Surtsey

Höfundur Selma Kristín Gísladóttir

SurtseyAð morgni hins 14.

nóv. 1963 kl 7:15 kom mikill reykur upp úr sjónum rétt hjá Vestmannaeyjum

Sama dag var öskumökkurinn kominn í 3500 metra hæð með gríðarlegum

sprengingum Næsta dag var

komin eyja sem fékk nafnið Surtur

hún heitir eftir jötni einum

mjög ógnvænlegumEyjan hlaut nafnið

Surtsey

SurtseyFyrstu mánuðina átti

sjór greiða leið að gosrásinni

Aldan braut stöðugt skörð í gígabarmana Mátti ekki á milli sjá hvort

hefði yfirhöndina

Hálfu ári síðar sást að Surtsey hafði yfirhöndina

SurtseyEftir stutt goshlé vorið

1964 varð kröftuglegt flæðigos í

eynni

Hraunið streymdi til sjávar og brynjaði suðurhluta eyjarinnar

Þar með hafði eldurinn skotið briminu ref fyrir rasshraunið tryggði eynni

langa lífsdaga

Syrtlingur og JólnirÍ gosinu mynduðust

tvær gígeyjar sitt hvorum megin við

Surtsey þær voru nefndar

Syrtlingur og JólnirEkkert hraun hlífði

þeim við brotsjónum Atlandshafsins þær hurfu í djúpið á

skömmum tíma liðnum

Syrtlingur og Jólnir Þar sem áður voru eyjarnar

Syrtlingur og Jólnir eru nú neðansjávarhæðir

Einnig myndaðist hnúkur, Surtla, á sjávarbotninum norðaustur af Surtsey eins og fyrr er getið

Þessar neðansjávarhæðir hafa lækkað jafnt og þétt af völdum straumrofs

Syrtlingur hvarf í október 1965 en þar er nú minnst 34 m dýpi, Jólnir hvarf í október 1966 og þar er nú 39 m dýpi

Á Surtlu mældist minnst 23 m dýpi í febrúar 1964, en þar er nú minnst 47 m dýpi

Sennilega verður þetta rof einkum í aftakaveðrum

Þessar niðurstöður um straumrofið við Surtsey eru merkilegar því fátt er um sambærileg gögn annars staðar í heiminum

SurtseyjargosiðGosið stóð með

stuttum hléum í þrjú og hálft ár

Surtseyjargosið er mest allra sjávargosa sem orðið hafa við Íslandsstrendur frá því sögur hófust

SurtseyÞann 17. júlí árið 2008 var

Surtsey og friðlandið umhverfis hana skráð á heimsminjaskrá Sameinuðu Þjóðanna UNESCO

sem einstakur staður náttúruminja á heimsmælikvarða

Eyjan hefur verið verndað friðaðland frá því að hún myndaðist

Hún er því einstök rannsóknarmiðstöð það skipaði sérstöðu eyjunnar er

fram kemur í rökstuðningi heimsminnjanefndar

Surtsey Eyjan Surtsey er

friðlýst Til að komast þangað

þarf að sækja um sérstakt leyfi til yfirvalda

PlönturnarFljótlega eftir að eyjan

varð til urðu menn varir við fræ

Talið er að plöntur hafi borist til Surtseyjar aðallega með þrennum hættimeð sjó, vindi og fuglum

Mikið fuglalíf er á eynniSíðan fyrstu fuglarnir

komu á Surtsey hafa sést um 90 tegundir þar

SurtseyÍ maí 2009 var sett

upp sjálfvirk veður- og rannsóknastöð í Surtsey

Stöðin mun mæla hitastig, úrkomu,

vindátt, vindhraða, loftþrýsting, loftraka og sólargeislun

árið um kring