Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych

... dla humanistów

Wojciech Grochala

Uniwersytet Warszawski Centrum Nowych Technologii

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Od (al)chemii zatem pocznijmy

Alchemik i polityk

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Michał Sędziwój 1566–1636

„Novum Lumen Chymicum” 1604

Odkrywca tlenu (z KNO3) Książka do 1778 r. 53 wydania (!) Korzystali z niej Newton i Lavoisier; Newton – rozszczepienie światła = alchemia korpuskuł

Sendivogius Polonus

(Al)chemii c.d.

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

“Polskie pierwiastki”

Jędrzej Śniadecki 1768–1838

Katalog Hint: http://hint.org.pl/itd=n44

(Al)chemii c.d.

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Ropa, ropa!

Ignacy Łukasiewicz 1822–1882

1853 – lampa naftowa + oświetl. miast

1856 – pierwsza rafineria ropy + farmacja!

“wszystkie drogi w Zachodniej Małopolsce brukowane guldenami Łukasiewicza! ”

(Al)chemii c.d.

Czy każdy liść jest zielony?

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Michaił Siemionowicz

Cwiet 1872–1919

1816 – 1901

Pierwsze prace: używał roztworu chlorofilu w eterze naftowym, który przesączał przez ubitą kredę

W 1908 roku został profesorem botaniki i mikrobiologii na Politechnice Warszawskiej.

Boska Maria

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

"Maria Curie i córki. Listy " wyd. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2011.

Pasja i cena

1898 (Po&Ra) 1903&1911 NN (Ph+Ch)

Maria Skłodowska 1867–1934

& Pierre Curie 1859–1906

Boska Maria, c.d.

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

V Kongres Solvayowski (1927)

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Promieniotwórczość

Fizyka czy chemia jądrowa?

235U → 231Th + 4α 1913 prawo przesunięć

Kazimierz Fajans 1887–1975

& Frederick Soddy

1877–1956

230Ac → 230Th + β

NE* → NE + γ

Chemii c.d.

Znów chemia i polityka..!

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Ignacy Mościcki 1867–1946

Mościce k/Ciechanowa

Tarnów-(Mościce)

& Szwajcaria

1912–1922 profesor Politechniki Lwowskiej, autor nowatorskiej metody syntezy kwasu azotowego (HNO3) z powietrza (N2, O2, H2O)

1926–1939 Prezydent RP

Zakłady Azotowe w Tarnowie

przychody grupy kapitałowej (2012) 7,2 mld zł

Kier. techn. w f-mie Société de l’Acide Nitrique (przedsiębiorstwo założone przez prof. Kowalskiego z kapitałem w większości znajdującym się w rękach polskich)

Chemii c.d.

Dziwne koleje losu

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Jan Czochralski 1885–1953

Si + 0.0001 As SiAs0.0001

(1916)

(2015)

Chemii c.d.

Inż. chemik & esperanto

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Antoni Grabowski

1857–1921

• W 1887 przestudiował wydaną w tym samym roku broszurę Dr Esperanto. Język międzynarodowy. Przedmowa i kompletny podręcznik autorstwa Ludwika Zamenhofa…

• Od 1908 prezes Polskiego Związku Esperantystów. • Współtwórca Akademio de Esperanto, w której

przez wiele lat kierował Sekcją Gramatyki. • Opracował Słownik Języka Esperanto (1910).

• Przełożył na esperanto "Pana Tadeusza" Adama

Mickiewicza, "Halkę", wiele pieśni i arii, "Mazepę" Juliusza Słowackiego i dwie antologie poezji, m.in. "El parnaso de popoloj" ("Z Parnasu narodów"), zawierająca przekłady z 30 języków.

Moda na drzewa (rodowe)

…

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Rodzinka Curie

Maria Pierre

Irène Ève

Frédéric Joliot-Curie

Hélène Langevin-Joliot

(1927–…)

Pierre Joliot

(1932–…)

My też mamy drzewa!

…

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Włodzimierz Kołos (1928–1996)

prawnuczęta Einsteina

Albert Einstein 1879–1955

Leopold Infeld (1898–1968)

Princeton University (1936–1938)

Kołos Medal (1998…)

PhD 1953 Chicago 1957

Od 2013 Wydział ma status Historycznego Miejsca Europejskiego Towarzystwa Fizycznego

(…)

H2

Spektroskopia

…

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

"W skorodowanym zwierciadle pamięci" 2005

Zbigniew R. Grabowski (1927–…)

http://ahm.1944.pl/Zbigniew_Grabowski

TICT

Aleksander Jabłoński (1898–1980)

Nature (1933)

……………………….

“A. JABOSKI”

A co u starszych braci?

Poczet Fizyków Polskich

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Wg. Andrzeja Kajetana Wróblewskiego, na miarę NN:

Marian Smoluchowski (1872–1917)

Marian Danysz (1909–1983)

Jerzy Pniewski (1913–1989)

Karol Olszewski (1846–1915)

Henryk Niewodniczański (1900–1968)

uczeń E. Rutherforda (1934…) & W. Gerlacha

fiz. statystyczna fiz. jądrowa, hiperjądra lambda hyperon (Λ0)

O2(c), N2(c)

CO2(s) CH3OH(s)

(…)

fiz. jądrowa

& Tomasz Dietl…

A biologia i medycyna?

Mezalianse i grupy krwi

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Dziedziczność grup krwi (A, B, AB, 0) sero-antropologia, rasy żyjące i wymarłe konflikt serologiczny (przed odkryciem Rh!)

Grupa 0 jako najbardziej archaiczna? Teoria Plejad

"teza walki na śmierć i życie za mało uwzględnia zjawisko symbiozy, nie słyszy harmonii jako zasadniczej melodii natury" "walka o byt nie jest jedynym hasłem życia, istnieje może prawo, które byśmy nazwać mogli prawem najmniejszego cierpienia"

Ludwik Hirszfeld 1884–1954

Deutsch English Français Italiano Norsk bokmål Polski

Medycyny c.d.

Mózg i hormony

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

epinefryna (adrenalina)

również w roślinach

Napoleon Cybulski 1854–1919

• współodkrywca adrenaliny (ekstrakt z nadnerczy) • jeden z twórców endokrynologii • współodkrywca prądów czynnościowych mózgu

(1890) • pionier elektroencefalografii • pomiary szybkości przepływu krwi w tętnicach • badania nad hipnotyzmem • założyciel pierwszego w Krakowie gimnazjum

żeńskiego

Medycyny c.d.

Kraków i Wilno

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Ludwik Karol Teichmann-Stawiarski

1854–1919

Wg.: Tomasza Guzika, Alicji Józkowicz, Agnieszki Dobrzyń

anatomia; hemina, oksygenaza

hemowa

Józef Dietl (1804–1878)

krzywica (wit. D) pionier wych. fiz.

nihilizm terapeutyczny,

balneologia, izolatki

Jędrzej Śniadecki (1768–1838)

Geologia

Spiritus movens

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Ignacy Domeyko (1802–1889)

Wg.: Grzegorza Kapronia

Chile, saletra, itd.

Mniej znani w świecie: Eugeniusz Mikołaj Romer (1871–1954); Jan Samsonowicz (1888–1959); Stanisław Józef Thugutt (1862–1956); Andrzej Bolewski, (1906–2002 ) mineralog i petrograf

Paweł Edmund Strzelecki

(1797–1873)

Australia (G. Kościuszki), Sir,

wiele odzn. bryt.

Jan Czerski (1845–1892)

badacze Syberii

Aleksander Piotr Czekanowski (1833–1876)

Astronomia

…

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Nicolaus Copernicus

(1473–1543)

“Dē revolutionibus orbium

coelestium”

(…)

Jan Śniadecki (brat J.)

(1756–1830)

Astronom i filozof planetoidy, rach.

prawdopod.

Jan Heweliusz (1611–1687)

Topografia Księżyca, 10

nowych konstelacji

Bohdan Paczyński

(1940–2007)

Astronom i astrofizyk

(Princeton)

Aleks. Wolszczan (1946–…)

Układy planetarne poza Ukł.Sł.

(…)

SB

A Królowa Nauk?

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Lwów, Wilno i Warszawa!

Stefan Banach 1892–1945

twórca analizy funkcjonalnej

obiekt samo-podobny (tzn. taki, którego części są podobne do całości) albo "nieskończenie subtelny" (ukazujący subtelne detale nawet w wielokrotnym powiększeniu)

Benoît Mandelbrot 1924–2010

Wacław Franciszek Sierpiński

1882–1969

A ilu “straciliśmy”…?

W różności siła!

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

Eugen Goldstein 1850–1930

Niem. GLIWICE

prom. anodowe (kanałowe) potem: m=1840 me 1886

Albert Abracham Michelson 1852–1931 STRZELNO

Proton (nienazwany)

Roald Hoffmann (Safran) 1937–…

ZŁOCZÓW

Harold Kroto (Krotoschiner do ‘55)

1939–… Rodz. BOJANÓW

ITP, ITD!

Zamiast zakończenia

Duma i uprzedzenie…

Wojciech Grochala

Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska

CDN…!