Stvaranje države u Crnoj Gori

Aleksandra Rakić

Na toj nevelikoj teritoriji postojale su znatne razlike u društvenim odnosima. Gradovi pod mletačkom vlašću očuvali su srednjevekonu političku organizaciju i društvene podjele. Dok gradovi pod turskom vlašću dobili su orjentalni izgled. U ravnicama uspotavljeni su feudalni odnosi sa timarima i zijametima, u planinskim krajevima turska vlast neposredno se osjećala. Svima su bili zajednički jezik i tradicija.

Pod turskom vlašću, do kraja XVIII vijeka, Crnu Goru činile su četiri nahije. Ta oblast se često zove nahijska ili stara Crna Gora. Primorski gradovi dijelom su bili pod vlašću Venecije a delom u sustavu Turskog carstva. Naziv Crna Gora postepeno se širio na susjedne oblasti.

• U staroj Crnoj Gori nije se ukorijenio turski feudalni sistem. Plaćali su porez i bili su dužni da ratuju na turskoj strani , ali samo unutar teritorija Crne Gore.

• Nahije su se delile na knežine. Postojao je i opšti crnogorski zbor.

• Tokom XVII vijeka dovršen je proces plemenskog organizovanja u Crnoj Gori, Brdima i djelu Hercegovine. Plemena su zamenila ranije knežine. Sastojali su se iz bratstava, čiji su članovi vodili poreklo od istog pretka. Iz uticajnih bratstava birane starješine plemena- glavari.

• Crnogorci su borbom postepeno uklanjali elemente turskog carstva, posebno- plaćanje harača.U toj borbi su se oslanjali na Mletačku republiku i Rusiju.

• Razdjeljena plemena povezivala su se oko Cetinjske mitropolije. Posle ukidanja Pećke patrijaršije (1766), od svih njenih eparhija samo je Mitropolija crnogorska sačuvala autonomnost.

• Mitropoliti iz porodice Petrovic upravljali su Crnom Gorom od 1697. do 1851. Na opšte crnogorskom zboru izabran je za mitropolita Danilo Petrović (1697-1735). On je uspostavljao veze sa Rusijom.

• Zaštitnika u pravoslavnoj Rusiji tražio jei mitropolit Vasilije (1750-1766).

Danilo

Vasilije

Miropolit Petar I (1784-1830)

Turska vojska je 1785. poslednji put prodrla do Cetinja i spalila manastir.Crnogorska vojska je tursku vojsku porazila 1796. na Martinićima i Krusima. Početkom Prvog srpskog ustanka Petar I kovao je planove o stvaranju slaveno-serpske države. Saradjivao je sa ustancima Karadjordja Petrovića. Petar je 1813. proglasio ujedinjenje Crne Gore i Boke. Ujedinjenje je ostalo samo na papiru , jer je Austrija odlukom Bečkog kongresa 1815. preuzela vlast u Boki i njom vladala do 1918. Prvi pisani zakonik bio je Zakonik obšči crnogorski i brski, donjet 1798, a dopunjen 1830. Petar I ostavio je bogatu literarnu zaostavšinu.

Mitropolit Petar II (1830-1851)

Ukinuvši guvernadure Petar II je prekinuo dvovalašće,koje je do tada vladalo u Crnoj Gori. Titularnim nazivom – vladika i gosodar Crne Gore, Petar II je istekao objedinjavanje svjetovne i duhovne vlasti. Rad na izgradnji državnih Senata,Gvardije i Perjaničke garde. Lokalnu vlast obavljali su kapetani, imenovani u svakom plemenu.Stvarna samostalnost Crne Gore došla je do izražaja 1841, kada je izvršeno razgraničenje sa Austrijom. 1842. sklopljen je sporazum izmedju Petra II i hercegovačkog vezira Ali-paše Rizvanbegovića o razgraničenju Crne Gore i Hercegovine. Petar II osnicač je prvih osnovnih škola. Iz Rusije je nabavio i štampariju, prvu u Crnoj Gori. Uspomeni na Karadjordja,koji je započeo proces obnavljanja srpske države, posvetio je svoje glavno djelo Gorski vijenac.

Hvala na pažnji!