sýkingavarnir gegn fuglaflensu
DESCRIPTION
Sýkingavarnir gegn fuglaflensu. Ása St. Atladóttir hjúkrunarfræðingur og verkefnisstjóri Sóttvarnasviði, Landlæknisembættisins. Thank You. Inflúensuveirur. Tilheyra veirufjölskyldunni Orthomyxoviridae Eru flokkaðar í þrjá megin stofna A, B og C eftir mótefnavökum - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/1.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Sýkingavarnir gegn fuglaflensu
Ása St. Atladóttir hjúkrunarfræðingur og verkefnisstjóri
Sóttvarnasviði, Landlæknisembættisins
![Page 2: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/2.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Thank You
![Page 3: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/3.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Inflúensuveirur• Tilheyra veirufjölskyldunni Orthomyxoviridae• Eru flokkaðar í þrjá megin stofna A, B og C
eftir mótefnavökum• Margir undirflokkar eru til af inflúensuveiru A
sem hver um sig sýkir vanalega ákveðnar dýrategundir (menn, svín, hesta, seli, hvali, kattardýr o.s.frv.)
• Fuglaflensuveirur (avian influenza viruses) eru inflúensu A veirur af undirflokkum sem sýkja fyrst og fremst fugla
• Af hundruðum undirtegunda fuglaflensu hafa aðeins fjórar tegundir valdið þekktum sýkingum í mönnum þ.e. H5N1, H7N3, H7N7 og H9N2
![Page 4: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/4.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Árstíðabundin flensa í mönnum• Gengur í árlegum faröldrum oftast frá
nóvember fram í mars, 10% þjóðarinnar sýkist
• Meðgöngutími er 1-4 dagar og getur sýktur einstaklingur smitað í 24 klst áður en er orðinn veikur, í allt að 3-5 daga
• Smitast með úða úr öndunarvegi og snertingu við smitefni á höndum
• Getur valdið fylgikvillum• Áhersla lögð á árlega bólusetningu
![Page 5: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/5.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
![Page 6: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/6.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensa í fuglum• Væg fuglaflensa finnst í fuglum um allan heim
en fuglaflensa (alvarlega gerðin) var fyrst greind á Ítalíu 1878
• Allir fuglar taldir geta sýkst en villtar fugla-tegundir (einkum vatnafuglar)virðast bera í sér veiruna, í görnunum, án einkenna
• Alifuglar eru viðkvæmir fyrir smiti af veirunni og geta fengið væga fuglaflensu (LPAI) og alvarlega fuglaflesnu (HPAI)
• Fram til nú hafa faraldrar alvarlegrar fuglaflensu verið sjaldgæfir
• Faraldur alvarlegrar fuglaflensu geisar nú í fuglum í SA-Asíu og hefur breiðst út til austur-hluta Evrópu. Furðanlega lítið um smit í menn
![Page 7: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/7.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Þéttleiki alifuglahalds
(Source: FAO)(Source: FAO)
Þéttleiki mannabyggðar
Af hverju byrjaði fuglaflensan í Asíu?
![Page 8: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/8.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
![Page 9: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/9.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensa H5 hefur greinst í eftirtöldum löndum 27. feb 2006
Austurríki ÍrakAzerbaijan ÍranBosníu og Herzegovinu ÍtalíuBúlgaríu MalasíuEgyptalandi NígeríuFrakklandi RúmeníuGrikklandi RússlandiHong Kong SlóveníuIndlandi SvissIndónesíuKína ThaílandiKróatíu TyrklandiÞýskalandi Úkraínu
Vietnam
![Page 10: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/10.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Inflúensa A veira breiðist um heim allan með vatnafarfuglum
Undirflokkar inflúensu A:H1-H16N1-N9
![Page 11: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/11.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Leiðir farfugla
![Page 12: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/12.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensan hefur ekki greinst hér á landi• Sóttvarnalæknir,
Landbúnaðarstofnun/Yfirdýralæknir og Umhverfisstofnun vinna saman að leiðbeiningum fyrir almenning og sérhópa
• Aukin samvinna í sóttvörnum með Evrópusambandinu og Alþjóða heilbriogðisstofnuninni
• Bætt vöktun með því sem er að gerast
![Page 13: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/13.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Sýkingavarnir meðal almennings• Forðast snertingu við hugsanlega sýkta
fugla• Ef gengið er fram á sýktan fugl á
víðavangi er mælt með að grafa hann á staðnum án snertingar
• Vandaður handþvottur og þurrkun er besta sýkingavörnin
![Page 14: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/14.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Lófi mót lófa Vinstra handarbak móti hæ.lófa
Hæ. Handarbak móti vi.lófa Milli allra fingra
Aðferð til handhreinsunar
![Page 15: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/15.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fingurgómar og neglur
Nudda þumla í hring
Inni í lófa
![Page 16: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/16.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Smitdreifing milli fugla• Veiran útskilst með saur og slími úr öndunarfærum
sýktra fugla og er bráðsmitandi þeirra á milli• Veiran berst með lifandi fuglum, fólki (t.d. menguðum
skóm og fatnaði), menguðum farartækjum, búnaði og fóðri
• Fuglaflensuveirur geta lifað lengi í umhverfinu, einkum við lágt hitastigH5N1 getur lifað í fuglaskít í ca 35 daga við 4°CH5N1 getur lifað í saursýnum í 6 dagavið 37°CH5N1 getur lifað í vatni í fjóra daga við 22°Cen í a.m.k. 30 daga við 0°C
![Page 17: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/17.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Auðvelt er að eyða fuglaflensuveiru
• Veiran er viðkvæm fyrir ýmsum sápum• Þolir ekki súrt sýrustig• Veiran drepst við hitun;
við 56°C í 3 tíma við 60°C í 30 mínútur70°C í eina mínútu
• Veiran drepst af flestum algengum sótthreinsunarefnum s.s. 70% ethyl alkóhóli, klórefnum, oxandi efnum o.fl.
![Page 18: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/18.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Einkenni á sýktum alifugli• Deyfð og lystarleysi og veruleg fækkun
eggja hjá varpfuglum• Bjúgur í andliti, þroti og blámi á kambi
og sepum• Depilblæðingar innvortis• Bráðadauði allt að 100%
![Page 19: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/19.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Ef fuglaflensa greinist hér á landi:Fyrirliggjandi eru leiðbeiningar um sýkingavarnir
fyrir starfsmenn sem vinna með sýkta fugla• Ógegndræpir einnota hanskar eða margnota
gúmmíhanskar• fínagnasía (öndunargríma) með N95
síunarhæfni• Hlífðarfatnaður• Hlífðargleraugu• Gúmmístígvél• Leiðbeiningar um meðferð
![Page 20: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/20.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Grundvallaratriði varna gegn smiti
• Stöðva útbreiðslu og útrýma sýkingum í alifuglum
• Halda fjölda útsettra alifugla og einstaklinga í lágmarki
• Beita ávallt grundvallarvarúð gegn sýkingum
![Page 21: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/21.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensa í mönnum• Afar sjaldgæft að fuglaflensa smitist í
menn• Í faraldrinum sem hefur geisað í Asíu frá
2003 hafa aðeins 173 menn greinst með sýkinguna
• Ekkert smit hefur orðið milli manna • WHO mælir með einangrun í
sérútbúnum einangrunarherbergjum og hlífðarbúnaði sem stöðvar allar smitleiðir
![Page 22: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/22.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Tilfelli fuglaflensu í mönnum
0
10
20
30
40
50
60
70
2003 2004 2005 2006
Ár
Fjöl
di ti
lfella
CambodiaChinaIndonesiaIraqThailandTurkeyViet Nam
Þann 27. febrúar 2006 höfðu 173 menn greinst með fuglaflensuÞar af eru 93 látnir. Heimild WHO
![Page 23: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/23.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Það sem verið er að hindra
að veiran umbreytist í nýja manna-inflúensuveiru og hrindi af stað heimsfaraldri inflúensu
![Page 24: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/24.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Heimsfaraldrar inflúensu A í 115 ár
1890: H2N?1918: H1N1
1957:H2N21968: H3N2
20xx: HxNx1977:H1N1
Antigen drift
Antigen driftAntigen drift
Antigen drift
Uppstokkun mótefnavaka
?
~ 30 ár ~ 40 ár ~ 10 ár ~ 38+? ár
![Page 25: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/25.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Viðbúnaðaráætlun
• að hindra að faraldur berist til landsins• að draga úr útbreiðslu ef hann berst • lækna og líkna sjúkum• vernda þá sem greina og sinna sjúkum• vernda þá sem viðhalda lífsnauðsynlegri
starfsemi í landinu
Markmið:
![Page 26: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/26.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Nefnd ráðuneytisstjóra1. mars 2005
• Ríkisstjórnarsamþykkt 7. október– Þróun áhættumats til samræmis við
viðbúnað í öðrum löndum, hjá ESB og WHO– Aðlaga viðbúnaðaráætlun hérlendis
• Sóttvarnalæknir, almannavarnir og heilbrigðisstofnanir
– Aukin samvinna yfirdýralæknis og sóttvarnalæknis – súnur og rannsókn á fuglainflúensu hérlendis
![Page 27: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/27.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Vikuleg dánartíðni á Íslandi
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
Day of the year
Wee
kly
num
ber o
f dea
ths
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Num
ber o
f con
firm
ed in
fluen
za A
ca
ses
95% viðmiðunarmörkVikulegar dánartölur 2005
Vikulegar meðaldánartölur 2000-2004
Staðfest tilfelli af inflúensu A
![Page 28: Sýkingavarnir gegn fuglaflensu](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022012321/5681559a550346895dc3785f/html5/thumbnails/28.jpg)
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]