımı şeklinde alt

hizmetleri yürüten birimler mevcuttur.

Tüm Berlin için, toplam 160 personelle , 3 merkezde hizmet verilmektedir.

a. Mahkeme Yardımı:

Mahkeme süreci devam ederken, hakim kişi hakkında rapor isteyebilir, Türk

Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Sosyal Araştırma Raporu şeklinde ki bu rapor için sanık

isterse sosyal hizmetlere gelebilmektedir. Burada suçlu davranışıyla ilgili olarak ayrıca tüm

kişisel bilgiler ve psiko-sosyal durumu hakkında bilgiler alınıyor ve rapor mahkemeye

sunuluyor. Görüşmeyi yapan uzman mağdura “isterseniz duruşma günü mahkemeye

gelebiliriz” diyerek ona süreçle ilgili gerekli her türlü desteklemenin yapılabileceği

anlatılmaktadır.

b. Denetimli Serbestlik:

Suçlu kişinin mahkeme kararından sonra Denetimli Serbestlik süreci başlıyor. Eğer

tutukluluk hali olursa, tutukluluk süresinin yarısını yattıktan sonra Denetimli Serbestlik süreci

başlatılıyor. Mahkeme yardımı hükümden önce verilmekte ve hükümlü hakkında bir rapor

hazırlanmaktadır ve bu yardım duruşma başladığı zaman bitmektedir. Hüküm verildikten

sonra ise denetimli serbestlik merkezleri uzmanları devreye girmektedir. Denetimli serbestlik

görevlileri mahkeme tarafından verilen yükümlülüklere göre işlem yapmaktadırlar.

c. Suçlu –Mağdur Anlaşmaları:

Arabuluculuk hizmeti olarak adlandırılabilecek bu uygulama 1988 yılında mağdur

odaklı olarak, mahkeme dışında suçlu ve mağdurun bir anlaşmaya varmasını sağlamak

amacıyla kuruldu.

Komşuluk sorunları, trafik, yaya, araçla köpek ezme, aile içi şiddet v.b. birçok

durumda şikayet polis ve mahkeme aşamaları devam ederken mahkeme anlaşmaya varma

şeklinde öneride bulunuyor. Mahkeme Sosyal Hizmetler Dairesine bilgileri göndererek

süreçi başlatılmaktadır. Süreci yönetme aşamaları:

23

1. Öncelikle sanığa mektup gönderiliyor.

( Suçlu pişman mı, özür dilemeye hazır mı diye bakılıyor) (Ön Koşul)

2. Sanıktan emin olunca, mağdura mektup yazılıyor.

3. Mağdurla görüşülerek, ne istediği ve talepleri alınıyor.

4. Mağdur veya suçlu yüz yüze görüşmeyi istemek veya istememekte özgürdür.

5. Mağdur yazılı bir özürde isteyebilir.(Yada hem sözlü, hem yazılı, hem de

tazminat ta isteyebilir.)

6. Mağdur bağış yapmasını veya kamu hizmeti yapmasını isteyebilir.

7. Tüm bu bilgiler ve gelişmelerle ilgili mahkemeye bilgi sunulur.

Eğer kişiler anlaşmaya varırlar ise, dava açılmıyor ve talep edilen konular yerine

getirilene kadar süreç devam ediyor. Yükümlülükler yerine getirilince de dava sonlandırılarak

dosya kapatılıyor.

Mağdurların çoğu tazminat peşinde değiller ve kendilerine yapılanı anlamak

istemektedirler. Suçlu tarafa bir ders vermek ve suçun tekrarını önlemeyi amaçlıyorlar.

Birçoğu da suçlunun karşısına geçip, yüzüne bakarak özür dilemesini beklememektedir.

Anlaşmalarda; örneğin iki komşu arasında ki onur kırıcı durumlar karşılıklı

konuşularak hatta duygusal durumların yaşanmasıyla çözülebiliyor. Bazen de birbirlerini

tanımaları dezavantaj oluşturuyor ve sorun daha da büyüyebiliyor. Diğer taraftan trafik

suçuyla ilgili bir durumda birbirlerini tanımamak çok daha çabuk çözümler oluşturabiliyor.

Anlaşma olmaz ise; avukatlar devreye girerek tazminat konusunda anlaşmaya varmaya

çalışıyorlar.

Tazminat durumunda kişi, gücü varsa hemen ya da belli bir süre içinde ödeme yapıyor.

Ancak ödeme gücü yoksa; Sosyal Hizmetler dairesi bünyesinde görev yapan “Mağdur Fonu”

devreye giriyor ve suçluya bir öneride bulunuyor. Suçluda kabul ederse; öncelikle tazminatı

ödüyor sonrada suçluyu bir işe yerleştirerek orada çalışması, kazandığı parayla da mağdur

fonuna olan borcunu ödemesini planlıyor. Ancak bu paranın tamamı mağdur fonuna

ödendiğinde dava düşüyor.

Suçlu-mağdur anlaşmalarında; kişi ve kişi denk olma yönü aranmakta( Kişi = Kişi ), kişi

ve kurum olursa anlaşma yapılmıyor ( Kişi ≠ Kurum). Ancak son zamanlarda birkaç tane

istisna durum olduğunu, örneğin belediyenin çöp tenekesine zarar veren bir kişi ile kurum

yetkilisinin görüştürüldüğünü ve kişinin yeni çöp tenekesi almak yada diğer çöp

tenekelerinden belli bir sayıda boyamak, ayrıca da kurum yetkilisinden özür dilemek gibi

24

çeşitli yükümlülükler alabildiği belirtilmiştir. Verilen cezalar kontrol ediliyor, yada telefonla

mağdura sorularak denetimi sosyal hizmet dairasi uzmanları tarafından yapılımaktadır.

21 yaş altı gençler için anlaşmayı dernekler yapıyor ve gençler için para kazanma

veya iş hayatında olmama yönünden tazmin istemi uygulanmıyor, yani gençlerden tazminat

talebinde bulunulmuyor.

Toplu suçlarda kişiler ayrı ayrı çağırılarak değerlendirmeler yapılmakta ve hepsinin

anlaşma için ortak yönlerine, isteklerine bakılmaktadır.

Suçtan sonra polisin suçlu-mağdur anlaşmaları için öneri yada tavsiyesi olabiliyor.

Şikayette bulunmadan önce “böyle bir kurum var, oraya gidebilirsiniz” denilebiliyor.

Şikayet Öncesi ↔ Mahkeme süreci ↔ Tutukluluk halinde de anlaşma istenebiliyor

(tutukluyken telefon açması yeterli olabiliyor)

Suçlu-mağdur anlaşmalarında yasal temsilcileri (avukatları) anlaşmaya yetkili

olamıyorlar, kişinin şahsen gelmesi gerekiyor. Yada, örneğin işlerinden dolayı 2 ay

gelemeyeceğini bildiriyorlar ve sonra yine geliyorlar.

Aile içi şiddet mağdurlarında anlaşma yapılabilmesi için, öncelikle mağdura mektup

yazılıyor. İlk şikayette uzlaşma incelemeye alınıyor. Eğer 3.defa 5. defa şikayet var ise artık

uzlaşmaya bakılmıyor. Çünkü bu durumu alışkanlık haline getirme ve her sorunda anlaşma

birimini arama davranışları gözleniyor. Önceleri kamuoyu ve bazı kurumlarca, suçluyu

korumakla suçlanmışlar, ayrıca tazminatlar da aynı aileden çıktığı için mağduru dolaylı olarak

cezalandırma gibi eleştiriler gelmiş. Ancak şuan mağdurların suçluya yönelik ; öfke kontrolü,

alkol veya uyuşturucu tedavisi, aile terapisi, evlilik danışmanlığı gibi önerileri

değerlendirilerek oldukça etkin ve gerçek sorunların üzerine gitme, çözüm yolları arama

biçiminde aile içi şiddet anlaşmalarının gerekliliği görülmektedir.

Çalışmalar esnasında objektiflik çok önemli, ancak bazen suçla tazmin arasında ki

dengenin korunması için mağdurun durumu bilmemesine bağlı olarak minimum seviyede ki

talebi karşısında mağdura tüyolar verilmekte ve suça göre değişen özellikte mağdurdan yana

öneriler geliştirilebilmektedir. Yada tam aksine aşırı talepler karşısında yine bir öneri şeklinde

suçludan yana gibi görüntüler sergileniyor, ancak bu ideal ölçü için yapılmaktadır. Asla

zorlayıcı ve tarafları belirgin yönlendirici durumlara girilmiyor.

25

Şuan aile içi şiddetle ilgili anlaşma başvurusunda bulunanların % 95’i bayan, % 5’i

erkek’tir.

Suçlu-mağdur anlaşma hizmetlerinde görev yapan 2 uzmanın yıllık 500 vakaya baktığı

bilgisi de aktarılmıştır.

d. Mahkeme Öncesi ve Mahkeme Anında Mağdur Danışmanlığı:

Mağdur danışmanlık Merkezlerinin görevlerinden biride mağdura mahkeme öncesi

veya mahkeme sırasında danışmanlık hizmeti vermektir. Mağdur Danışmanlık Merkezlerinde

görev yapan personelin bazıları tam zamanlı bazıları ise yarı zamanlı olarak mahkemelerde

görev yapmaktadırlar. Bu uzmanların görevi, mahkeme öncesinde veya mahkeme anında

ücretsiz olarak mağdurun kendisine, ailesine ve arkadaşlarına hizmet verilmektedir.

Mağdura özellikle genel durum hakkında bilgiler verilmesi, kısa ve uzun vadede

değerlendirilerek kriz dönemlerinde destek hizmetleri, mağdur hakları, maddi destek hakkında

bilgi, polise yada mahkemeye giderken yanlarında olma, sağlık sorunlarında hastane seçimi

v.b. konularda destek ve yönlendirme çalışmaları yapıldığı anlatılmıştır.

Telefonla da (mağdur destek hattı gibi) hizmet verebiliyorlar. Telefonda suça

yönelmeden davranış kontrolü sağlamaya dönük, telkin, ikna, öneri yada sakinleştirme

hizmetleri sunulabilmektedir. Kendi birimleri ve çalışmaları için tanıtım yapıyorlar. Gazeteye

26

ilandan, otobüslere reklam vermeye, afiş, broşür hazırlamaya kadar bazı çalışmalar

yapmaktalar. Polisin bilgi verme zorunluluğu bulunmakta ve ilgili broşürlerle

desteklemektedirler.

Bazıları hemen yada yakın tarihli suçlarla ilgili başvuruda bulunurken, bazıları 25 yıl

önce yaşadığı bir olay için başvuruda bulunabiliyor. Hiçbir evrak yada belge istemeden,

sadece kişinin hikayesi yeterli olabiliyor. Suçtan sonra genel bürokratik yazışma v.b.

gereksinimler için yol gösterilmektedir. Mağdurlar, benim suçum yoktu ve suçlunun

cezalandırılması gerekir şeklinde anlatım ve izah yaparak kendilerini rahatlamak

istemektedirler.

Şöyle bir gerçeklikte söz konusu; yapılan görüşmelerde mağdurların polisten bilgi

almak veya herhangi bir şey sormaktan çekindikleri gerçeğine ulaşılmış ve polisten ziyade

direk ulaşma yönlerinin arttırılması hedeflenmektedir.

Tüm bu hizmetler için yeterli personel desteğinin önemli olduğunun altı çizilmiş ve bir

örnekle somutlaştırılmıştır. Anlatımı yapan Sosyal pedagog “dün, bütün gün tek bir mağdurla

akşama kadar dolaştığını, iş kurumu, dişçi, aile desteği v.b.” hizmetler için çalıştığını, ancak

bu arada birimi kapatıp gitmek zorunda kaldığını aktarmıştır.

27

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ALMAN HUKUKUNDA MAĞDUR HİZMETLERİNE GENEL BAKIŞ

I. Alman Hukukunda Mağdur Hizmetleri:

Alman hukukunda mağdur hizmetleri ve süreci incelediğimizde hukuki süreç şu

şekilde devam etmektedir:

Polis Merkezi

Mağdur polise gelir Şikayetini ve

varsa elindeki kanıtları getirir. Polis

araştırma yapar, tanıklar dinlenir ve suçlunun

ifadesi alınarak tutanak tutulur

Savcılık

Dosya savcılığa gönderilir. Savcılık

incelemesinde yeterli kanıt yoksa dava

açılmamakta ancak mağdura şu sebepten

dolayı dava açılmamıştır diye haber

verilmektedir.

İtiraz Süreci Mağdur itiraz ederek yeni bilgiler sunabilir.

Yeni bilgiler suçun olduğuna kanaat

oluşturursa;

Mahkeme

Mağdur mahkemeye davet ediliyor.

Davet mektubunda Mağdur Danışmanlık

Merkezinin bilgisi de yer almaktadır.Mağdur,

kendisi mahkemeye gelebileceği gibi avukat

tarafından da temsil edilebilimektedir.

Tazminat

Mağdur Kendi adına tazminat

isteyebilir.Yada herhangi bir hayır kurumuna

bağıs yapılmasını da isteme hakkı

bulunmaktadır.

Ceza Davası

Çok ağır suçlarda mağdur kişisel dava

açmaktadır.Bu durumda mağdur aynı

zamanda tanık olduğundan davaya gelmek ve

süreci takip etmek zorundadır.

Aile içi şiddet mağdurlarında, eyalet hükümeti tüm masrafları karşılamakta ve bu

birimde 2 bayan uzman personel çalışmaktadır. İstatistiklere göre Almanya’da ki kadınların

1/3’ü aile içi şiddete maruz kalmıştır.

28

Bu şiddet türleri; - Fiziksel şiddet

- Cinsel şiddet

- Psikolojik şiddet

- Sosyal yada maddi şiddet ‘tir.

Daha çok cinsel ve psikolojik şiddet türlerinde sayıların arttığını gözlemlenmektedir.

Eyalet içerisinde ki 5 merkezde 1874’ü kadın, 205’i erkek, 1701’i çocuk ve genç

(tanık oldukları için bu sayı artıyor) aile içi şiddet mağdurları bulunmaktadır.

Eyalet Güvenlik ve Düzen Kanununa göre Polis hem suçlu, hem mağdurla görüşüyor

ve kişilerin öngörülerini alıyor. Bu duruma bağlı olarak polis değerlendirme yaparak 14 gün

kadar suçluyu evden uzaklaştırabiliyor, mağdura yaklaştırmıyor.

Polis mağdur istemese de, mağdur müdahale merkezine bilgi veriyor. Müdahale

merkezi telefon açarak; “güvende olup olmadığını, ne yapabileceklerini ve yüz yüze görüşüp

görüşmeme isteğini öğreniyor, alternatifleri sunarak mağdurla birlikte istişare yapabiliyor” ve

duruma göre çalışma yönelim ve yöntemine başlanabiliyor. Çocuk ve gençlerde gençlik

dairesine ve çocuğun ailesine bilgi veriliyor. Çocuklarla çalışırken daha bir özelleşme ve bu

işlerle ilgili tek bir kişinin uzmanlaşması gözlenmektedir.

Ayrıca, mağdurun sağlıklı bilgi alması ve tekrar mağdur edilmemesi için diğer kurum

veya derneklerde mağdur hizmetleriyle ilgili muhatap kişiler bulunmaktadır.

II. Uzlaşma Programı :

Uzlaşma Programının içinde yer alan ve bu konuyla ilgili eğitimler veren sosyal

hizmetler müdürü, geçmişte denetimli serbestlik ve mağdur yardım çalışmalarında

bulunduğunu ve şuana kadar 2600 dosya çalışmasının mevcut olduğunu (17,5 yıl) belirtikten

sonra; suç olgusu için sosyal pedagoglar ve hukukçuların birlikte çalışmak zorunda

olduklarının altını çizmiştir.

Uzlaşma programının önemli prensiplerinden biri; suçu ön planda tutmadan mağdur-

suçlu arasındaki uzlaşmayı gerçekleştirmek ve burada suçun büyüklüğünü yada ölçütünü yok

saymaktır. Bu durum uygulamada sorun oluyor, suçun büyüklüğüne göre uzlaşma sağlama

zorlaşabiliyor.

29

Kara Kutu

Dışardan baskılar (aile ve sosyal çevre)

↓ ↓ ↓ ↓

Mağdur →

Suçlu →

Suçlu-Mağdur Bileşkesi

Kesişme Bölgesi

Uzlaşmaya ilk gelindiğinde çok küçük kesişen yanları oluyor. Her iki tarafa ortak olan

hususlar :

İki tarafında kabul ettiği ortamlarda çalışılabiliyor.

Her iki tarafa da baskı yapılmasına izin verilmiyor.

HerGörüşmenin her safhasında, her iki tarafta görüşmeyi sonlandırma ve mahkemeye

taşıma hakkına sahipler.

Mağdur odaklı çalışılıyor ve mağdurlara soruluyor “Bu sorunun giderilmesi için neye

ihtiyacınız var?” diye.

Mağdurların %80’i mahkemeye gitmektense mağdur hizmetini kabul ediyor.

Sorunların anlaşılır, açık ve belirgin hale getirilmesi gerekiyor.

Suçlu çoğunlukla suçunu kabul ediyor.

Bazen 3 yumruk attı, 5 yumruk attı tartışmaları oluyor, ancak böyle durumlarda

vurduğunu kabul etmek şeklinde özetler veya müdahaleler gerekiyor.

Karşı taraf kurum ise ; kurumun yetkilisi olması gerekiyor.

30

Suçlu Mağdur

Grup mağduriyeti veya grup suçluluğu var ise; kişilerle ayrı ayrı görüşerek talepler ve

uzlaşma yönleri ele alınıyor, hepsinin onayı gerekiyor.

Psikolojik dengesizlik gözlemlendiğinde görüşme direk kesiliyor.

Her türlü kriterin dikkate alınması gerekiyor. Örneğin; alkol bağımlısı kişilerle alkol

almak ile suça yönelme arasında ki farkları değerlendirerek uzlaşma çalışmaları

planlanıyor.

Uzlaşma hizmetlerini savcılık veya mahkemeler önerebilmekte ve yönlendirmektedir.

Bu şekliyle yönlendirilenlerin oranı % 91 seviyesindedir. Bu tür yönlendirmede kriminal

polisin katkıları oldukça fazladır. Diğer taraftan yönlendirme, avukat veya aracı olmadan

bireylerin doğrudan gelerek başvuru da bulunması % 7 oranındadır. Bu durumda diğer

kurumlardan gerek görülürse bilgiler istenebiliyor. Ayrıca, bu grup içerisinde ki uzlaşma

isteyen suçlu ve mağdur sayısı yaklaşık eşit sayılarda görülmektedir.

Polis hizmetlerinden yararlanılmakta, kişilerin form ve diğer yönlendirmelerinde

katkıları sağlanmakta, ancak uzlaşma birimi olarak polise kişilerle ilgili hiçbir bilgi

verilmemektedir.

UZLAŞMA SÜRECİ

↓ ↓

Eğer ağır yaralama söz konusuysa uzlaşma mümkün olmuyor, o zamanda savcı sadece

cezada indirim önerebiliyor.

Uzlaşma hizmetlerinde asıl önemli olanın dosya sayısı değil, çalışma etkinliğinin

olmasına özen gösterilmektedir. Dosyanın her zaman gerçeği yansıtmadığı düşüncesinden

hareket edilmektedir. Uzlaşma hizmetleriyle ilgili Almanya genelinde ilgili eğitimler, hatta

üniversitelerde bazı derslerin dahi bulunduğunu belirtmektedirler.

31

Savcılıkta inceleme, araştırma yapılımaktadır.(Dava henüz mahkemeye intikal etmemiştir.)

Taraflar “Uzlaşmaya” yanaşmıyorsa dosya mahkemeye iade edilimektedir.

Uzlaşma sağlanırsa; • savcıya rapor hazırlanır, • dava süreci sonlanır, • uzlaşma gerekleri takip edilir

Sürecin İşleyiş Aşamaları:

Taraflarla ilk temas:

Taraflarla genellikle ilk etapta % 95 oranında mektup (bizde ki tebligat gibi) ile ilişki

kuruluyor. Bu durum kişinin kendisine veya yasal temsilcisine yapılabilmektedir. Uzlaşma

hizmetlerinde öncelikle suçlunun isteği önemli olduğu için % 90 seviyesinde ilk olarak

mektup suçluya gönderilmektedir. Daha sonra mağdura yazılıyor ve mektubun içeriği ve

amaca yönelik olmasına dikkat edilmektedir. Ayrıca bu süreçte; avukatların demokratik

yardımları oldukça önem arz etmektedir. Çünkü avukatların; suçlu davranış, kişisel haklar ve

her iki tarafında daha fazla sorun, kaygı yaşamaması için adil yaklaşımları önemli olmaktadır.

Ön görüşmeler :

İlk görüşmeler uzlaşma hizmetini yürüten görevli ile suçlu arasında olmaktadır.

Mağdurun yaklaşımı da olumlu olursa, görüşmeler tüm olasılıklar değerlendirilerek

başlatılıyor. Uzlaşma esnasında, suçlu tekrar mağdura karşı en küçük bir suç veya davranış

hatası sergilerse derhal görüşmeler kesiliyor. Bu durum tüm görüşmelerin her anında

kollanmaktadır. Görüşmelerin başlatılması için; özellikle suçlunun “ben bir suç işledim

pişmanım, bu sorumluluğun farkındayım ve bedelini ödemeliyim” gibi bir cümle kurması

bekleniyor. Bu düşüncenin olmaması veya şüpheli görülen kişilerle uzlaşma hizmetlerine

girilmiyor, mağdur için risk alınmıyor.

Mağdura hassasiyet :

Mağdurda en küçük bir psikolojik etkileşim yada duygusal travma hali görüldüğünde

görüşmeler sonlandırılmaktadır.

Sürecin işleyişi 5 aşama olarak devam etmektedir.

1-) Giriş :

Bekleme salonunda bulunma ve beklerken karşılama,

Tarafların ilk mekana girişi planlanmalı ,(hangisinin önce girişi v.b.)

Sandalye düzeni, oturma biçimi,

İçecek, kram yapılması ve fiziki rahatlatmalar,

Kişilere göre değişkenlik gösterecek durumların değerlendirilmesi gerekmektedir.

32

2-) Bilgilendirme :

Her iki tarafa da dürüst ve açık olarak bilgi vermek,

Öncesinde kiminle kaç kere görüşme yapıldığı bilgileri verilmeli, (her iki tarafa

objektif olmak adına açıklık sergilenmeli)

Her iki tarafa da davranış, ses tonu ve üslup özellikleriyle güven vermek ,

Her iki tarafta uzlaşmayı istediği an bitirebilme hakkına sahip olduğu bilgisinin

verilmesi gerekir.

3-) Olayı yaşama (hazmetme) :

Olayı her iki tarafında kendi gözünden bir daha anlatması istenerek,durumun

irdelenmesi ve üzerinde olumlu düşünce geliştirilmesine yardımcı olunur.

4-) Talep ve tazminat :

Anlaşılmayan noktalar , çelişkiler, talepler, tazminatlar değerlendirilir,

Mağdurlar çoğukez tazminat ve miktarını belirleme/isteme konusunda

çekiniyorlar, onlara yardımcı olunuyor.

5-) Anlaşma sağlanması :

Taraflar anlaşmayı imzalamadan önce avukatlarına danışabiliyorlar,

Anlaşma imzalandıktan sonra savcılığa rapor yazılıyor.

Mağdur yardım hizmetleri sonlandırılırken anlaşmanın gereğinin yapılıp yapılmadığı

konusunda mağdura sorularak sonlandırma yapılmaktadır.

33

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

DEĞERLENDİRME SONUÇ VE ÖNERİLER

I. Almanya Mağdur Hizmetleri:

Almanya eyaletlere ayrılmış federal bir yönetim biçimi ile yönetilmekte olduğundan

her eyalette farklı uygulamalar görülebilmektedir.

Çalışma Ziyaretinde bulunduğumuz eyalette mağdur hizmetleri Adalet Bakanlığı’ndan

bağımsız dernekler tarafından verilmekte; devlet mağdur hizmetlerini yapacak dernekleri ihale

yoluyla belirlemekte ve hizmet alımı yapmaktadır. Devletin mağdur hizmetlerinde politika

belirleme ve denetimini yapmak gibi bir misyonu vardır. Mağdurla genellikle ilk olarak

muhatap olan polis teşkilatı olduğu için, polis memurları eğitilmiş ve bilinçlidir. Polis

memurlarıyla mağdurlarla çalışan kurumlar arasında protokoller imzalanmıştır. Böylece

mağdura ulaşmak kolaylaştırmıştır. Mağdurlarla çalışan ve devletten bağımsız olarak

yapılanan kurumların finansmanının büyük kısmının hükümet tarafından sağlanması ve bu

kurumların buna karşılık hükümete sorumlu olması, hizmetlerin kaliteli ve gelişmeye açık bir

şekilde yürütülmesini güçlendirmektedir. Mağdurlarla çalışan dernekler bir çatı altında

toplanmış olduğundan aralarında güçlü bir işbirliği ve koordinasyon vardır.

Bu koordinasyon; kaynakların uygun kişiye, doğru zamanda, profosyonel kişiler

tarafından yönlendirilmesinde ve etkin kullanılmasında önemli olmaktadır. Almanya’da

parasal kaynak ve insan kaynağının güçlü olduğu görülmüştür. Bu da mağdur hizmetlerinin

planlanmasında ve uygulanmasında büyük esneklik sağlamaktadır. Özellikle, gönüllülük

anlayışının gelişmiş olması insan kaynağı sorununu ortadan kaldırmaktadır. Böylece,

mağdurların tüm ihtiyaçlarının giderilebilmesi için uygun ortam yaratılabilmektedir. Alman

mağdur hizmetlerinin ortak yönleri olarak aşağıdaki hususlar sıralanabilir:

1. Genellikle söz konusu derneklerin eyaletin nüfus dağılımı göz önünde bulundurularak

eyalete homojen bir şekilde hizmet vermeyi amaçlayıp bu doğrultuda şubelerini

açtıkları,

2. Mağdur hizmetlerinin profesyonelce yürütülmesi gereken bir hizmet olduğu düşünce

sinden hareketle, bu hizmetin içerisinde gönüllü çalışan personele çok az sayıda yer

verdikleri,

3. Mağdurlarla çalışan her derneğin birbirinden haberdar olduğu ve düzenli aralıklarla bir

araya gelerek çalışmalarını gözden geçirdikleri ve bu şekilde koordinasyonu

sağlayabildikleri,

34

4. Mağdur hizmetlerinde önemli yere sahip olan mahkemelerin, savcılığın ve özellikle

polis merkezlerinin bu hizmetlerden haberdar oldukları ve mağdurların bu kanallar

vasıtasıyla ilgili derneklere yönlendirilmelerinin sağlanabildiği, sadece derneklerin

değil bu kurumların da mağdur hizmetlerinde kendilerini sorumlu hissettikleri

gözlemlenmiştir.

II.Türkiye’de Mağdur Hizmetlerinin Durumu:

a) Mağdurun Tanımı:

Çok geniş ve farklı boyutları olan mağdur kavramının literatürde pek çok tanımlaması

bulunmaktadır ve bu tanımlamalar mağdur ve mağduriyet konularının farklı özelliklerine

dikkat çekmektedir. Literatürdeki mağdur tanımları da göz önüne alınarak denetimli serbestlik

hizmetleri için ayrı bir mağdur tanımlaması yapılmıştır. Denetimli serbestlik hizmetlerinin temel aldığı mağdur tanımına göre mağdur; kendisine veya 1. dereceden aile üyelerinden birine karşı işlenen suçun fiziksel, duygusal veya maddi sonuçları sebebiyle desteğe ihtiyaç duyan kişidir.

b) Mağdurların Durumu :

Ceza adalet sistemimizin mağdur kavramını tam anlamıyla ele alınışı, adaletin gerçek

anlamıyla yerine getirilmesi için haklarının korunması, kaybettiklerinin geri kazandırılması

için çalışmaların yapılması gerektiği fikrinin hayata geçirilmesi çalışmaları maalesef ki eski

değildir. Günümüzde mağdurların sayısı toplumun her kesimi ve özel olarak da suç mağduru

olma riskine toplumun diğer üyelerine göre daha fazla sahip olan yaşlılar, çocuklar ve

kimsesizlerin potansiyel mağdur gruplarına yönelik mağduriyeti önleme çalışmalarının etkin

ve verimli bir şekilde hayata geçirilememesi nedeniyle her geçen gün artmakta ve mağduriyet

zincirinin halkaları geniş bir alana yayılmaktadır.

Suç mağduru olmuş kişiler, meydana gelen mağduriyetin yanı sıra, mağduriyet sonrası

içine düştükleri durum, tabi oldukları işlem ve uygulamalar ile çok daha fazla ve uzun süreli

mağdur olabilmektedirler. Bu açıdan, suçun mağdur üzerinde meydana getirmiş olduğu

ekonomik, hukuki, sosyal ve psikolojik etkiler nedeniyle mağdura hemen her açıdan gerekli

ilginin, yardımın ve desteğin sağlanması büyük önem taşımakta; mağdurun uğradığı zararın

giderilebilmesi için onarıcı bir yardım sunmanın gerekli olduğu düşünülmektedir.

35

c) Ülkemizde Mağdurlara Yönelik Çalışmalar:

Ülkemizde faklı kamu kurumları, vakıf, sivil toplum kuruluşlarınca mağdurlara

yönelik bir çok çalışma yapılmaktadır. Valilik ve belediyelerde suç mağduru tanımı altına

girebilecek vatandaşlarımıza çeşitli başlıklar altında yardımlar yapılabilmekte, yine valilik ve

belediyelerimiz bünyesinde nüfusu 50 bin’in üzerinde olan il ve ilçelerde kadın sığınma evleri

kurulmaktadır. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK)

çalışmaları kapsamında; fiziksel, duygusal, cinsel ve ekonomik istismara uğrayan kadın ve

çocuklara yönelik ve suça sürüklenen veya ceza infaz kurumundan salıverilen çocuklar için

bir çok alanda bakım, yardım ve destek çalışmaları, Başbakanlık Kadının Statüsü Genel

Müdürlüğü’nün çalışmalar kapsamında ise aile içi şiddet mağduru olan kadınlara yönelik bir

çok çalışma ve geniş bir ağa sahip Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’nca yine suç

mağduru tanımı içerisinde yer alabilecek bir çok ihtiyaç sahibi vatandaşımıza yardımlar

sağlanabilmektedir.

Bir çok dernek ve vakıf da suç mağdurlarına yönelik destek ve yardım çalışmaları

yürütmektedirler. Örneğin Kadınlara Hukuki Destek Merkezi Derneği (KAHDEM); kadınlara

hukuki destek ve yardımda bulunmak için, Mor Çatı Kadın Sığınma Vakfı; evlilik içerisinde

ya da dışında cinsel saldırıya uğrayan kadınlarla ve mağdur çocuklara yönelik, Uçan Süpürge

Derneği; cinsel suç mağdurlarına yönelik, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği; korunmaya

ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların korunmasına yönelik, Çocuk İstismarını ve

İhmalini Önleme Derneği; çocuklara yönelik istismar ve ihmaller yönelik, Terör Mağdurları

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği; terör mağdurlarına yönelik, yardım çalışmaları

yürütmektedirler.

Görüldüğü üzere bir çok alanda bir çok kamu kurum ve sivil toplum kuruluşu

mağdurlara yönelik çalışmalar yapmaktadır. Ancak bu kurumların tam anlamıyla tüm suç

mağdurlarına mağdur hizmetleri sağlama konusunda bir bütünlük arz etmediği görülmektedir.

d) Ulusal mevzuatımızda mağdurlar:Uluslararası mevzuatlara parelel olarak Ülkemizde mağdurlara yönelik yeni yasal

düzenlemeler getirilmiş yalnızca suçlu bireylerle değil, mağdurlarla da çalışmalar

yürütülebilmesine olanak sağlanmıştır. Suçlu bireyler etkin bir şekilde yargılansalar ve

cezalarını infaz etseler bile mağdura yardımda bulunulmaması adalet hizmetlerinde eksik bir

nokta olmuştur. Zamanla mağdurun ihmal edilmesinin olumsuz sonuçları ve mağdurun

incelenmesinin bireysel ve toplumsal faydası göz önünde bulundurulması düşüncesi gelişerek

çağdaş ceza adalet sisteminde yerini almıştır. Suçların ve suçluluğun ürkütücü boyutlara

36

ulaşmış olması tüm ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de çeşitli tedbirlerin alınmasını zorunlu

kılmış, işlenmiş suçların mağdurlarının mağduriyetlerini en aza indirecek önlemlere ihtiyaç

duyulmuştur.

Bu kapsamda mevzuatımızda, mağdurlar her ne kadar kayıpları ve suç sonrası

yaşayacakları ile bir bütün olarak ele alınmasa da yok sayılmamış, mağdurların özellikle

kaybettiklerini geri kazandırmaya yönelik düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Örneğin; 5237

Sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda mağdurlara yeni

düzenlemeler getirilmiş, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunun 50 nci ve 51inci maddelerinde

“Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya

tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine” ifadeleri kullanılırken mağdurun uğradığı zararların

giderilmesinin gereği düşünülmüştür. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda ise mağdur

hakları ayrı bir başlık; “Suçun Mağduru ile Şikâyetçinin Hakları” başlığı altında

düzenlenmiştir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanununun 104

üncü maddesinde ise, denetimli serbestlik merkezlerine mağdurun korunmasıyla ilgili

hizmetleri sağlama görevi verilmiştir.

e) Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kapsamında Mağdur Çalışmaları:

402 sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu

çerçevesinde, Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüklerine suçtan zarar

görenlere yardım edilmesi görevleri yüklenmiştir. Adı geçen Kanunun 12 (c), 13 (c)

maddelerinde kendi istekleriyle şubelere ulaşan suçtan zarar gören kişilerin karşılaştıkları

psiko-sosyal ve ekonomik sorunların çözümünde rehberlik ve danışmanlık yapma ve

yardımda bulunma, hükümlünün mağdur için oluşturduğu risk değerlendirmesinin sosyal

araştırma raporuna dahil edilmesini gerektirmektedir. Yine Kanunun 17 nci maddesinin (a)

bendinde koruma kurullarının görevleri kapsamında suçtan zarar görenler için verilecek

hizmetler belirtilmiştir. Türkiye’de denetimli serbestlik hizmetlerinin kurulması ile 134

merkezde kamu ve sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla koruma kurulları kurulmuş ve

mağdurlara yardım yapılmaya başlanmıştır.

İlgili kanunlar çerçevesinde mağdurlar, vekili yoksa baro tarafından kendisine bir

avukat görevlendirilmesini isteme, duruşmadan haberdar edilme, kamu davasına katılma,

tutanak ve belgelerden vekili aracılığı ile örnek isteme, davaya katılmış olma koşuluyla davayı

sonuçlandıran kararlara karşı kanun yollarına başvurma, psiko-sosyal ve ekonomik destek

alma gibi çeşitli hakları kazanmışlardır.

Denetimli serbestlik hizmetleri içerisinde 134 Ağır Ceza Merkezlerinde faaliyet

gösteren koruma kurulları aracılığı ile yürütülen mağdurlarla çalışmada, müracaat sahibi

37

kişilerin suç nedeniyle karşılaştıkları ekonomik ve sosyal sorunlarının çözümüne kaynaklar

ölçüsünde yardımcı olunmaktadır. Bu amaçla koruma kurulları aracılığıyla, sağlık, eğitim,

kredi, nakdi, ayni, iş ve diğer konularda yardım ve destek çalışmaları yürütülmektedir.

III. Sonuç ve Öneriler:

Çalışma ziyareti sonucunda, ülkemizdeki denetimli serbestlik ve mağdur hizmetlerinin

geliştirilmesi ve güçlendirilmesine yönelik öne çıkan başlıklar aşağıda belirtilmiştir:

Mağdurlara ulaşmakta en önemli kurumlar olduğunu düşündüğümüz; polis teşkilatı

okullar, sağlık kurumları gibi ilgili kurumlar mağdur hizmetleri konusunda bilgilendi

rilmeli ve gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı,

Mağdurları bilgilendirmek için gerekli teknik alt yapı ( web sitesi. vb.) kurulmalı,

Mağdurlarla çalışan resmi kurum ve kuruluşlar maddi ve insan gücü olarak güçlü bir

şekilde desteklenmeli,

Ülke genelinde çalışan sivil toplum kuruluşları ve yardım kuruluşları belirlenmeli

suçlu ve mağdurlarla ilgili çalışma yapmaları konusunda cesaretlendirilmeli ve maddi

olarak desteklenmeli,

Adliyelerde mağdur ve tanıklar için gerekli düzenlemeler yapılmalı,

Mağdurların onlara yardım için çalışan kurumlara kolay ulaşmasını sağlamak için bir

çağrı merkezi kurulmalı,

Mağdurlar için çalışan kurum kuruluş veya derneklerin tanıtımına önem verilmeli

bunun için gerekli bütçe ayrılmalı,

Mağdura ödenebilecek tazminatlar için yasal düzenlemeler yapılmalı,

Denetimli Serbestlik Şubelerinde mağdurlar için ayrı bir birim kurulup, eğitimli per

sonel ve bütçe sağlanmasıyla, mağdurun fiziksel, ruhsal ya da ekonomik sorunlarına

yardımcı olunması sağlanmalı,

Mağdurlara sunulan hizmetlerin STK’lar tarafından yürütüldüğü, devletin bu kurum

lara finansmanlık yaptığı gözlemlenmiştir. Türkiye’de ki mağdur hizmetlerinin or

ganizasyonununda da STK ların sürece etkin olarak dahil edilmesinin yararlı olacağı

düşünülmektedir.

Almanya Mağdur Çalışma Ekibi

38

39