szkoły doktorskie jako nowy sposób organizacji€¦ · możliwe modele • „szkoła ... •...

Szkołydoktorskiejakonowysposóborganizacji

kształcenia

BeataMikołajczykiRyszardNaskręckiUniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu

„SystemkształceniadoktorantówwPolscewymagagruntownej

przebudowy.Najbardziejefektywnymrozwiązaniemmożebyćsystem

opartyotzw.szkołydoktorskie,prowadzoneprzeznajlepsze

uniwersytety.Szkołytakiemogłybyprzyczynićsiędopoprawyjakości

doktoratówidziękitemustaćsięistotnymelementembudowania

reputacjiiprestiżuuniwersytetu”.

BeataMikołajczykiRyszardNaskręcki,Szkoły doktorskie ichrolawkształceniudoktorantów, NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017

Wprowadzenie

„Rewitalizacjapolskiegosystemukształceniadoktorantów jestmocno

opóźnionawstosunkudotakichkrajów,jakNiemcy,Francja,Holandia

czyWielkaBrytania,gdziedziałaniareformującekształcenie

doktorantów rozpoczeto wielelattemu.Nalezy zaznaczyc,ze

dotychczasowewysiłkimajace nacelupoprawejakości doktoratów w

Polscenieprzyniosłyniestetyoczekiwanychrezultatów.”

BeataMikołajczykiRyszardNaskręcki,Szkoły doktorskie ichrolawkształceniudoktorantów, NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017

Wprowadzenie

DoktoranciwPolsce

Żródło: DaneMNiSW

Z Raportu NIK (2014):

„Spośród ogółu doktorantów stypendium doktoranckie otrzymuje co piąty doktorant”.

DoktoranciwPolsce–stypendiadoktoranckie

• „Mozna przyjac,ze od1990r.przezkolejnych25latliczbadoktorantów wPolscewzrosłaokoło15razy,odpowiednio z2695do40,6tys.osób (danewedługMNiSW).Doktorantstałsie„produktemmasowympolskichuczelni”,astudiadoktoranckieprzestałybyc„wpełniskutecznymsposobemkształceniakadrnaukowych”.

• „Stosunkowołatwydostępdostudiów doktoranckichorazrelatywnieniskiekryterianiezbedne doichuruchomieniaspowodowałyobnizenie poziomukandydatów,awkonsekwencjijakości prowadzonychbadań ijakości kształcenia”.

ZRaportuNIK

• Nature,ThePhD Factory (Cyranoski iin.2011).„Skoroświat„produkuje”wiecej doktoratów nizkiedykolwiekwcześniej,czyniejestnajwyzszy czas,abytozatrzymac?Wlatach1998-2008liczbanadawanychstopnidoktorawzrosłanaświecie o40%.

• Autorzyanalizujądanezróżnychkrajów(USA,Japonia,Niemcy,Chiny,Indie,Egipt,krajeOECD)ipokazują„sytuacjekryzysowa”wtymzakresie”.

• WartykulejesttakżeodniesieniedoPolski.

BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu

„Modelkształceniadoktorantówwymagagruntownejprzebudowyijesttodziśdlazdecydowanej

większościśrodowiskaakademickiegowpełnioczywiste”

BeataMikołajczyk iRyszardNaskręcki,Szkołydoktorskie ichrolawkształceniudoktorantów,NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017

„Szkołydoktorskiepowinnybyćskutecznastrukturaorganizacyjna,służącągłównie

wspieraniumłodychnaukowców wdążeniu dodoskonałości naukowej.

Ichpodstawowymcelemmusibyćstwarzanieoptymalnychwarunkówdoktorantomdo

prowadzeniawłasnychbadańnaukowychnanajwyzszym poziomie”.


„Przywilejprowadzeniaszkółdoktorskichpowinnyotrzymaćtylkonajlepsze

uniwersytety,anieichpodstawowejednostkiorganizacyjneczyinstytuty(częstosłabe

kadrowoinaukowo)”.


Dz.U.Poz.1668USTAWAzdnia20lipca2018r.

Prawooszkolnictwiewyższyminauce

Art.198.1.Kształcenie doktorantówodbywa siew szkole doktorskiej.2.Szkoła doktorska jestzorganizowanaformakształcenia w conajmniej 2dyscyplinach,októrychmowa w ust.3lub5ustawy.

Kształceniewszkoledoktorskiej

Kształceniewszkoledoktorskiej

Art.201.1.Kształceniedoktorantówtrwaod6do8semestrów.2.Wterminie3miesiecy oddniapodjecia kształceniadoktorantowiwyznaczasiepromotoralubpromotorów.3.Kształceniejestprowadzonenapodstawieprogramukształceniaorazindywidualnegoplanubadawczego.4.Programkształceniaustalasenatalboradanaukowa.Ustalenieprogramuwymagazasiegniecia opiniisamorzadu doktorantów.5.Programkształceniamożeprzewidywaćodbywaniepraktykzawodowychwformieprowadzeniazajęćlubuczestniczeniawichprowadzeniu,wwymiarze

nieprzekraczającym60godzindydaktycznychrocznie.

Art.202.1.Doktorant,wuzgodnieniuzpromotoremlubpromotorami,opracowujeindywidualnyplanbadawczyzawierajacy wszczególnościharmonogramprzygotowaniarozprawydoktorskiejiprzedstawiagopodmiotowiprowadzacemu szkołedoktorskawterminie12miesiecyoddniarozpoczecia kształcenia.2.Realizacjaplanupodlegaocenieśródokresowejwpołowieokresukształceniaokreślonegowprogramiekształcenia.

Indywidualnyplanbadawczy

Art.204.1.Kształceniedoktorantakończysięzłożeniemrozprawydoktorskiej.2.Indywidualnyplanbadawczyokreślaterminzłożeniarozprawydoktorskiej.Termintenmożebyćprzedłużony,niedłużejjednakniżo2lata,nazasadachokreślonychwregulaminieszkołydoktorskiej.

Założenia

• Założenia• Szkołydoktorskiemuszą byćwłaściwie"wpasowane" wstrukturęorganizacyjnąuczelni.

• Szkołydoktorskiepowinnymiećzapewnioną„dużąautonomię”,którapozwolinanajlepszarealizacjeichcelówizadań.

• Statutunormujezasadytworzenia,przekształcaniailikwidacjiszkółdoktorskich,atakzetrybuchwalaniazasadrekrutacyjnych,regulaminuszkółdoktorskichorazichprogramów.


Zamiastwstępu

• PSWiNnieokreślazasadzwiazanychztworzeniem,przekształcaniemlublikwidacjaszkółdoktorskich,aniichewentualnymmiejscemwstrukturzeorganizacyjnejuczelni.

• Uczelniapowinnasamaopracowaćoptymalnymodelszkołydoktorskiejlubszkółdoktorskich- niekorzystnebędzieichnadmiernerozdrobnienie.

• Indywidualnyprogrambadawczydoktorantapowinienbyćrealizowanypodopiekapromotorawzespolebadawczymlubwjednostcebadawczejodpowiadajacejdyscyplinie,doktórejnalezyprojektbadawczydoktoranta(wpraktyceoznaczatorealizacjęnakonkretnymwydziale).


Tworzenieszkółdoktorskich- uwarunkowania• Tworzenieszkółdoktorskichnależydokompetencjirektora(Art.23ust.2PSWiN),• Relacjepomiędzy„uczelniąjakopodmiotemprowadzącymszkołędoktorska”,a„podmiotamidoktoryzującymi”- nadawaniestopninaukowychistopniwzakresiesztukijestzadaniemsenatu(art.28.1).

• Rozkład(osobowy)ipotencjałnaukowyposzczególnychdyscyplin naukowych;• Liczbaszkółdoktorskichorazichusytuowaniewstrukturzeuczelni.

• Możliwerodzajeszkółdoktorskich• Szkołydoktorskieuniwersyteckie,• Szkołydoktorskieśrodowiskowe(tworzonenapodstawieart.198.ust.5)• Międzynarodoweszkołydoktorskie(art.198.66.Kształceniedoktorantówmoze bycprowadzonewewspółpracyzinnympodmiotem,wszczególności przedsiebiorcalubzagranicznauczelnialubinstytucjanaukowa).

• Relacjepomiedzyprogramem kształceniadoktorantów(wramachszkołydoktorskiej),aindywidualnymprogramembadawczymdoktoranta.


Możliwemodele

• „Szkoładoktorskaogólnouniwersytecka”– jednostkaogólnouczelnianabezpośredniopodporządkowanarektorowilubwłaściwemuprorektorowi.

• Szkołydoktorskieobszarowe/dziedzinowe,korespondującezestrukturą„szkół/wydziałów obszarowych”,niezależneodsiebie.

• Szkoładoktorskaogólnouniwersytecka jako „umbrellacompany”zjednąwspólnąstrukturązarządzania(jedendyrektor,jednaradanaukowa,wspólnaadministracja,wspólnyprocesrekrutacji)iobejmującaczteryszkoły-sekcje,korespondującezestrukturąszkół/wydziałówobszarowych.


Jakimodelszkołydoktorskiej?

• ZaletySzkołydoktorskiejogólnouczelnianej• Czytelnastrukturazarządzania (atakżeodpowiedzialności),• Jednaradanaukowa– możliwośćpozyskania„autorytetów”naukowych,• Niepowielaniestrukturadministracyjnych,• BrakwewnętrznejkonkurencjipomiędzyposzczególnymiSD,• Jedenregulaminszkołydoktorskiej;spójnekryteriarekrutacjiorazocenyśródokresowej.

• Zalety Szkołydoktorskiejtypu „umbrellacompany”• Wszystkiejakpowyżej,oraz• Większaautonomiaprogramowa„szkół-sekcji”,wszczególnościmożliwośćuwzględnieniaspecyfikidziedzin/dyscyplinwprogramachkształcenia,

• Możliwabardziejbezpośrednawspółpracazwydziałami.


Dodatkowekorzyścijednejszkołydoktorskiej…

• Łatwiejszewspółdziałaniewokresieprzejściowymobecnegosystemustudiówdoktoranckichzeszkołądoktorską,

• Wspólnysposóbweryfikacjiefektówuczeniasiedlakwalifikacjinapoziomie8PRKwprzypadkuosóbubiegajacychsieonadaniestopniadoktorawtrybieeksternistycznym(Art.192.1.),

• Wspólnysposóbpostępowaniawsprawiewnioskówowyznaczeniepromotoralubpromotorówdlaosóbubiegajacychsieostopieńdoktorawtrybieeksternistycznym.


Organyszkołydoktorskiej

•DyrektorSD- dobrzeokreślonekompetencjezarządczeorazpodległośćsłużbowa

• dyrektoraSDpowołujeiodwołujerektorspośródpracownikówuczelnilubspozategogrona,

• administracjaSzkołydoktorskiej - podlegadyrektorowiSD

• RadanaukowaSD– powinnabyćjejwyróżnikiemorazgwarantemjejniezależnościiwysokiejjakościkształceniaibadań oraz rozprawdoktorskich.

• Radanaukowapowinnabyćzłozonauznanychuznanychautorytetównaukowych,także„zzewnątrz”orazzprzedstawiciela doktorantów.


Organyszkołydoktorskiej

•RadanaukowajakorgankolegialnySDpowinna:• pełnićfunkcjęopiniodawczai/lubzatwierdzającąwwielukwestiachzwiązanychzprogramemkształceniaszkołydoktorskiej.

• miećwpływnajakośćprocesurekrutacjiwposzczególnychobszarach(dyscyplinach),wtymnanaliczbęrekrutowanychdoktorantów,

• miećwpływnakwalifikacjenauczycieliakademickichlubpracownikównaukowychprowadzącychkształceniewszkoledoktorskiej,

• wypracowaćwytycznedlaprogramówkształceniaorazdlaprocesuocenyśródokresowej(wyznaczaniekomisjiocenśródokresowych),atakżetrybuikryteriówwyznaczaniapromotora(ów).

• RadapowinnaprzygotowywaćistotnedokumentydotycząceSDdlaSenatu.


Casestudy - TUMGraduate School

• Structure andBodies oftheTUM-GS• Thehighest administrative bodyoftheTUM-GSis theManagementBoard• TheManagementBoarddecides onthestrategic orientation oftheTUMGraduate Schoolandcreates incentives foritsongoing development.Itis chaired bytheDirector oftheTUMGraduate School

• Scientific Council consisting ofwell-known personalities fromacademic andpubliclife.

Celedziałalnościszkółdoktorskich

• SDpowinnastwarzaćwarunkido:• uzyskaniaprzezdoktorantówwysokichkompetencjibadawczychirelatywniedużejsamodzielnościnaukowej(wtymdopozyskiwaniaśrodkówgrantowychnabadania);

• uzyskaniadodatkowychkwalifikacjikluczowychdlabadacza(wtymwybranychkwalifikacjiodpowiadającychwymogomrynkupracypozaśrodowiskiemakademickim)- zaangażowanieotoczeniaspołeczno-gospodarczegowtworzenieirealizacjeprogramustudiówdoktoranckich;

• przygotowaniarozprawydoktorskiejzgodniezplanembadawczym.


Zadaniaszkołydoktorskiej• Procesrekrutacjidoktorantów;opracowaniezasadikryteriówrekrutacji;wspólnytzw.minimalnyprógwymagań;

• Organizacja„opieki”promotorskiejorazjejewaluacja;• Dbałośćowysoką jakość programukształcenia;zapewnieniekadrydydaktycznejonajwyższychkwalifikacjachnaukowych,takżezzagranicy;

• Wspieraniemobilnościdoktorantów,ułatwianiekontaktówmiedzynarodowychorazpozyskiwaniaśrodkówfinansowychnawyjazdykonferencyjneinabadania;

• Pomocidoradztwowzakresieumiejętnościjęzykowych,prezentacjiwynikówbadańorazstymulowanieaktywnościgrantowejdoktorantów,pomocwprzygotowaniuaplikacjigrantowych;

• Monitorowanierealizacjiprojektudoktorskiego,przywspółpracyzRadamidyscyplin.

• Ewaluacjapostępówdoktorantówwkontekścieocenyśródokresowej• Wspieranieróżnorodnejaktywnościdoktorantów


Regulaminszkołydoktorskiej• RegulaminSDmusiokreślić:

• czastrwaniakształceniawszkoledoktorskiej (6-8semestrów);• sposóbdokumentowania przebiegu kształcenia;• sposóbwyznaczenia izmianypromotora lubpromotorów - wterminie3miesięcyoddniapodjęciakształceniadoktorantowiwyznaczasiepromotoralubpromotorów.

• sposóbprzeprowadzania ocenyśródokresowej;• sposóbprzygotowania iprzedstawienia „podmiotowi prowadzącemu szkołedoktorska”wterminie 12miesięcy oddniarozpoczecia kształceniaindywidualnego planubadawczego doktorantazawierającego termin złożeniarozprawydoktorskiej;

• warunkiprzedłużania terminu złożenia rozprawydoktorskiej.• sposóbprzeprowadzenia ocenyśródokresowej (wpołowieokresu kształceniaokreślonego wprogramie kształcenia),wtymsposóbpowoływania komisji ds.ocenśródokresowych.


Zasadyrekrutacjidoszkołydoktorskiej

• Podstawarekrutacjipowinnabyćprzedewszystkim jakośćkandydatów.• ZasadyrekrutacjiopracowaneprzezRadeszkoły;zasadytepowinnybyćmaksymalnieujednolicone,jednoznacznei„zrozumiałe”dlakandydatów,takżezzagranicy.

• Procesrekrutacjimusibyćtransparentny,zgodnyzestandardamiHRExcellenceinResearch.

• Uniwersalnekryteriaocenyjakościkandydatów.• Zasadyrekrutacjidoszkółdoktorskich„przyjazne”dlacudzoziemców;• Możnaprzewidziećnabórciągłylubnp.2-4naborywrokuzsynchronizowanenp.zkonkursamigrantowymiNAWA,NCNiNCBiR.


Umiędzynarodowienieszkołydoktorskiej

• Wyzwania• Skutecznepromowanierozprawdoktorskichpisanychwjęzykachobcych(szczególniewjęzykuangielskim)orazsilnewsparciepublikowaniawynikówbadańdoktorantówwjęzykachkongresowych,

• identyfikacja(bardzodobrych)uczelnizagranicznych,którewyrażągotowość„współprowadzenia”szkołydoktorskiej– takżeidentyfikcjaobszarównauki/dyscyplin,któremożnabędzieuwspólnić,

• efektywnewykorzystanieśrodkównakształceniedoktorantów(międzynarodoweszkołyletnie,wyjazdynaukowe,wyjazdystudyjne,kwerendybiblioteczne,zapraszaniewykładowców).


ROZPORZADZENIEMINISTRANAUKIISZKOLNICTWAWYZSZEGO1)

zdnia14listopada2018r.wsprawiecharakterystykdrugiegostopniaefektów uczeniasiedla

kwalifikacjinapoziomach6–8PolskiejRamyKwalifikacji

Poziom8PRK

Znairozumie:• wstopniuumozliwiajacym rewizjeistniejacych paradygmatów –światowy dorobek,obejmujacy podstawyteoretyczneorazzagad-nienia ogólne iwybranezagadnieniaszczegółowe – właściwe dladanejdyscyplinynaukowejlubartystycznej,

• główne tendencjerozwojowedyscyplinnaukowychlubartystycznych,wktórych odbywasiekształcenie,

• metodologiębadańnaukowych,• zasadyupowszechnianiawyników działalności naukowej,takze wtrybieotwartegodostepu.

Ramowyprogramkształcenia

• Programkształceniaustalasenatalboradanaukowapozasiegnieciuopiniisamorządudoktorantów.

• Ramowyprogramkształceniapowinienzawierać:• Katalogmodułówzajęć(wtymformyichrealizacji)

• Harmonogramichrealizacji• Sposoby(formy,metody)weryfikacjiefektówuczeniasięnapoziomie8PRK– podlegaćtobędzieoceniepodczasewaluacjiszkołydoktorskiej(art.261).


Ramowyprogramkształcenia• Modułyobowiązkowe (np.trzy)

• Zzakresumetodologiibadańdanejdyscypliny,zmetodologiipracynaukowejorazzzakresuetycznych,prawnychiekonomicznychiinnychistotnychuwarunkowańdziałalnościnaukowej.

• Napierwszymrokustudiów• Modułyobowiązkowedowyboru(np.dwazkilkupropozycji)

• Wykłady/seminariaspecjalistyczne• Kształceniepsychopedagogicznezpraktykązawodowąwformieprowadzeniazajęćlubuczestniczeniawichprowadzeniu,

• Modułydodatkowe(opcjonalne)• Pogłębianieumiejętnościspecjalistycznych• Pogłębianieumiejętnościjęzykowych• Kształtowanieumiejętnościmiękkich

• Ponadtopokażdymrokustudiówaktywnyudziałw„forumdoktoranckim”BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu

Indywidualnyplanbadawczy

• Indywidualnyplanbadawczyopracowujedoktorantwporozumieniuzpromotoremlubpromotorami

• Jestwiążącymkatalogiemzadańzadań,jakiedoktorantprzyjmujenasiebie

• Katalogtenpowinienbyćocenianypodkątemjegoadekwatnościwstosunkudoefektów uczeniasiędlakwalifikacjinapoziomie8PRK(art.261.1ustawy– ewaluacja)

• Powinienobejmowaćopiszadańbadawczychwrazzichharmonogramemoraztakieelementyjak:planpublikacjinaukowych,aplikacjigrantowych,stażyzagranicznychlubkrajowych,kwerend,…


Ocenaśródokresowa

• Realizacjaplanupodlegaocenieśródokresowejwpołowieokresukształcenia(art.202.2).

• Sposób przeprowadzaniaocenyśródokresowej powinienzostaćokreślonywregulaminieszkołydoktorskiej.

• Wramachocenyśródokresowejnależyocenićzgodnązharmonogramemrealizacjęindywidualnegoplanubadawczegodoktoranta.

• Wrazzocenąśródokresowąnależy(można)dokonaćocenypostępówwrealizacjiprogramukształcenia.


Dziękujemy!

szkoły doktorskie jako nowy sposób organizacji€¦ · możliwe modele • „szkoła ... •...

Documents