Stuurgroep VLABRA'CCENT

Themadag “Sociaal-artistiek werk / Hoe werken met maatschapp elijk kwetsbare groepen?”

Verslag

Vrijdag 14 maart 2014 Bij Cie Tartaren, Ridderstraat 33, Leuven

Aanwezig: Wim Oris & Hélène (Cie Tartaren)

Sanne Clerinx (30CC), Joeri Van Mulders (CC Asse), Els Boersma (stagiaire CC Asse), Tina Van Bockstal (CC De Meent), Sandra Degreef (CC Den Blank), Patrick Puttemans (CC Den Blank), Wim Meert (CC Strombeek), Kim Segers (CC Strombeek), Marc De Coster (CC ’t Vondel), Stien Pardon (GC Colomba), Geoffrey Heyrbaut (GC de Bosuil), Raf Van de Velde (GC De Mena), Simon Van

Puyvelde (GC De Muze van Meise), Tamara Willems (GC De Roos), Sandra Boon (GC Het Buurthuis), Fred Gillebert, Piet Forger en Sanne Vanautgaerden (Vlabra’ccent)

Verontschuldigd:

Annick Dumalin, Yves Gasia, Robrecht Penders, Fernande Stas, Marijn Vandeweghe, Griet Wouters, Dirk Bovijn, Myriam Colaers, Ilse Machielsen, Goele Vanweyenbergh, Jeroen Platteau, Dirk Vande

Cauter, Andrea Fabre, Elke Van Neyghem, Sarah Vanderveken, Carina Carruet, Loes De Dobbeleer, Gudrun Pletinckx, Lies Van Lierde, Dennis Deneulin, Pieter Moens, Ludo Dehandschutter, Geert Baro, Marc Snoeck, Nele De Meyer, Dirk Craps, Lore De Bondt, Guido Van den Troost, Diane Van der Aa, Petra Mombaerts, Pieter Taccoen, Wim Van Herck, Cindy Van Dijck, Eef Vermaelen, Roeland Van Gorp, Sara Arnauts, Beatrijs Dhont, Hilde Weygaerts, Robert Meert, Sylvie Leblick, Jeanine Van

Nieuwenborgh, Yvo De Boeck, Marleen Dewulf, Geert Vandenhouwe, Bert De Bruyn, Eddy Frans, Stefaan Gunst, Martijn Gunst, Wim Van Parijs, Leen De Winter, Marc De Mayer.

Piet heet iedereen welkom. We kiezen vandaag niet voor het makkelijkste thema maar het is iets dat praktisch alle centra bezig houdt. 11% van de (Belgische) kinderen groeit op in armoede. In stedelijke gebieden zijn de cijfers nog veel hoger. Telkens weer schrikken we ervan. Armoede is dan ook niet altijd zichtbaar en stelt zich op vele manieren. Er volgt een voorstellingsronde.

Cie Tartaren Vooraf: Cie Tartaren is een buurtgericht sociaal-artistiek theatergezelschap. Haar actieterrein bevindt zich in de Ridderbuurt, een volkse wijk in het Noordwesten van Leuven, dichtbij de kanaalzone (meer info over ligging: http://www.a33.be/projecten/voorzieningen/kinderopvang-fabota). Vanuit de Ridderbuurt in Leuven wil Cie Tartaren met haar theater een brug slaan naar de rest van Leuven, Vlaams-Brabant en Vlaanderen. Deze relatie met de buurt is steeds aanwezig in alle geledingen van de organisatie. Zij komt tot uiting in de missie, visie en methodiek.

Reden van deze verbondenheid tussen het theatergezelschap Cie Tartaren en de Ridderbuurt is terug te vinden in haar ontstaansgeschiedenis. Cie Tartaren is ooit ontstaan op een zeer pure en organische manier: Een dertigtal jaar geleden, aan een tafeltje in buurthuis 't Lampeke begon een viertal figuren uit de buurt ‘smoelen te trekken'. Eerst voor zichzelf, dan voor de andere tafeltjes, dan op een buurtfeest, later voor een Leuvens publiek, enzovoort. De Smoelentrekkers waren geboren. Drijvend op het lokale succes van deze beweging werd een paar jaar geleden een moedige stap gezet. Een artistiek doel werd geviseerd. Onder de naam ‘Cie Tartaren' werd gezocht naar een sterke artistieke relatie met het publiek: het theatrale werk durfde zich in de wind te zetten door van zijn publiek een louter artistiek oordeel te vragen. Naast de sympathie en het warme hart dat Cie Tartaren binnen de buurt toegedragen krijgt, wilde Cie Tartaren meer betekenen voor de buurt en voor Leuven. Het theater van Cie Tartaren moest sterk genoeg zijn om op zichzelf te staan als volwaardig artistiek product.

Toelichting bij de werking van Cie Tartaren door Wi m Oris: We bevinden ons hier momenteel in het repetitielokaal van Cie Tartaren. Dit lokaal is midden in een sociale woonwijk gelegen. Het bevindt zich op de eerste verdieping van een van de huizen van Het Lampeke. Het Lampeke is een buurthuis in de Ridderbuurt van Leuven. Het is een vzw en ze richten zich rechtstreeks tot kansarmen of mensen die om welke reden dan ook maatschappelijk kwetsbaar zijn of dat dreigen te worden. De vzw bestaat uit 4 deelwerkingen op verschillende locaties in de buurt. Deze deelwerkingen werken intensief samen. Cie Tartaren is gehuisvest in een van deze deelwerkingen, nl. bij de Kinderwerking Fabota. De deelwerkingen van Het Lampeke:

Dagopvang de Wurpskes : dagopvang voor 10 baby's en peuters, met veel aandacht voor de ontwikkelingskansen van elk kind. Er is een duidelijke plaats voor opvoedings- en ouderondersteuning. Ouders worden intensief begeleid en krijgen kansen om samen met hun kinderen verder te groeien in de opvoeding. Kinderwerking Fabota : Fabota werkt met kinderen tussen 2,5 en 14 jaar buiten de schooluren. Er is een aanbod van huiswerkbegeleiding, woensdagnamiddag- activiteiten, speelpleinwerking. Daarnaast wordt er met verschillende projecten gewerkt (circus, percussie, tuinieren,...). Er is veel aandacht voor onderwijs en er wordt expliciet gewerkt rond taalstimulering. Ouders hebben een duidelijke plek: ze worden binnen de werking in de opvoeding ondersteund en bege- leid en hebben inspraak via de oudergroep. Jongerenwerking Den Tube : Den Tube werkt met 12- tot 24-jarigen, in twee leeftijdsgroepen. De uitvalsbasis is een oud vrachtschip, omgebouwd tot een drijvende activiteitenruimte. Via een wekelijkse vergadering hebben de jongeren inspraak in het gevarieerde aanbod: een voetbalcompetitie, computerlessen, koken, op kamp gaan. We geven jongeren ook een stem naar het beleid toe. en Buurthuis ‘t Lampeke zelf: Buurthuis ’t Lampeke richt zich tot de volwassenen en gezinnen. Het sociaal restaurant biedt dagelijks een middag- en een avondmaal. Er zijn uitstappen en werkgroepen rond wonen, gezond- heid en cultuur. We gaan jaarlijks op vakantie, er is een juridisch spreekuur... Via het buurtforum beslissen de bezoekers mee hoe het buurthuis draait. Er is veel aandacht voor individuele vragen, begeleiding en beleidsbeïnvloeding. Het buurthuis runt in de buurt ook een tweedehandswinkel ‘den Bokal’ en de ontmoetingsruimte ‘De Dageraad’ (in de sociale woonblokken van het Vriesenhof).

Cie Tartaren is de enige door de Vlaamse overheid erkende en gesubsidieerde sociaal-artistieke werking in de globale Leuvense regio en ontvangt hiervoor structurele subsidies via het kunstendecreet en van de stad Leuven. Voorheen ontving men ook subsidies van de provincie maar dit is sinds de staatshervorming niet meer mogelijk. De vlag dekt de lading: Cie Tartaren is een “sociaal-artistiek” gezelschap. Dit wil zeggen dat de compagnie werkt met deelnemers met zeer uiteenlopende achtergronden en bijzondere aandacht besteedt aan maatschappelijke kwetsbaarheid. Cie Tartaren streeft naar een deelnemersgroep en een publiek met een rijke sociale mix en biedt hen een actieve en receptieve participatie aan kunst. Wie is dan precies deze doelgroep? Mensen/Leuvenaars die niet vanuit de gewone flow aan het artistieke luik van het leven kunnen participeren. Enerzijds spreken we over kansarmen en anderzijds gaat het ook om mensen die niet kunnen deelnemen, bv. omwille van een psychisch probleem (en het daarbij gepaard gaande sociale isolement). Als je deze groepen allemaal optelt kom je in Leuven uit op een bevolkingscijfer van 30% (ver boven het gemiddelde). Dus 30% van de Leuvense bevolking heeft extra ruggesteun nodig om te kunnen participeren aan cultuur. Even kort door de bocht wil dit eigenlijk ook zeggen dat een cultuurhuis in dergelijke omgeving in feite ook 30% van zijn budget zou moeten spenderen aan deze bevolkingsgroep. Gebeurt dit?

Hoe kunnen we nu diegenen die niet deelnemen toch ondersteunen zodat ze tot participatie overgaan?

experimenteel

Bv. via vormingen.

receptief In Leuven bv. via de cultuurbonnen (gratis voor laaggeschoolden, werklozen en gezinnen met een laag inkomen, moet drempelverlagend effect hebben) of binnenkort via de UiT-pas (een pas voor iedereen met specifieke aandacht voor mensen in armoede).

beschouwend

“Berreke (lid Cie Tartaren) heeft veel klassieke

muziek verzameld. Hij is een echte liefhebber en hij kent er ook heel wat van. Berreke is wel niet

zo mondig en hij kan er dus moeilijk over praten, of hij denkt dat hij er niet over kan praten. Dus

neemt Wim Berreke mee naar de nagesprekken in de schouwburg en daar komt Berreke uit zijn

schelp. Puur en naturel, verrassend dus!” Cultuur mag nooit elitair zijn!

productief Is een acteur met het syndroom van Down bezig met kunst (bewust creëren en overbrengen van de boodschap naar het publiek) of is het een marionet op het podium (zich met andere woorden niet bewust van de artistieke handeling)?

Als CC kan je je richten op een van de kwadranten. Maar hou er rekening mee dat sociaal artistieke projecten steeds zeer veel energie vragen en het loopt niet altijd volgens de geijkte procedures. Om te kunnen spreken van een sociaal artistiek product, bv. een voorstelling van de Tartaren, moet er ook output zijn. M.a.w. ze moeten kunnen spelen (en liefst op tournee kunnen gaan). Maar als de hoofdrolspeler een psychiatrisch patiënt is, is het onvoorspelbaar of hij op de dag van de voorstelling (die dikwijls al maanden eerder werd vastgelegd) ook effectief zal kunnen spelen. Er is veel risico aan verbonden. Ook moet je er als CC ook rekening mee houden dat publiek trekken voor dergelijke voorstellingen niet evident is. Je zelf (als CC) al een zeker sociaal artistieke werking hebben omdat dit je vangnet is en een potentieel publiek.

Tot slot bekijken we het filmpje dat Cie Tartaren maakte naar aanleiding van de campagne voor de fondsenwerving (22.000 euro noodzakelijk) voor de lift. Zonder lift is het voor rolstoelgebruikers nog altijd onmogelijk om toegang te hebben tot de repetitieruimte van Cie Tartaren:

Hier het filmpje (en klik ook op de foto): https://www.youtube.com/watch?v=Vr0f6oLqa8Y

Prijktijkvoorbeelden centra: A - Sanne van 30CC licht toe: “Cultuurparticipatie van maatschappelijk kwetsbare doelgroepen in Leuven”.

+ meer info over de Factory vind je op http://www.30cc.be/projecten/sociaal-artistiek/

B - Wim en Kim van CC Strombeek lichten toe: “Publi eksbemiddeling”

C - Patrick van CC Den Blank licht toe: “Muscaloco in de Druivenstreek”

1. MU van muzen 2. MUSCA van de druiven, ook geteelt in Overijse 3. (I)SCA is van Keltische oorsprong en betekent

water; Overijse dankt haar naam aan de rivier de IJse.

4. LOCO: dol, uitzinnig, frivool, ... ! Structurele sponsoring en/of subsidiëring: Provincie Vlaams-Brabant Ivo Leblicq (grafisch bureau) Delhaizefonds Eliafonds Gemeente Overijse

In overleg met CC Den Blank besloot De Kerselaar (http://users.telenet.be/dekerselaar/index.html) om Murga Druivenstreek op te richten. Een murga is een hedendaagse straatfanfare die werkt rond muziek, dans, woord en kostuum en

verbonden is met een straat, buurt of omgeving. Elke murga is anders; Een murga geeft de identiteit van de groep weer en maakt gebruik van de individuele talenten van de deelnemers. Er zijn in Vlaanderen al heel wat murga's maar geen enkele waar personen met een beperking bij kunnen aansluiten. Dankzij de contacten van CC Den Blank kan de murga rekenen op het engagement van een aantal professionelen: Lucas Van Echelpoel, Tim Janssen en voor de dans Mone Bennekens.

De Murga Druivenstreek zal vernieuwend zijn omwille van het feit dat De Kerselaar gaat optreden met personen met en zonder beperkingen. De murga kwam tot stand na de theaterproductie "Het uur dat we niets van elkaar wisten" (ook met CC Den Blank en De Kerselaar). Men wilde verder werken aan het organiseren van inclusieve activiteiten voor personen met een beperking in de regio Druivenstreek. Meer info: http://www.murga.be/Murga/Images/Documents/MUSCALOCO.pdf Noot: Murga’s in Vlaams-Brabant

Debat (nota’s Hélène, stagiaire Cie Tartaren):

- Vlaams Brabantse cultuurcentra zijn op vlak van inclusie nog niet zo goed bezig. Andere steden hebben meer know how, bv. Gent is zich meer bewust van het belang. Er is dus duidelijk een inhaalbeweging nodig vanuit Vlaams-Brabant.

- Het is moeilijk voor vele mensen om de stap naar het CC te zetten. Misschien is het een idee dat de CC’s de stap naar de organisaties nemen?

Voorbeelden van problemen:

o OPEK: rijdt maar één bus langs o Hoe lang duurt een voorstelling? Dit wordt vaak niet op voorhand gecommuniceerd,

wat het moeilijk maakt om het openbaar vervoer te regelen. o Digitaal programma om tickets te kopen is geen logische stap voor mensen: dit maakt

de kloof vaak groter. o Initiatief moet steeds komen van degene die participeert

- Gratis tickets bij voedselpaketten is op zich een goed idee. Maar er komt weinig volk op af. De

inhoud ontbreekt, de toeleiding ernaar toe ontbreekt. - Hoe kunnen we ervoor zorgen dat verenigingen die onze cultuur/ons systeem niet kennen wel

hun ding kunnen doen in onze CC’s? Hoe komen mensen kijken naar dingen die ze niet kennen?

- Veel CC’s haalden aan dat ze het belang van inclusie wel inzagen, maar dit aanpakken kost tijd, veel werk én geld… Het bestuur moet hiervoor overtuigd worden en dat blijkt een moeilijke zaak.

- Om jeugd te bereiken is het belangrijk om te zien wat er al leeft, wat ZIJ willen doen. Ervoor zorgen dat zij HUN ding kunnen doen. Wanneer dit gebeurt, zullen ze er sneller op af komen, hebben ze er veel voor over. Het bereik wordt hierdoor ook groter, ze faciliteren mekaar. Deze aanpak kost ook minder tijd.

Epiloog (april 2014):