surİye’de yaŞanan olaylar

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLAR

Dr. Ozan ÖrmeciDr. Ozan Örmeci

www.ozanormeci.comwww.ozanormeci.com

Uşak ÜniversitesiUşak Üniversitesi

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSUNUM PLANISUNUM PLANI

1.1. Suriye – Kısa TarihçeSuriye – Kısa Tarihçe2.2. Toplumsal YapıToplumsal Yapı3.3. Beşar Esad DönemiBeşar Esad Dönemi4.4. OlaylarOlaylar5.5. Türkiye’nin TavrıTürkiye’nin Tavrı6.6. Dış DengelerDış Dengeler7.7. SeçeneklerSeçenekler8.8. SonuçSonuç9.9. KaynakçaKaynakça

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE – KISA TARİHÇESURİYE – KISA TARİHÇE

- Tarih boyunca İbraniler, Aramiler, Asurlular, Babilliler, Tarih boyunca İbraniler, Aramiler, Asurlular, Babilliler, Persler, Yunanlılar, Romalılar, Bizanslar, Araplar, Haçlılar Persler, Yunanlılar, Romalılar, Bizanslar, Araplar, Haçlılar gibi birçok farklı uygarlık tarafından yönetilen Suriye, 1517 gibi birçok farklı uygarlık tarafından yönetilen Suriye, 1517 yılında Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı yılında Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı hakimiyetine girmiş ve 400 sene kadar Osmanlı hakimiyetine girmiş ve 400 sene kadar Osmanlı hakimiyetinde yaşamıştır.hakimiyetinde yaşamıştır.

- 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı kontrolünden çıkan Suriye, 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı kontrolünden çıkan Suriye, 1920-1946 yılları arasında Fransız mandası olmuş, 1920-1946 yılları arasında Fransız mandası olmuş, 11946'daki bağımsızlık ilânından946'daki bağımsızlık ilânından sonra 1958 Şubatsonra 1958 Şubat’’ında Mısır ile ında Mısır ile birlikte birlikte Birleşik Arap Birleşik Arap CumhuriyetiCumhuriyeti’’ni kurmuşni kurmuştutur. Bu birliktelik, ancak 3 yıl r. Bu birliktelik, ancak 3 yıl sürmüştür ve iki ülke 1961sürmüştür ve iki ülke 1961 yılında ayrılmışlardır.yılında ayrılmışlardır.

- Soğuk Savaş döneminde 1963 yılında ülkede kontrolü eline Soğuk Savaş döneminde 1963 yılında ülkede kontrolü eline geçiren Baas Partisi bu tarihten beri iktidardadır. 1970-geçiren Baas Partisi bu tarihten beri iktidardadır. 1970-2000 arası ülkede devlet başkanlığı Hafız Esad tarafından 2000 arası ülkede devlet başkanlığı Hafız Esad tarafından yürütülmüştür. 2000’den bu yana ise Hafız Esad’ın oğlu yürütülmüştür. 2000’den bu yana ise Hafız Esad’ın oğlu Beşar Esad devlet başkanı durumundadır. Beşar Esad devlet başkanı durumundadır.


Resmi adı:Resmi adı: Suriye Arap Cumhuriyeti Suriye Arap Cumhuriyeti Resmi dil:Resmi dil: Arapça ArapçaYönetim şekli:Yönetim şekli: Başkanlık sistemi (fiiliyatta tek parti rejimi) Başkanlık sistemi (fiiliyatta tek parti rejimi)Yüzölçümü:Yüzölçümü: 185.180 185.180 km²km² Nüfus:Nüfus: 23.500.000 23.500.000

(tahmini) (tahmini) Para birimi: Para birimi: Suriye lirasıSuriye lirası Başkent: Başkent: Şam (Damascus)Şam (Damascus)GSYİH: GSYİH: 99,544 milyar $ (2009)99,544 milyar $ (2009)


- Suriye bağımsızlığını kazandığı 1946 yılından Hafız Esad’ın Suriye bağımsızlığını kazandığı 1946 yılından Hafız Esad’ın gücünü pekiştirdiği 1960’ların sonlarına kadar büyük bir gücünü pekiştirdiği 1960’ların sonlarına kadar büyük bir istikrarsızlık ortamında, birçok askeri darbeye sahne olmuş, bu istikrarsızlık ortamında, birçok askeri darbeye sahne olmuş, bu dönemde Suriye’nin tam 6 değişik anayasası olmuştur. dönemde Suriye’nin tam 6 değişik anayasası olmuştur.

- Modern Suriye devleti tarihi ise Baas Partisi ile başlar. 1947 Modern Suriye devleti tarihi ise Baas Partisi ile başlar. 1947 yılında Suriye’de kurulan Baas Partisi’nin ismi Arapça “yeniden yılında Suriye’de kurulan Baas Partisi’nin ismi Arapça “yeniden doğuş” anlamına gelmektedir. Baasçı düşünce hem sosyalizme doğuş” anlamına gelmektedir. Baasçı düşünce hem sosyalizme dayalı devletçi, planlı, katı bir kalkınma modelini, hem de yüksek dayalı devletçi, planlı, katı bir kalkınma modelini, hem de yüksek dozda bir Arap milliyetçiliğini barındırır ve tüm Arapların bir dozda bir Arap milliyetçiliğini barındırır ve tüm Arapların bir araya gelerek emperyalizme karşı durabileceğini iddia eder. araya gelerek emperyalizme karşı durabileceğini iddia eder. Partinin sloganı “Wahda, İshtirakiyya, Huriyya” yani birlik, Partinin sloganı “Wahda, İshtirakiyya, Huriyya” yani birlik, sosyalizm ve özgürlüktür. sosyalizm ve özgürlüktür.

- Suriye Baas Partisi kuruluşu itibariyle aslında Nusayrilere dayalı Suriye Baas Partisi kuruluşu itibariyle aslında Nusayrilere dayalı bir parti değildir ancak Fransız mandası döneminde devlet bir parti değildir ancak Fransız mandası döneminde devlet işlerine getirilen Nusayriler; ülkenin bağımsızlığını işlerine getirilen Nusayriler; ülkenin bağımsızlığını kazanmasından sonra yönetici geçmişleri nedeniyle kısa sürede kazanmasından sonra yönetici geçmişleri nedeniyle kısa sürede partide yükselmişler ve tüm üst düzey makamları kapmışlardır. partide yükselmişler ve tüm üst düzey makamları kapmışlardır. 1966 yılından bu yana açık bir şekilde Baas Partisi Suriye’de bir 1966 yılından bu yana açık bir şekilde Baas Partisi Suriye’de bir Nusayri partisi haline gelmiştir.Nusayri partisi haline gelmiştir.


- Suriye’yi 30 sene kadar yöneten Hafız Esad Baas Suriye’yi 30 sene kadar yöneten Hafız Esad Baas Partisi’nin 1960’lardaki en önemli liderlerden birisidir. Partisi’nin 1960’lardaki en önemli liderlerden birisidir. 1970’lerde ise gücünü kesin olarak kabul ettirerek liderliğini 1970’lerde ise gücünü kesin olarak kabul ettirerek liderliğini sağlamıştır. Ülkede yasal-akılcı bir bürokrasi inşa etmeyi sağlamıştır. Ülkede yasal-akılcı bir bürokrasi inşa etmeyi başaran Esad, yine de muhalif gruplar nedeniyle otoriter bir başaran Esad, yine de muhalif gruplar nedeniyle otoriter bir rejim kurmuş, dahası ülkesine yaptırdığı tüm askeri rejim kurmuş, dahası ülkesine yaptırdığı tüm askeri harcamalara rağmen İsrail’e karşı girdiği savaşlarda küçük harcamalara rağmen İsrail’e karşı girdiği savaşlarda küçük düşürücü yenilgiler almıştır. düşürücü yenilgiler almıştır.

- Suriye’ye ve Arap sosyalistlerine bir dönem en büyük Suriye’ye ve Arap sosyalistlerine bir dönem en büyük desteği veren Sovyetler Birliği’nin yıkılması da Esad’ı desteği veren Sovyetler Birliği’nin yıkılması da Esad’ı yükselen İslamcı hareketlerin ve İsrail’in karşısında yalnız yükselen İslamcı hareketlerin ve İsrail’in karşısında yalnız bırakmıştır. Ayrıca Lübnan işgali ve Suriye’nin adı geçen bırakmıştır. Ayrıca Lübnan işgali ve Suriye’nin adı geçen birçok siyasi cinayet nedeniyle Suriye’nin dünya birçok siyasi cinayet nedeniyle Suriye’nin dünya kamuoyundaki imajı Hafız Esad döneminde oldukça kötü kamuoyundaki imajı Hafız Esad döneminde oldukça kötü olmuştur. olmuştur.

- 10 Haziran 2000 tarihinde vefat eden baba Esad’ın yerine 10 Haziran 2000 tarihinde vefat eden baba Esad’ın yerine ise oğlu Beşar Esad geçmiştir. ise oğlu Beşar Esad geçmiştir.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE – TOPLUMSAL YAPISURİYE – TOPLUMSAL YAPI

- Suriye kendisine özgü önemli özellikleri bulunan bir Arap Suriye kendisine özgü önemli özellikleri bulunan bir Arap ülkesidir. Öncelikle Suriye birçok Arap ülkesinin aksine ülkesidir. Öncelikle Suriye birçok Arap ülkesinin aksine petrol zengini bir ülke değildir. Kişi başına düşen gelir 5000 petrol zengini bir ülke değildir. Kişi başına düşen gelir 5000 dolar civarındadır.dolar civarındadır.

- Suriye’de İslam’ın etkisine karşın baskın kimliğin halen Suriye’de İslam’ın etkisine karşın baskın kimliğin halen Arap milliyetçiliği olduğu söylenebilir. Suriye Baasçı Arap milliyetçiliği olduğu söylenebilir. Suriye Baasçı ideolojinin kurucularından Hıristiyan Arap Mişel Eflak’ın da ideolojinin kurucularından Hıristiyan Arap Mişel Eflak’ın da memleketidir. memleketidir.

- Heterojen bir nüfusu vardır ancak yönetim daha çok azınlık Heterojen bir nüfusu vardır ancak yönetim daha çok azınlık grup durumundaki Arap Nusayrilerinin elindedir. Toplumsal grup durumundaki Arap Nusayrilerinin elindedir. Toplumsal yapı dini-mezhepsel açıdan şöyledir; %74 - Sünni, %12 - yapı dini-mezhepsel açıdan şöyledir; %74 - Sünni, %12 - Nusayri, %10 - Hıristiyan, %3 - Dürzi, İsmaili, Caferi ve Nusayri, %10 - Hıristiyan, %3 - Dürzi, İsmaili, Caferi ve Yahudiler (Örmeci, 2012).Yahudiler (Örmeci, 2012).

- Etnik olarak da kısmi bir heterojenlikten söz edilebilir. %90 Etnik olarak da kısmi bir heterojenlikten söz edilebilir. %90 Arap kökenli olmasına karşın, kalan %10 içerisinde büyük Arap kökenli olmasına karşın, kalan %10 içerisinde büyük ölçüde Kürt olmak üzere Türkmen, Çerkez ve Ermeni nüfus ölçüde Kürt olmak üzere Türkmen, Çerkez ve Ermeni nüfus bulunmaktadır (Örmeci, 2012).bulunmaktadır (Örmeci, 2012).

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE – TOPLUMSAL YAPISURİYE – TOPLUMSAL YAPI

- Ayrıca Halep ve Şam gibi Suriye’nin iki büyük şehri Ayrıca Halep ve Şam gibi Suriye’nin iki büyük şehri arasında gözle görülür bir rekabet söz konusudur. arasında gözle görülür bir rekabet söz konusudur. Ekonomik ve kültürel olarak Mısır ve Suudi Arabistan’la Ekonomik ve kültürel olarak Mısır ve Suudi Arabistan’la yakın ilişkileri olan güneydeki Şam’ın aksine, kuzeydeki yakın ilişkileri olan güneydeki Şam’ın aksine, kuzeydeki Halep şehrinde sosyokültürel ve ekonomik olarak Irak ve Halep şehrinde sosyokültürel ve ekonomik olarak Irak ve Türkiye etkisi daha yoğundur.Türkiye etkisi daha yoğundur.

- Laiklik konusunda en ileri uygulamaları yapan Arap Laiklik konusunda en ileri uygulamaları yapan Arap ülkesidir. Üniversitelere peçe ile giriş 2010 yılında ülkesidir. Üniversitelere peçe ile giriş 2010 yılında yasaklanmıştır.yasaklanmıştır.

- Ülkedeki en önemli muhalif grup Müslüman Kardeşler’dir. Ülkedeki en önemli muhalif grup Müslüman Kardeşler’dir. 1958’de siyasal partilerini kuran Müslüman Kardeşler, 1958’de siyasal partilerini kuran Müslüman Kardeşler, 1970’lerde devrimci bir mücadele başlatmış fakat Hafız 1970’lerde devrimci bir mücadele başlatmış fakat Hafız Esad yönetimi tarafından Hama Katliamı (1982) örneğinde Esad yönetimi tarafından Hama Katliamı (1982) örneğinde olduğu gibi şiddetle bastırılmıştır. Müslüman Kardeşler olduğu gibi şiddetle bastırılmıştır. Müslüman Kardeşler güçlenmekte ancak Nusayrilere olumsuz bakışları güçlenmekte ancak Nusayrilere olumsuz bakışları nedeniyle iktidara gelmeleri durumunda bir mezhep nedeniyle iktidara gelmeleri durumunda bir mezhep çatışmasından korkulmaktadır.çatışmasından korkulmaktadır.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARBEŞAR ESAD DÖNEMİBEŞAR ESAD DÖNEMİ

- 2000 yılında babası Hafız Esad’ın ölümüyle Suriye Devlet 2000 yılında babası Hafız Esad’ın ölümüyle Suriye Devlet Başkanlığına kendisi için çıkarılan özel bir yasa ile geçen Başkanlığına kendisi için çıkarılan özel bir yasa ile geçen Beşar Esad, aslında babası tarafından başkanlığa Beşar Esad, aslında babası tarafından başkanlığa hazırlanan “veliaht” değildir. Fakat kardeşi Basil Esad’ın hazırlanan “veliaht” değildir. Fakat kardeşi Basil Esad’ın 1994’teki sürpriz ölümü sonrası Beşar Esad İngiltere’deki 1994’teki sürpriz ölümü sonrası Beşar Esad İngiltere’deki tıp uzmanlık eğitimini yarıda bırakarak ülkesine dönmüş ve tıp uzmanlık eğitimini yarıda bırakarak ülkesine dönmüş ve iktidar için hazırlanmaya başlamıştır.iktidar için hazırlanmaya başlamıştır.

- Beşar Esad İngiltere’de tıp eğitimi almış, uzun yıllar Beşar Esad İngiltere’de tıp eğitimi almış, uzun yıllar demokratik ortamda yaşamış bir liderdir. Bu nedenle Beşar demokratik ortamda yaşamış bir liderdir. Bu nedenle Beşar Esad’ın başa geçmesi Suriye’de ve dünya kamuoyunda Esad’ın başa geçmesi Suriye’de ve dünya kamuoyunda olumlu bir hava yaratmış, 1998’de savaşın eşiğine gelen olumlu bir hava yaratmış, 1998’de savaşın eşiğine gelen Suriye-Türkiye ilişkilerinin de Beşar Esad döneminde Suriye-Türkiye ilişkilerinin de Beşar Esad döneminde gelişebileceği umulmuştur.gelişebileceği umulmuştur.


- Hakikaten Beşar Esad’ın başa geçtikten sonra yaptığı Hakikaten Beşar Esad’ın başa geçtikten sonra yaptığı reformlar “Şam Baharı” adı verilen bir sürecin yaşanmasına reformlar “Şam Baharı” adı verilen bir sürecin yaşanmasına yol açtı.yol açtı.

- Bu dönemde Suriye’de ilk internet kafeler açılmış, medya Bu dönemde Suriye’de ilk internet kafeler açılmış, medya ve entelektüeller üzerindeki baskılar hafifletilmiş, siyasi ve entelektüeller üzerindeki baskılar hafifletilmiş, siyasi tartışmaların özgürce yapılabildiği salon ve forumların tartışmaların özgürce yapılabildiği salon ve forumların açılmasına izin verilmiştir. açılmasına izin verilmiştir.

- Yine bu dönemde çevre ve kadın hakları alanında çalışma Yine bu dönemde çevre ve kadın hakları alanında çalışma yapan sivil toplum kuruluşlarına izin verilmiş, birçok siyasi yapan sivil toplum kuruluşlarına izin verilmiş, birçok siyasi mahkum ve düşünce suçlusu da serbest bırakılmıştır.mahkum ve düşünce suçlusu da serbest bırakılmıştır.

- Bunların yanında devletçi ekonomiden piyasa ekonomisine Bunların yanında devletçi ekonomiden piyasa ekonomisine geçiş yolunda da bazı somut adımlar (ilk özel banka) geçiş yolunda da bazı somut adımlar (ilk özel banka) atılmıştır. Fakat Şam Baharı uzun ömürlü olmamıştır...atılmıştır. Fakat Şam Baharı uzun ömürlü olmamıştır...


- Esad döneminde başlarda Türkiye-Suriye ilişkileri de hızlı bir Esad döneminde başlarda Türkiye-Suriye ilişkileri de hızlı bir ilerleme sürecine girmiş, bu sürecin sonucunda 16 Eylül ilerleme sürecine girmiş, bu sürecin sonucunda 16 Eylül 2009’da Beşar Esad’ın Türkiye ziyaretinde imzalanan bir 2009’da Beşar Esad’ın Türkiye ziyaretinde imzalanan bir antlaşma ile Türkiye-Suriye Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği antlaşma ile Türkiye-Suriye Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi kurulmuş ve toplantılar dahi yapmıştır.Konseyi kurulmuş ve toplantılar dahi yapmıştır.

- 13 Ekim 2009’da ilk kez Halep ve Gaziantep’te 13 Ekim 2009’da ilk kez Halep ve Gaziantep’te gerçekleştirilen Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi 1. gerçekleştirilen Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi 1. Bakanlar Kurulu toplantısı Türkiye-Suriye ilişkilerinde Bakanlar Kurulu toplantısı Türkiye-Suriye ilişkilerinde başlayan işbirliğinin somut adımı olmuştur. Toplantının başlayan işbirliğinin somut adımı olmuştur. Toplantının sonunda, çeşitli alanlarda, 50 adet anlaşma, mutabakat sonunda, çeşitli alanlarda, 50 adet anlaşma, mutabakat muhtırası ve işbirliği protokolü imzalanmıştır. 2-3 Ekim muhtırası ve işbirliği protokolü imzalanmıştır. 2-3 Ekim 2010’da Lazkiye’de Konseyin 2. Bakanlar Kurulu toplantısı 2010’da Lazkiye’de Konseyin 2. Bakanlar Kurulu toplantısı yapılmış, bu toplantı kapsamında 2 Ekim günü Tarsus’ta yapılmış, bu toplantı kapsamında 2 Ekim günü Tarsus’ta Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’ın katılımıyla Türkiye-Suriye İş Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’ın katılımıyla Türkiye-Suriye İş Forumu gerçekleştirilmiştirForumu gerçekleştirilmiştir (Salık, 2011: 24-25). (Salık, 2011: 24-25).


- Şubat 2011’de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Asi Nehri Şubat 2011’de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Asi Nehri üzerine inşa edilmesi planlanan Türkiye-Suriye Dostluk üzerine inşa edilmesi planlanan Türkiye-Suriye Dostluk Barajının temel atma töreninde Beşar Esad’a “kardeşim” Barajının temel atma töreninde Beşar Esad’a “kardeşim” diye hitap ederek Türkiye-Suriye ilişkilerindeki tarihi diye hitap ederek Türkiye-Suriye ilişkilerindeki tarihi ilerlemeyi belirtmiş, ortak tarih ve kültür paydası içinde ilerlemeyi belirtmiş, ortak tarih ve kültür paydası içinde Suriye’ye seslenerek “Bizler tarihin bizi birbirimize kardeş Suriye’ye seslenerek “Bizler tarihin bizi birbirimize kardeş kıldığı ve eylediği milletleriz. Tarih boyunca bizim kaderimiz kıldığı ve eylediği milletleriz. Tarih boyunca bizim kaderimiz hep ortak oldu, hep birlikte yüreğimiz attı” diye hep ortak oldu, hep birlikte yüreğimiz attı” diye konuşmuşturkonuşmuştur..

- Fakat Arap Baharı dalgalarının Suriye’yi vurmaya Fakat Arap Baharı dalgalarının Suriye’yi vurmaya başlaması ve Beşar Esad’ın babası Hafız Esad’ın yaptığı başlaması ve Beşar Esad’ın babası Hafız Esad’ın yaptığı Hama Katliamı’nı çağrıştırır şekilde kendi halkına yönelik Hama Katliamı’nı çağrıştırır şekilde kendi halkına yönelik şiddet kullanması Şubat 2011 sonrası Türkiye-Suriye şiddet kullanması Şubat 2011 sonrası Türkiye-Suriye

ilişkilerini de bozmuştur.ilişkilerini de bozmuştur.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLAROLAYLAROLAYLAR

- 18 Aralık 2010’da Tunus’ta başlayan ve Arap Baharı adı 18 Aralık 2010’da Tunus’ta başlayan ve Arap Baharı adı verilen iktidar karşıtı kitlesel gösteriler Tunus ve Mısır’da verilen iktidar karşıtı kitlesel gösteriler Tunus ve Mısır’da rejim değişikliklerine, Libya’da bir iç savaş sonrasında rejim değişikliklerine, Libya’da bir iç savaş sonrasında yaşanan geçiş dönemine neden olmuş, 2011 Şubat yaşanan geçiş dönemine neden olmuş, 2011 Şubat ayından itibaren Suriye’de de bu sürecin bir uzantısı ayından itibaren Suriye’de de bu sürecin bir uzantısı niteliğinde olaylar yaşanmaya başlamıştır.niteliğinde olaylar yaşanmaya başlamıştır.

- Bir reformist olarak Suriye’yi demokrasiye götürmesi Bir reformist olarak Suriye’yi demokrasiye götürmesi beklenen Esad’ın giderek eli kanlı bir diktatöre dönüşmesi beklenen Esad’ın giderek eli kanlı bir diktatöre dönüşmesi sonucu Türk tarafında oluşan hayal kırıklığını Türkiye sonucu Türk tarafında oluşan hayal kırıklığını Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ilerleyen Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ilerleyen aylarda yaptığı bir basın açıklamasında “Biz Esad’dan aylarda yaptığı bir basın açıklamasında “Biz Esad’dan Gorbaçov olmasını istedik,o ise Miloseviç oldu” diyerek Gorbaçov olmasını istedik,o ise Miloseviç oldu” diyerek ifade etmiştir.ifade etmiştir.


- Olaylar ciddi anlamda ilk olarak 2011 Mart’ında Dera kentinde Olaylar ciddi anlamda ilk olarak 2011 Mart’ında Dera kentinde 15 öğrencinin duvarlara Esad karşıtı yazı yazmaları nedeniyle 15 öğrencinin duvarlara Esad karşıtı yazı yazmaları nedeniyle tutuklanıp işkence görmelerine tepki olarak başlamıştır. tutuklanıp işkence görmelerine tepki olarak başlamıştır. Güvenlik güçleriyle yaşanan gerginliklerin ardından 18 Mart’ta Güvenlik güçleriyle yaşanan gerginliklerin ardından 18 Mart’ta bu kentte büyük bir gösteri yapılmış ve halk 1963’ten beri bu kentte büyük bir gösteri yapılmış ve halk 1963’ten beri yürürlükte olan olağanüstü hal uygulamasının sona yürürlükte olan olağanüstü hal uygulamasının sona erdirilmesini talep etmiştir. Fakat bu göstericilere ateş açan erdirilmesini talep etmiştir. Fakat bu göstericilere ateş açan güvenlik güçleri 4 sivili öldürmüş, ertesi günkü cenaze güvenlik güçleri 4 sivili öldürmüş, ertesi günkü cenaze töreninde de yine ateş açılmış ve bir sivil daha hayatını töreninde de yine ateş açılmış ve bir sivil daha hayatını kaybetmiştir.kaybetmiştir.

- Bölgeye gönderilen Beşar Esad’ın kardeşi ve Bölgeye gönderilen Beşar Esad’ın kardeşi ve Cumhuriyet Cumhuriyet MuhafızlarıMuhafızları ile ile 4.4. Zırhlı Tümen adlı birliklerin komutanı Zırhlı Tümen adlı birliklerin komutanı olan olan Mahir Esad bölgedeki muhalefeti sertlikle bastırdı ve yüzlerce Mahir Esad bölgedeki muhalefeti sertlikle bastırdı ve yüzlerce kişiyi katletti. Fakat bu tutum ülkedeki protestoları arttırdı ve kişiyi katletti. Fakat bu tutum ülkedeki protestoları arttırdı ve gösteriler başka şehirlere de sıçradı. gösteriler başka şehirlere de sıçradı.


- Başlarda yalnızca olağanüstü hal uygulamasının Başlarda yalnızca olağanüstü hal uygulamasının kaldırılmasını ve bazı reformlar yapılmasını isteyen kaldırılmasını ve bazı reformlar yapılmasını isteyen göstericiler şiddet yanlısı ve ülkedeki gölge başkan göstericiler şiddet yanlısı ve ülkedeki gölge başkan durumunda olduğu söylenen Mahir Esad’ın yaptırdığı durumunda olduğu söylenen Mahir Esad’ın yaptırdığı katliamlardan sonra Beşar Esad’ın istifasını ve tüm katliamlardan sonra Beşar Esad’ın istifasını ve tüm tutuklarının serbest bırakılmasını talep etmeye başladılar.tutuklarının serbest bırakılmasını talep etmeye başladılar.

- Esad 21 Nisan 2011’de olağanüstü hal uygulamasını kaldırdı Esad 21 Nisan 2011’de olağanüstü hal uygulamasını kaldırdı fakat gösterilerin devam etmesi neticesinde yeni ölümler ve fakat gösterilerin devam etmesi neticesinde yeni ölümler ve çatışmalar yaşandı ve olaylar durmadı. 2011 Mayıs ve çatışmalar yaşandı ve olaylar durmadı. 2011 Mayıs ve Haziran’ında ve 2012 Ocak’ında Esad binlerce tutuklunun bir Haziran’ında ve 2012 Ocak’ında Esad binlerce tutuklunun bir bölümünün salıverilmesini sağladı fakat insan hakları bölümünün salıverilmesini sağladı fakat insan hakları aktivistlerine göre halen 37.000 gösterici Suriye’de hapiste aktivistlerine göre halen 37.000 gösterici Suriye’de hapiste bulunuyor.bulunuyor.

- Mayıs’ta Esad’ın ABD, bazı AB ülkeleri ve Kanada’daki Mayıs’ta Esad’ın ABD, bazı AB ülkeleri ve Kanada’daki malvarlığı donduruldu.malvarlığı donduruldu.


- Gösteriler özellikle Dera, Humus, İdlib ve Hama kentlerinde Gösteriler özellikle Dera, Humus, İdlib ve Hama kentlerinde yoğunlaştı. Mayıs ayında Suriye Ordusu Humus ve Hama yoğunlaştı. Mayıs ayında Suriye Ordusu Humus ve Hama başta olmak üzere birçok şehri kuşattı. Muhalefetin de silahlı başta olmak üzere birçok şehri kuşattı. Muhalefetin de silahlı olması sebebiyle kanlı çatışmalar yaşandı ve yüzlerce olması sebebiyle kanlı çatışmalar yaşandı ve yüzlerce gösterici ile asker hayatını kaybetti. gösterici ile asker hayatını kaybetti.

- Birçok kente elektrik ve su verilmemeye başlandı ve Fransız Birçok kente elektrik ve su verilmemeye başlandı ve Fransız gazeteci Christian Clanet, Dera başta olmak üzere birçok gazeteci Christian Clanet, Dera başta olmak üzere birçok kentte açlık yaşandığını ve ordunun katliamlar yaptığını kentte açlık yaşandığını ve ordunun katliamlar yaptığını dünyaya duyurdu. dünyaya duyurdu.

- 2011 Haziran’ında Beşar Esad muhalefetle bir diyalog 2011 Haziran’ında Beşar Esad muhalefetle bir diyalog sürecinin başlatılmasını istedi ve Baas Partisi dışında siyasi sürecinin başlatılmasını istedi ve Baas Partisi dışında siyasi partilerin de katılabileceği demokratik seçimler vaat etti. partilerin de katılabileceği demokratik seçimler vaat etti. Ayrıca 300.000 kimliksiz Kürde vatandaşlık verildi (Semin, Ayrıca 300.000 kimliksiz Kürde vatandaşlık verildi (Semin, 2011). Fakat muhalefet bu önerileri de inandırıcı bulmadı ve 2011). Fakat muhalefet bu önerileri de inandırıcı bulmadı ve çatışmalar devam etti. çatışmalar devam etti.


- 30 Haziran’da Suriye’nin ikinci büyük kenti Halep’te çok geniş 30 Haziran’da Suriye’nin ikinci büyük kenti Halep’te çok geniş katılımlı gösteriler yapıldı. Çatışmalarda ölenlerin sayısı artık katılımlı gösteriler yapıldı. Çatışmalarda ölenlerin sayısı artık binlerle ifade ediliyordu.binlerle ifade ediliyordu.

- Temmuz ortasında Cumhurbaşkanı Beşar Esad yanlıları da Temmuz ortasında Cumhurbaşkanı Beşar Esad yanlıları da eyleme başladı ve başkent Şam’da ABD ve Fransız eyleme başladı ve başkent Şam’da ABD ve Fransız Büyükelçilikleri önünde gösteri yaptılar.Büyükelçilikleri önünde gösteri yaptılar.

- 31 Temmuz’da Ramazan ayının başında Suriye Ordusu’nun 31 Temmuz’da Ramazan ayının başında Suriye Ordusu’nun yaptığı ve yüzlerce göstericinin öldürüldüğü olaya ikinci Hama yaptığı ve yüzlerce göstericinin öldürüldüğü olaya ikinci Hama Katliamı adı verildi ve İslam coğrafyasında bu katliam büyük Katliamı adı verildi ve İslam coğrafyasında bu katliam büyük tepki çekti. Arap Ligi Esad’ı kınadı, başta ABD Dış İşleri Bakanı tepki çekti. Arap Ligi Esad’ı kınadı, başta ABD Dış İşleri Bakanı Hillary Clinton ve Türkiye Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Hillary Clinton ve Türkiye Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu olmak üzere birçok önemli siyasetçi Esad’ın bir meşruiyetinin olmak üzere birçok önemli siyasetçi Esad’ın bir meşruiyetinin kalmadığını dünya kamuoyuna ilan ettiler. kalmadığını dünya kamuoyuna ilan ettiler.

- 2012 Ocak ayından itibaren başkent Şam’da da bombalı 2012 Ocak ayından itibaren başkent Şam’da da bombalı saldırılar başladı ve Suriye cehenneme döndü.saldırılar başladı ve Suriye cehenneme döndü.


- Beşar Esad 2012 Ocak’ında olayları yabancı ülkelerin komplosu Beşar Esad 2012 Ocak’ında olayları yabancı ülkelerin komplosu olarak değerlendirerek zaferin yakın olduğunu iddia etti.olarak değerlendirerek zaferin yakın olduğunu iddia etti.

- 1 Şubat 2012’de Özgür Suriye Ordusu komutanı Riyad el-Esad 1 Şubat 2012’de Özgür Suriye Ordusu komutanı Riyad el-Esad ülkenin yarısında kontrolü sağladıklarını ilan etti.ülkenin yarısında kontrolü sağladıklarını ilan etti.

- Yine Şubat ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Yine Şubat ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Suriye’yi kınayan yasa tasarısı iki daimi üye Rusya ve Çin Suriye’yi kınayan yasa tasarısı iki daimi üye Rusya ve Çin tarafından veto edildi, 15 üyeden 13’ünün “evet” oyuna rağmen tarafından veto edildi, 15 üyeden 13’ünün “evet” oyuna rağmen karar geçmedi.karar geçmedi.

- 12 Şubat 2012 tarihinde Suriye ile diplomatik ilişkilerini kesen 12 Şubat 2012 tarihinde Suriye ile diplomatik ilişkilerini kesen Arap Birliği, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden bu ülkeye Arap Birliği, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden bu ülkeye barış gücü göndermesini isteme kararı aldı.barış gücü göndermesini isteme kararı aldı.

- 12 Nisan’da BM eski genel sekreteri Kofi Annan’ın hazırladığı 12 Nisan’da BM eski genel sekreteri Kofi Annan’ın hazırladığı plan doğrultusunda iki taraf arasında ateşkes yapıldı. Suriye plan doğrultusunda iki taraf arasında ateşkes yapıldı. Suriye Ordusu’nun ateşkese uymadığı iddia edildi. 23 Nisan’da Ordusu’nun ateşkese uymadığı iddia edildi. 23 Nisan’da ateşkese rağmen ülke genelinde 80 kişi hayatını kaybetti.ateşkese rağmen ülke genelinde 80 kişi hayatını kaybetti.

- Şu an Suriye’de belirsizlik durumu devam etmekte ve zaman Şu an Suriye’de belirsizlik durumu devam etmekte ve zaman zaman yine çatışmalar yaşanmaktadır.zaman yine çatışmalar yaşanmaktadır.


İngiliz gazetesiİngiliz gazetesi

GuardianGuardian’a göre’a göre

2 Mart 2012 2 Mart 2012 itibariyle;itibariyle;

Yaklaşık 8000 ölüYaklaşık 8000 ölü

300 kadın, 600 300 kadın, 600 çocuk.çocuk.

En çok kayıplar; En çok kayıplar;

Humus, Hama ve Humus, Hama ve İdlib şehirlerinde. İdlib şehirlerinde.


- Şu an Suriye’de belirsizlik durumu devam etmekte ve zaman Şu an Suriye’de belirsizlik durumu devam etmekte ve zaman zaman yine çatışmalar yaşanmaktadır. Şu ana kadar toplam zaman yine çatışmalar yaşanmaktadır. Şu ana kadar toplam 10.000 kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Özellikle 10.000 kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Özellikle son haftalarda başkent Şam’da bombalı saldırılar olmaktadır.son haftalarda başkent Şam’da bombalı saldırılar olmaktadır.

- Daha önce ablasıyla evli olan Suriye istihbaratının bir dönem başında Daha önce ablasıyla evli olan Suriye istihbaratının bir dönem başında bulunan Asıf Şevket’le tartıştığı için kendisini karnından vuran Mahir bulunan Asıf Şevket’le tartıştığı için kendisini karnından vuran Mahir Esad’ın ve onun kurdurduğu Şebbiha adlı paramiliter grubun katliamlarda Esad’ın ve onun kurdurduğu Şebbiha adlı paramiliter grubun katliamlarda başrolü oynadığı söyleniyor.başrolü oynadığı söyleniyor.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARTÜRKİYE’NİN TAVRITÜRKİYE’NİN TAVRI

- Türkiye’nin Suriye politikası içeride muhalefetten ve dışarıda Türkiye’nin Suriye politikası içeride muhalefetten ve dışarıda kimi basın-yayın organlarında eleştiriler almıştır. Bu kimi basın-yayın organlarında eleştiriler almıştır. Bu eleştirilerin bir bölümü haklı gerekçelere dayanırken, bir eleştirilerin bir bölümü haklı gerekçelere dayanırken, bir bölümünün iktidarı yıpratmak için yapıldığı görülmektedir.bölümünün iktidarı yıpratmak için yapıldığı görülmektedir.

- Aslına bakılırsa Türkiye’nin “komşularla sıfır sorun” Aslına bakılırsa Türkiye’nin “komşularla sıfır sorun” politikasının revize edilmesinin gerektiği Arap Baharı politikasının revize edilmesinin gerektiği Arap Baharı sürecinde daha önceden ortaya çıkmış, Türkiye iyi ilişkilerinin sürecinde daha önceden ortaya çıkmış, Türkiye iyi ilişkilerinin olduğu fakat demokratik olmayan Kaddafi yönetimine verdiği olduğu fakat demokratik olmayan Kaddafi yönetimine verdiği desteği başlarda yaşadığı bocalamaya karşın geri çekmek desteği başlarda yaşadığı bocalamaya karşın geri çekmek durumunda kalmıştır.durumunda kalmıştır.

- Türkiye Suriye meselesinde ise Libya’da düştüğü duruma Türkiye Suriye meselesinde ise Libya’da düştüğü duruma düşmemek adına daha kararlı davranmış ve Mart ayından düşmemek adına daha kararlı davranmış ve Mart ayından itibaren Türkiye Esad yönetimine sert eleştiriler getirerek, itibaren Türkiye Esad yönetimine sert eleştiriler getirerek, rejim değişikliği için aktif çaba göstermeye başlamıştır.rejim değişikliği için aktif çaba göstermeye başlamıştır.


- 2011 Haziran ayından başlayarak Suriyeli muhalifler Türkiye’de 2011 Haziran ayından başlayarak Suriyeli muhalifler Türkiye’de toplantılar yapmaya başlamış, Özgür Suriye Ordusu adlı silahlı toplantılar yapmaya başlamış, Özgür Suriye Ordusu adlı silahlı muhalif örgütün lideri Riyad el-Esad Türkiye tarafından kabul muhalif örgütün lideri Riyad el-Esad Türkiye tarafından kabul edilerek korunmaya alınmıştır.edilerek korunmaya alınmıştır.

- Özgür Suriye Ordusu’nun askeri gücü konusunda tartışmalı Özgür Suriye Ordusu’nun askeri gücü konusunda tartışmalı bilgiler mevcuttur. Kimi kaynaklarda 10.000-15.000, kimi bilgiler mevcuttur. Kimi kaynaklarda 10.000-15.000, kimi kaynaklarda ise 60.000-65.000 gibi bir sayıdan söz edilmektedir. kaynaklarda ise 60.000-65.000 gibi bir sayıdan söz edilmektedir. Özgür Suriye Ordusu’na Türkiye, ABD, İngiltere, Fransa, Suudi Özgür Suriye Ordusu’na Türkiye, ABD, İngiltere, Fransa, Suudi Arabistan, Libya, Ürdün, Katar, BAE gibi ülkelerin maddi ve Arabistan, Libya, Ürdün, Katar, BAE gibi ülkelerin maddi ve siyasi destek verdiği iddia edilmektedir. Ordunun omurgasını siyasi destek verdiği iddia edilmektedir. Ordunun omurgasını Suriye Ordusu’ndan kaçan askerler oluşturmaktadır.Suriye Ordusu’ndan kaçan askerler oluşturmaktadır.

- Öte yandan 23 Ağustos 2011 tarihinden beri Suriye halkını Öte yandan 23 Ağustos 2011 tarihinden beri Suriye halkını temsil iddiasından olan ve akademisyen Burhan Gaylun temsil iddiasından olan ve akademisyen Burhan Gaylun önderliğindeki Suriye Ulusal Konseyi adlı bir grup Türkiye’de önderliğindeki Suriye Ulusal Konseyi adlı bir grup Türkiye’de toplantılar yapmaktadır.toplantılar yapmaktadır.


- Birkaç aydır yabancı basında sıklıkla Türkiye’nin Suriye’ye bir Birkaç aydır yabancı basında sıklıkla Türkiye’nin Suriye’ye bir askeri müdahalede bulunması gerekliliğinden askeri müdahalede bulunması gerekliliğinden bahsedilmektedir. Birleşmiş Milletler’de Rusya ve Çin’in bahsedilmektedir. Birleşmiş Milletler’de Rusya ve Çin’in meşru bir uluslararası müdahaleye kapıları kapamasının meşru bir uluslararası müdahaleye kapıları kapamasının ardından Türkiye’nin izleyeceği politika merak edilmektedir.ardından Türkiye’nin izleyeceği politika merak edilmektedir.

- Başbakan Erdoğan’ın 2011 Haziran’ından beri Suriye’ye karşı Başbakan Erdoğan’ın 2011 Haziran’ından beri Suriye’ye karşı sert bir söylem kullandığı görülmektedir. 5-13 Ekim 2011 sert bir söylem kullandığı görülmektedir. 5-13 Ekim 2011 tarihlerinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye sınırında askeri tarihlerinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye sınırında askeri tatbikat yapacağı haberinin gelmesi ile ‘Türkiye, Suriye’ye tatbikat yapacağı haberinin gelmesi ile ‘Türkiye, Suriye’ye müdahale edecek’ yorumları yapılmaya başlanmıştır. müdahale edecek’ yorumları yapılmaya başlanmıştır.

- Haziran 2011’den beri Suriyeli binlerce mülteci (25.000) Haziran 2011’den beri Suriyeli binlerce mülteci (25.000) Türkiye topraklarında Hatay’da mülteci kamplarında Türkiye topraklarında Hatay’da mülteci kamplarında yaşamaktadır. Angelina Jolie de bu kamplara bir ziyaret yaşamaktadır. Angelina Jolie de bu kamplara bir ziyaret yapmıştır. Ayrıca Türkiye 2011 Kasım’ından beri Suriye’ye yapmıştır. Ayrıca Türkiye 2011 Kasım’ından beri Suriye’ye ekonomik yaptırımlar uygulamaktadır.ekonomik yaptırımlar uygulamaktadır.


- Suriye’deki olaylara iki uç bakış söz konusudur. Birinci uç bakışa Suriye’deki olaylara iki uç bakış söz konusudur. Birinci uç bakışa göre Suriye’de rejimin değişmesiyle ülkede ABD ve Avrupa göre Suriye’de rejimin değişmesiyle ülkede ABD ve Avrupa etkisinin artması beklenmektedir. Batı ülkelerinde hâkim olan bu etkisinin artması beklenmektedir. Batı ülkelerinde hâkim olan bu görüşe göre Suriye rejiminde düzelme görülmemektedir, bu görüşe göre Suriye rejiminde düzelme görülmemektedir, bu nedenle devrilmelidir. Bu yaklaşım dış müdahale seçeneğini nedenle devrilmelidir. Bu yaklaşım dış müdahale seçeneğini meşrulaştırmakta ve Türkiye’nin Batı ile tam bir mutabakat meşrulaştırmakta ve Türkiye’nin Batı ile tam bir mutabakat içinde hareket etmesini öngörmektedir (Özyurt, 2011). içinde hareket etmesini öngörmektedir (Özyurt, 2011).

- İkinci uç bakış ise İran’ın bölgede ABD etkisinin engellenmesi İkinci uç bakış ise İran’ın bölgede ABD etkisinin engellenmesi adına antidemokratik rejimlerin desteklenmesi yönündeki adına antidemokratik rejimlerin desteklenmesi yönündeki görüşüdür. Rusya ve Çin’in de alıcısı olduğu bu görüşe göre görüşüdür. Rusya ve Çin’in de alıcısı olduğu bu görüşe göre Esad ne pahasına olursa olsun desteklenmelidir.Esad ne pahasına olursa olsun desteklenmelidir.

- Türkiye’nin tavrı bu iki yoldan farklı ve ilkesel bir tutumdur. Türkiye’nin tavrı bu iki yoldan farklı ve ilkesel bir tutumdur. Türkiye’nin amacı akan kanı durdurmak ve Suriye ile yeniden Türkiye’nin amacı akan kanı durdurmak ve Suriye ile yeniden dostane ilişkiler tesis etmektir. Bunun yolu da halk desteğine dostane ilişkiler tesis etmektir. Bunun yolu da halk desteğine dayalı demokratik bir rejim olarak görülmektedir. dayalı demokratik bir rejim olarak görülmektedir.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARDIŞ DENGELERDIŞ DENGELER

- ABD’nin askeri seçeneği masaya yatırıp uluslararası bir ABD’nin askeri seçeneği masaya yatırıp uluslararası bir müdahale yolu ile Esad rejimini devirme arzusu işgalin müdahale yolu ile Esad rejimini devirme arzusu işgalin maliyetinin Suriye’nin petrol kaynaklarıyla karşılanamayacak maliyetinin Suriye’nin petrol kaynaklarıyla karşılanamayacak kadar yüksek olmasından dolayı zor görünmektedir. Nitekim kadar yüksek olmasından dolayı zor görünmektedir. Nitekim ABD’nin Şam Büyükelçisi Robert Ford, Time dergisine verdiği ABD’nin Şam Büyükelçisi Robert Ford, Time dergisine verdiği demeçte ‘‘ABD’nin Libya’ya müdahale ettiği gibi Suriye’ye demeçte ‘‘ABD’nin Libya’ya müdahale ettiği gibi Suriye’ye müdahale etmeyeceğini, muhalefet açısından asıl meselenin, müdahale etmeyeceğini, muhalefet açısından asıl meselenin, rejim içinden nasıl destek alacaklarını ve sorunu çözmek için rejim içinden nasıl destek alacaklarını ve sorunu çözmek için dışarıya bakmamanın bir yolunu bulmaları gerektiğini’’ dışarıya bakmamanın bir yolunu bulmaları gerektiğini’’ belirtmiştir (Salık, 2011: 31).belirtmiştir (Salık, 2011: 31).

- İsrail her ne kadar İran, Hamas ve Hizbullah’la yakın ilişkileri İsrail her ne kadar İran, Hamas ve Hizbullah’la yakın ilişkileri olan Esad yönetimini desteklemese de, Golan Tepeleri başta olan Esad yönetimini desteklemese de, Golan Tepeleri başta olmak üzere birçok konuda kendisine daha radikal bir muhalefet olmak üzere birçok konuda kendisine daha radikal bir muhalefet geliştirebilecek bir radikal Sünni çoğunluğu iktidarından rahatsız geliştirebilecek bir radikal Sünni çoğunluğu iktidarından rahatsız olmakta ve bu nedenle kesin bir tavır belirleyememekte, bu da olmakta ve bu nedenle kesin bir tavır belirleyememekte, bu da ABD’nin kararlarını etkilemektedir.ABD’nin kararlarını etkilemektedir.


- Baas Partisi-SSCB yakınlaşmasından beri Suriye’nin en önemli Baas Partisi-SSCB yakınlaşmasından beri Suriye’nin en önemli müttefiklerinden biri Rusya’dır (Karabulut, 2007: 72). Bugün de müttefiklerinden biri Rusya’dır (Karabulut, 2007: 72). Bugün de Suriye’ye yönelik uluslararası baskıların ileri bir aşamaya Suriye’ye yönelik uluslararası baskıların ileri bir aşamaya geçememesinde Rusya’nın tavrı çok etkili olmaktadır. geçememesinde Rusya’nın tavrı çok etkili olmaktadır.

- Bu yakınlığın temelinde SSCB ve sonrasında Rusya’nın Suriye’deki Bu yakınlığın temelinde SSCB ve sonrasında Rusya’nın Suriye’deki Baasçı rejimin anti-emperyalist ve anti-Amerikan söylemini faydalı Baasçı rejimin anti-emperyalist ve anti-Amerikan söylemini faydalı görmesi ve İsrail’e karşı silahlanan Suriye’nin bu silahları büyük görmesi ve İsrail’e karşı silahlanan Suriye’nin bu silahları büyük ölçüde Rusya’dan almasıdır (4 milyar dolarlık anlaşmalar). ölçüde Rusya’dan almasıdır (4 milyar dolarlık anlaşmalar). Rusya’nın Tartus’ta ve Lazkiye’de 1971 anlaşmasından gelen deniz Rusya’nın Tartus’ta ve Lazkiye’de 1971 anlaşmasından gelen deniz üsleri bulunmaktadır. üsleri bulunmaktadır.

- Geçtiğimiz aylarda Rus deniz kuvvetleri Esad rejimine destek Geçtiğimiz aylarda Rus deniz kuvvetleri Esad rejimine destek verdiğini belli etmek için Tartus limanına çıkarma yapmıştır. Rus verdiğini belli etmek için Tartus limanına çıkarma yapmıştır. Rus askeri uzmanlardan Aleksandır Perenjiyev Suriye’nin Ortadoğu’da askeri uzmanlardan Aleksandır Perenjiyev Suriye’nin Ortadoğu’da Rusya’nın son cephesi olduğunu belirtmiş ve “Eğer bu kaybedilirse Rusya’nın son cephesi olduğunu belirtmiş ve “Eğer bu kaybedilirse bizim değerimiz ikinci sınıf bir ülke konumuna düşer” demiştir bizim değerimiz ikinci sınıf bir ülke konumuna düşer” demiştir (Özel, 2012).(Özel, 2012).


- Yakın gelecekte dünyanın en büyük ekonomisi olacak Çin Halk Yakın gelecekte dünyanın en büyük ekonomisi olacak Çin Halk Cumhuriyeti’nin ekonomik kalkınmasına paralel olarak dış Cumhuriyeti’nin ekonomik kalkınmasına paralel olarak dış politikada da kıpırdanmaya başladığı görülmektedir. Rusya ile politikada da kıpırdanmaya başladığı görülmektedir. Rusya ile birlikte BM Güvenlik Konseyi’nde Esad lehinde oy kullanan birlikte BM Güvenlik Konseyi’nde Esad lehinde oy kullanan Çin’in hesabı da ABD’nin Ortadoğu’da Çin’in en önemli Çin’in hesabı da ABD’nin Ortadoğu’da Çin’in en önemli müttefiklerinden olan İran’ın önündeki tampon bölge niteliğindeki müttefiklerinden olan İran’ın önündeki tampon bölge niteliğindeki Suriye’yi devirmesine engel olmaktır. Suriye’yi devirmesine engel olmaktır.

- Olaya daha mezhepsel bir perspektiften yaklaştığı gözlemlenen Olaya daha mezhepsel bir perspektiften yaklaştığı gözlemlenen Suudi Arabistan da İran’ın zayıflaması adına Esad’ın düşmesini Suudi Arabistan da İran’ın zayıflaması adına Esad’ın düşmesini istemekte ve bu yönde çaba göstermektedir. Esad yönetimi istemekte ve bu yönde çaba göstermektedir. Esad yönetimi Suudi Arabistan ve Katar’ı muhalifleri silahlandırmakla Suudi Arabistan ve Katar’ı muhalifleri silahlandırmakla suçlamıştır (Smith, 2012).suçlamıştır (Smith, 2012).

- Irak’ta Maliki yönetimi ise büyük ölçüde İran’dan etkilenerek Irak’ta Maliki yönetimi ise büyük ölçüde İran’dan etkilenerek Esad’a destek çıkmakta ancak bunun önemli bir etkisi Esad’a destek çıkmakta ancak bunun önemli bir etkisi gözükmemektedir.gözükmemektedir.


- Gulfnews.com, 2012, “Syrian crisis and the familiar rumblings of a cold Gulfnews.com, 2012, “Syrian crisis and the familiar rumblings of a cold war”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: war”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://gulfnews.com/opinions/columnists/syrian-crisis-and-the-familiar-http://gulfnews.com/opinions/columnists/syrian-crisis-and-the-familiar-rumblings-of-a-cold-war-1.978411.rumblings-of-a-cold-war-1.978411.


- Esad rejimine en açık desteği veren ülke İran’dır. Tahran, Esad rejimine en açık desteği veren ülke İran’dır. Tahran, Şam’daki Nusayri yönetici kadronun el değiştirmesini Şam’daki Nusayri yönetici kadronun el değiştirmesini engellemek için Esad iktidarına bağlı güvenlik güçlerine lojistik, engellemek için Esad iktidarına bağlı güvenlik güçlerine lojistik, eğitim ve askeri destek sağlamaktadır.eğitim ve askeri destek sağlamaktadır.

- İran’ın resmi haber ajansları Suriyeli isyancıları “silahlı terörist İran’ın resmi haber ajansları Suriyeli isyancıları “silahlı terörist gruplar” olarak adlandırmakta, çıkan isyanı CIA, Mossad ve gruplar” olarak adlandırmakta, çıkan isyanı CIA, Mossad ve Suudi Arabistan’ın kurduğu bir komplo olarak Suudi Arabistan’ın kurduğu bir komplo olarak değerlendirmektedir. Dini Lider Hamaney de 9 Temmuz’da değerlendirmektedir. Dini Lider Hamaney de 9 Temmuz’da yaptığı konuşmada Suriye ayaklanmasını Orta Doğu’daki diğer yaptığı konuşmada Suriye ayaklanmasını Orta Doğu’daki diğer halk hareketlerinden ayırarak, bu ülkedeki hareketin ABD-İsrail halk hareketlerinden ayırarak, bu ülkedeki hareketin ABD-İsrail menşeli ve “sapkın” olduğunu iddia etmiştir (Özyurt, 2011).menşeli ve “sapkın” olduğunu iddia etmiştir (Özyurt, 2011).

- Türkiye’nin Esad’a karşı giderek sertleşen tutumu İran’ı rahatsız Türkiye’nin Esad’a karşı giderek sertleşen tutumu İran’ı rahatsız etmektedir. Suriye’den sonra sıranın kendisine gelmesinden etmektedir. Suriye’den sonra sıranın kendisine gelmesinden korkan İran, yine de Türkiye’yi tam anlamıyla karşısına korkan İran, yine de Türkiye’yi tam anlamıyla karşısına almamaya gayret etmektedir. almamaya gayret etmektedir.


- Avrupa Birliği ülkeleri en baştan itibaren Esad rejimini uyguladığı Avrupa Birliği ülkeleri en baştan itibaren Esad rejimini uyguladığı sert metotlar nedeniyle kınamış ve rejim değişikliğinden yana bir sert metotlar nedeniyle kınamış ve rejim değişikliğinden yana bir tavır göstermişlerdir. 18 Ağustos’ta David Cameron, Nicolas tavır göstermişlerdir. 18 Ağustos’ta David Cameron, Nicolas Sarkozy ve Angela Merkel bir basın açıklaması yaparak Esad’ın Sarkozy ve Angela Merkel bir basın açıklaması yaparak Esad’ın halkının kendisine karşı olduğu gerçeğini görerek geri halkının kendisine karşı olduğu gerçeğini görerek geri çekilmesini tavsiye etmişlerdir. çekilmesini tavsiye etmişlerdir.

- Venezüela ve bazı Latin Amerika ülkeleri Suriye’de Esad Venezüela ve bazı Latin Amerika ülkeleri Suriye’de Esad yönetiminden yana tavır takınmış ve bu meseleyi emperyalizm yönetiminden yana tavır takınmış ve bu meseleyi emperyalizm perspektifinden değerlendirmişlerdir.perspektifinden değerlendirmişlerdir.

- Lübnan Başbakanı Necip Mikati Esad yönetiminden yana tavır Lübnan Başbakanı Necip Mikati Esad yönetiminden yana tavır takınmıştır. takınmıştır.

- Son dönemde İsrail kaynaklı DEBKA sitesinde Suriye’de muhalif Son dönemde İsrail kaynaklı DEBKA sitesinde Suriye’de muhalif hareket içerisinde El Kaide’nin etkili olmaya başladığı iddia hareket içerisinde El Kaide’nin etkili olmaya başladığı iddia edilmektedir. Muhalefetin radikal İslamcı bir görüntü çizmeye edilmektedir. Muhalefetin radikal İslamcı bir görüntü çizmeye başlaması uluslararası kamuoyunun desteğini azaltacaktır. başlaması uluslararası kamuoyunun desteğini azaltacaktır.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSEÇENEKLERSEÇENEKLER

- Suriye’de şu an muhalefet şu gruplardan oluşmaktadır;Suriye’de şu an muhalefet şu gruplardan oluşmaktadır;

A-) Suriye Ulusal Konseyi ve Özgür Suriye OrdusuA-) Suriye Ulusal Konseyi ve Özgür Suriye Ordusu

B-) İhvan - Müslüman KardeşlerB-) İhvan - Müslüman Kardeşler

C-) Kürtler (14 kadar Kürt partisi)C-) Kürtler (14 kadar Kürt partisi)

D-) Seküler kesim - liberaller ve sosyalistler (Ataman, 2012).D-) Seküler kesim - liberaller ve sosyalistler (Ataman, 2012).

- Muhalefetin dağınıklığı ve rejimin askeri anlamda güçlü ve Muhalefetin dağınıklığı ve rejimin askeri anlamda güçlü ve gaddar yapısı Suriye’de durumu henüz belirsiz kılmaktadır. gaddar yapısı Suriye’de durumu henüz belirsiz kılmaktadır.

- Öte yandan en önemli aktör durumundaki Suriye Ulusal Öte yandan en önemli aktör durumundaki Suriye Ulusal Konseyi’nin Başkanı ve Sorbonne Üniversitesi doktoralı siyaset Konseyi’nin Başkanı ve Sorbonne Üniversitesi doktoralı siyaset sosyologu Burhan Galyun İran ve Hizbullah modelinin iflas sosyologu Burhan Galyun İran ve Hizbullah modelinin iflas ettiğini ve Türk modelini örnek aldığını ifade etmektedir (Ulutaş ettiğini ve Türk modelini örnek aldığını ifade etmektedir (Ulutaş & Bölme, 2012: 55).& Bölme, 2012: 55).


- Suriye’de olası bir rejim değişikliğinin önündeki en büyük engel Suriye’de olası bir rejim değişikliğinin önündeki en büyük engel mezhepsel iç savaş korkusu ve radikal İslami bir yönetim mezhepsel iç savaş korkusu ve radikal İslami bir yönetim kurulması endişesidir. Arap Baharı süreci sonrası Mısır ve kurulması endişesidir. Arap Baharı süreci sonrası Mısır ve Libya’da yaşananlar başta Nusayriler olmak üzere birçok kesimi Libya’da yaşananlar başta Nusayriler olmak üzere birçok kesimi (seküler kesim, Hıristiyanlar) korkutmaktadır. (seküler kesim, Hıristiyanlar) korkutmaktadır.

- Sünni radikal gruplar tarafından “kuffar” olarak nitelendirilen Sünni radikal gruplar tarafından “kuffar” olarak nitelendirilen Nusayriler geçmişte olduğu gibi saldırılara uğramaktan ve Nusayriler geçmişte olduğu gibi saldırılara uğramaktan ve aşağılanmaktan endişe etmekte bu nedenle Esad yönetimine aşağılanmaktan endişe etmekte bu nedenle Esad yönetimine koşulsuz destek vermektedirler (Çevik & İlhan, 2012).koşulsuz destek vermektedirler (Çevik & İlhan, 2012).

- Muhalefetin olayı bir Sünni-Nusayri çatışması ortamından Muhalefetin olayı bir Sünni-Nusayri çatışması ortamından çıkararak mutlaka demokrasi ve insan hakları temelli bir söylem çıkararak mutlaka demokrasi ve insan hakları temelli bir söylem ve politika geliştirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde Nusayrilerin ve politika geliştirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde Nusayrilerin desteği asla sağlanamayacak ve geçiş sonrası mezhepsel iç desteği asla sağlanamayacak ve geçiş sonrası mezhepsel iç savaş riski doğacaktır.savaş riski doğacaktır.


- Çevik ve İlhan’a göre (Çevik & İlhan, 2012) Türk hükümetinin ve Çevik ve İlhan’a göre (Çevik & İlhan, 2012) Türk hükümetinin ve uluslararası kamuoyunun Nusayrilerin durumunu anlamak için uluslararası kamuoyunun Nusayrilerin durumunu anlamak için empati yapmaları ve Esad’a demokratikleşme reformları empati yapmaları ve Esad’a demokratikleşme reformları konusunda cesaret vermeleri gerekmektedir. konusunda cesaret vermeleri gerekmektedir.

- Fakat Türkiye’nin 2011 ortalarından itibaren Libya örneğinde Fakat Türkiye’nin 2011 ortalarından itibaren Libya örneğinde olduğu gibi zor duruma düşmemek adına köşeli bir tavır olduğu gibi zor duruma düşmemek adına köşeli bir tavır göstermesi ancak rejimin de şimdilik ayakta kalması Türkiye’yi göstermesi ancak rejimin de şimdilik ayakta kalması Türkiye’yi zor bir durumda bırakmıştır.zor bir durumda bırakmıştır.

- Ekonomik izolasyonların Suriye’ye çok büyük zararları vardır Ekonomik izolasyonların Suriye’ye çok büyük zararları vardır ancak Türkiye’nin Suriye’ya yakın şehirlerinde de bu durum ancak Türkiye’nin Suriye’ya yakın şehirlerinde de bu durum olumsuz bazı etkiler yaratmıştır.olumsuz bazı etkiler yaratmıştır.

- Çok daha önemlisi Alevi ve Nusayri yurttaşlarımızın Türkiye’nin Çok daha önemlisi Alevi ve Nusayri yurttaşlarımızın Türkiye’nin Suriye politikasını mezhepsel bir politikanın sonucu gibi Suriye politikasını mezhepsel bir politikanın sonucu gibi algılamaları Türkiye’nin sosyal barışına ve demokratik rejimine algılamaları Türkiye’nin sosyal barışına ve demokratik rejimine yönelik çok ciddi bir tehlikedir. yönelik çok ciddi bir tehlikedir.


- Türkiye’nin bu dakikadan sonra yapabileceği tercihler şöyle Türkiye’nin bu dakikadan sonra yapabileceği tercihler şöyle sıralanabilir;sıralanabilir;

- 1-) 1-) İzolasyonizmİzolasyonizm: - Türkiye’nin kullandığı iddialı söylemlere : - Türkiye’nin kullandığı iddialı söylemlere karşın Suriye’deki rejimin sanıldığı kadar zayıf olmadığını karşın Suriye’deki rejimin sanıldığı kadar zayıf olmadığını görmesi ve Suriye’ye müdahil olmanın kendi içerisinde de görmesi ve Suriye’ye müdahil olmanın kendi içerisinde de sorunlar yaratacağını düşünmesi sonrası Türkiye Suriye sorunlar yaratacağını düşünmesi sonrası Türkiye Suriye konusunda daha izolasyonist (içe kapanmacı) bir politika konusunda daha izolasyonist (içe kapanmacı) bir politika belirleyebilir. belirleyebilir.

- Türkiye’deki önemli muhalefet partilerinin (CHP ve MHP) dış Türkiye’deki önemli muhalefet partilerinin (CHP ve MHP) dış politika alanındaki sözcüleri daha çok böyle bir politikayı politika alanındaki sözcüleri daha çok böyle bir politikayı savunmaktadırlar. savunmaktadırlar.

- Buna karşın üç seçimdir açık farklarla iktidara gelen ve büyük Buna karşın üç seçimdir açık farklarla iktidara gelen ve büyük halk desteği olan Başbakan Erdoğan’ın ve Dış İşleri Bakanaı halk desteği olan Başbakan Erdoğan’ın ve Dış İşleri Bakanaı Davutoğlu’nun siyasi söylemleri böyle bir ihtimalinin Davutoğlu’nun siyasi söylemleri böyle bir ihtimalinin bulunmadığını düşündürmektedir. bulunmadığını düşündürmektedir.


- 2-) 2-) Diyalog ve reform baskısıDiyalog ve reform baskısı: - Türkiye geçmişte olduğu : - Türkiye geçmişte olduğu gibi diyalog yoluyla Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı gibi diyalog yoluyla Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı reform yapması konusunda ikna etmeye çalışabilir. reform yapması konusunda ikna etmeye çalışabilir.

- İktidarının ilk yıllarında reformist bir lider izlenimi yaratan İktidarının ilk yıllarında reformist bir lider izlenimi yaratan Beşar Esad’ın herşeye rağmen Baas Partisi üst düzey Beşar Esad’ın herşeye rağmen Baas Partisi üst düzey yöneticileri ve Esad ailesi içerisinde en ılımlısı olduğu ve yöneticileri ve Esad ailesi içerisinde en ılımlısı olduğu ve belki de sistemin kilit noktalarına hakim olamadığı için belki de sistemin kilit noktalarına hakim olamadığı için reform yapamadığı düşünülebilir. reform yapamadığı düşünülebilir.

- Fakat Beşar Esad’ın son dönemde yapılan katliamlara Fakat Beşar Esad’ın son dönemde yapılan katliamlara verdiği destek ve Türkiye-Suriye ilişkilerinin devlet verdiği destek ve Türkiye-Suriye ilişkilerinin devlet başkanlarının birbirlerine meydan okuyacakları noktaya başkanlarının birbirlerine meydan okuyacakları noktaya ulaşması bu seçeneğin de uygulanabilirliğini çok zor ulaşması bu seçeneğin de uygulanabilirliğini çok zor kılmaktadır. Şişeden çıkan cini geri içeri sokmak neredeyse kılmaktadır. Şişeden çıkan cini geri içeri sokmak neredeyse imkansızdır.imkansızdır.


- 3-) 3-) SavaşSavaş: - Uluslararası kamuoyunda sıklıkla gündeme getirilen : - Uluslararası kamuoyunda sıklıkla gündeme getirilen ve Körfez ülkelerinin de destek verdiği iddia edilen husus ve Körfez ülkelerinin de destek verdiği iddia edilen husus Türkiye’nin Suriye’ye bir askeri müdahale yapması gerekliliğidir. Türkiye’nin Suriye’ye bir askeri müdahale yapması gerekliliğidir.

- 1998 yılında PKK örgütüne verdiği destek nedeniyle Türkiye’nin 1998 yılında PKK örgütüne verdiği destek nedeniyle Türkiye’nin Suriye ile savaşı göze aldığı, fakat Hüsnü Mübarek’in Suriye ile savaşı göze aldığı, fakat Hüsnü Mübarek’in arabuluculuğu ve Hafız Esad’ın geri adım atması sonrası iki ülke arabuluculuğu ve Hafız Esad’ın geri adım atması sonrası iki ülke arasında Adana Mutabakatı’nın imzalandığı bilinmektedir. arasında Adana Mutabakatı’nın imzalandığı bilinmektedir.

- Fakat Türk kamuoyu Suriye’de yaşanan olayları üzüntü Fakat Türk kamuoyu Suriye’de yaşanan olayları üzüntü içerisinde izlemesine karşın, birkaç ay öncesine kadar dost içerisinde izlemesine karşın, birkaç ay öncesine kadar dost olarak görülen Suriye’ye yönelik böylesi bir opersyona olumlu olarak görülen Suriye’ye yönelik böylesi bir opersyona olumlu bakması zor gözükmektedir. bakması zor gözükmektedir.

- Böylesi bir hamlenin Türkiye’ye de getireceği önemli maliyetler Böylesi bir hamlenin Türkiye’ye de getireceği önemli maliyetler (şehitler, ekonomik kayıplar, siyasi istikrarsızlık) olacağı için bu (şehitler, ekonomik kayıplar, siyasi istikrarsızlık) olacağı için bu seçenek de makul gözükmemektedir.seçenek de makul gözükmemektedir.


- 4-) 4-) Uluslararası MüdahaleUluslararası Müdahale: - Suriye’ye yönelik uluslararası bir : - Suriye’ye yönelik uluslararası bir müdahalenin yapılması da seçenekler arasındadır. Ancak Birleşmiş müdahalenin yapılması da seçenekler arasındadır. Ancak Birleşmiş Milletler’de böylesi bir kararın alınması Rusya ve Çin nedeniyle Milletler’de böylesi bir kararın alınması Rusya ve Çin nedeniyle imkansız gözükmektedir. ABD’deki Başkanlık seçimleri de bu imkansız gözükmektedir. ABD’deki Başkanlık seçimleri de bu ülkenin dikkatini Suriye’den kaçırmaktadır. ülkenin dikkatini Suriye’den kaçırmaktadır.

- NATO kararıyla bir müdahale yapılması konusu da gündemdedir. NATO kararıyla bir müdahale yapılması konusu da gündemdedir. NATO’nun 5. maddesi üye ülkelerden birine yönelik saldırı NATO’nun 5. maddesi üye ülkelerden birine yönelik saldırı durumunda birlikte hareket edileceğini öngörmektedir. Bu madde 11 durumunda birlikte hareket edileceğini öngörmektedir. Bu madde 11 Eylül saldırıları sonrası kullanılmıştır.Eylül saldırıları sonrası kullanılmıştır.

- NATO’nun 4. maddesi de üye ülkelerden birinin toprak bütünlüğü NATO’nun 4. maddesi de üye ülkelerden birinin toprak bütünlüğü veya güvenliği tehdit edildiği zaman üye ülkeleri birbirlerine veya güvenliği tehdit edildiği zaman üye ülkeleri birbirlerine danışmaya yönlendirmektedir. 1991 ve 2003 Körfez Savaşları’nda danışmaya yönlendirmektedir. 1991 ve 2003 Körfez Savaşları’nda bu madde kullanılmıştır. bu madde kullanılmıştır.

- Fakat Fakat ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria NulandABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland’ın da ’ın da belirttiği gibi Türkiye’nin müttefikleri henüz bu aşamaya belirttiği gibi Türkiye’nin müttefikleri henüz bu aşamaya gelinmediğine inanmaktadırlar. gelinmediğine inanmaktadırlar.


- 5-) 5-) Cordon sanitaireCordon sanitaire: - Son dönemde gündemde olan bir : - Son dönemde gündemde olan bir seçenek Türkiye’nin mültecilerin ve kendi sınır güvenliğini seçenek Türkiye’nin mültecilerin ve kendi sınır güvenliğini sağlamak adına kendi sınırı yakınlarında birkaç kilometre sağlamak adına kendi sınırı yakınlarında birkaç kilometre uzunluğunda bir bölgeyi kontrol altına almasıdır.uzunluğunda bir bölgeyi kontrol altına almasıdır.

- Ancak bu girişim Suriye sınırlarının ihlali ve teknik olarak Ancak bu girişim Suriye sınırlarının ihlali ve teknik olarak Suriye’nin işgal edilmesi anlamına gelecektir. Askeri güçle Suriye’nin işgal edilmesi anlamına gelecektir. Askeri güçle ayakta kalan Suriye rejiminin de böylesi bir hamleye sertlikle ayakta kalan Suriye rejiminin de böylesi bir hamleye sertlikle karşılık vermesi olağan gözükmektedir. Dolayısıyla böylesi bir karşılık vermesi olağan gözükmektedir. Dolayısıyla böylesi bir hamlenin savaş seçeneğinden ayrışması zor gözükmektedir. hamlenin savaş seçeneğinden ayrışması zor gözükmektedir.

- Daha önce Bosna’da denenen ancak katliamların Daha önce Bosna’da denenen ancak katliamların durdurulmasında pek de başarılı olmayan bu formülün de durdurulmasında pek de başarılı olmayan bu formülün de henüz Türkiye’nin müttefiklerinden pek ilgi görmediği henüz Türkiye’nin müttefiklerinden pek ilgi görmediği anlaşılmaktadır. Türkiye anlaşıldığı kadarıyla Suriye anlaşılmaktadır. Türkiye anlaşıldığı kadarıyla Suriye konusunda yalnız başınadır.konusunda yalnız başınadır.


- 6-) 6-) Diplomatik & Ekonomik BaskıDiplomatik & Ekonomik Baskı: - Türkiye’nin şu an için izlemesi : - Türkiye’nin şu an için izlemesi en makul gözüken politika Suriye yönetimine yönelik dünya en makul gözüken politika Suriye yönetimine yönelik dünya çapında diplomatik ve ekonomik baskıları arttırmak ve muhalif çapında diplomatik ve ekonomik baskıları arttırmak ve muhalif hareketleri desteklemek olmalıdır.hareketleri desteklemek olmalıdır.

- Ekonomik baskılar işsizlik oranlarının yüzde 20’leri bulduğu Ekonomik baskılar işsizlik oranlarının yüzde 20’leri bulduğu Suriye’de birkaç ay içerisinde daha da etkili olacaktır. Diplomatik Suriye’de birkaç ay içerisinde daha da etkili olacaktır. Diplomatik baskılar da Suriye yönetimini zor durumda bırakacaktır. Suriye baskılar da Suriye yönetimini zor durumda bırakacaktır. Suriye yönetimi böylesi bir durumda giderek marjinalleştiğini fark ederek yönetimi böylesi bir durumda giderek marjinalleştiğini fark ederek muhalefetle belli bir plan üzerinde uzlaşmayı deneyebilir. muhalefetle belli bir plan üzerinde uzlaşmayı deneyebilir.

- RupturaRuptura ve ve ReformaReforma modellerinden farklı modellerinden farklı PactadaPactada (sözleşmeli (sözleşmeli geçiş) adı verilen bu demokratik geçiş modelinde iktidar ve geçiş) adı verilen bu demokratik geçiş modelinde iktidar ve muhalefet bir masa etrafında oturarak geçiş şartlarını görüşür ve muhalefet bir masa etrafında oturarak geçiş şartlarını görüşür ve pazarlık yapar. Şu an için en doğru seçenek Pactada modelini pazarlık yapar. Şu an için en doğru seçenek Pactada modelini uygulatmak için Suriye’yi diplomatik ve ekonomik açıdan uygulatmak için Suriye’yi diplomatik ve ekonomik açıdan sıkıştırmak ve muhalefeti birleştirmeye çalışmak olarak sıkıştırmak ve muhalefeti birleştirmeye çalışmak olarak gözükmektedir.gözükmektedir.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSONUÇSONUÇ

- Sonuç olarak Türkiye Suriye’ye yönelik politikasında Sonuç olarak Türkiye Suriye’ye yönelik politikasında demokrasi ve insan hakları temelli bir söylem geliştirerek demokrasi ve insan hakları temelli bir söylem geliştirerek olumlu puan toplamasına karşın, dış politikada ilgisini sadece olumlu puan toplamasına karşın, dış politikada ilgisini sadece Suriye’ye toplamaması gereken zor bir dönemden Suriye’ye toplamaması gereken zor bir dönemden geçmektedir.geçmektedir.

- Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi lideri Barzani’nin açıklamaları Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi lideri Barzani’nin açıklamaları yakın bir gelecekte Türkiye’nin Suriye’deki insan hakları yakın bir gelecekte Türkiye’nin Suriye’deki insan hakları ihlallerinden daha önemli sorunları olabileceğini ihlallerinden daha önemli sorunları olabileceğini göstermektedir. Bu bölgede konuşlanmış ve halen silah göstermektedir. Bu bölgede konuşlanmış ve halen silah bırakmamış olan PKK terör örgütünün durumu da Türkiye bırakmamış olan PKK terör örgütünün durumu da Türkiye açısından kritiktir. Türkiye halen PKK terörüne şehit açısından kritiktir. Türkiye halen PKK terörüne şehit vermektedir.vermektedir.

- Esad rejiminin yıkılması durumunda Suriye’deki Kürtlerin Esad rejiminin yıkılması durumunda Suriye’deki Kürtlerin pozisyonu ve son yıllarda bölgede gelişen pan-Kürdist pozisyonu ve son yıllarda bölgede gelişen pan-Kürdist eğilimler de Türkiye açısından önemli bir konudur.eğilimler de Türkiye açısından önemli bir konudur.


- Tüm bu nedenlerle Türkiye açısından en makul seçenek şu Tüm bu nedenlerle Türkiye açısından en makul seçenek şu aşamada diplomatik ve ekonomik baskılar yoluyla Esad aşamada diplomatik ve ekonomik baskılar yoluyla Esad rejimini barışçıl bir geçişe ikna etmek veya zorlamaktır. rejimini barışçıl bir geçişe ikna etmek veya zorlamaktır.

- Türkiye ayrıca kendi güvenliğini doğrudan ilgilendiren diğer Türkiye ayrıca kendi güvenliğini doğrudan ilgilendiren diğer meseleleri de (PKK, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin meseleleri de (PKK, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin bağımsızlık istekleri vs.) Suriye meselesi gibi gündemine bağımsızlık istekleri vs.) Suriye meselesi gibi gündemine almalıdır. almalıdır.

- Türkiye açısından en önemli faktör böylesi kritik meselelerde Türkiye açısından en önemli faktör böylesi kritik meselelerde iktidar ve muhalefetin birlikte hareket edebilmesinin iktidar ve muhalefetin birlikte hareket edebilmesinin sağlanmasıdır. Bunun yolu da iktidarın muhalefete elini sağlanmasıdır. Bunun yolu da iktidarın muhalefete elini uzatması ve daha sıcak yaklaşmasından ve atılacak uzatması ve daha sıcak yaklaşmasından ve atılacak adımların mutlaka kamuoyunda çok yüksek bir meşruiyet adımların mutlaka kamuoyunda çok yüksek bir meşruiyet temeline dayanacak şekilde atılmasından geçmektedir. temeline dayanacak şekilde atılmasından geçmektedir.


Türkiye’de son yıllarda artan sert ideolojik tartışma ve kamplaşmalar Türkiye’de son yıllarda artan sert ideolojik tartışma ve kamplaşmalar ülkenin demokratik gelişmişliğine yakışmamakta ve dış politikada parçalı ülkenin demokratik gelişmişliğine yakışmamakta ve dış politikada parçalı bir yapı oluşmasına neden olmaktadır.bir yapı oluşmasına neden olmaktadır.

SURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARSURİYE’DE YAŞANAN OLAYLARKAYNAKÇA

- Asseburg, Muriel & Wimmen, Heiko, 2012, “The Violent Power Struggle in Syria”, SWP, SWP Comments 9, March 2012.- Ataman, Muhittin, 2012, “Suriye'de İktidar Mücadelesi: Baas Rejimi, Toplumsal Talepler ve Uluslararası Toplum”, SETA Rapor, Nisan 2012. - Ayhan, Veysel, 2009, “Davutoğlu'nun Bağdat Ziyaretleri Işığında Türkiye-Irak İlişkileri”, OrtadoğuAnaliz, Eylül 2009, Cilt 1, Sayı 9.- Ayhan, Veysel, 2009, “Türkiye-Suriye İlişkilerinde Yeni Bir Dönem: Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi”, OrtadoğuAnaliz, Kasım 2009, Cilt 1, Sayı 11. - BBC News, 2012, “Guide: Syria Crisis”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-13855203. - Çevik, Abdülkadir & İlhan, Rifat S., 2012, “Empati ve Hayatta Kalma Mücadelesi: Türkiye'nin Suriye Stratejisi”, Politik Psikoloji Derneği Psiko-Politik Analiz 1, Ocak 2012.- Defense Language Institute Foreign Language Center, 2011, “Syria in Perspective: An Orientation Guide”, Technology Integration Division, June 2011.- Dinçer, Osman Bahadır & Kutlay, Mustafa, 2012, “Arap Baharı ve Suriye: Komplolar ve Propaganda Savaşları”, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu, Analiz No: 18, Mart 2012.- Energy Information Administration, 2011, “Country Analysis Briefs: Syria”, August 2011.- Fendoğlu, Hasan Tahsin, 2012, “Bosna Savaşının 20. Yılında Suriye'de İnsan Hakları İhlalleri ve Netice”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.sde.org.tr/print.aspx?pageID=0&columnID=1125&newsID=0. - Guardian, 2012, “Syria crisis: the violence mapped by the UN”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.guardian.co.uk/news/datablog/2012/mar/02/syria-arab-and-middle-east-protests#. - Gulfnews.com, 2012, “Syrian crisis and the familiar rumblings of a cold war”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://gulfnews.com/opinions/columnists/syrian-crisis-and-the-familiar-rumblings-of-a-cold-war-1.978411.- International Crisis Group, 2011, “Uncharted Waters: Thinking Through Syria's Dynamics”, Middle East Brifing No 31, 24 November 2011.- International Crisis Group, 2012, “Syria's Phase of Radicalisation”, Middle East Brifing No 33, 10 April 2012.- Karabulut, Bilal, 2007, “Karadeniz'den Ortadoğu'ya Uzanan Bir Dış Politika: Geçmişten Günümüze Suriye-Rusya İlişkileri”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 15, Güz 2007.- Library of Congress – Federal Research Division, 2005, “Country Profile: Syria”. - Lust-Okar, Ellen, 2006, “Reform in Syria: Steering between the Chinese Model and Regime Change”, Carnegie Papers, Number 69, July 2006.- Mihail, Barah, 2011, “Syria: the limits of external influence”, FRIDE, Policy Brief No: 77, June 2011.- ORSAM Su Araştırmaları Programı, 2011, “Rapor No 5: Türkiye-Suriye İlişkileri: Sınıraşan Sularda Örnek İşbirliği Olarak Asi Dostluk Barajı”, Mayıs 2011 - Örmeci, Ozan, 2012, “Adana Mutabakatı ve Bugün”, Uluslararası Politika Akademisi, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/?p=607.- Örmeci, Ozan, 2012, “Suriye ve Beşar Esad”, Uluslararası Politika Akademisi, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/?p=31. - Özel, Merve Suna, 2012, “Kriz Sürecinde Moskova-Şam İlişkileri”, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.21yyte.org/tr/yazi6553-Kriz_Surecinde_Moskova_Sam_Iliskileri.html. - Özkaya, Abdi Noyan, 2007, “Suriye Kürtleri: Siyasi Etkisizlik ve Suriye Devleti'nin Politikaları”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.usak.org.tr/dosyalar/dergi/IdZgitj2V2vbuyxGGkzJnS8yvQqpT5.pdf. - Özyurt, Güneş, 2011, “Suriye'deki Gelişmeler ve Türkiye-İran İlişkileri”, Erişim Adresi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1124:suriyedeki-gelimeler-ve-tuerkiye-ran-likileri&catid=77:ortadogu-analizler&Itemid=150. - POMEPS Briefings, 2012, “Arab Uprisings: The Syria Crisis”, February 27, 2012.- Salık, Nuri, 2011, “Beşar Esad Dönemi Suriye Dış Politikasında Pragmatizm ve Türkiye-Suriye İlişkilerinin Geleceği”, OrtadoğuAnaliz, Kasım 2011, Cilt 3, Sayı 35.- Semin, Ali, 2011, “Suriye'deki Olaylar ve Esad'ın Reform Planı”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1495:suriyedeki-olaylar-ve-esadn-reform-plan&catid=168:ortadogu-analizler. - Smith, Ben, 2012, “The Syrian crisis one year on”, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: www.parliament.uk/briefing-papers/SN06271.pdf. - Tüysüzoğlu, Göktürk, 2012, “Ortadoğu'da Tüm Yollar Suriye'ye Çıkıyor”, Uluslararası Politika Akademisi, Erişim Tarihi: 02.05.2012, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/?p=506. - Ulutaş, Ufuk & Bölme, Selin M., 2012, “Suriye'de Aktörler: Rejim, Muhalefet, Dini Yapı ve Medya”, SETA Kim Kimdir?, Şubat 2012.

surİye’de yaŞanan olaylar

Documents