sugd_sb2004

622

Upload: virhor

Post on 16-Apr-2015

213 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

, , , , , -. , , , , . . , , ; , , , , , , . , : , , , , , , , . , . , , , , . , , . , . , , . , , .3

, , , . , .

.. .

4

.. - X , - ( C) [ 2000]. , , , , . . . , . - IV . - [- 1977, . 195], III . [Brusi, 1979 p. 40]. .. , ( 3YA) [ 1979, . 75]. . - [- 1977, . 103] . [Brusi 1979, p. 40], ( 1). - . . , , . - , . - , . , . . - (. 1) [ 1970, . 277].5

. 1. - . X . ( .. ).

.. X . IX X . [ 1972, . 377; 1982, . 91106]. (. 2), X . [

- (. 4) [Brusi 1979, p. 37]. - [Brusi 1979 p. 3840, 48, pl. I, 1, 6, II, 6, XI, 1]. X ., X . X XI . [ 2000]. - , - [Brusi 1979, p. 40]. 6

1957, . 279; , 1959, . 252; - 1977, . 103, 195, 212]. X . (. 3) [ . 134]. -

- . . - ( E) X . ( 1). - ( 1Yb), ( 1), ( ) , , . - . (. 3). . 2. - (. 5). X . 1Yb ( . -). (. 6) [ 2001, . 192, . 29] [- 1977, . 144]. X . , X XI . , - , . - .7

- . . 50 60 , 2028 1. . , . - . 3. - [- 1977, X . . 195], (). 5.696.57 . XI . (5.9606.060 ) [Gnsenin 1990, . 291, pl. LXXIX, 1] (6.4 ), [ 2000, . 13, 14]. , - . ) ( (6.39 ) .., , ( ) (lana) , . , , 6.318 6.656 [Schilbach 1970, s. 123]. . 6.487 ( ) 5.680 ., [Schilbach 1970, s. 123].8

- . 2 - (. 3). . . , . , , -, . , , . . 4. - . - ( (. ) ), . , , . . - . , - , , (), . , , , -9

[ 1934, . 139]. . 3 ( B) [, 2003]. ( P) [, 2003a-c]. . 2K [, 2003-a] 3 [, 2003-b], XIV . [, 2000, . 2K-3.12]. ( 2Y), XII XIV . [ 2000, . 70]. , IX X ., . 5. - ( 1K) [ ( . -). 2000, . 5]. __________________________________ ( E) [ 2003]. 4 ( ) : SiO2: 37.9; Al2O3: 20.57; MgO: 3.77; TiO2: 0.39; K2O: 4.01; CaO: 5.08; Na2O: 0.69; Fe2O3: 7.94; MnO: 0.12; Cr2O3: 0.25; : 80.72. . 6. 1Yb ( ).10

( K), ( Y) ( E), . X . - . , . - . - X . . - X . ( . X .), . X . ( P). , , . X . , , . , , - - ( ). , , - X XI . (, , ). --, . - . , , - . . 1 2

11

. , , . . - , -- , (0.030.23 ). . - (Ng ; Np --). ( ) . : , - , , , . , . , . , () . .-. .. 1996 . 248- , (- .-. .. , . .-. .. ) - (.. , . .-. .. ) IXXIV . 19962000 . . .. ( ).3

- JCXA733 JEOL () , .. , [Albee, 1970] 1993 . - .. .4

12

.., .. . - - , , . , . . ? ( : -) . - .

, -, 6 - . , . 544.1 . , 1 , [ 2002, . 81] 1.4 . , (- ). ( ), - . : , . .. : . - . , , , , .. -1. 13

, , . - (XII XIV .): ... ( .. [ 2002, . 55]). : , , , . . 2002 . . , 2. .

, (. 1), , , 3. , . . , , . . . 13 : . , , - [ 1913]. .

1. -.

14

( 3) , , . , . , : , , ( 45 48) , , , , VI VII .

2. -.

15

4 (. 2). , , - , , . . 7, (, ), , , - . , .. XII XIV . - , . , , , . , . 4, , . , , , .. . . 75 , , , , . 4. , , , ( 1415 1617). , , , , . . 5 , ( ). ( 1018), , , . . , , : . 12, , , : 16

. . 13 ( 1415 1617). , [. . Patrich 1993, p. . 240241]. , ( ); , , , . , - 6. ( 13) , , , , 7 , . , ( - ) , , , .. . - , , , , . , . , , . ( 1823) ( 21). , , . ( .. ) , , . : . : . ( .. ) , , , . , . . . 24 (. 3). 17

, , : () ( ) , . , . - .

3. -.

18

, ( 2731), . , , , , .

4. 35 - ( ..).

. (. 3335, 4042). . 35 (. 4), , [ 2002, . 9496], . , , , ( , 19

, 35, ). ( ), , ( , ), . , , . , , , , [ 2000, . 2324]. , , , , .. 8. , , , , . . 35 , ( 3637). , . , , . , , , , , . , , , , . , : . . 43 . . . 43, , : , (. 5). , : , .20

5. " " -.

(. 45; . 6) , , , , . , XIX . [ 1997, . 83]. , V VII . 21

9. , , XII XIII . [ 2002, . 5558], -. : , , , . , : , . [ 2002, . 12, . 92]. , , , . , : . , , VI . [ 2002, 317], . : , , , . , : , . , , . , : , 10 , , , 11. .22

( ) ( 3.12.3), . , . ( 46), [ 2002, 8793]. . . , , (. 46 48), : , ( 48). , . in situ, - . I X . [ 2002, . 93]. , . - XIV . [ 2002, . 91 92]. , , , . . 48 , , (. 7). . , , , . . . 48, , , . . .. 12, , 10 . - ,24

. .. . , , , .

7. 48 -.

25

. , . , , . : , , .. , , . - , : , (, ), , . . . , : , , . , , , , 35. : ?

- , . : , , ? , - . , , .. , - (, ) [ 1977, . 102103]. , . , ( ) (5.52.2)13. , -26

. , , , - ? 14 , , : , [Popovic 1998, p. 281303], , , . , , - [; ]. . : , , , , , , , . . . 1418. . 15, 17 18, , . 15 17 14 16. , . , . . 18 ( . 12 912) , .. , . , , . , , .. , , , 15. (1 912, 2 1418, 3 1921, 4 2227, 5 2931). , , - 35 ., 25 ., , , 30. , 10 . , , , , : 27

, - . , . , 16 . . , , . , , . , [Krautheimer 1965, . 246]. : [ 1998, . 201], , . , , [Krautheimer 1965, .187]. , , [Proc. De bell. Pers. 7, 22 24]. , ( . ) . , VI . , . : , , , , .. . , . : , , , , , , , , 28

. , 17, . , , , , ( -), . , , : ( 45). : , - , , . , , . , , . , ( 6) ( 21) .

, , . , , - . , , . ( 6) , ( 35) , , ( 45) . , , : ( 33, 34, 35, 40, 41, 42) 29

( 5) 18. , 35 , 19, , , . , , , . 3 . 33 , , , , . ( 21), . - ? , , . , , , . , ( . 30), . , - , , . , - - ( , : , ) , .

, . . , ( . 46), 20. , .. [ 2002, . 8793]. 30

VIII IX .21 [ 2002, . 93]. ( 46) terminus ante quem , , (, , , )22. , VIII . , . , . *** , 23. (VI VII .). . . , , . , , . , . - . , . , . , , . (VIII IX (?) .). -, ( 35) . . , -, , - 31

( ) . (X (?) XIII .). 24. . , 3 33, , . ( 6), . , , , . , . . XII XIII . , , , . (XIV XV .). . , (, ), , 25, , . , , -, , , , , .. . . , , , . .1 , -, , , .. [ 2002, . 8198] , -, . - [ 1913], 1913 . , , . 1969 1972 . .. [ 1977, . 98103].

32

.. [ 1997, . 8387, . 318345]. .. , , .. .2

, .3 4 [ 2002, . 96], , , . .

, , , , - . 4.5 6 . , .

, ( 3637), .7 8 [, 1997, . 4757].

. . , , . , , , , , , , . , - : - - [ 1997, . . 242, 334].9 10 , .. . .

33

, : , .11

.. ( : .. - . 1969/50, 8470; 552830 .. 1970 . (- 1014 . .. 1970/92, 8470; 59115912 .. - 1972 . 1972/84, 8470; 6258 6260 .. ); .12

.. : , , , 2.5 , 1.3 . . , - [ 1977, 102].13 14

p.1136.15

. The Oxford dictionary of Bizantium,

. ; , , [Patrich 1993, p. 233243].16

Bizantium, .1190.17

The Oxford dictionary of

. . [ 2000, . 393394]. ( 6) . , , 5 35. , .18

34

19 20

.

, 48. , .. . 35 ( [ 2002, . 9495] ), , . 1305 . [ 2002, . 92], IX X ., VIII . [ 2002, . 92 93] .21 22 , , , . , , ( 46), . , .

, .23 24 , , : [Hirschfeld 1993, p. 153; 1998, . 206207].

, , , .25

35

.., .. , (XVII XVIII .) . . , . - , , (XVII XVIII .). , . -, XIII XIV ., , , . . , . , . , . [ 1888, . 89]. ( ), , . , , . : , , , , [ 1992, . 187]. 36

, . ( ), , . , , , , [ 1888, . 26]. , , . . . , , : , . , , . . , , , , . . . , . . ( ) , . , , .. , . , - . (-) , , 37

. , . [ 1888, . 31, 32, 39]. - (XV .) , . , 1475 ., . , - XVII ., , , . : , . , ( , .), ; , , ; ( ) , , ; , [ 1888, . 30]. , . , . . : ; , ; , . , , , , , . : , 38

; , , , , ..; , ; -, ; , ; -, , [ 1850, . 8586, 361]. , , , , , , , .. , , , , .. . () (). , 11 2.5% , , . 1. , 300 2, 11 () , . 5 , 1 . 26 1 . 30 1 , 4 1 ( 7 .). , , , , - , , . . . . -.39

- , , , . . , , . -, , , [ 1850, . 8191]. (). , ( ) (). , . : , , . , . (, , ) , , . , , , , , , , , , , , [ 1848, . 682]. , , , , , [

, , , , . . 40

1868, . 357].

. - -, , 14 - . : , , , , , , , , . , [ 1918, . 175176]. , , , . , , . , : , , [ 1868, . 359].

, , . , , . 1802 . -, , : 3: , , .

, , () [ 1887, . 37]. . . , 41

, . , , [ 1993, . 320321]4. . , , , . XVII . . , , , , . , , 400 [ 1996, . 92]. XVIII 100 150 , 60 . 6080 . [ 1993, . 326]. . , , 5 [ 1993, . 326]. 10 , 12, 15 6. 15 20 . , 1/2 , . , . 1/10 . 23%. . 4%. , , 6% [ 1996, . 95]. . 42

. . , , 3%. .. (1767) , 2% [ 1996, . 96]. . , 20 . , , . , . , [ 1996, . 9697]. , XVII XVIII ., , , , . : , : -, -, -; -, ; () . , ( ): , , . , : ; (); ; , ; ; ; ; ; . : , , ( ); . : , , , ; .43

( ) . . , . , , . . , XVII XVIII . , , . , .: 87.5 . , [ 1783, . 247248], 23 , 20 XVIII .1 2

.3

1170 , 1 48

, .4 , , -.

, .5 6

1 2 XVIII .

44

.. III VII . , . VIII XIX . , , . II . .. [ 1896, . 224225, 283] (. -) -, . , , 1967 . , .. [ 1971, . 259]. I . .. - 10 [ 1997, . 7273]. 1880 . . . [ 1880, . 122], () , 5720 . (212 . ..) [Nustazopoulo 1965, . 127 ( 94), p. 130 ( 130), p. 136 ( 195)]. .. [ 1915, . CLVIIICLX]. , IX . , XVIII . 35 . .. .45

Sugda , . , , [ 1915, . CLVI; 1971, . 267]. , -Sougdaq-. [ 1994, . 2728]. - -Sugdaq-. - -Sugdian- [Ibn-i Bibi 1956, p. 323, 333]. [Nustazopoulo 1965, . 127 ( 94)]. [ : 1, 1915, . CLXII], , , . , (, , ). , , . , , XIII . . 1296 ., : 5720 . , 6804 . 1084 .

, 1312 141112 . [Nustazopoulo 1965, . 127 ( 94), 130 ( 130), 136 ( 195)] , , . , , 28 . , , 1296 .46

XIII . ? , , III ., , , , . . , - , . , III ., - , . , XIII - ? , . . , VII IX . 1915, . CLXIII VII . . , .. , ), ( . , , . , . , , , . . . , . , [ 1909, . 273]. , .. , . .. 47

, , . , , , [1991, . 100103]. , .. , , , . 2. , , .. , , , , i. , .. , ( , ) - . , 669670 . , , , [ 1989, . 2728]. , . , , . .. , .. , . , , , , VII . - [ 1991, . 145]. , , , , , [ 1991, . 148, . 2, . 150, . 3]. , , , . , .. , . VII . -, 48

. . , , ; ( ) ; , . . , , . . , VIII IX . . VIII IX . . , , . , . , , , VII ., 1965 . I .. . I 1993 . , , , . 1993 . , VIII X . (285/6309/10). , , IV (242/3276/7). 1986 . 3, , , , 49

3. . , . II III . .., II (174/5210/0). , , 4. , , IIIII . ( , , ) . , 193 .5, II 6. , , . , . -, 7. III . .. , , , . : I . .. (?). . II IV . -: ( ), , , . (-) (). 1995 . , II . .. , , , , . , - 50

. - II IV . .. . , , 8. , II . , , , II, , 15 9. (212 .), . - , . III IV . , , , . , , . 1908 ., , , 30 . IV . .. [ 1968, . 292] , , , 1975 . . , , [Constantinus VII Porphirogenitus 53]. III IV . .. . , 30- . IV ., , 51

[ 1999, . 3949]. , . , , , . - , - . 1967 . .. - - (4 ) V VI . [ 1968, . 216] . 2000 . - V ., (451 .) . II ., , , V ., [, 2001, . 6973]. , . IV . ( )10. .. [ 1949, . 458], . , . VI . , , . . , . , .52

, , . , . . : , , -, - [ 1987, . 1920], XV, . , . . - - XIV . . . , - . , , . , , . , , . 8 , -- . , 1.50 , . , . - . 53

, , . , , - -. , , . , , . , . , 0.400.40 . , 1.50 . 1995 1996 . [, 1996, . 63]. , , 19651970 . . , , . -, , . . , , .. [Voyages entrepris 1805, p. 241]. , , . - ( 30 ) , , .. VII . [1987, . 2; 1991, . 148, . 2: 15, 18]11. , , . , , .54

. 1. XV. . .

, , 19901991 . XV. . . , , [, 1995, . 7172] (. 1). , , , , . , ( ) [ 1087, . 150, . 3], , . . , [, 1995, . 85, . 1: 1]. . 55

. , , , , . , . . . , , , . . ? , , (. 2) [, 1994, . 99, 100]. .

. 2. XV.

56

- [, 1982, . 1620, . 8, 10]. - , , , . , , . , [, 1982, . 17]. - , . (. 3), 90 , , .

. 3. XV.

57

, . , . . 1988 . IX X ., , .12 , , , , , , . . . . , , , , . :

: . . , K . [ 1986, . 210, 211, . 1, 2], 13. , , , . , , . , , , 58

IX X . [ 1995, . 225226]. , . . , . , , . . , IX . , , . , , . , . , VII . [ 1991, . 150, . 3]. , . . . , VII . . , . . 1965 . 1970 . , , , , . .. . .59

- -. 4.5 . , . . 18 . 0.5 3.0 . , 500 . ., . IX ., X ., XI . XIII . . , , (. 4). - . 12.2 , 1 . 10 (. 5: 1). , 2.45 . , , . 0.65 . , , . ( ) , . 0.50.350.16 0.40.250.16 . ( ). 6.25 - , 2.25 (. 5: 3). .61

. 5. III . 1 ; 2 ; 3 ( 1966 .). : 1 - (XV .); 2 (XIII XIV .); 3 - (XI XII .); 4 - (VII X .); 5 .

. , . . (. 5: 3). , . 0.6 , 0.3 . , Opus mixtum. 0.05 0.15 . . - 13.90 . 1.56 (. 6: 1). , . ( ) . , , , . , 1.30 , - 1.00 . . - 4.80 . 0.30 . . 6.50 - - , , . 6.50 4.40 0.70 . , , 2.00 0.40 (. 5: 2). , . 1.28 . 2.30 0.90 .63

. 6. III .

1 ;

2 ;

3 ( 1966 .);

4 .

(. 6: 2, 3). , . 4.20 . 1.65 1.15 , . 1.56 . . , . - . , (. 5: 2; 6: 4). , , , , . . , 7 23 , . . , , , . , , . , . , , , - . , , , , , .. [ 1987, . 20; 1989, . 47]. , , . , . , .65

15.60 ( 31.23 = 15.615 ) 14.99 ( 31.23 = 14.9904 ) (. 7). 1 , 2.17 ( 2.167 ); 1.56 ( 31.23 = 1.5615 ).

. 7. .

- - . , , . : 3 , 0.9 . , , 66

. , , , , . . 4.40 , 0.70 . , , . 45, 4.40 . , - . . , , . - , 15 , . . [, , 1990, . 104, . 113]. , -, , . , , . , 50 , , , , . , , - . (1410 ) (, ) , , , VI . [ 1998, . 263265, . 162163].67

. , , , . , , , , . , , , , - (. 15). VII . [ 1989, . 51]. - , ( 742 .). , . . . , VI . , - [ 1995]. . , . . V VI . . . . 68

. . , , V . [ 1959, . 71]. , , [Foss, Winfield 1986]. . . (488 531 .) [ 1946, . 129131, . 6, 7, 9, 12, 15, 22; 1966, . 2, 4, 7, 9, 10]. . , , . VI . , . .. . - , , . XIV . . - , 1386 . . 1969 . .. VII VIII . 1386 . , . - .. 1969 . , VII . 69

. - - 1386 . - 14, , , . , , , . , . , , . , 19651970 . , , . , , . . XV , (. 8). . . . , , , . VII . [ 1995, . 120121].70

. 8. XV. .

VII VIII . . , 670 . . VIII . . . , . . . VIII . , . , . , , .

71

. , , [, 1997, . 8486].1

: .2 3 1986 . [ 1987, . 16; i, 1995, . 137140]:

4

.: 2002, . 280283.

5 Corpus Inscriptiones regni Bosporani [ 1965], 1237:

a dextra vss. 15 -`20: signum Sarmaticum 72

6

Corpus Inscriptiones regni Bosporani, 955:

7

Corpus Inscriptiones regni Bosporani, 954:

8 , , , (. , 1994, . 99). 9

Corpus Inscriptiones regni Bosporani, 55:

10

Corpus Inscriptiones regni Bosporani, 64:

73

11 12

.

.. , .. . . .. , .. , (. 4). , , , 1995 . .. . -.13 14 .. .. [1978, . 60] . -, , , .

74

.. 1, 19981999 . [-

IV V . [ 1914, . 503507]. IV V . , , (252 268 .) III . , . , , , II (408450 .) III (425455 .) [ 2000, . 222246], , . VII . I (379395 .) (474491 .), II III . (610641 .) [. .: 1968, . 3233; 1977, . 97,

1914, . 449507; , 2000, . 5974; , , , , , 2000, . 144154]. .. -

106107; , 1988, . 231232; 1995, . 2526; 1988, . 34; 1991, . 17; 1993, . 120].

, , IV V . [ 1991, . 1718; , 2000, . 8182].75

, , , V VI . [ 1988, . 214; , 2000, . 8289]. , , , - , . - . , , , , , , , , [ 1908, . 27,

, , - . 1. 1. 1889 . [ 1959, . 228], [ 1959, . 238] 1 1998 1999 . (. 1). () (), [

3435, 38, 39, 113, 151, 153, 156, 173, 192, 193, 195, 196, 199203].

. . 10:16; 1994, . 566; 2002, . 66]. , , , ,76

, , . , , [ 1908, . 3435]. , , [ 1908, . 27, 38]. 1 19981999 ., , [, 2000, . 76], , , , , . [ 1959, . 222246], , [. XXVI, 29; 1908, . 175176].

. 2. 1. .

77

, , () , 1 19981999 . . (), , , , (. 2). , . 0.28 , 0.24 , 0.08 , 0.017 . , 119981999 . . . , . , , III . .. , - [, , , , , 2000, . 149]. , . , , , , , V VII . [, 2000, . 77]. , .. , . , , , . , , , - [ 2001, . 153157, . 92: 3, 4, 6] (. 3).78

, , , . , , , [ 1998, . 321]. V ., . 3. .. . VI VII . VIII ., - IX XI . [ 2001, . 155156]. , terminus post quem 119981999 . VI ., , , . terminus post quem , terminus ante quem. , , , , XI . . .. , - [ 1914, c. 485]. 79

, , , , , V VI . [ 1959, . 244]. , , 1912 . .. , , , [ 1914, c. 486]. , - , [ 1971, . 2028; 1964, . 5253]. [ 1914, . 493], IV VI . [ 1925, . 106107; 1959, . 131]. .. , , , , , [.: Strzygowski 1920, s. 88132; Glk 1923, s. 112]. , , [Theophil. Ad Autolyc., I, 10; II, 2, 34; Orig. Contr Cels., I, 5]. [ 1947, . 3950], [, 2000, . 85]. , . . , I (527565 .), , [ 1947, . 51]. , , , , VI . . ,80

, 586 . [ 1987, . 119]. , , , , [ 1977, . 125; 1984, . 552]. [Kmstedt 1929, s. 69]. , , , , [ 1964, . 45; 1988, . 67]. . , [ 1947, . 2526]. , VI . . , , , . , [Leroy 1946, p. 1214; 1977, . 145146]. , , VI VII . , [, 1967, . 453; 1984, . 551553, 558; 1988, . 6870]. . , , . 81

II (565578 .) [ 1947, . 51], - VI ., , , [ 1947, . 51; , 1967, . 462], . , , , [ 1963, . 189; 1984, . 556]. , , , . , , 119981999 ., , , , VI . - [.: 1988, . 314; , 2000, . 85]. , I (527565 .) , - , [, 2000, . 95103]. VI VII . [ 2000, . 7984; 2001, . 261275].

82

.. IX X . . IX X . (988 .). ( , Obrona jednosci cerkiewnej, 1617; , 161920; , , 161922; , , , 1627; , 1620- .; , 1661; , 1674). , 860- . . 860 ., . , , . , . , , , . . : ? 83

- , . ., , - [ .., .. 1998, . 35, 5859, 7374, 81, 121122; 1998, . 1854, 6380, 94104]. - , , , . - , , . [ 1988, . 4647]. - , , , . , . . ( ), ( , .. )1. ( ) . : , . 84

. 1 . . , , , ( , - ). ( ). , ( ) . ( , , , ). , . , : , , ? . (. 949951) . ( , ). , , ( ) , () . , , - ? 85

. . , ( , , ), . 527 528 . [ 1998, . 70]. 200 (V V .) . . , , , .. : . - , ? ? , . , ( ), . . - ; ( ) ; , ( ). , IX X . - . , IX X . , . , ,86

. , 860- . 2 . , (sic!), 867 .: () , , , , , (), , , , . , [ 1988, . 7879].

, . 18.VI.860 Cod. Brux. gr. 11376, . [ 1991, . 153]. ( ), ( 5 ) 945 959 . (842867): ( , ), , ( ). , , , . [ 1992, . 84].

, (867886), . : , , 87

, , , , . [ , .] [ 1992, . 142143].

, , . , . , . . ( ) (. 867), ( ) (867877); , ( , ). ( ) , , . : , , , . , , , ( ) , ( ). . , 860870- . . . .. , , , , 88

. , . , , , praesens infinitivus. , , . - , , , . , , . , , , (.. , ). , , . , , - , , , [ 1992, . 233248]. , , . -, , , 89

. , -, . , - . 2- , . , . 860 . , . , . -, , , . , , . .? , . , 864865 . , , . ( ) . , : , , , [ 1997, . 82]. , 860- . 90

, . , , : , (867)? , , in partibus infidelium, , ( , ), . , , , 955 . [ 1988, . 164]. , (=) . [ 2000, . 51, . 3]. , , . , , , . , 2. , - 2- . . . , , , . , ( [ 2000, . 2436]), 91

., , . , , , . . (. 956) , , [ 1962, . 26]. , ( ) , . . : , [ 2000, . 36]3. , ( ) . , , [ 1988, . 5556, 57, 68]. - . , 860- . : ( , [ . ], ). [ 2000, . 36]4.

, , 866 . , , , , , . , [ . 142]. ? () 92

. . . . , 866 . , , [ ] . 863 . [ 1997, . 33]. [ ] , [], , , , , , , [ 1991, . 82].

, ; : . , ; , (. 864), 861 . , , . , [ 1981, . 78]. , . IX . . , . , , . , , , . , ( ) . , , [, , 2000, . 319]. 93

- ( 1115 .), () (), , [Soloviev 1961, p. 237244; 1963, . 5461; 1970, 29, . 171]. ( ), , . ( - , ). , , 5. , , ( ) . , IX . . 861 . , , . , . , ( ). VIII . , , (, ..) [ 2000, . 723]. VIII . - , 787 . : , , , , , [ 1991, . 84]. 94

, , . : 2- . VIII . , , [ . . - 1956, . 50]. , , ( ) , (, , ..) . - , , VIII I . ( ), . , , , , . , - , . . -: [ -] [ ] [] [ ] , , [ 1961, . 23].

, . , . 95

pax christianum. , , 866 . , , , - , . , , (, , VIII .) . , 866 . , 860 . , 500 (13531376) , , [ 1776, . 20]. 860 . ( 626, 673 716 .), . - . , . 866 . , - . , , (901907, 912 925) , 919 .: : , [ ] ; 96

[] , , , , , , . , , , , , , [Patrologiae cursus completus ( 68); . : , , 2000, . 311].

, - , , , . , , (799 809) de factum [ 1962, . 279280; 1976, . 61; 1990, . 149150]. , . , , . ( ) , , , - , , . , - : . - , 97

. , , - , . , : . , , , . , , , : , . , 866 . . . , , . - , , ( , , ..). , , , 866 ., ( ), , 860 . , . , 98

V (886912) (945959) [ 1996, . 257266; 1959, . 28; 1989, . 70], . , , 6. , , . 990- . [Darrouzes 1981; 1989, . 2526]. , - 907 911 . - . , 945 . [ 1978, . 66, 68]. (946) - , [ 2000, . 170]7. (. 949952) , [ 2000, . 205]8! , . . , 960 . ( ). , . ( , , 961 [ 2001, . 286308]). . , , IX 1- . X . , , 99

- , . . . . : . ., 1981.1 2 - : 1956, . 6263, 8086. , .

Patrologiae cursus completus. Series Graeca / Migne J.P. Vol. 105. Col. 421.3 4 Ioannis Scylitzae Synopsis historiarum, ed. I.Thurn. Berolini et Novi Eboraci, 1973. P. 107.4447.

, , , , [. : 1999, . 131].5 6 (. 520 .) : Hieroclis Synecdemus et notitiae graecae episcopatum. Editio Partey. Berolini, 1866. P. 8085. . .: 1850, . 142.

Constantini Porphyrogeniti. De ceremoniis aulae byzantinae libri duo. Bonae, 1929. Vol. I. P. 579.21 ( ).7 8 1991, . 58.106107 (. 13) ( , , , ).

100

.. , , 1362 .: OMES ARBENSIS 1Arbe sie insula in guarner apreso Vegia et dalla parte di maistro sie capo Varda scoglie et pi alla tramontana sie la valle de mollini al capo di griego levante sie il scoglio barbato et pi al levante sie la citt dArbe poi alla parte di siroco sie la vale de chirce et alla parte di garbin sie Sancta Margaritta et tutte queste valle sono boni sorzittori et porti per ogni vasello et a la ditt insula sie per mezo la citt de Segna in la murlaca lontano miglia otto et queste insule vano retori al governo di quelle gintilomeni venitiani et il suo circuito sono miglia n 80.2 1. . 2. . 3. : . 4. ( ) . 5. . 6. . 7. . 8. . 9. / , XIII XIV .: 9.1. , 9.2. , 9.3. , 9.4. . 10. .

1. ( , ): M.CCC.LXII DIE XVIII M(ENSI)S AUGUSTI (HIC IACET EGREGIVS ET NOBILIS VIR D(OMI)N(U)S IACOBUS CORNARIO HONORAB ILIS COMES ARBENSIS ET DE DUCA LI MANDATO AMBASIATOR ET CONSUL IN TANA ET P(ER) TOTUM INP(ER)IU(M) GAARIE QUI OBIIT A(N)I(M)A CUIUS IN PACE REQUIESCAT 1362 , 18- .// // , , // // // . // , // ( .. )3.101

.

102

2. . .. , , 4. , , , . comes Arbensis, comes, ambasiator consul. , .5 3. : . IX . , , , .6 , X XI . .7 , , 998 . . (per vexillum) , , . 800 ., , . , , III.8 , , , II III . ... De pallio. , . (: , , ) . ( 1309 .) .103

, ( ) (13461354), , . : S IOHES B, MGR F:DEODAT.9 (11181130) 20 XII . (1797) . , ( ), SC.MARCUS , IA TEUPULO, DUX. .10 . .11 , , (promissio), 1152 .12 , , . , .13 4. ( ) . , , (93.6 .) (, ) , .14 : . , 1528 .15 XVI . .16 104

(1645), . , , , , .17 ( ) 1000 . . , 1018 . . , - , , 100 .18 (11111115 .), XV . , , .19 , 1145 . III , , , , . . . , 1299 .20 ( ) .21 comes , .22 . , () ,23 30 , 32 .24 ,25 . , (, promissio) , .26 , 10 1193 . , .27105

, (supra comite della galera), ;28 , , 13791380 .29 (vicarius).30 , comes Arbensis . : 1166 . II .31 , 5 1205 . , , , 30 .32 . . XI XIII . : 1171 1174 ., 1190 ., de confinio Sancte Iustine 12071210 .33 6 1320 . , .34 8 1344 ., (capitulare dominorum noctis), ( ).35 : 1335 . - .36 5. , , , . , , : .37106

, ( ), . , 1350 ., , (): de confinio Sancti Cassiani di Veneciis

de confinio Sancte Marie Formose.38 (contrata, contrada) contractus, contrahere , , , . . contea comitatus, .39 . : , , , , . -, , , .40

.. : contrada XII . , hora, guaita, vicinia, cappella, popolo.41

. . XIII .: 1256 .42 , , XIV XV . . (13651368), I (16251629), (1656), II (17091722), ( ), , , . (, , , ), (14751566). , ( XVI . ) I. , ,107

1489 . , , (. 1473 .), ( 1580 1584 . , , ). . della CaGranda ( 1532 . ) , , , , ; .43 -, XV ., . -, 1445 . , , . XVI . , , XVIII . XIV ., . -, 1564 ., , . -, XIV . XII . . : , . , . :Giusti no ghe n che uno solo, Bon ghe ne xe ma non molti, Barbaro ghe ne xe assae, Corneri i se tutti.44 108

comes Arbensis , 1362 ., , , IV (), (), (), (). (Cornaro dalla Piscopia) , . , 13091522 . .45 , 1361 . : , .46 .. . , 1359 1360 . 27 1360 . , . , , 1000 (. ) , , , .47 , , , . . 1360 . : : di

. , , . . , , 109

ducali mandato honorabilis ambaxator ad dominum imperatorem Tartarorum. comes Arbensis, . consul , . , -

, , . 6. . , .48 , , , .49 . , (interne), .50 , , . , , XI XII. , IV , . :51 1278 .,52 1313 . :Iadratini elligere debeant unum comitem de nobilibus Venetiarum de civitate Rivoalti, qui sit de Maiori Consilio Venetiarum, quem dominus dux et commune Venetiarum confirmare et dare teneantur in comitem ipsis Jadratinis.53

, , , . (. 1341 .), 1328 . , , 1331 . , , .54 7. ( XIV .). , IV , .55 . , .56 110

, , ; 1285 . , ; , . , , ; . (1207 .) , , ; . . . ; 1307 . . , ; , , (), . ; , , , ; (. ) . , 1309 . . . , , ( . ) , . ( ) 1199 . III ; 1207 . ; 1220 . , , , , , , ; 1278 . , , 1296 . ; 1314 . 111

;57 1328 . , , : , , , , , . , , ; ( ); 1269 . ; 1278 . , 20 ; 1352 . , 1390 . , , . () , 1454 . . .58 ; 1243 . ; 1403 . , , . , . 1265 . , . , , . (guerra dellasino) . , , , () .59 1332 . (Consilium Rogatorum, , ),60 , , , ; ; ; . , , 1358 .112

, . . () , ; , . (. ), , . 1209 . ( ) , 1216 . . 1261 . . , , , , . , , . . , ( . ), . , .. , [ V (1341 1391)] , ; , ; , .61

8. .62 , , 1361 . . , , , , , , . . , , , . 25 1361 . , , . 113

. 1363 . , , , , , , . : , , - . , . , , . , . , 1376 . 1386 ., , .63 , II , , , , . 1418 ., , , , . , : , , , . 9. / , XIII XIV . , () . , (/) , . : , 114

, , , /. 9.1. . ( ) . , , ,64 ,65 .66 , ( ), XX XXI . .67 , XVI .68 .. : , , , , - , .69 - , (1916 .), , , .71 XII XIII . , , . , : -

, , .70

115

XIII . . , , (), - - XI XIII ., Corpus iuris civilis. , , .73 (ius civitatis).74 , .75 , , , ,76 , .77 . : 16. (ius civitatis), [] (de iure proprietatis vel beneficii), (secundum urbanorum iusticiam).78

: .72

XIV . : (13141357),79 a (13271400),80 , , .81 .83

, .82 -

9.2. . 84 , ( ) , , ,85 .86116

, , , , .87 , , , , . , , , , , , , . , (, ), (, ), (, , , ), (, ) , , , , : , , , , , .88 , ( , ), .89 , . . , (). , , . , , IV, , , XIII . () . (serrata),91 (concio generalis), (aristocrazia rialtina),92 117

, ,90 ,

. : , .93 ( : (nobilitas) -

, . , () , , , , , . 1242 . .96 , , (Venetiis eos esse dicimus, qui sunt in Rivoalto, et a Gradu usque ad Caput Aggeris, et a Clugia), , , . (venetus), 1220- . , 1220 . , , , .97 , , .98 , , - , . , 118

, , , ;94 V VI . - ).95

, . , : quod nullus Venetus aut forensis audeat etc. quod nullus Venetus vel habitator Veneciarum audeat etc.,99 quod de cetero aliquis forensis, venetus vel habitator Veneciarum non possit etc., ,100 , .101

, : poveri forestieri.103 XIII . (giudici del comune), (dei forestier), , : [1240 .], , , , , , , , , , , , .104

, , , , .102 XVIII . . (17091777),

Comunis 12 1248 . , , () venetus burgensis noster , sit Venetus in omnibus partibus. , 27 1254 . , , , , , , . 10 1261 . , 119

(), , .105 . 19 1359 . VII. , , , , , ( ).106 , , , , , , .107 , 28 1369 . , : , , .108

, , , , , . . , , , , ; ; ; -; , ; ksenoi , , (, ..);109 .110 . , (), , , , . 27 1340 . .111 120

, , : (), (). . . 16 1315 .: , ( ), , , , , . .112 (habitator). , 1275 .: , , 1275 ., IV, VI . , , , , , - , , , , . , .113

() . XIV . , 2 1323 . ( ):... , , , , , , tam qui faciunt imprestita, quam qui non faciunt.114

Habitator venetus Officium de navigantibus (1361 .).115 , 3 1329 ., . , 121

: , (, ) , 75 , . .116 III . , / , .117 , . XII . , burgenses (cives), meliores potentiores. XII . burgenses , , . , XV ., . , .118 . 119 , : , , , . 18 1368 ., , (, , ),121 (civis venetus) (iuramentum cittadinatus) . , 30 1310 . 122

, , , .120

, 3 .122 : .123 .124 1330 . , , , , .125 , , (originarii, cives de iure)126 (privilegiati, cives ex privilegio de gratia), , , , ( ) . : de intus , de intus et extra . , , ,127 .128 , ( , , ), . , , , 1260 . .129 , , , : [] .. , , , , 123

. , , francomati . , -, , 1333 . V .130

XIII XIV . 4 1305 ., , .131 , XVIII ., , 132 . , , .133 XIII . , , , .134 : . , , , . , .135 , , , , , , 124

.136 , , , . , . .137 . .138 . : , . , , : 1361 . I, .139 : , , 1391 . .140 , , .141 , , .142 9.3. . , : , . , - . . , , , , 125

XVI ., . (14791552), , , , : , , , , : : , .144 (14921573), , .145 .146 (14831542), , , .147 XVI XVII . - (gentiluomini di popolo) .148 , . , : , , , .149

.143

, .150

, . , 80- . XIII .,

, .151 :

, , , , , .152

XVII . Squitinio della libert veneta,153126

, , : , , , - , , , .155 , , , . .. : -

, , , .154

, . , , , , .157 , , , . .158 , , , , . IV V . .159 : 1306 . , , , 25 .160 : 127

,156 , .

, , ; , . , ; .161 , , , , , . ,162 , ( , . ),163 , V . .164 , , , , , , , .165 , 1503 . , , , , ; , , , .166 , , , , V . , , .167 , , civis venetus.168 , , , .128

, XIV . , XIII-XIV . , , ( ), , , . : V . ,169 XVII . .170 , , . , , , , , . , , , , , .171 1346 . - . , .172 , , .173 (15211523) , . , .174 , (, , ..),175 , , 129

( ) , , .176 9.4. . - , , , , 914%.177 , , , , , . , . . , 1365 .: , utile ymo necessarium([ASV, Cons.X, Misti, vol.VI, fol.37, 25 febbraio 1365 more veneto (=1366)], , . , , , . 15 35 . , 12 (duodene) , , (devemo star a balestar continuamente e puramente sena alguna falacia cum le nostre ballestre, che sia bone e sofficiente).178 (), , , . , , , , . , , [ASV, Libro Novella, c. 51t, 26 febbraio 1356 more veneto (=1357)].179

, (scholae) , 1143 . ,180 , .181 , 130

, : , , [ XVI a XVII .] , . , .183 , , , .184 , - , , XII . . , , .. : XIII . ( .), . , , , , , .185

.182

, , . , . . XIV 131

, . , . , 1348 . , , .186 , 23 , .187 , . , 1379 . , , , 26 117 .188 2128 , ( ), , 917 , , .189 , 1382 . , , , , , . XIV-XV . 764 .190 , , .191 . , , , , , , .192 11 1393 . , , 132

. .193 , , , , XIII . . ( ) , , . 32 Conte e Capitanio in Arbe , , , XVI ., .194 XVII . .195 1774 . .196 1 1775 . , 2- .197 :1. Privilegium civitatis Arbi concessum per Vitalem Michaelem Ducem de electione comitis sub anno 1166 IV kalendas Julii [28 ] in Venetie. Cum itaque jam dicte civitatis nobiles viri ............. ad nostram presentiam venissent secundum sue antiquitatis statutum liberam eligendi comitis electionem instanter requirebant. Nos vero e contrario licet prorsus ista primo abnueremus in potestate nostra esse comitis electionem et eius confirmationem asserentes; prememorati tamen venerabilis patriarche (Andreas sacerdos et Xristoforus et Vitalis sacerdotes, Dabregna prestantis iudices, Lampredus jupanus et ceteri), judicum et sapientium communicati consilii liberam eligendi comitis facultatem predicte civitatis civibus tandem tali conditione. Concessimus, ut ipsi quatuor de concivibus suis nobilioribus personas sine exactione aliqua eligere et nostro debeant conspectus presentare. Nos vero ex hiis unum qui nobis aptior et fidelior visus fuerit sapientem quante religione iuris jurandi honoris Venecie astructi erunt consilio confirmare debeamus. Quod si forte inter se dissenserint et de suis sicut suprascriptum est concorditer eligere noluerint de Veneticis duos quos voluerint absque exactione libere eligant et non de alienis. Nos vero unum ex illis quem voluerimus comuni consilio confirmabimus. 133

ASV, Liber pactorum I, c. 218. : Rerum Italicarum Scriptores, XII, pp. 289290v; Kukuljevic-Sakcinski. Codex diplomaticus regni Croatie, Slavonie et Dalmatiae, II, pp. 6467 (Monumenta historica slavorum meridionalium, III); Ljubi(S. Monumenta spectantia historiam slavorum meridionalium, I, pp. 68. 2. Capitulare sive commissio [Promissio] comitis Arbi, a. 1313. Iuro ad Sancta Dei evangelia ego Comes Arbensis quod semper ero fidelis domino meo, domino, Dei gratia glorioso Duci Veneciae, Dalmatiae atque Chroatiae et quarte parte et dimidie totius Imperii Romanie domino, et eius successoribus. Et quod bona fide sine fraude regam et tenebo civitatem Arbensem ad honorem domini Ducis et comunis Veneciae et salvationem Arbi et ipsius comitatus. Et dum stetero et ero in regimine dicti comitatus et civitatis, tractabo et operabo recta fide sine fraude proficuum et honorem Veneciae, et operam [dabo sine fraude, et faciam, quod comune Veneciarum omnes rationes, quas habet in toto co]mitatu Arbensi, cum integritate percipiat. Et infra dies XV, ex quo homines Arbi venerint per me aut miserint, vadam cum illis, nisi remanserit per dominum Ducem vel per illam personam, que in loco eius erit et maiorem partem consilii. Et postquam ibi ero, manebo ibi per octo menses completos omni anno, usque dum ero in regimine civitatis Arbensis et comitatus, nisi remanserit per dominum Ducem vel per illam personam que loco eius erit et maiorem partem consilii, vel nisi mihi et illis qui preelecti erunt in dicto regimine civitatis ad consulendum mihi et civitati Arbensi aliquo ire bonum apparverit pro utilitate illius comitatus sine detrimento Venecie. Iuro preterea quod nunquam fidelitatem feci alicui coronate persone neque faciam, donec in ipsius regimine civitatis manebo, et quod nullam conventionem feci pro ipso comitatu habendo, nec pretium inde dedi nec dari feci vel dari promisi. Hec omnia [observabo] que superius scripta sunt, secundum ordinem superius comprehensum bona fide sine fraude. Hec autem que recipere e habere debet comune Venecie, sunt hec quoniam recipere e habere debet de comitatu Arbensi libri CLXX anno quolibet in festo Sancti Georgii, de quibus sunt libri CL pro insula de colle et arte, et viginti pro regalia. Item non possum nec debeo tractare nec tractari facere per me vel per alium aliquo modo vel ingenio de aliqua electione facienda de comite futuro, neque facere fieri ex hec aliquam obligationem seu promissionem per comune Arbense, et si aliqua promissio seu obligatio aliqua occasione fieret per dictum comune pro aliqua electione fienda de aliquo comite, non teneat nec valeat, sed sit nullius valoris vel momenti. Item non possum emere nec habere ullo modo aliquam possessionem in insula Arbi neque in eius districtu, salvo quod 134

possessiones, que hodie sunt Venetorum in comitatu et districtu Arbensi, possum emere ab ipsis Venetis. Item non debeo ego nec mea familia se intromittere aliquo modo vel ingenio de aliqua re emenda, que ad incantum vadat. Item non possum facere vel fieri facere aliquam mercationem per me vel per alium in insula Arbi, nec in districtu, et familia mea, quantum ad mercationes faciendas, modo simili sit constricta. BNM, cod. lat., classe XIV, cod. 71 (2803), n. 24, c. 33r-33v. ( ): Diplomatarium Veneto-Levantinum. Venetiis, 1880, [pars I], n. 52, pp. 9697. 3. (Consilium Rogatorum). 1356, die XVIIII Maij. Quoniam consideratis condicionibus temporis moderni utile est et salubre transire cum nostris fidelibus dulciter et generose nec aliquam novitatem inducere inter eos. Vadit pars quod pro nunc super sedeatur de procedendo in capitulis et querelis comitis Arbi et dicatur istis Arbensibus qui sunt hic et scribatur comunitati sue cum illis efficacibus verbis que videbuntur quod debeant erga nostrum comitem sic obedienter et reverenter se habere et sic recte, pure et equaliter disponere ad racionem et iusticiam faciendam cuilibet quod nos et dictus Comes possimus merito contentari quod si fecerint multipliciter gratum nobis erit et eos et statum suum habebimus sicut semper habuimus favorabilius comendatum. Si autem aliter fecerent provideremus omnino sicut honori nostro et bono statui dicte civitatis viderimus utilius convenire. Quod pro expedictione lituum et aliorum negociorum que debent terminari per Comitem et Judices et pro removendo omnes errores et scandala que inter ipsos orriri (?) solent quando reperiuntur tot in una oppinionem quot ia alia ac eciam pro aleviacione hominum de consilio quod non sit necesse convocare pro omni differencia vertente inter ipsos neque ponere partem in consilio pro totibus minimis differentiis. De cetero eligantur et esse debeant quatuor Judices. Et quod dictum Regimen Comitatus Arbensis regatur et exerceatur per ipsum Comitem et dictos quatuor Judices. Et ea que per tres predictorum ad minus acta et sententiata fuerint tam in criminalibus quam in civilibus valida et firma sint. Quorum quidem Judicum electio fiat per hunc modum scilicet quod Comes et Judices qui presencialiter sunt eligere debeant quatuor ellectores qui electores elligere debeant quatuor Judices. Et ab ista vice in antea dicti quatuor Judices debeant eligere dictos quatuor ellectores et sic successive continuae et dicta eletio dictorum ellectorum confirmetur per majorem partem eorum quinque videlicet Comitis et Judicum. 135

Similis autem modus et ordo serventur si talis differencia orriretur in electione fiendis de Judicibus per electores. Quod ad hoc ut justicia non depereat sed tribuator unicuique jus ut dignum est eciam ut malefactores de eorum delictis debitam faciantur penam, ita quod ipsorum pena aliis transeat in exemplum de cetero si ad audienciam seu noticiam domini comitic seu Judicum perveniet aliquod maleficium vel delictum fore commissum in civitate vel comitatu Arbensis cuiuscumque condicionis delictum sit de quo forte facta non fuerit accusacio vel si fuerit facta debeat ipse Comes requirere Judices terre qui ad ipsius Comitis requisicionem venire teneantur et una cum ipsis vel majori parte eorum aut saltem cum duobus expensis inquirere et examinare dictum crimen commissum et super inde recipere et examinare testes et processum ordinate super ipsis crimine vel delicto non procedendo in ipsis processibus per modum causarum civilium set per modum causarum criminalium in quo quidem processu vel delicto non possit esse advocatus neque placitare ut dictum est. Et visis processibus et alliis contentis in eo per tres eorum adminus Judicium fieri debeat ut est expressum in precedenticapitulo secundum ordines dicte terre Arbi. Et quod omnes sententias latas ut dictum est tam in criminalibus quam in civilibus Comes teneatur execucioni mandari facere. Insuper si aliquod delictum enorme committetur in Arbo vel eius districtu prompter quod videretur ipsi Comiti et Judicibus expendere de denariis comunis Arbi pro habendo malefactores possint Comes cum ipsis Judicibus vel maiori partem ipsorum aut cum duobus ex ipsis expendere usque libras quinquaginta parvorum. Si vero delictum esse tam enormissimum quod videretur eis ut est dictum expendere majorem summam pro habendo malefactores tunc possint venire ad consilium Arbi et cum licentia consilii tantum expendere quantum fuerit terminatum. Cum diu captum fuerit in Consilio Arbensis quod acciperetur unus notarius in Arbo pro coadiuctore cancellarij et numdum fuerit acceptis quod esse videtur contra intencionem et ordinamenta eiusdem civitatis consilij. Et ad removendum talem negligenciam accipiatur unus notarius ad salarium comunis Arbi cuius quidem notarii electio et salarij taxatio fiat per dominum Ducem et consiliarios eius. Item quod Precones qui ad presens sunt in officio preconarie sint et esse debeant obedientes et reverentes dicto Comiti et in factis spectantibus ad dictum Regimen exercere et facere sicuti ipse Comes sibi mand(?) erit quodquidem si facere recusaverit vel recusaverint aut aliter inobedientes essent ipse Comes habeat libertatem privandi et cassandi eos et eorum quemlibet, et illos alios quos duxerit eligendos qui eidem in exequendis negociis spectantibus ad dictum Regimen servire teneantur et habeant salarium solitum a comuni Arbi. ASV, Senato, Misti, reg. 27, c. 82. 136

4. Governo politico, antico e moderno dArbe. Questa Citt ed Isola si govern anticamente libera con le proprie leggi; datasi poi sotto la protettione de Re dUngheria ne ottenne molti privilegi, fra quali il pi memorabile quello, con cui aggreg alla giurisdittione della Citt quasi la met dellisola di Pago, cio dalla Punta di Lovi fino alla Chiesa di S. Maria Nemorizza, con la Villa de Novaglia presso Sladino non lungi dal Canale di Pago per Ponente. Qui sono otto Poste, siti di Pascoli per gli animali, nominati Punta di Lovi, Gemini, SS. Giovanni e Vido, Mondra grande, Gaio, Taglave, Hospedal, e Prezon, n quali saranno circa 12.000 Animali pecorini, oltre i caprini, e bovini. Soggettatasi al soave Dominio della Veneta Republica, h continuato sempre in una rassegnata fedelt sotto il Governo del Publico Rappresentatore, che vi si manda col titolo di Conte e Capitano, e vi risiede per 30 mesi. Sono per ad essa conservati i suoi Privilegi; poi ch h il suo Consiglio composto deNobili, detto Comunit, che delibero quanto occorre nella propria sfera col maggior numero devoti. Elegge del suo Corpo in occorrente di guerra un supra comito della Galera, che lIsola mantiene, e col venirle concesso de cavar Gente dalle tre sole Isole: i Cherso, Veglia, & Arbe, per fare la ciurma. Ha il jus de creare Oratorj alla Republica, al Generale di Dalmatia, ed al Capitano Generale con titolo dAmbasciatori. Quattro soggetti del medesimo Corpo eleggono un particolar Collegietto di Nobili, uno per Famiglia, col titolo di Santuarj, cio Custodi delle Reliquie deSanti. Elegge anco due desuoi per Giudici, che giudicano in Civili le cause minori, & assistono nel giudicare le maggiori al Tribunale, con voto consultivo per solo al Conte Capitano, come pure laccompagnano nelle funzioni pubbliche. Il Conte poi elegge ogni anno due del Corpo stesso col Titolo di Consigliere, di Conservatori di Novaglia, e dispensa molti altri officij e cariche. Vi poi lOrdine della Plebe composto dArtisti, Servi, e Contadini, che chiamasi Universit, la quale (se non accadesse qualche straordinario bisogno) una sol volta allanno si riduce per le occorrenze del Popolo, e la riduttione chiamasi Congregatione oventrano Sindici, e Procuratori. Spedisce anchessa nelle congiunture Oratore a pi del Principe, ed avanti il Generale della Dalmatia col nome di Nuntio. Gli altri Habitanti essendo persone civili, s come non possono havere ingresso nel Consiglio deNobili, cos non vogliono comunicatione coPlebei nella congregatione.

Coronelli V. Isolario dellAtlante Veneto. Venetia, 1696, p. 145.5. (comes) (Curzola). . (comes et rector), , , . 137

, : , , (. 118: [nos Marsilius Georgij comes insularum Curzole et Mellete una cum universitate urbis eiusdem Curzole]), , , ,... (. 164: [nos Marsilius Georgius dei gracia comes Curzole et Mellete una cum iudicibus et consiliariis et cum laudacione tocius populi insule Curzole in rengo publico laudati]). , 1265 ., : , , , [] (. 118: [decime de cetero comiti nec alicui pertinentes ad comitatum et bona deveniant in comune, quorum medietatem sibi solvere teneamur in festo sanctorum apostolorum Philipi et Jacobi]). (decima) (bannum). , , , , (. 124: [si aliquis comitum, qui per tempora fuerint de nostris heredibus, vel successoribus, alienaverit, vendiderit, donaverit, inpignoraverit, infeudaverit, minuerit iura comitatus...]), . , , , , ; . : . , , [ ] (. 120: [si heres huiusmodi ante quintum decimum annum obierit pecatis exigentibus sine heredibus, liceat prelibato domino Marsilio de sua propinquorum progenie seu cognacione heredem et successorum relinquere et instituere ad comitatum...]). , , , , (. 120: [et si heres est femina, erit nostra comitissa, et suus vir noster comes et rector; et si ipsa obedierit vel decesserit absque herede, deveniat comitatus ad unum propinquorum de sua progenie...]). . , , (. 120: [et si non erit heres in legittima etate, a procuratoribus sancti Marci, qui per tempora fuerint, eligatur comes et rector unus propinquior de sua progenie, qui regat civitatem et insulas...]). , , . 138

(. 120, 122: [et ille electus a procuratoribus antedictus terciam partem salarii et tocius redditus comitatus dare teneatur tam heredi masculo, quam femine, usque ipse pervenerit ad quintum decimum annum...]). (salarium) (reditus); , , . , - (. 122: [et tantum dabit minus tercie partis, quantum placuerit domino Marcilio ordinare et si masculus tantum erit, femine solvat]). , . , , , , , , , . , , [ ] (sufficiens), , , [ ], (. 122: [eligatur comes a procuratoribus sancti Marci, qui pro tempore fuerint, unus de cognacione sua, qui regat civitatem et insulas maior etate et propinquior, dum unus heredum illius insufficentis maior etate ad decimum octavum annum pervenerit. Et cum ipse pervenerit ad illud tempus, succedat in comitatu, non obstante patris insufficiencia.]). , (. 122: [Quod si non habuerit heredem ille insuffiens, de sua progenie propinquior et maior etate semper gradatim de hinde in heredem comitatus procedat]). , . (genus) (cognatus). . IV. : , , , - (. 124, 126: [et maior etate propinquorum de mea progenie gradatim succedat in comitatum, redimat et reducat comitatum et sua iura tam realia, quam personalia mobilia et inmobilia in statum pristinum integre absque aliqua diminucione]). (rdimo). , , , ... (. 124: ]cadat de comitatu]), - , , - , (. 126: [et si quis civium universi et singuli fecerint et probatum fuerit per ydoneus 139

testes et iudicatum per iudices communis iuratos contra hc statuta fecerint, cadant ab omni iure suo ad velle comitis]). . , , . III, 2; IV, 4; V, 3 , , , , , , . , . (. XLIV) (. LII); (. LVII); (. LIX), (. II). .

.. XIII . // .., .. : XIII . .: . , 1976, . 6668). [ , .. , .. ].: : .. : - XV . ( 1426 , ) // 27 (2000). C. 303305; Banti O. Epigrafia e storia. A proposito delle epigrafi come fonti storiche // SM 42/2 (2001). P. 841857.1 2 Isolario et Portolano de tuto el mare Mediterraneo di Antonio MILLO (BMC, mss. Correr 904, . 22v).

.. .. , .. : , , 3

( )? - , . , - , .

.. : . . 25.I.71 .. . 5 1971 . : 140

. . . (), , .. ( ) 8- 19 1362 . . . , (, 14 .. ). .. 1941 . : , I, II Italia ; , , , .4 .. ( , 1362 .) // 35 (1973). . 103118; .: .. , / . .. .. , . .. . .: , 2000. . 114157; Skrzinskaja E.C. Un ambasciatore veneziano allOrda dOro (analisi dellepitafio di Jacopo Cornaro-Tana, 1362) // Sv 16 (1974). P. 6796 ( ).

: .. . .: . . 1995. . 4688. : Memory and the Medieval Tomb / ed. by E. Valdez del Adamo, C. Stamatis Pendergast. Aldershot: Ashgate, 2000.5 6 T.. // . . ., 1985. . 1. . 7980; .. . , 1963. . 187191.

.. . , 1963. . 191246.7 8 Pertusi A. Quedam regalia insignia. Ricerche sulle insegne del potere ducali a Venezia durante il Medioevo // Sv 7 (1965). P. 36.

Pauli S. Codice diplomatico del sacro militare ordine gerosolimitano. Lucca, 1737. T. II. Tav. IV. P. 464: XXVII, anni 13461354, Diodato di Gozone.9 10 .. . VII XX .. . .: , 1999. . 6, 42, 131, 138139.

141

Cessi R. L'investitura ducale // Atti IVSLA, classe di scienze morale. 12 (19671968). P. 284286.11

Le promissioni del doge di Venezia dale origini alla fine del Duecento / a cura di G. Graziato. Venezia, 1986. , , (1180 1230); (): Bof G. Il giuramento. Storia e teologia // Il vincolo del giuramento e il tribunale della coscienza. I ciclo sul giuramento, Trento, a. 1993 / a cura di N. Pirillo. Bologna: il Mulino, 1997 (Annali dellIstituto storico italo-germanico. Quaderni, 47).12

Giovanni Diacono. La cronaca veneziana / a cura di M. De Biasi. Venezia, 19861988. T. 12; Giovanni Diacono. Istoria Veneticorum / ed. e trad. a cura di L.A. Berto. Bologna: Zanichelli, 1999 (Fonti per la storia dell'Italia medievale, 2); Monticolo G. la cronaca del diacono Giovanni e la storia politica di Venezia sino al 1009 // AV 25 (1883).13 14 Gorjup P. Guida al mare Adriatico. Coste italiano e jugoslave da S. Maria di Luca al confine albanese. Bologna: Zanichelli, 1987. P. 7.

Bordone B. Isolario. Vinegia: Federico Toresani, 1547. P. XXXI t. : 1) 1528 . Amsterdam, 1966, 2) Biblioteca Estense di Modena Modena: Ed. Aldine, 1983. : Billanovich M. Bordon, Benedetto // Dizionario biografico degli Italiani, (19).15 16 Isolario et Portolano de tuto el mare Mediterraneo di Antonio Millo BMC, mss. Correr 904, . 22v; : Carte da navigar. Portolani e carte nautiche del Museo Correr 13181732 / a cura di S. Biadene. Venezia: Marsilio Editore, 1990 (n. 42. Antonio Millo. Fine del XVI s., mm. 290220). . : Hasluck F.M. Depopulation in the Aegean islands and the Turkish conquest // British School at Athenes, 16. P. 151153 ( ).

Insulario di Girolamo Baseglio detto marafon, patron di nave, contiene tutte le isole del Mediterraneo, Ionio, Adriatico, Egeo, o Arcipelago etc. A.D. M.D.CXL.V. FQS, mss., classe III, cod.14 (162), . 23v; Insulario de Gerolemo Marafon etc., A.D. M.D.CXXXXV FQS, mss., classe III, cod. 12 (765), . 40v; Pelegrini G. Dalmatia FQS, mss., classe IV, cod. 247 (818), c. 106r-v; Viaggio maritimo fatto per Alfonso Acquario sulla galea del magnifico messer Vicenzo Quirini (febbraio 1555-ottobre 1557) FQS, mss., classe IV cod. 38 (1229) Relazioni diverse, c. 259v; portolano fatto dal miglior marinaro che naviga alli nostri tempi et refinato da Silvestro Querini adi primo de17

142

cemb (MDCXII etc. FQS, mss., classe III, cod. 7 (657), c. 10r-11r; Thomae Diplovatatii Tractatus BNM, L.XIV, 75 (4529), c. 49r (Bibliotheca manuscripta ad S. marci Venetiarum / digessit et commentarium addidit Joseph Valentinelli praefectus. Codices mss. latini. Venezia, 1870. T. III. P. 54); Coronelli V. Isolario dellAtlante Veneto. Venetia, 1696. P. 145 (Governo politico, antico e moderno dArbe).18 Constantine Porphirogenitus. De administrando imperii / ed. by Gy. Moravcsik. Budapest, 1949. P. 30, 136, 146.

Diplomata Hungariae antiquissima accedunt epistolae et acta ad historiam Hungariae pertinentia. Budapestii, 1992. Vol. 1. P. 386388, n.139; , . , .: p. 340, n.121. P. 406408, n.148.19 20 21

Ostoji I. Benediktinci u Hrvatskoj. Split, 1964. T. 2. P. 126.

XIII . .: , 1976 (. 5). . Libri offitiorum: magistratti che aspettano da esser fatti...: Dalmatia:...Conte e Capitanio a Cruzola sta mesi 32 con d(ucati) 14 al mese 1) , . 6 , 198, . . 26, . 32; 2) , , 199, . . 5, . 31; Libro deli Offitii del Gran Conseglio dela Ser.ma Republica de Venetia. Padova: G. Cappelletto, 1883. C. 15 (Nozze Luigi Dr. VioBonato Albertina Norza, Roma 25 gennaro 1883). : Lazzarini V. Marsilio Zorzi conte di Curzola e Meleda // AV, 5 serie, 30 (1942). P. 85103.22 Enciklopedija 23

. . (Curzola) XIII .: .., .. : -

Jugoslavije. Zagreb, 1968. T. 7. P. 2.

Romanin S. Storia documentata di Venezia. Venezia, 1854. T. 2. P. 77: Lisola dArbe ottenne di potersi eleggere il proprio conte, presentando per alla nomina del doge quattro tra principali suoi cittadini, o due tra i Veneziani, n si accordando nella scelta fra cinque mesi, essa sarebbe nellarbitrio del doge.24 Coronelli V. Isolario dellAtlante Veneto. Venetia, 1696. P. 145.

Inchiostri V., Galzigna A.G. Gli statuti di Arbe // Atti e Memorie della Societ Dalmata di storia patria, 14 (1986). P. 23130.25

(), . Capitulare sive commissio comitis Arbi BNM, cod. lat., classe XIV, cod. 71 (2803), n. 24, c. 33r-33v; Valentinelli J. Bibliotheca manuscripta ad S. marci, Codices mss. latini. Venetiis, 1870. T. III. P. 67; Diplo26

143

matarium Veneto-Levantinum. Venetiis, 1880, [pars I]. P. 9697, n. 52. .

Cornelius F. Ecclesiae Venetae antiquis monumentis. Venetiis, 1749. T. 10 bis. P. 267: In Christi nomine amen. Ab Incarnatione Domini Nostri 1193, indictione X, mense Novembris in eunte die X, tempore Domini nostri Henrici Ducis inclyti atque Andree Arbensis Episcopi et Petri Ciani Comitis. Ego quidem Petrus Foscarenus Venetialis () veniens Arbensem Civitatem ex jussu dicti Domini Ducis ad accipiendam fidelitatem a populo ejus Civitatis testificor in Deo, et in anima mea coram vobis omnibus in hoc Episcopali Palatio et in ea veritate que Christus est, et in ipsa fide qua Christianus vocor meum testimonium dico quod Dominus Henricus Dux Venetiarum juravit super sacra Dei Evangelia statuta et consuetudinem omnibus terris et Civitatibus que sub districtu sui ducatus vident esse, et eas in rectitudine, et justitia tenere. Unde ego dictus Petrus precipio m. Arben. Notario hoc scriptum scribere et firmare, sub testimonio horum testium. Ego Petrus Foscarenus scripsi. Ego M. filius Comitis. C. de Vegla. Ego [ ] Balbi. Et ego M. Arbensis Presb. ac Notarius jussu, ac rogatu dicti Petri nobilis viri et testium complevi et roboravi.27 28 29

Coronelli V. Isolario dellAtlante Veneto. Venetia, 1696. P. 145.

Daniele di Chinazzo. Cronica de la guerra da Veniciani a Zenovesi / a cura di V. Lazzarini. Venezia, 1958. P. 3839, 9697, 144145, 154157 (Deputazione di storia patria per le Venezie. Monumenti storici, nuova serie. Vol. XI); Raphayni de Caresinis, cancellarii venetiarum, Chronica, aa. 13431388 / a cura di E. Pastorello. Bologna, 1923. P. 51 (Rerum italicarum scriptores, n. ed., vol. XII, pars II).30 Consiglio dei Dieci. Deliberazioni miste. Registri I II (1310 1325) / a cura di F. Zago. Venezia, 1962. P. 33, n.40: 16 gennaio 1320.

1166 . : .. // .. . VII XX .. . .: , 1999. . 127, 292293.31 32 Canal M. da. Les Estoires de Venise. Cronaca veneziana in lingua francese dalle origini al 1275 / a cura di A. Limentani. Firenze: L.Olschki, 1972. P. 6869 (Fondazione Cini. Civilt veneziana. Fonti e testi, 12. Serie 3, 3). .: Pertusi A. Maistre Martin da Canal interprete cortese delle crociate e dellambiente veneziano del secolo XIII // Venezia dalla prima crociata alla conquista di Costantinopoli del 1204. Firenze, 1965. P. 103136.

Morozzo della Rocca R.; Lombardo A. Documenti del commercio veneziano nei secoli XI XIII. Torino, 1940. Vol. I. P. 235,33

144

n.240. P. 248, n.253. P. 248, n.254. P. 381, n.388. P. 406, n.415; vol. II. P. 33, n.492. P. 69, n.528. Consiglio dei Dieci. Deliberazioni miste. Registri I II (1310 1325). P. 35, n.47: 6 febbraio 1320.34

Signori di notte al civil, busta 1bis, . 27r-29r: Provisiones super clericis. In Christo nomine amen. MCCCXVIIII, indictione XII, die VIII mense augusti. Infrascripte provisiones et ordines capte et confirmate fuerunt in Maiori Consilio per evitatione, et reformatione excessum et per occasionum qui et que committebantur con clericos de quibus nulla justitia vel punitio fiebat et hoc fuit primum consilium nobilem virorum dominorum Marci Lauretano, Benedicti di molina, Marci Justiniano, et Andreasij Mauroceno procuratorum Sancti Marci nec non Andree Michiel comitis Arbensis in predictos sapientibus speciale solenniter ellectorum parte ponita in ipso Maiori Consilio quod concorditur per inclitum dominum ducem sex consiliarios, tria capita de XL e quinque sapientes prefatos, quas ... provisiones et ordines reverendi in Christo patros domini Andreas divina prudentia patriarca Gradensis et Nicolaus Mauroceno episcopus Castellanus promiserent per se et eorum clerum observare et facere inviolabiliter observari. Primo etc.36 Franciscus Dandulo Dei gratia Venecie, Dalmacie atque Chroacie dux, dominus quarte partes et dimidie tocius imperii Romanie, nobili et sapienti viro Andree Michaeli de suo mandato comiti Arbi ac in partibus Istrie capitaneo generali etc. ASV, Miscellanea ducali e atti diplomatici, busta X, n. b.12 (.: Esempi di scritture dei secoli XII XVIII / a cura di M.F. Tiepolo e P. Scarpa etc. Venezia, 1991. P. 4044).

35 ASV,

NON TI STUPOR VIATOR // CHE FERMI IL PASSO // CIE ESCA DI OSCURE // TOMBA UN CHIARO RAGGIO // SON LE FREDDE OSSA // DI QUEL GRANDE E SAGGIO // CORNAR JACOPO CHIUSE // IN QUESTO SASSO. (Maggiorotti L.A. Architetti e architetture militari. Roma, 1933. Vol. 1: Medio Evo. P. 421).37 38 Laiou A.E. Un notaire vnitien a Constantinople: Antonio Bresciano et le commerce international en 1350 // Balard M., Laiou A.E., Otten-Froux C. Les Italiens Byzance: dition et prsentation de documents. Paris, 1987. P. 118119, 128, 129.

Ducange C. Glossarium mediae et infimae latinitatis. Niort, 1884. T. 3. P. 541; Boerio G. Dizionario del dialetto veneziano. Venezia, 1861. P. 192; Niermeyer J.F. Mediae latinitatis lexicon minus. Leiden: E.J.Brill, 1976. P. 267; Devoto G., Oli G.C. Il dizionario della lingua italiana. Firenze: Le Monnier, 1990. P. 458; Zingarelli N. Vocabolario della lingua italiana. Milano: Bietti e Reggiani editori, 1934. P. 291 ( 12 .: lo Zingarelli minore. Bologna: Zanichelli editore, 1994. P. 256); Il Nuovo dizionario italiano Garzanti. Milano: Garzanti editore, 1984. P. 234.39

145

40 41

Mutinelli F. Lessico veneto. Venezia, 1851. P. 115.

Pini A.I. Contrada // Lexikon des Mittelalters. Mnchen; Zrich: Artemis Verlag, 1984, 3.Bd., coll. 202203.42

1975. Vol. 2. P. 1078.

Battisti C., Alessio G. Dizionario etimologico italiano. Firenze,

43 : , 2662. 1314 1996 . , , XVII XVIII .

Mosto A. da. I dogi di Venezia nella vita pubblica e privata. Firenze: Giunti ed., 1977. P. 358.44 45 Luttrell A. 1) The Hospitallers of Rhodes and their Mediterranean World. London, 1992; 2) The Hospitallers of Rhodes. Between Tuscany and Jerusalem, 13101431 // Revue Mabillon, nouvelle srie, 3 [64] (1992). P. 117138. . : .. . ., 1990; .. : ( ). ., 1991. 46

III. P. 201.

Cigogna E.A. Delle inscrizioni veneziane. Venezia, 1830. Vol.

47 .. (13591360) // . .: , 2001. . 5. . 2526.

.: .. : , , // . .: , 1998. . 3. . 145163.48 49 Asdrachas S. Una citt liquida: LArcipelago greco // II Sezione del II Convegno Internazionale di studi La salvaguardia delle citt storiche in Europa e nellarea mediterranea, Bologna, 1012 novembre 1983. Bologna, 1984. P. 139145.

Romano R. Paese Italia. Venti secoli di identit. Roma: Donzelli ed., 1994. P. 6768 ( .: Il Mediterraneo. Citt costiere e citt dellinterno // Civilt del Mediterraneo, 1992, n. 2. P. 3342).50 51 Luxardo de Franchi N. La nobilt feudale in Dalmazia // Venezia e la feudalit. Giornata di studio, Treviso, 2 giugno 1990. Udine: Del Bianco editore, 1993. P. 6582.

Romanin S. Storia documentata di Venezia. Venezia, 1854. T. 2. P. 445448: documenti, n. XIV.52

146

Cozzi G. La politica del diritto nella Repubblica di Venezia // Stato, societ e giustitia nella Repubblica Veneta (secoli XV XVIII) / a cura di G. Cozzi. Roma, 1980. Vol. 1. P. 54.53

Lazzarini V. I Foscari conti e signori feudatari. Padova, 1896 (Nozze Foscari-Meloncini).54

Hopf K. Veneto-byzantinische Analekten. Wien, 1859; Le Ducs de lArchipel ou des Cyclades. Venezia, 1887 (Deputazione Veneta sopra gli studi di storia patria. Monumenti. Miscellanea 4.IV); Fotheringham J.K. Marco Sanudo the conqueror of the Arcipelago. Oxford, 1915; Loenertz R.-J. 1) Marino Dandolo, seigneur dAndros // OCP 25 (1959). P. 165181, 2) Gnalogie des Ghisi, dynastes vnitiens dans lArchipel, 12071390 // OCP 28 (1962). P. 121172, 322335, 3) Les Querini, comtes dAstypale, 14131537 // OCP 30 (1964). P. 385397; 32 (1966). P. 372393, 4) De quelques les greques et de leurs seigneurs vnitiens aux XIV e XV sicles // SV 14 (1972). P. 335; Thiriet F. 1) La Romanie venitienne au moyen age. Le developpement et l'exploitation du domaine coloniale venitien, XIIe-XVe ss. Paris. 1959, 2) De l'importance des mers dans le systeme romaniote de Venise // Byzantino-bulgarica, 7 (1981). P. 73 86; Gallina M. L'affermarsi di un modello coloniale: Venezia e il Levante tra Due e Trecento // Thesaurismata, 23 (1993). P. 35.55 56 Thiriet F. 1) La Romanie vnitienne au moyen age (XII XV ss.). Paris, 1959. P. 87, n. 4; 2) A propos de la Seigneurie des Venier sur Cerigo // SV 12 (1970). P. 199210.

, 30 1314 .: MCCCXIIII, die ultimo aprilis. Item quod fiat gratia nobili viro Bartholomeo Michaeli quod, cum dicat castrum suum Cye pati ruinam et ipsum expediat reparare, de tanto lignamine illuc ferendo sine datio quod valeat libras 4 grossorum, iurando quod ipsam gratiam vult pro suo laborerio (ASV).57

Armao E. Venezia in Oriente. La Relatione dellIsola et Citt di Tine di Pompeo Ferrari Gentilhuomo piacentino. Roma: G. Bardi ed., 1938.58

, bajulus, , , . . : Mutinelli F. Lessico veneto. Venezia: G.. Andreola editore, 1851. P. 44.59

Maranini G. La costituzione di Venezia dopo la serrata del Maggior Consiglio. Venezia, 1931. P. 204.60

.. . .-., 1948. . 3. . 753. : Thiriet F. Rgestes des61

147

dliberations du Snat de Venise concernant la Romanie. Paris; La Haye, 1958. T. 1, nn. 585, 610679, 692, 711, 760, 780, 871, 924.

Dennis G.T. Problemi storici concernenti i rapporti tra Venezia e i suoi domini diretti e le signorie feudali nelle isole greche // Venezia e il Levante fino al secolo XV. Firenze, 1973. Vol. 1. P. 225232.62 63

Thiriet F. Rgestes. T. 1, .

64 Pertile A. Storia del diritto italiano dalla caduta dell'impero Romano alla codificazione. Padova, 1876. Vol. 3. P. 111121; Calisse C. Storia del diritto italiano. Firenze. 1891. Vol. 3: Diritto privato. P. 2133, 219; Besta E. II diritto e le leggi civili di Venezia fino al dogado di E. Dandolo. Venezia, 1900; Leicht P.S. Lo stato veneziano ed il diritto comune // Miscellanea in onore di Roberto Cessi. Roma, 1958. T. 1. P. 203211; Zordan G. L'ordinamento giuridico veneziano. Padova, 1980.

Ulmann W. 1) Principles of government and politics in the Middle Ages. London, 1965; 2) History of political thought in the Middle Ages. Baltimore, 1965.65 66 Bizzari D. Ricerche sul diritto di cittadinanza nella costituzione comunale // Eadem. Studi di storia del diritto italiano / a cura di P. Patetta e M. Chiaudano. Torino, 1937. P. 61158 ( .: Studi senesi, 32 (1916). P. 19136); Bonfiglio Dosio G. La condizione giuridica del civis e le concessioni di cittadinanza negli statuti bresciani del XIII e XIV secolo // Atti dellIVSLA, 137 (1979). P. 523 532 ( ); Bowsky W.M. Medieval citizenship: the individual and the state in the commune of Siena, 12871355 // Studies in Medieval and Renaissance history, IV (1967). P. 193243; Ulmann W. The rebirth of the citizen on the eve of the Renaissance period // Aspects of the Renaissance / ed. by A.R. Lewis. Austin, 1967. P. 525; Fasoli G. La coscienza civica nelle laudes civitatum // La coscienza cittadina nei communi italiani del Duecento. Actes di XI Colloque di Centro di studi sulla spiritualit medievale, 1970. Todi, 1972. P. 1144; Kirshner J. 1) Civitas sibi faciat civem: Bartolus of Sassoferrato's doctrine on the making of a citizen // Speculum, 48 (1973). P. 694713; 2) Between nature and culture: an opinion of Baldus of Perugia on venetian citizenship as second nature // Joumal of Medieval and Renaissance Studies, 9/2 (1979). P. 179208; Ignatieff M. The myth of citizenship // Queen's quart. Kingston, 94/4 (l987). P. 966985, etc.

Citt e diritti di cittadinanza. Atti del Convegno ACLI di Milano (1989). Scritti e interventi di S. Antoniazzi et alii / a cura di F.Totaro. Milano: Angeli, 1990.67

148

Tucci U. Ranke storico di Venezia // Ranke L. von. Venezia nel 500. Roma, 1971. P. 169.68

Bowsky W.M. Medieval citizenship. P. 238; Kirshner J. Civitas sibi faciat civem. P. 694.69

Cortese E. Cittadinanza. Diritto intermedio // Enciclopedia del diritto. Milano, 1960. T. 7. P. 138.70 71

nota 1.72

Bonfiglio Dosio G. La condizione giuridica del civis, . 523,

. . ., 1988. . 54; .. . ., 1986. . 113129; Brown A. City and citizen: changing perceptions in the fifteenth and sixteenth centuries // City states in Classical and Medieval Italy / eds. by A. Molho, K. Raaflaub, J. Emlen. Stuttgart, 1991. P. 93111.73 : Civitas augescens: citoyennet et dveloppement des peuples de Rome Constantinople Moscou // Da Roma alla terza Roma. Seminari internazionali di studi storici. Roma, 2000. P. 3747 (Consiglio Nazionale delle ricerche. Universit di Roma La Sapienza. Centro per gli studi su diritto romano e sistemi giuridici. Materiali, 2). 74

Bizzari D. Ricerche, pp. 103104.

75 . .. : . // 1978. . 4. . 196206; . , II 13 1219 . // 1978. . 5. . 193 199; . , 21 1156 . // 1981. . 6. . 185; . , 1164 . // 1983. . 7. . 149154. : .. . XIII XVII . .: . , 1996, . 6984.

, (1188 .), .76 77 . . ., 1923. . 2023; Weber M. Citizenship // General economic history, 1927. P. 316 ( . 1981 .); Pollard A.F. History and citizenship // Factors in modern history. 3rd ed. London, 1932; .. ( XII XIV .) // 32 (1969). C. 146155, . 149; .. 1) , XIV . // 38 (1975). C. 230249; 2) -

149

XIV . ... ., 1975. . , 21 1156 . // 1981. . 6. . 185.78

Bartoli di Sassoferrato. Tractatus de regimine civitatum // Eadem Omnium iuris interpretum etc. Venetiis, 1602. T. 10. P.79

152153r.

80 Baldus. Consilia. Venetiis, 1575. Vol. 16. .: vol.1, cons. 499. Vol. 2, cons. 202. P. 5757t. Vol. 3, cons. 249 ( ). Vol. 4, cons. 445. P. 101101t. .: Solmi A. Di unopera attribuita a Baldo [Practica iuris] // Archivio giuridico, nuova serie, 8 (67) (1901). P. 401434; Vallone G.C. Nascita e morte di Baldo degli Ubaldi e la raccolta originale dei suoi Consilia // 1) Rivista di storia del diritto italiano, 62 (1989), 2) Studi in memoria di Giovanni Cassandro. Roma, 1991. P. 10821088 (Pubblicazioni degli archivi di stato. Saggi, 18); Canning J. The polit