suplementi mjekesor "almedicus"

8
STRUMA, NGA PAMJAFTUESHMËRIA E JODIT A S SUPLEMENTI MJEKESOR LMEDICU Roseola, trajtimi në kushte shtëpiake R oseola ( e quajtur ndryshe edhe Roseola Infantum) është një infeksion viral. Është mjaft e shpeshtë sidomos në fëmijët e moshës 6 mujore deri 12 vjeç. Përbën një infeksion të lehtë që nuk sho- qërohet me probleme të mëvonshme. Çfarë është roseola? Çfarë është roseola? Çfarë është roseola? Çfarë është roseola? Çfarë është roseola? Roseola njihet gjithashtu edhe si Roseo- la infantum, ethja ekzantematoze... Faqe 16 Të reja: Imunizimi: ndryshon skema për 2012 V aksinat janë shumë të rëndë sishme për shëndetin e popullatës pasi ato parandalojnë shfaqjen e sëmundjeve të ndryshme. Në varësi edhe të politikave shëndetësore të një vendi, të gjithë individët e popullatës duhet të bëjnë vaksinat e detyrueshme për kategorinë e tyre pasi në të kundërt, në një moment të caktuar kohe, ata... Faqe 19 Alternativat e trajtimit: Nga medikamentet tek kirurgjia Tiroidja, gjithçka që duhet të dini T iroidja është një gjendër e vogël në formë fluture e cila gjendet në pjesën e përparme të qafës. Normalisht, ajo është tepër e vogël për t’u ndjerë apo për t’u dukur. Tiroidja, përmes çlirimit të hormoneve të saj, përcakton ritmin me të cilin prodhohet energjia nga rezer- vat e trupit, ndryshe metabo- lizmin e tij. Ajo mund të jetë më aktive se duhet ( gjendje e qua- jtur hipertiroidizëm) ose më pak aktive se duhet ( gjendje e quajtur hipotiroidizëm). Duke qenë se çrregullimet e tiroides mund të shkaktojnë ndry- shime në ciklin menstrual dhe në humor, ndonjëherë simptomat ngatërrohen me ato të menopauzës. Në rast se dyshohet për probleme në tiroide, një analizë e thjeshtë gjaku mund të përcaktojë nëse shkaku i vërtetë është menopauza, një çrregullim i tiroides apo nje kombinim i te dyjave... Faqe 14 Impotenca, 2 në 10 meshkuj kërkojnë trajtim Impotenca (disfunksioni erektil) është një prob- lem i zakonshëm në meshkuj dhe karakteri- zohet nga paaftësia e qëndrueshme për të mbajtur ereksionin e mjaftueshëm... Faqe 17 Shëndet: Alkooli, ky vrasës i duruar Një pije standarte përmban rreth 10 gram alk- ool të pastër. Hotelet, restorantet, baret e shër- bejnë alkoolin në gota me përmasa standarte. Gjithsesi, vera normalisht... Faqe 18 BO BO BO BO BOTIM I PËRJ TIM I PËRJ TIM I PËRJ TIM I PËRJ TIM I PËRJAVSHËM I GAZETËS SHQIPT VSHËM I GAZETËS SHQIPT VSHËM I GAZETËS SHQIPT VSHËM I GAZETËS SHQIPT VSHËM I GAZETËS SHQIPTARJ ARJ ARJ ARJ ARJA.COM A.COM A.COM A.COM A.COM Nr.2 Drejtor: Taulant MUKA, Kryeredaktore: Jana NANO, Zv/Kryeredaktore: Fjorda KOROMANI. Adresa: Fakulteti i Mjekësisë, UT, Cel: 069 63 46688, E-mail: [email protected] Redaksia: Alba Kuqi Arminda Avdulaj Besiana Balla Blerta Dollaku Dea Qirjaqi Erklida Sula Marinela Kumaraku Mirald Gina Këshilli botues: Departamenti i Shëndetit Publik Enver ROSHI Shërbimi i Endrokrinologjisë, QSUT Agron YLLI Shërbimi i Urgjencës, QSUT Edmond ZAIMI Shërbimi i Nefrologjisë, QSUT Arjana STRAKOSHA Shërbimi i Reumatologjisë, QSUT Argjend TAFAJ Shërbimi i Alergologjisë, QSUT Etleva QIRKO Shërbimi i Kardiologjisë, Spitali Ushtarak Gerta KOÇEKU Shërbimi i Neurologjisë, Spitali Ushtarak Fatos JAHO Shërbimi i Ortopedi-Traumatologjisë, Spitali Ushtarak Gjergj ÇAUSHI Shërbimi i Tokosikologjisë, Spitali Ushtarak E ENJTE 16.02.2012 Fëmijët Zyhni SULAJ Biokimi Klinike, QSUT Ndok MARKU Farmaci Leonard DEDJA Drejtor ejtor ejtor ejtor ejtoreshë eshë eshë eshë eshë Mar Mar Mar Mar Marketingu: etingu: etingu: etingu: etingu: Eralda Asllanaj Botimi zyrtar i Universitetit të Tiranës, Fakulteti i Mjekësisë Nën kujdesin e veçantë të zv/ Rektores Prof. Dr. Elsa Kone

Upload: gazeta-almedicus

Post on 13-Mar-2016

274 views

Category:

Documents


12 download

DESCRIPTION

Nr. i dyte i Suplementit Mjekesor Almedicus-cdo te enjte ne Shqiptarja.com

TRANSCRIPT

Page 1: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

STRUMA, NGA PAMJAFTUESHMËRIA E JODIT

A SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

Roseola, trajtiminë kushteshtëpiake

Roseola ( e quajtur ndryshe edheRoseola Infantum) është një infeksion

viral. Është mjaft e shpeshtë sidomos nëfëmijët e moshës 6 mujore deri 12 vjeç.Përbën një infeksion të lehtë që nuk sho-qërohet me probleme të mëvonshme.Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Roseola njihet gjithashtu edhe si Roseo-la infantum, ethja ekzantematoze...

Faqe 16

Të reja:

Imunizimi:ndryshon

skema për 2012Vaksinat janë shumë të rëndë

sishme për shëndetin e popullatëspasi ato parandalojnë shfaqjen esëmundjeve të ndryshme. Në varësiedhe të politikave shëndetësore të njëvendi, të gjithë individët e popullatësduhet të bëjnë vaksinat e detyrueshmepër kategorinë e tyre pasi në të kundërt,në një moment të caktuar kohe, ata...

Faqe 19

Alternativat e trajtimit: Nga medikamentet tek kirurgjia

Tiroidja, gjithçkaqë duhet të dini

Tiroidja është njëgjendër e vogël nëformë fluture e cila

gjendet në pjesën e përparmetë qafës. Normalisht, ajo ështëtepër e vogël për t’u ndjerë apopër t’u dukur. Tiroidja, përmesçlirimit të hormoneve të saj,përcakton ritmin me të cilinprodhohet energjia nga rezer-vat e trupit, ndryshe metabo-lizmin e tij. Ajo mund të jetë mëaktive se duhet ( gjendje e qua-jtur hipertiroidizëm) ose mëpak aktive se duhet ( gjendje equajtur hipotiroidizëm). Dukeqenë se çrregullimet e tiroidesmund të shkaktojnë ndry-shime në ciklin menstrualdhe në humor, ndonjëherësimptomat ngatërrohen meato të menopauzës. Në rast sedyshohet për probleme nëtiroide, një analizë e thjeshtëgjaku mund të përcaktojënëse shkaku i vërtetë ështëmenopauza, një çrregullim itiroides apo nje kombinim i tedyjave...

Faqe 14

Impotenca, 2 në 10meshkuj kërkojnë trajtimImpotenca (disfunksioni erektil) është një prob-lem i zakonshëm në meshkuj dhe karakteri-zohet nga paaftësia e qëndrueshme për tëmbajtur ereksionin e mjaftueshëm... Faqe 17

Shëndet: Alkooli,ky vrasës i duruar

Një pije standarte përmban rreth 10 gram alk-ool të pastër. Hotelet, restorantet, baret e shër-bejnë alkoolin në gota me përmasa standarte.Gjithsesi, vera normalisht... Faqe 18

BOBOBOBOBOTIM I PËRJTIM I PËRJTIM I PËRJTIM I PËRJTIM I PËRJAAAAAVSHËM I GAZETËS SHQIPTVSHËM I GAZETËS SHQIPTVSHËM I GAZETËS SHQIPTVSHËM I GAZETËS SHQIPTVSHËM I GAZETËS SHQIPTARJARJARJARJARJA.COMA.COMA.COMA.COMA.COMNr.2

Drejtor: Taulant MUKA, Kryeredaktore: Jana NANO, Zv/Kryeredaktore: Fjorda KOROMANI.Adresa: Fakulteti i Mjekësisë, UT, Cel: 069 63 46688, E-mail: [email protected]

Redaksia:Alba KuqiArminda AvdulajBesiana BallaBlerta DollakuDea QirjaqiErklida SulaMarinela KumarakuMirald Gina

Këshilli botues:Departamenti i Shëndetit PublikEnver ROSHIShërbimi i Endrokrinologjisë, QSUTAgron YLLI

Shërbimi i Urgjencës, QSUTEdmond ZAIMIShërbimi i Nefrologjisë, QSUTArjana STRAKOSHAShërbimi i Reumatologjisë, QSUTArgjend TAFAJShërbimi i Alergologjisë, QSUTEtleva QIRKOShërbimi i Kardiologjisë, Spitali UshtarakGerta KOÇEKUShërbimi i Neurologjisë, Spitali UshtarakFatos JAHOShërbimi i Ortopedi-Traumatologjisë, Spitali UshtarakGjergj ÇAUSHIShërbimi i Tokosikologjisë, Spitali Ushtarak

E ENJTE 16.02.2012

Fëmijët

Zyhni SULAJBiokimi Klinike, QSUTNdok MARKUFarmaciLeonard DEDJA

DDDDDrrrrrejtorejtorejtorejtorejtoreshëeshëeshëeshëeshë MarMarMarMarMarkkkkketingu:etingu:etingu:etingu:etingu:Eralda Asllanaj

Botimi zyrtar i Universitetit tëTiranës, Fakulteti i MjekësisëNën kujdesin e veçantë të zv/Rektores Prof. Dr. Elsa Kone

Page 2: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

1414141414 E enjte, 16 shkurt 2012 A SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICUW W W . S H Q I P T A R J A . C O M

KUJDES! Çrregullimet e tiroides japinndryshime të menstruacioneve dhe humorit, ndajsimptomat ngatërrohen me ato të menopauzës

Sëmundjet endokrinologjike

Tiroidja, gjithçkaqë duhet të dini

Tiroidja është njëgjendër e vogël nëformë fluture e cila

gjendet në pjesën e përparmetë qafës. Normalisht, ajo ësh-të tepër e vogël për t’u ndjerëapo për t’u dukur. Tiroidja,përmes çlirimit të hormon-eve të saj, përcakton ritminme të cilin prodhohet en-ergjia nga rezervat e trupit,ndryshe metabolizmin e tij.Ajo mund të jetë më aktivese duhet ( gjendje e quajturhipertiroidizëm) ose më pakaktive se duhet ( gjendje equajtur hipotiroidizëm).

Duke qenë se çrreg-ullimet e tiroides mund tëshkaktojnë ndryshime nëciklin menstrual dhe në hu-mor, ndonjëherë simptomatngatërrohen me ato tëmenopauzës. Në rast se dy-shohet për probleme nëtiroide, një analizë e thjesh-të gjaku mund të përcaktojënëse shkaku i vërtetë ështëmenopauza, një çrregullimi tiroides apo nje kombinimi te dyjave.

Kush duhet testuar?Kush duhet testuar?Kush duhet testuar?Kush duhet testuar?Kush duhet testuar?Sipas Shoqatës Ameri-

kane për Tiroiden, të gjithëpersonat duhen testuar përçrregullime të tiroides çdo 5vjet duke filluar nga mosha35 vjeç. Individët me simpto-ma apo faktorë risku sho-qërues mund të kenë nevojëtë testohen më shpesh. Nëfaktorët e riskut futen gjiniafemër, mosha më e madhe se60 vjeç dhe rastet në familjeme probleme të tiroides.

Nëse mjeku juaj dyshonpër një çrregullim të tiroides,një analizë gjaku mund të najapë përgjigjen që kërkojmë.Ndonjëherë përdoren edheekzaminimet imazherike(shintigrafia e tiroides,ekografia, skaneri) dhemerren biopsi për të vlerë-suar anomalitë e mund-shme.

Shkaqet dhe faktorët eShkaqet dhe faktorët eShkaqet dhe faktorët eShkaqet dhe faktorët eShkaqet dhe faktorët eriskutriskutriskutriskutriskut

Hipertiroidizmi prek 1në 50 persona dhe mund tëshfaqet në çdo moshë, pormë shpesh midis moshës

CILAT JANË SHENJAT DHESIMPTOMAT E HIPERTIROIDIZMIT?

Nëse prodhohen sasi të mëdha hormoni dhe gjendraështë më tepër aktive se duhet, thuhet se kahipertiroidizëm. Kjo sëmundjen prek 2% të femrave dhe0.1% të meshkujve.Simptomat e hipertiroidizmit mund të jenë: Rënia në peshë, pavarësisht oreksit të shtuar Rrahjet e shpeshta të zemrës Tremori (dridhjet) Djersitje e shtuar Tolerancë e keqe ndaj nxehtësisë Ankthi, nervozizmi Dobësia muskulore Struma (gusha)Menstruacionet e çrregullta Ënjtje në kyçet e këmbëve

20 dhe 50 vjeç. Ka shumëshkaqe që shpien në njëtiroide shumë aktive dhemund të nevojitet kryerja eanalizave të gjakut dhetesteve të tjera për të zbu-luar shkakun. Arsyeja më eshpeshtë është kur sistemiimunitar i trupit e njeh ga-bimisht tiroiden si ‘’diçka’’të huaj dhe fillon ta sul-mojë atë, megjithëse nukdihet se çfarë e shkaktonkëtë sulm. Kjo quhetsëmundje autoimune dhenë këtë rast ajo e stimulongjendrën tiroide për tëprodhuar më tepër hor-mone. Nëse ke një nodulapo masë në tiroide, edheajo mund të prodhojë sasitë mëdha hormoni.

Rrallëherë, përdorimi idisa medikamenteve mundtë bëjë që tiroidja të prodhojësasi të shtuara hormoni.

Cilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet ehipertiroidizmit?hipertiroidizmit?hipertiroidizmit?hipertiroidizmit?hipertiroidizmit?

Oftalmopatia GravesOftalmopatia GravesOftalmopatia GravesOftalmopatia GravesOftalmopatia GravesNëse keni sëmundjen

Graves, mund të keni prob-leme me sytë. Kjo sëmundjenjihet si oftalmopatia Graves.

Problemet që mund të kenijanë:Shqetësim, bezdisje në syProbleme me shikiminSy të dalë, të kërcyer (ek-

zoftalmi)Në rastet e lehta, sim-

ptomat mund të përmirëso-hen përmes disa pikave qëhidhen në sy. Duke përdorursyze dielli dhe mbrojtëse syshmund të parandaloni futjen egrimcave të pluhurit ndërko-hë që flini. Format më të rën-da kanë nevojë një trajtim tëspecializuar.

Stuhia tiroidieneStuhia tiroidieneStuhia tiroidieneStuhia tiroidieneStuhia tiroidieneHipertiroidizmi që nuk di-

agnostikohet ose që nuk traj-tohet si duhet, mund të sh-kaktojë një reagim të rrallë,por serioz, që quhet stuhiatiroidiene. Stuhia tiroidienemund të shkaktohet nga njëinfeksion, nga dëmtime osetrauma, si për shembull in-farkti i trurit nga aksidentetcerebrovaskulare. Gjithash-tu, kjo gjendje mund tëshfaqet te gratë shtatzëna mehipertiroidizëm të padiagnos-tikuar ose të patrajtuar, dhemund të nxitet nga lindja osendërhyrja kirurgjikale.

Simptomat e një stuhieSimptomat e një stuhieSimptomat e një stuhieSimptomat e një stuhieSimptomat e një stuhietiroidiene janë:tiroidiene janë:tiroidiene janë:tiroidiene janë:tiroidiene janë: Rrahje shumë të

shpeshta të zemrës (mëtepër se 140 në minutë, nor-ma 60-100) Temperaturë (më e

lartë se 38°C) Dehidratim, me diarre

dhe të vjella Ikter (verdhëz)

Axhitim dhe konfuzioni theksuar Haluçinacione (të parit

apo dëgjuarit e gjërave jo tëvërteta) Stuhia tiroidiene kë-

rkon një trajtim mjekësorurgjent në spital.

TRAJTIMI IHIPERTIROIDIZMIT

Nëse diagnostikoheni mehipertiroidizëm subklinik(pa shenja apo shqetësimetë dukshme), mund të moskeni nevojë për trajtim. Du-het që pas 1 ose 2 muajshtë kontrolloheni sërish temjeku i familjes për të parëecurinë e sëmundjes.

Ju do të diagnostikohenime hipertiroidizëm merëndësi klinike nëse analizate funksionit të tiroides zbu-lojnë se nivelet e TSH-së(hormoni stimulues i tiroi-des) janë të ulëta, ndërsanivelet e hormoneve të tiroi-des (tiroksinë dhe tri-jodtironinë) janë të larta. Nëkëtë rast, mjeku i familjes dot’iu orientojë për trajtim tespecialisti. Specialisti për-katës do të përcaktojë me-todën më të mirë të trajtimitmbështetur në sasinë etepërt të hormonit në gjak.Metodat për trajtimin e hip-ertiroidizmit janë përshkru-ar më poshtë.

Çfarë është? Si shfaqen sëmundjet etiroides? Kur duhet të kërkojmë ndihmë?

Në foto: Ekzoftalmia

Trajtimi i hipertiroidizmit

TTTTTionamidet ( carbimazole dheionamidet ( carbimazole dheionamidet ( carbimazole dheionamidet ( carbimazole dheionamidet ( carbimazole dhepropiltiouracil)propiltiouracil)propiltiouracil)propiltiouracil)propiltiouracil)Janë medikamente që frenojnëprodhimin e sasive të tepërta tëhormoneve të tiroides (tiroksinësdhe trijodtironinës). Ka mundësiqë të duhet të trajtoheni me këtomedikamente për katër deri nëtetë javë (por edhe më pak ose mëshumë, në varësi të individit) de-risa gjëndra tiroide të vihet nënkontroll. Pasi kontrolli i hormon-eve të jetë arritur, specialistimund t’iu pakësojë gradualishtdozën e mjekimit. Nëse nuk ësh-të arritur kontrolli, trajtimi do tëvazhdojë më gjatë.Ndërhyrja kirurgjikale (tiroidek-

Nga medikamentet tek kirurgjiatomia)Ndërhyrja kirurgjikale për tëhequr një pjesë apo të gjithëtiroiden, njihet si tiroidektomitotale ose subtotale. Ajo ështënjë kurë e përhershme për hip-ertiroidizmin e përsëritur. Spe-cialisti mund t’iu rekomandojëndërhyrjen kirurgjikale nësegjëndra është shumë e zmadhuar(gusha) dhe shkakton problemenë qafë. Qëllimi i ndërhyrjes ësh-të të heqë një sasi të mjaf-tueshme të gjëndrës për të pakë-suar prodhimin e hormoneve nënivele normale. Nëse hiqet njësasi e madhe, mund të shkakto-het hipotiroidizëm.

ARMINDA AVDULAJ

MIRALD GINA

Page 3: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

1515151515E enjte, 16 shkurt 2012W W W . S H Q I P T A R J A . C O MA SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

RISK mosha mbi 40 vjeç, gjiniafemërore, marrja e pamjaftueshme ejodit me anë të ushqimit

Sëmundjet endokrinologjike

Ja çfarë duhet të dinipër hipotiroidizmin

Gusha endemike, rezultat i pamjaftueshmërisë së jodit

Hipotiroidizmi është10 herë më i shpeshtë te femrat se sa te

meshkujt dhe zakonishtshfaqet mbi moshën 40 vjeç.Ai mund të çojë në nivele tëlarta të kolesterolit dherritjen e riskut për sëmund-je të zemrës.

Sërish, ka shumë shkaqe,por në disa raste duket se aiështë pjesë e procesit tëplakjes. Hipotiroidizmi ësh-të veçanërisht i shpeshtë tefemrat pas menopauzës. Sh-kaqe të tjera të një tiroidejepak aktive janë trajtimetpër hipertiroidizmin dhesëmundjet gjenetike si sin-dromat Down dhe Turner.

Cilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet eCilat janë ndërlikimet ehipotiroidizmit?hipotiroidizmit?hipotiroidizmit?hipotiroidizmit?hipotiroidizmit?

Duke qenë sehipotiroidizmi mund të sh-kaktohet nga sulmi qësistemi imun i bën organevetë vetë organizimit, kjosëmundje rrit riskun që tëzhvillohen edhe sëmundje tëtjera autoimune, megjithësendodh rrallë. Këto sëmund-je përfshijnë deficiencën evitaminës B12, vitiligon(njolla në lëkurë që shkak-tohen nga humbja e pig-mentit), insuficiencën re-nale, strumën, sëmundjetkardiake. Gjithashtu, nësenuk trajtohet,hipotiroidizmi mund të rrisënivelet e kolesterolit nëgjak, duke ju bërë më të pr-irur për të pësuar një infarkt

CILAT JANË SHENJAT DHESIMPTOMAT E HIPOTIROIDIZMIT?

Nëse gjendra është më pak aktive se duhet, siç ndodhnë hipotiroidizëm, mund të shfaqen simptomat e më-poshtme: Lodhje, këputje, probleme me gjumin Vështirësi për t’u përqendruar ose për të mbaj

tur mend Shtim në peshë Flokë dhe lëkurë e thatë, thonj të hollë e të thye

shëm Depresion ose ankth Konstipacion (gjendje kapsi) Pakësim i libidos (dëshira seksuale) Vështirësi në frymëmarrje dhe ënjtje e këmbëve Ngjirje e zërit Tolerim i keq ndaj të ftohtit Ënjtje e fytyrës dhe zonës përreth syve Te femrat, menstruacione të gjata e me hemorragji

të shtuar

të zemrës apo të trurit.Në raste shumë të rralla,

hipotiroidizmi mund të shpjerënë një gjendje që quhet komamiksedematoze. Shenjatparalajmëruese janë ulja e tem-peraturës trupore, frymëmarrjae cekët, presioni i ulët i gjakut,nivelet e ulëta të glukozës nëgjak dhe ulja e nivelit tëvetëdijes dhe reagimit.

SiSiSiSiSi trajtohet hiptrajtohet hiptrajtohet hiptrajtohet hiptrajtohet hip-----otiroidizmi?otiroidizmi?otiroidizmi?otiroidizmi?otiroidizmi?

Zakonisht, kjo sëmundjetrajtohet përmes zëvendësim-it të hormoneve me tableta qëquhen levotiroksinë.Levotiroksina zëvendëson hor-monin tiroksinë të tiroides, icili nuk prodhohet në sasi tëmjaftueshme nga kjo e fundit.Matja në gjak e niveleve të hor-monit stimulues të tiroides(TSH) përcakton dozën enevojshme të levotiroksinës.

Termi mjekësor për gush-ën është strumë. Strumatndahen në endemike dhe spo-radike (jo toksike). Strumattakohen në persona që jetojnëlarg bregdetit. Kjo popullatënuk merr jodin e mjaftueshëmme anë të ushqyrjes. Përdori-mi i kripës së jodizuar nëkuzhinë parandalon zhvil-limin e pamjatueshmërisë sëjodit.

Faktorët e riskut përFaktorët e riskut përFaktorët e riskut përFaktorët e riskut përFaktorët e riskut përstrumë janë:strumë janë:strumë janë:strumë janë:strumë janë:Mosha mbi 40 vjeç Persona të tjerë në

familje të sëmurëGjinia femëroreMarrja e pamjaf-

tueshme e jodit me anë të

Fillimisht fillohet me doza tëulëta të cilat rriten ngadalë nëvarësi të përgjigjes së orga-nizmit. Bëhen analiza sistem-atike derisa të gjendet doza esaktë e levotiroksinës.Hipotiroidizmi është njësëmundje që zgjat gjithë jetën,ndaj ka mundësi qëlevotiroksinën do ta merrnivazhdimisht.

Zakonisht levotiroksinanuk ka efekte anësore,duke qenë se thjesht zëv-endëson hormonin që prod-hohet në sasi të vogël. Pasipërcaktohet doza e duhur,do të kryhen analizat egjakut një herë në vit përtë monitoruar nivelet eTSH-së, një hormon tjetërqë luan rol në mirëfunk-sionimin e tiroides.

Gusha endemike apoGusha endemike apoGusha endemike apoGusha endemike apoGusha endemike apoStrumaStrumaStrumaStrumaStruma

ushqimitShenja kryesore e strumës

është rrjedhojë e inflamacion-it të gjëndrës tiroide dhe mundtë shkojë nga një nodul i vogëlderi në një masë të madhe nëqafë. Kjo masë mund të ush-trojë presion mbi trakenë dheezofagun, çka mund të çojë nëvështirësi në frymëmarrje,kollë, ngjirje dhe probleme nëgëlltitje. Trajtimi i strumësështë i nevojshëm vetëm nërast se shkakton simptomadhe mund të përfshijë, nëvarësi të shkakut, jodin ra-dioaktiv, ndërhyren kiru-rgjikale (tiroidektomia),doza të vogla tretësire jodiose suplemente me hor-mone tiroidiene.

Kanceri i tiroides

I rrallë dhe me prognozë të mirë

KKKKKanceri papilar i tiroianceri papilar i tiroianceri papilar i tiroianceri papilar i tiroianceri papilar i tiroides, përfaqëson tipindes, përfaqëson tipindes, përfaqëson tipindes, përfaqëson tipindes, përfaqëson tipin

më të shpeshtë, afërsishtmë të shpeshtë, afërsishtmë të shpeshtë, afërsishtmë të shpeshtë, afërsishtmë të shpeshtë, afërsisht70% deri 80%. Ka prirje70% deri 80%. Ka prirje70% deri 80%. Ka prirje70% deri 80%. Ka prirje70% deri 80%. Ka prirjetë rritet ngadalë dhe tëtë rritet ngadalë dhe tëtë rritet ngadalë dhe tëtë rritet ngadalë dhe tëtë rritet ngadalë dhe tështrihet kryesisht nështrihet kryesisht nështrihet kryesisht nështrihet kryesisht nështrihet kryesisht nësistemin limfatk të qafës.sistemin limfatk të qafës.sistemin limfatk të qafës.sistemin limfatk të qafës.sistemin limfatk të qafës.Ndryshe nga tumoret eNdryshe nga tumoret eNdryshe nga tumoret eNdryshe nga tumoret eNdryshe nga tumoret etjerë, prognoza e mirë etjerë, prognoza e mirë etjerë, prognoza e mirë etjerë, prognoza e mirë etjerë, prognoza e mirë ekancerit papilar nukkancerit papilar nukkancerit papilar nukkancerit papilar nukkancerit papilar nukndikohet nga përhapja endikohet nga përhapja endikohet nga përhapja endikohet nga përhapja endikohet nga përhapja etij në limfonoduj.tij në limfonoduj.tij në limfonoduj.tij në limfonoduj.tij në limfonoduj.

Kanceri folikular i tiroi-Kanceri folikular i tiroi-Kanceri folikular i tiroi-Kanceri folikular i tiroi-Kanceri folikular i tiroi-des përfaqëson rreth 10-des përfaqëson rreth 10-des përfaqëson rreth 10-des përfaqëson rreth 10-des përfaqëson rreth 10-15% të të gjithë kancereve.15% të të gjithë kancereve.15% të të gjithë kancereve.15% të të gjithë kancereve.15% të të gjithë kancereve.TTTTTakohet në pacientë meakohet në pacientë meakohet në pacientë meakohet në pacientë meakohet në pacientë memoshë më të madhe semoshë më të madhe semoshë më të madhe semoshë më të madhe semoshë më të madhe sekanceri papilarkanceri papilarkanceri papilarkanceri papilarkanceri papilar. Kanceri fo-. Kanceri fo-. Kanceri fo-. Kanceri fo-. Kanceri fo-likular ka prilikular ka prilikular ka prilikular ka prilikular ka prirje të përha-rje të përha-rje të përha-rje të përha-rje të përha-pet kryesisht drejt vazave tëpet kryesisht drejt vazave tëpet kryesisht drejt vazave tëpet kryesisht drejt vazave tëpet kryesisht drejt vazave tëgjakut dhe, që atygjakut dhe, që atygjakut dhe, që atygjakut dhe, që atygjakut dhe, që aty, në mush-, në mush-, në mush-, në mush-, në mush-këri dhe kocka.këri dhe kocka.këri dhe kocka.këri dhe kocka.këri dhe kocka.

Kanceri medular i tiroi-Kanceri medular i tiroi-Kanceri medular i tiroi-Kanceri medular i tiroi-Kanceri medular i tiroi-des zakonisht ndeshet bren-des zakonisht ndeshet bren-des zakonisht ndeshet bren-des zakonisht ndeshet bren-des zakonisht ndeshet bren-da familjes dhe shoqërohetda familjes dhe shoqërohetda familjes dhe shoqërohetda familjes dhe shoqërohetda familjes dhe shoqërohetme probleme të tjera en-me probleme të tjera en-me probleme të tjera en-me probleme të tjera en-me probleme të tjera en-dokrine. Në fakt, kanceridokrine. Në fakt, kanceridokrine. Në fakt, kanceridokrine. Në fakt, kanceridokrine. Në fakt, kancerimedular i tiroides është i vet-medular i tiroides është i vet-medular i tiroides është i vet-medular i tiroides është i vet-medular i tiroides është i vet-mi kancer që mund të diag-mi kancer që mund të diag-mi kancer që mund të diag-mi kancer që mund të diag-mi kancer që mund të diag-nostikohet me analiza gjene-nostikohet me analiza gjene-nostikohet me analiza gjene-nostikohet me analiza gjene-nostikohet me analiza gjene-tike të qelizave të gjakut.tike të qelizave të gjakut.tike të qelizave të gjakut.tike të qelizave të gjakut.tike të qelizave të gjakut.

Kanceri anaplazik iKanceri anaplazik iKanceri anaplazik iKanceri anaplazik iKanceri anaplazik itiroides përfaqëson kan-tiroides përfaqëson kan-tiroides përfaqëson kan-tiroides përfaqëson kan-tiroides përfaqëson kan-cerin më të përparuar dhecerin më të përparuar dhecerin më të përparuar dhecerin më të përparuar dhecerin më të përparuar dheagresivagresivagresivagresivagresiv. Probabiliteti i këtij. Probabiliteti i këtij. Probabiliteti i këtij. Probabiliteti i këtij. Probabiliteti i këtijtipi kanceri për t’iu përgjig-tipi kanceri për t’iu përgjig-tipi kanceri për t’iu përgjig-tipi kanceri për t’iu përgjig-tipi kanceri për t’iu përgjig-jur trajtimit është më i ulëtjur trajtimit është më i ulëtjur trajtimit është më i ulëtjur trajtimit është më i ulëtjur trajtimit është më i ulët.....

KLASIFIKIMI

Cilët janë tipate kancerittë tiroides?

Kanceri i tiroides përfaqëson kancerin endokrin më

të shpeshtë; megjithatë, ai ësh-të i rrallë në krahasim me llo-jet e tjera të kancerit. Pavarë-sisht se momenti i diagnos-tikimit të kancerit të tiroideszakonisht është i frikshëm përpacientin, prognoza zakonishtështë e mirë. Së pari, sepse pje-sa më e madhe e kancereve tëtiroides kurohen lehtë me anëtë kirurgjisë. Së dyti, kanceri itiroides rrallë shkakton dhim-bje apo paaftësi. Së treti, ekz-iston një trajtim efektiv dhe i

thjeshtë për t’u toleruar për for-mat më të shpeshta të kancerit tëtiroides.Cilat janë simptomat e kancerit tëCilat janë simptomat e kancerit tëCilat janë simptomat e kancerit tëCilat janë simptomat e kancerit tëCilat janë simptomat e kancerit tëtiroides?tiroides?tiroides?tiroides?tiroides?Shenja kryesore e kancerit të tiroi-des është një gungë (nodul) në tiroi-de, megjithatë pjesa më e madhe etyre nuk shkaktojnë asnjë sim-ptomë. Megjithatë, mjeku juajmund ta zbulojë këtë nodul gjatë njëekzaminimi rutinë ose ju mund tëvini re një gungë kur shiheni në pas-qyrë. Disa pacientë me kancer tëtiroides ankohen për dhimbje nëqafë, në nofull ose në vesh. Në rast

se kanceri është mjaftueshëm imadh, mund të shkaktojë vështirë-si gjatë gëlltitjes, në frymëmarrjeose një “gudulisje” të grykës. Rrallë,mund të çojë në ngjirje zëri në rastse kanceri irriton nervin e laringut.Cili është shkaku i kancerit të tiroi-Cili është shkaku i kancerit të tiroi-Cili është shkaku i kancerit të tiroi-Cili është shkaku i kancerit të tiroi-Cili është shkaku i kancerit të tiroi-des?des?des?des?des?Kanceri i tiroides takohet mëshpesh te individët që janë ekspo-zuar ndaj rrezatimit (sidomosgjatë fëmijërisë), te ata që kanëfamiljarë që kanë vuajtur nga kylloj kanceri dhe te personat mbi40 vjeç. Megjithatë, në pjesën mëtë madhe të pacientëve, nuk arri-

het të identifikohet një shkakspecifik për zhvillimin e kancerittë tiroides.Si diagnostikohet kanceri i tiroides?Si diagnostikohet kanceri i tiroides?Si diagnostikohet kanceri i tiroides?Si diagnostikohet kanceri i tiroides?Si diagnostikohet kanceri i tiroides?Diagnoza e kancerit të tiroides bëhetme anë të biopsisë nëpërmjet shpim-it me age në një nodul të tiroides osepas heqjes së nodulit me kirurgji. Pa-varësisht se nodujt e tiroides janëshumë të shpeshta, 1 në 10 përfaqë-son kancer.TTTTTeste që ndihmojnë në diagnos-este që ndihmojnë në diagnos-este që ndihmojnë në diagnos-este që ndihmojnë në diagnos-este që ndihmojnë në diagnos-tikimin e kancerit të tiroides:tikimin e kancerit të tiroides:tikimin e kancerit të tiroides:tikimin e kancerit të tiroides:tikimin e kancerit të tiroides:1. Skaneri CT2. Rezonanca magnetike3. Skanimi me radioizotope i tiroides

Page 4: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

1616161616 E enjte, 16 shkurt 2012 A SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICUW W W . S H Q I P T A R J A . C O M

ROSEOLA është një infeksion viral, mjafte shpeshtë në fëmijët e moshës 6 mujorederi 12 vjeç. Përbën një infeksion të lehtë

Pacientët e vegjël

Roseola, infeksioni izakonshëm tek fëmijëtSimptomat dhe këshilla mbi trajtimin shtëpiak

Roseola ( e quajturndryshe edhe Roseola Infantum) është

një infeksion viral. Ështëmjaft e shpeshtë sidomosnë fëmijët e moshës 6 mu-jore deri 12 vjeç. Përbënnjë infeksion të lehtë qënuk shoqërohet me prob-leme të mëvonshme.

Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Çfarë është roseola?Roseola njihet gjithash-

tu edhe si Roseola infan-tum, ethja ekzantematozeapo skuqja tre-ditore.Sëmundja është e shpesh-të në fëmijët e moshës 6muajshe deri në njëvjeçare. Shkaktohet ngaVirusi i herpesit Human(HHV-6). Koha e inkubimit( koha nga infektimi nëshfaqjen e simptomave)është rreth 10-15 ditë.Gjatë sëmundjes, fëmijapërbën një burim infeksio-ni bile ndoshta edhe mëpërpara se të fillojë temper-atura e lartë.

Cilat janë simptomat eCilat janë simptomat eCilat janë simptomat eCilat janë simptomat eCilat janë simptomat eroseolës?roseolës?roseolës?roseolës?roseolës? Simptoma e parë është

temperatura e cila rritet pa-pritur. Fëmija është i nxehtë,i irrituar dhe në një gjendjejo të mirë.Temperaturëmund të shkojë edhe 400C.Ajo zgjat 3-4 ditë dhe mëpas ulet shpejt në temper-aturën normale. Pasi temperatura fillon

të ulet,shfaqet një skuqje elëkurës së fëmijës që karak-terizohet nga disa njolla tëvogla rozë.Fillimisht shfa-qen në trup dhe më passhpërndahen në krahë dhekëmbë. Nuk ndodh shpeshqë këto njolla të zhvillohennë fytyrë. Kjo skuqje mundtë zgjasë për 12-14 orë. Shpesh fëmijët nuk

hanë për shkak të dhim-bjes së grykëve Disa gjendra në qafë

mund të zmadhohenRoseola zakonisht di-

agnostikohet kur fëmijafil lon të përmirësohet.Në fillim temperatura elartë pa ndonjë shkak tëdukshëm mund të shqetë-sojë prindërit dhe mje-kët.Nëse kemi një rënie tëshpejtë të temperaturës qëshoqërohet në të njëtjtënkohë më këtë skuqje tipikeatëhere diagnoza mund tëkonfirmohet.

Cili është trajtimi iCili është trajtimi iCili është trajtimi iCili është trajtimi iCili është trajtimi iroseolës?roseolës?roseolës?roseolës?roseolës?

Nuk ka asnjë medika-ment që mund të vrasë vi-rusin. Strategjia e trajtim-it konsiston në trajtimin esimptomave të fëmijës de-risa sëmundja të largohet.Mund t’i jepni parace-

tamol ose ibuprofen.Këtomedikamente ulin temper-aturën

KujtesKujtesKujtesKujtesKujtesë::::: Këto medikamente nuk

trajtojnë shkakun etemperaturës.Nëse fëmijajuaj ndjehet mirë dhe jo i ir-rituar nga temperaturamund të mos i përdorni fare.Mos harroni që ata nukmund të jepen të dy në tënjëjtën kohë.Gjithsesi, nëraste të vështira ku temper-atura nuk arrin të koman-dohet nga njëri prej tyre,mjeku mund të alternojë për-dorimin e tyre. Mos e përdorni ibupro-

fenin nëse fëmija ka alergjitë njohur nga një episod imëparshëm prej tij apondonjë antiinflamatori jos-teroid tjetër. Gjithashtu,nëse fëmija ka në historinë

e tij mjekësore një episodastme të nxitur nga për-dorimi i këtyre medika-menteve. Hiqini fëmijës rrobat e

tepërta nëse ai ndodhet nënjë dhomë me temperaturënormale. Është e gabuar tavishni trashë një fëmijë icili ka ethe. Qëllimi ështëtë parandaloni mbingro-hjen apo të dridhurat. ·Jepini të pijë shumë

lëngje. Kjo ndihmon tëparandalohet dehidrimi.Pasi dhënies së paracetam-olit, kur temperatura ka

KKKKKomplikimet eomplikimet eomplikimet eomplikimet eomplikimet eRoseolës janëRoseolës janëRoseolës janëRoseolës janëRoseolës janë

mjaft të rrmjaft të rrmjaft të rrmjaft të rrmjaft të rrala.Shala.Shala.Shala.Shala.Sh-----peshherë temperaturapeshherë temperaturapeshherë temperaturapeshherë temperaturapeshherë temperaturae lartë mue lartë mue lartë mue lartë mue lartë mund të shkak-nd të shkak-nd të shkak-nd të shkak-nd të shkak-tojë një gjendje të dritojë një gjendje të dritojë një gjendje të dritojë një gjendje të dritojë një gjendje të dri-----dhurash të dymija edhurash të dymija edhurash të dymija edhurash të dymija edhurash të dymija equajtur ndryshe konvul-quajtur ndryshe konvul-quajtur ndryshe konvul-quajtur ndryshe konvul-quajtur ndryshe konvul-sion febrilsion febrilsion febrilsion febrilsion febril11111.Kjo është.Kjo është.Kjo është.Kjo është.Kjo ështëmjaft alarmuese pomjaft alarmuese pomjaft alarmuese pomjaft alarmuese pomjaft alarmuese por za-r za-r za-r za-r za-konisht nuk paraqet njëkonisht nuk paraqet njëkonisht nuk paraqet njëkonisht nuk paraqet njëkonisht nuk paraqet njëproblem serioz. Pas kal-problem serioz. Pas kal-problem serioz. Pas kal-problem serioz. Pas kal-problem serioz. Pas kal-imit të Roseolës,fëmijaimit të Roseolës,fëmijaimit të Roseolës,fëmijaimit të Roseolës,fëmijaimit të Roseolës,fëmijapërfiton imunitet tëpërfiton imunitet tëpërfiton imunitet tëpërfiton imunitet tëpërfiton imunitet tëpërhershëm.përhershëm.përhershëm.përhershëm.përhershëm.

KujtesëDikur fëmijëve metemperturë të lartë ibëheshin banja me ujë tëftohet. Sot kjo teknikë nukkëshillohet nga mjekët.Nënveprimin e ujit të ftohtë,enët e gjakut nën lëkurëngushtohen shumë

INFEKSIONI

Komplikimete mundshmetë roseolës

rënë, fëmijët janë më të pr-irur të pijnë lëngje. Përfoshnjet, qumështi i gjiritështë ushqimi më i mirë. Dikur fëmijëve me

temperturë të lartëibëheshin banja me ujë tëftohet. Sot kjo teknikë nukkëshillohet nga mje-kët.Nën veprimin e ujit tëftohtë, enët e gjakut nën-lëkurë ngushtohen shumë.Kjo pengohen humbjen enxehtësisë e cila mbetet e‘’mbërthyer’’ në shtresat ethella të trupit. Fëmijamund të përkeqësohet.

Sigurohuni që ajri në dhoëtë qarkullojë vazhdimishtduke hapur për një kohë tëshkurtër dritaret. Shikoni për shenja të

dehidrimit!Çdolloj temperature e

lartë e shkaktuar ngandonje sëmundje mund tëkontribojë në shfaqjen edehidrimit.(Uljen e sasisësë lëngjeve në trup). Ethetmund të shkaktojnë djer-sitje si dhe në të njëjtënkohë një gjendje tëpërgjithshme irrituese tekfëmijët duke bërë që ata të

mos konsumojnë shumëujë. Dehidrimi ndodh mëshpejt në rastet kur njëfëmijë ka të vjella apo di-arre. Inkurajoni fëmijën tëpijë sa më shumë lëngjenëse ai ka ethe. Shenjat edehidrimit përfshijnë: gojëe thatë, sy të zhytyr pa lotë,gjendje përgjumjeje që pro-gredon gjithmonë e më keq.

Shëndeti oral

Pështyma: 7 fakte që nuk dinit për tëAjo kryen shumë funksione:Ajo kryen shumë funksione:Ajo kryen shumë funksione:Ajo kryen shumë funksione:Ajo kryen shumë funksione:Pështyma ruan dhëmbët nga hum-

bja e kripërave minerale të rëndë-sishme të tilla si kalciumi . Kalciumishpërbëhet dhe ruhet në pështymë përtë zëvendësuar kalciumin e humbur.Ushqimi nuk do të shijonte aq mirë papraninë e pështymës . Ajo ndihmon nëstimulimin e qepëzave të shijes qëndodhen në gjuhë. Mbrojtësit natyralëdhe dizinfektantët në përshtymëmbajnë bakteret dhe viruset nën kon-trroll kështu që s`mund të hyjnë në or-ganizëm. Pështyma mban të njoma in-det e buta të gojës duke na dhënë njëndjenjë komforti kur bisedojmë osemarrim frymë. Gjate të folurit , gojajone thahet. Nje gojë e thatë ështëtregues që trupi ynë ka nevojë për

ERKLIDA SULA, STOMATOLOGE lëngje. Pështyma lehtëson përcjelljene ushqimit. Pështyma luan rolin e lub-rifikuesit në gojë. Ajo fillon tretjen eushqimeve , pra fillimin e procesit tëushqyerjes. Pas shumicës së vaktevedhe ushqimeve , pllaka bakteriale prod-hon acide që janë të dëmshme përdhëmbët dhe gingivat. Pështyma përm-ban substancë natyrale që neutrali-zojnë acidet. Kur nuk neutralizohennga përshtyma , efekti i acideve mbidhëmbë fuqizohet dhe çon në humbjene kalciumit dhe krijimin e kaviteteve.Një mënyrë e prevenimit të kariesitështë larja e dhëmbëve me pasta tëflourizuara të paktën 2 herë në ditë.Kur dhëmbët lahen, pastrohen ngambeturinat ushqimore, stimulohetfluksi i pështymës dhe sigurohet njësasi e vogël fluori që ndihmon nëforcimin e dhëmbëve

Si mund të stimulohet ndrysheSi mund të stimulohet ndrysheSi mund të stimulohet ndrysheSi mund të stimulohet ndrysheSi mund të stimulohet ndryshe

fluksi fluksi fluksi fluksi fluksi iiiii pështymës me qëllim që të pështymës me qëllim që të pështymës me qëllim që të pështymës me qëllim që të pështymës me qëllim që tëmbajmë një gojë të shëndetshmembajmë një gojë të shëndetshmembajmë një gojë të shëndetshmembajmë një gojë të shëndetshmembajmë një gojë të shëndetshme?????

Pështyma kryen një sëre gjërashtë rëndësishme në gojën tuaj , kështuqë është e rëndësishme që të kihet njësasi e mjaftueshme e këtij fluidi pro-tektiv në kohën që ai nevojitet mëshumë. Shumë barna që të rrituritmarrin për probleme shëndetësore ,cojnë në ndjesinë e tharjes së gojës.Nëse stimulohet fluksi i pështymësnëpërmjet përdorimit të camcakëzitata ndjehen mirë. Mbani mend, pasngrënies , nëse nuk keni mundësi tëlani dhëmbët përdorni camcakizin.Goja është një kavitet shumë irëndësishëm. Pa të nuk mund tëflasim ose të shijojmë, të hamë, mad-je dhe të buzeqeshim. Kështu që ësh-të e rëndësishme të tregojmë kujdessa më të madh për të dhe për tëgjitha pjesët përbërëse .

Page 5: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

1717171717E enjte, 16 shkurt 2012W W W . S H Q I P T A R J A . C O MA SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

SË FUNDMI Strategji mjekimiështë edhe zëvendësimi i organitmashkullor me protezë

Shëndeti seksual

Impotenca, vetëm 2 në 10meshkuj kërkojnë trajtim

Stili i shëndetshëm i jetesës ul ndjeshëm riskun e sëmundjes

Impotenca (disfunksioni erektil) është njëproblem i zakonshëm

në meshkuj dhe karakter-izohet nga paaftësia e qën-drueshme për të mbajturereksionin e mjaftueshëmpër marrdhënie seksualeose nga paaftësia për tëejakuluar. Në disa raste,nga të dy këta faktorë. Kyproblem mund të variojënga paaftësia e pjesshme-arrin vetëm ereksione tëshkurtra, deri në paaftës-inë totale për të paturereksion dhe ejakulimnormal! Risku i impo-tencës rritet me moshën.Ai është katër herë më ishpeshtë në meshkujt 60-vjeçarë sesa në ata 40-vjeçarë! Duket se edukimiluan një rol të veçantë,ndoshta prej vetë-dijshmërisë së individëvepër një stil të shëndet-shëm jetese apo përnevojshmërinë e aktivi-tetit fizik, i cili ul ndje-shëm këtë risk.

Diagnoza e disfunk-sionit erektil vendoset nëmeshkuj, të cilëve iu ësh-të përsëritur paaftësia përtë arritur dhe/ose mbajturereksionin e për pasojë

moskryerjen e mar-rdhënieve seksuale tëkënaqshme për të paktën3 muajt e funditSKEMA E TRAJTIMIT

1. Bashkëpunoni me1. Bashkëpunoni me1. Bashkëpunoni me1. Bashkëpunoni me1. Bashkëpunoni memjekun tuajmjekun tuajmjekun tuajmjekun tuajmjekun tuaj

Medikamentet që mer-rni për sëmundje të tjeraekzistuese mund të influ-encojnë në performancëntuaj seksuale.

2. Stili i jetesës2. Stili i jetesës2. Stili i jetesës2. Stili i jetesës2. Stili i jetesësDuket që ka një rol

shumë të rëndësishëm nëparandalimin e disfunk-sionit erektil. Lënia e du-

hanit dhe aktiviteti fizik ivazhdueshëm duket qëpërmirësojnë dukshëmgjendjen.

3. Disa nga skemat e3. Disa nga skemat e3. Disa nga skemat e3. Disa nga skemat e3. Disa nga skemat etrajtimittrajtimittrajtimittrajtimittrajtimit

Përfshijnë futjen e

SHKAQET E MUNDSHMETË IMPOTENCËS SEKSUALE:

Alkoolizmi

Depresioni

Diabeti (tip 1 dhe 2)

Hipertensioni

Pamjaftueshmëria e veshkave

Kanceri i prostatës

Skleroza multiple

Duhanpirja

Ateroskleroza

Dëmtime ose ndërhyrjet kirurgjikale ( në pe-nis, shtyllën kurrizore, prostatë dhe pelvis)Medikamentet

Psikoterapiakëshillohet shumëduke patur parasyshedhe implikimetpsiko-sociale qëparaqet kjosëmundje.

medikamenteve në ureternë formën e suposteve, in-jektimin e tyre drejtpërdrejtnë organin mashkullor apopërdorimin e pompave mevakum. Së fundmi, strategjimjekimi është edhe zëv-

endësimi i organit mash-kullor me protezë.

4.Psikoterapia4.Psikoterapia4.Psikoterapia4.Psikoterapia4.PsikoterapiaKëshillohet shumë duke

patur parasysh edhe im-plikimet psiko-sociale qëparaqet kjo sëmundje.

E vërteta mbi meshkujt

Mite të thyera mbi impotencën seksualeNjë numër i madh shoqërish prim

itive besonin se viriliteti mash-kullor ishte i lidhur ngushtë me fu-qinë, pasurinë dhe dominimin. Kësh-tuqë nuk është e habitshme që nëkultura të caktuara të mendohet seimpotenca është mungesë e thelbittë jetës. Burrëria dhe “aftësia për tëperformuar” janë të lidhura ngushtëkështuqë shpesh herë impotenca per-ceptohet si ‘’mungesë burrërie’’ forc-uar pasojat psikologjike të një kon-firmimi të tillë.

Pavarsisht faktit se në vitet e fun-dit të shekullit të 20-të u bënë ndry-shime thelbësore mbi rolet gjinore,etnike, ekonomike, sociale, kultur-ore, seksualiteti dhe impotencamashkullore janë ende çështje qëmbartin tabu brenda tyre. Impoten-ca mashkullore ( disfunksioni erek-til) është një nga shkaqet më tëshpeshta të çrregullimeve seksualemashkullore dhe shifrat tregojnë seprek rreth 150 milion meshkuj nëgjithë botën. Miti 1 - “ Meshkujt e vërtetë “Miti 1 - “ Meshkujt e vërtetë “Miti 1 - “ Meshkujt e vërtetë “Miti 1 - “ Meshkujt e vërtetë “Miti 1 - “ Meshkujt e vërtetë “

nuk bëhen impotentnuk bëhen impotentnuk bëhen impotentnuk bëhen impotentnuk bëhen impotentTë gjithë meshkujt, mbi 30 vjeç, e

përjetojnë impotencën të paktën njëherë në jetën e tyre. Statistikishtnumërohen 150 milion pacientë, porshifrat mund të jenë akoma më të lar-ta. Vetëm 2 në 10 meshkuj kërkojnëtrajtim për problemet me impotencën. Miti 2 – Impotenca “origjino-Miti 2 – Impotenca “origjino-Miti 2 – Impotenca “origjino-Miti 2 – Impotenca “origjino-Miti 2 – Impotenca “origjino-

het në mendje”het në mendje”het në mendje”het në mendje”het në mendje”Më pak se 20% e impotencës mash-

kullore ka si shkaqe primare atopsikologjike. Pjesa më e madhe e tyrekanë një sëmundje fizike ekzistuese sidiabeti, sëmundje të zemrës, tension ilartë apo kancer të prostatës. Stresi,ankthi dhe ulja e vetëvlerësimit janëfaktorë psikologjikë sekondarë të cilëtshfaqen kur impotenca mbetet e padi-agnostikuar ose e patrajtuar. Miti 3 –Impotenca si procesMiti 3 –Impotenca si procesMiti 3 –Impotenca si procesMiti 3 –Impotenca si procesMiti 3 –Impotenca si proces

natyral i plakjesnatyral i plakjesnatyral i plakjesnatyral i plakjesnatyral i plakjesMegjithëse është evidente që

risku i impotencës rritet me moshën,kjo përforcohet edhe nga shtimi isëmundjevetë ndryshmë fizike.Medikamentet e përdorura në diabet

apo sëmundjet e zemrës shkaktojnëshpesh çrregullime në funksioniminseksual deri në impotencë. Procesi inatyrshëm i plakjes, në mungesë tësëmundjeve të tjera, nuk shkaktonimpotencë. Miti 4 – Nuk ka trajtim përMiti 4 – Nuk ka trajtim përMiti 4 – Nuk ka trajtim përMiti 4 – Nuk ka trajtim përMiti 4 – Nuk ka trajtim për

impotencënimpotencënimpotencënimpotencënimpotencënMegjithëse shkenca mjekësore

nuk ka gjetur një trajtim të qën-drueshëm për impotencën, ka njësërë terapish efektive. Medikamentesi Viagra kanë revolucianizuar tra-jtimin e impotencës, por jo të gjithapilulat ‘’blu’’ funksionojnë për këdo.Trajtime të tjera të sigurta dhe efek-tive përfshijnë pompat me vakum,injeksione direkte në organine mash-kullor apo implantet penile. Miti 5 – Impotenca është prob-Miti 5 – Impotenca është prob-Miti 5 – Impotenca është prob-Miti 5 – Impotenca është prob-Miti 5 – Impotenca është prob-

lem vetëm i meshkujvelem vetëm i meshkujvelem vetëm i meshkujvelem vetëm i meshkujvelem vetëm i meshkujveTë dy partnerët në marrdhënie

mund të kalojnë problem kur impo-tenca nuk trajtohet. Shpesh dështi-mi në komunikim dhe mohimi i prob-lemit çojnë në depression, ankth dhemungesë të vetë vlerësimit për të dy

partnerët. Tendenca për të evituarkontaktet seksuale mund të bëjë qëpartnerët të ndjehen jo tërheqës dhetë padëshiruar. Miti 6 – Impotenca është Miti 6 – Impotenca është Miti 6 – Impotenca është Miti 6 – Impotenca është Miti 6 – Impotenca është temëtemëtemëtemëtemë

e sikletshme për te sikletshme për te sikletshme për te sikletshme për te sikletshme për tuuuuu diskutuardiskutuardiskutuardiskutuardiskutuarNjë numër i madh meshkujsh e

kanë shumë të vështirë të diskutojnëproblemet me të afërmit apo miqtë etyre, veçanërisht kur bëhet fjalë përimpotencën. Impotenca shpeshmund të jetë simptomë e një sëmund-jeje primare kryesore dhe nëse nuktrajtohet apo merren masa, ajo nukvet-shërohet. Prandaj duhet kërkuarkëshillim mjekësor sa më shpejt. Miti 7 – Meshkujt i dinë tëMiti 7 – Meshkujt i dinë tëMiti 7 – Meshkujt i dinë tëMiti 7 – Meshkujt i dinë tëMiti 7 – Meshkujt i dinë të

gjitha për seksingjitha për seksingjitha për seksingjitha për seksingjitha për seksinImazhet mediatike të meshkujve

virilë nuk bëjnë gjë tjetër veçsa kon-fuzojnë akoma më tepër meshkujt qënuk dinë “bazat” e mardhënies sek-suale. Të folurit me specialistin dot’i sqaronte shumë shpejt keqkup-timet dhe do t’i zgjidhte problemet eardhura nga mungesa e njohurive.

Page 6: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

1818181818 E enjte, 16 shkurt 2012 A SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICUW W W . S H Q I P T A R J A . C O M

IRISINA u prodhua në sasi të madhe nëgjakun e minjve, po ashtu edhe në gjakun enjerëzve gjatë ushtrimeve fizike

Jeto shëndetshëm

Obeziteti: Gjendet“depozita” sekrete

e indit dhjamor!

Kërkuesit e Universitetit Politeknik tëdrejtuara nga Saver-

io Cinti kanë zbuluar që qel-izat endoteliale janë “depozi-tat” e qelizave burimore të in-dit dhjamor. Ky është njëkërkim i cili ka zgjatur përvite me rradhë dhe që i hapdyert terapive të reja kundërobezitetit, diabetit dheaterosklerozës.

“Kemi identifikuar qelizënprej së cilës merr origjinënadipociti ( qeliza dhjamore),ndërsa deri më sot ishim nëerrësirë të plotë mbi origjinëne tyre” , thotë Saverio Cinti.Qelizat burimore të indit dh-jamor kanë një rëndësi

shumë të madhe “karakteri-zohen nga aftësi rigjeneruesetë larta”. E reja është se taninjihet prejardhja e tyre, faktky që na e bën më të thjeshtëtë kuptojmë mekanizmin adr-energjik nëpërmjet të cilit, istimuluar nga i ftohti, indi ibardhë adipoz transformohet

në kaf. Te kafshët, në fakt kurtemperatura ulet, qelizat ebardha kthehen në kafe për t’imbrojtur ato nga obeziteti dhediabeti. “Është dhe një e retjetër- shton Cinti- që hapfusha të reja interesante: zbu-limi i një hormoni : Irisina- iprodhur nga muskujt i cili

gjatë aktiviteteve fizike hynnë qarkullimin e gjakut dheka një ndikim të madh trans-formues mbi qelizat dh-jamore”. Objektivi është tëkuptojmë mekanizmat mole-kulare thelbësore për të luftu-ar obezitetin. Kjo do të lehtë-sojë studimin e elasticitetit të

IRISINA

Hormoni ianti-obezitetit

KKKKKy hormon “aktivizoy hormon “aktivizoy hormon “aktivizoy hormon “aktivizoy hormon “aktivizohet” nga aktivitetihet” nga aktivitetihet” nga aktivitetihet” nga aktivitetihet” nga aktiviteti

fizik dhe duket se do jetëfizik dhe duket se do jetëfizik dhe duket se do jetëfizik dhe duket se do jetëfizik dhe duket se do jetëarma e re kundër obezi-arma e re kundër obezi-arma e re kundër obezi-arma e re kundër obezi-arma e re kundër obezi-tetit. tetit. tetit. tetit. tetit. Ai arrin të trans-Ai arrin të trans-Ai arrin të trans-Ai arrin të trans-Ai arrin të trans-formojë indin dhjamor tëformojë indin dhjamor tëformojë indin dhjamor tëformojë indin dhjamor tëformojë indin dhjamor tëbardhë që grumbullonbardhë që grumbullonbardhë që grumbullonbardhë që grumbullonbardhë që grumbullonyndyrën, në ind dhjamoryndyrën, në ind dhjamoryndyrën, në ind dhjamoryndyrën, në ind dhjamoryndyrën, në ind dhjamorkaf, që e djeg atë. Horkaf, që e djeg atë. Horkaf, që e djeg atë. Horkaf, që e djeg atë. Horkaf, që e djeg atë. Hor-----moni i quajtur Irisinë, umoni i quajtur Irisinë, umoni i quajtur Irisinë, umoni i quajtur Irisinë, umoni i quajtur Irisinë, uprodhua në sasi të mad-prodhua në sasi të mad-prodhua në sasi të mad-prodhua në sasi të mad-prodhua në sasi të mad-he në gjakun e minjve,he në gjakun e minjve,he në gjakun e minjve,he në gjakun e minjve,he në gjakun e minjve,po ashtu edhe në gjakunpo ashtu edhe në gjakunpo ashtu edhe në gjakunpo ashtu edhe në gjakunpo ashtu edhe në gjakune njerëzve gjatë ushtri-e njerëzve gjatë ushtri-e njerëzve gjatë ushtri-e njerëzve gjatë ushtri-e njerëzve gjatë ushtri-meve fizike. Prania e tijmeve fizike. Prania e tijmeve fizike. Prania e tijmeve fizike. Prania e tijmeve fizike. Prania e tijështë një garanci për njëështë një garanci për njëështë një garanci për njëështë një garanci për njëështë një garanci për njëkonsum më të madh en-konsum më të madh en-konsum më të madh en-konsum më të madh en-konsum më të madh en-ergjitik dhe duket se kaergjitik dhe duket se kaergjitik dhe duket se kaergjitik dhe duket se kaergjitik dhe duket se kanjë efekt pozitiv sinjë efekt pozitiv sinjë efekt pozitiv sinjë efekt pozitiv sinjë efekt pozitiv sikundër obezitetit, ashtukundër obezitetit, ashtukundër obezitetit, ashtukundër obezitetit, ashtukundër obezitetit, ashtuedhe në favor të ekuilib-edhe në favor të ekuilib-edhe në favor të ekuilib-edhe në favor të ekuilib-edhe në favor të ekuilib-rit të glukozës. Kërkues-rit të glukozës. Kërkues-rit të glukozës. Kërkues-rit të glukozës. Kërkues-rit të glukozës. Kërkues-it e injektuan hormoninit e injektuan hormoninit e injektuan hormoninit e injektuan hormoninit e injektuan hormonintek minjtë, duke futurtek minjtë, duke futurtek minjtë, duke futurtek minjtë, duke futurtek minjtë, duke futurproteinën e prodhuarproteinën e prodhuarproteinën e prodhuarproteinën e prodhuarproteinën e prodhuarnga muskuli, brenda njënga muskuli, brenda njënga muskuli, brenda njënga muskuli, brenda njënga muskuli, brenda njëvirusi të dobësuarvirusi të dobësuarvirusi të dobësuarvirusi të dobësuarvirusi të dobësuar. I. I. I. I. Itransportuar në këtëtransportuar në këtëtransportuar në këtëtransportuar në këtëtransportuar në këtëmënyrë hormoni pro-mënyrë hormoni pro-mënyrë hormoni pro-mënyrë hormoni pro-mënyrë hormoni pro-vokoi shvokoi shvokoi shvokoi shvokoi shndërrimin e inditndërrimin e inditndërrimin e inditndërrimin e inditndërrimin e inditdhjamor të bardhë. “Prejdhjamor të bardhë. “Prejdhjamor të bardhë. “Prejdhjamor të bardhë. “Prejdhjamor të bardhë. “Prejshumë vitesh kërkonimshumë vitesh kërkonimshumë vitesh kërkonimshumë vitesh kërkonimshumë vitesh kërkonimtë dinim si ndodhte kytë dinim si ndodhte kytë dinim si ndodhte kytë dinim si ndodhte kytë dinim si ndodhte kyshndërrim – thotë Cinti-shndërrim – thotë Cinti-shndërrim – thotë Cinti-shndërrim – thotë Cinti-shndërrim – thotë Cinti-tani dimë se çelësi ështëtani dimë se çelësi ështëtani dimë se çelësi ështëtani dimë se çelësi ështëtani dimë se çelësi ështënë proteinën e hormonitnë proteinën e hormonitnë proteinën e hormonitnë proteinën e hormonitnë proteinën e hormonitanti-obezitet”. Sigurishtanti-obezitet”. Sigurishtanti-obezitet”. Sigurishtanti-obezitet”. Sigurishtanti-obezitet”. Sigurishtqë ky test i bërë mbi min-që ky test i bërë mbi min-që ky test i bërë mbi min-që ky test i bërë mbi min-që ky test i bërë mbi min-jtë do të ndiqet ngajtë do të ndiqet ngajtë do të ndiqet ngajtë do të ndiqet ngajtë do të ndiqet ngashumë të tjerë deri sa tëshumë të tjerë deri sa tëshumë të tjerë deri sa tëshumë të tjerë deri sa tëshumë të tjerë deri sa tëarrijë të eksperimentohetarrijë të eksperimentohetarrijë të eksperimentohetarrijë të eksperimentohetarrijë të eksperimentohette njeriu’te njeriu’te njeriu’te njeriu’te njeriu’’’’’’

Alkooli, vrasësi i duruar

Efektet dhe këshilla mbi konsumimin e tij

Kërkohet mekanizmi për luftimin e obezitetit

indit dhjamor, se si ndodhriprogramimi i këtyre qelizavedhe kthimi i tyre nga tëbardha në kafe. Rimodelimi iprogramit të saj gjenetik, dotë thotë se mund të kontrol-lojmë elasticitetin e indeve përtë krijuar trajtime të rejamjekësore.

PIJET STANDARTENjë pije standarte përmban rreth

10 gram alkool të pastër. Hotelet,restorantet, baret e shërbejnë alk-oolin në gota me përmasa stan-darte. Gjithsesi, vera normalishtshërbehet në gota 140-200 ml. Njëgotë 200 ml vere përmban afërsishtdy pije standarte. Gotat e përdoru-ra në shtëpi gjithashtu nuk janë tëpërshtatshme për alkool sepsegjithmonë kemi tendencë tateprojmë me sasinë.KËSHILLA PËR TË EVITUAR EFEKTETNEGATIVE TË ALKOOLITHani mirë para se të konsumo-

ni alkoolMidis pijeve alkoolike, konsu-

moni shpesh ujë ose pije të tjera joalkoolikeUdhëto me transport të sigurtMos përzie alkoolin me drogëra

të tjeraNëse ke pirë, mos ndërmerr

aktivitete që mund të jenë të rrez-ikshme për jetën tënde (not, dhëniae makinës etj)ALKOOLI DHE SHTATZANIA

Studimet tregojnë se konsumi-mi i alkoolit gjatë shtatzanisë sjelldëmtime të zhvillimit të fetusitdhe ushqyerjes së fëmijës me gji.

Është e rekomandueshme që fem-rat që janë shtatzëna, planifikojnëtë ngelen ose ato që ushqejnë megji fëmijën, nuk duhet të kon-sumojnë asnjë masë alkoolike.ALKOOLI DHE PERSONAT NËN 18VJEÇ

Ka shumë arsye pse njerëzit nën18 vjeç nuk duhet të konsumojnëalkool. Pirja e hershme e alkoolitrrit mundësinë e varësisë, dëmtonzhvillimin e trurit dhe shfaqjen eefekteve të padëshiruara të alkoolitnë moshë të madhe.ALKOOLI DHE DROGAT E TJERA

Alkooli mund të jetë shumë irrezikshëm kur merret bashkë medroga dhe medikamente. Ai gjith-ashtu zmadhon efektet e pilulaveqë merren për gjumë (si, Serepax,Valium, Mogadon), kanabis, qetë-suesve të fortë, të disa antipsiko-tikëve dhe antidepresantëve. Efek-tet mund të jenë të paparash-ikuara kur ai kombinohet me stim-ulantë si kafeina, barna për tëftohtin, pilula për dobësim dhe am-fetamina. Kontraceptivët oral oseterapia zëvendësuese me estrogjenndikohen, gjithashtu, nga efektete alkoolit.EFEKTET AFATSHKURTRA

Alkooli jep efektet e tij në tru qënë 5 minutat e para të konsumim-it. Pirja e shpejtë e pijeve të ndry-shme çon në një PAG të lartë sepsetrupi ynë mund të asimilojë mesa-tarisht një pije standarte në orë.Efektet e alkoolit varen nga njënumër faktorësh i caktuar që përf-shijnë: Llojin dhe sasinë e alkoolit të

konsumuarMoshën, peshën dhe gjininëUshqimi në stomakEksperiencë në pirjen e alk

oolit

Metabolizmin Shendetin mendorGjendje të tjera shëndetësore

që përkeqësohen nga pirja ealkoolit

EFEKTET AFATGJATA Çdo vit rreth 3000 persona

vdesin si pasojë e alkoolit dherreth 100000 të tjerë hospital izohen prej tij. Efektet afatgjata nga tepria e alkoolit japin:Dëmtime të zemrës Presion i lartë i gjakut Sëmundje të mëlçisëKancer të sistemit digjestiv Sëmundje të tjera të sistemit

digjestiv (psh ulcër) Impotencë seksuale dhe ulje

të fertilitetitRritje të riskut për kancer gji

riÇrregullime të gjumitNdryshime të humorit dhe

personalitetit Probleme të përqëndrimit

dhe memorjesNdryshime të mënyrës së ush

qyerjes Përveç problemeve shëndetë

sore, alkooli prek gjithashtulidhjet, financat, punën,familjen etj

KujtesëIndi dhjamor është dy llojësh, i bardhë dhe kaf. Indi dhjamor ibardhë përbën 20% të masës trupore në meshkuj dhe 25%në femra. Funksionet e ti janë: izolimi i nxehtësisë (ruajtja etemperaturës trupore), mbrojtje mekanike dhe shërben siburim energjie! Indi dhjamor kaf ndodhet me shumicë nëfoshnjet e sapo lindura dhe në kafshët që vegjetojnë. Kafunksion kryesor prodhimin e nxehtësisë gjatë muajve tëftohta të dimrit në pothuajse të gjithë gjitarët.

A E DIJE SE?

1. Alkooli është një frenues isistemit nervor qëndror,megjithëse në sasi të vogla aimund të shkaktojë efektestimuluese2. Përbërësi kryesor psikoaktiv nëpijet alkoolike është alkooli etilik,që prodhohet nëpërmjëtfermentimit të sheqerit ngamajaja.3. Pijet alkoolike ndryshojnë përnga përmbajtja e alkoolit në topër shembull birra përmban 1-9%alkool, vera 10-15% ndërsa pijetalkoolike të përziera 30-35%.

ERALDA ASLLANAJ

Page 7: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

1919191919E enjte, 16 shkurt 2012W W W . S H Q I P T A R J A . C O MA SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

SHMANGIA e këtyre gabimeve tëhasura në praktikën e përditshme i sollinjë frymë të re shërbimit shëndetësor

Histori mjekësore

Historia e mjekësisë ndër vite

Të reja nga mjekësia

Vaksinat skema e re 2012Vaksinat janë shumë të rëndë-

sishme për shëndetin e popullatëspasi ato parandalojnë shfaqjen esëmundjeve të ndryshme. Në varësiedhe të politikave shëndetësore tënjë vendi, të gjithë individët e popu-llatës duhet të bëjnë vaksinat edetyrueshme për kategorinë e tyrepasi në të kundërt, në një momenttë caktuar kohe, ata mund të kthe-hen në portatorë dhe burim infeksio-ni për pjesën tjetër të popullatës.VIRUSI HUMAN I PAPILOMËS

Vaksina e virusit human të papilo-mës nuk rekomandohet tani vetëmtek seksi femër. Duket se rekoman-dimet janë shtrirë në të dyja gjinitësidomos nga mosha 11vjeçare deri nëatë 21 vjeçare. Në raportet me part-nerë të së njëjtës gjini edhe tek mesh-kut, këshillohet që vaksina të bëhetedhe pas moshës 26 vjeçare.

HEPATITI BRekomandimet e reja për vaksinat

e virusit të hepatitit B përfshijnë tëgjithë ata individë të cilët janë diag-nostikuar me diabet përpara moshës60 vjeçare. Mendohet që midismoshës 23-59 vjeç këta individë kanënjë risk të lartë për të zhvilluar sim-ptomat e hepatit B si rezultat i uljessë forcave imunitare.DIFTERIA, TETANOZI DHE KOLLA EMIRË

Rekomandimet për këtë vaksinë

kanë të bëjnë me rritjen e mbrojtjesndaj Kollës së mirë. Mbrojtja e fëm-ijëve të mosha pedriatike realizohetme efektshmëri të lartë nga vaksni-mi i pjesëtarëve të familjes duke përf-shirë edhe ata mbi 65 vjeç. Ndy-shimet në skemat e reja përfshijnëimunizimin e nënave shtatzëna tëcilat mund të kalojnë në gjakun e fe-tusit të tyre antitrupat kundër mik-roorganizmit.GRIPI

Në rekomandimet e fundit, al-ergjia ndaj vezës nuk përbën më njëkundërindikim ndaj vaksinës së grip-it. Gjithsesi këta individë duhet tëvaksinohen vetëm me formën inak-tive të virusit pasi u studiua vetëmkjo formë. Çdo kush mbi 6 muajshduhet të vaksinohet kundër gripit,duke përfshirë këtu edhe punonjësite shëndetësisë.

Pas një arteriografieu vu re se fatmirë-sisht këmba e djathtëmund t'i shpëtonteamputimit për shkaktë gjendjes së saj mëtë mirë

Gabimi është diçka epashmangshme nëprofesionin e mjekut,

por e rëndësishme është tëmësojmë nga gabimet tona.Prandaj shmangia e këtyregabimeve të hasura në prak-tikën e përditshme i solli njëfrymë të re shërbimit shën-detësor e mbi të gjitha im-plikimeve ligjore të dëmti-meve të mundshme.NDIHMA E PARË NËTRAUMA

Në 1976, Jim Styner, njëkirurg ortoped, pati një ak-sident ajror së bashku mefamiljen që e shoqëronte.Gruaja e tij humbi jetën dhetre nga katër fëmijët e tijpatën dëmtime të rënda. Atanuk morën kujdesin e ne-vojshëm në spital çka shër-beu si shtysë për Dr. JimStyner që të zhvillonte më tejkujdesin primar në pacientëte politraumatizuar në orën eparë pas aksidentit, quajturedhe ndryshe ''ora e artë''.Kjotragjedi familjare që i ndodhidhe gabimet mjekësore tëcilat e ndoqën atë, ndry-shuan standartin e kujdesitnë aksidentet traumatike.MONITORIMI GJATËANESTEZISË

Xhuli ishte 39 vjeç kur uparaqit në spital për një ndër-jyrje kirurgjikale që konsis-tonte në heqjne e mitrës. Ajovdiq në sallën e operacionit.Autopsia tregoi që anestez-istët kishin vendosur nëmënyrë të gabuar tubin eanestezisë në ezofag, dhe jonë trake siç duhet të ndodhtenormalisht. Nga kjo ngjarjemori zhvillim përsosmëria eteknikave të monitorimit tëdioksidit të karbonit gjatëanestezisë. Përdorimi i këty-re standarteve të reja e kareduktuar mjaft përqindjen edëmtimeve të trurit si pasojëe mungesës së oksigjenitduke e çuar raportin e ngjar-jeve të padëshiruara gjatëanestezisë nga 1/10000 në 1/200000, në më pak se 2 viteMONITORIMI I RRAHJEVEFETALE

Edi dhe Sandra prisninlindjen e femijës së tyre tëparë. Lindja e Sandrës ishtee gjatë kështu që mjekët ob-stetër vendosën t'i jepnin asajOksitocinë-një medikamentpër tërritur kontraksionetmuskulare në mënyrë qëlindja të shpejtohej. Për fat tëkeq administrimi i kësaj sub-stance çoi në një dëmtim tëfoshnjës që do të lindte. Paskësaj ngjarjeje, monitorimi ikontraksioneve të mitrës dheritmit të zemrës tek fetusiende i palindur përbën njënga standartet mjekësore nëparandalimin e situateve të

emergjencës gjatë aktit tëlindjes. Monitorimi elektron-ik i rrahjeve fetale fillimishtështë aplikuar në 1960 dhe qëprej asaj kohe ka patur njëpërdorim të gjërë.AMPUTIMI I GJYMTYRËS SËGABUAR

Aleksi pati një përplasjeme makinë nga ku theu tëdyja këmëbët e tij. Pas njëarteriografie u vu re se fat-mirësisht këmba e djathtëmund t'i shpëtonte amputim-it për shkak të gjendjes së sajmë të mirë. Tekniku në de-partamentin e radiografisë

bëri një ngatërrim të filmavedhe kirurgu ortoped amputoikëmbën e gabuar. Pas kësajngjarjeje u hartuan pro-tokolle të caktuara në të cil-in përfshiheshin markimipara kirurgjisë i gjymtyrëspër t'u amputuar, pjesëmar-rjen e pacientit në këtëproces dhe rikontrollin për-para operacionit.NUMËRIMI I FASHAVE

Tomi ishte 12 vjeç kur uparaqit ne spitalin pediatrikme dhimbje të forta tëbarkut. Tre dite pas një op-

eracioni për heqjen e ap-endesitit, ai ankoi për njëtemperaturë shumë të lartë.Një javë më pas, ai iu nënsh-trua një ndërhyrjeje tjetërkirrugjikale ku u zbulua pra-nia e një fashe të harruarbrenda barkut të tij.Numërimi i fashave apo pec-etave sterile si dhe i instru-menteve pas një procedurekirurgjikale është dickashumë e rëndësishme. Stafii infermierëve duhet t'i nën-shtrohet një trajnimi tëmirëfilltë për të shmangurkëto lloj pakujdesish.

ALERGJITËMEDIKAMENTOZE

Beti, 15 vjeç, teksamjekohej për një infeksionpati një reaksion alergjiknga penicilina që i kushtoiasaj humbjen e jetës. Asnjënga stafi mjekësor nuk epyeti atë më përpara nësekishte apo jo alergji të njo-hura nga penicilina. Sot,plotësimi i formularit mbialergjitë e njohura të njëpacienti, i kushtohet një ve-mendje e lartë. Kjo ka çuarnë parandalimin e mjaftrasteve fatale në ambjentet

spitalore.PËRDORIMI I KALIUMIT

Linda kishte problemegjatë tre mujorit të parë tështatzanisë. Ajo kishteshumë të vjella gjë që çoishpejt në një dehidrim tëtrupit me humbje të sasive tëmëdha të kaliumit. Për tëkorigjuar këtë, infermierja eurgjencës i injektoi një sasishumë më të madhe kaliumiduke bërë që pas një ore, Lin-da të humbte jetën. Adminis-trimi i kaliumit dhe minera-leve të tjera në spitale duhetbërë me një kujdes stëveçantë pasi pasojat mund tëjenë fatale. ULÇERA DEKUBITALE

Fredi ishte 72 vjec kurpati një aksident automovil-istik prej të cilit theu këm-bën. Pas mjekimit, ai udetyrua të qëndronte në spi-tal për javë të tëra pa lëvi-zur nga krevati. Si rrjedhimai zhvilloi ulçera të rënda nërregjionin e të prapmeve, tëquajtura ndryshe ulçera de-kubitale. Infermierët nuk endihmuan të lëvizte dhe sirrjedhim mjekët u detyruant'ia amputonin të gjithëkëmëbn. Tani ekzistojnë pro-tokolle të gjera mbi paran-dalimin e ulçerave dekubit-ale në pacientët e imobili-zuar si pasojë e sëmundjevetë ndryshme. Stafi inferm-ieristik është trajnuar për tëndihmuar pacientët tëlëvizin çdo dy orë si dhe përtë marrë të gjitha masat etjera të sigurisë si psh. ndry-shimi çarçafëve, aplikimi ipomadave të ndryshme etj.Në pavione të caktuar janëkontraktuar edhe fizioter-paistë të cilët ndihmojnë pa-cientët të lëvizin.

Gabimet mjekësoreqë bënë revolucion

ALBA KUQI

Page 8: Suplementi Mjekesor "Almedicus"

2020202020 E enjte, 16 shkurt 2012 A SSUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICUW W W . S H Q I P T A R J A . C O M

ALTIN STAFA mjeku i suksesshëm shqiptarnë Itali sjell në Tiranë personalitete tënjohura të mjekësisë evropiane

profil

Në kufijtë e dytokave, rrënjët dhe degët

Altin Stafa është njënga ata të rinj që pasviteve 90’ vendosën të

ndërtonin të ardhmen e tyrejashtë Shqipërisë. Pas njëpëriudhe dy vjeçare nëFakultetin e Mjekësisë, nëTiranë, Altini vendos të rifil-lojë studimet për mjekësi nëUniversitetin e Bolonjës nëvitin 1996. Ai shprehet sedëshira për të ndërtuar njëtë ardhme profesionale në njëkontekst universitar të njëniveli të lartë ndërkombëtarsi dhe në të njëjtën kohënevojshmëria për t’i shpëtu-ar pasojave të një sistemi so-cial në ekuilibër të brishtë(pak muaj më vonë erdhi ’97shqiptare), përforcuan idenëpër t’u larguar nga vendlind-ja e tij.

‘’I lindur në mes të viteve’70, e konsideroj veten mefat : si pothuajse gjithë breziim, kalova fëmijëri të qetë etë mbrojtur. Në fillim të ado-leshencës, në fillim të viteve‘90, rebelimi fiziologjik per-sonal i përkoi rebelimit his-torik të një populli të tërë…Arratisja nga kaosi brendadhe jashtë vetes, nuk ishtevetëm një dëshirë fiziologjikedhe psikologjike adoleshen-ciale, ishte edhe dimensionidominant i shoqërisë sh-qiptare të atëhershme.

Bota e re universitare në“Alma mater” të Bolonjës ushartua natyrshëm mbi trun-gun e vjetër, trung i bazuarmbi një arsimim të rregullt.

Ishte i natyrshëm përbal-limi me arketipin “albanese”të ndërtuar me aq ngulm ngamediat bazuar mbi eksperi-encën e bashkatdhetarëve, tëcilët jetonin (apo pësonin)ndryshe over-dozën e lirisë sëdhunshme shqiptare…

Antidoti (kundërhelmi) iksenofobisë, gjeneruar ngashembujt e kriminalitetit sh-qiptar, ishte natyrisht ambi-enti kulturor. Universitetimë i vjetër i botës perëndi-more, si çdo universitet tjetërmë pas, kishte gjeneruar qënë vitin 1088 atë që më pasu pagëzua me termin shik« melting pot », ambienti kuelementi etnikisht i ndry-shëm është pjesë e normës.Dhe nuk ishim as të parët :përpara studentëve « të ar-

ratisur » nga Shqipëria nëvitet ’90, atje kishin qenë tëtjerë studentë shqiptarë nëvitet ‘30. E akoma më parë,në mesjeten e hershme tëBolonjës kishte lënë gjurmëedhe “Collegium Illyricum Al-mae Matris”

DrDrDrDrDr. Stafa, pas kaq vitesh. Stafa, pas kaq vitesh. Stafa, pas kaq vitesh. Stafa, pas kaq vitesh. Stafa, pas kaq viteshktheheni në Shqipëri tashmëktheheni në Shqipëri tashmëktheheni në Shqipëri tashmëktheheni në Shqipëri tashmëktheheni në Shqipëri tashmëjo si student. Pse?jo si student. Pse?jo si student. Pse?jo si student. Pse?jo si student. Pse?

Ndodhem në Shqipëri përtë ndihmuar në organizimine një konference ndërko-mbëtare mbi Etikën mjekë-sore, aktivitet i InstitutitNdërkombëtar Alb-Shkencadhe i Seksionit të tij të Shken-cave Mjekësore. Kjo konfer-encë, e para e këtij niveli e or-ganizuar ndonjëherë në Sh-qipëri, sjell në Tiranë person-alitete të nivelit të lartëndërkombëtar nga fusha emjekësisë dhe jurisprudencësmjekësore, nga 7 vende tëbotës, të cilët do të diskutojnënë Shqipëri disa argumentedelikate të mjekësisë lidhurngushtë me etikën mjekësore.

Pse pikërisht ‘’Ethics inPse pikërisht ‘’Ethics inPse pikërisht ‘’Ethics inPse pikërisht ‘’Ethics inPse pikërisht ‘’Ethics inMedicine’Medicine’Medicine’Medicine’Medicine’’?’?’?’?’?

E vërteta etike e mjekësisëbotërore (jo vetem asaj sh-qipëtare) është zbuluar qëpara 2400 vjetësh, atëherë kurpër herë të parë dhe para çdoprofesioni tjetër, mjeku ndjeunevojën e një kodi auto-disi-pline: betimi i Hipokratit. Nje-riu i sëmurë si epiqendër emendimit dhe veprimit profe-sional, përpjekja e mjekut pert’a ndihmuar pacientin pa edëmtuar atë, respekti indërsjelltë mes kolegësh dhenevoja për të ruajtur dinjite-tin profesional. Janë këto“sekretet” që i mësohen stu-

dentit të mjekësisë në çdo uni-versitet te botës. I veshur mebluzën e bardhë, ai duhet tëjetë në gjendje të kurojë meprofesionalizëm dhimbjen epacientit dhe mbi të gjitha,kur të ndihet i pafuqishëmpara vuajtjes së pacientit, tëdijë ta respektojë dhe t’i japëasaj dinjitetin njerëzor që itakon. Në këtë këndvështrim,kjo konferencë nuk ka gjë tëre për të zbuluar. Dëshiron tëpërsërisë kumtin e lashtë. Por

gjithashtu kjo konferencëdëshiron edhe të diskutojë, mespecialistë të nivelit të lartëbotëror, situatat e reja me tëcilat po përballet mjekësiabashkëkohore të cilat gjener-ojnë pyetje të reja etike: trans-planti i organeve, përdorimi ienergjisë rrezatuese në mjekë-si (radiologji, radioterapi etj),përdorimi masiv i teknologjisënë raportin mjek-pacient, lim-iti etik i eksperimenteve dhekërkimeve shkencore, dilematetike në psikiatri dhe në hos-pitalizimin e forcuar e tësëmurëve mendor etj.

Kjo konferencë organizo-Kjo konferencë organizo-Kjo konferencë organizo-Kjo konferencë organizo-Kjo konferencë organizo-het me inisiativën e Insti-het me inisiativën e Insti-het me inisiativën e Insti-het me inisiativën e Insti-het me inisiativën e Insti-tutit Ndërkombëtar tutit Ndërkombëtar tutit Ndërkombëtar tutit Ndërkombëtar tutit Ndërkombëtar Alb-Sh-Alb-Sh-Alb-Sh-Alb-Sh-Alb-Sh-kenca, pjesëtar i të cilës jenikenca, pjesëtar i të cilës jenikenca, pjesëtar i të cilës jenikenca, pjesëtar i të cilës jenikenca, pjesëtar i të cilës jeniedhe ju. Diçka më shumëedhe ju. Diçka më shumëedhe ju. Diçka më shumëedhe ju. Diçka më shumëedhe ju. Diçka më shumërreth këtij institucioni.rreth këtij institucioni.rreth këtij institucioni.rreth këtij institucioni.rreth këtij institucioni.

Instituti NdërkombëtarAlb-Shkenca ka nisur aktivi-tetin e tij si një organizimvullnetar kryesisht online i

disa studiuesve shkencorë sh-qiptarë kudo nëpër botë.

Ai është Institucionndërkombëtar dhe mbarëko-mbëtar, aktualisht nga të pa-ktët shembuj të tillë nëarenën e shoqërisë civile sh-qip-folëse e që vazhdon tëmbështetet mbi baza vullne-tare dhe interdisiplinore.

Me 9 seksionet dhe 3 de-gët e saj gjeografike (Sh-qipëri, Kosovë, Maqedoni),instituti dëshiron jo vetëm tëndihmojë në forcimin elidhjeve profesionale mes ko-munitetit shkencor shqip-folës, por edhe të sjellë në sho-qërinë shqiptare kontributine vet bazuar në përvojën epasur të anëtarëve të saj nëinstitucionet shkencorendërkombëtare.

Ju i përkisni një brezi tëJu i përkisni një brezi tëJu i përkisni një brezi tëJu i përkisni një brezi tëJu i përkisni një brezi tëri të suksesshëm që zgjodhëtri të suksesshëm që zgjodhëtri të suksesshëm që zgjodhëtri të suksesshëm që zgjodhëtri të suksesshëm që zgjodhëttë ndërtonit karrierën tuajtë ndërtonit karrierën tuajtë ndërtonit karrierën tuajtë ndërtonit karrierën tuajtë ndërtonit karrierën tuajprofesionale në një vend tëprofesionale në një vend tëprofesionale në një vend tëprofesionale në një vend tëprofesionale në një vend tëhuaj, padyshim me një zh-huaj, padyshim me një zh-huaj, padyshim me një zh-huaj, padyshim me një zh-huaj, padyshim me një zh-villim të kahershëm të sh-villim të kahershëm të sh-villim të kahershëm të sh-villim të kahershëm të sh-villim të kahershëm të sh-kencave mjekësore. Sipaskencave mjekësore. Sipaskencave mjekësore. Sipaskencave mjekësore. Sipaskencave mjekësore. Sipasjush, çfarë i mungon mjekë-jush, çfarë i mungon mjekë-jush, çfarë i mungon mjekë-jush, çfarë i mungon mjekë-jush, çfarë i mungon mjekë-sisë shqiptare ? Po sistem-sisë shqiptare ? Po sistem-sisë shqiptare ? Po sistem-sisë shqiptare ? Po sistem-sisë shqiptare ? Po sistem-

in shëndetësor shqiptar si ein shëndetësor shqiptar si ein shëndetësor shqiptar si ein shëndetësor shqiptar si ein shëndetësor shqiptar si evlerësoni ?vlerësoni ?vlerësoni ?vlerësoni ?vlerësoni ?

Mjekësia shqiptare kanevojë të jetë e hapur dhe nëkomunikim të vazhdueshëmme kozmosin mjekësor botëror.Asnjë shkencë tjetër e aplikuarnuk e ka kaq të nevojshme samjekësia nevojën e komun-imimit dhe shkëmbimit të për-vojës. Prej vitesh, mjekësianuk është më një “one manshow”. Mjekësia monopolisteështë në dëm të pacientit. Sot,fryma e mjekësisë drejtohet nënjë multi-dimensionalitet drejtshkëmbimit të informacionitndërdisiplinor, teknologjisë di-agnostikuese në rritje dhe sh-këmbimit të aftësive kliniko-operative. Në këtë kontekst,përditësimi i njohurive nukështë më një luks apo detaj pro-fesional i sofistikuar.

Përditësimi është baza eprofesionit mjekësor. Kanalii komunikimit të vazh-dueshëm me kozmosin

botëror mjekësor është e vet-mja mënyrë për të ushtruarnë mënyrë dinjitoze këtë pro-fesion fisnik.

Do të më pëlqente që Sh-qipëria të kishte sa më shpe-jt një sistem shëndetësor tëqartë; i çfarëdo forme, por iqartë. Vetëm në këtë mënyrëbesoj se do të shmangeshinzonat gri që mund të krijohennë mardhëniet mjek-pacient.Tre altrenativat organizativejanë tashmë të njohura prejkohësh: sistemi publik, (nëformatin e sistemit shëndetë-sor kombëtar italian apo edhenë modelin britanik Bever-idge), sistemi privat (fee forservice, i aplikuar në SHBA)dhe forma e ndërmjetme emodelit gjerman Bismarck.

Ushtroj profesionin nëkuadrin e sistemit shëndetë-sor kombëtar italian dhe jami bindur në efikasitetin e tij,ashtu si në atë të të gjitha for-mave universale publike, kushëndeti konsiderohet një edrejtë themelore e qytetaritdhe bazohet mbi rolin domi-nant të shtetit që ndihmohetnga taksat e qytetarëve.

Besoj gjithashtu që njëformë organizimi sipas mod-elit Bismark mund të merrejnë konsideratë në kontekstinaktual shqiptar.

Ndërsa jam plotësisht i bin-dur që një sistem dominantprivat në Shqipëri do të thel-lonte në mënyrë tragjikehendekun në rritje mes shtre-save të popullsisë, aq më tepërkur bëhet fjalë për në një di-mension jetësor siç është aishëndetësor.

Çfarë do të sjellë ndrysheÇfarë do të sjellë ndrysheÇfarë do të sjellë ndrysheÇfarë do të sjellë ndrysheÇfarë do të sjellë ndryshekjo konferencë?kjo konferencë?kjo konferencë?kjo konferencë?kjo konferencë?

Çdo aktivitet shkencor ishërben rritjes së nivelit pro-fesional, ndërgjegjësimit per-

sonal të çdo profesionisti dhepërmirësimit të rezultatit tëpunës, që në rastin e mjekëve,lidhen drejtëpërdrejtë meshëndetin e çdo qytetari. Qëlli-mi i aktivitetit është theksi-mi i rëndësisë së EtikësMjekësore në aktivitetin epërditshëm të të gjithë profe-sionistëve të mjekësisë si di-mension themelor i raportitmjek-pacient. Në të do të dis-kutohen çështje të shumta qëkanë të bëjnë me zhvillimetmë të fundit mjekësore dhedilemat etike që lindin prejtyre si për shembull Etika etransplanteve, Etika e Psiki-atrisë, Etika e përdorimit tëenergjive rrezatuese në Sh-qipëri, Etika në përdorimin eteknologjisë mjekësore apo nëkërkim shkencor. Nje theks iveçantë do t’i jepet pa dyshimbetimit të Hipokratit, i cilivazhdon të mbetet baza eetikës mjekësore edhe përmjekët e mijëvjeçarit të tretë.

Personalitete shumë të njo-hura të arenës ndërkombëtarenë shkencat mjekësore do tësjellin perspektiva të reja mbikëtë çështje duke i aktuali-zuar me kërkesat që përballzhvillimi i tejskajshëm imjekësisë në ditët e sotme.Relatorët e ftuar vijnë ngaAustria, Franca, Italia, Bel-gjika, Izraeli, etj. Cilat janëçështjet e nxehta etike tëcilave i ënënshtrohet mjekë-sia shqiptare sot? Si ndrys-hon etika mjekësore nën ve-primin e faktorit social, kul-turor, ekonomik e politik evëzhguar nën lupën e kontek-stit shqiptar? Të gjitha këtodo të jenë tematika të cilattrajtohen përgjatë gjithë rel-acioneve të kësaj Konference,e cila do të zhvillohet me datë31 Mars, në Hotel Tirana In-ternacional!

Konferencë mbi etikën mjekësore

Dhe nuk ishim as të parët : përpara studentëve« të arratisur » nga Shqipëria në vitet ’90, atjekishin qenë të tjerë studentë shqiptarë në vitet ‘30

JANA NANO