2ރ0 ގު: އަ2010ރު މްބަޮނވެ 3 ،9 ރު:މްބަނަ

ހ�ޅ�ދ�އ�ފ�ރ�ނ� �ކ�ނ�ގ�އ� ގ�އ�ލ�ނ

ތ�ނ� ކ�ދ�ނ�

އ�ޑ�ޓ�ރ�ގ� ނ�ޓ�އެޑިޓަރު: ސިނާން އަލީ

އެގްޒެކެޓިވް އެޑިޓަރުން:

މުހައްމަދު ޝަހީބުއަހުމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

ޑިޕިއުޓީ އެޑިޓަރު: މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމް

އެސިސްޓެންޓް އެޑިޓަރު: އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު މާޖިދު

ލިޔުންތެރިން:

އަބްދުهللا އަޒްމީންމުހައްމަދު ގާސިމް

ޮކލަމިސްޓުން:ސިކުނޑީގެ ތޫފާން: ސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރު

ކެޮޔނިރު: މުހައްމަދު ބުޝްރީފަސްމަންޒަރު: އަހުމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލުން: މީމުޒަވިޔަނި

ޑރ. ރާޒީގެ އިރުޝާދު: ޑރ. އަހުމަދު ރާޒީދިޔަތިކި: އަބްދުهللا ފާރޫގު ހަސަން

ސިއްކަ: ސިއްކަގޭ މުހައްމަދު ނަސީމް ދިޔަވަރު: މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

ރަންދެލި: މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމްފަންވަތް: އިމާދު ލަތީފު

ހަވާސް: މުހައްމަދު ޝަހީބުޮކމާޯކޅި: ސިނާން އަލީ

މާކެޓިން:

ސަން އެފްއެމް މާކެޓިން ޓީމް

ކަލަސަޕެރޭޝަން އެންޑް ޕްރިންޓިން: ޮނވެލްޓީ ޕްރިންޓާސް އެންޑް ޕަބްލިޝާސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް

"ސަން" އަކީ 14 ޖުލައި 2010ން ފެށިގެން "ސަންއެފްއެމްގެ މެނޭޖްމަންޓުގެ ފަރާތުން މަހަކު ދެ ފަހަރު ނެރޭ މަޖައްލާއެކެވެ.

ސަންގެ އިދާރާ: ގ. ވިޔަވަތި، ކަށިމާ ހިނގުން / މާލެއީމެއިލް:

ވެބްސައިޓް: ޯފނު: 3312747، ފެކްސް: 3343789

sun@sunfmlive.mvwww.sunfm.com.mv

އަދަދު: 9 3 ޮނވެމްބަރު 2010

ސިނާން އަލީއެޑިޓަރު

"ސަން" މަޖައްލާގެ ނުވަވަނަ އަދަދު ހުރިހައި ކިޔުންތެރިންނަށް މަރުހަބާ މިދަންނަވަނީ މުޅިން

އާ ސުރުޚީތަކަކާ އެކުގައެވެ. ސަންގެ ސަފުހާތަކަށް ދެއްވަމުން ތިޔަ ގެންދަވާ މަތިވެރި ތަރުހީބަށްޓަކައި

ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ. މިއަދަކީ މި އަހަރުގެ އުފާވެރި ނަސްރުގެ ދުވަސް ކަމަށް ވާތީ ދުވަހުގެ ހެޮޔ އެދުންތައް

ހުރިހާ ކިޔުންތެރިންނަށް އަރިސް ކުރަމެވެ. ހަމަ މިއާއެކު މި މަހުގެ 11 ވަނަ ދުވަހަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ

ފަޚުރުވެރި ޖުމުހޫރީ ދުވަސް ކަމުން، އެ ދުވަހުގެ ހެޮޔއެދުންތައް ވެސް ޮފނުވަމެވެ.

ތަފާތު ސިޔާސީ ފިކުރުތަކާއި އިލްމީ މައުލޫމާތު ހުށަހަޅައިދޭ ސަން މަޖައްލާއިން މިފަހަރު

ގެނެސްދޭ ޮބޑުވާހަކަ އަކީ ރ. އަޮތޅު ހުޅުދުއްފާރުން ތިން ކުއްޖަކު ގެއްލުނު ހިތާމަވެރި ހާދިސާއެވެ.

މިހާދިސާ ހިނގައިދިޔަ ހިސާބަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ޓީމު ޮގސް އެ އާއިލާތަކާ ބައްދަލުޮކށް ތިޔަބޭފުޅުންގެ

ތައުޒިޔާ ދަންނަވައިފައި ވާނެއެވެ. އަދި ސަން މީޑިއާގުރޫޕުން އެ އާއިލާތަކުގެ ހިތާމައިގައި ބައިވެރިވެފައި

ވާނެއެވެ.

ހުޅުދުއްފާރުގެ ހާދިސާ އަކީ ރާއްޖޭގެ އާންމު ފިކުރު ބަދަލު ކުރުމަށް މަޖުބޫރުކުރާ ހާދިސާ

އެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ކަނޑުފަޅުގައި ކުޑަކުދިން އަމާންކަމާ އެކު އުފާޮކށް އުޅޭކަމަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހީވެފައި

ޮއންނަ ޮއތުން ނިމުމަކަށް ގެންނާން މަޖުބުކުރާ ހާދިސާ އެކެވެ. ހުޅުދުއްފާރުގެ ހާދިސާ ވެސް ހިނގައިފައިވަނީ

އެކަން ޯގހަކަށް ވުމުގެ ކުރިން ޮބޑެތި މީހުންގެ ޯލތަކަށް ފެނިގެންނެވެ. ނަމަވެސް އާދަޮކށް ހިނގާކަމަކަށް ވާތީ

އަޅައިނުލެވުނީއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ޮގތުން ކުރިން ހިތަށް ގެންނަން ނޭނގޭވަރުގެ ޮބޑު މައްސަލައަކަށް މިކަން

ވީއެވެ.

މީގެ ސަބަބުން ލިބުނު ހިތާމައަކީ އާއިލާތަކަށް ކެތްކުރެވޭ ވަރުގެ ކަމަކަށެއް ނުވިއެވެ.

އެހީތެރި ވުމުގެ ޮގތުން ކުރެވެން ޮއތް އެއްވެސް ކަމެއް ނުކުރެވިއެއް ނުވެއެވެ. ކަނޑުގެ ސަތަހައިގައްޔާއި

މާކަނޑުގެ އަޑީގައި އަތްފުނާ އެޅުނެވެ. އެކުދިން ގެއްލުމުގެ ހިތާމައިގައި ކަރުނަ ނުހިލޭ ޮލލެއް ހުޅުދުއްފާރުގައި

ހުރިކަމަކަށެއް ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް މިއިން އެއްވެސް ކަމަކުން ކުރި ފައިދާއެއް މިހާތަނަށް ފެނިފައެއް ނެތެވެ.

މި ހާދިސާގެ އިބުރަތަށް ބަލާއިރު ކުދިންގެ ޝައުގުވެރިކަމާއި ޖެހިލުންކުޑަކަމާ މެދު އިތުރަށް

ވިސްނާން ވެއްޖެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ހިތަށް ނުގެނެވޭނޭ ޮގތުން ކުދިންނަށް ނުރައްކާތައް ކުރިމަތިވެދާނެ

ކަމަށް ގަބޫލުކުރަން ޖެހިއްޖެއެވެ. ކަނޑަކީ ރިޒުގާއި ޯރދި ބަރަކާތުގެ ވަސީލަތެއް ކަމުގައި ވިޔަސް ކަނޑަކީ

ކަނޑައެޅިގެން ހުރި މަރު ކަމުގައި ވެދާ ހާލަތެއް ޮއންނަކަން ގަބޫލުޮކށް ކުދިންނާ މެދު އަމަލުކުރާ ޮގތް

ބަދަލުކުރަން ވެއްޖެއެވެ. މިއިން އިބްރަތް ޯހދައި ދަރިންގެ ރައްކާތެރިކަމާ މެދު އާވިސްނުންތައް ވިސްނައި

އާޮގތްތަކަކަށް އަމަލުކުރަން ވެއްޖެއެވެ.

ހުޅުދުއްފާރުގެ ކުދިން ގެއްލުނު ހާދިސާގެ އިތުރުން މިފަހަރު ވެސް ތިޔަ ބޭފުޅުންގެ މަގުބޫލު

ޮކލަމްތައް ގެނެސްދީފައި ވާނެއެވެ. އަދި އިތުރު ވިސްނުންތައް ހިއްސާ ކުރުމުގެ ޮގތުން މައިގަނޑު ދެ

ރިޯޕޓެއް ހިމަނައިފައި ވާނެއެވެ. އެއް ރިޯޕޓަކީ އެސްޓީޯއ އަށް ދޫޮކށްފައިވާ މާލޭގެ ބިންތައް ހެޮޔޮގތުގައި

ބޭނުންކުރުމާ ބެހޭ ރިޯޕޓެކެވެ. އަނެއް ރިޯޕޓަކީ "ނުލާއި ރީނދުލުގެ ގައުމެއް، ޚިދުމަތް ނުލިބޭ ރައްޔިތެއް"

މި ސުރުޚީއަށް ފަރެސް މުޙައްމަދު ޢާމިރު ލިޔުއްވާފައިވާ ސިޔާސީ މަސްރަހުގެ ރިޯޕޓެވެ. މީގެ އިތުރުން

ތިޔަ ބޭފުޅުންގެ މުނިފޫހި ފިލުވައިދޭ ސުރުޚީތަކާއި އަދަބިއްޔާތުގެ ސަފުހާތައް ވެސް ގެނެސްދީފައި ވާނެއެވެ.

ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާށެވެ!

5

އަޅުގަނޑު 1958 ވަނަ އަހަރު ހުރީ ބ. އަޮތޅު އަޮތޅުޮއފީހުގެ ކާތިބު

ކަމުގައި ދަރަވަންދޫ ގައެވެ. ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން އަޮތޅުތެރެއަށް ދާން ޖެހެއެވެ.

ދަރަވަންދޫގެ އުތުރުގެ ރަށް ރަށަކީ ޮދންފަނު، ކިހާދޫ، ކަމަދޫ، ކުޑަރިކިލު، އުނޑޫދޫ،

ފުނަދޫ ކެންދޫ އެވެ. ދެކުނުން މާޮޅހާއި އޭދަފުއްޓާއި މާއްޑުއާއި ތުޅާދޫ، ހިތާދޫ، ޮގއިދޫ،

ފެހެންދޫ، ފުޅަދޫ މި ރަށްތަކެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ އަޅުގަނޑު ދިޔައީ އަޮތޅުގެ އުތުރުގެ ރަށްތަކަށެވެ.

އުތުރުގެ ރަށްތައް ނިންމާފައި ދަރަވަންދޫ އަށް އައިސް ވަޔާ މޫސުމަށް ބަލަން

ދުވަސްޮކޅަކު މަޑުޮކށްލާފައި ވަގުތު ލިބިގެން ދެން ދިޔައީ ދެކުނުގެ ރަށްތަކަށެވެ. މި

ދަތުރުގައި އޭދަފުށީގައި ތިބެފައި ބަލައިލާއިރު ޮގއިދޫ ޮބޑުގަސް (ނިކަގަސް) ފެންނާނީ

ހަމަ ކިރިޔާ އެވެ. ޮގއިފުޅަފެހެންދޫ ބަލަނީ ވަކި އަޮތޅެއްގެ ޮގތުގަ އެވެ. އެހެނަސް

ސިޔާސީ ޮގތުން އެއީ ބ. އަޮތޅުގެ ބައެކެވެ.

ދެކުނަށް ކުރާ ދަތުރު ވަރަށް އުނދަގުލެވެ. ޮގއިދޫގެ ނެރުން ވަންނަން

ޖެހެނީ ވަރުބަލާފަ އެވެ. އަޅުގަނޑު ފުރަތަމަ މިކަހަލަ ދަތުރެއްކުރީ އަޮތޅުވެރިޔާ

އަރިހުގަ އެވެ. އަޮތޅުވެރިކަމުގައި ހުންނެވީ އަލްފާޟިލް ކުޑަ އަހުމަދު މަނިކެވެ. ވަރަށް

ތަޢުލީމީ ބުއްދިވެރި ހަރު، ދުރުވިސްނޭ ބޭކަލެކެވެ. މި ދަތުރު ގައި އެންމެފަހުން ދިޔައީ

ފެހެންދޫ އަށެވެ. (ކުޑައަހުމަދު މަނިކަކީ ރައީސް ނަޝީދުގެ ކާފަ އެވެ)

ފެހެންދޫ އަށް ޮގސްފައި އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެރިއެވެ. މިރަށަކީ ހިޖްރައިން

1305 ވަނަ އަހަރު ނައިބު ތުއްތު އަރުވާލެވުނު ރަށެވެ. ( ނައިބު ތުއްތުގެ އަސްލު

ނަމަކީ ފަޟީލަތުއް ޝައިޚް މުހައްމަދު ޖަމާލުއްދީނު ޢީސަލް މުލަކީއެވެ.) އެމަނިކުފާނު

ލިއުއްވި ދިވެހިބަހުގެ ޤަވާއިދު ޮފތް އެކުލަވާލެއްވީ މިރަށުގައި ހުންނަވައިގެންނެވެ.

އެހެންކަމާއެކު ތުއްތު މިރަށުގައި އުޅުއްވި ހަނދާން ހުރި މީހަކު ހުރިޯތ

އަޅުގަނޑު މަސައްކަތް ކުރަނިޮކށް އެމީހަކު މަތިވެއްޖެއެވެ. އެއީ އުމުރުން 114 އަހަރު

ވެފައިވާ މީހެކެވެ. އޭނާ ބުނާ ޮގތުން ތުއްތު ފެހެންދު އަށް ޮފނުވާލިއިރު އެކުގައި

މަހައްދާވަރުގެ ފިރިހެން ދަރިއަކު އޭނާގެ ހުއްޓެވެ.

އޭނާ ވާހަކަ ކިޔައިދިނެވެ؛ އަޮތޅުގޭން މިރަށު މީހުންނަށް އަންގާފައި ޮއންނަނީ ތުއްތު

ރަނގަޅަށް ކޭން ބެއްލެވިޔަ ނުދިނުމަށެވެ. ތިމަންނާ އަކީ އެކަމުގައި ވަރަށް އިސްޮކށް

އުޅުނު މީހެކެވެ. ތުއްތުގެ ފަރިއްޮކޅަށް ވެލިއަޅާ ޮލނުއަޅާ މިކަހަލަ ޖެއްސުން ޮކށް

ތިމަންނާ އުޅުނީމެވެ. އެކަމަކު އެފަދަ ޮބޑު އިލްމުވެރިޔަކާ އަޅައިގަނެގެން އެޮގތަށް

ގިނަދުވަހު އުޅޭކަށް ނުކެރުނެވެ. ތުއްތުގެ އިލްމުވެރިކަމާ ޤަދަރުޮބޑުކަމާ ހުރެ އުނދަގޫ

ކުރުން ހުއްޓާލާ ތުއްތުއަށް އެހީތެރިވެދީ އުޅެންފެށީމެވެ.

އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި ދިވެހި ބަހުގެ އަދަބިއްޔާތުގައި އެންމެ ފުންނާބު

އުސް އެއް އަދީބަކީ ނައިބުތުއްތު އެވެ. ނައިބު ތުއްތު އެންމެ ފުރަތަމަ ކިޔަވާ

ވިދާޅުވީ އަލްޤާޟީ މުޙަންމަދު މުޙިއްބުއްދީން ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނުގެ އަރިހުންނެވެ.

ރާއްޖެއިން ބޭރުން އަރަބި ބަހާއި އިސްލާމްދީން ވަރަށް ރަނގަޅަށް އުނގެނިވަޑައިގަތެވެ.

ސްރީލަންކާއިންނާއި ސަޢުދީ އަރަބިޔާ އިންވެސް އުނގެނިވަޑައިގަތެވެ.

ނާއިބު ތުއްތު އަކީ ދިވެހި ބަހުގެ އަދީބެކެވެ. ޝާޢިރެކެވެ. ދީނީ ޢިލްމާއި

ޢަރަބި ބަހުގެ ޢިލްމަށް އަރައި ހުންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާގެ ޢިލްމީ ޚިދުމަތް ދިވެހި

އުދަރެހުން ފިލައި ނުދެއެވެ.

ނާއިބު ތުއްތު އަކީ މުލަކު އެޅަޮތށިގޭ މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުންގެ ޢީސާ

ނާއިބު ތަކުރުފާނުންގެ ދަރިކަލެކެވެ. ޢީސާ ނާއިބު ތަކުރުފާނަކީ އަލްޤާޟީ އިބްރާހީމް

ސިރާޖުއްދީން ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނުންގެ ޒަމާނުގައި މާލޭގެ ޮބޑު ނާއިބުކަމުގައި ހުންނެވި

ބޭކަލެކެވެ. މީނާ މާލޭ ފުއްލާގޭ މަރިޔަމް ފުޅާއި ކައިވެނި ބައްލަވައިގެން ލިބުނު ދަރިކަލަކީ

ނާއިބު ތުއްތު އެވެ. ޢީސާ ނާއިބު ތަކުރުފާނުންގެ ނިޔާވުމުން މަރިޔަމް ފުޅާއި ކައިވެނި

ބައްލަވައިގަތީ އަލްޤާޟީ އިބްރާހީމް ސިރާޖުއްދީން ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނުންގެ ދަރިކަލުން

އަޙުމަދު ބަންޑާރަ ނާއިބު މަނިކުފާނެވެ. ނާއިބު ތުއްތު ޮބޑުވީ މިމަނިކުފާނުގެ އަރިހުގައި

ހުންނަވައިގެންނެވެ.

ތުއްތުގެ ރައިވަރުގެ އެދުރު ބޭކަލަކީ އަލްޤާޟީ މުޙައްމަދު މުޙިއްބުއްދީން

ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނު އެވެ. ރައިވަރު ހަދަން ދަސްވުމަށްފަހު، ބަނޑޭރި ހަސަން މަނިކުފާނު

އަދި އަލްވަޒީރު އެދުރު އުމަރު މާފަތްކަލޭގެފާނުގެ ލިޔުންތައް ބައްލަވައި ދިރާސާ ކުރައްވައި

ހެއްދެވި އެވެ. މުހިއްބުއްދީން ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނު އަވަހާރަވެ، އިބްރާހީމް މަޖުދުއްދީން

އަށް ފަނޑިޔާރުކަން ލިބުމުން އޭނާ އަރިހުން ތުއްތު ކިޔަވާން ފެއްޓެވި އެވެ. އެދުވަސްވަރު

ތުއްތު އަށް ޮބޑު ނާއިބުކަން ދެއްވި އެވެ. މަޖުދުއްދީން އަވަހާރަވި އިރު ތުއްތު ހުންނެވީ

ފިޤުހު ޢިލްމާއި، ނުޖޫމީ ޢިލްމަށް ކުރިއަރައި ޮމޅުވެފައެވެ.

މޫސާ ބަދުރުއްދީން ފަނޑިޔާރު ކަމުގައިވެސް ޮބޑު ނާއިބަކީ ތުއްތު އެވެ.

މޫސާ ފަނޑިޔާރު ތަކުރުފާނު ފަނޑިޔާރުކަން ދޫކުރައްވައި ރަށަށް ވަޑައިގެންނެވިތާ ކުޑަ

ދުވަސްޮކޅެއް ފަހުން ނާއިބު ތުއްތު ސްރީލަންކާ އަށް ވަޑައިގެންނެވި އެވެ. ސިޯލނުގެ ބޭރު

ވެލީގައި އޭރު ހުންނެވި، އަލްޢާލިމުލް ޢައްލާމާ އަލްޢާރިފް ބިهللا އައްޝައިޚް މުޞްޠަފާ

ބިން ބާވާ އާދަމް ރަހިމަހުهللا މިކަލޭގެ ފާނަށް ދަރިވަރު ވިއެވެ.

އޭގެ ފަހުން އަރަބި ކަރަޔަށް ދުރުވެ އައްޝައިޚް އަޙުމަދު ޒައިނީ ދަޙްލާން އޭ

ކިޔުނު ބޭކަލަކަށްވެސް ދަރިވަރު ވިއެވެ. އެއީ އެދުވަސްވަރު މުފްތީއެއްގެ ޮގތުގައި ހުންނެވި

ވަރަށް ޮބޑު ޢިލްމު ވެރިއެކެވެ.

ބުނެވުނު ދަތުރު ސްރީލަންކާގައި އުޅުއްވާފައި މާލެ ދުރުވީ ހިޖުރައިން 1300

ވަނަ އަހަރު އެވެ. ހިޖުރައިން 1303 ވަނަ އަހަރު ޙައްޖުވުމުގެ ގަސްތުގައި ސަޢޫދީ

އަރަބިއްޔާ އަށް ދުރުވެ، މައްކާގައި ހުންނެވި އިމާމުލް މުތައައްޚިރީން މުފްތިލް ޙަރަމައިނި

އަލްޢާލިމް އަލްޢައްލާމާ އަލްޢާރިފްބިهللا އައްސައްޔިދު އަހުމަދު ޒައިނީ ދިޙްލާން ރަހިމަހުهللا

މިކަލޭގެ ފާނަށް ދަރިވަރުވިއެވެ. މިދަތުރު ކުރައްވާފައި މާލެ ދުރުވީ ކުޑަ ބަންޑާރައިންގެ

ރަސްކަމުގައެވެ. ނާއިބު ތުއްތު ފަނޑިޔާރުކަމަށް އިސްކުރެއްވީ މިދަތުރުން މާލެ ދުރުވި

ފަހުންނެވެ. އެއް އަހަރު ދުވަސްވަންދެން ފަނޑިޔާރުކަން ކުރެއްވުމަށްފަހު ފަނޑިޔާރުކަމުން

އިސްތިއުފާ ދެއްވި އެވެ.

ހިޖުރައިން 1305 ވަނަ އަހަރު އައްސުލްޠާން އިބްރާހީމް ނޫރައްދީން

ދެވަނަ ފަހަރަށް ރަސްކަމަށް އިސްވެ ވަޑައިގަތްތަނާ ނާއިބު ތުއްތު ބ. ފެހެންދޫ އަށް

އަރުވާލެވުނެވެ. ދެން މާލެ ގެނައީ 1310 ވަނަ އަހަރު އެވެ. 11 ޛުލްޙައްޖާ 1321 ގައި

ނާއިބު ތުއްތު ދ.މާއެނބޫދޫ އަށް އަރުވާލެވުނެވެ. އެރަށުގައި ހުންނަވަނިޮކށް 23 ރަމަޟާން

1325 ގައި އުމުރުން 63 އަހަރުގައި ތުއްތު އަވަހާރަވި އެވެ.

ތުއްތު ފުރުއްވެވި މަގާމުތަކުގެ ތެރޭގައި އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރުކަމާއި ފަނޑިޔާރުގެ

އިސް އެހީތެރިޔާ ކަން ހިމެނެ އެވެ. އޭނާ ލިޔުއްވެވި ބައެއް ޮފތްތަކުގެ ތެރޭގައި ކުޑަ

ތަރުތީބު ޮބޑު ތަރުތީބާއި އަފްޟަލުލް މަރާބިޙު އާއި މިންހަތުލް މަންނާނު އާއި ތާނަ

ލިޔުމުގެ ޤަވާއިދާއި ޮއޑިޯދނިފަހަރުގެ ރިޔާ ކަނޑައި އުޅުނު މިންތަކާއި އެ ކަނޑާޮގތާއި

ބެހޭ ޮފތެއް ހިމެނެ އެވެ. ތުއްތުގެ ހާއްސަ ރައިވަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ދަގަނޑު ދަހަނާ އާއި

މުޑަނުޮފތް ސުއްކަތުރާ ޚަބަރު ހިމެނެ އެވެ.

ނ�އ�ބ�ތ�އ�ތ� ފ�ހ�ނ�ދ�ގ�އ�

ސިއްކަގޭ މުހައްމަދު ނަސީމު ސ�އ�ކ�

ސ�ނ� ހ� ގ� ވ�ހ�ކ�ޤަދީމީ މިސްރުގެ އަދަބީ މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރެއިން

އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމަޔަށް ވާރިދުވެފައިވާ އެންމެ ފުރިހަމަ އެއް ޒަހީރާއަކީ 'ސިނޫހޭގެ ވާހަކަ' އެވެ. ދުނިޔޭގެ އަދަބިއްޔާތުގެ އަލަމާރިން ފެންނަން

ހުރި ވާހަކަތަކުގެ ތެރެއިން، ނާވިލެއްގެ ސިފަތައް ފުރިހަމަޔަށް ހުރި އެންމެ ފުރަތަމަ ވާހަކައަކީ ސިނޫހޭގެ ވާހަކަ ކަމަށް އަދަބިއްޔާތުގެ މުއައްރިޚުންގެ

ތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ބޭފުޅުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. މިއީ ތެދު ނަޒަރިއްޔާއެއް ކަމަށް ވަންޏާ، ނާވިލު ލިޔުމުގެ ފައްނު ދުނިޔެއަށް ތައާރަފުވީ

ޤަދީމީ މިސްރުގައެވެ. ސިނޫހޭގެ ވާހަކަޔާ ހަމައިންނެވެ. ލަފާކުރެވޭޮގތުން މި ރީތި އަދި ފުރިހަމަ ވާހަކަ ލިޔެވުނީ ޢީސާ ޢަލައިހިއްސަލާމްގެ 1800

ވަރަކަށް އަހަރު ކުރީންނެވެ.ސިނޫހޭގެ ވާހަކަ ފެށެނީ ޤަދީމީ މިސުރުގެ ރަސްކަންކުރި ދަރިޮކޅުތަކުގެ ތެރެއިން 12 ވަނަ ދަރިޮކޅުގެ ރަސްކަލެއް ކަމަށްވާ

އަމީނިންހާތުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު ދައުރުގައެވެ. ވާހަކައިގައި ކިޔޭ ޮގތުން ސިނޫހޭއަކީ ރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރުގައި އުޅުނު ޒުވާނެކެވެ. ލީބިޔާގެ

ސަރަޙައްދުގައި އުޅުނު ބާޣީންގެ ބަޔަކާ ދެޮކޅަށް ރަސްގެފާނުގެ

އަލްއުސްތާޛު އަޙުމަދު މާޖިދު

ދ� ލ�ރޑ� އ�ފ� ދ� ރ�ނ�ގ�ސ�ފޮތުގެ ދުނިޔެއިން2003 ވަނަ އަހަރު ބީބީސީން ޚާއްސަ ދިރާސާއެއް ކުރިއެވެ. ވިހި ވަނަ ޤަރުނުގައި އިނގިރޭސި ބަހުން ޝާއިޢުކުރެވިފައިވާ ވާހަކަތަކުގެ ތެރެއިން އިނގިރޭސި

ވިލާތުގެ ކިޔުންތެރީންގެ ގާތުގައި އެންމެ މަޤުބޫލު ވާހަކަޔަކީ ޮކބައިޯތ ބެލުމުގެ ދިރާސާއެކެވެ. މި ދިރާސާއިން ހާމަވިޮގތުގައި އެ ވާހަކަޔަކީ ޖޭ.އާރް.އާރް. ޮޓލްކީން

ލިޔުއްވާފައިވާ 'ދަ ޯލރޑް ޮއފް ދަ ރިންގްސް' އެވެ. ޮޓލްކީނަކީ ޮއކްސްޯފރޑް ޔުނިވަރސިޓީގައި ފިޮލޮލޖީ ކިޔަވައިދެއްވި ޕްޮރފެސަރެކެވެ. މުސްކުޅި އެންގްޯލ ސެކްސަން ބަހުގެ މާހިރެކެވެ. އޭނާ 'ދަ

ޯލރޑް ޮއފް ދަ ރިންގްސް' ލިޔުއްވީ 1937 އިން ފެށިގެން 1949 އާ ދެމެދުގައެވެ. ވާހަކަ ޝާއިޢުކުރެވުނީ 1954 އާއި 1955 އާ ދެ އަހަރުގައެވެ. އަދަބީ ދުނިޔޭގައި ޢާއްމުޮކށް ޤަބޫލުކުރެވޭޮގތުގައި މި ޒަމާނުގައި ލިޔެވިފައިވާ އެންމެ ފުރިހަމަ އެއް

ދާސްތާނަކީ 'ދަ ޯލރޑް ޮއފް ދަ ރިންގްސް' އެވެ. އޭގެ އެއް ހެއްކަކީ ދާދި ފަހުން އެ ވާހަކައިގެ މައްޗަށް ކުޅެވުނު އިނގިރޭސި ފިލްމުތަކަށް މުޅި ދުނިޔޭގެ

ކަންޮކޅުތަކުގައި ލިބިގެން ދިޔަ ހޫނު ތަރުޙީބެވެ. 'ދަ ޯލރޑް ޮއފް ދަ ރިންގްސް' ލިޔުއްވުމުގައި ޮޓލްކީން ވަނީ އެތައް

އަޞްލުތަކަކަށް ރިޢާޔަތްކުރައްވާފައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަޮކށްލެވޭ އަޞްލުތަކަކީ ނުރޫސީންގެ ޚުރާފާތުތަކާއި، އެންގްޯލ-ސެކްސަން ބަހުން ކިޔިފައިވާ

ދާސްތާން ބިޯއވުލްފާއި، ފިންލޭންޑްގެ ޤައުމީ ދާސްތާން ކަމަށްވާ ކަލެވަލާއާއި، 1800 އިގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ޖަރުމަނުގެ ޮއޕޭރާ އަދި ތަމްސީލު ލިޔުންތެރިޔާ ރިޗަރޑް ވެގްނަރ ލިޔުއްވި ޑަރ ރިންގް ޑެސް ނިބުލެންގެނެވެ. މި ދެންނެވި އަޞްލުތަކުގެ

މައްޗަށް ބިނާކުރައްވައި ޮޓލްކީން ލިޔުއްވި ވާހަކަޔަކީ ފުރިހަމަ ދާސްތާނީ ނާވިލެއްގެ ނަމޫނާއެކެވެ. އެތައް ފަހަރަކު ތަކުރާރުޮކށް ކިޔާލެވޭފަދަ ފުރިހަމަ ވާހަކައެކެވެ.

ދަރިކަލުން ސިން އުސަރިތު ވަޑައިގެންނެވިއިރު އޭނާގެ ލަޝްކަރުގައި ޮއފިސަރެއްގެ ޮގތުގައި ސިނޫހޭ ދިޔައެވެ. އެ ލަޝްކަރު ލީބިޔާއަށް ދިޔަތާ ދުވަސްތަކެއްފަހުން ގަނޑުވަރު ތެރެއިން ރޭވި ތަންފީޒުކުރެވުނު މަކަރުވެރި

ރޭވުމެއްގައި ރަސްގެފާނު އަވަހާރަޮކށްލެވުނެވެ. އުސަރިތަށް އޭނާގެ ބައްޕާފުޅު ގަތުލުޮކށްލެވުނު ޚަބަރު ލިބިވަޑައިގަތީ ނަސްރުގެ މައިދާނުން އެނބުރި ވެރިރަށް

ތީބިޔާއަށް ދަތުރުފުޅުކުރައްވަނިޮކށެވެ. ރޭގަނޑުގެ އަރާމަށްޓަކައި ލަޝްކަރު މަޑުޮކށްފައި ޮއއްވައެވެ. ޚަބަރު ގެނައި ގާސިދުކަލޭގެ އުސަރިތާ ބައްދަލުކުރި އިރު، އިއްތިފާޤުން ސިނޫހޭއަށް ހުރެވުނީ އުސަރިތުގެ ފޭލިގެޮކޅުގެ ބޭރުގައެވެ.

ފޭލިގެޮކޅުގެ ތެރޭގައި ހިނގަމުންދިޔަ މުހާވަރާގެ ޮކންމެ ލަފުޒެއް އަޑު އިވޭ ހިސާބުގައެވެ. ރަސްގެފާނު ޤަތުލުޮކށްލެވުނު ވާހަކަ އިވުމުން ލިބުނު

ބިރުވެރިކަމުގެ ޮބޑުކަމުން ވިސްނުމެއް ފިކުރެއް ނެތި ސިނޫހޭ ވަގުތުން ލަޝްކަރު ދޫޮކށްލާފައި ފިލައިގެން ދިޔައެވެ. އިރުމައްޗަށް އޭނާ ކުރި ދިގު ދަތުރު ނިންމާލީ

ޝާމުކަރައިގެ ރިތީނާއޭ ކިޔުނު ޝަހަރަށެވެ. ސިނޫހޭ ރިތީނާއަށް ދިޔުމުން ޝަހަރުގެ ރަސްގެފާނު އެމަނިކުފާނުގެ

ޚާއްސަ މެހެމާނެއްގެ ޮގތުގައި އޭނާ ޝަހަރުގައި ބެހެއްޓެވިއެވެ. ސިނޫހޭގެ

އަދަބާއި ފަންނު

6

7

To commentSUN (comment) and send to 2747

ބަޣުދާދުގެ މަޝްހޫރު ޢާލިމެއް ކަމުގައިވާ ޝައިޚް ޖުނައިދު އިންނެވި މަޖިލީހަކަށް ބަހުލޫލް މަޖުނޫނަށް ދެވުނެވެ. ޝައިޚް ބަހުލޫލަށް މަރުޙަބާ ކިޔުއްވައި، ޮކންމެވެސް ނަސޭހަތަކަށް އެދިވަޑައިގަތެވެ. މަޖިލީހުގައި ތިބި ޝައިޚްގެ ދަރިވަރުން

އެކަލޭގެފާނަށް ދެންނެވިއެވެ. "ކަލޭގެފާނު ނަސޭހަތަށް އެދިވަޑައިގަންނަވަނީ މަޖުނޫނެއްގެ ކިބައިންޯތއެވެ؟" ނަމަވެސް ދަރިވަރުންގެ މި އިޢުތިރާޒަށް ޝައިޚް

ދެއްވީ ބީރު ކަންފަތްޕުޅެކެވެ. އެހިނދު ބަހުލޫލު ދެންނެވިއެވެ."އަޅުގަނޑަކީ މަޖުނޫނެކެވެ! އަޅުގަނޑު ކަލޭގެފާނަށް އަރުވާނީ ޮކން ނަސޭހަތެއްޯތއެވެ؟"

ނަމަވެސް ޝައިޚް ޖުނައިދު އޭނާގެ އެދިވަޑައިގަތުން ތަކުރާރު ކުރެއްވިއެވެ. ދެން ބަހުލޫލު ދެންނެވިއެވެ."އެންމެ ރަނގަޅެވެ! އަޅުގަނޑު ތިން ސުވާލެއް ކުރާނަމެވެ.

އެ ތިން ސުވާލަށް ޖަވާބު ދެއްވުމުން އަޅުގަނޑު އިތުރަށް ދަންނަވާން ޮއތް އެއްޗެއް ދަންނަވާނަމެވެ. އެ ސުވާލުތަކަކީ މިއެވެ. ވާހަކަދެއްކުމުގެ އަދަބުތަކަކީ

ޮކބައިޯތއެވެ؟ ކެއުމުގެ އަދަބުތަކަކީ ޮކބައިޯތއެވެ؟ ނިދުމުގެ އަދަބުތަކަކީ ޮކބައިޯތއެވެ؟"

ބަހުލޫލުގެ ސުވާލުތައް އިވުމުން ޝައިޚް ޖުނައިދުގެ ދަރިވަރުން ފެށީ ހޭށެވެ. ޝައިޚް ޖުނައިދު ސުވާލުތަކުގެ ޖަވާބުދެއްވަން ފެއްޓެވިއެވެ. "ވާހަކަ ދައްކަން

ވާނީ މަޑު އަޑަކުން މަޑުމައިތިރިޮކށެވެ. މުޚާޠަބުވެވޭ މީހާއަށް އިޙުތިރާމާއެކުއެވެ. ދައްކަން ބޭނުންވާ ވާހަކަ ވީހާވެސް ކުރުޮކށް ސީދާސާދާޮކށް ބުނާން ވާނެއެވެ.

ކެއުމުގެ ކުރީން އަތްޮދންނަން ވާނެއެވެ. ކާން ފަށަން ވާނީ ބިސްމިهللا ކިޔައިގެންނެވެ. ކާން ވާނީ ލަސްލަހުންނެވެ. އަނގަޔަށް ލާ ސުވާ ދިރުވަން ވާނީ

މުޅީން ހަފައިގެންނެވެ. ކައި ނިމުމުން އަލްޙަމްދުލިهللا މިފަދައިން ކިޔާން ވާނެއެވެ. ދެން ޮއތީ ނިދުމެވެ. ނިދާންވާނީ ސާފުތާހިރު ތަނެއްގައެވެ. ނިދުމުގެކުރީން

ވުޟޫޮކށް، ގައިން ތާހިރުވާން ވާނެއެވެ. ނިދާން ޮއޯށވެ ޝަހާދަތުގެ ދެ ކަލިމަ ކިޔާން ވާނެއެވެ."

ޝައިޚްގެ ޖަވާބު ނިންމެވުމުން ބަހުލޫލު ދެންނެވިއެވެ. "އަޅުގަނޑު ހީކުރީ ކަލޭގެފާނަކީ ޢިލްމުވެރިއެއް ކަމުގައެވެ. ނަމަވެސް އެއީ ކުށްހީއެއްކަމަށް ބަލާން

މިހާރު ޖެހިއްޖެއެވެ. އޭ ޝައިޚެވެ! ޮދގުވެރިޔާ އޭނާގެ ޮދގު ވާހަކަ މަޑު އަޑަކުން، މަޑުމައިތިރިކަމާއި، މުޚާޠަބުވެވޭ މީހާއަށް އިޙުތިރާމާއެކު ސީދާސާދާ ޖުމުލަތަކަކުން

ދެއްކިޔަސް އެ ވާހަކައިގެ ހެޮޔކަމެއް ނެތެވެ. ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތަނބަކީ ތެދުވެރިކަމެވެ. ތެދު ބުނުމެވެ. ޙަރާމް ޮގތްޮގތުން ޯހދާ ތަކެތި އަތްޮދވެ ބިސްމިهللا ކިޔައި ރީތިޮކށް ހަފައިގެން ކައިފައި އަލްޙަމްދުލިهللا އެވެ ބުނުމަކުން އޭގެ ހެޮޔކަމެއް ނެތެވެ. ކެއުމުގެ އަދަބުތަކުގެ އަޞްލަކީ ޙަލާލު ހެޮޔޮގތުގައި ޯހދާ

ހެޮޔ ތަކެތި ކެއުމެވެ. ވުޟޫޮކށްގެން ސާފުތާހިރު ތަނެއްގައި ޮއޯށވެ ޝަހާދަތް ކިޔައިގެން ނިދާ އިރު، ތިމާގެ ހިތުގައި އެހެން ޮކންމެވެސް މީހަކާ ނުވަތަ

ބަޔަކާމެދު ރުޅިވެރިކަމާއި ނަފުރަތާއި ޙަސަދަވެރިކަމާއި ދުޝްމަންކަމާއި ނިފާޤުކަމުގެ ޝުއޫރުތަކާއި ފާފަވެރިކަމުގެ ޖަޒުބާތުތައް ހިނގާނަމަ ތިމާގެ ނިދީގައި ހެޮޔކަމެއް

ނެތެވެ. ނިދުމުގެ އަދަބުތަކުގެ މައިގަނޑަކީ ތިމާގެ އަޚާއާމެދު ހިތްހެޮޔކަމާއި ޯލތްބާއި ޢަފޫކުރުމުގެ ޝުޢޫރުތަކާއެކު ނިދުމެވެ. ތިމާގެ ވެރި ރައްބުދެކެ ޯލބިވުމާއި އެކަލާނގެއަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި ފާފަތަކުން ތައުބާވުމުގެ ޝުއޫރުތަކާއެކު ނިދީގެ

ދުނިޔެއަށް ވަނުމެވެ." މި ވާހަކަތައް ދައްކާފައި ބަހުލޫލު ހިނގައިގަތީއެވެ. ޝައިޚް ޖުނައިދު

އިސްދަށަށް ޖައްސަވައިގެން އިންނެވީއެވެ. އޭނާގެ ދަރިވަރުން ޙައިރާންވެ އަންތަރީސްވެގެން، އެއްކަލަ މަޖުނޫނު ކަލޭގެ ދާތަން ބަލަހައްޓައިގެން ތިއްބެވެ.

ފަރާތުން ފެނިވަޑައިގެންނެވި ރަނގަޅު އެތައް ސިފަތަކެއްގެ ސަބަބުން ރަސްގެފާނުގެ ހިތްޕުޅުގައި އޭނާއާމެދު ޚާއްސަ މަޤާމެއް އުފެދުނެވެ. އެހެންކަމުން ރަސްގެފާނު އެމަނިކުފާނުގެ ދަރުބާރުގެ އިސް ވެރީންގެ ތެރޭގައި ސިނޫހޭ ހިމެނުއްވިއެވެ.

ރަސްގެފާނު ޙަވާލުކުރެއްވި ޒިންމާތައް ސިނޫހޭ އަދާކުރަމުން ގެންދިޔައީ ވަރަށް ފުރިހަމަޔަށެވެ. އެންމެ ފަހުން ރަސްގެފާނު ސިނޫހޭއަކީ ދަރިކަލެއް ކަމަށް

ބައްލަވައި އެމަނިކުފާނުގެ ދަރިކަނބަލުންގެ ކައިވަނިފުޅުވެސް އޭނާއަށް ދެއްވިއެވެ. ޝަހަރުގެ ރަސްކަންވެސް ސިނޫހޭއަށް ވާރުތަވާޮގތަށް ހަމަޖެއްސެވިއެވެ. ނަމަވެސް

މި ހިސާބަށް ދިޔުމުން ހަސަދަވެރީންގެ ބަޔަކު ސިނޫހޭއާ ދެޮކޅަށް ނިކުތެވެ. މިޮގތުން ފިތުނަ އުފައްދަން ނިކުތް މީހުންގެ ލީޑަރަކަށް ހުރީ ރަސްގެފާނުގެ

ދަރިކަނބަލުންގެ ކައިވަނިފުޅާއި ވެރިކަމުގެ ތަޚުތަށް ދަހިވެތިވެގެން އުޅުނު ރިތީނާގެ ވަރުގަދަ ފަހުލަވާނެކެވެ. އިންސާނަކަށް ބަލިނުކުރެވޭނޭ ފަދަ ހަނގުރާމަވެރި

ޖައްބާރެއްގެ ޮގތުގައި ބެލެވިފައިވާ ހެއްވެކެވެ. އެންމެ ފަހުން ހަމަޖެހުނީ ސިނޫހޭއާއި ފަހުލަވާނުކަލޭގެއާ ދެމީހުންގެ ދެމެދުގައި މުބާރިޒާގެ އުސޫލުން ކުރިމަތިލުމެއް

ބާއްވައި، ޮމޅުވާ މީހަކަށް ޝަހެޒާދީގެ ކައިވަނިފުޅާއި ރަސްކަން ލިބޭޮގތަށެވެ. ދެން އެ ކުރިމަތިލުމެއް ހިނގައި ސިނޫހޭއަށް ކާމިޔާބު ލިބުނެވެ. އެހެންކަމުން ޝަހެޒާދީގެ ކައިވަނިފުޅުވެސް، އަދި އަމިއަންޝީއަށްފަހު ވެރިކަން ވެސް ލިބުނީ ސިނޫހޭއަށެވެ. ރިތީނާގެ ވެރިކަމުގެ ތަޚުތުގައި ސިނޫހޭ އެތައް އަހަރެއް ހޭދަކުރިއެވެ. ނަމަވެސް މުސްކުޅިވެ، ގައިބާރުދެރަވެ، ބަލިކަށިވުމުން އޭނާގެ ހިތުގައި އުފެދުނީ

އެނބުރި މިސުރަށް ދިޔުމުގެ އެދުމެވެ. ދެން އޭނާ މިސްރުގެ ތަޚުތުގައި އިންނެވި ސިން އުސަރިތަށް ފަތްޮކޅެއް ޮފނުވިއެވެ. މި ފަތްޮކޅަށް ރަސްގެފާނު ރުހިވަޑައިގަތުމުގެ ޖަވާބެއް ޮފނުއްވުމުން ސިނޫހޭ އޭނާގެ ވެރިކަން އޭނާގެ ޮދށީ ދަރިފުޅާ ހަވާލުޮކށްފައި، ގާފިލާއެއް ތައްޔާރުޮކށްގެން މިސްރަށް ދަތުރުކުރިއެވެ.

އުސަރިތު ރަސްގެފާނު އޭނާއަށް ވަރަށް ކަމޭ ހިއްތެވިއެވެ. ބިންތަކާއި ގަނޑުވަރުތަކާއި މުދަލުގެ ޮބޑެތި ހަދިޔާތައް ކުރެއްވިއެވެ. ސިނޫހޭ މަރުވީ ރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރުގެ އިސް ވެރިއެއްގެ ޮގތުގައި އުޅެ މިސުރުގައެވެ.

ބ�ހ�ލ�ލ�ގ� ނ�ސ�ހ�ތ�

8

ފައިދާ ޯހދައިދިނުން

އަބްދުهللا ފާރޫގު ހަސަންދިޔަ ތިކި

"މުއުމިނާ ދުނިޔޭގައި އުޅެނީ މުޖުތަމަޢަށް މަންފާހުރި މީހެއްގެ

ޮގތުގައެވެ. އެންމެ ކުޑަ މިނުން

އެއްވެސް އުނދަގުލެއް ނުކުރާ

މީހެއްގެ ޮގތުގައެވެ. މުއުމިނެއްގެ

ނުވަތަ މުސްލިމެއްގެ މި ދެ ދަރަޖަ

ފިޔަވައި ތިންވަނަ ދަރަޖައެއް

ޯނވެއެވެ.

އަބޫ މޫސަލް އަޝްޢަރީ ރަޟިޔަهللا ޢަންހު ރިވާކުރައްވައިފައި ވެއެވެ. ރަސޫލުهللا ޞައްލަهللا ޢަލައިހި ވަ ސައްލަމަ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. "ޞަދަޤާތްކުރުމަކީ ޮކންމެ

މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށް ވާ ވާޖިބެކެވެ. ޞަޙާބީން ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. މީހެއްގެ އަތުގައި ޞަދަޤާތްކުރާނެ އެއްޗެއް ނެތިއްޔާ ހަދާނީ

ކިހިނަކުންޯތއެވެ؟ އިތުރު ސާހިބާ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. މަސައްކަތްޮކށްގެން ލިބުނު އެއްޗަކުން ޚުދު ތިމާވެސް ފައިދާ ލިބިގަންނާށެވެ! އަނެކުންނަށް ވެސް ފައިދާ ލިބިދޭށެވެ!

މީސްތަކުން ދެންނެވިއެވެ. އެފަދަ ބާރެއް ލިބިފައި ނުވާ ނަމަ ހަދާނީ ކިހިނަކުންޯތއެވެ؟ އިތުރު ސާހިބާ

ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. ބޭނުމެއް ޖެހިފައިވާ ޮކންމެވެސް މީހަކަށް ނުވަތަ މުޞީބާތެއް ކުރިމަތިވެފައިވާ މީހަކަށް (މުދާ ފިޔަވައި

އެނޫން ޮގތަކަށް) ޚަރަދުކުރާނީއެވެ. މީސްތަކުން ދެންނެވިއެވެ. އެކަމުގެވެސް

ކުޅަދާނަކަމެއް ނެތިއްޔާ ހަދާނީ ކިހިނަކުންޯތއެވެ؟ އިތުރު ސާހިބާ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. ހެޮޔކަމަކަށް އަމުރުކުރާނީއެވެ. ދެންނެވުނެވެ. އެކަންވެސް ނުކުރެވިއްޖެނަމަ

ދެން ހަދާނީ ކިހިނަކުންޯތއެވެ؟ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. ނުބައިކަމެއް

ނުކުރާނީއެވެ. އެއީވެސް އެ މީހަކަށްޓަކައި ޞަދަޤާތެކެވެ.އިސްލާމް ދީން

އިންސާނާގެ ކިބައިގައި އަނެކުންނަށް މަންފާޮކށްދިނުމުގެ ރޫޙު އުފައްދައެވެ. އިންސާނާގެ ކިބައިގައި

އިންސާނާ އުފައްދާ މިޒާޖަކީ ދުނިޔޭގައި އުޅޭއިރު އަނެކުންނަށް ދޭ މީހެއްގެ ޮގތުގައި ދިރިއުޅުމުގެ މިޒާޖެވެ. އަނެކުންގެ ކުރިމައްޗަށް

އަތްދިއްޮކށްލާ މީހަކަށްވުމުގެ މިޒާޖެއް ނޫނެވެ.

މުސްލިމެއްގެ ކިބައިގައި މުދަލުގެ ތަނަވަސްކަން ހުރިކަމުގައިވާނަމަ އޭނާ އެ މުދަލުން އެހެން މީހުންނަށް ނަފާ ޯހދައިދެއެވެ. އޭނާގެ އަތުގައި މުދަލުގެ ތަނަވަސްކަމެއް ނުވާނަމަ އޭނާ މަސައްކަތްޮކށްގެން ތިމާގެ

ބޭނުންތައް ފުއްދައެވެ. އެހެން މީހުންނަށް ބޭނުންހިފޭ މީހަކަށް ވެވޭޯތ މަސައްކަތްކުރެއެވެ. ފައިސާ ނުވަތަ މުދަލުގެ ސިފައިގައި އެހެން

މީހުންނަށް އެހީވެދެވޭން ނެތްކަމުގައިވާނަމަ ހެޮޔ ބަހެއްގެ ޒަރީޢާއިން ނަމަވެސް އަނެކުންނަށް މަދަދުކުރެއެވެ.

އަނިޔާލިބިފައިވާ މީހެއްގެ ޙިމާޔަތުގައި ބުނާ ބަހެއްގެ ސިފައިގައެވެ. ނުވަތަ މީހަކަށް

ކުރާ ހެޮޔ ދުޢާއެއްގެ ސިފައިގައެވެ. މިފަދަ ޮގތެއްގައިވެސް އެއްވެސް ކަހަލަ ފައިދާއެއް ނުވަތަ ލާބައެއް އަނެކުންނަށް ޯފރުވުމުގެ

އެކަށޭނަކަން ނެތިއްޖެނަމަ ތިމާއަކީ އެހެން މީހަކަށް ކުރިމަތިވާ މަސްއަލައަކަށް

ނުވެވޭޯތ ގަދައަޅައެވެ. ތިމާގެ ސަބަބުން އެއްވެސް މީހަކަށް ގެއްލުމެއް ލިބުނަނުދޭން

މަސައްކަތް ކުރެއެވެ.މުއުމިނާ ދުނިޔޭގައި އުޅެނީ މުޖުތަމަޢަށް މަންފާހުރި މީހެއްގެ

ޮގތުގައެވެ. އެންމެ ކުޑަ މިނުން އެއްވެސް އުނދަގުލެއް ނުކުރާ މީހެއްގެ ޮގތުގައެވެ. މުއުމިނެއްގެ ނުވަތަ މުސްލިމެއްގެ މި

ދެ ދަރަޖަ ފިޔަވައި ތިންވަނަ ދަރަޖައެއް ޯނވެއެވެ.

އީމާންކަން އިންސާނާއަކީ އަނެކުންނަށް ހެޮޔއެދޭ މީހަކަށް ހަދައެވެ. އިޚްލާސްތެރިއަކަށް ހަދައެވެ. އީމާންކަން މުއުމިނުން ގާތު ބުނެއެވެ. ތިޔަބައިމީހުން

އެހެން މީހުނަށް މަންފާހުރި ބަޔަކަށް ވާށެވެ. އެފަދަ ޤާބިލުކަމެއް ނެތްނަމަ އެންމެ ކުޑަމިނުން އެހެން މީހަކަށް ކުޑަވެސް ގެއްލުމެއް

ނުދޭށެވެ. އެހެނީ އަނެކުންނަށް ގެއްލުން ނުދިނުމަކީވެސް އަނެކުންނަށް ހެޮޔއެދުމެވެ. އިޙުސާންތެރިވުމެވެ.

To commentSUN (comment) and send to 2747

ޖ�ނ�އ� ވ�ވ�ކ�އ� މ�ލ�ކ�ގ� ވ�ދ�ވ�ރ�ކ�މ�ގ�އ�

�މ�ލ�ކ�އ�ށ� ކ�މ�ޔ�ބމި ހަފުތާއަކީ މަޝްހޫރު ތިން ތަރީންގެ ތިން ފިލްމެއްގެ ވާދަވެރިކަން ވަރަށް

ޮބޑަށް ފެނިގެންދިޔަ ހަފުތާއެކެވެ. އެ ތިން ފިލްމަކީ މަލީކާ ޝޭރަވަތުގެ 'ހިސްސް' އާއި ޯޖން އަބްރަހަމްގެ 'ޖޫޓާހީ ސަހީ' އާއި ވިވެކް ޮއބެޯރއިގެ 'ރަޚްތު ޗަރިތުރާ'

އެވެ. ދިވާލީގެ ކުރިއަށް ރިލީޒްކުރެވުނު މި ތިން ފިލްމަށްވެސް ޮބޑު ތަރުހީބެއް ނުލިބުމުގެ އެއް ސަބަބަކީ މި ދުވަސްޮކޅަކީ ފިލްމުތަކަށް ރަނގަޅު ދުވަސްޮކޅެއް

ކަމުގައި ނުވުމެވެ. ނަމަވެސް މި ތިން ފިލްމުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަނގަޅަށް ހިނގި ފިލްމަކަށް ވެފައިވަނީ މަލީކާ ޝެރަވަތުގެ 'ހިސްސް' އެވެ. މި ފިލްމުގައި މަލީކާގެ އެކްޓިންގ ވަރަށް ފުރިހަމަކަމަށް ވެއެވެ. އޭނާގެ ރީތިކަމާ އެއްވަރަށް އެކްޓްވެސް

ޮކށްފައިވާ މި ފިލްމުގައި މަލީކާގެ މައްޗަށް ބަލާމީހުންގެ ޝައުގުވެރިކަން މުޅީން ހުއްޓިގެންދާހައި ވެއެވެ. ވިވެކް ޮއބެޯރއިގެ 'ރަޚްތު ޗަރިތުރާ' އަށް ވެސް ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ތަރުހީބެއް ލިބިފައިވާއިރު، ޯޖން އަބްރަހަމަށް މި ފަހަރު ޖެހުނީ ނާކާމިޔާބުގެ ހިތި ޯކވަރު ދަމާލާށެވެ. އޭނާއަށް ޮއތް ހަމައެކަނި ހިތްހަމަޖެހުމަކީ 'ޖޫޓާހީ ސަހީ' ގެ ތެލުގޫ ވާރޝަނަށް

އެކަށީގެންވާފަދަ ތަރުހީބެއް ލިބެމުންދާ ކަމެވެ.

9

މ�ލ�ކ�ގ� ވ�ދ�ވ�ރ�ކ�މ�ގ�އ� މ�ލ�ކ�ގ� ވ�ދ�ވ�ރ�ކ�މ�ގ�އ� �މ�ލ�ކ�އ�ށ� ކ�މ�ޔ�ބ�މ�ލ�ކ�އ�ށ� ކ�މ�ޔ�ބ

މި ހަފުތާއަކީ މަޝްހޫރު ތިން ތަރީންގެ ތިން ފިލްމެއްގެ ވާދަވެރިކަން ވަރަށް ޮބޑަށް ފެނިގެންދިޔަ ހަފުތާއެކެވެ. އެ ތިން ފިލްމަކީ މަލީކާ ޝޭރަވަތުގެ 'ހިސްސް' އާއި ޯޖން އަބްރަހަމްގެ 'ޖޫޓާހީ ސަހީ' އާއި ވިވެކް ޮއބެޯރއިގެ 'ރަޚްތު ޗަރިތުރާ'

އެވެ. ދިވާލީގެ ކުރިއަށް ރިލީޒްކުރެވުނު މި ތިން ފިލްމަށްވެސް ޮބޑު ތަރުހީބެއް ނުލިބުމުގެ އެއް ސަބަބަކީ މި ދުވަސްޮކޅަކީ ފިލްމުތަކަށް ރަނގަޅު ދުވަސްޮކޅެއް

ކަމުގައި ނުވުމެވެ. ނަމަވެސް މި ތިން ފިލްމުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަނގަޅަށް ހިނގި ފިލްމަކަށް ވެފައިވަނީ މަލީކާ ޝެރަވަތުގެ 'ހިސްސް' އެވެ. މި ފިލްމުގައި މަލީކާގެ އެކްޓިންގ ވަރަށް ފުރިހަމަކަމަށް ވެއެވެ. އޭނާގެ ރީތިކަމާ އެއްވަރަށް އެކްޓްވެސް

ޮކށްފައިވާ މި ފިލްމުގައި މަލީކާގެ މައްޗަށް ބަލާމީހުންގެ ޝައުގުވެރިކަން މުޅީން ހުއްޓިގެންދާހައި ވެއެވެ. ވިވެކް ޮއބެޯރއިގެ 'ރަޚްތު ޗަރިތުރާ' އަށް ވެސް ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ތަރުހީބެއް ލިބިފައިވާއިރު، ޯޖން އަބްރަހަމަށް މި ފަހަރު ޖެހުނީ ނާކާމިޔާބުގެ ހިތި ޯކވަރު ދަމާލާށެވެ. އޭނާއަށް ޮއތް ހަމައެކަނި ހިތްހަމަޖެހުމަކީ 'ޖޫޓާހީ ސަހީ' ގެ ތެލުގޫ ވާރޝަނަށް

އެކަށީގެންވާފަދަ ތަރުހީބެއް ލިބެމުންދާ ކަމެވެ.

ސ�ލ�މ�ނ� ޚ�ނ� އ�ނ�އ�ކ�ވ�ސ� ދ�ސ� ކ� ދ�މ� އ�ށ� ސަލްމާނު ޚާނާއި ޮސނީ އެންޓަރޓެއިންމަންޓް ޓެލެވިޜަނާ މައްސަލަ ޖެހިގެން ތިން

މަހެއްހައި ދުވަސް ވުމަށްފަހު، ޮސނީގެ ދަސް ކާ ދަމް އަށް އަނެއްކާވެސް ސަލްމާނު އަންނަ ޮގތަށް ހަމަޖެހިއްޖެއެވެ. ދެ ފަރާތުގެ ޯކޅުންތައް މިހާރު ވަނީ މުޅީން ހައްލުކުރެވިފައެވެ. ބުނެވޭޮގތުގައި

ޮސނީން ވަނީ ސަލްމާނުގެ ހުރިހާ ޝަރުތުތަކެއް ގަބޫލުޮކށްފައެވެ.ސަލްމާނާއި ޮސނީ އެންޓަރޓެއިންމެންޓާ މައްސަލަ ޖެހުނީ މަޝްހޫރު 'ބިގް ޮބސް'

ޕްޮރގްރާމުގައި އޭނާ ބައިވެރިވުމުންނެވެ. ސަލްމާނާ ޮސނީއާ ދެމެދުގައި ޮއތް މައްސަލަ ހައްލުވުމުން ސަލްމާނު ބިގް ޮބސްއަށް ދެން ނާރާނެ ކަމަށް ވާހަކަ ދެކެވުނަސް މުމްބާއީ މިރަރގެ ފަރާތުން

ބުނާޮގތުން އެހެން އެކަމެއް ނުވާނެއެވެ. ސަލްމާނާއި ޮސނީއާ ދެމެދު އެ ކަހަލަ އެއްވެސް އެއްބަސްވުމެއް ނެތުމާއެކު ޮސނީގެ ޕްޮރގްރާމުގައި ބައިވެރިވަމުންވެސް ސަލްމާނަށް ބިގް ޮބސްގައި ބައިވެރި ވެވިދާނެއެވެ. ސަލްމާން ޚާން ހުށަހަޅަން ފެށި އިންޑިޔާގެ ފުރަތަމަ ޓެލެވިޜަން ޯޝއަކީ ދަސް ކާ ދަމް ކަމަށް ވުމާއެކު އެ ޯޝ ދޫޮކށްލާކަށް ސަލްމާނު ބޭނުމެއް ނުވާކަމަށްވެސް ވެއެވެ. އެހެންވެގެން ޯތއްޗެކެވެ. ޮސނީއާއެކު ފަހުން އެއް ގަލަކަށް އެރުމުގައި ސަލްމާނު ވަނީ އޭނާގެ ފީ

ވެސް ކުޑަޮކށްފައި ކަމަށް ބުނެވެއެވެ.

އަލީ ޚާލިދު

ސްކޫލް ދައުރު ނިމުމަށްފަހު މަސައްކަތުގެ މާހައުލާއި ކުރިމަތިލާއިރު ނިންމަން އެންމެ އުނދަގޫ ކަމަށްވެފައިވާނީ އެމީހަކު ކުރަން ބޭނުންވާ

މަސައްކަތެއް ދެނެގަނެ ކުރިއަށްދާނެ ދާއިރާއެއް ކަނޑައެޅުމެވެ. ތިމާކުރާހިތްވާ މަސައްކަތަކުން ކުރިއަށްދާނެ ދާއިރާއެއް ޚިޔާރުކުރުމަކީ ހަޔާތުގައި ދިމާވާނެ އެންމެ ޮބޑެތި ކަންތައްތަކުން ކަމެކެވެ. ބައެއް ފަހަރު ތިމާ ކުރިއަށްދާން

ބޭނުންވާ ދާއިރާ އެނގިހުރެމެ ޮގތެއް ނިންމަން އުނދަގޫވެދާނެއެވެ.ތިމާކުރަން ބޭނުންވަނީ ވަކިކަމެއްކަން އެނގިހުރެވެސް ވަކި ދާއިރާއެއް ޚިޔާރު ކުރުމަށް ދިމާވާ މައްސަލަތައް ދެނެގަނެ ސާފުކުރުމަކީ ކެރިއަރ ޕްލޭންކުރުމުގެ

އެންމެ މުޙިއްމު އެއްކަމެވެ. މިފަދަ ކަންކަމަކީ ކާމިޔާބު މީހުންނަށްވެސް އެމީހުންގެ ޙަޔާތުން ޮކންމެވެސް ހިސާބެއްގައި ދިމާވާ ކަންތައްތަކެވެ. ތިމާގެ

ޙަޔާތުގައި ކުރިއަށް ދާނެ ދާއިރާ ޔަޤީންނުވުމަކީ އިންސާނެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވެދާނެ ކަމެކެވެ.

އަޅުގަނޑާއި އެކު ސްކޫލް ދައުރު ނިންމި 2 ރައްޓެއްސެއްގެ ތެރެއިން އެކަކު ޚިޔާރުކުރީ ދަތުރުކުރަން ދާށެވެ. އެއީ އެނާ ޙަޔާތުގައި

ކުރިއަށްދާން ބޭނުންވާ ދާއިރާއެވެ. އޭނާގެ ލަނޑުދަނޑިއަކީ މެރިން ކެޕްޓަނަކަށް ވުމެވެ. އޭނާގެ ކެރިއަރ ޕްލޭންވަރަށް ސާފެވެ. އެޮގތުގައި އޭނާ ސްކޫލް

ނިންމާ ޯބޓަކަށް އަރައި އެދާއިރާއިން ކުރިއަށް ދާން މަސައްކަތް ފެއްޓިއެވެ. އަޅުގަނޑުގެ އަނެއް ރަޙްމަތްތެރިޔާ ވާންބޭނުންވީ ސިފައިންގެ މީހަކަށެވެ.

އޭނާގެ ލަނޑުދަނޑިއަކީ ސިފައިންގެ ޮއފިސަރަކަށް ވުމެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިރަޙްމަތްތެރިޔާ ސިފައިންގެ ތެރޭގައި އުޅުމުން މިއީ އޭނާ އެންމެ

ކުރާހިތްވާ މަސައްކަތެއްނޫން ކަން އެނގުނެވެ. އަދި ޖިސްމާނީޮގތުން ހުރި ޮގންޖެހުންތައް ކަޑައްތުކުރަން ދިމާވި ދަތިތައް އިހްސާސްކުރެވުނީ މަސައްކަތާއި ކުރިމަތިލީމައެވެ. އެހެން ކަމުން ސަރުކާރުގެ ޚިދްމަތުގެ ޮބންޑު ހަމަކުރުމަށްފަހު

މީނާވެސް ކުރިމަތިލީ ދަތުރުކުރުމާއެވެ. ކެރިއަރ ބަދަލުކުރަން ޖެހުމުން ގިނަ ގުނަ ޮގންޖެހުންތަކާއި

ކުރިމަތިވިއެވެ. އެއީ ކުރިން ނުކިޔަވާހުރި ސައިންސްގެ މާއްދާތައް އަލުން ބަލުން ކިޔަވަން ޖެހުނީމައެވެ. އެހެންނަމަވެސް ކުރިއަށްދާން ބޭނުން ދާއިރާ

ސާފުވުމުން ދިމާވާ ޮގންޖެހުންތަކާއި ކުރިމަތިލަނީ ފިސާރި ކެރިގެންނެވެ. މިހާރު އަޅުގަނޑުގެ ދެ ރައްޓެހިންނަކީވެސް ދެ މެރިން ކެޕްޓަނުންނެވެ.

މިއިން އަޅުގަނޑަށް ލިބިދޭ ފިލާވަޅަކީ ޮކންމެ މީހަކަށްވެސް އޭނާ ދަތުރު ކުރަމުންދާ ރާސްތާގައި ޮބޑެތި ހުރަސްތަކާ ދިމާވާނެކަމެއެވެ. އަދި މިހުރަސްތައް

ގިރާކުރެވުމުން ތިމާ ކުރިއަށްދާންވީ މަގު ޮއންނާނީ އުނދަގޫކަމެއްނެތި ފެންނާށެވެ. މިޮގތަށް ދިމާވާ ކަންކަމަކީ ތިމާގެ ހުރި ހިތްވަރާ ކެތްތެރިކަމުގެ

އިމްތިހާން ކަމުގައި ބެލުން ރަނގަޅުވާނެއެވެ. އަޅުގަނޑުގެ މިރަހްމަތްތެރިޔާއަށް ކެރިއަރ ބަދަލުކުރުމުގެ ހިތްވަރު ލިބެނީ އެނާގެ ނަފްސު އަމިއްލައަށް ދެނެގަނެވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެއީ އެނާގެ ޝައުގުހުރީޮކންކަމަކަށްޯތ؟

ހުނަރުހުރީ ޮކންކަމަކަށްޯތ؟ އުޅެން ބޭނުންވާ މާހައުލަކީ ޮކބާޯތ؟ މަސައްކަތުގެ ދާއިރާގައި އަދާކުރަން ބޭނުންވާ ދައުރަކީ ޮކބާޯތ؟ ޙާޞިލު ކުރަން ބޭނުންވާ ލަނޑުދަނޑިއަކީ ޮކބާޯތ؟ މިސުވާލުތަކުގެ ޖަވާބު ލިބުމުގެ މާނައަކީ އޭނާ

ކުރިއަށްދާން ބޭނުންވާ ދާއިރާ ދެނެގަނެ ހިޔާރުކުރެވިއްޖެކަމެވެ.އަދި ހަމަ ތިމާ ދިރިއުޅުމުގެ މައިދާނުގައި ކުރުމަށް ޚިޔާލު ކުރާކަމެއް ނިންމުމަށް ފަހުގައި ވެސް އެކަމާ ދޭތެރޭ ޝައްކެއްވާނަމަ ނުވަތަ މިނިންމުމާއި

ދޭތެރޭގައި ޔަޤީންކަން ނުލިބި ހިތްހަމަ ނުޖެހޭނަމަ ދެން އެނިންމުމާއި މެދު އަލުން މުރާޖާޮކށް ތިމާކުރިޔަށް ދާން ބޭނުންވާޮގތް ބަލާލުން ރަނގަޅުވާނެއެވެ.

އަދި، ހެޮޔ އެދޭ ފަރާތެއްގެ މަޝްވަރާ ޯހދާލުން އެއީ އެދެވިގެންވާ ކަމެކެވެ. ގިނަ ފަހަރު ތިމާއަށް ޙައްލު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ތިމާ ކުރަން ބޭނުންވާ މަސައްކަތް ތިމާއަށް ޯހދައި ގަނެވޭނީ ތިމާ ބަނދެވިގެން އުޅޭ ނަފްސާނީ ހުރަސްތަކުން ނިކުމެވިގެންނެވެ. މި ދެންނެވި ނަފްސާނީ ހުރަސްތަކަކީ ތިމާގެ ވިސްނުމުގެ ތެރޭގައި ހުރި ކަންތައްތަކެކެވެ. ޮގތެއް ނުނިންމިގެން އުޅެނީ ވިސްނުމުގެ

އެތެރޭގައި މޫލާފައިހުރި ކަންތައްތަކެއް ހުރީތީއެވެ. އެއީ ސްވިޗެއްގެ ޒަރިއްޔާއިން ޖައްސާ ކަނޑާލެވޭނެ ކަންކަމެއްނޫނެވެ.

މަސައްކަތުގެ މާހައުލާއި ކުރިމަތިލާއިރު ފުރަތަމަ ދެނެގަންނަންވީ އަމިއްލަ ނަފްސެވެ. މިޮގތުން ޝައުގުހުންނަ ކަންތައްތައް ދެނެގަނެ،ތިމާގެ

ހުނަރު ދެނެގަންނާނީއެވެ. ދެން ތިމާގެ މިސިފަތަކާއި ގުޅޭކަހަލަ ދާއިރާ ތަކަކީ ޮކބާޯތބަލާނީއެވެ. މިސާލެއްގެ ޮގތުން ތިމާވެށި ހިޔާރުކުރާނަމަ، މަސްވެރިކަން ،

ޓޫރިޒަމް އަދި ގެޮދރު ބިނާކުރުމުގެ ދާއިރާގައިވެސް ފުރުޞަތު ޮއންނާނެއެވެ. ދެން މިއިން ދާއިރާއަކާއި ގުޅޭނެޮގތެއް ޯހދައިގަންނާނީއެވެ. ޚިޔާރުކުރާ ދާއިރާއެއްގެ

ޮގތުން ފުރަތަމަ ކިޔަވަންވެސް ޖެހިދާނެއެވެ. ވަޒީފާ އަދާކުރަމުން ވެސް ކިޔެވިދާނެއެވެ. ވަޒީފާގައި ދެމިހުރެގެން ގިނަ އެއްޗެހިތަކެއް ދަސްޮކށް ތަޖުރިބާ

10

ކ�ރ�އ�ށ� ދ�ނ� ބ�ނ�ނ�ވ� ދ�އ�ރ� ދ�ނ�ގ�ތ�ނ�

11

ޯހދިދާނެއެވެ. މިހިރީ ހައްތަހާވެސް ޮގތްތަކެވެ. ބޭނުންވާ ޒާތުގެ ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތު ހުރީ ޮކންތަންތަނެއްގައިޯތ ބަލާ އެތަންތަނަށް ތިމާގެ ޝައުގުވެރިކަން

ފާޅުކުރާނީއެވެ. ނަމަވެސް މި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ގިނަ ކުދިން ކަން ކުރަނީ ތަފާތު

ޮގތަކަށެވެ. ސަބަބު ތަކެއް ނެތިއެއްނޫނެވެ. ކުދިން ވަރަށް ޅައުމުރުގައި މަސައްކަތު މާހައުލަށް ނުކުންނީ ހަމަ ދެން ޮކންމެވެސް ވަޒީފާއެއް

އަދާޮކށްލުމަށެވެ. ކުރިއަށްދާނެ ދާއިރާއެއް ނޭނގި ހަމަޮކންމެ ވެސް އާމްދަނީއެއް ޯހދުމުގެ ނިޔަތުގައި ވަޒީފާއެއް އަދާކުރަން ނުކުތުމުން ދިމާވާ މައްސަލަތަކެއްވެސް

ހުރެއެވެ. ވަޒީފާއިން ލިބޭ އާމްދަނީއަކީ ވަޒީފާއެއްގައި އުޅެގެން ޙާޞިލުވާން ބޭނުންވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން ހަތަރެއް ނުވަތަ ފަސް ވަނައިގައި އުޅޭނެ

އައިޓަމްއެވެ. އެއް ވަނައިގައި ނުވަތަ ދެ ވަނައިގައި ހިމެނޭނީ ވަޒީފާއިން ލިބޭ ހިތްހަމަޖެހުމާއި، ވަޒީފާގެ ކުރިއެރުމެވެ. ތިން ވަނައިގައި ޢާންމުޮގތެއްގައި

ހިމެނޭނީ ވަޒިފާ އަދާކުރަންޖެހޭ މާޙައުލެވެ. އެހެންވީމައި ހިތްހަމަ ނުޖެހި ވަޒީފާ އަދާކުރާނަމަ ވަޒީފާ ދޭފަރާތަށާއި އަދާކުރާފަރާތުގެ ދެމެދުގައި މައްސަލަ އުފެދުން ޮއންނާނީ ވަރަށް ކައިރީގައެވެ. އަދި ޮކންމެވެސް ހިސާބަކުން އަދާކުރާވަޒީފާއަކީ

ތިމާއަދި އެންމެ ކުރަން ބޭނުން މަސައްކަތް ނޫންކަން އެނގި ވަޒީފާ ދޫޮކށްލާއިރު ޮކންމެވެސްވަރަކަށް މަސައްކަތް ހުންނާނީ ދަސްކުރެވިފައެވެ. އަދި އުމުރުގެ

ދުވަސްތަކެއްވެސް ޮއންނާނީ ހޭދަވެފައެވެ. ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ ނަޒަރުންނަމަ އެއީ ޯގސް އިންވެސްޓްމަންޓްއެކެވެ. ވަޒީފާދޭފަރާތުގެ ހިތްހަމަނުޖެހުމާ އެކު އެތަނުން

ނުކުންނަންވީމައި ތިމާގެ ވަޒީފާގެ ރިޯކރޑް އެހާހިސާބުން ޯގސްވީއެވެ.ވަޒީފާގެ ބާޒާރުން ޖާގައެއް ޯހދުމަށް ނުކުތުމުގެ ކުރިން ކެރިއާ ރާވާލުމަށް މައިންބަފައިން ނުވަތަ ބެލެނިވެރިންގެ އެހީތެރިކަން ޯހދައިގެން

އެމީހުންގެ މަޝްވަރާގެ މަތިން ކުރިއަށް ދާނެ ދައިރާއެއް ކަނޑައެޅުން ބުއްދިވެރިކަމުގައި ފެނެއެވެ. އެމީހުންގެ އެހީގައި އަމިއްލަ ނަފްސު ދެނެގަތުމަށް

ފަސޭހަވާނެއެވެ. ކުރިއަށް ދާނެ ދާއިރާ ކަނޑައެޅުމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާއެވެ. އެމަރުހަލާ ކަނޑައެޅުމުން ދެން ޮއތީ އެދާއިރާއިން ކުރިއަށް

ދާނެޮގތެއް ޯހދުމެވެ. ފުރަތަމަ އެދާއިރާއިން ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތު ޯހދާނީޯތ ނުވަތަ އަދި އިތުރަށް ކިޔަވާނީޯތއެވެ؟ މިހާރު ރާއްޖޭގައި އެކި ޮރނގު ޮރނގުން ކިޔެވޭނެ

ވަރަށް ގިނަ ފުރުޞަތުވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އަދިކިޔެވުމަށް ޯލނު ލިބޭނެޮގތްތައް ވެސް އެބަހުއްޓެވެ. ޯކހެއް ލިބެންދެން ޮކންމެހެން ހުންނާކަށް ނުޖެހެއެވެ.

ތިމާގެ ކުރިމަގު ބިނާކުރާނެ ދާއިރާއެއް ޚިޔާރުނުޮކށް ބޭއްވުމަކުން ނުވަތަ ހަނދާން ނައްތާލާ އަޅާނުލާ ހުރުމަކުން މައްސަލައަށް ހައްލެއްނުލިބޭނެއެވެ.

ތިމާ ޚިޔާރުކުރާ މަސައްކަތާއި ޙާޞިލްކުރަން ބޭނުންވާ ލަނޑުދަނޑިތައް ދެނެގަތުމަށް ނަފްސާނީ ޮގތުން ދިމާވާ ޮގންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތި ނުލެވިއްޖެނަމަ ތިމާ ބޭނުންވާ ޮގތް ޯހދައި ގަތުމަކީ ވަރަށް އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. އަދި ތިމާއަށް މިހިނގެނީ ރަނގަޅު މަގުންކަމެއް ނޭނގޭނެއެވެ. ތިމާ ހުންނާނީ ޮއޅުންޮބޅުން

ގަނޑެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ތިމާގެ ސިކުނޑީގެ ތެރޭގައި މިހިނގާ ބަހުސްތައް ޙައްލުކުރެވުނުހާ އަވަހަކަށް މިދެންނެވި ކަންތައްތައް ތިމާއަށް ސާފުވެގެން

ދާނެއެވެ. މިހާހިސާބުން ހާސިލުކުރަން ބޭނުންވާ ލަނޑުދަނޑިތަކާއި ހަމައަށް

ވާސިލު ވާން ކުރަންޖެހޭ ކަންކަމުގެ އެކްޝަން ޕްލޭން ކަރުދާހުގަ ލިޔެލާ އެއަށް އަމަލުކުރަން ފެއްޓޭނެއެވެ.

ސިނާން އަލީ

12

ރާއްޖޭގެ ތަރައްގީއަށް ހުރި ޮބޑެތި ޮގންޖެހުންތަކުގެ ތެރެއިން އެއްކަމަކީ ބިމުގެ ދަތިކަމެވެ. ބިމުގެ ދަތިކަން މިހާޮބޑަށް ތަހައްމަލް ކުރަން ޖެހިފައިވަނީ ބިން ކުޑަވުމުގެ އިތުރަށް ބިން ބޭނުންކުރުމުގައި އަމަލު ކުރެވިފައިވާ ޯދހަޅިކަމެވެ. މި

މައްސަލައިގެ ތެރެއިން މި ލިޔުމުގައި ބަލާފައި ވާނީ މާލެއިން އެސްޓީޯއއަށް ދީފައިވާ ބައެއް ބިންތަކާއި އެބިންތަކުގެ ބޭނުން މިހާރަށް ވުރެ ރަނގަޅަށް ހިފިދާނެ ޮގތުގެ

މައްޗަށެވެ.

ބިމުގެ މައްސަލަ: މާލޭގައި ބިމެއް ނެތެވެ. ޮއތް ބިންޮކޅުގެ އަގު މި ވަނީ ރަނަށް ވެފަ އެވެ. ބިންޮކޅެއް ޮއތް މީހެއް ނަމަ އެއީ ނަސީބުވެރިޔެކެވެ. ދިރިއުޅުމަށް އިތުރު މަސައްކަތެއް ކުރާކަށް ނުޖެހޭނެ އެވެ. މާލޭގެ ބިމުގެ އަގު ރަނަށްވީ ސަބަބެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. އޭގެ މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ބިމަށް ޖެހިފައިވާ މިންވަރަށް ބިން ނެތުމެވެ. މިފަދަ ރަށެއްގައި ބިން ހެޮޔ ޮގތުގައި ބޭނުން ކުރުމަކީ ޮކންމެހެން

ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. މާލޭގެ ބިން އެންމެ ހެޮޔ ޮގތުގައި ބޭނުން ނުކުރެވި ޮއތް މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ޕްރީ ޕްލޭން ޮކށްގެން ހަދައިފައިވާ ރަށަކަށް މާލެ ނުވުމެވެ.

އެއީ މާޒީ އެވެ. އެކަމަކު މިއަދު މާލޭގެ ބިން ބޭނުން ކުރަން ވާނީ އެއަށްވުރެ ޮބޑަށް ދުރަށް ވިސްނައިގެންނެވެ. އެއް މިސާލު ލިޔެލާނަމެވެ.

އެސްޓީޯއއަށް ދޫޮކށްފައިވާ ބިންތައް: އެސްޓީޯއގެ ބޭނުން ތަކަށް މާލޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުން ދޫޮކށްފައިވާ ބިން ތަކުގެ އަދަދު ގިނަ ކަން ފާހަގަ ޮކށްލަން ޖެހެ އެވެ. މާލޭގެ ދެކުނު ފަރާތު ޮބޑު

ތަކުރުފާނު މަގުގައި އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް ދޫޮކށްފައި ހުންނަ ބައެއް ޮކށިތައް ހުންނަ ކަމަށްވެ އެވެ. ހުޅަނގު ހާބަރު ސަރަހައްދުގައި އެސްޓީޯއ އަށް ދޫޮކށްފައިވާ

ކާޑު ގުދަން ތަކާއި ބޭސް ގުދަން އެބަ ހުއްޓެވެ. މާލޭގެ އުތުރު ފަރާތުގައި ހިންގާ އެސްޓީޯއ ޯހމް އިމްޕްރޫވްމެންޓް އިމާރާތަކީ ވެސް ވަރަށް ޮބޑު ބިމެއްގައި ހުރި އިމާރާތެކެވެ. އެސްޓީޯއ ޓްރޭޑް ސެންޓަރާއި މިހާރުގެ ހެޑް ޮއފީސް ހުރީ

ވެސް ޮބޑު ދެ ބިމެއްގަ އެވެ. އެސްޓީޯއގެ ލޭބަ ކުއާޓަރުގެ އިތުރުން އެސްޓީޯއގެ ޮކންސްޓްރަކްޝަން މެޓީރީއަލްސް ވިއްކަން ވެސް އަމީނީ މަގުގައި ވަރަށް ޮބޑު ދެ ބިމެއް ހުސްޮކށްފައިވެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން އެސްޓީޯއ ޯހމް އިމްޕްރޫވްމެންޓް ހިންގާ ބިމާ ދިމާ އިރުމަތީ ފަރާތުގައި ވެސް އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް ހުންނަ ޮބޑު އިމާރާތެއް

ހުރެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން މާލޭގެ ހުޅަނގު ފަރާތުގައި އެސްޓީޯއގެ ހެޑް ޮއފީސް ހުރީ ވަކި ބިމެއްގަ އެވެ.

މި ފާހަގަ ޮކށްލީ އަޅުގަނޑަށް އެނގޭ ޮގތުގައި ބިމަށް ޖެހިފައިވާ މާލެ އިން އެސްޓީޯއގެ ބޭނުންތަކަށް ދޫޮކށްފައިވާ ބިން ތަކެވެ. މީ

ނޫނަސް މާލޭގައި އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް ދޫޮކށްފައި ހުރި އިތުރު ބިންތައް ހުރުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. މި ހުރިހާ ބިންތައް ބޭނުން ޮކށްގެން ނޫނީ އެސްޓީޯއގެ ޚިދުމަތްތައް ނުދެވޭނީ ޯތ އެވެ؟ އެހެނެއް ނުވާނެ އެވެ. މިހާރު އެސްޓީޯއ އިން ދޭ ޚިދުމަތްތައް އެ ހުރިހާ ބިންތައް ބޭނުން ނުޮކށް ދެވޭނެ ޮގތްތަކެއް ޯހދިދާނެ

ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލު ކުރެވެ އެވެ.

ހުޅަނގު ހާބަރު ސަރަހައްދުގައި ހުރި ބިންތައް: ފުރަތަމަ ހުޅަނގު ހާބަރު ސަރަހައްދުގައި ހުރި ބިންތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކަމާ ހިނގާށެވެ. އެ ސަރަހައްދުގައި ހުރި ކާޑު ގުދަންތައް ބޭރަށް ފެންނާނީ ޮބޑެތި ޓިނު ގުދަން ތަކެއްގެ ސިފައިގަ އެވެ. އެ ގުދަންތައް ހަދާފައި އެ ހުރީ

ސައިޒުގެ ޮގތުން ބަލާ އިރު ވަރަށް ޮބޑެތި ބިން ތަކެއްގަ އެވެ. އެކަމަކު ޮކންމެ އިމާރާތެއް ހަދާފައި ހުރީ އެއް ބުރިޔަށެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އޭގެން

އެއް ބިން ދިހަ ބުރިޔަށް ނުވަތަ ސާދަ ބުރިޔަށް އިމާރާތް ކުރުމަށް ފަހު އެ އިމާރާތުގައި ހުރިހާ ކާޑު ގުދަން ތަކާއި ބޭސް ގުދަން ނުހިންގޭނެ ބާވަ އެވެ؟ މިހާރު ހަތަރު ގުދަނަށް ބޭނުން ކުރާ ޖާގައަށް ވުރެ ތަނަވަސް ޖާގައެއް އޭރުން އެއް އިމާރާތުން އެކަނި ވެސް ޯހދޭނެ އެވެ. ދެން ޮއތީ ކާޑަކީ ނުލާހިކު ބަރު އެއްޗަކަށް ވާ އިރު އެ ތަކެތި އަރުވައި ބޭލުމުގެ މައްސަލަ އެވެ. ފަންސާސް ކިޯލގެ ބަސްތާތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމުގެ މައްސަލަ އެވެ. ކާޑު އުފުލައި ބޭލުން ދަތި ނަމަ އެ ކަމަށް ޚާއްސް ރޭމްޕެއް ހެދިދާނެ އެވެ. އޭރުން ޮއންނާނީ ތިރީގައި ހުންނަ ޮއޕަރޭޓަރަކު ވަކި ސްވިޗަކަށް ޮއބައި ލުމެވެ. ސަތޭކަ ބަސްތާ ހަޑުލަށް ފިތައި ލުމުން ރާސްލާފައި އެއްކަލަ ރޭމްޕުން އެ ބަސްތާތައް ފައިބާނެ އެވެ. ބުރިކައްޓަށް ބާރު ޮބޑު ވާ ޮގތަށް އުފުލާކަށް ނުޖެހޭނެ އެވެ. މައިބަދައަށް ވާން ވެގެން ޅިނދު ކަށީގައި ރިއްސާތީ އުޅޭކަށް ވެސް ނުޖެހޭނެ އެވެ. ބޭރު ގައުމު ތަކުގައި އުސް އިމާރާތް ތަކުގައި ޮބޑެތި ޕާކިން ޯޒންތައް

ވެސް ހަދާފައި ހުރެ އެވެ. ފުޅާ ރޭމްޕް ތަކުން ލާފައި ވެހިކަލްތައް އެއްވެސް ދަތި ކަމެއް ނެތި މައްޗަށް އަރާ ފައިބާތަން އަޅުގަނޑުމެނަށް ފެނެ އެވެ. ދެން ޮއތީ

އިމާރާތުގެ އެހެނިހެން ބޭނުން ތަކެވެ. އެ ބޭނުން ތަކަށް މަދު ނުވާނެ މިންވަރަށް އިމާރާތުގައި ލިފްޓު ބެހެއްޓިދާނެ އެވެ. މި އިމާރާތަށް 5000 އަކަފޫޓު ވަރުގެ

އެއް ބިން ހުސްކުރެވިދާނެ އެވެ. ދެން ބާކީ ޮއތް ސަރަހައްދުގައި މި ސަރުކާރުގެ

ށ�ފ�އ�ވ� ބ�ނ�ތ�އ� ކ� އ�ސ�ޓ�އ�އ�ށ� މ�ލ�އ�ނ� ދ�

ބ�ލ� އ�ޅ�ނ��ޖ�ހ�ފ�އ�ވ� ބ�ޑ� ގ�އ�ލ�މ�އ�

To commentSUN (comment) and send to 2747

13

ޕާކު ސިޔާސަތުގެ ދަށުން ބަގީޗާ ޕާކުތަކެއް ހަދައިލެވިދާނެ އެވެ.

އެސްޓީޯއއަށް ދޫޮކށްފައިވާ އެހެން ބިންތައް: ދެން ޮއތީ އެސްޓީޯއ އިން ކުރާ އެހެން ވިޔަފާރި ތަކެވެ.

ޮކންސްޓްރަކްޝަން މެޓީރިއަލްސް އާއި ސުޕަމާޓާއި ޯހމް އިމްޕްރޫވްމެންޓާއި އިލެކްޓްޯރނިކްސް އެވެ. މި ވިޔަފާރި ތަކަށް ބަލާ އިރު، މި ހުރިހާ ތަންތަން ހިންގަން 5000 އަކަފޫޓު ވަރުގެ ހުސް ބިމެއްގައި 14 ބުރީގެ އެއް އިމާރާތް ހެދިދާނެ އެވެ. ފަސް ހާސް އަކަފޫޓުގެ ބިމެއް ކުޑަ ނަމަ އެޔަށް ވުރެ ޮބޑު ބިމެއް ވެސް އެންމެ ރަނގަޅެވެ. މި އިމާރާތުގެ ހަ ބުރި ޯޝ ރޫމުގެ ޮގތުގައި، އަނެއް ހަބުރި ގުދަނުގެ

ޮގތުގައި، އަނެއް ދެ ބުރި އިދާރީ ބޭނުން ތަކަށް ބޭނުން ކުރެވިދާނެ އެވެ. މިހާރު އެސްޓީޯއ ޓްރޭޑް ސެންޓަރުގެ ޮގތުގައި ހުރި ބިމަކީ ވެސް ޮބޑު ގެއްލުން ގަނޑެކެވެ. އެޮއށް ޮބޑު ބިމުގައި ޮކށްފައި އެ ހުރީ ހަތަރު ބުރީގެ އިމާރާތެކެވެ. އިމާރާތުގެ ނަމަކީ އެސްޓީޯއ ޓްރޭޑް ސެންޓަރެވެ. އާދެ، އެސްޓީޯއގެ

ވިޔަފާރި މަރުކަޒެވެ. އެކަމަކު އެ އިމާރާތުން އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް ހުސްޮކށްފައި ވަނީ ކުޑަ ތަންޮކޅެކެވެ. ނުވަދިހަ ޕަސެންޓަށް ވުރެ ޮބޑު ބައި ވަނީ އެހެނިހެން ފަރާތްތަކަށް

ކުއްޔަށް ދީފަ އެވެ. އެ އިމާރާތް ވެސް ތަޅައި ބިމާ ހަމަ ކުރަން ވީ އެވެ. އެއަށް ފަހު މި ސަރުކާރުގެ ޮކންޓްރެކްޓަރު ފައިނޭންސް އުސޫލުގެ ދަށުން ނަމަވެސް އަލުން އިމާރާތް ކުރަން ވީ އެވެ. މި ފަހަރު އިމާރާތް ކުރާނީ ދިހަ ބުރިޔަށް ނުވަތަ ސާދަ

ބުރިޔަށެވެ. އޭރުން ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީ އެތައް ސަތޭކަ ގުނައެއް އިތުރު ވާނެ އެވެ. ރައްޔިތު މީހާ އަށް ލިބެން ހުންނަ ޚިދުމަތްތައް ވެސް

ގިނަ ވާނެ އެވެ. ދެން ޮއތީ

އެސްޓީޯއ ލޭބަރ ކުއާޓަރެވެ. މިތަން އެ ހުރީ މާފަންނު ފުޓުޯބޅަ ސްޓޭޑިއަމްގެ

ހުޅަނގު އުތުރު ކަންމައްޗަށް ޮއތް ޓްރެކް ދަނޑުގެ

ކުރިމަތީގަ އެވެ. ސައިޒުގެ ޮގތުން ވަރަށް ޮބޑު ބިމެކެވެ. މި ބިމުގައި ވެސް އިމާރާތް

ޮކށްފައި ވަނީ ދެތިން ބުރިޔަށެވެ. މި ތަނުގައި ޢާންމު ޮގތެއްގައި ދިރިއުޅެނީ ބިދޭސީ މުވައްޒަފުންނެވެ. މި

އިމާރާތް ވެސް ދިހަ ބުރިޔަށް އިމާރާތް ކުރަންވީ އެވެ. އެއަށް ފަހު މި ތަނުގެ އެންމެ ތިރި ޮކންސްޓްރަކްޝަން މެޓީރިއަލްސް ވިއްކަން ހަމަޖެއްސިދާނެ އެވެ. އެއީ އެ ތަނަކީ

ހިރަފުސް އަރާ ޒާތުގެ ތަކެއްޗާއި ދަގަނޑު ފަދަ ބާވަތްތައް ވިއްކާ ތަނަކަށް ވާތީ އެވެ. ސުޕަ މާޓާއި އިލެކްޓްޯރނިކްސް އަދި ޯހމް އިމްޕްރޫވްމެންޓް ހުންނަ އިމާރާތުގައި

މި ބާވަތުގެ އުފެއްދުންތައް ގެންގުޅެން އެހާ ފަސޭހަ ނުވެދާނެ އެވެ.

މާލެއިން ބޭރުގައި ސްޮޓކްކުރުން: އެސްޓީޯއގެ އެކި އައުޓްލެޓް ތަކުގެ މައި ސްޮޓކް ބަހައްޓަންވީ ތިލަފުށި ފަދަ ރަށެއްގަ އެވެ. އެ ކަމަށް އެކަށީގެންވާ ޮބޑު ބިމެއްގައި މާސިންގާ ގުދަން ތަކުގަ އެވެ. މާލެއާ ދެމެދުގައި ބާއްވަންވީ ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ސަޕްލައި ނިޒާމެކެވެ. މާލޭގައި ބަހައްޓާނީ ހަފުތާއެއްހާ ދުވަހަށް ފުދޭ ވަރުގެ ސްޮޓކެއް ކަމަށް ހެދި ދާނެ އެވެ. ޮބޑެތި ޯއޑަރު ތަކަށް އެއްކަލަ ފެރީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ގިނަ ވަގުތުތަކެއް ހޭދަ ނުވެ ބޭނުންވާ މުދާ

މާލެ އަށް ގެނެވޭނެ އެވެ.

އެސްޓީޯއގެ ޚިދުމަތް: އެސްޓީޯއ އަކީ ރައްޔިތުންނާ ސީދާ ގުޅުން ހުރި ގިނަ ޚިދުމަތްތަކެއް ދެމުން އަންނަ ކުންފުންޏެވެ. ޚާއްސަ ޮގތެއްގައި ކާޯބ ތަކެތީގެ އަގު އުފުލިގެންދާ

ޮކންމެ ހާލަތެއްގައި، ރައްޔިތުންގެ އަތްޯފރާ ފަށުގައި އެ ތަކެތީގެ އަގު ހިފަހައްޓަދިނުމުގެ ގައުމީ ޒިންމާ އެ ކުންފުނިން ވަރަށް ފުރިހަމަޔަށް އަދާޮކށްދީފައިވާ

ކަމަށް ގަބޫލު ކުރަމެވެ. މި ސަބަބަށް ޓަކައި އެ ކުންފުނީގެ ވިޔަފާރީގެ ބޭނުމަށް މާލެއިން ބިން ދޭން ޖެހޭނެ ކަމަށް ވެސް ގަބޫލު ކުރަމެވެ. އެކަމަށް އަޅުގަނޑު

ރުހި ގަބޫލެވެ. ގައުމުގެ ހާލަތު މިހާތަނަށް ފެނިފައިވާ ޮގތަށް ބަލާ އިރު، ރައްޔިތުންނާ ސީދާ ގުޅުން ހުރި ބައެއް ކަހަލަ ވިޔަފާރިތައް އެސްޓީޯއ އިން ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ގަބޫލު ކުރެވެ އެވެ.

އަސްލު މައްސަލަ: އަޅުގަނޑުގެ މައްސަލަ އަކީ އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް ދޫޮކށްފައިވާ

ބިންތައް އާދަޔާ ޚިލާފަށް ގިނަ ވުމެވެ. އަދި އެ ބިންތަކުގެ ބޭނުން ހެޮޔ ޮގތުގައި ހިފަމުން ނުދިޔުމެވެ. އަޅުގަނޑުގެ މުޅި ވިސްނުމަކީ އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް

މާލެއިން އެކަށީގެންވާ ޮބޑު މިނެއްގެ ތިން ބިން ހުސް ކުރުމެވެ. އެ ބިންތަކުގެ ޮބޑު މިން ހުންނަން ވީ 5000 އަކަ ފޫޓާއި 10000 އަކަފޫޓާ ދެމެދުގަ އެވެ.

ޮކންމެ ބިމެއް އިމާރާތް ކުރާނީ ދިހައެއް ނުވަތަ ސާދަ ބުރިޔަށެވެ. އޭރުން ރައްޔިތު މީހާއަށް ލިބޭ ފައިދާ އާއި ފަސޭހަ ޮބޑު ވާނެ އެވެ. މި ބިންތައް

އެއް ސަރަހައްދަކުން ލިބިއްޖެ ނަމަ އޭގެ ފައިދާ ވަކިން ޮބޑު ވާނެ އެވެ. އެ ސަރަހައްދަކީ މިހާރުގެ ކާޑު ގުދަންތައް އެ ހުރި ސަރަހައްދު ކަމަށް ހެދިދާނެ އެވެ. ފެންނަ ފެނުމަށް އެއީ ވަރަށް ޮބޑު އޭރިއާއެއް ކަމަށް ހީވެ އެވެ. ބިމުގެ ސީދާ ސައިޒު އެ ކަމަށް ޖާގަ ދޭނަމަ އެއީ ޮމޅު

ޮގތެއް ކަމަށް ވާނެ އެވެ. އެސްޓީޯއގެ ބޭނުމަށް

މި ދެންނެވި އަދަދަށް ބިންތައް ނެގުމަށް ފަހު، ދެން ހުރި ބިންތަކުގައި

ކުރާނެ ކަންތައްތައް ފަހުން ވިސްނިދާނެ އެވެ. ހަމަ

ގައިމު ވެސް އެނގޭ އެއް ހަގީގަތަކީ މިހާރުގެ މާކެޓު އަގުގައި، ގުދަނުގެ ޮގތުގައި

އެ ބިންތައް ކުއްޔަށް ދިނަސް އެއިން ދައުލަތަށް

ވާނެ މަންފާ އެތައް ގުނައެއް ޮބޑު ވާނެ ކަމެވެ.

އަޅުގަނޑު މި ފާހަގަ ކުރި ކަންކަމަކީ މި ބަޔާން ކުރި ޮގތަށް އަކުރުން އަކުރަށް ކުރެވޭނެ ކަންކަމަށް ނުވެ ހިނގައިދާނެ އެވެ. އެކަމަކު މި ޚިޔާލު ތަކަށް ޮކންމެވެސް ސިފައެއްގައި

އަމަލީ ސިފަ ގެނެވެން ޖެހޭނެ ކަމަށް ދެކެމެވެ.އެސްޓީޯއއަށް ދީފައިވާ ބިންތަކަކީ މިސާލެކެވެ. މި މިސާލުން

ދައްކައިދެނީ ޕްލޭން ނުޮކށް އަދި ޯޒން ނުޮކށް މާލޭގެ ބިންތައް ބޭނުންކުރުމުގެ ސަބަބުން ބިން ބޭނުންކުރުމުގައި އިސްރާފުވެފައިވާ ކަމެވެ. ދައުލަތަށް އެންމެ ފައިދާ ހުރިޮގތް ނޫންޮގތްޮގތަށް މާލޭގެ ބިން ބޭނުންކުރެވޭކަމެވެ. ޯގތިގެޮދރާއި

އެނޫން ބޭނުންތަކަށް ބިމަށް ދަހިވެފައިވާ މާލޭގެ ބިން ބޭނުންކުރުމުގައި އަމަލުކުރެވިފައިވަނީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަމެވެ. މި މައްސަލައިގެ ހައްލަކީ

ކުރެވިފައިވާ ކަމަކާ މެދު ބުރަހެލިވެފައި ނުތިބެ މިހާރުން މިހާރަށް ވެސް އާ އިންތިޒާމެއްގެ ދަށުން އާ ޕްލޭނަކާއެކު މި ބިންތައް ހެޮޔޮގތުގައި ބޭނުންކުރަން

ފެށުމެވެ.ރަނގަޅަށް ޯހދައި ބަލައިފިނަމަ އެސްޓީޯއއަށް ދީފައިވާ ބިންތައް ނޫނަސް

މިބާވަތުގެ ކިތަންމެ މައްސަލައެއް ހުރެދާނެއެވެ. ބޭނުންވަނީ މިފަދަ ކަންކަން ޯހދައިބަލާނެ ޮލލަކާއި މިކަމާ މެދު ވިސްނާނޭ ސިކުނޑިއަކާއި މި މައްސަލަ ހައްލުކުރާނޭ އަތެކެވެ. ސުވާލަކީ ގައުމަށްޓަކައި މިކަން ޮކށްދޭނީ ކާކުހެއްޔެވެ؟

14

އަހަރެމެން ފުރަތަމަ ދިޔައީ މިރަށު ވައިޓްޯރސް އަށެވެ. މާ މައްޗަކުން އުދުހެމުން އައި ވާލެއް އަހަރެމެނާއެކުގައި ކަހަލަ ޮގތަކަށް ވައިޓްޯރސްގައި ހުރި ފޭރުގަހުގެ ތެރެއަށް ޖެހިގަތެވެ. އަހަރެމެން މަތި ބަލަހައްޓައިގެން ތިބެފައި ވަށައިގެން ނަޒަރު ހިންގައިލުމުން ފެނުނު

މަންޒަރުތަކުން އެއްކަމެއް ޔަގީންވި އެވެ؛ ކެޯނގައި ކަނޑުމައްޗަށް ނުކުމެ އުޅެނިޮކށް މިރަށުން ގެއްލުނު ތިން ކުދިންގެ

ތެރޭގައި ހިމެނޭ މިގޭ އަލީ އަޝްރަފަކީ ފުޓްޯބޅައިގެ ކުއްޖެއް ކަމެވެ. މި ގޭ ތެރެއަށް ވަނުމާއެކު

ފުރަތަމަވެސް ޮލލު އަޅައިގަތީ ދުނިޔޭގެ މަޝްހޫރު ކުޅުންތެރިންނާ ބެހޭ ޮގތުން ގޭގެ ބިއްތަކުގައި ލިޔެފައިވާ ފުޓްޯބޅައިގެ ވާހަކަތަކެކެވެ. ފާރުގައި ޯބޅައެއް ކުރަހައި ކައިރީގައި ނަމްބަރު "ހަތެއް" ފަވާފައި ވެއެވެ. އޭގެ މަތީގައި ބްރެޒިލްގެ ހަތް ނަމްބަރު ޯޖޒީގަ ކުޅޭ އެލާޯނގެ ކުޑަ ޮފޯޓއެއް ތަތްޮކށްފައި ހުއްޓެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ފާރަށް

ޖަހާފައިވާ ޮމޮހރެއްގައި ބްރެޒިލްގެ ހަތް ނަމްބަރު ޯޖޒީ އެލުވާލާފައި ޮއތެވެ.

"އެއީ ޮކއްޮކގެ ޯޖޒީ، ޮކއްޮކ ބޭނުން ވަނީ ބްރެޒިލް ކުޅުންތެރިން ކުޅޭ ޮގތަށް ޯބޅަކުޅެން،" ކުޑައަލީގެ ބޭބެ މުހައްމަދު ބުނެލި

އެވެ. އަލީ އަބަދުވެސް ބުނާ ވާހަކައެއް ޮއވެ އެވެ. އޭނާ ވާނީ "އެންމެ ޮމޅު ކުޅުންތެރިޔާ" އަށެވެ.

"މިއީ ހައްތާ ވެސް އަލީ ޮކށްފައި ހުރި މަސައްކަތް. އެއީ އޭނާގެ ކަމަކީ!" ފާރުގައި އަލީ

ލިޔެފައިވާ ޯބޅައިގެ ވާހަކަތައް އަލީގެ މަންމަ ދިޔާނާ ދައްކައިލި އެވެ.

އަލީގެ މަންމަ ދިޔާނާ އާއި ބައްޕަ ސައުދު ބުނީ ކެޯނގައި ގެއްލިފައިވާ އެމީހުންގެ ދަރިފުޅަކީ ހިތްވަރުގަދަ ކުއްޖެއް ކަމަށާއި ކަނޑުމަތީގައި

އޭނާއަށް ވީ ޮގތެއް ވެފައި ވާނީ އޭނާ ވަރަށް ޮބޑަށް ހިތްވަރު ކުރަމުން ދަނިޮކށް ކަމާމެދު ޝައްކެއް ނުކުރާ ކަމަށެވެ.

"އަލީމެން ގެއްލުނު ދުވަހަކީ ވަރަށް ވައި ނުބައި ކަނޑުގަދަ ދުވަހެއް. އަޅުގަނޑު ގަބޫލެއް ނުކުރަން ކެޯނ ދޫޮކށްފައި އަލީ ފުންމާލާނެ ކަމަކަށް.

ވީޮގތެއް ވެފައި ވަނީ އެ ކެޯނގައި ތިބެގެން އޭގެ ތިން ކުދިން ރަށް އަތުވޭޯތ މަސައްކަތްކުރަމުން ދަނިޮކށް. އެވަރުގެ ތިން ކުދިން ކެޯނ ފެންމަތީގައި ޮއއްވައި

އެ ދޫޮކށް ކަނޑަށް ފުންމާލައިފާނެ ކަމަކަށް ބުއްދި ގަބޫލެއް ނުކުރެވޭ. ހާއްސަޮކށް އަލީ ދުލެއް ނުކުރާނެ. އޭނާގެ ހިތްވަރު ހުންނާނެ ބަސް

ގަދަވާނެ،" ސައުދު ބުންޏެވެ. އަލީގެ މަންމަ، ދިޔާނާ ބުނީ އަލީ ގެއްލުނު

ދުވަހުގެ ފަތިހު އޭނާ ތެދުވިއިރު އަލީ ފަހާނާގައި ހުރި ކަމަށާއި އެއީ ޮކންމެ ދުވަހަކު ވެސް އަލީ ހޭލާ ގަޑި

ކަމަށެވެ. "މީހަކު ޮގވާކަށް ނުޖެހޭނެ ޮކންމެ ދުވަހަކުވެސް

އެ ގަޑީގައި ޯބޅަ ކުޅެން ދާން އަލީ ހޭލާނެ. ލަސްވެލާއިރަށް ކުދިވެރިން އަންނާނެ ފަތިހު އަލީ

ނަގަން. އެރޭ ފާހާނާގައި ހުރެފައި ޮދރު ހުޅުވީ ވެސް ޮކންމެވެސް ކުއްޖަކު އައިސް ޮދރުގައި ތަޅަން ފެށީމަ،"

ދިޔާނާ ބުންޏެވެ. ދިޔާނާ ބުނީ ފަތިހު އަލީ އުޅުނު ޮގތް ބަލަން ހުރި ކަމަށާއި އެހެންޏާ ޯބޅަ ކުޅެން ދާއިރު ޯޖޒީލައި ހެދިނަމަވެސް އެރޭ ފަތިހު އަލީ ނުކުމެގެން ދިޔައީ ނިދަން ޮއތް ހެދުމުގައި ހުރެގެން ކަމަށެވެ. (އަލީގެ

ޮފޯޓތަކުގެ ތެރެއިން ސައިކަލެއް މަތީގައި އިން ޮފޯޓގައި ލައިގެން އިން ޓީޝާޓަކީ އަލީ ގެއްލުނު އިރު ވެސް

ލައިގެންހުރި ޓީޝާޓެވެ.) "އެހެންޏާ ޯބޅަ ކުޅެން ދަނީ އެކަމަށް ހާއްސަ

ހެދުން އަޅައިގެން. އެ ދުވަހު ޯބޅަ ކުޅޭށޭ މިދަނީ ބުނެފައި ނުކުތީ ނިދަން ޮއތް ހެދުމާއެކު ހިނގައިގަންނަމުން ބުނީ މަންމާއޭ ވަރަށް

އަވަހަށް އަންނާނަމޭ،" ދިޔާނާ ބުންޏެވެ.

ހާއްސަ ރިޯޕޓް

އ�ނ�މ�ނ� ރ�އ�ވ�ފ�އ� އ�ލ� ދ�ރ�ށ�، މ�ދ�ރ�ށ�!ރ. ހުޅުދުއްފާރުން: އާދަމް ހަލީމް، ސިނާން އަލީ އަދި މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

އަލީ އަޝްރަފު

އަލީ އަޝްރަފު އިނާމެއް ލިބިގަންނަނީ

15

ދިޔާނާ ބުނި ޮގތުގައި އަލީ ނުކުމެގެންދިޔަ ފަހުން ބަދިގޭގައި އުޅެނިޮކށް އަލީ ގެއަށް އައިސް ބަދިގެއަށް ވަދެ އޭނާއާ ވާހަކަ ވެސް ދެއްކި އެވެ.

"އަޅުގަނޑު ސައި ހަދަން އުޅެނިޮކށް އައިސް ބުނީ މިއައީ ދަނޑަށް ޯބޅަ ލާފައޭ. އަދި ކުޅެވޭ ވަރަށް ކުދިން ހަމަނުވާތީ އައީއޭ. އެހެން ބުނެފައި ދާން ހިނގައިގަތީމަ އަލީއޭ މަންމަ މި އުޅެނީ ވަލަށްދާށޭ އަވަހަށް އަންނައްޗޭ ބުނިން.

ދެން ބުނީ އާނއެކޭ މަންމަ ދާށޭ އަލީ އައިސް ޓީވީ ބަލަން އިންނާނަމޭ،" އަލީ ކުޅެންދިއުމުން ދިޔާނާ ދިޔައީ ވަލަށެވެ. ނަމަވެސް 10:30

އެހާކަންހާއިރު ދިޔާނާގެ އަންހެން ދަރިފުޅު ޝާނާ ގެނެސްދިނީ އަލީ ގެއްލުނު ކަމުގެ ހިތާމަވެރި ހަބަރެވެ. "އޭރަކު އަޅުގަނޑަކަށް ނޭނގެ އެ ބުނާ ކެޯނއަކީ

ޮއންނަ އެއްޗެއް ކަމެއްވެސް، އަޅުގަނޑަކަށް ނޭނގުނު ހުރެވުނު ތަންވެސް،" ދިޔާނާ ބުންޏެވެ.

އޭނާ ބުނީ ބާރަށް ދުވެފައި ޮގސް ޯހދަން ދަނިޮކށް ޖުނޭދު އާއި ޝާދިންގެ މަންމަ އެ ދެ ބެން ގެއްލިގެން ރަށު ޮއފީހަށް އެންގި ކަން އެނގުނު ކަމަށެވެ. އެހިސާބުން އަނެއްކާވެސް ޯހދަން ދެވުނީ އަތިރި މައްޗަށް ކަމަށެވެ.

"އޭރު ޯދނިފަހަރުގައި މީހުންތައް އެކުދިން ޯހދަން ފުރަނީ، އަޅުގަނޑަކަށް ނޭނގުނު ބުނާނެ އެއްޗެއްވެސް ބަސްހުއްޓިފައި ހުރެވުނީ މީހުންގެ ތެރޭގައި ނުޯރން ކެތްކުރިން

އެކަމަކު ވެސް ހަމަ ޮރވުނީ، އެކުދިންގެ ބައްޕަ ރަށުގައި ނެތުމުން ކަންޮބޑުވެ ވަރަށް ޮބޑަށް، ވަރަށް ބާރަށް ޮރވުނު،" ދިޔާނާ ބުންޏެވެ.

ދިޔާނާއާއި ސައުދުގެ ހަތަރު ކުދިންގެ ތެރެއިން އަލީއަކީ ތިން ވަނަ

ދަރިފުޅެވެ. ވަރަށް ހަލަނި އެހާ ސަކަރާތްޮބޑު ކުއްޖެކެވެ. ރަނގަޅަށް ފަތާށާއި ފީނަން އެނގުނު ކަމުގައި ވިޔަސް ޗުއްޓީ ދުވަހެއްގައި ނޫނީ މޫދަށް ޮގސް އުޅޭ

ކުއްޖެއް ނޫނެވެ. އަލީގެ ހުރިހާވެސް އުފަލަކީ ފުޓްޯބޅަ ކުޅުމެވެ. އޭގެ ތިން ދުވަސް ކުރިން އަލީގެ ބައްޕަ ކ. ހުރާގައި ހުރެފައި ޯފނު ޮކށްފައި ވެސް މޫދަށް ނުދިއުމަށާއި މަންމަ ބުނާ ޮގތަށް އުޅެން ނަސޭހަތް ދިނުމުން ވެސް އަލީ ބުނެފައި

ވަނީ "މޫދަށް ނުދާނެ" ކަމަށާއި "ޯބޅަ ކުޅެން ދާނެ" ވާހަކައެވެ. "މޫދާ ގުޅޭ މީހެއް ނޫން އެއީއަކީ އޭނާއަކީ ކުޅިވަރުގެ މީހެއް. ދެން

އޭނާގެ ވިސްނުން ހުންނަނީ ސިފައިންގެ މީހަކަށް ވާން." އަލީގެ ބައްޕަ ބުންޏެވެ. ސައުދު ބުނީ އަލީ ގެއްލުނު ހަބަރު އޭނާއަށް ލިބުނީ ކ. ހުރާގައި ޮބއްކުރައެއްގައި މަސް ބާނަން ނުކުމެ އުޅެނިޮކށް ކަމަށާއި އެ ހަބަރު ލިބުމުން ރަށަށް އާދެވުނީ އޭގެ

އަނެއް ދުވަހު ކަމަށެވެ. "ގެއަށް އާދެވުނު އިރު ގޭތެރޭގައި ނެތް ހާލެއް އެންމެން ޮރނީ.

އަންހެނުންގެ ހާލު އެންމެ ދެރައީ. ޮރއިޮރއި މުޅިން ހަލާކުވާ ހިސާބުގައި އިނީ،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

އަލީގެ ޮބޑަށް ހުންނަ ޝާނާ ބުނީ ހުކުރު ދުވަހު ހޭލި އިރު ޮކއްޮކ ގޭގައި ނެތް ކަމަށާއި ގެއްލިގެން އުޅޭކަން އެނގުނީ ކުލާސް ކުއްޖަކު ބުނުމުން

ކަމަށެވެ. "ޮކއްޮކ ފެންނާނެ ކަމަށް ވަރަށް ޮބޑު އުންމީދު އެބަޮއތް. ޮކއްޮކ

ގެއްލުމުން ވަރަށް ޮބޑަށް ޮރވުނު ރޭގަނޑުވީމާ އަދިވެސް ޮރވޭ،" ޝާނާ ބުންޏެވެ. އަލީގެ ބޭބެ މުހައަމަދު ވެސް ބުނީ އެންމެ ފަހުން ޮކއްޮކއާ ވާހަކަ ދެއްކީ ހުކުރު

ދުވަހު ކަމަށާއި ރައްޓެހި ކުދިންތަކެއްގެ އަތުގައި ކެޯނއެއް ޮއތް ކަމަށާއި އެ ހިފައިގެން މޫދަށްދާ ވާހަކަ ބުނި ނަމަވެސް ޮބޑަށް ދެއްކީ ފުޯބޅަ ކުޅެންދާ ވާހަކަ

ކަމަށެވެ. "ޮކއްޮކ ބޭނުން ވަނީ ޮމޅަށް ޯބޅަ ކުޅެން. މިހިރީ ސްކޫލްގައި ޯބޅަ ކުޅެގެން ޮކއްޮކއަށް ލިބިފައި ހުރި ތަށިތައް،" ގޭތެރޭގައި ބަރިއަކަށް އަތުރާފައި ހުރި މެޑެލްތަކާއި ތަށިތައް ދައްކަމުން މުހައްމަދު ބުންޏެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެއް

ތަށި އަލީ ވަނީ މުހައްމަދަށް ހަދިޔާއަކަށްދީފައެވެ. އަލީ އަކީ މިރަށު ސްކޫލްގެ ގްރޭޑް ތިނެއްގެ ފުޓްޯބޅަ މުބާރާތުގެ

އެންމެ ޮމޅު ފުޓްޯބޅަ ކުޅުންތެރިޔާ އަދި އެންމެ ޮމޅު ޯފވާޑެވެ.

"ޮކއްޮކ ގެއްލުނު ހަބަރު ލިބުނީ އަޅުގަނޑުވެސް މޫދުގައި ޮއއްވާ އެކަމަކު ޮރވޭ ޮގތްވީ ރޭގަނޑުވުމުން. އަޅުގަނޑު އަދިވެސް އުންމީދު ކަނޑައެއް

ނުލަން،" ހަދިޔާއަކަށް ޮކއްޮކ ދީފައިވާ ތަށި ނަގަމުން މުހައްމަދު ބުންޏެވެ. ޝާނާ ވެސް މުހައްމަދުވެސް ބުނީ އަލީ ޮކއްޮކ ކެޯނގައި ދަތުރުކުރަމުން ދަނިޮކށް

ކަނޑަށް ވެއްޓި މިޔަރެއް ކާލީ ކަމަށް ގަބޫލު ނުކުރެވޭ ކަމަށެވެ. ޮކއްޮކއަށް އެހެން ނުވާނެ ކަމަށާއި ޮކއްޮކގެ ހިތްވަރު ގަދަވާނެ ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އަލީގެ

މަންމަ އާއި ބައްޕަ ބުނީ އަލީއާ މެދު އެ ދެމަފަރިންގެ އުންމީދެއް މިހާރު ނެތް ކަމަށެވެ. އަލީގެ ޮފތް ދަބަހުގައި ޮއތް "ބެންޓެން" ޯނޓް ޮފތެއްގައި

ފަންސުރަކުން އަލީ ލިޔެފައި ވެއެވެ: "މަތިން ވާލެއް އުދުހެމުން އުދުހެމުން ޮއވެ ދެ އެވެ. ތިރީގައި ޮބޑު މިޔަރެއް އަނގަ ހުޅުވައި ބަލަހައްޓައިގެން ޮއތެވެ"

އަލީ އަޝްރަފުގެ އާއިލާ

އަހަރެމެން ވަން އިރު ސަމީރާ ހުރީ ގޭގެ މެދުގަ އެވެ. އަހަރެމެންނަށް މަރުހަބާ ކިޔަންވެގެން ހިނިތުންވާން

މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް އޭނާ ފެށީ ޯރށެވެ. "ފަސާނާ" ގޭތެރޭގައި އޭނާގެ އެތައް ބައިވަރު ހިތާމައިގެ ފަސާނާ

ވެއްޖެކަން ދޭހަޮކށްދޭން އުޅުނު ޮގތަށް ޮރމުން ވަށައިގެން ޯހދަމުންދިޔަ އެވެ. މިދިޔަ މަހުގެ ނުވަ ވަނަ ދުވަހު

މިރަށުން ކެޯނއެއްގައި ކަނޑުމައްޗަށް ނުކުމެ އުޅެނިޮކށް ގެންލުނު ތިން ކުދިންގެ ތެރެއިން އަހުމަދު ޖުނައިދު އާއި އިބްރާހިމް ޝާދިންއަކީ ސަމީރާގެ ހަ ކުދިންގެ ތެރެއިން ހަގަށް ތިބި ދެކުދިންނެވެ. ޒުވާން މަންމަ ހިތާމައިން ޯފވެފައިވަނީ އެ ހިތާމަވެރި ފަސާނާ އަހަރުމެނަށް ކިޔަދިނުމުގައި އުނދަގޫވެގެނެވެ. ގިސްލަމުންދިޔަ ސަމީރާ އަހަރެމެން ބައިތިއްބަން ޮގނޑިޖަހައި ދިނުމުން އެ

ޮގނޑިތަކުގައި އަހަރެމެން އީށީނުމާއެކު އޭނާގެ ބަޑިފަޅައިގެންދިޔައެވެ؛ "ގަދަވެ ސަލާމަތުން ތިބި

އަޅުގަނޑުގެ ދެކުދިން އެއް ފަހަރާ ގެއްލުނީމަ އަޅުގަނޑު އަސަރު ކުރާނެ ނޫންޯތ؟"

ސަމީރާގެ ކުދިންގެ ތެރެއިން މިހާތަނަށް ގާތުގައި އުޅެނީ ޖުނައިދާއި ޝާދިންއެވެ. އެހެން ކުދިން

އުޅެނީ ވަޒީފާތަކުގައި އެކި ދިމާލުގައެވެ. ތިންމައިން އެކަނި "ފަސާނާ"ގައި އުޅޭތާ ގާތްގަނޑަކަށް ނުވަ އަހަރު ވެދާނެ އެވެ. ކުދިންގެ ބައްޕަ ގާތުން ސަމީރާ ވަރިވެފައި

ވުމާއި ކުދިންގެ ބައްޕަ ބަންދެންގައި "ތާށިވެފައި" ހުރުމުން ސަމީރާ އާއި ޖުނައިދު އާއި ޝާދިން ދިރިއުޅެމުން އައީ ވަރަށް އެކަންޏެވެ. ކުއްލި ޮގތަކަށް ޖުނޭދާއި ޝާދިން ކަނޑު މައްޗަށް ގެއްލުމުން ސަމީރާގެ ހަޔާތާއި މުޅި

"ފަސާނާ" ފަޅުވެގެން ދިޔައީ އެހެން ވެގެނެވެ. ސަމީރާ ވަނީ އެކަނިވެރިވެފަ އެވެ. ހިތާމަ އާއި

ކަރުނައިގެ ރާޅަކުން އޭނާ ތެންމާލާފައިވާއިރު ނަފުސާނީ ޮގތުން އޭނާއަށް ވަނީ ވަރަށް ޮބޑަށް އަސަރުޮކށްފަ އެވެ. ގްރޭޑް ހަތެއްގައި ކިޔަވަމުން އައި އުމުރުން 13 އަހަރުގެ

ޖުނޭދު އާއި ހަތަރު ވަނަ ކުލާހުގައި ކިޔަވަމުން އައި

ހާއްސަ ރިޯޕޓް

އަހަރެމެން ވަން އިރު ސަމީރާ ހުރީ ގޭގެ މެދުގަ އެވެ. އަހަރެމެންނަށް މަރުހަބާ ކިޔަންވެގެން ހިނިތުންވާން

މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް އޭނާ ފެށީ ޯރށެވެ. "ފަސާނާ" ގޭތެރޭގައި އޭނާގެ އެތައް ބައިވަރު ހިތާމައިގެ ފަސާނާ

ވެއްޖެކަން ދޭހަޮކށްދޭން އުޅުނު ޮގތަށް ޮރމުން ވަށައިގެން ޯހދަމުންދިޔަ އެވެ. މިދިޔަ މަހުގެ ނުވަ ވަނަ ދުވަހު

މިރަށުން ކެޯނއެއްގައި ކަނޑުމައްޗަށް ނުކުމެ އުޅެނިޮކށް ގެންލުނު ތިން ކުދިންގެ ތެރެއިން އަހުމަދު ޖުނައިދު އާއި އިބްރާހިމް ޝާދިންއަކީ ސަމީރާގެ ހަ ކުދިންގެ ތެރެއިން ހަގަށް ތިބި ދެކުދިންނެވެ. ޒުވާން މަންމަ ހިތާމައިން ޯފވެފައިވަނީ އެ ހިތާމަވެރި ފަސާނާ އަހަރުމެނަށް ކިޔަދިނުމުގައި އުނދަގޫވެގެނެވެ.

އަޅުގަނޑު އަސަރު ކުރާނެ ނޫންޯތ؟" ސަމީރާގެ ކުދިންގެ ތެރެއިން މިހާތަނަށް

ގާތުގައި އުޅެނީ ޖުނައިދާއި ޝާދިންއެވެ. އެހެން ކުދިން އުޅެނީ ވަޒީފާތަކުގައި އެކި ދިމާލުގައެވެ. ތިންމައިން

އެކަނި "ފަސާނާ"ގައި އުޅޭތާ ގާތްގަނޑަކަށް ނުވަ އަހަރު ވެދާނެ އެވެ. ކުދިންގެ ބައްޕަ ގާތުން ސަމީރާ ވަރިވެފައި

ވުމާއި ކުދިންގެ ބައްޕަ ބަންދެންގައި "ތާށިވެފައި" ހުރުމުން ސަމީރާ އާއި ޖުނައިދު އާއި ޝާދިން ދިރިއުޅެމުން އައީ ވަރަށް އެކަންޏެވެ. ކުއްލި ޮގތަކަށް ޖުނޭދާއި ޝާދިން ކަނޑު މައްޗަށް ގެއްލުމުން ސަމީރާގެ ހަޔާތާއި މުޅި

"ފަސާނާ" ފަޅުވެގެން ދިޔައީ އެހެން ވެގެނެވެ. ސަމީރާ ވަނީ އެކަނިވެރިވެފަ އެވެ. ހިތާމަ އާއި

ކަރުނައިގެ ރާޅަކުން އޭނާ ތެންމާލާފައިވާއިރު ނަފުސާނީ ޮގތުން އޭނާއަށް ވަނީ ވަރަށް ޮބޑަށް އަސަރުޮކށްފަ އެވެ.

ގްރޭޑް ހަތެއްގައި ކިޔަވަމުން އައި އުމުރުން ޖުނޭދު އާއި ހަތަރު ވަނަ ކުލާހުގައި ކިޔަވަމުން އައި

އ�ހ�ރ�ނ�ގ� ދ�ބ�ނ� ދ�ނ�ޔ�ގ�އ� އ�ބ�ތ�ބ�!ހާއްސަ ރިޯޕޓްރ. ހުޅުދުއްފާރުން: އާދަމް ހަލީމް، ސިނާން އަލީ އަދި މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

ޝާދިން އާއި ޖުނައިދު

19

ނުވަ އަހަރުގެ ޝާދިންއާ ދެމެދު އުމުރުގެ ތަފާތެއް ހުއްޓަސް ހީނ ސަމާސާޮކށް ސަކަރާތްގަތުމުގައި އެ

ދެބޭންނަކީ މުޅި "އެކަތިގަނޑެ"ކެވެ. "ހުނުމާއި ސަކަރާތް ގަތުމާއި

ކިޔެވުމާއި ނިދުމާއި ކުޅުންވެސް ޮއންނަނީ އެކީގައި ޝާދީން ބޭރަށް ނުކުމެ އުޅުނަސް ޖުނޭދު އުޅޭނީ

އަބަދުވެސް ގޭތެރޭގަ." ސަމީރާ، އޭނާގެ ހަގު ދެބޭންގެ ވާހަކަތައް ކިޔައިދޭން ފެށި އެވެ. އޭނާ ބުނާ ޮގތުންނަމަ ގެއްލުނު ދެބޭންނާއި އޭނާއަކީ

ހުރިހާ ވަގުތެއްގައި ވެސް އެއްޮކށް އުޅެމުން އައި ތިންމައިންނެވެ. ކުޑަކުޑަ އެ ދެބޭން ނިދަނީ ވެސް

ސަމީރާގެ ގާތުގަ އެވެ."ހުކުރު ދުވަހުގެ ރޭ (ޮއކްޓޫބަރު

އަށްވަނަ ދުވަސް) އަހަރެމެން ތިންމައިން ނިދީ ވަރަށް ޮބޑަށް ލަސްޮކށް، ވަރަށް ސަކަރާތް ގަނެ އެކުގައި މަޖާޮކށްފައި. ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަތައް ދެއްކި އެންމެ ފަހުން ނިދީ ކިޔަވާ ވާހަކަ

ދެއްކުމުގެ ތެރޭގައި ތިބިގެން،" ސަމީރާ ބުންޏެވެ. "ފެށުނީއްސުރެން ވެސް އެ ދެބެން ނިދަނީ

އަޅުގަނޑު ގާތުގައި ޮކންމެ ރެއަކުވެސް. އެދެބެން ނެތުމުން މިހާރު ނުވެސް ނިދޭ." ސަމީރާ ޯރން

ފެށި އެވެ. ސަމީރާ ބުނި ޮގތުގައި އެ ރޭ

ތިންމައިން އެކުގައި ނިދުމަށް ފަހު ފަތިހު ތެދުވީ މި އަޮތޅު އިފުރުގައި މަސައްކަތްކުރާ އޭނާގެ ޮބޑު ދަރިފުޅު ނަސްރުهللا ފުރުމުގެ ކުރިން ނާސްތާ ތައްޔާރުޮކށްދީ ދަތުރަށް ހަދައިދޭން ވެގެނެވެ. ނަސްރުهللا ފުރާތީ ސައި ތައްޔާރު ކުރަން

އުޅުނު އިރު ޖުނޭދާއި ޝާދިން ބަދިގެ ކައިރީގައި ކުޅެން ތިއްބެވެ. ނަމަވެސް ޮހނިހިރު ދުވަހަށް އިރު އަރައިގެން އައިވަގުތު އެދިމާއިން ދެބެން

ފެންނާކަށެއް ނެތެވެ. "އަޅުގަނޑު ބަލައިލިއިރު ބަދިގެ

ކައިރީގައި ބަންޑުން ބާއްވާފައި ޮއތް އެތި (ކެޯނ) އެއް ވެސް ނެތް. އެކަމާ އަޅުގަނޑު މާ ޮބޑަކަށް އަޅައެއް ނުލަން. އެއީ އެހެންޏާ ވެސް ހުކުރު

ޮހނިހިރުގައި އެ ކުދިން މޫދަށް ދާތީ. އެ އުމުރުގެ ވަރަށް ގިނަ އެހެން ކުދިން ވެސް މޫދަށް ޮގސް އުޅޭތީ އެ ދެބެންނަށް ފުރުސަތު ދިނުމުގެ ޮގތުން

އަޅައި ނުލީ،" ސަމީރާ ބުންޏެވެ. ޖުނޭދާއި ޝާދިން ގޭތެރޭގައި ނެތުމުން

ސަމީރާއަށް ކުއްލި ފަޅު ކަމެއް އިހުސާސް ކުރެވުނީ

7:40 އެހާކަންއިރު އެވެ. އެ ހިސާބުން ދެބެއިން ޯހދަން ދިޔައިރު ތިބީ ކެޯނ ހިފައިގެން ޮގސް މޫދުގަ

އެވެ."އަޅުގަނޑު ތުނޑިޔަށް ދިޔައިރު ކެޯނއަށް އަރައިގެން ރާޅުފަށުގައި ޖަހަން ތިބީ، ގެއަށްދަމާ ހިނގާށޭ ބުނީމަ ދެބެން އެކުގައިހެން ބުނީ މިތާ

ޖަހަލާފައި ދާނަމޭ މަންމަ ގެއަށްދާށޭ،" ސަމީރާ ބުނީ ދެބެން ދޫޮކށްލައިފައި

ހިނގައިގަތީ ޮހނިހިރު ދުވަސްވީމާ ކުޅެން ފުރުސަތު ދޭންވެގެން ކަމަށާއި ކެޯނގައި ޖަހަމުންދިޔައިރު ދެބެން ވެސް ވަރަށް އުފާވެފައި ތިބި ކަމަށެވެ.

ފަހުން ސަމީރާ އުޅުނީ ގޭތެރެ ސާފުޮކށް ޯގތި ކުނިކަހައި ޖުނޭދާއި ޝާދިން އަންނަންވާއިރަށް ސައި ތައްޔާރުކުރާށެވެ. އޭގެ ފަހުން އާދައިގެ މަތިން ކާށި

ޮހވަން ވަލަށް ދާށެވެ. "އަޅުގަނޑު ވަލުގައި އުޅެފައި ގެއަށް އައިރު ވެސް އެ ދެބެން ގެއަކު ނެތް. ޯހދަން ނުކުތުމުގެ

ކުރިން ސައިޮބއެފައި ހުރިޯތ ބެލި އިރު މޭޒުމައްޗަށް އެރުވި އެއްޗެހި ހުރި ޮގތަށް ހުރި، ސައިޮބއިފައެއް ނެތް. ދެން އަޅުގަނޑު ވެސް ސައިނުޮބއި އެ ކުދިން

ޯހދަން ތުނޑިޔަށް ދިޔައިރު ނެތް ފެންނާކަށެއް. އެކަމަކު އެވަރުގެ ބައިވަރު ކުދިންތައް މޫދުގައި އުޅޭ،"

ޖުނޭދާއި ޝާދިން މޫދުގައި ނެތުމުން ސަމީރާ ރަށް ވަށައި ހިނގަން ފެށި އެވެ. "ރަށް ވަށައި ހަތަރު ބުރުޖެހި އިރު ވެސް ނުފެނުނު،"

އޭނާ ބުންޏެވެ. އޭނާ ބުނީ ހަތަރު ބުރު ޖެހީ ޮބޑު ހިތާމައެއް މަތިވެއްޖެކަން އިހުސާސް ކުރެވިގެން ނޫން ކަމަށާއި އެހާ ގިނައިން ހިނގީ އޭނާ ދާ،

ދިމާލާއި ކުދިން ތިބި ދިމާލާ ދިމާ ނުވަނީ ކަމަށް ހީޮކށްގެން ކަމަށެވެ. އެހެން ޯހދާ ނުފެނުމުން

ކުދިން ގެއްލުނު ވާހަކަ ފުރަތަމަ ސަމީރާ ބުނީ 11:00 ޖެހިފަހުން ރަށު ކައުންސިލަރު ގާތުގަ އެވެ. އެހަބަރު ކައުންސިލަރަށް އެންގީ ކެޯނގައި ޖަހާފައި

އުނޑޫދޫއަށް ދިޔައީ ކަމަށްހީޮކށް އުނޑޫދޫއަށް ޮގސްފައި އައި މީހުން ގާތުގައި ވެސް އެހުމަށް ފަހު

އެވެ."ޖުނޭދާ ޝާދިން ދުވަހަކުވެސް އުނޑޫދޫއަކަށް ނުދޭ. އެކަމަކު އެ އުމުރުގެ ބައެއް ކުދިން އެރަށް ޮގސް އުޅޭތީ އަޅުގަނޑު ހީކުރީ އުނޑޫދޫއަށް ދިޔައީ ކަމަށް. އެކަމަކު އެންމެވެސް ބުނީ ނުދެކެމޭ ނުދެއޭ.

އެހެންވެ ކައުންސިލަރަށް އެންގީ." ހެނދުނު ހެނދުނާ ޖުނައިދާއި ޝާދިން

ގޭތެރެއިން ނެރުނު ކެޯނއަކީ އެ ކުދިންގެ ބޭބެއަކު

އ�ހ�ރ�ނ�ގ� ދ�ބ�ނ� ދ�ނ�ޔ�ގ�އ� އ�ބ�ތ�ބ�!ރ. ހުޅުދުއްފާރުން: އާދަމް ހަލީމް، ސިނާން އަލީ އަދި މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

އިބްރާހިމް ޝާދިން

ޝާދިން، ދައްތައާއެކު

ޝާދިން، ޮކއްޮކއަކާއެކު

މާލޭން ގެނެސްދިން އެއްޗެވެ. ހަތް ފޫޓު ދިގު ތިންފުޓު ފުޅާމިނުގެ ކެޯނ ޮއންނަނީ ގޭގެ ބަދިގެ ފަރާތުގައި ބަންޑުން ބާއްވާފަ އެވެ. އެހެން

ޮއންނަތާ ވެސް ކިތަންމެ ދުވަހެއް ވެއްޖެ އެވެ. އެ ކެޯނއަކީ އެއް ވަތަށް ވާ ޮގތަށް ޮއންނަ ކެޯނ އެކެވެ. ޖުނައިދު އާއި ޝާދީން

ގެއްލުނީ އެ ދެ ކުދިން އެކަނި އެ ކެޯނ ހިފައިގެން މޫދަށް ދިޔަ ފުރަތަމަ

ދުވަހު އެވެ. އޭގެ ކުރިން ޖުނޭދު އާއި ޝާދިން ކެޯނ އަށް އަރަނީ

އެކުދިންގެ ބައްޕަ ރަށުގައި ހުރި އިރު އެ ދެބެން ޮގވައިގެން މަސްބާނަން

ޮގސް އުޅޭ އިރު އެވެ.މިވަގުތު ސަމީރާ

ގާތުގައި މަޑުޮކށްގެން ރަށުގައި ހުރި ދަރިފުޅު ނަސްރުهللا ބުނީ

ޯގތިތެރޭގައި ކެޯނ ބާއްވާފައި ޮއންނަތާ ދުވަސްޮކޅެއް ވެއްޖެ ކަމަށާއި ކެޯނ ބާއްވާފައި ޮއތީ އުނޑޫދޫއަށް ދިޔަ ދަތުރެއްގައި ގާތަކެއްގެ މައްޗަށް

ކެޯނ ބީހީ ބަނޑުޮދށުން ފަޅައިގެން ޮގސް ދިޔަވާން ފެށުމުން އަލުން ފައިބަރުޮކށްގެން ނޫނީ މޫދަށް ނުގެންދާންވެގެން ކަމަށެވެ. "ކެޯނ ޮއތީ ވަރަށް ޮބޑަށް

ޑެމޭޖްވެފައި. އެތެރެއަށް ވައްދާފައި ޮއތީ ވެސް ޮކއްޮކމެން ނޫނީ

އެހެންވެސް ކުދިބަޔަކު ކެޯނ މޫދަށް ގެންޮގސްފާނެތީ. އޭތި ފައިބަރު ކުރަން ވަގުތެއް ނުވެގެން ބާއްވާފައި ޮއތީ،" ނަސްރުهللا ބުނީ އޭނާގެ ޮކއްޮކމެން ހެނދުނު ކެޯނ ހިފައިގެން މޫދަށް

ދިއުމުގެ ކުރިން އެ ދަތުރަށް އެމީހުން ތައްޔާރުވެފައިވާކަން ފަހުން

އެނގުނު ކަމަށެވެ. "އެ ދެބެންނަށް ވެސް އެނގޭ ކެޯނ ޮއތީ ޑެމޭޖްވެފައިކަން. އެހެންވީމާ ހެދި ޮގތަކީ ބަންޑުން

ބާއްވައިގެން ފަޅައިގެން ޮގސްފައިވާ ތަނަށް އަލްޓިޯކ އާއި އެހެން

ފާޑުފާޑުގެ ތެރެސް އަޅައި އޭގެ މަތިން ޮފތިގަނޑެއް ތަތްކުރީ. އެ ކުދިންގެ ވިސްނުމަށް ދިޔަ

ނުވާނެހެން ޕެޗެއް އެޅި ކަމަށް ވަނީ. އެކަމަކު މޫދަށްލާއިރަށް ޮފތިގަނޑު

ޯފވެގެން ދިޔަވާން ފަށާނެތާ. އެހެންވިޔަސް އެމީހުން މޫދަށް

ޮގސްފައިވަނީ ފިޔަވަޅު އަޅައިގެން،" ސަމީރާ ބޫނީ އެރޭ ނިދި އިރު

ވެސް އޭގެ ކުރިން ހުކުރު ދުވަހު ވެސް އަދި ޮހނިހިރު ދުވަހު ފަތިހު ހޭލައިގެން ވެސް ތާކަށް ދާ ވާހަކަ ދައްކާފައި ނުވާ ކަމަށާއި އެކަމަކު ވަރަށް ޮބޑަށް ސަކަރާތްގަނެ ދެ

ކުދިން މަޖާ ކުރަން ތިބި ކަމަށެވެ. "ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަތައް ދެއްކި އެކަމަކު ކެޯނގައި ތަނަކަށް ދާ

ވާހަކައެއް ނުދައްކާ، އެ މަރާމާތު ކުރާ ވާހަކައެއް ވެސް ނުބުނޭ،" ނަސްރުهللا ބުނީ ކެޯނގެ ޝޭޕް ޮއންނަ ޮގތުން އެހާ ފަސޭހައިން ބަންޑުން ޖަހައި ނުލާނެ ކަމަށައި

ބަންޑުންވާނީ މުޅި ކެޯނއަށް އެއްޮކށް ޮލނުވަދެ އޭގެ ބެލެންސް

ގެއްލުމުން ކަމަށެވެ. "އަޅުގަނޑަށް ލަފާ

ކުރެވެނީ ޮކއްޮކމެން ތަތްކުރި ޮފތި ޕެޗް ޯފވެގެން ކެޯނގެ ތެރެއަށް ޮލނުވަދެ ޮކންޓްޯރލް ކުރެވޭ

ޮގތް ނުވީ ކަމަށް. އެހިސާބުން ދޫޮކށްލާފައި ފުންމާލީއޭ ހިތަށް ވަންނަނީ، ޖުނޭދާއި ޝާދިން

އަކީ ރަނގަޅަށް ފަތަން ދަންނަ ދެކުދިން،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

ސަމީރާ ބުނީ އޭނާގެ ދެބޭންނާއި އެ ދެބޭންނާއެކު ދިޔަ އުމުރުން ނުވަ އަހަރުގެ

އަލީ އަޝްރަފު ގެއްލުނު ހަބަރުތައް ލިބެމުންދިޔައީ ވަރަށް އަސަރު ހުރި ޮގތަކަށް ކަމަށާއި ބެހެމުންދިޔަ މަންޒަރު ޮލލަށް ފެނުނު ކަމަށް ވެސް ބައެއް މީހުން އައިސް އޭނާ ގާތުގައި

ބުނި ކަމަށެވެ. "އަޅުގަނޑު ބޭނުމެއް

ނޫން މިކަމުގައި އެއްވެސް މީހަކު އިހުމާލުކުރާކަށް. އެ ވާހަކަތައް ދައްކާކަށް، މިކަމުގައި އިހުމާލެއް ޮއތްނަމަ ޮއތީ އަޅުގަނޑުގެ،"

ޮރމުން ޮރމުން ސަމީރާ ކިޔައިދިނެވެ." ގާތްގަނޑަކަށް ނުވަ އަހަރު ވެއްޖެ އަޅުގަނޑު

އެކަނި އެ ކުދިންނާއެކު އުޅޭތާ، މިހެން ދިމާވީމާ ކިހާ އަސަރުކުރާނެ. މިހާތަނަށް ހަ ކުދިން ލިބުނު އިރު ވެސް އާދައިގެ މަރަކުން ވެސް

ހާއްސަ ރިޯޕޓްހާއްސަ ރިޯޕޓް

ޖުނައިދު

ޝާދިން

ޖުނައިދު ޮކއްޮކއަކާއެކު

21

To commentSUN (comment) and send to 2747

ހާއްސަ ރިޯޕޓް

ޝާދިން އާއި ޖުނައިދު އާއިލާއާއެކު

ހުޅުދުއްފާރާއި ގާއުނޑޫދޫއާ ދޭތެރޭގައި ޮއންނަ ކަނު: ތިންކުދިން ގެއްލުނީ މި ސަރައްދުގައި ކަމަށްވޭ

ހާއްސަ ރިޯޕޓް

ކުއްޖަކު މަރުވުމުގެ އިހުސާސް ކުރަންޖެހިފައި ނުވެ ޮއއްވާ ކުއްލި ޮގތަކަށް ގަދަވެ ސލާމަތުން ތިބި ދެކުދިން އެއް ފަހަރާ ހިތާމަވެރި ޮގތަކަށް ދިޔައިމަ އަޅުގަނޑަށް ކެތްކުރެވޭނެޯތ؟ އަނެއްކާ ބެހެމުންދަނިޮކށް ފެނުނު މީހުން ތިބި

ކަމަށްވޭ" ޖުނޭދާއި ޝާދިން ގެއްލުނު ފަހުން ސަމީރާ އިންނަނީ އޭނާގެ ބޭބެއެއްގެ ގެއަށް ގެންޮގސްފައެވެ. ނަމަވެސް ވަގުތެއް ވާއިރަށް ސަމީރާ

އައިސް އެކަނި އިންނަނީ ފަސާނާގައެވެ. "މި ހާދިސާއަށް ފަހު އަޅުގަނޑުގެ ބޭބެމެން އަޅުގަނޑު ގެންޮގސް ބައިންދާފައި އިންނަނީ އެގޭގައި. އެކަމަކު އަޅުގަނޑު ބޭނުން ވަނީ މިގޭގައި އެކަނި އިންނަން. މިގޭގައި ހުންނާނެ

އެކުދިންގެ އެއްޗެހި. އެއްކުއްޖަކު އަނެއްކުއްޖަކަށް ޮފނުވާފައި ހުރި ސިޓީވެސް

އެއިން އެއްވެސް އެއްޗެއް އަޅުގަނޑަކަށް ނުފެނޭ. އެކަމަކު އަޅުގަނޑު ބޭނުމީ މިގޭގައި އިންނަން،"

ކެޯނގައި ދަތުރު ފެށި ޮގތަށް ހަބަރެއް ނުވި ދެބޭންނާ މެދު ސަމީރާ އަދިވެސް އުންމީދު ކަނޑައެއް ނުލައެވެ. އޭނާ ބުނަނީ ގޭތެރޭގައި ނެތް ކަމުގެ އިހުސާސް ކުރެވުނަސް އެ ކުދިން އަދި ދުނިޔޭގައި ނެތް

ކަމަކަށް ނުވިސްނޭ ކަމަށެވެ. "ނެތް ކަމަކަށް ނުވިސްނޭ. އެކުދިން އެބަތިބިހެން ހީވަނީ،"

އޭނާ ބުންޏެވެ. މި ގޭތެރޭގައި ސަމީރާ އެކަނި އިންނަނީ އެވެ. ތިންމައިން އެކުގައި އުޅުނު ހަނދާންތަކުގެ ތެރޭގައެވެ. އެނާގެ ދުނިޔެ ވަނީ ހިމޭންވެފައިވާ "ފަސާނާ"ގެ ތެރޭގައެވެ. އެއީ އެ ތިންމައިންގެ ހިތާމާވެރި "ފަސާނާ" އެވެ.

ހާއްސަ ރިޯޕޓް

24

ރައީސް ނަޝީދު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވެވަޑައިގެންނެވިތާ މި ހިނގާ ޮނވެމްބަރު މަހުގައި ދެއަހަރު ފުރުނީއެވެ. ފާއިތުވި ދެއަހަރު ދުވަހުގެތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ

ސިޔާސީ މަސްރަޙަށްވަނީ ވަރަށް ޮބޑެތި ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމަށް ތާއީދުކުރާ ފަރާތްތަކުން ދެކޭ ޮގތުގައި ރަގަޅު ބަދަލުތަކެކެވެ. ރައީސް

ނަޝީދުގެ ވެރިކަމާމެދު ހިތްހަމަނުޖެހޭ ފަރާތްތަކުން ދެކޭޮގތުގައި ޤައުމަށް ގެނެވިފައިވާ ބައެއް ބަދަލުތަކަކީ މައްސަލަ ޮބޑު، މަސްލަޙަތު ގެއްލޭފަދަ ބަދަލުތަކެކެވެ. މީގެ

ތެރެއިން ބައެއް ބަދަލުތަކަކީ ހަމައެކަނި ނަމެއްގައި ގެންނަވާފައިވާ ބަދަލުތަކެކެވެ. ޢަމަލީޮގތުން އެކަމުގެ ފުރިހަމަ ފައިދާ ރައްޔިތުންނަށް ނުލިބޭ ފަދަ ބަދަލުތަކެކެވެ. ފާއިތުވި ދެއަހަރުދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ތާރީޚުން އެއްވެސް

ޒަމާނެއްގައި ފެނިފައިނުވާ ފަދަ ގިނަގުނަ ކަންތައްތަކެއް ފެނިފައިވާ ކަމާމެދު އެއްވެސް ދިވެއްސަކު ދެޮކޅުނުހަދާނެއެވެ. ވަރަށް ކުރުމުއްދަތެއްގެތެރޭގައި ބައެއް ރަށްރަށް

ޮބޑުކުރެއްވުމަށް ފަޅުން ބިން ހިއްކަވާފައިވެއެވެ. ރައީސް ނަޝީދު މިކަމާމެދު ކުރިން ގެންގުޅުއްވި ސިޔާސަތާއި ޚިލާފަށެވެ. ރައީސްގެ ކުރީގެ ސިޔާސަތެއްކަމަށް ވިދާޅުވެފައި

ޮއތީ ރަށް ރަށުގެ ފަޅުން ބިން ނުހިއްކާ ތަރައްޤީގެ މަސައްކަތްތައް ކުރިޔަށް ގެންދެވުމެވެ. ރާއްޖޭގެ އެކި ދިމަދިމާއިން ފަޅުން ޮބޑެތި ބިން ހިއްކަވަމުންގެންދަވަނީ އެ މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ކުރިން ތިމާވެއްޓާއި ބެހޭ އެއްވެސް ދިރާސާއެއް ކުރެއްވުމެއް ނެތިއެވެ. އެހެން ޮގތަކަށް ދަންނަވާނަމަ އެންވަޔަރމެންޓު އެސެސްމެންޓު ސްޓަޑީއެއް

ނުހެދިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ރައީސް ނަޝީދަށް ވަނީ ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ އަހަރުގައިވެސް، އެމަނިކުފާނު ރާއްޖޭގައި ކުރައްވާފައިވާ ތިމާވެއްޓާއިބެހޭ މަސައްކަތަށް

ބައިނުލްއަޤްވާމީ އިނާމެއް ލިބިވަޑައިގެންފައެވެ. އުމުރުން 65 އަހަރުވެފައިވާ މީހުންނަށް ޮކންމެ މަހަކު 2000 (ދެހާސް)

ރުފިޔާގެ ޢިނާޔަތެއް ދެއްވާޮގތަށް ރައީސް ހަމަޖެއްސެވިއެވެ. އަދި އުމުރުން 65 އަހަރުގެ މަތީ މީހުންނަށް ހިލޭ ބޭސްފަރުވާ ކުރެވޭޮގތަށްވެސް ހަމަޖެއްސެވިއެވެ. ބިދޭސީ

ކުންފުނިތަކަށް ރާއްޖޭގެ ބައެއް ވިޔަފާރި ދިގު މުއްދަތަކަށް ކުއްޔަށް ދޫކުރައްވަން ފެއްޓެވިއެވެ. އަޮތޅުތަކުގައި ދޭންޖެހޭ ޒަރޫރީ ޚިދުމަތްތައް ދިނުމަށް ސަރުކާރުން ގިނަ

ކުންފުނިތަކެއް އުފެއްދެވިއެވެ. މުސާރަޮބޑު ވަޒީފާތަކަކާ އެކުގައެވެ. ދިރާގަކީ ސަރުކާރަށް ޮކންމެ އަހަރަކު އެތަކެއް ސަތޭކަ މިލިއަން ރުފިޔާގެ ފައިދާދޭ ކުންފުންޏެކެވެ. ދިރާގުގެ

އެންމެ ގިނަ ހިއްސާޮއތްފަރާތެއް ކަމުގައި ސަރުކާރުހަމަޖެހުނީ އެތަކެއް އަހަރެއްގެ މަސައްކަތުންނެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވެވަޑައިގަތުމާއި އެކު ދިރާގުގެ

އަނެއް ޙިއްސާ ދާރުކަމުގައިވާ އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ކުންފުންޏަށް ސަރުކާރުގެ ހިއްސާގެ ބައެއް ވިއްކަވައިގެން އަބަދުވެސް ޮބޑު ފައިދާއެއް ލިބެމުން އައި ކުންފުނީގެ ހިއްސާގެ

ޮގތުން ކަންޓުޯރލްކުރާ ފަރާތަކީ އިނގިރޭސި ކުންފުނިކަމަށްވިއެވެ. ފައިދާގެޮގތުން ބަލާއިރު ރަތުރަންގަނޑެއްކަހަލަ ކުންފުނީގެ ހިއްސާ ވިއްކެވި ސަބަބު އަދި

އަދަށްދާންދެން އާއްމުންނަކަށް ނޭގެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި އަދި ދުނިޔޭގެ ތާރީޚުގައިވެސް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް

ރައީސްވަނީ މޫދު އަޑީގައި ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާއެއް ބާއްވަވާފައެވެ. ހަމައެޮގތަށް ރައީސް ހިމެނިވަޑައިގަންނަވަނީ ޯސލަރ ޕެނަލް ހަރުކުރެއްވުމަށް އަމިއްލަ

ގަނޑުވަރުގެ ފުރާޅުމައްޗަށް އަރާވަޑައިގެންނެވި ފުރަތަމަ ރައީސަށެވެ. ރައީސް ނަޝީދަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އެއްބާރުލުން ނުލިބޭކަމަށް ވިދާޅުވެ ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ

ހުރިހާ މެންބަރުން އެއްފަހަރާ އިސްތިޢުފާދެއްވުމަށް ހަމަޖެއްސެވި ރައީސްވެސް މެއެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނުލިބި ވަޒީރުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް ވަޒީރުންނާއި ޙަވާލުކުރައްވާފައެވެ. ރައީސް ނަޝީދުވަނީ ސިވިލްސަރވިސް އަކީ ސަރުކާރާއި އިދިޮކޅު މުއައްސަސާއެއްކަމަށް ފެނިގެންދާފަދަ ގިނަ ކަންތައްތަކެއް

ކުރައްވާފައެވެ. ސިވިލްސަރވިސްގެ މުއައްޒަފުން ނިކަމެތިވާ ފަދަ ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅުއްވާފައެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އަޣްލަބިއްޔަތުން ފާސްވާ ބައެއް ބިލްތަކަށް

ރައީސް އަމަލުކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި އަލުން ވިސްނުމަށްފަހު، ދެވަނަފަހަރަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ޮފނުވި ބިލެއްވެސް ރައީސް ތަޞްދީޤްކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ.

މިކަންކަން ނުކުރެއްވުމުގައި ރައީސް ދެއްވާ ސަބަބުތަކެއް އަބަދުވެސް ހުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޤާނޫނުއަސާސީގައި ލިޔެފައި ޮއންނަޮގތާއި އެދެއްވާ ނުވަތަ ކުރައްވާ

ތަރުޖަމާއާއި ތަފާތު ކަމަށް ގިނަބަޔަކުދެކެއެވެ. ރައީސް ނަޝީދުވަނީ ސުޕްރީމް ޯކޓުގެ ފަނޑިޔާރުންނަށް ޯކޓަށް ވެދެވަޑައި ނުގެންނެވޭޮގތަށް ހައްދަވާފައެވެ. ހަމައެޮގތަށް ޖޫޑިޝަލް ސަރވިސް ޮކމިޝަނުގެ މެންބަރުންނަށް ވެސް އެބޭފުޅުންގެ ޮއފީހަށް

ވެދެވަޑައިނުގެންނެވޭޮގތަށް ހެއްދެވިއެވެ. ޤާނޫނު އަސާސީގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަކަށް ހުންނަވާބޭފުޅަކު ޖޫޑިޝަރީއާއި ބެހިވަޑައިގެންނަވާނެ އެއްވެސް ޮގތެއް

ނުޮއވެއެވެ. ސްޕްރީމް ޯކޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ ނަންފުޅުތައްވެސް ރައީސްގެ ފަރާތްޕުޅުން ޖޫޑިޝަލްސަރވިސް ޮކމިޝަނަށް ދިޔަ ކަމަށް ބައެއް ފަރާތްތަކުން ޝައްކުކުރެއެވެ. އެނަންފުޅުތަކަކީ ޮކމިޝަނުން ރައީސަށް ޮފނުވަންޖެހޭ ނަންފުޅުތަކެކެވެ. ރައީސަށް

ޖެހިވަޑައިގަންނަވާނީ ހަމައެކަނި އެނަންފުޅުތަށް މަޖިލީހަށް ޮފނުއްވާށެވެ. އެނަންފުޅުތަކާއި ބެހޭ އެހެންހުރިހާ މަސައްކަތެއްކުރަންޖެހޭނީ ޖޫޑިޝަލް ސަރވިސް ޮކމިޝަނުންނެވެ.

ޤާނޫނުއަސާސީން ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެފައިވާ ކަންތައްތަކަށް މިސަރުކާރުން ކުރިމަތިކުރައްވާފައިވާފަދަ މައްސަލަތަކެއް ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި، ފާއިތުވި މާޒީގައި،

މިހާތަނަށް، އެއްވެސް ސަރުކާރަކުން ކުރިމަތިކުރައްވާފައެއްނުވެއެވެ. ރާއްޖޭގެ މާޒީގައި އެންމެ ޚުދުމުޚްތާރުޮކށް ވެރިކަންކުރެއްވިކަމަށް ބެލެވޭ ސަރުކާރުތަކުން ވެސް

ޤާނޫނުއަސާސީ އަށް ޤަދަރާއި އިޙްތިރާމް ދީފައިވެއެވެ. އަދި ކިޔަމަންތެރިކަމާއި އެކު ޯބލަނބާފައިވެއެވެ. ސަރުކާރުން ވަކިކަމެއް ކުރަންބޭނުންފުޅުވާޮގތަށް އެކަމެއްކުރުމަށް

ޤާނޫނުއަސާސީ ހުރަސްއަޅާނަމަ އެކަމެއް ކުރެވިފައިވަނީ ޤާނޫނުއަސާސީ އަށް އެއިރަކަށް ބޭނުންވާ ބަދަލެއްގެނެވިގެންނެވެ.

ރައީސް ނަޝީދުވަނީ ޒަމާނުއްސުރެ ރާއްޖޭގައި އަޮތޅުތައް ބެހިފައި ޮއންނަޮގތް ޕްޮރވިންސްތަކަކަށް ބަދަލުކުރައްވާފައެވެ. އަދި ޮބޑު މުސާރަދޭ ސިޔާސީ

މަޤާމްތަކެއް ކަތީބުންގެ މައްޗަށް އުފައްދަވާފައެވެ. ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ކުތުބުޚާނާ ހައިބަތުހުރި ޮބޑު އިމާރާތަކުން ޤައުމީ ނިސްބަތުން "ޮފތްބަލާ ޮކޓަރިއެއް" ވަރުގެ ކުޑަ ތަނަކަށް ބަދަލުކުރައްވާފައެވެ. ފުލެޓަކަށް ޖާގަ ދެއްވުމަށެވެ. ހަމައެފަދައިން ސަރުކާރުގެ

ދެ ސްކޫލާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސްކުރާގެ ހުންނަ ސަރަހައްދުގައި "ބުލޫހޭވަން" އިމާރާތް ހުރިތަނުގައި ފުލެޓެއް އިމާރާތްކުރުމަށް ނިންމަވާފައެވެ. މަގުޮތއްޖެހުމާއި އެ ސަރަހައްދުގައި ކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކަށް ކުރިމަތިވާނޭ ދަތިކަމުގެ މައްޗަށް އެއްވެސް

ދިރާސާއެއްކުރުމެއްނެތިއެވެ. ފަތުރުވެރިކަމުގެ މާސްޓަރ ޕްލޭނެއް ޮއވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް

ފަތުރުވެރިކަމަށް ރާއްޖެ ތަރައްޤީކުރެވެނީ އެ މާސްޓަރ ޕްލޭނާއި އެއްޮގތަކަށެއް ނޫނެވެ. އެއްބަސްވާ މީހަކަށް ރަށެއްދޫކުރާކަހަލަޮގތަކަށެވެ. ވަކި މަސައްކަތެއް ޮކއްދޭން

ރާއްޖޭގެ ކަންޮކޅުތަކުގައި ތަރައްޤީކުރެވޭ އެއަރޯޕރޓްތައް ނުވަތަ ތަރައްޤީކުރުމަށް ވަޢުދުކުރެވޭ އެއަރޯޕރޓުތައް ދެމެހެއްޓެނިވިޮގތެއްގައި ހިންގޭނެ މަގެއް ނުވަތަ

ބެލެހެއްޓޭނެޮގތެއް ޢާއްމުކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ. ޮޑލަރުގެ ތަދުކަން މުސްތަޤްބަލުގައި މިހާރަށްވުރެ ވެސް ޮބޑުވާނެއެވެ.

ޮކންމެހެން ރާއްޖެ އަށް ވަންނަންޖެހޭ ޮޑލަރު ރާއްޖެ އަށް ނުވަދެގެނެއް ނޫނެވެ. ބޭރުގެ ފަރާތްތަކުން ރާއްޖެއިން ގެންދަންޖެހޭ ޮޑލަރު ގިނަވެގެންނެވެ. ސަރުކާރުން

ދަރަންޏަށް ދައްކަންޖެހޭ ޮޑލަރު ގިނަވެގެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ ތަފާތު ސަރަޙައްދުތަކުގައި ދިގު މުއްދަތަށާއި ކުރު މުއްދަތަށް ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކުން މަސައްކަތްތައްކުރަމުން ގެންދެއެވެ. އެކުންފުނިތަކުންކުރާ މަސައްކަތުގެ އަގު ނުވަތަ ދޭ ޚިދުމަތުގެ އަގު

ދައްކަންޖެހޭނީ ބޭރުފައިސާއިންނެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހި ފައިސާއިން ޚިދުމަތުގެ އަގު ދިންކަމުގައިވިޔަސް އެފައިސާގެ ބޭނުން ބޭރުގެފަރާތްތަކަށް ކުރެވޭނީ ބޭރުފައިސާއަށް ބަދަލުޮކށްގެންނެވެ. ބޭރުފައިސާ އެވަރަކަށް ސަރުކާރަކަށް ނުލިބެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން މި ކުރިމަތިލަނީ ދަރަނިވެރިވާނެ ދިވެހިރާއްޖެއަކާއެވެ. ބޭރުފައިސާ ޯހދުމުގެ ދަތިކަން ޮއންނާނެ ދިވެހިރާއްޖެއަކާއެވެ. ތަކެތީގެ އަގު އުފުލިފައި ޮއންނާނެ ދިވެހިރާޖެއަކާއެވެ.

އުފާވެރި ޖުމްހޫރީ ދުވަހެކެވެ!

ސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރުސިކުނޑީގެ ތޫފާން

25

ފަރެސް މުހައްމަދު އާމިރުގެސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރު

�ދ�ޔ�ވ�ރ

ގާނޫނުއަސާސީގެ 67 ވަނަ މާއްދާއަކީ އަސާސީ ހައްގުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ ބާބުގައި މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ވާޖިބުތައް ބަޔާންކުރާ މާއްދާއެވެ. ނަމަވެސް މި މާއްދާގެ މަތިން ގިނަބަޔަކު ހަނދާންނެތިއްޖެ ކަމަށް ފެނެއެވެ.

އެހެން ވުމުގެ ސަބަބުން ތިމާގެ ފުށުން އަނެކުންނަށް ކުރިމަތިވާ މައްސަލަތަކާއި އުނދަގޫތަކާމެދު ޣާފިލު ވެވެމުން އެބަދެއެވެ.

މާއްދާ 67 ގައި ބުނަނީ އަނެކުންގެ މިނިވަންކަމާއި ހައްގުތަކަށް ހުރުމަތްތެރިޮކށް ހިތުމަށެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެން ރޭގަނޑު ދަންވަރު މުޒާހަރާ ކުރާއިރު

އޭގައި ބައިވެރި ނުވެ ގޭގޭގައި ތިބޭ މީހުންގެ ހައްގުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މަތިން ހަނދާނެއް ނުހުރެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ކަރުނަގޭސް ޖަހާއިރު ގޭގޭގައި ނިދާފައިތިބޭ

ކުޑަކުދިންނާއި ނުނިދިފައި ތިބޭ ބަލިމީހުންގެ މަތިން ހަނދާނެއް ނުހުރެއެވެ. "އަނެކުންގެ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމަށް ރައްކާތެރިވެ

އެ ޙައްޤުތަކަށާއި މިނިވަންކަމަށް އިޙްތިރާމް ކުރުން" މި މާއްދާއިން މަޖުބޫރުޮކށް އަމުރުކުރާ ހިނދު ވެސް އެޮގތަށް އަމަލުކުރަން އަޅުގަނޑުމެންގެ

ޮބޑުންނެއް ނޫޅެއެވެ. އެބޭފުޅުންނަކީ ޑިޮމކްރެސީގެ ހިތާއި ސިކުނޑިކަށް އަމިއްލަފުޅުން ވިދާޅުވާ އިރުވެސް ތިމާނޫން އަނެކަކު މިގައުމުގައި ހުރިކަމެއް

އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް ނޭނގެއެވެ. އެއް ބަޔަކަށް މުޒާހަރާ ކުރުމާއި ޝުޢޫރު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމެވެ.

އަނެއްބަޔަކަށް މުގުރު ބޭނުންކުރުމާއި ކަރުނަގޭސް ޖެހުމުގެ މިނިވަންކަމެވެ. އެކަމަކު މި ދެބައިގައި ހިމެނެން ބޭނުން ނުވާ މީހުންގެ ހައްގުތަކާއި

މިނިވަންކަން ޮކބައިހެއްޔެވެ؟ މާލޭގެ ޯގތި ގެޮދރުގެ ހާލަތު ނޭނގޭ މީހަކު މާލޭގައި ނޫޅޭނެއެވެ.

ޮތއްޖެހުމެވެ. ވައި ނުސާފު ވުމެވެ. ހޫނު ގަދަކަމެވެ. މަސައްކަތްކުރާ ތަންތަނުން ބުރުވާ ދަވާދާއި އެނޫން ކެމިކަލްތަކުން މާހައުލު ތަޣައްޔަރު ވުމެވެ. ނޭވާލާ

ނިޒާމަށް ޖެހޭ ބަލިތައް ގިނަވުމެވެ. މާލެއަކީ މީހުން އުޅޭތަނެއް ނޫނެވެ. މީހުން ތެޅޭ ތަނެކެވެ. ދުވާލުދާ ހަތަރުދަމާއި ރޭގަނޑުން ޮބޑު ބައެއް ހޭދަކުރަނީ މަސައްކަތުގައެވެ. ޮބޑެތި މީހުން

މިހާލުގައި އުޅެފައި ގޭގެއަށް ނިދަން ވަދެ ދަތިހާލުގައި ނިދަން ތިބެނީ ވައި ސާފު މާހައުލެއްގައެއް ނޫނެވެ. މިހާލުގައި ނިދެނީކަމެއް ނުވަތަ ހޭ ނެތެނީކަމެއް ކަށަވަރެއް ނޫނެވެ. މި ދެޮގތުން ޮގތެއް ވަނީއެވެ. އެވާ ޮގތެއް ވެފައި ޮއންނައިރު

އިވޭ އަޑަކީ ހަޅޭފަޅޭއް ލަވާއަޑެވެ. ދެން އިރުޮކޅަކުން ގޭތެރެއަށް ވަންނަނީ ތާރުވަސް ދުވާ އެއްޗެކެވެ. ދެޮލލުން ދިލަނަގާ އެއްޗެކެވެ. ޮކށިއަރާ ކެއްސާ އެއްޗެކެވެ. ޮލލުން ކަރުނަ ހިލުވާލައި މޫނުން ދިލައަރުވާލާ އެއްޗެކެވެ. އެއަށް ގިނަ މީހުން ކިޔަނީ ކަރުނަގޭހެވެ. އެކަމަކު އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށް އެއީ

ކަރުނަ ގޭހެއްކަމެއް ނުވަތަ އެހެން އެއްޗެއްކަމެއް ނޭނގެއެވެ. މައްސަލައަކީ މުޒާހަރާ އާއި ކަރުނަ ގޭހެއް ނޫނެވެ. ކަމާ ނުބެހޭ ބަޔަކަށް އޭގެ މުސީބާތް ޯފރުމެވެ. އެހެންވާ ސަބަބެއް އެބަޮއތެވެ. ރޭގަނޑުގެ

ދަންވަރު މުޒާހަރާ ކުރުމެވެ. ޮތއްޖެހިފައިވާ އާބާދީގެ ތެރޭގައި މުޒާހަރާ ކުރުމެވެ. ޮތއްޖެހިފައިވާ އާބާދީގެ ތެރޭގައި ކަރުނަގޭސް ޖެހުމެވެ.

މުޒާހަރާ ކުރުން މަނާ ސަރަހައްދު ތަކެއް ކަނޑައެޅީ ޑީއާރުޕީގެ

ސަރުކާރުންނެވެ. އެ ގަވާއިދަށް އަމަލުކުރުމުގެ ރޫހާއި ސްލޫކު ޑީއާރުޕީގައި ހުންނަންވާނެއެވެ. އެގަވާއިދު މިވަނީ މިސަރުކާރަށް ނިއުމަތަކަށް ވެފައެވެ. އަދި އެ ގަވާއިދު ވަނީ ފުލުހުންނާއި ސިފައިންނަށް އުޒުރަކަށް ވެފައެވެ. މަނާ ސަރަހައްދަށް

އެއްވިޔަ ނުދީ އެސަރަހައްދުން ފައްސާލަނީ އެޮގތުގައި ގާނޫނީ އުޒުރެއް ޮއވެގެންނެވެ. ދެން ޮއތް ޮގތަކީ އާބާދީން ބޭރުގައި މުޒާހަރާ ކުރުމެވެ. އެއީ މާނައެއް ޮއތްކަމެއް ނޫނެވެ. މުޒާހަރާ ކުރަނީ ތިމާމެންގެ އަޑު އިއްވާށެވެ. ތިމާމެންގެ ޝުޢޫރު

ފާޅުކުރާށެވެ. އެކަން ނުކުރެވޭ ނަމަ މުޒާހަރާގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. މާލޭގައި މި ބޭއްވޭ ޮބޑެތި މުޒާހަރާތައް ރާވަނީ ގައުމުގެ އިސް ލީޑަރުންނެވެ.

މުޒާހަރާކުރުން މަނާ ސަރަހައްދުތަކާއި މަނާ ގަޑިތައް އެމީހުންނަށް އެނގޭނެއެވެ. މަނާ ގަޑިއެއްގައި މަނާ ތަނަކަށް އެއްވުމަށް ޮގވާލާނަމަ އެ ޮގވާލާ ބައެއްގެ ސުލޫކާއި ގާނޫނާއި ގަވާއިދަށް ކިޔަމަންވުމުގެ މިންވަރު އެޮއތީ ފެންނާށެވެ.

އެމީހުންގެ ފަހަތުން ދާނީޯތ ނުވަތަ އެހެން ޮގތެއް ވިސްނާނީޯތ އެއީ ރައްޔިތުމީހާ ކުރަންޖެހޭ ފިކުރެކެވެ.

މިހާރު ޮއތް ގަވާއިދަކީ އާ ގާނޫނުއަސާސީއަށް ވުރެން މުސްކުޅި ގަވާއިދެކެވެ. ނަމަވެސް އާ ގާނޫނުއަސާސީއާ ފުށުއަރާ ގަވާއިދުތަކުގެ ލިސްޓްގައި މި

ގަވާއިދެއް ނުހިމެނެއެވެ. ވަކިތަނެއްގައި ނުވަތަ ވަކި ގަޑިއެއްގައި މުޒާހަރާ ނުކުރެވޭ ޮގތަށް

ޮއންނަ ގަވާއިދަކީ ގާނޫނުއަސާސީ އިން ލިބިދީފައިވާ ހައްގުތަކާ ފުށުއަރާ އެއްޗެއް ނަމަ އެ ގަވާއިދު ބާޠިލް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެ ގަވާއިދު އިސްލާހު ކުރުމަށް އަވަސް ވާންވީއެވެ. ގާނޫނުއަސާސީއިން ތަންދޭ އެންމެ ފުޅާމިނެއްގައި މުޒާހަރާ ކުރެވޭނޭ

ގަވާއިދެއް ހަދަންވީއެވެ. ނުވަތަ އެ މިންވަރަށް މި ގަވާއިދު އިސްލާހު ކުރަންވީއެވެ. މުޒާހަރާތައް މި ރާވަނީ މި ގަވާއިދު ބަދަލުކުރެވޭނޭ ވަރުގެ

ހައިސިއްޔަތާއި ބާރު ލިބިފައިވާ މީހުންނެވެ. ގަވާއިދެއް ޮއވެމެ ގަވާއިދަށް އަމަލުނުޮކށް ގަވާއިދު އިސްލާހުނުޮކށް ގަވާއިދު ބާޠިލްކުރަން ނޫޅެ ގަވާއިދާ ޚިލާފަށް އުޅުމަކީ މަތީފެންވަރުގެ ސިޔާސީ ލީޑަރުންގެ ކިބައިން ފެނިގެން ވާނޭ ކަންކަމެއް

ނޫނެވެ. ސިޔާސީ ލީޑަރުންނާއި އަޑުގަދަ މީހުން ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި

ގަދަރެއް ބޭނުންނަމަ އެ އެންމެން ވެސް ގާނޫނުއަސާސީގެ 67 ވަނަ މާއްދާގައި ބުނާ ކަންކަން ދަސްޮކށް އެއަށް ހުރުމަތްތެރިޮކށް ހިތުމާއެކު އަމަލުކުރަން ދަސްޮކށް

އެ މާއްދާގެ ތަރުބިއްޔަތު ލިބިގަންނަން އެބަޖެހެއެވެ. މިހެނީ އެ މާއްދާއަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުޅޭ ޮކންމެ މީހަކުގެ އެމައްޗަށް އަމަލުކުރުން ލާޒިމްކުރާ

މާއްދާއެކެވެ. މި މާއްދާގެ މިންގަނޑުތަކަކީ ޑިޮމކްރަސީ އާއި ސިޔާސީ ތަރުބިއްޔަތުގެ މުގައްރަރު ކަމުގައި ދެކި މި މިންވަރަށް މައުލޫމާތާއި ހުނަރާއި ތަރުބިއްޔަތު ޯހދަން އެބަޖެހެއެވެ. ޮކންމެ ޮގތަކަށް ޮކންމެ ގަވާއިދެއް ހެދިޔަސް އެ ގަވާއިދު ވާންޖެހޭނީ އެއްވެސް މީހެއްގެ ހައްގެއް ނުގެއްލޭ، ހަމަ އެކެއްގެ ވެސް މިނިވަންކަމަށް ބުރޫނާރާ ގަވާއިދަކަށެވެ. އަދި މުޒާހަރާ ކުރިއަސް ކަރުނަގޭސް ޖެހިޔަސް އެކަން ވާންޖެހޭނީ ހަމަ އެކެއްގެވެސް ހައްގުތަކާއި މިނިވަންކަމަށް އުނިކަމެއް ނާންނާނޭ ޮގތުގެމަތިން

ކުރެވޭ ކަމަކަށެވެ.

�ފ�ސ�ދ�ޅ�ސ� ހ�ތ�އ�: ޑ�މ�ކ�ރ�ސ�އ�އ� ސ�ޔ�ސ� ތ�ރ�ބ�އ�ޔ�ތ�ގ� މ�ގ�އ�ރ�ރ

26

ނ�ލ�އ� ރ�ނދ�ލ�ގ� ގ�އ�މ�އ�ހ�ދ�މ�ތ� ނ�ލ�ބ� ރ�އ�ޔ�ތ�އ�!

ނުލާއި ރީނދުލުގެ މައްސަލަ:

ނޫކުލައާއި ރީނދޫ ކުލައަކީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ ޮބޑު ދެ ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ދެ ކުލައެވެ. އެންމެ ޮބޑު އިދިޮކޅު ޕާޓީ ޑީއާރުޕީގެ ނޫކުލައެވެ. މި ދެކުލައަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ފަލްސަފީ މާނައަކާއި ވަރުގަދަ ރަމްޒުތަކެއް ހިމެނޭ

ދެކުލައެވެ. ނަމަވެސް މައްސަލައަކަށް ވަނީ އެ ކުލަތަކުގެ ރަމްޒުތަކާ ތަފާތުޮކށް ގިނަ ކަންތަކެއް ގައުމުގައި ހިނގުމެވެ. އެކަންތައް ޮކންޓްޯރލްޮކށް ގައުމު ހަމަ

މަގަށް ގެންނަން ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތާ ދުރުގައި ދެޕާޓީ ޯކޅެން ތިއްބާ ވަގުތު ގެއްލިގެން ދިއުމެވެ.

ދައުލަތެއްގެ ބާރުތައް ވަކިވުން:

ދައުލަތެއްގެ ބާރުތައް ވަކިވުމުގެ މާނައަކީ ޮކންމެ ބާރަކުން ހިތުހުރި ޮގތަށް އުޅެން ހިތަކަށް ލިބުމެއް ނޫނެވެ. އޭގެ

މާނައަކީ އެބާރެއްގެ ޒިންމާ އެބަޔަކު އަދާކުރުމެވެ. ބާރުތައް ގުޅިގެން ރައްޔިތުންނަށް ދެރައެއް ދިނުމުގެ މަގު ހަނިކުރުމެވެ. އެއްބާރުން އަނެއް ބާރުގެ ދާއިރާއަށް ވަދެ އުސޫލު ބަދަލުޮކށް އަތްގަދަކުރިއަ

ނުދިނުމެވެ. ބާރުތައް ވަކިވުމުގެ މަގުސަދަކީ އެއްބާރުން އަނެއް ބާރަކާ އެއްޮގތަކަށް ނުބެހެވޭ ޮގތް ހެދުމެއް ނޫނެވެ. އެއްވެސް ބާރަކުން

އުސޫލުން ބޭރުވާ ނަމަ އަނެއް ބާރަކުން އެކަމާ ބެހެވެން ޖެހޭނެއެވެ. ހަމަ މަގަށް ގެންނަން ޖެހޭނެއެވެ.

ދިވެހި ދައުލަތުގެ ބާރުތައް ވަކިވެފައިވާ ޮގތް:

އާ ގާނޫނުއަސާސީގެ

ދަށުން ދިވެހި ދައުލަތުގެ ތިންބާރު ވަކިވެފައިވާ އިރު

ބައެއް ފަހަރު ކަންހިނގާ ޮގތުން މިއީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ ތިންބާރު

އުސޫލުން ބޭރުވާ ނަމަ އަނެއް ބާރަކުން އެކަމާ ބެހެވެން ޖެހޭނެއެވެ. ހަމަ މަގަށް ގެންނަން ޖެހޭނެއެވެ.

ދިވެހި ދައުލަތުގެ ބާރުތައް ވަކިވެފައިވާ ޮގތް:

ވަކިވެފައިވާ އިރު ބައެއް ފަހަރު

ކަންހިނގާ ޮގތުން މިއީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ ތިންބާރު

ފަރެސް މުހައްމަދު އާމިރު

27

ބާވައޭ ހީވެއެވެ. ބާރުތައް ވަކިވަނީ ތިންދައުލަތުގެ ތިންބާރުގެ ޮގތުގައެއް

ނޫނެވެ. އެއް ދައުލަތުގެ ތިންބާރުގެ

ޮގތުގައެވެ. އެހެންކަމުން މި ބާރުތަކުގެ

މެދުގައި ގުޅުން ވެސް

ހުންނަން ޖެހެއެވެ. އެއްބަޔަކު

ކުރާ ކަންކަން އަނެއް ބަޔަކު ބަލައި

ހެޮޔމަގަށް ގެންދިއުމެވެ. އެއްބަޔަކު ކުރާ ރަނގަޅު ކަންކަމުގައި އަނެއްބައެއްގެ އެހީތެރިކަން ދިނުމެވެ. މިސާލަކަށް

ބަލާލަމާ ހެއްޔެވެ؟

ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތު ހިންގުން:

ވައްކަން ކުރުން ގައުމުން މަދު ކުރުމަށް ނުވަތަ ހުއްޓުވުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށް ސަރުކާރުން ސިޔާސަތެއް ކަނޑައެޅީއެވެ. އެ

ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރެވޭނޭ ގާނޫނު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އެރޫހުގައި އެކަމަށް ފަހިވާ ޮގތަށް ހަދައި ނުދީފިއްޔާ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތު ހިންގިއަ ނުދިނީ އެވެ. އިސްވެ ދެންނެވި މިސާލުގެ އަނެއް ޮކޅަށް ބަލަމާ ހެއްޔެވެ؟ ސަރުކާރުން ބޭނުން ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރުމަށް އެންމެ ފަހިވާ ޮގތަށް މަޖިލީހުން ގާނޫނު ފާސްޮކށްދިނީއެވެ. ދެން ޮއތީ ޯކޓްތަކުގެ މަރުހަލާއެވެ. ޯކޓްތަކުން ގާނޫނުގެ ރޫހާ ޚިލާފަށް ކަންކަން ކުރާ ކަމަށް ވެއްޖެ ނަމަ އަނެއްކާ ވެސް އެއްކަލަ ސިޔާސަތު ހިންގިޔަ ނުދިނީއޭ ބުނެވިދާނެއެވެ. މިސާލުގައި ބަޔާން ޮކށްފައިވާ މިންވަރުން އަދި ނުފުދެއެވެ.

މަޖިލީހުން ގާނޫނު ފާސްޮކށް ޯކޓްތަކުން އެންމެ ފުރިހަމަ ޮގތުގައި އެގާނޫނު ތަންފީޒު ހިންގުމަށް މަސައްކަތް ކުރިއަސް އެކަން ކާމިޔާބު ވުމުގައި އަދި ވެސް އެހީތެރިކަން ބޭނުމެވެ. އެއް ފަރާތަކީ ފުލުހުންނެވެ. އަނެއް ފަރާތަކީ ކުށްވެރިން ބަލަހައްޓާ މީހުންނެވެ. ދެން ޮއންނާނީ މުޖުތަމައުގެ އެއްބާރުލުން

ދިނުމެވެ. މިކަންކަން ފުރިހަމަ ވެގެން ނޫނީ ސިޔާސަތެއް ކާމިޔާބެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

ސަރުކާރުން އަޅާނުލުން:ވައްކަން ކުރުން ގިނަވެގެން ދާއިރު ސަރުކާރުން އެކަމާ އަޅާނުލައި އެކަން ހުއްޓުވާނޭ ގާނޫނެއް ނެތް ނަމަ އެފަދަ ގާނޫނެއް މަޖިލީހުން ފާސްޮކށް

އެ ގާނޫނު ހިންގުން ޯކޓްތަކަށާއި ސަރުކާރުގެ މައްޗަށް ލާޒިމް ކުރުމުގެ ބާރު މަޖިލީހަށް ޮއންނާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ޮކންމެ މެންބަރަށް ޮއންނާނެއެވެ.

މަޖިލީހުގައި ހިމެނޭ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަށް ޮއންނާނެއެވެ.

މިނިވަން މުއައްސަސާތައް:ދައުލަތް ހިންގުމަށް އުފައްދައިފައިވާ މިނިވަން މުއްސަސާތަކާއި

މުސްތަގިއްލު މަގާމްތަކަކީ ވެސް ދައުލަތް ހިންގުމުގައި ނުފޫޒުތަކުން ނެއްޓިގެން ތިބެ ދައުލަތަށް އެންމެ ފަހި ޮގތަކަށް އަމަލުކުރަން ހުންނަ ބާރުތަކެކެވެ. މިއިން ބާރަކުން ވަކި ޕާޓީއެއްގެ ސިޔާސަތަށް ބަލާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އެކަމަކު ވަކިޕާޓީއެއްގެ ވަކިބައެއްގެ ސިޔާސަތަށް ބަލަން

ނުޖެހުމުގެ މާނަ ސާފުވާން ޖެހެއެވެ. ވަކި ޕާޓީއެއްގެ ސިޔާސަތަށް ބަލަން ނުޖެހުމުގެ މާނައަކީ ރައްޔިތުންނަށް ދެރަވާ ޮގތަށް ނުވަތަ ގާނޫނާ ޚިލާފަށް

އެއްވެސް ކަމެއް ނުކުރުމެވެ. ގާނޫނާއި ގަވާއިދުން ހުއްދަކުރާ، ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ހުރި ޮކންމެ ކަމަކީ ޮކންމެ ޕާޓީއެއްގެ ސިޔާސަތަކަށް ވިޔަސް އެއަށް

އަމަލު ކުރުމެވެ. މުއައްސަސާތައް މިނިވަން ވެފައި ހުންނަ އިރު އެއީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކެއްކަން ކަށަވަރު ވާން ޖެހޭނެއެވެ. އެކި ގައުމުތަކުގެ

މުއައްސަސާތަކެކޭ ހީވާ ވަރަށް ގުޅުން ކެނޑި ސިޔާސަތު ފުށުއަރާ ޮގތަށް ނަހަމަ މަގަކުން އެއްވެސް ކަމެއް ހިނގާ ނަމަ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ

މާނަ ގެއްލުނީއެވެ.

ނުލާއި ރީނދުލުގެ މަސްލަހަތު:

ގާނޫނުއަސާސީ އާއި ދުނިޔޭގެ ކަންހިނގާ މަގު ހާމަޮކށް ސާފުޮކށް ސަރީހަކަށް ދޭހަވާން ޮއތަސް މިއަދު ރާއްޖޭގައި އަމަލު ކުރަނީ އަމިއްލަ މަސްލަހަތަށް އިސްކަން ދެވިގެންނެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ އާއި ޑިޮމކްރަސީ

ޮއތްތާކު ޮއތީއެވެ. ގައުމުގެ ބާރުތަކާއި ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތްދޭން އުފައްދައިފައިވާ ބާރުތައް މިވަނީ ޮބޑު ދެޕާޓީއަށް ބަހާފައެވެ. އެކިއެކި

ބާވައޭ ހީވެއެވެ. ބާރުތައް ވަކިވަނީ ތިންދައުލަތުގެ ތިންބާރުގެ ޮގތުގައެއް

ދައުލަތުގެ ތިންބާރުގެ

ކަންކަން އަނެއް ބަޔަކު ބަލައި ހެޮޔމަގަށް ގެންދިއުމެވެ. އެއްބަޔަކު ކުރާ ރަނގަޅު

ކަންކަމުގައި އަނެއްބައެއްގެ އެހީތެރިކަން ދިނުމެވެ. މިސާލަކަށް ބަލާލަމާ ހެއްޔެވެ؟

2828

ޯބޑުތަކާއި ޮކމިޓީތައް މިވަނީ ބަހައިފައެވެ. ނަތީޖާއަކީ މިފަދަ ތަންތަނުން ނިންމޭ ޮކންމެ ނިންމުމެއްގައި ގައުމަށްވުރެ ޕާޓީއަށް އިސްކަންދެވޭ ޮގތް ވުމެވެ. މިއީ މިގައުމުގެ މީހުން ޕާޓީ އުފެއްދި މަގުސަދެއް ނޫނެވެ. މަގުސަދާ ޚިލާފަށް

މިހާރު މިވަނީ ގައުމުގެ ބާރުތައް ބަހާލާފައެވެ.ސަރުކާރުން މަޖިލީހަށް ޮފނުވަނީ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރާނޭކަމަށް ސަރުކާރަށް ފެންނަ ބައެކެވެ. މަޖިލީހުން ފާސްކުރަން އިދިޮކޅު ޕާޓީތައް ބޭނުންވަނީ އެ ޕާޓީތަކުގެ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރާނޭކަމަށް ފެންނަ

ނަމެކެވެ. ނަތީޖާއަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްޮކށްގެން އައްޔަންކުރަން ޖެހޭ މަގާމުތަކަށް މީހުން އައްޔަން ނުކުރެވުމެވެ. އެމީހުން މެދުވެރިވެގެން ލިބެންޖެހޭ ޚިދުމަތުން ރައްޔިތުން މަހުރޫމްވުމެވެ. ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގާމުގެ

ޚިދުމަތް ނުލިބި ރައްޔިތުން ތިއްބާ ރިޔާސީ ދައުރު ނިމިގެން ދިއުމަކީ އިދިޮކޅު ޕާޓީގެ އަޒުމް ކަމުގައި ހީވެއެވެ. ދެން އަންނަ ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއްގައި

އިދިޮކޅު މީހުންނަށް ފައިދާ ހުރި ޮޕއިންޓަކަށް އެކަން ވާނެއެވެ. އެ ޮޕއިންޓްގެ ހަގީގަތް އެނގޭވަރަށް ވުރެ ގައުމުގެ ސިޔާސީ ގަބުކަން މާޮބޑެވެ.

ކައިވަތެއްހައި ދުރަށް ފިކުރުޮކށްލަމާ ހެއްޔެވެ؟ އިދިޮކޅު ޕާޓީގެ ނުބައިކަން ދައްކަން ރައްޔިތުންގެ ޚިދުމަތެއް ޯދހަޅިކުރަން ހެޮޔވާނެ ހެއްޔެވެ؟ ސަރުކާރު އިދަޖައްސަން ނަމަވެސް ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތް ލިބުނަ ނުދިން

މީހުން އެއީ އަހަރެމެންގެ ސާހިބުން ހެއްޔެވެ؟ އެއީ މިގައުމުގެ ޮބޑުން ހެއްޔެވެ؟ އެއީ މި ގައުމަށް ހެޮޔއެދޭ މީހުން ހެއްޔެވެ؟ އެއީ މުސްތަގުބަލުގެ އުންމީދު ކަމުގައިވާ ލީޑަރުން ހެއްޔެވެ؟ މި ސުވާލުތަކުގެ ޖަވާބުގައި އާނއެކޭ

ބުނާ މީހަކަށް ހަލާކުހުއްޓެވެ. ސަރުކާރުން ކުރާ ބައެއް ކަންކަމުގައި ވެސް އަދި ސަރުކާރު

ޒިންމާދާރު ކުރުމުގެ ނަމުގައި ޑީއާރުޕީ ޕީއޭ އިން ކުރާ މަސައްކަތުގައި ވެސް ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ ފައިދާހުރިޮގތް ނުބަލާކަން ހާމަވަމުން އެބަދެއެވެ. މީގެ

މިސާލެއްގެ ޮގތުން ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ މައްސަލަ ފުދެއެވެ.

ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ މުޅަ މަސްގަނޑު:

ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ މައްޗަށް އިތުބާރު ޮއތްޯތ ބެލުމަށް މަޖިލީހުން ނެގި ޯވޓުގައި އޭނާއާ ދެޮކޅަށް އަޣުލިބިއްޔަތު ލިބިގެން އިބްރާހީމް ނައީމް ވަނީ އެ މަގާމުން ވަކިޮކށްފައެވެ. ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލް މަގާމުން ވަކިކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔައިރު ޑީއާރުޕީ އިން ދައްކަމުން ދިޔައީ ގައުމުގެ ވާހަކައެވެ. އޭރު އަޑުއަހާލަން އެވާހަކަތައް ޮއތީ ކަމުޮގސްފައެވެ. އެންމެ

ފުރަތަމަ ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ މުސާރަ ކުޑަކުރީއެވެ. ދެން މަގާމުން ވަކިކުރީއެވެ.

ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލް މަގާމުން ވަކިކުރަން ޖެހޭ ސަބަބުތައް ކަމުގައި ޑީއާރުޕީން ދެއްކި ސަބަބުތައް މިހާރު ޮކބައިހެއްޔެވެ؟ އިބްރާހީމް ނައީމް

މަގާމުން ވަކިކުރި ފަހުން ދައުލަތުގެ އެންމެ މުހިންމު މުއައްސަސާ އެ ޮއތީ ވާވެފައެވެ. ހުންގާނު ނެތް ޮއޑިއަކަށް ވެފައެވެ. ގާނޫނުގައި ކުރަން މުޠުލަޤަށް އަމުރުޮކށްފައި ހުރި ކަންކަން އެހުރީ އެ ހައިސިއްޔަތު ލިބިގެންވާ މީހަކު ނެތި

ހުރިޮގތަށެވެ. ނައީމު މަގާމުން ވަކިކުރުމަށް ޑީއާރުޕީ އިން ދެއްކި ވާހަކަތައް

އެއީ އެމީހުންގެ ނިޔަތާ އެއްޮގތް ތެދެއް ކަމަށް ވާނަމަ، އަލުން އެމަގާމަށް މީހަކު ގެނައުމުގައި ވެސް އެ ޕާޓީން ހަމަ އެހާ އިސްކަން ދޭނެއެވެ. ވަކިކުރަން ނެގި ޯފރި އަލުން އެހެން މީހަކު އިސްކުރުމަށް ވެސް ހުންނާނެއެވެ. އަދި ނައީމުގެ

ދިފާއުގައި ސަރުކާރުން ދެއްކި ވާހަކަތަކުގައި ވެސް އެމީހުންގެ ނިޔަތް ތެދުވެރި ނަމަ އެ މަގާމަށް މީހަކު އިސްކުރުމަށް ހަމަ އެހާ ޯފރި ހުންނާނެއެވެ.

ބަޔާން ކުރެވުނު ނުކުތާތަކަށް ބަލާއިރު ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލް މަގާމުން ވަކިކުރީ ގައުމަށް ހެވެއް އެދިގެން ކަމަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ. ނައީމް ހެއްދެވި

ގަވާއިދުތަކާއި އަމަލު ކުރެއްވި އުސޫލުތަކުގައި ގާނޫނުއަސާސީއާއި ގާނޫނުތަކާ ޚިލާފު އެއްވެސް ކަމެއް ވޭޯތ ބަލައި ޚިދުމަތް ލިބޭ ފަރާތަކަށާއި އެ މުވައްސަސާގައި

މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށް އެއްވެސް ހައްގެއް ގެއްލިފައި ވޭޯތ ބަލަން ޖެހެއެވެ. މިއިން އެއްވެސް ކަމެއް ކުރެވުނު ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. އެކަމަކު އިބްރާހީމް ނައީމު

މަގާމުން ވަކިކުރުމަށް ފަހު އިދިޮކޅު މީހުން ހެވިފައި އެބަތިއްބެވެ. މިހާރު މިވަނީ ޮއޑިޓަރ ޖެނެރަލް ސިޔާސީ ގަތުލަކުން ގަތުލުޮކށް އެ މުޅަ މަސްގަނޑު މަގުމައްޗަށް އެއްލާލައިފައެވެ. ޮކރަޕްޝަނުގެ ވާހަކަ ގައުމުގައި

އަޑުގަދަ ވަމުން ދަނީއެވެ. އެކަންކަން ބަލަން ގާނޫނުއަސާސީގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ މަގާމު ޮއތީ ހުހަށެވެ. މިހާލަތުގައި ގައުމު ޮއއްވައި ޮކރަޕްޝަންގެ ލިސްޓްގައި ރާއްޖެއަށް 28 ދަރަޖަ އިތުރު ވެއްޖެ ކަމަށް ބޭރު ދުނިޔެ ގަބޫލުޮކށްފިއެވެ.

އަދިވެސް އަޅުގަނޑުމެން ހަމަ މިތިބީ ހެޮޔވަރު ވަރަކަށް ހެވިފައެވެ.

އާޚިރު ނަތީޖާ:އިސްވެ ދެންނެވި ޮގތަށް ކަންކަން ހިނގަމުން އަންނަ އިރު މި ކަންކަމުގެ ސަބަބުން ނުކުންނަ އާޚިރު ނަތީޖާއަކީ ގައުމު ހުއްޓުމެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ

ޖުމްހޫރިއްޔާއޭ ކިޔާ ދައުލަތް އަމާންކަމާއި ޮއމާންކަންމަތީ ހިންގައި އެ ދައުލަތުގެ ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތް ދިނުމަށްޓަކައި މަސައްކަތް ކުރާނޭ ވަގުތު ނެތިފައިވާ

ތަނެވެ. ތިމާމެން އަތުން ވެރިކަން ގެއްލުނުކަމުގެ ބަދަލު ހިފުމުގެ ޮގތުން އެހެން ބަޔަކަށް މި ދައުލަތް ނުހިންގޭނޭކަން ދެއްކުމަށް ބަގުޑިބައްދައިގެން އުޅޭތަނެވެ.

އަނެއްޮކޅުން ތިމާމެން ޯހދި ވެރިކަން ދިފާއުކުރުމަށް ޮކންމެ އަގެއް ވެސް ދައްކަން މަސައްކަތް ކުރާތަނެވެ. މި ދެޮގތުގައި އެންމެން އަވަދިނެތި ދިއުމުން ގައުމު ހިންގައި ތަރައްގީޮކށް ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތްދީ ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުން

ފަހިޮކށްދޭން މަސައްކަތް ކުރަން މިޮއތީ ވަގުތު ނެތިފައެވެ. ޑީއާރުޕީ އާއި އެމްޑީޕީ އަކީ ވެސް ދިވެހި ދައުލަތުގެ ތެރޭގައި ޮއތް ދެޕާޓީކަމަށް ގަބޫލުޮކށް އެޮގތަށް އަމަލުކުރަން އެބަ ޖެހެއެވެ. އެއްވެސް ހާލެއްގައި ދިވެހި ދައުލަތަކީ އެމްޑީޕީއާއި ޑީއާރުޕީގެ ތެރޭގައި ޮއތް އެއިން ޕާޓީއަކަށް ވުރެ

މުހިންމުކަން ކުޑަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އަދި ދިވެހި ރައްޔިތުންނަކީ މި ދެޕާޓީ ދެމެދުގައި ފިތިފައިވާ ސޭންޑްވިޗް މަސްގަނޑެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެކަން އެހެން

ވިޔަދީގެން ވެސް ނުވާނެއެވެ. އެކަން އެހެން ވިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައި އިތުރު ހަކަތަ ބޭނުންވެއެވެ. އިތުރު ވިސްނުން ބޭނުންވެއެވެ. އިތުރު ބަޔަކު މިކަމުގައި ބައިވެރިވުން ބޭނުންވެއެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ "އައްދައުލަތުލް މަހަލްދީބިއްޔާ" އޭ މިކިޔާ ދިވެހި ދައުލަތް އަށް ބަޔަށް ބެހި "އަށް ދައުލަތުލް މަހަލްދީބިއްޔާ"އަކަށް ވެދާނެއެވެ. އެކަން ވިޔަ ދިނުމާއި ނުދިނުން ޮއތީ ރައްޔިތުންގެ އަތްމަތީގައެވެ.

ރައްޔިތުން މި ބާރު ބޭނުންކުރަންވީ ހަމައެކަނި މުޒާހަރާއެއްގައެއް ނޫނެވެ. އިންތިޚާބު ތަކުގައެވެ. ޚާއްސަޮކށް ކުރިއަށް ޮއތް އިންތިޚާބުތަކުގައެވެ. ދެން އެންމެ

އަވަހަކަށް އަންނަ ޮކންމެ އިންތިޚާބެއްގައެވެ.

29

އެންމެ ފަހުން ބޭއްވި އިދާރީ ދާއިރާތައް އެއްޮކށް ލުމުގެ ހިޔާލު ޯހދުމުގެ ޯވޓުގައި އެންމެ ޮބޑު އިދިޮކޅު ޕާޓީ އާއި ސަރުކާރުން ވެސް ދައުވާ ކުރީ، އެ ޯވޓުގެ ނަތީޖާ ނުކުތީ އެ ދެ ފަރާތަށް ވެސް ފަހިވާ ޮގތަށް ކަމަށެވެ. އެއް ހައިސިއްޔަތަކުން އެ ދެ ފަރާތުގެ ދައުވާ

އަކީ ވެސް ރަނގަޅު ދައުވާއެއް ކަމަށް ބެލެވިދާނެ އެކެވެ. އިދާރީ ޮގތުން ރަށްތައް އެއްޮކށްލުމަށް ރައްޔިތުން އެއްބަސް ނުވުމަކީ

އެމްޑީޕީގެ މެނިފެސްޯޓގައި ޮއތް ޮގތަށް، އެއްފަސް ކުރުމަށް ތާއީދު ނެތް ކަމަށް ބުނުމުގެ ޖާގަ ޮއތްކަމެކެވެ. ވައުދާ ހިލާފަށް ދެ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ކިތަންމެ "އުސް ވެލިފުނިތަކެއް" ޖެއްސަސް، އެމްޑީޕީގެ މެނިފެސްޯޓގައި ޮއތީ އެއްފަސް ނުކުރާ ވާހަކަ އެވެ. ހަމަ އެއާ އެކު ޑީއާރުޕީގެ ދައުވާ

ވެސް ރަނގަޅެވެ. އިދާރީ ޮގތުން ރަށްތައް އެއްޮކށްލުމުގެ ހިޔާލު ފެންމަތިޮކށް، 11 މިލިއަން ރުފިޔާ ހަރަދުޮކށްގެން ހިޔާލު ޯހދުމުގެ ޯވޓެއް ނެގީ އިދާރީޮގތުން ރަށްތައް އެއްޮކށްލުމަށް ސަރުކާރުން ބޭނުންވެގެންނެވެ. އަދި އެކަމަށް ރައްޔިތުންގެ ތާއީދު ނެތުމަކީ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތަށް

ރައްޔިތުންގެ ތާއީދު ނެތްކަމަށް ބެލެވިދާނެ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި އެ ދެ ޕާޓީން ވެސް އެ ދައްކަނީ ރައްޔިތުން އެކަމުގައި ދުށްޮގތެއް ނޫނެވެ. އެ ޯވޓުން ދެއްކި ނަތީޖާ އަކީ އެއް

ރަށާއި އަނެއް ރަށާއި އެއް އަޮތޅާއި އަނެއް އަޮތޅާ ދެމެދު ޮއތް "އެތެރޭގެ ޮޕލިޓިކްސް" އެއްގެ ނަތީޖާ އެވެ. ހދ. އަޮތޅުގައި ކުރިން އަޮތޅުވެރިކަން

ކުރި ޮނޅިވަރަމްފަރުގެ މީހުން، މިހާރު އެ އަޮތޅުގައި އަޮތޅުވެރިކަން ކުރާ ކުޅުދުއްފުށީގެ ދަށަށް އެ ދަރަޖައަށް ދާން ބޭނުން ނުވަނީ އެވެ. ސަބަބުތަކަކާ ވެސް އެކު އެވެ؛ އެއް ސަބަބަކީ އޭރުން، މުޅި އަޮތޅުގެ

ހުރިހާ ވަޒީފާއެއް ޮކންޓްޯރލް ކުރާނީ ކުޅުދުއްފުށީ މީހުން ކަމަށްވާތީ އެވެ. ހަމަ އެހެންމެ އައްޑު އަޮތޅު ހުޅުދު އާއި ހުޅުމީދޫ މީހުން ހިތަދޫގެ ދަށަށް ދިއުމަށް ތާއީދު ނުކުރީ ވެސް، އަޅަނޑުގެ ނަޒަރުގައި ހަމަ އެއްސަބަބަކާ

ހުރެ އެވެ: ތިމަންނަ މެންގެ މައްޗަށް އެހެން ބައެއްގެ ޮކންޓްޯރލް އެވަރަށް އަންނަން ބޭނުން ނުވަނީ އެވެ. ރާއްޖޭގެ އެހެން ސަރަހައްދުގައި ވެސް އެހެންނެވެ. އެއީ "އިންޓަނަލް ޮޕލިޓިކްސް"އެވެ. އެކަމުގައި ރަނގަޅީ

ޮކންމެ ޮގތެއް ނަމަވެސް އެ ނަތީޖާ ތަހުލީލު ކުރަން ޖެހޭނީ އެޮގތުގައި ކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެމެވެ.

އަޅުގަނޑުގެ ނުކުތާއަކީ ހިޔާލު ޯހދުމުގެ ޯވޓްގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު ދައްކަން ބޭނުންވާ ވާހަކައަކީ ޯވޓާ ގުޅޭ ވާހަކައަކަށް ވާތީ އެ ވާހަކަ ވެސް ހިއްސާޮކށްލީ އެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން އެއް ޕާޓީން އަނެއް ޕާޓީ އަށް ބަދަލުވުމަކީ މައްސަލައެކެވެ. ހާއްސަޮކށް އިދިޮކޅު ޕާޓީގެ މެންބަރަކު ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީ އަށް ބަދަލުވުމަކީ ޮބޑު މައްސަލަ އެކެވެ. އެއީ، ރައްޔިތުން އެ ވަނީ ޮގތެއް ނިންމައިފައި ކަމަށްވާތީ އެވެ. ސަރުކާރު

ބަދަލުވިތާ އަހަރެއް ނުވަނީސް ބޭއްވި އާންމު އިންތިހާބުގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޯޖރިޓީ ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުން ނުދިނީ، އަޅުގަނޑު ހިތުން،

ބާރުތައް އެއްފަރާތެއްގެ އަތްމަތީގައި ޖަމާވިޔަ ނުދިނުމަށް ބޭނުންވާތީ އެވެ. އެއީ ރައްޔިތުންގެ ނިންމުމެވެ. އޭގެ އެތައް ދުވަހެއް ފަހުން، 'ދާއިރާގެ

ދ� ވ�ނ� ފ�ހ�ރ�ށ� ވ�ސ�ނ�ލ�ށ�ވ�

�އަހުމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)ފ�ސ�މ�ނ�ޒ�ރ

ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ޮގތް ކަމަށް ވިދާޅުވެ' އެ ނިންމުން ބަދަލުކުރުމުގެ އެއްވެސް އިހުތިޔާރެއް، އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި އެއްވެސް މެންބަރަކަށް ނެތެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކީ ރައްޔިތުން އެދޭ ޮގތް ކަމަށް ބުނާ އިރު، އެ މިންގަނޑު ބަލާނެ ޮގތް

ނޭނގުމެވެ. އެކަން ނޭނގޭ އިރު އެއީ ރައްޔިތުންގެ ނިންމުން ކަމަކަށް ބުނެވޭނެ ޮގތެއް ވެސް ނެތެވެ. ފަހަރެއްގައި އެ ބޭފުޅުންގެ ޒާތީ ޮކންމެ ވެސް މުހުތާދެއް

ފުދޭތީ، އެ ތަނަށް ރައްޔިތުން ވައްދާކަށް ނުޖެހެ އެވެ. ބާރުތައް ބައިވެފައި ޮއތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ބޭނުމަކީ ޮކބައިޯތ އެވެ؟ އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި އެކަން ވަރަށް ސާފެވެ. މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ

ދައުރަކީ ރައްޔިތުންނަށް ދުޅަހެޮޔ ދިރިއުޅުމެއް ޯހދައިދިނުމުގައި ބޭނުންވާ ގާނޫނުތައް ހަދައިދިނުމެވެ. މެންބަރެއްގެ ދާއިރާގެ ފަޅުހިއްކައިދޭތީ ނޫނީ ބަނދަރު ޮކނެދޭތީ ކަމަށް ބުނެ އެ ބޭފުޅެއްގެ ލައިން ބަދަލުކުރައްވާ ނަމަ އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި އެއީ މައްސަލަ އެކެވެ. އަދި އެއީ ޮކޮރޕްޝަންގެ އަމަލެއް ކަމަށް

ވެސް ބެލެވިދާނެ ކަމެކެވެ. ރައްޔިތުން މެންބަރުން ޮހވަނީ އެ ބޭފުޅުންގެ ގާނޫނީ ވާޖިބު އަދާކުރެއްވުމަށެވެ. ފަހަރެއްގައި ވެސް މެންބަރުކަމުގެ ނާޖާއިޒު ފާއިދާތައް ޯހއްދަވައިގެން ޒާތީ މަސްލަހަތު އިސްކުރައްވާކަށް ނޫނެވެ. މަޖިލީހުގައި އިދިޮކޅު މީހުންގެ ދައުރަކީ މާނައެއް ނެތް އެއްޗެއް ނަމަ އެމެރިކާގެ ސެނެޓުގައި ވެސް

އެކަމެއް ޯނތީހެވެ. އެމެރިކާގެ ހެލްތު ޕެކޭޖަކީ އޭގެ މިސާލެކެވެ. ރާއްޖޭގައި ނަމަ އަޅުގަނޑު ނަގާނީ އެއާޯޕޓް ކުއްޔަށް ދިނުމަށް

ކަނޑައަޅާފައިވާ ޖީއެމްއާރެވެ. އެއާޯޕޓް 25 އަހަރަށް ޖީއެމްއާރަށް ކުއްޔަށްދީ އެއާޯޕޓުން ފުރާ ޮކންމެ މީހެއްގެ އަތުން 25 ޮޑލަރުގެ ޓެކުހެއް ނަގާއިރު ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ ޮލކުޝާންތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން

ބައްލަވަން ޖެހޭ މައްސަލައެކެވެ. މިހާރު އެއާޯޕޓުން އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ފުރާ ޮކންމެ ފަސިންޖަރެއްގެ އަތުން 25 ޮޑލަރުގެ ޓެކްހެއް ނަގާ އިރު

ޖީއެމްއާރަށް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި 20 ނޫނީ 25 މިލިއަން ޮޑލަރު ލިބެ އެވެ. މި އަދަދު އެކަނި ވެސް އެމީހުން އެއާޯޕޓް ތަރައްގީ ކުރުމަށް ނަގާ ޯލނު ކަވަރު ކުރުމަށް ނުފުދޭޯތ އެވެ؟ އޭގެ އިތުރުން އެއާޯޕޓްސް ޮކމްޕެނީގެ މިދިޔަ އަހަރުގެ ފައިދާ އަކީ 260 ވަރަކަށް މިލިއަން ރުފިޔާ އެވެ. އަދި އައިލޭންޑް

އޭވިއޭޝަންގެ އެންމެ ފައިދާވާ ތިން ޑިޕާޓްމަންޓު ވެސް ނަގަނީ ޖީއެމްއާރަށެވެ. މިއީ އަރަތެއް ނޫންޯތ އެވެ. އެއާޯޕޓު ބޭރު ބަޔަކަށް، އެ މީހުން ބޭނުން ޓާމްސް އެންޑް ކަންޑިޝަނެއްގައި ހަވާލު ކުރައްވަނީ ޮކން މަޖުބޫރު ކަމެއް ޮއވެގެންޯތ އެވެ؟ މިފަދަ މައްސަލަތައް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ނުބެލޭ ނަމަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ބޭނުމަކީ ޮކބައިޯތ ސުވާލު އުފެދެ އެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި "ވައިބްރަންޓް" އިދިޮކޅު ޕާޓީއެއްގެ ބޭނުމަކީ އެއީ

އެވެ. ޒިންމާ ހަދުމަފުޅުން ކައްސުވާނުލައްވާށެވެ. އިދާރީ ޮގތުން ގުޅުވާލާ ރަށްތަކުގެ ޯވޓުން ތާއީދު ޮއތީ ޮކން ބަޔަކަށްޯތ ކަނޑައެޅުމަކީ ދަތިކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން އިންތިހާބު ކުރި އިރު ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ މެޯޖރިޓީ ދީފައި

ނުވާކަން އެއީ ވަރަށް ސާފުޮކށް ފެންނަން ޮއތް ހަގީގަތެކެވެ. ފަހަރުގައި އެކަން އެޮގތަށް ނުކުރީ ސަރުކާރަށް އެވަރުގެ ޔަގީންކަމެއް ނުދެވޭތީ ކަމަށް ވެސް ވެދާނެ

އެވެ. ޮކޅު ބަދަލުކުރައްވާ އިރު ދެ ވަނަ ފަހަރަށް ވިސްނަވާލައްވާށެވެ.

(ކުރީގެ އަދަދާ ގުޅާ) ގިސްލަ ގިސްލާފައި ޮރމުން ގެންދިޔައިރު އޭނާގެ އެރުއިމުގެ އަޑު އަހާނެ ހަމަ އެކަކުވެސް ނެތެވެ.

ހިތަށް ލިބުނު ވޭނާއި ކެކުޅުމުގެ ޮބޑުކަމުން، ސިކުނޑި ސުމަކަށް ޮގސްފައިހުރި ރަމީޒަށް ގެއިން ނިކުމެގެން ދެވުނީ ހަފީޒާމެންގެ ގެއަށެވެ. ރަމީޒު

ފެނުމާއެކު ހަފީޒާގެ ސިކުނޑީގައި އެތައް ސުވާލެއް އެއްފަހަރާ އުފެދުނެވެ. ރަމީޒުގެ މޫނުމަތީގެ ކުލަވަރު ފެނިފަ އެވެ. ދެޮލލުގައި ހުރި ކަރުނަ ފެނިފަ އެވެ.

"ކިހިނެއްވީ؟" ހަފީޒާއަށް އަވަސް އަވަހަށް އަހައިލެވުނެވެ. "އަހަރެން މިއުޅެނީ މާލެދާން ޮބޑުދައިތާ!" ރަމީޒުގެ އަޑުގައި

ތުރުތުރެއް އެކުލެވިފައި ހުއްޓެވެ. "މާލެ ދާށޭ؟ ކިހިނެއްވީ އަނެއްކާ؟ ގޭމީހަކަށް ކަމެއް ވީތަ؟" ވެގެން

އުޅޭޮގތެއް ލަފާޮކށްލަން ވެސް ހަފީޒާއަކަށް ނޭނގުނެވެ.

"އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ތިކަހަލަ އެއްވެސް ކަމެއް ނުވޭ!" "ދެން ކިހިނެއްވީ؟ ކުއްލިއަކަށް މާލެދާން ތި ގަސްދުކުރީ؟ ޮކބާ

ޝަހާމާ؟" ހަފީޒާގެ ސިކުނޑީގައި އިތުރު ސުވާލުތަކެއް އުފެދުނެވެ."ޝަހާ ވަރިޮކށްފަ ދާނީ؟"

"ކީކޭ؟!" ހަފީޒާގެ ދެޯލ މުދުނަށް އެރި އެވެ. އޭނާއަށް ހީކުރެވުނީ ކަމުގައި ޮއތް އެންމެ ޯގސް ޮގތަށެވެ. އޭނާގެ ހިތް ބުނީ ރަމީޒު އެހުރީ

ހަމަހެއަކު ނޫންކަމަށެވެ. އެހެންވެސް ގިނަ ޒުވާނުންނެކޭ އެއްފަދައިން ރަމީޒުވެސް މަސްތުވާތަކެތި...... ހަފީޒާގެ ހިތް ތެޅިގަތީ ޮއބި ޯނންނަ ދަރަޖައަށެވެ.

"ތި ކިޔޭ އެއްޗެއް އެބަ އެނގޭތަ؟ ތި ދެއްކެނީ އިހައްދުވަހު ކުރި ކައިވެންޏެއް ރޫޅާލާ ވާހަކައޭ. ނިކަން ހަމަހޭވެރިކަމަށް އައިސްބަލަ!" ހަފީޒާގެ

އަޑު ތަންޮކޅެއް ބާރުވި އެވެ."އަހަރެން މިހުރީ ހަމަހޭގައޭ ޮބޑުދައިތާ!" ރަމީޒުގެ ދެޮލލުން ކަރުނަ

ޮއހިގަތެވެ."ދެން ކީއްވެތަ ތިކަހަލަ ހަމަނުޖެހޭ ވާހަކަ ތި ދައްކަނީ." ހަފީޒާއަށް

ހުރެވުނީ ސުވާލު ފުންޏެއްގެ ތެރޭގަ އެވެ."ޝަހާއަކީ ޮބޑުދައިތަ ތި ހީކުރާ ކަހަލަ ކުއްޖެއް ނޫން! ފިރިމީހާއަށް

ވަފާތެރި ވުމަކީ އޭނާގެ ކިބަޔަކު ހުރި ސިފައެއް ނޫން." ރަމީޒުގެ އަޑު ތުރު ތުރު އަޅަ އެވެ.

"ތި ކިޔާ އެއްޗެއް ހަމަ އެއްޮގތަކަށް ވެސް ނުވިސްނިގެން މިއުޅެނީ."

"އެނގޭ ޮބޑުދައިތައަށް ނުވިސްނޭނެކަން ވެސް. އެކަމަކު މީ ހަގީގަތް. ޝަހާ އަހަންނަށް ބޭވަފާތެރިވެއްޖެ." ރަމީޒުގެ ޮލލުން އަނެއްކައިވެސް ކަރުނަ ޮއހިގަތެވެ. އަޑު ކުރަކިވެގެން ދިޔަ އެވެ. އޭނާ އަވަސް އަވަހަށް އަނެއް

ފަރާތަށް މޫނު އަނބުރާލި އެވެ."އެކަމަކު ތީ އަހަރެން ގެންގުޅެ ޮބޑުކުރި ޝަހާމާގެ ކިބައިގައި ހުންނާނެ ސިފައެއް ނޫން." ހުއްޓުން އަރާފައި އެތައް އިރަކު ހުރުމަށްފަހު

ހަފީޒާއަށް ބުނެވުނެވެ. "އަހަރެންވެސް އެދޭ ޮގތަކީ ތީ. އެކަމަކު ހެއްކާއެކު ފެނުނީމަ

ޖެހޭނީ ގަބޫލުކުރަން." "އެމަންޖެ ކީއްތަ ޮކށްގެން ތި އުޅެނީ؟"

ރަމީޒު ގަސްދުކުރީ ހުރިހާ ވާހަކައެއް ޮބޑުދައިތައަށް ކިޔައިދޭށެވެ. ޝަހާމާގެ އެންމެ ގާތް މީހަކަށް ހުންނާނީ ޮބޑުދައިތަ އެވެ. އޭނާގެ ކިބައިގައި ރަނގަޅު ސިފައެއް ހުއްޓަސް، ޯގސް ސިފައެއް ހުއްޓަސް އޭނާ ގާތު ބުނަން

ޖެހޭނެ އެވެ. އެއީ ރަމީޒު ދެކޭ ޮގތެވެ.އިރު ޮއއްސުމުގެ ވަގުތު ކުޑަތަން ވަނީ އެވެ. އާ ރެއަކާ ދުނިޔެ

ކުރިމަތިލަނީ އެވެ. ފެންވަރާލައިގެން އާތިފާ އައީ ޝަހާމާ ޯހދަން އެގެއަށެވެ. ޝަހާމާ އުފުލަމުން ގެންދާ ހިތި ހިތާމައެއް އެއްޮގތަކަށް ވެސް އާތިފާއަކަށް އިހުސާސެއް ނުކުރެވެ އެވެ. އެހެންކަމުން އޭނާގެ ސިކުނޑީގައި ފިރުމަމުން

ގެންދިޔައީ ޮފނިކަމާއި މީރުކަމެވެ. ޝަހާމާމެންގޭގެ ޮއޅިގަނޑު ގިރާޮކށްލުމާއެކު އާތިފާއަށް ތަފާތު

އިހުސާސެއް ކުރެވިއްޖެ އެވެ. ފަޅު ގެއަކަށް ވަނުމުން ކުރެވޭފަދަ އެކަނިވެރި އިޙުސާސެކެވެ. ގޭތެރެގައި ވަކި ހިއްޕާފައި ވަނީ އެކަނިވެރިކަމުގެ ހަމަހިމޭން ކަމެކެވެ. ރޭގަނޑުގެ އަނދިރިކަން ދުނިޔެއަށް އަތްގަދަކުރަމުން ގެންދިޔައިރު، ގޭތެރޭގައި ވަނީ އެއަށްވުރެ ވެސް ޮބޑު ކަޅުކަމެކެވެ. ޮހޅިބުރިއެއް ޮބތްކެއް

އެއްޗެއް ދިއްލާފައެއް ނެތެވެ. ސުވިޗު ޖައްސާލުމާއެކު ގޭތެރެ ހުދުވެގެން ދިޔަ އެވެ.

ޮކޓަރީ ޮދރުމަތީގައި ޝަހާމާގެ ފައިވާން އެބަހުއްޓެވެ. ޮކޓަރީގައި ޝަހާއުޅޭކަން

އާތިފާއަށް ކަށަވަރެވެ. އެހެންކަމުން އޭނާ ހިނގައިގަތީ ޮކޓަރިއާ ދިމާއަށެވެ. މަޑުމަޑުން ޓަކި ޖަހާލި އެވެ. (ނުނިމޭ)

ވ�ފ�ތ�ރ� މ�ވ�މ�

މ�ހ�އ�މ�ދ� ގ�ސ�މ�، އއ. މ�ތ�ވ�ރ�

30

3131

32

ދެހާސް ދިހަ ވަނަ އަހަރުގެ ފަހު ހަތަރުމަސް ފެށިގެން މި ހިސާބަށް އައި އިރު ދުނިޔޭގެ ޮމބައިލް ޯފން މާރކެޓް 14.6 ޕަސެންޓް އިން އިތުރުވެފައިވާކަމަށް

ދިރާސާތަކުން ދައްކައިފިއެވެ. އިންޓަރނޭޝަނަލް ޑޭޓާ ޯކރޕަރޭޝަނުން ބުނާޮގތުގައި މި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި މިހާތަނަށް 340.5 މިލިއަން ޮމބައިލް ޯފނު ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ކަންޮކޅުތަކުގައި ވިއްކާފައި ވެއެވެ. މިއީ މިދިޔަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ވިއްކާފައިވާ 297.1 މިލިއަން ޯފނާ އަޅާ ބަލާއިރު ވަރަށް

ޮބޑު އިތުރުވުމެކެވެ. މި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ޚާއްސަޮކށް ސްމާރޓްޯފނުގެ ސޭލްސް މައްޗަށް ޮގސްފައިވެއެވެ. ހަމައެއާއެކު އެޕަލް ކުންފުނި ވަނީ ދުނިޔޭގައި

ސްމާރޓް ޯފނު ވިއްކާ އެންމެ ޮބޑު 5 ކުންފުނީގެ ތެރެއިން ހަތަރު ވަނަ ކުންފުނީގެ މަޤާމަށް އައިސްފައެވެ. ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނާޮގތުގައި

ޮމބައިލް ޯފން އެންމެ ގިނައިން ވިއްކާ ކުންފުނިތަކުގެ ލިސްޓުގެ 4 ވަނައަށް އެޕަލް އައުމަކީ ސްމާރޓްޯފނަށް މިހާރުގެ ބާޒާރުގައި ލިބިފައިވާ މަގުބޫލުކަމުގެ ވަރަށް ފުރިހަމަ ހެއްކެކެވެ. އިންޓަރނޭޝަނަލް ޑޭޓާ ޯކރޕަރޭޝަނުގެ ފަރާތުން

ވާހަކަދައްކަވަމުން ކެވިން ރެސްޓިޯވ ވިދާޅުވިޮގތުގައި މުސްތަގުބަލުގައި ސްމާރޓްޯފން އުފައްދާ ކުންފުނިތަކާ ޗެލެންޖުކުރުމަކީ އެހެން ކުންފުނިތަކަށް

ދުނިޔޭގައި ސްމާރޓްޯފން އުފައްދާ ކުންފުނިތަކުގެ ތެރެއިން މިހާތަނަށް 4 ވަނައަށް އެންމެ ކާމިޔާބު އަދި އެންމެ ޮބޑު ކުންފުންޏެއްގެ ޮގތުގައި ޮއތް ތައިވާނުގެ އެޗްޓީސީއަށް

ޯފނު ވިއްކައިގެން ލިބުނު އާމްދަނީ މި އަހަރުގެ ފަހު ހަތަރު މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރެޯކރޑް މިންވަރަކަށް އިތުރުވާނެކަމަށް އެ ކުންފުނީން ހާމަޮކށްފިއެވެ. މި އަހަރުގެ މި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި

އެޗްޓީސީން ވިއްކާ ޯފނުގެ އަދަދު މި ދިޔަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ވިއްކި ޯފނުގެ އަދަދުގެ ދެ ގުނައަށް އަރާނެ ކަމަށްވެސް އެ ކުންފުނީން ހާމަކުރެއެވެ.

މިދިޔަ ހުކުރު ދުވަހު ކުންފުނީގެ ފަރާތުން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި ބުނެފައިވާ ޮގތުން މި އަހަރުގެ ފަހު ހަތަރު މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ސްމާރޓް ޯފނު ވިއްކައިގެން އެ ކުންފުންޏަށް 3.3

ބިލިއަން ޮޑލަރު ލިބޭނެއެވެ. އެއީ 9 މިލިއަން ޯފނު ވިއްކައިގެންނެވެ. މުޅި އަހަރަށް ބަލާއިރު، އެޗްޓީސީން 24.5 މިލިއަން ޯފނު ވިއްކާނެކަމަށްވެސް މި ބަޔާނުގައި ވެއެވެ.

އެޗްޓީސީން ވަނީ އެކުންފުނީގެ ޮބޑެތި ވާދަވެރީން ކަމުގައިވާ ސެމްސުންގ އިލެކްޓްޯރނިކްސް އާއި، ޮނކިއާ ޯކރޕަރޭޝަނާއި، ބްލެކްބެރީ އުފައްދާ ރިސާރޗް އިން ޯމޝަނާއި،

އައި ޯފން އުފައްދާ އެޕަލް ކުންފުންޏާ އެއް ހަމަޔަކަށް އައުމަށްޓަކައި ދިގު ރާސްތާއެއް ކަޑައްތުޮކށްފައެވެ.

އ�ޗ�ޓ�ސ� އ�ދ�ހ�ނ�

�މ�ބ�އ�ލ� ފ�ނ�ގ� ވ�ޔ�ފ�ރ� ފ�ޅ�ވ�މ�ނ�ދ�އ�ރ އ�ޕ�ލ�ގ� ބ�ޒ�ރ� ހ�އ�ސ� ވ�ސ� އ�ތ�ރ�ވ�ނ�

ދެހާސް ދިހަ ވަނަ އަހަރުގެ ފަހު ހަތަރުމަސް ފެށިގެން މި ހިސާބަށް އައި އިރު ޕަސެންޓް އިން އިތުރުވެފައިވާކަމަށް

މިލިއަން ޮމބައިލް ޯފނު ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ކަންޮކޅުތަކުގައި ވިއްކާފައި ވެއެވެ. މިއީ މިދިޔަ އަހަރުގެ މި މިލިއަން ޯފނާ އަޅާ ބަލާއިރު ވަރަށް

ކުންފުނީގެ ތެރެއިން ހަތަރު ވަނަ

ވަނައަށް އެޕަލް އައުމަކީ ސްމާރޓްޯފނަށް މިހާރުގެ ބާޒާރުގައި ލިބިފައިވާ މަގުބޫލުކަމުގެ ވަރަށް ފުރިހަމަ ހެއްކެކެވެ. އިންޓަރނޭޝަނަލް ޑޭޓާ ޯކރޕަރޭޝަނުގެ ފަރާތުން

އިހުޒަމާނުގައި ފެންގަނޑެއްގެ ތެރޭގައި ޮބއްތަކެއް އުޅުނެވެ. ޮބއްތަކުގެ ރައީސަކީ ނުވަތަ ވެރިއަކީ ލަކުޑިގަނޑެކެވެ. ފެންގަނޑުގެ ތެރޭ

ޮބއްތައް ކުޅެ މަޖާކުރާ އިރު އެއްކަލަ ލަކުޑި ގަނޑަށް އަރާ، ފުމެ ހަދައެވެ. މިހެން އުޅުމުގެ ތެރޭ އެއްދުވަހަކު އެތަނުން އެއް ޮބއް ބުނެފިއެވެ.

" މިއީ ޮކންކަހަލަ ވެރިއެއްތަ؟ އަހަރުމެން ވެރިމީހާގެ ޮބލަށް އަރާ ފުމެހަދާ އިރުވެސް އަނގަޔަކުން ނުބުނޭ! މި ލަކުޑިގަނޑު އެއްލައިލާފާ

އެހެން ވެރިޔަކު ޯހދަމާ ބަހީ" ގިނަ ޮބއްތައް މި ވާހަކަޔާ އެއްބަސްވެ އާ ރައީސެއްގެ

ޮގތުގައި މާކަނައެއް ޯހދައިފި އެވެ. އެއީ ހުދު ކުލައިގެ މާރީތި ވެރިއެކެވެ. ތަންތަނަށް އުދުހިވެސް ހަދައެވެ. އާ ވެރިޔަކު ލިބުމުން ޮބއްތައް ތިބީ ވަރަށް

ހެވިފައެވެ. ދުވަސް ޮކޅަކުން ޮބއްތަކުގެ އާބާދީ މަދުވާން ފަށައިފި އެވެ. ޮބއްތަކަށް ރޭކާލި އިރު އާބާދީގެ ޮބޑުބައި ނެތިޮގސް ފައިވަނީ މާކަނާ ކަޯލގެ ސުފުރާގެ ކެއުމަށް ވެގެންނެވެ. އާވެރިމީހާ ޮބއްތައް ކައި ހުސް ޮކށްފިއެވެ. މިއަދު ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުން ދެކޭ ޮގތުގައި

ގައުމުގެ މިހާރުގެ ރައީސް އަކީ އެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުހިފޭ ލަކުޑި ގަނޑެކެވެ. ދިވެހިންގެ ބަޔަކު މަގު މައްޗަށް ނިކުމެ މުޒާހަރާ ކުރަމުން

މިދަނީ ވެރިކަން ބަދަލުކުރާށެވެ.! އާވެރިޔަކު ޯހދާށެވެ.!ހެދިޮގނޑު ޮދށަށް އެއްވާ ޑީ.އާރް.ޕީގެ މަސްވެރިންނަށް ހީވަނީ

އެމީހުންނަކީ މާ ސިޔާސީ ބައެއް ހެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންޮކޅު ތަކުގައި ހިއްކަމުންދާ ބިންތަކާއި، ހަދަމުންދާ ބަނދަރުތަކާއި، އަޅަމުންދާ ގެތަކާއި،

ހަދަމުންދާ ވައިގެ ބަނދަރުތަކާއި، ހިންގުމުގެ ނިޒާމަށް ގެނެވެމުންދާ ޒަމާނީ ބަދަލުތަކަށް އެމީހުން ބަލާކަށް ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. ގުރުއާން އަޑުނާހަން ވެގެން އަބޫޖަހުލު ކަންފަތުގައި އަތްއެޅި ފަދައިން ބައެއް ދިވެހިންގެ

ހިއްސުތައް މިއަދުވަނީ ބަންދުވެފައެވެ. އެފަދަ މީހުން ހީވަނީ މި ގައުމުގެ ވެރިޔަކަށް މާކަނާ ކަޯލއެއް

ލުމަށް ކެތްމަދުވެގެން އުޅޭހެނެވެ. އިހަކަށް ރޭ އަޅުގަނޑުގެ އަނބިމީހާ ޮގވައިގެން ހެދިޮގނޑު

ޮދށަށް ހިނގާލަން ދިޔައީމެވެ. އެތަނުން ސިމެންތި ޮގނޑިއެއްގައި އިށީދެލީ ތަނާ ޑީ.އާރް.ޕީ ޮއފީހުން އަޑުގަދަ ކުރާއިން ސިޔާސީ ލަވަ ޖަހަން ފެށިއެވެ.

"ގަންޖާޯބ ! ގަންޖާ ޯބ! ގަނޖާ ޯބ! " ގެ އަޑުން މުޅި ހިސާބު ގުގުމާލިއެވެ. ތުއްތު ކުދިންނާއި، ކުޑަ ކުދީން ނާއި، ޒުވާނުން

މުނިފޫހި ފިލުވާ ސަރަހައްދުގައި އެކުދީންގެ ކަންފަތަށް ވިރުވައި އަޅަމުން ދިޔައީ ޑީ.އާރް.ޕީގެ ވަހުސީ، ވިހަ ލަވައިގެ އަޑެވެ. މިއީ ގައުމެއްގެ ވެރި ކަމަށް އަންނަން ފައިނަގާފައިވާ ބަޔަކުގެ ކިބައިގައި ހުރުން އެދެވިގެންވާ ސިފައެއް ބާވައެވެ. މައުމޫނުގެ ތިރީސް އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިމުނު އިރު ދިވެހި ޒުވާނުން ތިބީ ޑްރަގްގެ ވަބާގައި ޖެހި، މަސްތުވެފައެވެ. ޑީ.އާރް.

ޕީން އަނެއްކާ ވެރިކަމަށް ގެންނަން މިއުޅޭ މާކަނާ ކަޯލ އައިސް އެހުރިހާ

ޒުވާނުން ކައި ހުސް ޮކށްފާނެ އެވެ.ޑީ.އާރް.ޕީ އިން ވިސްނަނީ ޤައުމުގެ ފައިދާ އަކަށް ނުވަތަ

ރައްޔިތުންގެ ފައިދާއަކަށް ނޫނެވެ. ސަރުކާރުން ކިތައްމެ ރަނގަޅު ކަމެއް ކުރަން އުޅުނަސް ގާނޫނޭ، ގަވައިދޭ ކިޔައިގެން ޮކންމެވެސް އުޒުރެއް

އީޖާދުކުރުމަށްފަހު ސަރުކާރަށް ހުރަސް އެޅުމަކީ ޑީ.އާރް.ޕީގެ މައިގަނޑު ސިޔާސަތެވެ.

އައްޑު އަޮތޅު ސިޓީ އަކަށް ހަދަން ސަރުކާރުން ނިންމުމުން ޑީ.އާރް.ޕީގެ ލީޑަރު ވިދާޅުވަނީ އެއީ ޤާނޫނާ ހިލާފް ކަމެއް ކަމަށެވެ. އައްޑު

އަޮތޅަށާއި، އަޮތޅުގެ ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ހުރި ކަމެއް ވާން އުޅުމުން ޤާނޫނޭ ކިޔައިގެން ވާހަކަ ދައްކަން ތަސްމީނު އެއީ ކާކުޯތއެވެ. ތަސްމީނު އޭނަގެ ޯލންޗުގައި އޭނާގެ ޮބޑު ރިޯސރޓަށް ޮގސް ޮއންނަ އިރު އައްޑު އަޮތޅުގެ

ރައްޔިތުން ތިރީސް އަހަރު ކުރި ދިގު އިންތިޒާރު އޭނަ އަށް އެނގޭ ބާއެވެ. އައްޑު އަޮތޅު ސިޓީ އަކަށް ހަމަ ހަދަންވީއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެހެން

ސަރަހައްދު ތަކަށް ނަމޫނާ އަކަށް ވާ ފަދަ ޮގތަކަށެވެ. އައްޑު އަޮތޅު ވިޔަފާރިވެރިންގެ ޖަމިއްޔާ އެއް ވެސް ހަދަން ވީއެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގެ ސިޓީ

ސްޮކޔާ އެއް ވެސް ހަދަންވީ އެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގެ ޮކންމެ އަވަށެއްގައި ރަނގަޅު ބަނދަރެއް ހަދައި، އައްޑޫ ސިޓީގެ ސަރަހައްދީ ޮބޑު ބަނދަރު

އިތުރަށް ފުޅާ ކުރަންވީ އެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގައި ރަސްމީ ފާލަމެއް ހަދަންވީއެވެ. ސިނަމާއެއް ވެސް ހަދަންވީއެވެ. ޮބޑު ޮޝޕިންގ ސެންޓަރެއް ވެސް ހަދަން ވީއެވެ. ގަން އެއަރޯޕޓަށް ސީދާ ބައިނަލް އަގްވާމީ ސެޑިއުލް ފްލައިޓްތައް ފައްޓަންވީއެވެ. މާހެރާ އާއި ހިތަދޫއާއި ދެމެދު ޮއތް ތިލަ ފަޅު ހިއްކާލަންވީ އެވެ. ކަނޑިހެރެ ފަދަ އައްޑޫގެ ބައެއް ކުދި ރަށް ރަށް ވެސް ރިޯސޓްތަކަށް

ހަދަންވީއެވެ. ޯކއްޓޭގައި ޮބޑު ޮހޓަލެއްވެސް އަޅަން ވީއެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގެ

ހުރިހާ އަވަށްތަކުގެ މަގުތަކުގައި ތާރަވެސް އަޅަންވީ އެވެ. ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ޙިދުމަތް ވެސް ދޭންވީއެވެ.

އައްޑު އަޮތޅުގެ މީހުން، ނުވަތަ އައްޑޫ ސިޓީގެ މީހުންވަނީ ތަރަށްގީއަށް ފެން ޮބވައިގެންފައެވެ. އައްޑޫ ސިޓީ ހަދައި، ތަރައްގީ ކުރުމަށް ފަހު، ރާއްޖޭގެ އެހެން ސަރަހައްދު ތަށް ވެސް އެ ނަމޫނާގެ ދަށުން ތަރައްގީ

ކުރަންވީއެވެ. ޑީ.އާރް.ޕީ އިން ދައްކާ ބަހަނާ ތަކަށް ބީރު ކަންފަތެއް ދިނުމަށްފަހު ގައުމާއިގެން ކުރިއަށް ދާން ވީއެވެ.

އުމަރު ނަސީރު މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ ހަޅޭއްލަވަން ބަހައްޓާށެވެ. ފުލުހުންގެ މުގުރުތަކުގެ ކުރިމަތީގައި އުމަރު މުޒާހަރާ ކުރާއިރު ގޭގައި

އެނދު ތަންޮދށުގައި ތަސްމީނު ފިލާޮއވެ ވީޓީވީ އަށް ލައިވް ޮކށް ބަޔާންދޭން ބާއްވާށެވެ. ޮބއްތަކުގެ ވާހަކައިން ފިލާވަޅު ލިބިގެން، ދިވެހި ޤައުމު ތަރައްގީ ކުރުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބިފައިވާ ހައިވަކަރު ގަނޑާއެކު ކުރިއަށް

ދަމާ ހިނގާށެވެ.

އިހުޒަމާނުގައި ފެންގަނޑެއްގެ ތެރޭގައި ޮބއްތަކެއް އުޅުނެވެ. ޮބއްތަކުގެ ރައީސަކީ ނުވަތަ ވެރިއަކީ ލަކުޑިގަނޑެކެވެ. ފެންގަނޑުގެ ތެރޭ

ޮބއްތައް ކުޅެ މަޖާކުރާ އިރު އެއްކަލަ ލަކުޑި ގަނޑަށް އަރާ، ފުމެ ހަދައެވެ. މިހެން އުޅުމުގެ ތެރޭ އެއްދުވަހަކު އެތަނުން އެއް ޮބއް ބުނެފިއެވެ.

" މިއީ ޮކންކަހަލަ ވެރިއެއްތަ؟ އަހަރުމެން ވެރިމީހާގެ ޮބލަށް އަރާ ފުމެހަދާ އިރުވެސް އަނގަޔަކުން ނުބުނޭ! މި ލަކުޑިގަނޑު އެއްލައިލާފާ

އެހެން ވެރިޔަކު ޯހދަމާ ބަހީ" ގިނަ ޮބއްތައް މި ވާހަކަޔާ އެއްބަސްވެ އާ ރައީސެއްގެ

ޮގތުގައި މާކަނައެއް ޯހދައިފި އެވެ. އެއީ ހުދު ކުލައިގެ މާރީތި ވެރިއެކެވެ. ތަންތަނަށް އުދުހިވެސް ހަދައެވެ. އާ ވެރިޔަކު ލިބުމުން ޮބއްތައް ތިބީ ވަރަށް

ހެވިފައެވެ. ދުވަސް ޮކޅަކުން ޮބއްތަކުގެ އާބާދީ މަދުވާން ފަށައިފި އެވެ. ޮބއްތަކަށް ރޭކާލި އިރު އާބާދީގެ ޮބޑުބައި ނެތިޮގސް ފައިވަނީ މާކަނާ ކަޯލގެ ސުފުރާގެ ކެއުމަށް ވެގެންނެވެ. އާވެރިމީހާ ޮބއްތައް ކައި ހުސް ޮކށްފިއެވެ. މިއަދު ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުން ދެކޭ ޮގތުގައި

ގައުމުގެ މިހާރުގެ ރައީސް އަކީ އެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުހިފޭ ލަކުޑި ގަނޑެކެވެ. ދިވެހިންގެ ބަޔަކު މަގު މައްޗަށް ނިކުމެ މުޒާހަރާ ކުރަމުން

މިދަނީ ވެރިކަން ބަދަލުކުރާށެވެ.! އާވެރިޔަކު ޯހދާށެވެ.!ހެދިޮގނޑު ޮދށަށް އެއްވާ ޑީ.އާރް.ޕީގެ މަސްވެރިންނަށް ހީވަނީ

އެމީހުންނަކީ މާ ސިޔާސީ ބައެއް ހެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންޮކޅު ތަކުގައި ހިއްކަމުންދާ ބިންތަކާއި، ހަދަމުންދާ ބަނދަރުތަކާއި، އަޅަމުންދާ ގެތަކާއި،

ހަދަމުންދާ ވައިގެ ބަނދަރުތަކާއި، ހިންގުމުގެ ނިޒާމަށް ގެނެވެމުންދާ ޒަމާނީ ބަދަލުތަކަށް އެމީހުން ބަލާކަށް ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. ގުރުއާން އަޑުނާހަން ވެގެން އަބޫޖަހުލު ކަންފަތުގައި އަތްއެޅި ފަދައިން ބައެއް ދިވެހިންގެ

ހިއްސުތައް މިއަދުވަނީ ބަންދުވެފައެވެ. އެފަދަ މީހުން ހީވަނީ މި ގައުމުގެ ވެރިޔަކަށް މާކަނާ ކަޯލއެއް

ލުމަށް ކެތްމަދުވެގެން އުޅޭހެނެވެ. އިހަކަށް ރޭ އަޅުގަނޑުގެ އަނބިމީހާ ޮގވައިގެން ހެދިޮގނޑު

ޮދށަށް ހިނގާލަން ދިޔައީމެވެ. އެތަނުން ސިމެންތި ޮގނޑިއެއްގައި އިށީދެލީ ތަނާ ޑީ.އާރް.ޕީ ޮއފީހުން އަޑުގަދަ ކުރާއިން ސިޔާސީ ލަވަ ޖަހަން ފެށިއެވެ.

"ގަންޖާޯބ ! ގަންޖާ ޯބ! ގަނޖާ ޯބ! " ގެ އަޑުން މުޅި ހިސާބު ގުގުމާލިއެވެ. ތުއްތު ކުދިންނާއި، ކުޑަ ކުދީން ނާއި، ޒުވާނުން

މުނިފޫހި ފިލުވާ ސަރަހައްދުގައި އެކުދީންގެ ކަންފަތަށް ވިރުވައި އަޅަމުން ދިޔައީ ޑީ.އާރް.ޕީގެ ވަހުސީ، ވިހަ ލަވައިގެ އަޑެވެ. މިއީ ގައުމެއްގެ ވެރި ކަމަށް އަންނަން ފައިނަގާފައިވާ ބަޔަކުގެ ކިބައިގައި ހުރުން އެދެވިގެންވާ ސިފައެއް ބާވައެވެ. މައުމޫނުގެ ތިރީސް އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިމުނު އިރު ދިވެހި ޒުވާނުން ތިބީ ޑްރަގްގެ ވަބާގައި ޖެހި، މަސްތުވެފައެވެ. ޑީ.އާރް.

ޕީން އަނެއްކާ ވެރިކަމަށް ގެންނަން މިއުޅޭ މާކަނާ ކަޯލ އައިސް އެހުރިހާ

ޒުވާނުން ކައި ހުސް ޮކށްފާނެ އެވެ.ޑީ.އާރް.ޕީ އިން ވިސްނަނީ ޤައުމުގެ ފައިދާ އަކަށް ނުވަތަ

ރައްޔިތުންގެ ފައިދާއަކަށް ނޫނެވެ. ސަރުކާރުން ކިތައްމެ ރަނގަޅު ކަމެއް ކުރަން އުޅުނަސް ގާނޫނޭ، ގަވައިދޭ ކިޔައިގެން ޮކންމެވެސް އުޒުރެއް

އީޖާދުކުރުމަށްފަހު ސަރުކާރަށް ހުރަސް އެޅުމަކީ ޑީ.އާރް.ޕީގެ މައިގަނޑު ސިޔާސަތެވެ.

އައްޑު އަޮތޅު ސިޓީ އަކަށް ހަދަން ސަރުކާރުން ނިންމުމުން ޑީ.އާރް.ޕީގެ ލީޑަރު ވިދާޅުވަނީ އެއީ ޤާނޫނާ ހިލާފް ކަމެއް ކަމަށެވެ. އައްޑު

އަޮތޅަށާއި، އަޮތޅުގެ ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ހުރި ކަމެއް ވާން އުޅުމުން ޤާނޫނޭ ކިޔައިގެން ވާހަކަ ދައްކަން ތަސްމީނު އެއީ ކާކުޯތއެވެ. ތަސްމީނު އޭނަގެ ޯލންޗުގައި އޭނާގެ ޮބޑު ރިޯސރޓަށް ޮގސް ޮއންނަ އިރު އައްޑު އަޮތޅުގެ

ރައްޔިތުން ތިރީސް އަހަރު ކުރި ދިގު އިންތިޒާރު އޭނަ އަށް އެނގޭ ބާއެވެ. އައްޑު އަޮތޅު ސިޓީ އަކަށް ހަމަ ހަދަންވީއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެހެން

ސަރަހައްދު ތަކަށް ނަމޫނާ އަކަށް ވާ ފަދަ ޮގތަކަށެވެ. އައްޑު އަޮތޅު ވިޔަފާރިވެރިންގެ ޖަމިއްޔާ އެއް ވެސް ހަދަން ވީއެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގެ ސިޓީ

ސްޮކޔާ އެއް ވެސް ހަދަންވީ އެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގެ ޮކންމެ އަވަށެއްގައި ރަނގަޅު ބަނދަރެއް ހަދައި، އައްޑޫ ސިޓީގެ ސަރަހައްދީ ޮބޑު ބަނދަރު

އިތުރަށް ފުޅާ ކުރަންވީ އެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގައި ރަސްމީ ފާލަމެއް ހަދަންވީއެވެ. ސިނަމާއެއް ވެސް ހަދަންވީއެވެ. ޮބޑު ޮޝޕިންގ ސެންޓަރެއް ވެސް ހަދަން ވީއެވެ. ގަން އެއަރޯޕޓަށް ސީދާ ބައިނަލް އަގްވާމީ ސެޑިއުލް ފްލައިޓްތައް ފައްޓަންވީއެވެ. މާހެރާ އާއި ހިތަދޫއާއި ދެމެދު ޮއތް ތިލަ ފަޅު ހިއްކާލަންވީ އެވެ. ކަނޑިހެރެ ފަދަ އައްޑޫގެ ބައެއް ކުދި ރަށް ރަށް ވެސް ރިޯސޓްތަކަށް

ހަދަންވީއެވެ. ޯކއްޓޭގައި ޮބޑު ޮހޓަލެއްވެސް އަޅަން ވީއެވެ. އައްޑޫ ސިޓީގެ

ހުރިހާ އަވަށްތަކުގެ މަގުތަކުގައި ތާރަވެސް އަޅަންވީ އެވެ. ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ޙިދުމަތް ވެސް ދޭންވީއެވެ.

އައްޑު އަޮތޅުގެ މީހުން، ނުވަތަ އައްޑޫ ސިޓީގެ މީހުންވަނީ ތަރަށްގީއަށް ފެން ޮބވައިގެންފައެވެ. އައްޑޫ ސިޓީ ހަދައި، ތަރައްގީ ކުރުމަށް ފަހު، ރާއްޖޭގެ އެހެން ސަރަހައްދު ތަށް ވެސް އެ ނަމޫނާގެ ދަށުން ތަރައްގީ

ކުރަންވީއެވެ. ޑީ.އާރް.ޕީ އިން ދައްކާ ބަހަނާ ތަކަށް ބީރު ކަންފަތެއް ދިނުމަށްފަހު ގައުމާއިގެން ކުރިއަށް ދާން ވީއެވެ.

އުމަރު ނަސީރު މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ ހަޅޭއްލަވަން ބަހައްޓާށެވެ. ފުލުހުންގެ މުގުރުތަކުގެ ކުރިމަތީގައި އުމަރު މުޒާހަރާ ކުރާއިރު ގޭގައި

އެނދު ތަންޮދށުގައި ތަސްމީނު ފިލާޮއވެ ވީޓީވީ އަށް ލައިވް ޮކށް ބަޔާންދޭން ބާއްވާށެވެ. ޮބއްތަކުގެ ވާހަކައިން ފިލާވަޅު ލިބިގެން، ދިވެހި ޤައުމު ތަރައްގީ ކުރުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބިފައިވާ ހައިވަކަރު ގަނޑާއެކު ކުރިއަށް

ދަމާ ހިނގާށެވެ.

�ޑ�އ�ރ�ޕ�ގ� "ގ�ނ�ޖ�ބ�" އ�ހ�ލ�ގ

�މުހައްމަދު ބުޝްރީކ�ޔ�ނ�ރ