SUNUMUZA HOŞGELDİNİZ…

ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMLARI VE

OLUMLU DİSİPLİN YÖNTEMLERİ

ÇOCUK YETİŞTİRME İLKELERİ

Çocuk yetiştirme sanatının ana ilkeleri sevgi,anlayış,sabır ve hoşgörüdür. Çocuğunuzun olumlu davranışlarını destekleyin, olumsuz davranışları düzeltmeye çalışın.Gereğinden çok kollamayın, yeteneklerini aşacak kadar zorlamayın, onu tanımaya ve anlamaya çalışın.

Ancak, sizin çocuğunuz sizden farklı bir kişiliği olduğunu da unutmayın. Ona yardımcı olun.

Her topluma her aileye, her bireye özgü doğrular farklı olabilir.

Aynı ailedeki iki çocuktan birine uygulanan yöntem öbür çocukta başarısızlıkla sonuçlanabilir. Nasıl ki denize girmeden yüzme öğrenilmez, bunun gibi aile ve çocuk da olayı yaşayarak öğrenecektir.

ÇOCUĞUMUZU YETİŞTİRİRKEN NASIL

DAVRANALIM ?

Öncelikle kendi davranışlarınızla ona örnek olun. Önce kendinizi yetiştirin. Eşinizle çocuğunuzu yetiştirme konusunda ortak bir tutum belirleyin ve büyüklerin bu tutumu bozmasına asla izin vermeyin.

Kızmadan önce mutlaka çocuğunuzu dinleyin. Yaptığını detaylı olarak anlatmasını isteyin. Olayı anlatırken çocuğunuz kendi yanlışlarını daha iyi görecektir.

Değişik bir bakış açısı ile olayı değerlendirecek, acele ve yanlış karar vermeden önce düşünme fırsatı bulmalıyız.

Öncelikle hata yapmadan önce hataya engel olmaya çalışmalısınız. Yapılmaması gereken davranışlar kesin bir dil ve kararlılıkla çocuğa belirtilmeli ve bundan kesinlikle ödün verilmemelidir.

Çocuk ağlıyor, bağırıyor diye verilen ufak ödünlerin daha büyük ödünleri de beraberinde getireceği bilinmelidir.

Ona, doğru ve yanlışı, iyi ve kötüyü, kırmadan, bağırmadan öğretmelisiniz. Anlamayacağını düşünmeyin.

Doğru ve yanlışı nedenleri ile birlikte anlatın. ‘Hayır’ı çok sık kullanmayın kullandığınızda da her zaman her yerde geçerli olduğunu çocuğunuza anlatın.

Bir şeyi yapmamasını isterken alternatif olarak şunu yapman daha iyi olur şeklinde bir davranış sistemi içerisinde olun. Onu tehdit ederek bir şey yapmasını istemeyin.

ÇOCUĞUMUZU YETİŞTİRİRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

1. Çocuğumuzun 3 yaşına kadar ‘evet’ ve ‘hayır’ kavramını iyi öğrenmesini sağlamalıyız.

2. Çocuklar deneyerek ve taklit ederek öğrenirler. İyi alışkanlıklar tekrarla öğrenilir.

3. İyi bir dinleyici olmalı ve onları anlamak için çaba göstermeliyiz.

4. Çocuklarımıza mutlaka farklı seçenekler sunmalıyız. Böylece kararlarının sorumluluğunu üstlenmesini öğrenirler.

5. Çocuklar en iyi eğlenirken, oyun oynarken öğrenirler. Hikayeler, masallar öğrenmelerine yardımcı olur.

8. Ceza vermektense teşvik etmeliyiz. 9. Azarlamadan ve küçük düşürmeden

tekrar tekrar anlatmalıyız. 10.Kötü bir şey yaptığında yardım

etmeliyiz. 11.Kin tutmamalıyız. 12.Zaman zaman onların bize

öğrendiklerini anlatmasını ve öğretmesine izin vermeliyiz.

13.Değer yargılarının ve ilkelerini oluşmasına yardımcı olmalıyız. Açık içten, dürüst, sevecen, barışçı olmasına yardımcı oluruz.

14.Çocukların ne söylemeye çalıştığını ve bize ne anlatmaya çalıştıklarını anlamamız gerekir.

15.Çocuklarımızı yanlış davranışlara ve alışkanlıklara iten şartlar sunmamalıyız.

16.Merhamet ve adalet arasındaki dengeyi kurmayı öğretmeliyiz.

TUTUMLAR…

OTORİTER TUTUM ; konulan kurallara çocukların koşulsuz uymasını itaat etmesini isteyen, çocukları kurallara uymadığında cezalandıran, çocuklarla pek fazla görüş alışverişinde bulunmayan tutumdur. Bu tutumda açık iletişim düşük, kontrol ve olgunluk beklentisi yüksektir.

Bu ailelerin çocukları Daima mutsuz, yaşıtlarıyla ilişkilerinde kaygılı/güvensiz, çekingen, kendini iyi ifade edemeyen, saldırganlık eğilimi yüksek ve benlik saygısı düşük vb. tip özellikler görülür.

DEMOKRATİK TUTUM : Çocuklardan olgun davranışlar bekleyen, gerektiğinde kurallara uymasını isteyen, sıcak, sabırlı, duyarlı bir şekilde çocukları dinleyen, alınacak kararlarda çocukların görüşlerini önemseyen, hem ebeveynin hem de çocuğun isteklerini dikkate alan tutumdur. Tüm boyutlar yüksek derecededir.

Bu ailelerin çocukları Bağımsız, kendini iyi ifade edebilen, sosyal ve akademik başarısı yüksek, ebeveyniyle işbirliğine açık, arkadaşlarıyla iyi geçinen, başarı güdüsü yüksek vb. özellikler görülür.

İZİN VERİCİ TUTUM :Çok fazla özgürlüğün tanındığı, hiçbir şekilde sınırların çizilmediği, ihmale varan bir hoşgörünün olduğu, sıcak ve sevecen olmakla birlikte tüm kararları çocuğun kendisinin almasını bekleyen, çocukların istediği zaman yattığı, yemek yediği vb.. stildir. Kontrol ve olgunluk beklentisi düşük, açık iletişim ve bakım boyutlarında yüksektir.

Bu ailelerin çocukları Saldırganlık eğilimi yüksek, akademik başarısı düşük, duygusal kontrolü zayıf, uzun süreli amaçları pek olmayan, sorumluluk almaktan pek hoşlanmayan, içki ve sigaraya erken yaşlarda başlayan vb. Özellikler görülür.

AŞIRI KORUYUCU – MÜDAHALECİ TUTUM:Çocuklara Yaşanı Uygun Sorumluluk Verilmez.. Çocuğun Ebeveynine Bağımlı Olması Beklenir.. Annenin Fedakarlığı Esastır.. Çocuğun Yetişkin Olup, Evden Ayrılması istenilmez.. Çocuğun Arkadaş, Okul, Meslek, Eş Seçimine Karşı devamlı Müdahale Vardır.

. Çocuğa Her Yaş ve Durumda “Karışma” Anne-Babanın hakkıdır.. Çocuk Ayrı, Özgün ve Tek Bir Birey Olarak görülmez.. Çocuğun Kendi Kararlarını Kendisinin Vermesi istenilmez.

AŞIRI KORUYUCU – MÜDAHALECİ YETİŞTİRİLEN ÇOCUKLAR : Biraz Utangaç – İçe DönükYeni Faaliyetlere Katılmada İsteksizDiğer Çocuklarla Kaynaşmakta İsteksizAnne-Babaya Bağımlı DavrananKendine Güveni ZayıfKendi Kararlarını VeremeyenDevamlı Koruma - Kollama ArayanYanlış Yapmaktan KorkanReddedilmekten KorkanKararsızGirişken OlmayanSorumluluk Almaktan ÇekinenBağımlı Bireyler Olabilir...

ÇOCUK MERKEZLİ TUTUM : Evdeki Günlük Yaşam Çocuğa Göre Planlanır.. Çocuğa Karşı Aşırı Taviz Verilir.. Çocuğun Bütün İstekleri Karşılanmaya Çalışır.. Evde Ne Yenileceği, TV’de Hangi Programın İzleneceği, Tatilde Nereye Gidileceği Gibi Durumlarda Çocuk Karar Verir.. Karı-Koca El Ele Verip Çocuğun İsteklerini Karşılamaya Çalışırlar.

OLUMLU DİSİPLİN YÖNTEMLERİ

• Çocukta ahlak gelişimini etkileyen en önemli unsurlardan biri de disiplindir.

• Disiplin; üç temel hedef için uygulanmalı:

1. Sevgi ve güveni geliştirmek. 2. Özgüven hissini oluşturmak. 3. Başkalarını anlamak ve kişilere saygı duymak

Çocuğumuza davranışlarımızla örnek olmalıyız. Anne ve babalar çocuğundan yapmasını beklediği davranışlara kendi davranışlarıyla örnek olmalıdır. Çünkü; çocuklar özellikle okul öncesi yaşlarda anne babalarını taklit ederler. Eğer annenin yatak odası dağınıksa çocuğundan odasını toplu tutmasını bekleyemez. Eğer anne çocuğu dövüyorsa çocuktan kardeşiyle ya da arkadaşlarıyla kavga etmemesini isteyemez.

Çocuğumuzun iyi alışkanlıklar geliştirmesine yardımcı olmalıyız. Anne çocuğunda yerleştirmek istediği davranışlar için ona yardımcı olmalıdır. Örneğin, çocuğun odasını toplaması bir alışkanlıktır. Bu alışkanlığın geliştirilmesi için anne önceleri çocuğa odasını nasıl toplayacağını gösterebilir, bunun için ona yardımcı olabilir. Örneğin: “Önce oyuncaklarını kutulara yerleştir, sonra elbiselerini katla…” Daha sonraları bunu çocuk yalnız başına da yapmaya başlayacaktır.

Çocuğa önleyici açıklamalar yapmalıyız. Örneğin: Eğer çocuğumuzun sokakta

ağlayarak bir şey istemesinden hoşlanmıyorsak ve böyle bir davranışta bulunabileceğini tahmin ediyorsak, sokağa çıkmadan önce “Sokağa çıktığımızda bir şeyler almam için ağlamanı istemiyorum.” diyerek açıklama yapabiliriz. Annenin bu önleyici açıklamayı yaparken kullandığı ses tonu ve kararlılığı çok önemlidir.

Bazı Disiplin Teknikleri * Çocuklarınıza iyi örnek olun.

* Çocuklarınızın iyi davranışlarını ödüllendirin. * Sorunun mühim olup olmadığını, kalıcı olup olmadığını tespit edin. * Çok konuşarak talimatlar yağdırmayın. Zaman zaman bir bakış, kaşını kaldırıp sert bir şekilde yaptığından hoşlanmıyorum demek sorunu halledebilir. * Bırakın çocuklarınız hataların neticeleri ile yüz yüze kalsınlar. * Yaptıkları ya da yapmadıklarının (ödev yapmama, okula kitap getirmeme vb.) neticelerine katlansınlar. * Çocuklarınızın yanlış davranışları yüzünden bazı tatsız durumlar yaşamasını sağlayın. * Cezaları gerektiği durumlarda vermeye dikkat etmelisiniz. Ceza suçun büyüklüğüne göre belirlenmelidir.

Olumlu Yöntemler Uygulamak

1.Nedenini düşünme: Çocuğun olumsuz davranışının altında

yatan nedeni bilmek, davranışa daha anlayışla yaklaşmamızı sağlayabilir. Eğer çocuğunuz yemek yerken mızmızlanıyorsa ve hasta olduğunu anladıysanız ona kızamaz ve anlayışlı davranmalısınız.

2.Dikkatini başka yere çekmek: Bu yöntem çocuğun o anda yaptığı

ve bizim istemediğimiz davranışını, onun dikkatini başka yöne çekerek engellememizi sağlar.Evde misafir varken çocuğumuzun sıkılıp huzursuzlandığını gördüğümüz anda ‘Bana yardım eder misin ?Çatalları getirir misin ’ denilebilir.

3.Ortamı değiştirmek: Ortamı değiştirip önlem alarak

pek çok sorunu büyümeden halledebiliriz. Ellerini yıkamayı unutan çocuğa güzel kokan bir sabun almak, onun için özel bir havluyu banyoya asmak bile bazen ona el yıkama alışkanlığını kazandırmaya yeterli olabilir.

4.Göz ardı-Teşvik:

Beğenmediğimiz olumsuz davranışları (eğer çok rahatsız etmiyorsa) göz ardı etmek, her şeye sürekli kızmamak, ancak olumlusunu yaptığı anda teşvik etmek:- Saçı dağınıkken göz ardı etmek, taradığı zaman takdir etmek.- Ayakkabılarıyla içeri girdiğinde göz ardı etmek, ayakkabılarını dışarıda çıkardığı zaman takdir etmek.

5.Takdir –Teşvik : Beğendiğiniz olumlu davranışı,

davranışın ne olduğunu açıklayarak, anında takdir etmeliyiz.- Bana yardım ettiğin zaman çok mutlu oluyorum.- Kardeşin oyuncağı elinden çektiği halde ona vurmadığın için çok sevindim.

6.Davranışın sonucunu açıklayarak, yaptığı davranışın zararını göstermek:

Bunun için annenin çocukla konuşarak davranışının yanlış olduğunu anlatması, onu ikna etmesi önemlidir. Çocuk bahçeden çamurla pantolonla gelip sedire oturuyor. “Çamurlu pantolonunla sedire oturmandan hoşlanmıyorum. Çamurlu pantolonunla sedire oturduğunda sedir çamur oluyor ve kirleniyor. Ben de her gün kirlenen sedir örtüsünü yıkamak zorunda kalıyorum, bu da beni yoruyor. Yapacağım başka işleri de yapamıyorum.”

7.Çözüm yollarını göstermek:

Olumsuz davranışın sonucunu söyleyip, yerine yapabileceği olumlu bir davranışı göstermek: Dolapları karıştırıyorsa, oynayabileceği birkaç eşya verebiliriz.Evin içinde sürekli koşup zıplayarak alttaki komşuyu rahatsız ediyorsa, bir odaya minder sererek orada istediği gibi oynamasını sağlamak.Çocuğunuz duvarları çiziyorsa, duvara, dolaba bir kâğıt asabilirsiniz.

8.Annenin duygularını belirtmesi:

Olumsuz davranışının sonucu açıkladıktan sonra, annenin duyduğu olumsuz duyguları belirtmesi:— Sokağa çıktığımızda bir şey almam için ağladığın zaman çok üzülüyorum, başım ağrıyor, seninle bir daha sokağa çıkmak istemiyorum.— Bu hareketi yaptığın zaman hiç hoşuma gitmiyor. Hele neden yapmaman gerektiğini açıkladığım halde yine yaptığın zaman çok üzülüyorum, beni artık dinlemediğini düşünüyorum.— Çok şeker yediğinde dişlerin çürüyecek diye üzülüyorum.

9.Annenin beklentilerini belirtip seçme hakkı vermesi:

Anne çocuğa istemediği davranışı açıkça belirterek bunun yerine seçme hakkı vermelidir.— Saçlarının böyle dağınık olmasının istemiyorum.Ya her gün tarayıp toplayalım ya da kısa kestirelim.— Misafirim varken gürültü yapmanı istemiyorum. Ya yanımızda sessizce oyna ya da odanda oyna.— Duvarları çizmeni istemiyorum çünkü görüntüsü çirkin oluyor ve duvarları boyamak için masraf yapmamız gerekiyor. İstersen bu kâğıdı duvara yapıştırayım, orada çiz ya da masanın üzerine koyayım orada çiz.

10.Annenin, çocuğun yaptığı kötü davranışı düzeltmesini sağlaması :

Çocuk daha önceki uyarılarımıza, önlemlerimize rağmen hala olumsuz davranışını devam ettiriyorsa kötü davranışını düzeltmesine yardımcı olabiliriz:— Sulu boya yapacağın zaman yerlerin kirlenmemesi için altına muşamba sermen gerektiğinin söylemiştim. Ama sermemişsin. Şimdi lütfen bu bezle yerdeki lekeleri sil. — Duvarları çizdiğinde duvar kirleniyor, pis görünüyor. Ben de temizlemek zorunda kalıyorum. Bu kez sen sil.

11. Çocuğun yaptığı kötü davranışın sonuçlarını yaşamasını sağlamak :

Tüm yöntemleri denedikten sonra, çocuğun istenmeyen davranışı hala devam ediyorsa artık davranışının sonuçlarını yaşaması gerekmektedir:— Sulu boya yaparken altına muşamba sermen gerektiğini daha önce anlatmıştım. Geçen gün yine muşamba koymadığın için yerdeki lekeleri de sildin. Yine muşambasız resim yapmışsın, her yer sulu boya lekesi olmuş. Bu yüzden 1 hafta boyunca sulu boyalarını kaldırıyorum.

Disiplin, tutarlılık ve esneklik kavramlarını da içine alır. Çocuğa kurallar tutarlı bir şekilde verilirken, katı bir şekilde uygulanan kararlar hoşnutsuzluk oluşumuna sebep olabilir. Çocuklar bazen ebeveynin esnek davranmasını bekler. Disiplin, sevgi ve şefkatle beraber olmalıdır. Bu şekliyle disiplin çocukların hayattan zevk almasını sağlar. Çocuğun kuralları öğrenmesi için zaman tanımak, yeteneklerini geliştirmesi için sabır göstermek gerekir. Olumlu davranışlarını desteklemek, kendisine olan güveni artırır.

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR

EDERİZ

Kaynaklar

• http://www.terapiizmir.com/cocuk-yetistirme-tutumlari.html#!prettyPhoto

• http://blog.milliyet.com.tr/cocuk-yetistirmede-asiri-hosgorulu-ve-koruyucu-tutumlar/Blog/?BlogNo=236609

•  http://www.egitimcafe.com/showthread.php?9246-Okul-oncesi-gelisimi-OLUMLU-DISIPLIN-YONTEMLERI&s=9d6345b6b852c4c2d9fe627dd13523bc#ixzz2iAyYlPHH