STUDIJSKI PROGRAM "POSLOVNOG PRAVA"

Banja Luka, april 2008

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

SADRŽAJ 1) OSNOVNI PODACI ................................................................................................ 1

a) Naziv studijskog programa .................................................................................. 1 b) Skračeni naziv ..................................................................................................... 1 c) Vrsta (tip) studija ................................................................................................. 1 d) Institucije koje izvode/admin. program ............................................................... 2 e) Jezici izvođenja nastave ....................................................................................... 2

2) Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja ................................................... 2 3) OPIS PROGRAMA ................................................................................................. 3

f) Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa ................................................. 3 g) Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa .................................................. 5 h) Savladane vještine ............................................................................................... 9 i) Sadržaj programa ................................................................................................ 10

4) Osnovne studijske/matične oblasti ......................................................................... 12 5) USLOVI ZA UPIS ................................................................................................. 13 6) Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom ............................ 14 7) METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA ............................................................ 14 8) PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova .............................. 19 9) PREDUSLOVI za upis predmeta ........................................................................... 20 10) Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa ........................................... 21 11) Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta ................................................................. 23 12) Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa ................................................. 25 13) Obaveze studenata, dinamiku studiranja ................................................................ 26 14) EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA ............................................................. 29 15) PRILOG 1. ............................................................................................................. 34

Studijski program "Poslovnog prava" .................................................................. 35 TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni) ..................................... 35 ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni) ......................... 38

16) PRILOG 2. ............................................................................................................. 39 Mundologija ......................................................................................................... 40 Filosofija života: opšta i specijalna metodologija ................................................ 44 Filosofija i teorija prava ....................................................................................... 49 Komparativna istorija države i prava ................................................................... 53 Strani jezik ........................................................................................................... 57 Socijalna psihologija ............................................................................................ 63 Komunikologija (sa teorijom informacija) .......................................................... 66 Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija .......................................................... 69 Administrativno i kancelarijsko poslovanje ......................................................... 73 Strani jezik - drugi ............................................................................................... 77 Makroekonomija .................................................................................................. 81 Mikroekonomija ................................................................................................... 85 Bankarsko pravo i hartije od vrijednosti .............................................................. 88 Osnovi građanskog prava ..................................................................................... 93 Komparativno ustavno pravo ............................................................................... 98 Upravno pravo ................................................................................................... 102 Obligaciono pravo .............................................................................................. 106 Finansije i finansijsko pravo .............................................................................. 111 Informatika i računarske tehnologije ................................................................. 118 Teorija odlučivanja i kvantitativne metode ........................................................ 121

Krivično pravo ................................................................................................... 124 Krivično procesno pravo .................................................................................... 129 Korporacije i korporativno pravo ....................................................................... 134 Državni menadžment i pravna država ................................................................ 138 Upravni proces i upravni spor ............................................................................ 143 Berze i berzansko poslovanje ............................................................................. 148 Evropska unija ................................................................................................... 151 Međunarodno javno pravo ................................................................................. 156 Poreski menadžment i poreski konsalting .......................................................... 160 Međunarodno poslovno pravo ........................................................................... 163 Kontrola i revizija tržišnog poslovanja .............................................................. 167 Retorika sa teorijom pismenosti ......................................................................... 172

OSNOVNI PODACI:

Naziv studijskog programa 01.07.220. Poslovno pravo

engleski naziv Business Law

Skračeni naziv FPN-LC-Pp

Vrsta (tip) studija

Panevropski univerzitet "APEIRON" obavlja prema tipu studija:

studije prvog ciklusa koje mogu biti o osnovne i o sub-specijalističke,

studije drugog ciklusa koji mogu biti o magistarske i o specijalističke,

doktorske studije trećeg ciklusa, programe cjeloživotnog učenja i programe stalnog stručnog osposobljavanja i usavršavanja.

Univerzitet obavlja prema vrsti studija:

redovne studije, proširene redovne studije i redovne-mentorske studije, a

prema načinu izvođenja studija:

obrazovanje u sjedištu, obrazovanje van sjedišta i studije "učenja na daljinu" (distant learning) odn. virtuelne

studije, kao i dozvoljene kombinacije ovih načina studiranja.

Studije "učenja na daljinu" obavljaju se u različitim naučnim oblastima koje su kompatibilne sa prirodom te vrste studija studija,

Prošireni redovni studij je redovan studij sa obnovljenom zadnjom godinom studija u kojoj student pohađa samo jedan semestar zbog ispunjavanja zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnog školovanja ili zaostalih obaveza iz diferencijalnog programa.

Programe učenja na daljinu i programi cjeloživotnog učenja mogu se organizovati i van okvira studijskih programa za koje je Panevropski univerzitet dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnog

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

2

učenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.

Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje će se sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirima specijalizovanih strukovnih akademija.

Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili više visokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajednička diploma (tzv. joint degree).

Institucije koje izvode/admin. program

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka – ustanova koja je nosioc (registrovala) program

Fakultet pravnih nauka Banja Luka – organizaciona jedinica koja izvodi program

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:

Šifra Naziv zanimanja Engleski naziv I Isprave koje imaju status diplome

a/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTS

2429106 Diplomirani pravnik poslovnog prava Bachelor of Business Law (LL. B. in Business Law)

b/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTS

2429107 Diplomirani pravnik- specijalista poslovnog prava

Bachelor of Business Law – Specialist in …(LL. B. spec. of Business Law)

c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS (sa odbranom magistarskog rada)

2429118 Magistar pravnih nauka - u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa

Master of Business Law – in field …(LL.M. in Business Law)

d/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS (prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)

2429129 Doktor pravnih nauka u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa

PhD in Business Law – field of …(LL.D. in Business Law)

2429120 Počasni doktor nauka u oblasti matičnosti studijskog programa (Doctor honoris causa) PhD Honoris Causa in Law

e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)

242911 6-9

Zajednička diploma poslovno-pravnih nauka – stepena ...

Joint Degree in Business Law (bacheolor, master PhD)

II Isprave koje nemaju status diplome

a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS

3432025 Pravnik-administrator u parcijalnom dodiplomskom školovanju Associate degree of Administration

b/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine dana

2429117 Specijalista poslovnog prava u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa Specialist in filed of ...

c/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja i usavršavanja / strukovne akademije

3432025 Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu u oblasti poslovnog prava

Certificate / credentials on finalized program in Administration

3

OPIS PROGRAMA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa

Izvod iz teksta osnivačke misije studija prava precizno određuje ciljeve studijskog programa "Poslovnog prava":

Stoga je misija studijskog programa pravnih nauka:

Osnivanje kompetentne institucije pravnih nauka bazirane na nastavnim planovima i programima savremenih studija prava, promociji pravne države, ljudskih prava, međunarodnih pravnih normi, pravnih osnova savremene tržišne privrede, preduzetničkog i upravnog menadžmenta,

Cilj ovog studija je da se ponude duboka i operativna znanja iz područja inoviranih klasičnih pravnih nauka sa pragmatičnim i savremenim pristupom pravnoj nauci, modularno razvijenim i redizajniranim nastavnim programima prilagođenim reformskom studiju fokusiranom na područja primjene pravnih znanja i pravnu praksu, međunarodno pravo, studij evropske unije sa pravom evropske unije, precedentne pravne sisteme, poslovnu ekonomiju i poslovno pravo, primjenjene političke studije, komunikologiju, organizacione nauke, poslovnu informatiku i dokumentaristiku, te metode savremenog upravljanja;

Implementiranje savremenog didaktičkog pristupa interaktivne dijalog-nastave i mentorski podržanog procesa studiranja, koji kombinuje osnovne studije, sa pravnim klinikama, modularnom nastavom, praktičnim angažovanjem studenata i studentskim istraživačkim radovima.

Angažovanje nastavnog osoblja sa naučnim dignitetom i kompetencijama koji će omogućiti pedagošku mobilizaciju i visoku motivaciju studenata, kao osnovu visoke prolaznosti i edukativnih postignuča studenata.

Univerzitet kao regionalna ustanova treba da ostvari potpunu transparentnost geopolitičkog pristupa u regionu jugoistočne Evrope sa ciljem da svojim djelovanjem reintegriše akademski prostor bivših jugoslovenskih republika, doprinese ukidanju akademskog autarhizma i izolacionizma, te da ostvari promociju evropskih vrijednosti i standarda kada su u pitanju ljudska prava, demokratska i pravna država, vjerski i kulturološki pluralizam i tolorancija i evropski principi reformisanog visokog obrazovanja.

Pravni studij na Panevropskom univerzitetu predstavljaju projekat savremenog studija koji je visoko konkurentan postojećem klasičnim studiju prava u okruženju na bazi kriterija:

Dizajna nastavnog plana i rasporeda koji će omogućiti "završnost" već nakon studija prvog ciklusa (osposobljenost za određeni posao i konkurentnost na tržištu rada), što podrazumijeva: o osposobljavanje studenta prvog ciklusa za parapravne poslove, o davanje teorijskih i stručnih temelja za nastavak studija, o adekvatnu opterečenost studenata obzirom na visoku radnu intenzivnost

trogodišnjih studija, o fleksibilan plan i program koji je primjeren potrebama studenata i zahtjevima

tržišta rada. bolji balans teorijske nastave i praktičnih vještina što pretpostavlja veću povezanost

sa praksom (vježbe, stažiranje, pravna pomoć, pravno interesno zastupanje tzv. advocacy) čime se doprinosi pragmatičnosti studija prvog ciklusa;

fleksibilnost studija i njegova veća atraktivnost u odnosu na klasične državne studije prava što će se postići modernizacijom nastavnog plana i osavremenjavanjem programa koje se predaju;

jačanje regionalne kompetitivnosti i privlačenje "stranih" studenata (naročito studenata srpsko-hrvatskog jezičkog područja);

širenje palete specijalističkih i postdiplomskih studija (čime se postiže konkurentnost obzirom da je klasičan pravni studij u velikoj mjeri unificiran).

Navedeni zahtjevi pretpostavljaju:

4

balansiran izbor obaveznih i izbornih predmeta u dodiplomskom i u postdiplomskom studiju;

modularni pristup u dizajniranju dijela nastavnog plana i programa; široko zasnovanu listu izbornih predmeta (koji obuhvataju specijalističke, pravne i

izvanpravne naučne discipline); redizajniranje klasičnih nastavnih programa za pojedine pravne nauke koji su u

klasičnom pravnom studiju preširoko, preopširno i teorijski postavljeni, pri čemu se mora projektovati ne samo objektivno sužavanje i fokus na praktičnu interpretaciju sadržaja nastavne discipline, već i diferenciranje pravnih disciplina (izdvajanjem specijalističkih sadržaja) u skladu sa zahtjevima "jednosemestralnog" obima predmeta,

Nastavni plan obaveznih predmeta se mora dizajnirati tako da se implementira princip "vezanih predmeta" kod kojih obrada potonjeg zavisi od uspješne obrade prethodnog u nizu.

Poseban značaj ima evropsko profilisanje pravnog studija. što pretpostavlja uvođenje evropske i komparativno-pravne komponente u svim nastavnim programima, razmjenu i mobilnost profesora, izvođenje nastave na stranom jeziku, programiranje inter-univerzitetskih međunarodnih studija i uvođenje efikasnog i kredibilnog "studija na daljinu". Evropska komponenta se mora uvesti na odgovarajući način i kroz izborni i modularni dio Nastavnog plana uvođenjem uže-stručnih i specijalističkih naučnih disciplina vezanih za evropsko i precedentno pravo.

Bitan element društvene kredibilnosti i kompetitivnosti pravnih studija je mogućnost da studenti steknu praktična znanja i vještine. Pravne klinike, praktikumi, radionice, stažiranje i drugi oblici praktične nastave su više i efektnije zastupljeni nego u klasičnom državnom pravnom studiju uz primjereno uključivanje stručnjaka iz prakse, ali i uključivanje studenata u realnu praksu.

Prava mjera diversifikacije i diferencijacije nastavnih predmeta podrazumjeva daleko veći broj izbornih predmeta, koji pri tom neće narušiti jedinstvo pravne struke osigurano kroz ključne sadržaje u okviru obaveznih nastavnih predmeta. Veći broj izbornih predmeta je i značajan element kompetitivnosti studija u odnosu na klasične državne studije pravnih nauka. Produžetak studija nakon prvog ciklusa mora uvesti početnu specijalizaciju u određena područja pravne struke po načelu "specijalističkih modula" (kao povezanog skupa nastavnih predmeta funkcionalno orijentisanih na pojedino uže područje). Ovako efikasno i savremeno postavljena specijalizacija predstavlja bitan element kompetitvnosti i kvaliteta modularnog studija u odnosu na klasičan pristup.

Složenost savremenih društvenih odnosa koji su predmet pravne regulative i pravne analize zahtijeva široko, multidisciplinarno obrazovanje i inter-strukovni pristup. Dok se među-strukovni pristup rješava timskim radom, multidisciplinarno obrazovanje postaje imperativ svake pojedinačne struke. Multidisciplinarni karakter pravnih studija je postignut uvođenjem modernih i atraktivnih opšte-obrazovnih i izvanpravnih naučnih disciplina kako u obaveznom nastavnom planu tako i u okviru izbornog programa koje postaju sastavni dio "curriculuma" studija prava. Interdisciplinarni pristup u pravnim studijima, ostvaren je kreativnim inoviranjem nastavnog plana i programa i predstavlja imperativ u savremenom studiju prava te redefiniše standarde tog studija. Studij prava se ne smije svesti na redukovano učenje pravne tehnike.

Da bi postigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuse različite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe, seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice, problemski orjentisane radionice, pravne klinike, demonstracioni časovi, studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, rad na terenu, istraživački rad i rješavanje relativno jednostavnijih praktičnih studija slučajeva odn. pravnih sporova iz pravne prakse. Povezano sa tim studenti treba da prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignuti obrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budu postignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studenti prezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost da koriste instrumente za podršku analizi, sintezi i donošenju odluka, da organizuju svoj

5

rad, da komuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju svoja stajališta. To znači da obrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja i postignuća studenata, već tokom studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjuju metode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemske kompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali da imaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnost kasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".

Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Prema nastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna ili interdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvog ciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitni metodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnim oblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumente za rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju i komuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema u širem poslovnom kontekstu.

Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa

Diplomirani studenti poslovnog prava na Panevropskom univerzitetu će uglavnom biti involvirani u različitim pravnim aspektima svojih poslovnih organizacija, institucija, ustanova, organa i organizacija javne uprave, te u normativnoj izgradnji i u planiranju i menadžmentu ljudskih resursa. To vodi prema fokusiranju ka sljedečim generičkim sposobnostima koje su neophodne u različitim tipovima organizacija i različitim oblastima, kako bi diplomirani studenti bili pripremljeni za stalne i ubrzane promjene društvenog i institucionoanog okruženja.

Generičke sposobnosti studenta pretpostavljaju:

a/ Sposobnost analize (koja pretpostavlja sposobnosti):

Identifikacije instutucionalnog okruženja u kojem se odvija rješavanje problema odn. spora;

Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje sporova/problema; Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješio

problem/spor;

b/ Sposobnost izbora;

Sposobnost donošenja odluka; Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenje

odluke; Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor; Sposobnost argumentovanja i odbrane odluke.

c/ Sposobnost implementacije pretpostavlja:

Planiranje i organizaciju za izvršenje poslova/zadataka; Podešavanje parametara resursa potrebnih za izvršenje zadatka; Izbor opcije i donošenje odluke; Argumentovanje i sprovođenje odluke; Razumjevanje i svjesnost za društvene i etičke implikacije; Vještine rukovođenja;

Rezime predmetno-stručnih i generičkih kompetencija:

PRVI CIKLUS

6

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba da budu sposobni da:

° Da pokažu poznavanje osnova i istorije svoje glavne studijske oblasti/discipline;

° bazično znanje profesije ° bazično znanje studijske

oblasti ° Da pokažu (izraze) stečeno

osnovno znanje na koherentan način;

° sposobnost donošenja odluka ° vještine komunikacije

° Da u taj kontekst uključe nove stručne infrormacije i interpretacije;

° sposobnost rada u interdisciplinarnim timovima;

° Da pokažu razumjevanje ukupne strukture studijske oblasti i povezanost sa naučnim disciplinama;

° kapacitet da primenjuju znanje u praksi,

° kreativnost

° Da pokažu da razumiju i da mogu primjeniti metode kritičke analize i teorijskog razvoja u svojoj studijskoj oblasti;

° sposobnost upravljanja informacijama

° (sposobnost pronalaženja i analize informacija iz različitih izvora)

° Da ispravno primjenjuju odgovarajuće disciplinarne metode i tehnike;

° osnovne kompjuterske veštine ° sposobnost adaptacije novim

uslovima ° Da pokažu razumjevanje

metoda istraživanja u odgovarajućoj oblasti;

° kapacitet da urade usmenu i pisanu prezentaciju na maternjem jeziku

° Da pokažu da razumiju eksperimentalna testiranja i posmatranja na kojima su bazirane naučne teorije.

° istraživačke sposobnosti ° kapacitet da uči ° sposobnost samostalnog rada

DRUGI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da imaju dobra znanja o

specijalizaciji unutar discipline ali na višem nivou. To znači da student treba da poznaje najnovije teorije, interpretacije, metode i tehnike;

sposobnost analize i sinteze sposobnost rješevanje problema sposobnost samokritike znanje drugog jezika

° Da budu sposobni da kritički prate i interpretiraju najnoviji razvoj u teoriji i praksi;

etička opredjeljenost

° Da imaju dovoljno kompetencija u okviru tehnika nezavisnih istraživanja i da budu sposobini da interpretiraju rezultate na višem nivou;

7

° Da budu sposobni da urade originalni doprinos unutar kanona same discipline u formi završne teze;

° Da pokažu kreativnost i originalnost u rješavanju

TREČI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da demonstriraju sposobnost da

izvedu nezavisno, originalno i u konačnici objavljivo istraživanje u jednoj ili više naučnih područja koja se odnose bilo na fundamentalna ili na primjenjena saznanja;

Ekspertne vještine u specifičnim naučnim područjima

Istraživačke sposobnosti Kreativnost Uvažavanje razlika i multikulturalizma

Sposobnosti kritike i samokritike

Deskriptori studija prvog ciklusa prema definisanim obrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20 May 2005): Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečeno produžetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržano naprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određene aspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti;

može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način koji pokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije koje demonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanje problema u svojoj studijskoj oblasti;

ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično u svojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključuje i implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene, naučne ili etičke teme;

može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilo laičkoj publici;

razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoom samostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, i proširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvim ciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost u razvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima;

može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanja problema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ili multidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast;

8

ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnim situacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenih informacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja je vezana za primjenu tih znanja i sudova;

može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazlo-ženje teze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici;

posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij na način koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti i ekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti;

posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira i prilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskim integritetom;

napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje granice znanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ili međunarodno recenzirano objavljivanje;

sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnih ideja;

može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti na nivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini;

očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše u akademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena i kulturna unapređenja.

Deskriptori studija prvog ciklusa pravnih nauka:

Studenti bi trebali da su u stanju:

1. Da koriste i procjenjuju alate za analizu primjene pravnih instituta u pravnim sporovima i normativnoj izgradnji, analizu funkcija poslovnih organizacija, javnih institucija, upravnih organa i organizacija i njihovog društvenog i institucionalnog okruženja;

2. Da rade u specifičnim oblastima djelatnosti preduzeća, organa i javne uprave i da do određenog novoa specijaliziraju tu oblast;

3. Da naprave vezu sa ostalim funkcijama u domenu normativnih i pravnih poslova;

4. Da posjeduju samosvijest; 5. Da argumentuju principe koje koriste u pravnim sporovima i

pronalaženju rješenja metodama medijacije na operativnom i taktičkom nivou;

6. Da su osposobljeni da odbrane predložena rješenja u pravnim sprovima;7. Da su pripremljeni za donošenje odluka, uglavnom na operativnom i

taktičkom nivou.

Deskriptori studija drugog ciklusa pravnih nauka:

Studenti bi trebali da posjeduju:

1. Kompetencije prvog ciklusa; 2. Vještine koje im omogućavaju da učestvuju u donošenju strategijskih

odluka;

9

3. Sposobnosti za vođeno istraživanje; 4. Sposobnost samostalnog i nezavisnog rada; 5. Vještinu holističkog (sinergijskog) prosuđivanja i sposobnost kritične

procjene strategijskih odluka; 6. Vještinu da se sprovedu neophodne promjene; 7. Međunarodnu mobilnost i razumijevanje različitih kultura.

SPECIFIČNE KOMPETENCIJE programa proizilaze iz nastavnih modula studijskog jezgra u oblasti poslovnog prava što podrazumjeva poznavanje poslovnog, normativnog, pravnog, institucionalnog i društvenog okruženja kako bi studenti mogli da koriste respektivne pravne i druge instrumente razumjevajući parametre poslovne organizacije, upravnog okruženja i identifikujući uticaje ovih elemenata na pravni status, organizaciju i upravne funkcije. To podrazumjeva sposobnost identifikovanja bitnih karakteristika i funkcionalnih područja organizacije preduzeća i javnih ustanova, kako bi bili sposobni da definišu promjene u organizaciji i da se izbore sa promjenama u poslovnom, društvenom i institucionalnom okruženju.

Studenti su obučeni da razumjevaju detalje pravnih instituta i upravnih funkcija, tipove pravnih poslova i upravnih operacija, specifičnosti različitih tipova i veličina poslovnih organizacija, javnih organa, organizacija i institucija, upravnih i administrativnih regija, različitih sektora privrede i uprave i da povežu ove faktore sa osnovnim znanjima. Kompetencije analize, sinteze i kritičnog promišljanja u poslovnim, pravnim, upravnim, administrativnim i menadžerskim oblastima omogućavaju uspješnu izradu i upravljanje pravnim aspektima poslovanja preduzeća, pravnim aktima, administracijom (alati i koncepti), planiranje, kontrolu i reviziju administrativne organizacije i izradu konsultantskih planova.

Studenti takođe preuzimaju osnovne kompetencije u sporednim područjima koja su indirektno vezana za poslovnu logistiku, administrativni proces i proces normativne i pravne izgradnje, kao što su: špedicija, administrativno poslovanje, nomotehnika, retorika, pravna dokumentaristika, tehnologija i inženjering primjenjeni u poslovnim, pravnim i upravnim oblastima, razumjevanje tehnološke pozadine administrativnih procesa i veza sa istraživanjem javnog mnijenja, tehnološka predviđanja, socijalna i marketing psihologija i komunikologija i statistički metodi i alati.

Savladane vještine:

Obrazovni ishodi bi trebali studentima da daju vještine da formulišu:

° Pitanja koja se odnose na pozadinu pravnih aspekata poslovanja; ° Istraživačka pitanja; ° Metodologiju rješavanja sporova/problema; ° Analizu sporova ° Zaključke vezane za elaboriranje pravnih aspekata poslovanja; ° Preporuke vezane za rješavanje sporova/problema ° Izvore za dalju elaboraciju pravnih osnova problema; ° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem ili

obavljaju medijaciju strana u sporu; ° Prezentaciju spora/problema i komunikaciju u vezi sa sporom;

Na osnovu obrazovnog profila diplomiranog pravnika i diplomiranog pravnika specijaliste u oblastima poslovnog prava u domenu diplomskog i postdiplomskog studija Univerzitet je kreirao veliki broj operativnih i primjenjenih usmjerenja /subspecijalizacija, koje kvalifikuju studente za pravne, administrativne, upravljačke i konsultantske poslove u javnom sektoru i to u

10

korporativnom sektoru, bankama, specijaliziranim marketing agencijama, investicionim fondovima, konzultantskim i zastupničkim agencijama, organima lokalne uprave i organima državne uprave, javnim ustanovama, nevladinim i neprofitnim organizacijama, političkim organizacijama i agencijama koje se bave odnosima sa javnošču i organima uprave.

Diplomirani studenti i diplomirani studenti-specijalisti na studijskom programu poslovnog prava osposobljeni su za prestižna zanimanja i poslove:

a/ u oblasti slobodnih profesija:

konsultanti i savjetnici za pravnu pomoć i pravno zastupanje, notari i notarski pripravnici, administratori u kancelarijama i agencijama

b/ u oblasti privrede:

menadžeri–rukovodioci u svim nivoima poslovnog i korporativnog organizovanja, analitičari i savjetnici za pravne oblasti trgovine i izvoznih poslova, poslovnih finansija, osiguranja i logistike, savjetnici za pravne aspekte poslovanja vezane za radne odnose, poreze, hartije od vrijednosti i berzansko poslovanje, savjetnici razvoja ekspertnih timova.

c/ u oblasti državne i javne uprave pravni-referenti, sekretari, administratori, rukovodioci i savjetnici državne i javne uprave i javnih djelatnosti, sistema javnih finansija, kadrovskih poslova i odnosa s javnošću, savjetnici političkih partija, eksperti za pravni sistem Evropske unije i američki pravni sistem .

d/ u oblasti pravosuđa:

savjetnici i stručni saradnici, rukovodioci organa pravosuđa, sekretari i administratori u pravosuđu

U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost i permanentni stručni razvoj.

Sadržaj programa:

Koncept cjeloživotnog učenja je implementiran tako da određeni kvalifikacioni ishodi i odgovarajuće diplome slijede već nakon 3 godine, zatim nakon 4 i nakon 5 godina studija.

Prvi stepen traje najmanje 3 godine i dovodi do stručnog stepena "bakalareus pravne struke" odn. prema nomenklaturi zanimanja "diplomirani pravnik poslovnog prava". To je stepen koji omogućava izlazak na tržište rada i/ili nastavak studija. Ovaj stepen kvalifikuje studenta za pravnička, sekretarska, administrativna i menadžerska zanimanja srednjeg stepena složenosti. Nastavak studija (diplomski specijalistički studij) je projektovan fleksibilno tako da omogućava tranziciju između modela klasičnih četverogodišnjih studija prava i bolonjskog stepena magistra stečenog nakon petogodišnjeg studija. Ova realna, ali i psihološki uslovljena tranzicija je postignuta modifikacijom modela "3 + 2" tako da je uveden prelazni specijalistički nivo "3 + 1" (koji odražava stvarno stečeno znanje i vještine proširenog i specijalističkog tipa), tako da je konačan model primjenjen na Fakultetu pravnih nauka "3 + 1 + 1". Četverogodišnji specijalistički studij tokom kojeg student savlada oko 50 naučnih disciplina omogućava obavljanje svih stručnih pravnih i menadžerskih poslova visokog nivoa složenosti.

Peta godina studija na nudi studentima finaliziranje postdiplomskog studija sa sticanjem zvanja magistra;

Da bi se realizovali ciljevi ovog studijskog programa pretpostavlja se sljedeća taksonomija poslovnih studija:

11

1. Predmeti studijskog jezgra 1.1. Pravne oblasti i pravni instituti;

o teorijsko/opšte-pravni; o istorijsko-pravni o poslovno-pravni o privredno/građansko-pravni o opšti/međunarodno-pravni o komunitarni/evropsko-pravni o precedentni/američko-pravni

1.2. Pravna logistika; o nomotehnika o procesne pravne oblasti o opšta i specijalna metodologija

1.3. Javna uprava 1.4. Pomočne funkcije kao što su

1.4.1. Preduzetnička ekonomija 1.4.2. Administracija i organizacija; 1.4.3. Menadžment ljudskih resursa; 1.4.4. Poslovne i javne finansije; 1.4.5. Strateško upravljanje;

2. Predmeti koji produbljuju znanje (sa mogućim orjentacijama na) vertikalno produbljivanje horizontalno produbljivanje interdisciplinarno produbljivanje

3. Predmeti opštih sposobnosti (vještina) nezavisni od matičnosti studija insturumentalne kompetencije (lične)

a. Ekonomika (mikro i makro) b. Informacione tehnologije (kao zasebni predmeti ili

integrisani u ostalim predmetima) i. domentaristika

ii. arhivistika Interpersonalne kompetencije

a. Jezici (kao zasebni predmeti ili integrisani u ostalim predmetima);

b. Komunikacione vještine/sposobnost prezentacije/timski rad i. retoričke vještine;

ii. komunikološke vještine iii. socijalna psihologija i timski rad

Sistemske kompetencije (vještine koje se prenose) a. Pravne klinike i praksa b. Studentski radovi (seminarski, pristupni, diplomski),

Studijsko jezgro znači uvid u osnovne teorije i funkcije pravnih nauka i pravnih instituta neophodne da bi student radio kao diplomirani pravnik.

Produbljivanje znanja znači proširenje i/ili produbljivanje uvida u teorije, funkcije, pravne institute i pravnu logistiku.

Sistemske kompetencije se odnose na vještine koje omogućavaju diplomiranim studentima da uspješno obave radne zadatke, te da su u stanju da sagledaju cjelinu problema odn. da vide posljedice uticaja pojedinih rješenja prema cjelini problema i prema njenom institucionalnom okruženju.

Magistarske studije II ciklusa fokusiraju se na predmete koji produbljuju znanje sa mogućim orjentacijama, bilo u vertikalnom pravcu, gdje studenti ulaze u dubinu predmetnog područja studija prvog ciklusa, ili u horizontalnom pravcu, što znači da studenti dodaju nova predmetna područja ekonomskih i pravnih

12

nauka, odn. različitih područja menadžmenta, svom studiju drugog ciklusa, ili idu na diversifikaciju odn. interdisciplinarni studij, što znači uključivanje predmeta i oblasti koje nisu direktno povezani sa pravnim naukama. Magistarski program sadržava ključnu komponentu teze koja uobičajeno uključuje jednu ili više poslovnih ili pravnih područja određene konkretne naučne oblasti.

Osnovne studijske/matične oblasti:

Šifra Naziv naučne oblasti Engleski naziv

5.04.01. Politička teorija / istorija političkih ideja General Political Theory & History of Political Thoughts

5.02.01. Finansijsko pravne nauke Financial Law

5.02.02. Građansko i građansko procesno pravo Civil Law & Civil Procedure

5.02.03. Krivično i krivično procesno pravo Criminal Law & Judiciary

5.02.04. Kriminologija i penologija Criminology & Penology

5.02.05. Međunarodno-javno pravo International & Comparative Foreign Law

5.02.06. Međunarodno privatno pravo International Public Law

5.02.07. Međunarodno poslovno pravo International Business Law

5.02.08. Porodično-pravne nauke Family Law

5.02.09. Pomorsko i saobraćajno pravo Maritime Law & Traffic Law

5.02.10. Pravne i političke teorije Legal and Political Theories

5.02.11. Istorija države i prava History of Law

5.02.12. Radno i socijalno-pravne nauke Labour Law & Social Issues

5.02.13. Rimsko pravo Roman Law

5.02.14. Teorijsko-pravne nauke Jurisprudence & Legal Theory

5.02.15. Poslovno (trgovinsko) pravo i pravo privrednih društava Corporate Law

5.02.16. Upravno-pravne nauke i javna uprava Public Administration & Governance

5.02.17. Ustavno pravo Constitutional Law

5.02.18. Autorsko pravo i pravo industrijske svojine Copyright Law

5.02.19. Metodologija prava Methodology of Law

5.02.20. Lokalna samouprava Local administration

5.02.21. Filosofija prava Philosophy of Law

5.02.22. Sociologija prava Sociology of Law

5.02.23. Pravna antropologija Legal Anthropology

5.02.25. Evropsko pravo-pozitivno-pravne (komunitarne) nauke Evropske Unije European Law & Eu Studies

5.02.27. Američko-pravne (precedentne) pozitivne nauke American Legal System

5.02.29. Pozitivno-pravni sistemi ostalih država Legal Systems of Other States

5.02.51. Pravna informatika i dokumentaristika Legal Administration & Documentation

6.03.16.009. Retorika sa teorijom pismenosti Rhetoric and Creative Writing

13

6.01.01. Logika Logic

6.01.08. Filozofija nauke Philosophy of Science

USLOVI ZA UPIS

U prvu godinu osnovnih studija može se upisati lice koje ima završeno četverogodišnje srednje obrazovanje u entitetima BiH i disktriktu Brčko ili ekvivalentno obrazovanje u inostranstvu, pod uslovom da je uplatilo upisninu odn. školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, Panevropski univerzitet "APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.

U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završio kandidat za upis na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznih predmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanja donosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.

Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole u Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.

Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platio upisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili za pojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovu odluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje broj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe prema raspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može da raspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukoliko termin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.

Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvu godinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa polažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis. Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit se polaže u pismenoj formi.

Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, i poslovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja i usmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.

Upis na studije koji Panevropski univerzitet "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskim ustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sa zakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.

Panevropski Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljuje visinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija za jednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise od konkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblasti visokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog univerziteta. Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskih obrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara koji utiču na tržišnu poziciju Panevropskog univerziteta i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijski proces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze prema Univerzitetu iz prethodnih godina. Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odbora Univerziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom univerzitetu studira više od jednog člana uže porodice, talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom univerzitetu studiraju više

14

obrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog univerziteta ili na studijske programe koje organizuje Panevropski univerzitet i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin, studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika usluga Univerziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajuće popuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom

Kompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnosti u kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice, stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta po semestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine, trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1) ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa"Poslovnog prava".

U prilogu (2) Nastavni programi "Poslovnog prava", dat je pregled programskih sadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavni predmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmeta prema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblasti kojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda, savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta sa specificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave za predmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljno opisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenje podjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Prilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološki principi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanim ka "učenju".

Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:

o Promjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte, te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora koji omogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posreduje u razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzima ulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifične sposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvida asistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarija i situacija;

o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja - zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvile sposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija u različitim oblicima;

o Redefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenim obrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.

o Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, koji omogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;

o Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešća studenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnim prezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi u

15

procjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;

o Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata u obrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja, uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih i operativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujući neposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

Na univerzitetu se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:

Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne za predmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može da se obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnih sadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja za predemt koji se izučava. Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključuje odgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskih simulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnih tehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesa sticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanje izvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera. Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenama njegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešće studenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.

Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog univerziteta. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samog predmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog univerziteta. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika i knjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalom različitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od strane nastavnog osoblja angažovanog na univerzitetu. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika je nametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni plan poslovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađen prema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevima bolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literatura ili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteci

16

Univerziteta. Na univerzitetu se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa,

bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokom studija za koje je Statutom univerziteta predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vid nastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.

Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskih sadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje su opremljene na Panevropskom univerzitetu. Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranog individualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem interneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćeni predmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na predmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen. Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremena za predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne prihvataju se.

Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi ili asistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.

Na univerzitetu se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici u nastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažu pojedine teme o čemu se vodi rasprava.

Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji je distribuiran studentima. Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmet sankcionisanja.

Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, Panevropski univerzitet razumije pritisak

17

koji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će Panevropski univerzitet na takve incidente reagovati izbalansirano. Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.

Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnog osoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručni izvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepen pripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene studenta.

"Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih za nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).

Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uz referencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.

Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na univerzitetu se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžment implementirane kroz rad u sekcijama;

Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina,

18

simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanredne studente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta. Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicama organizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenje karijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public Relation Centre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.

Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg se obezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".

Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika u istraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnom objašnjavanju). Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanja mijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu s ciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).

Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija. Stručne i rekreativne ekskurzije. Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-European

Computer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču, novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovne diplome.

Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno i slobodno kreiranje izbornog programa.

Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorike itd.).

Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća, osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.

Na univerzitetu se stimulišu sljedeće metode učenja:

19

Aktivno učešće na predavanjima; Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeni

od strane nastavnika; Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smislu

veličine i kompleksnosti); Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenih

zadataka ili izrade rada; Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno; Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;

PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova

Između različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principom cjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet će omogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog univerziteta, ili studente koji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanju po bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi, diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnim oblastima Univerziteta.

Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog univerziteta, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnom školovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedloga Komisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisije student je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumente kojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepis ocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatak diplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i koji su utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.

Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svom nastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučava na Panevropskom univerzitetu "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovu uvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom univerzitetu određuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.

Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.) utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) prema ukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicu prema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).

Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European Credit Transfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se prema metodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme -

20

University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja od strane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.

Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanju visokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistem priznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.

Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement) svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.

Panevropski univerzitet u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u cilju nastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of Information Centres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).

PREDUSLOVI za upis predmeta

Potreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:

o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisa studijskog programa (kao npr. "diploma supplement");

o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštena osoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);

Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristup studijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od strane studenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određene obrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati u okviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovišta automatske obrade podataka.

Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, ili odgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoom obrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslova vezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupa predmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanje programskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnih predznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinom studija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite iz diferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu su previše širok i nedovoljno precizan uslov.

Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definiše skupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradu predmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih univerziteta (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevima postizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost na studiju.

Panevropski univerzitet se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupom prethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je i mogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivou nastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji su uslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.

Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. U ovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupa odnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svih predmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslove pristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.

21

Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisni uslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modul znanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).

Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodno predznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslov pristupa visokom obrazovanju.

Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tom predmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa

U skladu sa opredjeljenjem Panevropskog univerziteta APEIRON da primjeni sve aspekate Bolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden je pored obaveznog još i izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabere izborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifična znanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.

Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija:

da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, a za koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri;

da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija, potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti;

da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatni semestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnoj studijskoj oblasti;

da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se naziv referencira u tekstu osnovne diplome;

da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane na drugim fakultetima Panevropskog univerziteta smanjujući diferencijalni program koji se komisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe;

da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.

Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskim grupama pojednih fakulteta Panevropskog univerziteta, tada se student slobodno priključuje toj grupi i u okviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog univerziteta imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetu odn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imaju sva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugi predmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenski preklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezni program ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Student mora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.

Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinog predmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored i pripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ili drugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).

22

Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućeg predmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju "podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnoj težini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.

Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svoje izborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu je ostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji se za navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.

Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada se studentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.

Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta. Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine) odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu u studentskoj službi.

Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima:

Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnom planu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planiran nastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sa njihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku u prilogu ovog Uputstva;

Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine. To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jer time ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavni program svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta);

Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje ta znanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svaki izborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se ne može izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu.

Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, u višim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godina može da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanja produži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokom studija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.

Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najveće moguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskih programa mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, ne mogu razmjenjivati predmete.

U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornih predmeta

Kategorrija izborne oblasti

Fakultet poslovne ekonomije Fak. pravnih nauka

Fak. poslovne informatike Fakultet zdravstvene njege

Preduz. menadž.

Menadž. javne

uprave

Bankar-stvo,

fin. trg.

Opšte pravna grupa

Poslo-vno

pravo

Poslovna infor-

matika Nastavn. informat.

Sestrin-stvo

Mena-džment u zdravstvu

Fizio-terapija

Sani-tarni inž.

Diferencijalni studij zajedničkih osnova X X X X X X X X X X X

Oblast računarskih nauka X X X X X

23

Matično jezgro smjera "Preduzetnički menadžment"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment bankarstva, finansija i trgovine"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment javne uprave"

X X X X X X

Uže stručni predmeti iz oblasti opšteg menadžmenta

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti preduzetništva

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti bankarstva, finansija i trgovine

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti javne uprave

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti pravnih nauka

X X

Matično jezgro smjera "Sestrinstvo" X X X

Specijalistički predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X X X

Spec. izborni predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X

Matično jezgro smjera "Menadžment u zdravstvu"

X X X

Izborni predmeti iz smjera "Menadžment u zdravstvu"

X

Izborni predmeti iz oblasti poslovne ekonomije za zdravstveni menadžment

X

Matično jezgro smjera "Fizioterapija" X X X

Matično jezgro smjera "Sanitarni inženjering" X X X X

Izborni predmeti iz oblasti filologije X X X X X X X X X X X

Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta

Univerzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanja kvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i rada

24

nastavnog osoblja.

Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta na Panevropskom univerzitetu "APEIRON".

Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog univerziteta objavljuje se tako da je dostupan akademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizaciji pojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupni studentima.

Procedure planiranja i kontrole kvaliteta Panevropski univerzitet je razradio i uskladio prema preporukama Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association for Quality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)

Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom univerzitetu obuhvata kako djelatnosti koje se obavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.

Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog univerziteta su:

1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta; 2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta; 3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta; 4. Kvalitet studijskog programa; 5. Kvalitet nastavnog procesa; 6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada; 7. Kvalitet nastavnika i saradnika; 8. Kvalitet studenata; 9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa; 10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta; 11. Kvalitet prostora i opreme; 12. Finansiranje; 13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta; 14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvaliteta

Za vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepena zadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje se Komisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodi utvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito:

da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakog semestra,

da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerziteta mere unapređivanja kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:

- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta, - ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta, - dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene, - opštu ocjenu ispunjenosti standarda, - mjere za poboljšanje kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanput godišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada i otklanjanja uočenih slabosti.

Panevropski univerzitet je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standardu ISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok je

25

sa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa

U toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski program unutar Panevropskog univerziteta "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer. Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene u okviru svoje prethodne studijske grupe.

Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na Panevropski univerzitet tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matična iz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom univerzitetu narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskoj ustanovi.

Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima je matičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara broju priznatih kredit-bodova i to: o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija i o Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studija

Student je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-bodova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.

Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom od fakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produže školovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu sa matičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog univerziteta.

Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog univerziteta utvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdi podudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta, te se na osnovu prethodnog obrazovanja studentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.

U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta Komisija vrši vrednovanje studijskog programa te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom 37. Statuta Panevropskog univerziteta i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršeno pozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.

Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima koji su prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili drugi nadležni organ odn. ustanova.

Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara sa matičnosti Panevropskog univerziteta, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjava matično kvalifikaciono jezgro struke.

Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojeg studenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ili jednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni program zamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada se poistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnog programa ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom

26

58. Statuta Panevropskog univerziteta.

Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992. godine mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu nakon prethodno sprovedenog postupka priznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.

Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetka školovanja za studente koji produžavaju školovanje.

Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodova savladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući program diferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom univerzitetu.

Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programu nastavka njegovog školovanja na Panevropskom univerzitetu, tada može da umjesto tog predmeta polaže neki od obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta iz prethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.

Obaveze studenata, dinamiku studiranja

Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenih ispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici u trajanju od 2 sedmice.

Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnih blokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20 sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetni semestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.

Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinih predmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:

• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati • Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25 • Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica • Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica • Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica • Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica • Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice • Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica • Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice • Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica • Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati • Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati • Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS • Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS • Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS • Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS • Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTS

27

Ukupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagošku aktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenja predviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenila uspješnost studenta u savladavanju tog programa.

Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) i osam (specialistički stepen) semestara.

Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:

redovne dvosemestralne magistarske studije; i vanredne četverosemestralne magistarske studije

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskim studijama na Panevropskom univerzitetu, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan. Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačke aktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180 ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim i magistarskim studijima.

Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispita student stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskom programu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.

Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskih programa organizovanih na Panevropskom univerzitetu, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji ne položi izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.

Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu definišu se ciljevi izbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnih studija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskih sadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnim uslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije i pravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom za kojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.

Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanje dopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja ili proširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna za nastavak studija na nekom drugom univerzitetu.

Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavlja uslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij i utvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa u režimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira "Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.

Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50 sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75 ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.

Student Panevropskog univerziteta, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskim osnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može steči

28

više od 75 ECTS kredit-bodova.

Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnih studija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev za odobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanja diferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa druge visokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnih studija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programa uporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnog studija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja pod kontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.

Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programa steknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajuću subspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatne kvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplome gdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele da postignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđene za sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Subspecijalizacije na studijskom programu"Poslovnog prava":

Naziv subspecijalizacije Engleski naziv

Poslovno pravo Business Law

Izvozno poslovanje i trgovinsko pravo Commercial Law & Export Operation

Pravo špedicije, logistike i osiguranja Shipping, Forwarding & Insurance Regulations

Poreski sistem, revizija i kontrola tržišnog poslovanja Taxation Law, Audition & Revision

Berzansko i portfeljno poslovanje Portfolio & Stocks/Bonds Regulations/Operations

Tehnološka predviđanja i inovativno preduzetništvo;

Technological Forecasts and Innovative Entrepreneurship

Razlika između studijske grupe Poslovnog prava i Opšte-pravne studijske grupe je metodološko-koncepcijske prirode. U studijskoj grupi Poslovnog prava student se fokusira na pravne aspekte poslovnog procesa, dok su pravosudni, krivično-pravni, radno-pravni i socijalno-pravni aspekti svedeni na minimum. Nastavni plan je fleksibilniji, jer sadrži više izbornih predmeta1 i veći je broj kolaterarnih predmeta iz programa Fakulteta poslovne ekonomije.

Studenti na studijskoj grupi Poslovnog prava nemaju nastavnih modula. Međutim, studentima je omogućeno da pojedinačne nastavne discipline koje se predaju u okvirima nastavnih modula, izaberu kao izborne predmete, te na taj način da savla-daju specijalističko-pravni program koji je sadržan u nastavnim modulima. Studenti u okviru izbornog programa mogu takođe da savladaju razliku ispita u odnosu na Opšte-pravnu studijsku grupu. Diferencijalni program između Opšte i Poslovno-pravne studijske grupe iznosi 7 ispita u trogodišnjem školovanju odn. 9 ispita u četverogodišnjem školovanju.

Nastavni plan osnovnog diplomskog trogodišnjeg studija na studijskoj grupi Poslovnog prava sastoji se od 36 predmeta od kojih 26 predmeta čini obavezni, 10 predmeta čini izborni program. U

1 Dva predmeta u svakom semestru su izborna a četri obavezna, dok je u Opšte-pravnoj studijskoj grupi jedan

predmet u semestru izborni a pet je obaveznih.

29

okviru obaveznog programa 11 predmeta predstavljaju zajedničke osnove sa ostalim studijskim grupama koje su uvedene na Fakultetu poslovne ekonomije (od kojih su dva predmeta strani jezici). Ukupno 13 predmeta čine "jezgreni" studijski program, a 6 predmeta čine kolaterarni program preuzet iz drugih studijskih grupa.

Predmeti zajedničkih osnova i predmeti studijskog jezgra čine matično (strukovno i kvali-fikaciono) jezgro studijske grupe Poslovnog prava (maksimalno 24 predmeta) i predstavljaju osnovu sticanja zvanja odn. priznavanja diplome u ovoj studijskoj grupi.

Nastavni plan diplomskog četvero-godišnjeg specijalističkog studija u studijskoj grupi Poslovnog prava sastoji se od 48 predmeta od kojih 34 predmeta čini obavezni а 14 predmeta čine izborni program. U okviru obaveznog programa 11 predmeta predstavljaju zajedničke osnove sa ostalim studijskim grupama, a preostalih 23 predmeta se sastoji od "jezgrenog" studijskog programa, kolaterarnog programa preuzetog iz drugih studijskih grupa, i specijalističkog programa u matičnoj oblasti.

Nastavni program na studijskoj grupi Poslovnog prava realizuje se tako što je studentima na raspolaganju tokom jedne školske godine (dva semestra) ukupno 16 predmeta od kojih je 8 obaveznih predmeta (iz grupe zajedničkih osnova i studijskog jezgra), 4 izborna specijalistička predmeta (koje student bira iz skupa od 98 predmeta grupisanih u 10 kategorija) i 4 fakultativna (opciona) predmeta u režimu intenzivnih studija.

Studenti dakle, na studijskoj grupi Poslovnog prava, tokom jedne akademske godine u režimu redovnih studija polažu ukupno 12 ispita podjeljenih u dva semetra sa po 6 predmeta u svakom semestru. Uobičajeno je da četiri predmeta u okviru semestra predstavljaju obavezni program, a dva predmeta predstavljaja izborni program, kojeg student lično profiliše.

EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA

Evaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvati sve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.

Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktima visokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti (prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/modulu odn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.

Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.

Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnih obaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelove konačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnih evaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalno napredovanje studenta tokom studija.

U praksi Panevropskog univerziteta, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se:

Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što su interakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama, laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments);

Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;

o Domaći rad (Homework) o Zadaci (Assignment) o Projekat (Project Assignment)

30

o Problemski zadaci (Problem Sets) o i drugi ...

Testovni ispiti; o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones); o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune); o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskih

pitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;

o Pisani ispiti sa pitanjima; o Problemski - pisani ispiti; o Pisani ispiti tipa "Eseja";

Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja"; Esej "studija slučaja"; Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);

o Odbrana seminarskog rada; o Odbrana diplomskog rada;

Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;

o Izvještaj o praktičnom radu; o Izvještaj o studentskoj praksi; o Laboratorijski rad – napomene i procjene; o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure); o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda); o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.);

Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;

Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokom obrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.

Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog u savladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene za pojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanja i vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultate studenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosni predmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima, seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitne obaveze).

Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni je sljedeća:

Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sve parcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %

NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenih ispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasične pismene ispite tipa "eseja".

Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće na radionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 %

31

Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupama van direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi, domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %

Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima i predispitnim obavezama) je sljedeća:

R. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20-30 %

04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

05 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

Tipovi procjene znanja:

° Problemski zadaci tokom obrade predmeta ° Testovi znanja ili vještina ° Oralne (usmene) prezentacije ° Laboratorijski izvještaji; ° Analize teksta, istraživačkih podataka itd. ° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima ° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada ° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva) ° Izvještaj sa terenskog rada ° Esej ili izvještaj kao dio teze ° Različite sumarne procjene rada studenta

Ispit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjima višestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principe poslovne politike koji se primjenjuju na Pan-evropskom univerzitetu.

Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i Senata Univerziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznost studenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanje ISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.

Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitog rada. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebna vrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izraz efikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnom unapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije i procjene znanja i postignuća studenata.

Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.

Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka i

32

namjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga više sile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.

Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini i namjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.

Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadu troškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Fakultetu poslovne ekonomije. Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ili kredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjene iz tog predmeta.

Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji su predstavljeni su u sljedećoj tabeli:

SSlloovvnnaa ooccjjeennaa ((EECCTTSS ssttaann--ddaarrdd))

NNuummee--rriiččkkaa

ooccjjeennaa

OOppiissnnaa ooccjjeennaa // ddeeffiinniicciijjaa ooccjjeennee

OOppiissnnaa oozznnaakkaa // ddeeffiinniicciijjaa ((eenngglleesskkii tteekksstt))

AA 1100 IIZZVVRRSSTTAANN –– iizzvvrrssttaann nnaassttuupp ssaa mmaannjjiimm ggrreešškkaammaa

EEXXCCEELLLLEENNTT -- oouuttssttaannddiinngg ppeerrffoorrmmaannccee wwiitthh oonnllyy mmiinnoorr eerrrroorrss

BB 99 VVRRLLOO DDOOBBAARR –– iizznnaadd uuoobbiiččaajjeennoogg ssttaannddaarrddaa aallii ssaa ppoojjeeddiinniimm ggrreešškkaammaa

VVEERRYY GGOOOODD --aabboovvee tthhee aavveerraaggee ssttaannddaarrdd bbuutt wwiitthh ssoommee eerrrroorrss

CC 88 DDOOBBAARR –– ggeenneerraallnnoo ccjjeelloovviitt rraadd ssaa ooddrreeđđeenniimm bbrroojjeemm uuppaaddlljjiivviihh ggrreeššaakkaa

GGOOOODD --ggeenneerraallllyy ssoouunndd wwoorrkk wwiitthh aa nnuummbbeerr ooff nnoottaabbllee eerrrroorrss

DD 77

ZZAADDOOVVOOLLJJAAVVAAJJUU--ĆĆII -- jjaassaann ooddggoovvoorr aallii ssaa zznnaaččaajjnniimm nneeddoossttaaccii--mmaa //mmaannaammaa

SSAATTIISSFFAACCTTOORRYY-- ffaaiirr bbuutt wwiitthh ssiiggnniiffiiccaanntt sshhoorrttccoommiinnggss

EE 66 DDOOVVOOLLJJAANN –– nnaassttuupp ssttuuddeennttaa zzaaddoovvoolljjaavvaa mmiinniimmuumm kkrreeiitteerriijjaa

SSUUFFFFIICCIIEENNTT -- ppeerrffoorrmmaannccee mmeeeettss tthhee mmiinniimmuumm ccrriitteerriiaa

FFXX 55

NNEEDDOOVVOOLLJJAANN –– zzaahhttjjeevvaa ssee mmaalloo ddooddaattnnoogg rraaddaa pprriijjee ddooddjjeellee kkrreeddiittaa zzaa pprroollaazznnuu ooccjjeennuu

FFAAIILL-- ssoommee mmoorree wwoorrkk rreeqquuiirreedd bbeeffoorree tthhee ccrreeddiitt ccaann bbee aawwaarrddeedd

FF -- NNIIJJEE ZZAADDOOVVOOLLJJIIOO –– zzaahhttjjeevvaa ssee zznnaattaann ddaalljjii rraadd

FFAAIILL-- ccoonnssiiddeerraabbllee ffuurrtthheerr wwoorrkk iiss rreeqquuiirreedd

Student koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nije zadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova. Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne za studijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTS kredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS kedit-bodovima upisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.

Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fonda obaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećoj tabeli:

Oznaka Vrsta aktivnosti Broj Kredita

33

0I Seminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnom predmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranica A4 formata

3

0II Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje mjesec dana 3

0III Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje dva mjeseca 4

0IV Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od preko tri mjeseca 5

0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 3

0VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 2

0VII Verifikovano učešće na eksternim seminarima, radionicama, konferencijama (više od 50 % vremena trajanja seminara)

2

0VIII Učešće u radu na projektima 3

0IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 5

0X

Certifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XI Radovi publikovani u relevantnim medijima čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XII Inovacije i patenti koji su zvanično priznati odn. certificirani 4

0XIII Diplomski – specijalistički rad 10

0XIV Magistarski rad 30 Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnoj proceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljno su razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog univerziteta "APEIRON".

PRILOG 1.

Nastavni plan Studijskog programa

"Poslovnog prava"

35

NASTAVNI PLAN Studijski program "Poslovnog prava"

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni): ZVANJE: "Diplomirani pravnik poslovnog prava" (Bachelor of Business Law);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

I SEMESTAR

1 5.06.04.005. Mundologija Zajed. osnove 6 48 24 98 10 180

2 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

Zajed. osnove 5 40 18 86 6 150

3 5.02.14.001. Filosofija i teorija prava Jezgro 6 48 24 96 12 180

4 5.02.11.001. Komparativna istorija države i prava Jezgro 5 40 24 76 10 150

5 6.03.a Strani jezik – prvi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

Izborni program - neparni semestar 4 24 86 10 120 UKUPNO I semestar 30 230 30 90 0 0 498 52 900

II SEMESTAR

6 5.07.05.001. Socijalna psihologija Zajed. osnove 4 30 18 64 8 120

7 5.09.01.001. Komunikologija Zajed. osnove 5 40 18 18 66 8 150

8 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija Zajed. osnove 6 48 24 18 82 8 180

9 5.03.01.011. Administrativno i kancelarijsko poslovanje Jezgro 4 30 18 64 8 120

10 6.03.b Strani jezik - prvi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

36

Red. br.

Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

Izborni program - parni semestar 7 48 142 20 210 UKUPNO II semestar 30 226 30 60 54 0 474 56 900

III SEMESTAR

11 5.01.13.003. Makroekonomija Zajed. osnove 6 48 28 92 12 180

12 5.01.13.005. Mikroekonomija Zajed. osnove 5 40 15 91 4 150

13 5.02.01.003. Bankarsko pravo i hartije od vrijednosti Spec. 5 40 12 18 74 6 150

14 5.02.02.001. Osnovi građanskog prava Jezgro 5 40 24 80 6 150

Izborni program - neparni semestar 9 48 202 20 270

UKUPNO III semestar 30 216 12 46 15 24 539 48 900

IV SEMESTAR

15 5.02.17.001. Komparativno ustavno pravo Jezgro 6 48 8 24 92 8 180

16 5.02.16.001. Upravno pravo Jezgro 6 48 8 32 86 6 180

17 5.02.02.003. Obligaciono pravo Jezgro 5 40 24 82 4 150

18 5.02.01.001. Finansije i finansijsko pravo Jezgro 5 40 18 18 68 6 150

Izborni program - parni semestar 8 48 172 20 240

UKUPNO IV semestar 30 224 34 24 18 56 500 44 900

37

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

V SEMESTAR

19 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Zajed. osnove 5 40 30 76 4 150

20 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode

Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

21 5.02.03.001. Krivično pravo Jezgro 6 48 18 24 84 6 180

22 5.02.03.003. Krivično procesno pravo Jezgro 4 30 24 62 4 120

Izborni program - neparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO V semestar 30 206 64 0 0 48 544 38 900

VI SEMESTAR

23 5.02.15.001. Korporacije i korporativno pravo Jezgro 6 48 30 24 72 6 180

24 5.02.14.003. Državni menadžment i pravna država Jezgro 6 48 8 18 94 12 180

25 5.02.16.003. Upravni proces i upravni spor Jezgro 5 40 12 24 68 6 150

26 5.01.10.013. Berze i berzansko poslovanje Jezgro 4 30 18 68 4 120

Izborni program - parni semestar 9 48 202 20 270 UKUPNO VI semestar 30 214 50 42 0 42 504 48 900 U K U P N O bachelor program: 180 1316 220 262 87 170 3059 286 5400

38

ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni): ZVANJE: "Diplomirani pravnik –iurist - specijalista poslovnog prava" (Bachelor of Business Law– Specialist in ...);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

VII SEMESTAR

27 5.02.25.001. Evropska unija Spec. 6 48 24 96 12 180

28 5.02.05.001. Međunarodno javno pravo Jezgro 7 56 18 24 100 12 210

30 5.01.14.027. Poreski menadžment i poreski konsalting Spec. 7 56 24 24 96 10 210

Izborni program - neparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO VII semestar 30 208 42 48 0 24 524 54 900

VIII SEMESTAR

31 5.02.07.001. Međunarodno poslovno pravo Spec. 7 56 26 24 96 8 210

33 5.01.10.019. Kontrola i revizija tržišnog poslovanja Spec. 6 48 36 88 8 180

34 6.03.16.009. Retorika sa teorijom pismenosti Opšti 5 40 18 24 62 6 150

Izborni program - parni semestar 5 24 106 20 150 DIPLOMSKI / SPECIJALISTIČKI RAD 7 174 36 210 UKUPNO VIII semestar 30 168 0 44 84 0 526 78 900

39

PRILOG 2.

Nastavni programi "Poslovnog prava"

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

40

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 5.06.04.005. Mundologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.06. Sociologija

Uža naučna oblast 5.06.04. Sociologija kulture

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje ovog predmeta student treba da stekne spoznaju o kulturno-civilizacijskim paradigmama i da razumije njihov uticaj na globalne ekonomske tokove. Stečena znanja su neophodna u izučavanju nekih naučnih disciplina kao npr. marketing psihologija ili socijalna psihologija.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. spozna kulturno-civilizacijske paradigme građanskog društva 2. razumije svjetske procese globalizacije društva 3. spozna različite naučne i religijske poglede na svijet kao i uticaje različitih

kultura i religija, države i prava kao i političkih partija na ponašanje ljudi Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uticaj kulture i civilizacije na ponašanje ljudi Aksiološki i ontološki zakoni koji vladaju svetom Glavni zakoni koji vladaju svetom, Zakon održavanja Sveta, Zakon uzročnosti i slobode, Zakon privlačenja i odbijanja, Zakon (ne)ravnoteže, Zakon (ne)reda i (bes)poretka, Zakon (ne)sklada, Zakon razvoja Sveta: Aksiologija, Norme ponašanja, Običaji, Moral i etika, Pravo i zakon, Vrednosti sistemi i orijentacije, Istina kao vrednosna orijentacija, Pravda kao vrednosni sistem, Sloboda kao univerzalna vrednosna orijentacija, Red (poredak), Mir kao neotuđivo ljudsko pravo, Očuvanje ljudskog dostojanstva, Umetnost (lepo), Nevrednosti, Zlo, Smrt Gneseologija – učenje o saznanju sveta: Apriorno saznanje , Saznajna moć čoveka, Saznanje o postojanju svojeg Ja Opšta teorija sistema i demokratija kao kognitivno otkriće: Značaj opšte teorije sistema, Nastanak kapitalizma i uloga protestantizma u razvoju preduzetništva, Odnos ekonomije i politike, Demokratija kao političko-socijalni okviri vladanja: Obeležja, vrednosti, procedure i uslovi demokratije, Objašnjenje pojma politička tolerancija, Objašnjenje pojma odnosi i politički interesi, Građanski demokratski oblik društvenog sistema, Objašnjenje pojma tehnokratija. Determinisanje pojmova boljševizam i kult ličnosti: Determinisanje pojma boljševizam, Determinisanje pojma kult ličnosti, Uslovi pojave kulta vođe, Etiološki koreni vođstva i autoritarnosti , Kult vođe, vođstvo i sledbenici, Javnost i tipovi vođa, Proces izgradnje vođe, Potrebne sposobnosti da bi se bilo vođa. Determinisanje pojma javno mnjenje: Objašnjenje značenja pojmova, Pojam i suština javnog mnjenja, Istorijsko nastajanje javnog mnjenja, Javno mnjenje i demokratija, Totalitarizam ii javno mnjenje, Objašnjenje pojma autoritet i autoritarizam ,Objašnjenje pojma dominacija ,Objašnjenje pojma dogmatizam, Objašnjenje pojma tabu Tiranija nad javnošću, Državno nasilje (strahovlada) nad javnošću. Rasprava o konceptu suverenosti, Zablude i iluzije zapadno-evropske kulture, civilizacije ii nauke Značenje civilizacije u razvoju čovečanstva. Definisanje pojma civilizacija, Civilizacijska

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

41

paradigma dvadesetog veka, Komunizam i njegove reforme, Propast komunističkog civilizacijskog koncepta, Iluzije na osnovu lakoće obećanja. Prednosti, nedostaci i civilizacijske posledice raspada multietničkih evropskih država, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Identifikovanje kulturno-civilizacijskih promena, Definisanje pojmova u vezi očekivanih reformiu preduzetničko društvo Uticaj kulture na ponašanje čoveka: Definisanje pojma kultura, Opšte napomene o kulturi, Shvatanje kulture, Filosofija istorije kao osnova izlaganja istorije kulture Klasifikacija kulture: Klasifikacija kulturnih pojava, Kulturna stvarnos,tČovek i kultura, Kulturni oblici Kulturološko-civilizacijski pogled na svet: Kineski pogled na svet, Budizam i indijski pogled na svet, Zen-budizam i japanska kultura, Jevrejska (hebrejska) kultura, Evropska kultura i hrišćanski pogled na svet: Starogrčka helenska kultura, Kultura starog Rima, Kulturni značaj Vizantije, Pojava hrišćanstva, Hrišćanski pogled na svet. Islam i arapska kultura¸Priroda islama, Karakteristike islama. Američka kultura: Kultura maja, Kultura Azteka, Kultura Inka, Prastanovnici Severne Amerike, Odnos Evrope prema Americi. Afrička kultura:Magije, Mitologija i religija, Totem, Afrička umetnost, Porobljavanje i oslobađanje Aftike Naučni pogled na svet :Naučno, religijsko i umetničko mišljenje, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Definisanje pojma nauka, Definisanje istraživanja i razvoja, Definisanje pojmova naučno-istraživački programi i razvoj, Stare i nove paradigme o nauci i znanju. Kulturno-civilizacijske vrednostne orijentacije: Opšte determinante vrednosnih orijentacija, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije. Podržavanje kulture, Institucije kao organizacijski oblik kulture, Kulturni statusi, Kulturna pravila Uloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija: Humanisti, Slobodni zidari (Masonstvo), Iluminati. Uloga slobodnih zidara na balkanskim prostorima Proizvodi kulture i civilizacije: Materijalni i umetnički proizvodi kulture, Sistem edukacije članova društva Kulturni tipovi i uticaj religije:Kulturni tipovi, Uticaj religije na ponašanje ljudi, Osnovne značajke Istočnog Pravoslavlj:, Suština Pravoslavlja – biti drugačiji i ostati nepromenjen, Pravoslavlje-Rimokatolicizam-Protestantizam, Pravoslavlje i Pravoslavna Crkva, Objašnjenje sedam svetih tajni, Pravoslavlje, Pravoslavna Crkva i okruženje Uticaj potkulture na ponašanje ljudi Uticaj kulturnih procesa na ponašanje ljudi: Procesi oblikovanja kulture,Procesi obogaćivanja kulture, Procesi kulturalizacije i akulturalizacije, Trajnost kulture,Socijalni (humani) kapital ili sklonost srpskog društva ka spontanoj socijalizaciji. Uticaj države i prava na ponašanje ljudi: Postanak države i prava, Funkcije države i prava: Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Američki državni pragmatizam, Nove tendencije u razvoju države: Krah ideje države blagostanja, Osavremenjene države revolucije,Procesi izumiranja države blagostanja.Oblici države i prava, Kriza - zakonomeran proces savremenog društvenog kretanja Uticaj političkih partija na ponašanje ljudi:Politička kultura, Priroda političkih partija, Vrste političkih partija, Čovek i politika, Kriza morala - opasna kriza društva, Novi pluralizam

Manipulisanja ljudskom svesti u procesu upravljanja marketingom

Čovekove neprevaziđene enigme: Čovek po prirodi beži od istine, Čovek po prirodi beži od razuma u zadovoljstva , Izloženost čoveka religioznim propovedima .Kulturne paradigme balkanskog prostora, Preduzetnički motivi i odgovornosti, Aktualiziranje motiva, Preduzetnička socijalna odgovornost, Preduzetnička etička odgovornost. Aspekti simbolike u upravljanju marketingom: Funkcija simbolike u marketing menidžmentu Opšti simbolički aspekti, Kategorijalni sistem simbolike. Mitološki kategorijalni sistem, Opšti aspekti mitoloških sistema, Specifičnosti političkih mitova.Aspekti svojstava, dinamizama i funkcija simbola: Svojstva simbola, Funkcije simbola, Klasifikacija simbola, Boja kao simbol, Ljubav kao simbol, Društveni kodovi kao simboli, Društveni znakovi, Društveni kodovi, Politički simbol, Logika imaginarnog i logika razuma. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom rešenja izlaska iz paradigme manipulacija: Identifikovanje problema Alternativni izbori rešenja problema: Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa-bez rasta i strategije održivog razvoja, Model usporenog trošenja prirodnih resursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja, Model demokratskog društva, savremene i otvorene, tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja, Sidra budućeg srpskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja, Osnovne premise strategije demokratskog društva i tržišne privrede, Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i reformi. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti srpskih zemalja: Negativne istorijske prepreke demokratskom ustrojstvu srpskog društva, Paradigme koje su uzrokovale raspade državnih zajednica Južnih Slovena, Interesi Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda, Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora, Ocena projekta – jedinstvena BiH, Ocena projekta – dostizanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – oponašanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – državna ili privatna privreda,

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

42

Otvorena pitanja, problemi, razlozi i kriterijumi post-komunističkihreformi srpskog društva:Razvoj potrebe za tolerancijom, Razvoj potrebe za dijalogom, Razvoj komunikacijsko-informacijskih potreba

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 100 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

43

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Mundologija Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

44

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.01. Filozofija

Uža naučna oblast 6.01.01. Logika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta Opšta i specijalna metodologija je da osposobi studenta da na ispravan metodološki način napiše pisani rad primjenom ispravnih naučnih principa i metoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. struktuira i metodski razradi odgovarajuće pismene radove kao što su npr. seminarski rad i diplomski rad primjenom naučnih metoda pristupa u izradi rada, prikupljanja i sistematizacije podataka

2. primjeni odgovarajuće naučne metode logičkog zaključivanja (indukcija, dedukcija,...) za potrebe pisanja pismenog rada koji uključuje elemente analize i zaključivanja

Savladane vještine: Ispravno struktuiranje i pisanje rada zasnovanog na primjeni naučnih principa prikupljanja, obrade, analize, sinteze i prezentovanja podataka.

Sadržaj predmeta:

Logička svrha I smisao nauke, naučnih metoda, misaonih tehnika I alata savremenog čoveka Definisanje nauke Zadaci nauke, Nauka o logičkoj argumentaciji vrednostima – aksiologija: Vrednovanje kao obli stvaralačkog mišljenja, Vrednosna orijentacija I argumentacija, Faktori vcrednovanja vrednosti: Unutrašnji faktori vrednovanja vrijednosti: Emocije (osjećanja), Mišljenje (opažanje.) Spoljni faktori vrednovanja vrednosti, Norme I vrednosti, Logičko mišljenje kao vrednost, Istina kao vrednost Vrednosno zaključivanje: Naučni I logički pogledi na svet: Poimanje vrednosti :Definisanje pojmova, Vrste pojmova, Odnosi pojmova, Klasifikacija pojmova, Generalizacija pojmova, Vrednosno suđenje: Pojam i elementi suda, Klasifikacija sudova. Logička determinacija suda – zaključivanje: Definicije sudova, Vrste sudova I neposredno logičko zaključivanje, Odnosi među sudovima I metode izvođenja I zasnivanje sudova: Induktivna metoda – induktivno zaključivanje: Promatranje, eksperiment, brojanje I merenje: promatranje, eksperiment, brojanje, Merenje, Statistističke metode, Induktivne metode, Logički problem indukcije. Deduktivna metoda: Aksiomatski system, Vrste aksiomatskih sistema, Svha I značaj deduktivne metode–deduktivno zaključivanje. Dokazivanje I argumentacija vrednosnih sudova, Postupak opovrgavanja. Kulturno – civilizacijski pogledi na svet prema kriterijumu naučnogpristupa I mišljenja: Religijski, etičko – moralni, naučni I umetnički pogled na svet: Religiski pogled na svet, Umetnički pogled na svet, Naučni pogled na svet. Tradicionalno učenje o osnovnim zakonima mišljenja, Nauka I umetnost kao najviša dostignuća umnog stvaralaštva, Naučno istraživanje I razvoj Logički naučni postupci I naučne metode Naučni postupci (deskripcija), objašnjenje (ekplanacija) I predviđanje (predikcija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

45

Naučno otkriće I dokazi Naučno istraživanje I izlaganja, Problem, hipoteza, verifikacija Formalno – logička analiza ljudskih stavova Analiza ljudskih stavova, Ispitivanja logičkih relacija između stavova Logička analiza pojma zaključak

Definisanje pojma zaključakNeposredni I posredni zaključak, Deduktivni posredni zaključak, Induktivni posredni zaključak, Analogijski posredni zaključak Račun sudova I račun pojmova I greške u zaključku Račun sudova I račun pojmova, Logičke greške u zaključku Društvene potrebe I opšti istorijski razvoj nauke: Naučni proces proizvodnje: istraživanje oblika naučne politike: Naučna politika nauke, politička politika nauke, Vojna politika nauke. Politika u strategiji proučavanja znanja, Naučno – istraživački programi u ekonomiji. Pristup osnivanju I izradi projekata Tehnička kompozicija rada, Problematizovanje otvorenih pitanja, Način izbora tema, Postavljanje radne hipoteze(a), Faze za pripremu I izvođenje istraživanja, pristup studiranju literature, Sticanje sklonosti aktivnoj saradnji u timskom radu. Organizacija, izbor metoda I tehnika, prognoziranje I interpretacija prikupljenih podataka I informacija sa zaključcima I preporukama Proces I plan istraživanja tržišta I marketing – istraživanja, Definisanje ciljeva istraživanja marketinga, Razgraničenje menidžment I marketing istraživanja, Utvrđivanje izvora podataka informacija, varijabla, indikatora I indeksa,Izvori podataka informacija: Sekundarni izvori podataka: Primarni izvori podataka I informacija, Pojedinačni – nestrukturalni primarni izvori podataka I informacija. Izbor varijabla ,Izbor indikatora I indeksa Izbor konceptualnog postupka menidžment I marketing – istraživanja: Izbor metoda kao menidžment I marketing – istraživanja, Metod slučajeva, Opisni metod (deskripcija), Metod objašnjenja (eksplanacije), Metod predviđanja (simulacije), Eksperimentalna metoda. Definisanje metoda za prikupljanje podataka I informacija,Definisanje marketing modela istraživanja, Organizovanje I plan menidžment I marketing – istraživanja: Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni I finansijski plan istraživanja marketingaDefinisanje metoda za prikupljanje I registrovanje podataka I informacija: Prikupljanje podataka I inforamacija komparativnom (istoriskom) metodom , Prikupljanje podataka I informacija metodom posmatranja ili opservacija, Prikupljanje podataka I informacija eksperimentalnim metodama, Prikupaljne podataka I informacija metodom ispitivanja, Prikupljanje podataka I informacija iz statističke banke podataka: Formiranje banke I podataka, Osnivanje banke modela, Analiza prikupljenih podataka I informacija, Sinteza podataka I informacija, sa interpretacijom rezultata istraživanja , Izveštaj sa glavnim nalazima I preporukama. . Tipovi izveštaja I distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentacija rezultata istraživanja I kontrola uspešnosti istraživanja, Provođenje dopunskih istraživanja Primer pisanja rada Pisanje uvoda, problematiziranje metodike, Izlaganje rezultata istraživanja, Izvođenje zaključaka, Usmeno izlaganje.

Drugi deo Kako pristupiti učenju I studiranju Zanimljive građe Naučni rezultati istraživanja ličnosti Autorski rezultati istraživanja ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane. Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromm-ova kulturološko- psihološka teorija ličnosti, Levin- Marfi- Andjel- ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja I uslovljavanja,Jugova teorija ličnosti, Neofrojdijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Teorija ličnosti Berđajeva, Srpska teorija ličnosti: Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorivića. Istraživanje strukture ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti,Temperament I osobine temperamenta, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Istraživanje dinamike ličnosti:Motivi I motivacija, Teorija o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba,

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

46

Istraživanje razvoja ličnosti:Fiziološki faktori razvoja ličnosti,Socijalizacija I činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti.

Istražnivanje kognitivnih psihičkih funkcija ličnosti Istraživanje procesa pamćenja Definisanje problema, Objašnjenje procesa učenja I upamćivanja Fiziologija učenja I pamćenja, Istraživanja procesa učenja potrošača:Bihejviorističke teorije, Teorije kognicije (razumevanja). postupci učenja: Učenje na MM College, Postupak efikasnosti beležaka radi povećanja sterena pamćenja, Razvijanje ličnog sistema briljantnog razmišljanja, Kreiranje mape uma, Vežbanje dečijeg uma u porodici: Pričanje priča uz pomoć mape uma, Grupno učenje u krugu porodice (sa kolegama). Istraživanje procesa oživljavanja upamćenog: Kratkotrajno I dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Kreiranje mape znanja (pamćenje): Grčka mitologija, Multidimenzionalno sredstvo pamćenja, Psihološki procesi transformacije znanja u toku stvaralačkog Učenja, Psihološke karakteristike stvaralačkog učenja, Testiranje imaginativnog učenja. Zaboravljanje I poremećaji pamćenja, Proces izražavanja upamćenog- proizvodi kao kriterijum stvaralačkog ponašanja ličnosti: Brejnstorning reči, Brejnstorning slika, Upravljanje znanjem- mapiranje uma, Učenje briljatnom razmišljanju: Upotreba mape uma kod pisanja radova (beleški), Upotreba mape uma kod pripreme ispita, Upotreba ampe uma kod pripreme projekta. Učenje kreativnom razmišljanju: Ciljevi I koristi kreativnog razmišljanja, Mehanizmi kreativnog razmišljanja, Proces kreativnog razmišljanja radi ostvarivanja novih paradigmi, Menidžment uma: Grupna mapa uma:Faze grupnog mapiranja uma, Primjena I koristi grupnog mapiranja uma, Lična upotreba uma: Ispoljavanje uma: Samoanaliza uz pomoć mapa uma, Samoanaliza prošlosti I planiranje budućnosti. Proces rešavanja problema, Terminiranje mapa uma. Segmenti planiranja života, Terminiranje mapa uma, Upravljanje odlukama: Organizovanje ideja: Organizovanje sopstvenih ideja, Organizovanje tuđih ideja. Menidžment znanja: Testovi znanja:IQ- factor I testovi inteligencije, G- faktor ili sposobnost mišljenja, Sposobnost dugotrajne memorije, Kreativne sposobnosti. Kreiranje ponude znanja, Podučavanje drugih, Prezentacija (Komunikacija) znanja, Profeionalna (menidžerska) upotreba mape uma, Istraživanje percepcija Čula opažanja I izloženost potrošača uticajmima:Čula opažanja I izlaganja potrošača spoljnim uticajima: Selektivno izlaganje potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja I razvijanje pažnje potrošača. Opažanje prostora I pojava I razumjevanja sadržaja poruke: Opažanje prostora I poruka, Principi razumevanja poruke, Razumevanje celine- pretpostavka razumevanja: Objašnjenje pojma geštalt, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Razumevanje celine- stimulansi koji pojačavaju pamćenje Geštalt- fenomen, Geštalt- iluzija, Geštalt- kvalitetaq. Analiza kognitivnog procesa opađanja I osećanja Istraživanje mišljenja: Procesi logičkog mišljenja, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao I operacije mišljenja, Spontano mišljenje- asocijacije, Simbolički misliti I govoriti. Istraživanje inteligencije kao važne kongnitivne psihičke funkcije Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Količnik inteligencije I sposobnost rješavanja zadataka.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 86 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

47

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Filosofija života Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

48

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

49

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.400. Katedra za teorijske, metodološke i istorijsko-pravne nauke

Predmet/modul 5.02.14.001. Filosofija i teorija prava

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.14. Teorijsko-pravne nauke

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Obrazovni cilj predmeta sastoji se u sticanju znanja iz opšte teorije države i prava u studijama pravnih nauka.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenih znanja student će moći da: - kvalitetno i efikasnije savlađivati buduće nastvavne sadržaje u oblasti pravnih nauka. - posebno će se osposobiti da ključne pravne pojmove, termine koje je stekao u okviru izučavanja predmeta upotrebi u sveukupnoj pravnoj komunikaciji i radu u okviru daljih studija i budućeg poziva.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

POJAM PRAVA 1. Definisanje prava

Oblik definicije, Ljudski i prirodni zakoni, Pravila o ljudskom ponašanju, Pravo i moral, Prinudni karakter pravnih normi

2. Pozitivističke definicije prava Hobsovo poimanje prava, Imperativna teorija prava, Pravni realizam, Čista teorija prava, Hartova zamisao sistemskog kvaliteta prava, Pozitivno pravo, Pravni pozitivizam

3. Prirodnopravne definicije prava Razlikovanje prirode i konvencije Pojam prirode Rimsko prirodno pravo Prirodnopravni realizam Uloga i domašaj ideje prirodnog prava Gustav Radbruh: pravo kao volja za pravdom Fulerova unutrašnja moralnost prava Finisova zamisao prirodnog prava

4. Ideja prava između sile i pravde Pojam pravde

POJAM DRŽAVE 1. Definicija države

Država kao nadmoćna sila, zakonita vlast i legitimna zajednica u delu Tita Livija, Tri lica države: sila, vlast i autoritet, Avgustinova realistička teorija države, Makijavelijevo poimanje države, Država kao pravna sveza i vladavina zakona, Država kao personifikacija jedinstva pravnog poretka, Država kao legitimna vlast, Pravda kao temelj i svrha države

2. Uloga prava u uređivanju, ograničavanju i moralizovanju države Državni razlog, Suverenost, Stanje državne nužde, Pravno ograničenje

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

50

svemoći državne vlasti, Vladavina prava, Država kao prisna moralna zajednica, Nacionalna država, Paradoks nacionalne države

OBLICI DRŽAVE 1. Oblici političkog poretka

Pitanje najboljeg poretka, Poreklo i određujuća svojstva demokratije, Politička i formalna demokratija, Neposredna i predstavnička demokratija, Stvarne mogućnosti vladavine naroda, Jednakost i sloboda u demokratiji, Vrednosti i slabosti demokratije, Tiranija, Totalitarizam Autoritarni režim

2. Oblici vladavine Monarhija i republika

3. Oblici vlasti Ideja podele vlasti, Praktična primena ideje podele vlasti u Americi, Predsednički sistem, Parlamentarni sistem, Skupštinski sistem jedinstva vlasti

4. Oblici državnog uređenja Prosta i složena država Federacija i konfederacija Institucionalni vid federalizma Kompromisni i pragmatski karakter federalizma Secesija u federaciji

PRAVNI POREDAK Sastav pravnog poretka, Pravna norma, Vrste pravnih normi, Elementi pravne norme, Povezivanje pravnih normi u pravni poredak, Pravni akt, Elementi pravnog akta, Oblik i sadržina pravnog akta, Vrste pravnih akata, Opšti pravni akt (izvori prava), Pojedinačni pravni akt, Pravni odnos, Elementi pravnog odnosa, Nastanak, menjanje i prestanak pravnih odnosa, Pravne činjenice, Subjekt prava, Vrste subjekta prava, Zastupnik, Ljudske radnje u odnosu na pravo, Zakonitost, Pravna snaga, Pravno sredstvo, Sankcije zbog nezakonitosti, Pravosnažnost i izvršnost

OSTVARIVANjE PRAVA Primena prava, Proces primene pravne norme, Dokazi, pretpostavke, Važenje pravnih normi u prostoru i vremenu, Pozitivnost prava, Tumačenje prava, Predmet tumačenja prava, Vrste tumačenja prava, Postupak tumačenja, Sredstva tumačenja (jezik, logika, sistem prava, istorija norme, cilj norme), Jezičko značenje pravne norme, Pravo značenje pravne norme, Različita shvatanja pravog značenja (vezano i slobodno tumače-nje, subjektivno i objektivno tumačenje, statičko i evolucionističko tumačenje), Analogaja i arguentum a contrario, Usko tumačenje izuzetaka, Upoređivanje jezičkog i pravog značenja pravne norme. Sistem prava, Elementi pravnog sistema, Pravne oblasti, Pravne grane, Glavni pravni sistemi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 96 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje

srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

51

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izradu seminarskog rada; 12 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 25 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Đorđević Srđan Uvod u pravo Kragujevac Pravni fakultet 2005 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Savić Snežana Opšte pravna teorija Banja Luka Pravni fakultet 2005 udžbenik

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

52

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

53

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.400. Katedra za teorijske, metodološke i istorijsko-pravne nauke

Predmet/modul 5.02.11.001. Komparativna istorija države i prava

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.11. Istorija države i prava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

U okviru predmeta student će steći osnovna znanja iz oblasti pravno istorijskih nauka, u vezi sa nastankom i prvim pravnim konstitucijama u pojedinim političko pravnim sistemima, državama.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu realizacije nastavne materije student je u mogućnosti da: - kvalitetno uočava, prepoznaje, definiše ključne istorijsko pravne činjenice koje su relevantne za razumjevanje konstitucije, razvoja i današnjeg stanja u oblasti pravnih nauka. - posebno će student imati mogućnost komaparativnog sagledavanja, analiziranja i zaključivanja u oblasti pravno istorijskih činjenica u oblasti prava.

Savladane vještine: Student je ovladao teorijskim vještinama prepoznavanja, definisanja, kompariranja bitnih pravno istorijskih instituta

Sadržaj predmeta:

PREDGOVOR UVOD Predmet komparativne istorije države i prava Razvoj istorijskog mišljenja o pravu Periodizacija komparativne istorije države i prava Istorijski izvori I - PRVOBITNA ZAJEDNICA Periodizacija prvobitne zajednice Brak, porodica i srodstvo Od lične do privatne svojine Društvena organizacija i začeci državne vlasti Primitivno pravo - norme i sankcije Religija u prvobitnoj zajednici II - STARI VEK Postanak civilizacija i tipovi starovekovnih država Sumer i Akad Zbornici klinopisnog prava Vavilonsko carstvo, Asirija i Persija Hamurabijev zakonik Opšte karakteristike Imovinsko pravo Porodično i nasledno pravo

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

54

Krivično pravo Sudski postupak Egipat Egipatsko pravo Stara Grčka i Stari Rim Sparta Spartansko pravo Atina Atinsko pravo Karta rimskog carstva III –- SREDNJI VEK Postanak feudalizma i tipovi srednjevekovnih država Vizantijsko carstvo Rimsko- Vizantijsko pravo Srbija i Bosna u doba feudalizma Dušanovo zakonodavstvo između srpskog i vizantijskog prava Arabljanski kalifat (Islamsko carstvo) Šerijatsko pravo Osmanlijsko carstvo Osmanlijsko zakonodavstvo Kijevska kneževina i Rusko carstvo Rusko pravo – Od drevnoruskog “slovenskog” prava do carskog “evropskog” prava Zapadno carstvo – Od države – baštine do prosvećenog apsolutizma Srednjevekovno nemačko pravo – Od germanskog prava do pandektnog prava Srednjevekovna Engleska – Od varvarsko-feudalne do nacionalno-apsolutne monarhije Pravni sistem Engleske – Common Law Srednjevekovna Francuska – Od staleške monarhije do prosvećenog apsolutizma Srednjevekovno francusko pravo Katolička crkva i papska teokratija Kanonsko pravo i crkvena prava Venecija 726-1797. Geografska otkrića Dubrovnik IV - –NOVI VEK Postanak modernih država i rane građanske revolucije – 1517-1688. Američka revolucija i državnopravni razvitak SAD – 1776-2000. Prosvetiteljska misao o državi i pravu – Tvorci, naslednici i protivnici Francuska revolucija i postrevolucionarna Francuska – 1789-2000. Francusko revolucionarno i postrevolucionarno pravo švajcarska – Od prakantona do moderne savezne države Habzburška monarhija (Austrija i Austro-Ugarska) – 1711-1918. Austrijsko i ugarsko pravo Od Velike Pruske i Nemačkog carstva, preko Vajmarske republike i Hitlera, do Savezne republike Nemačke Nemačko pravo u XIX i XX veku Postanak i razvoj nacionalnih država na Balkanu Modernizacija pravnih sistema na Balkanu Velika Britanija – matica parlamentarizma 1688-2000. Sovjetski državnopravni sistem – 1917-1991. Modernizacija Dalekog istoka Koreni kineskog neuspeha i japanskog reformatorskog čuda

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

55

Kina između revolucije i modernizacije – 1900-2000. Karta savremenog sveta V. Veliki pravni sistemi sveta procesima modernizacije i globalizacije

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 76 10 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izradu seminarskog rada; 10 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 25 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

56

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Pantić Dragan Komparativna istorija države i prava Banja Luka Panevropski

univerzitet 2007. udžbenik

b/ Dopunska literatura

Đ.Samardžić Opšta istorija države i prave Sarajevo 1986 udžbenik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

57

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.a Strani jezik

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Anglistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu osnovna znanja iz stranog jezika, savladaju osnove gramatike i korespodenciju uz korištenje tekstova prema literaturi.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći osnovna znanja u sledećim oblastima:

1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija 5. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK: Grammer 1: Verb 'to be' the present (affirmative, interrogative, negative), possessive adjectives, possessive 's, plural of nouns, articles (introduction) Vocabulary Letters of alphabet, numbers 1-20, countries, everyday objects, family members Reading Introducing yourself, a letter from America Listening Introducing yourself, telephone numbers Speaking/Conversation Learning how to present yourself, basic things, talking about your family, making a phone call Everyday English Social expressions (greeting, saying goodbye) Writing Writing about yourself. Grammer 2:

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

58

Present Simple (affirmative, interrogative, negative), short answers Vocabulary, Verbs help, make, serve, jobs, Reading, 'The man with 13 jobs', Listening, Listening about an ordinary working day, Speaking/Conversation, Talking about jobs and daily routines, ordering food, Everyday English, In a cafe, what time it is, Writing Writing about your family Grammar 3 Present Simple, revision,Vocabulary, Leisure activities, Reading'Take it easy' a woman describes her job, favourite season, Listening Three people talking about their favourite seasons.Speaking/Conversation, Talking about sports and leisure activities (questionnaire), Everyday English, Social expressions (Pardon, Sorry, Excuse me), Writing Writing about your partner Grammar 4 There is/ there are, demonstrative adjectives, some/any, prepositions of place, Vocabulary, Flat/house, rooms, household goods, parts of a plane, Reading 'At home on a plane', Listening Homes around the world, giving directions, Speaking/Conversation Talking about your home, giving directions, Everyday English Directions Writing Writing about your homeGrammar 5 Can/can't, was'/were, could, Vocabulary, Countries and languages, words that sound the same, Reading, 'Super Kids' children geniuses, Listening, Talking about past activitie, Speaking/Conversation, Questionnaire - What can you do?Everyday English, Making a phone call - Directory Enquiries, Writing, What you could do when you were a child Grammar 6 Past Simple - regular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Spelling and silent letters, Reading'. George Washington and Margaret Thatcher' biographies, Listening, Life in the past, famous people, Speaking/Conversation, What did you do at the end of the 20th century?, Everyday English, Special occasions: festivals, Writing, Writing a paragraph describing a holiday Grammar 7 Past Simple - irregular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Phonetic symbols, relationships, linking words (because, when...), Reading, Three inventors, Listening, How did you two meet?, Speaking/Conversation, Incredible information, Everyday English, Date, Writing, Describing an old friend Grammar Past Simple (review), countable/uncountable nouns, much/many, a/some, Vocabulary, Food and drink, shops, and shopping, Reading, Food around the world, Meals in your country, Listening, My favourite food, Speaking/Conversation, Talking about food, Everyday English, Polite requests, Writing, Formal letters Grammar 9 Comparatives and superlatives, Vocabulary, City and country adjectives and nouns, Reading, Three musical cities, Listening, Three musical cities, Speaking/Conversation, Tve got more than you!', Everyday English, Directions 2, Writing, Writing about your city Grammar 10 Present Continuous, going to future, possessive pronouns, Vocabulary, Clothes, describing people, tongue twisters, Reading, Dangerous sports,

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

59

Listening, 'What a wonderful world' song, Speaking/Conversation, Talking to people who do dangerous sports, Everyday English, In a clothes shop, Writing, Describing people Grammer 11, Question forms, adverbs and adjectives, Vocabulary Describing feelings, Reading, A story in a story, Listening, A story in a story, Speaking/Conversation, Noises in the night, Everyday English Catching a train, Writing Writing a story Grammer 12 Present Perfect (introduction), revision, Vocabulary Revision, Reading Revision, Listening' Leaving on a jet plane' song, Speaking/Conversation, Revision Everyday English Revision, Writing, Revision/ Test NJEMAČKI JEZIK:

Deutsch als Fremdsprache: Programm

1. Lektion: Sich begrüßen und vorstellen - Herkunftsland - Berufe - Zahlen von 1-100 - Telefonnummern - Wörter aus anderen Sprachen Grammatik: Position des Verbs: Aussage; W-Frage und Ja/Nein-Frage Artikel: die, der, das Phonetik: Wortakzent, Satzakzent und Satzmodele Die Vokale: a, e, i, o, u

2. Lektion: Adresse - Buchstabieren - Angaben zur Person - Einladung - Bestellen im Lokal Grammatik: W-Fragen Konjugation Präsens Nominativ: bestimmter, unbestimmter und negativer Artikel Akkusativ: unbestimmter und negativer Artikel Phonetik: Lange und kurze Vokale

3. Lektion: Währungen - Zahlen über 100 - Möbel - Wie findest du...? - Statistische Angaben - Im Kaufhaus - Kleinanzeigen ____________________ Grammatik: Adjektive Akkusativ-Ergänzung Artikel als Pronomen Phonetik: Die Umlaute: ä und ö

4. Lektion: Lebensmittel - Sonderangebote - Preise - Maßeinheiten - Einkaufen im Feinkostladen - Ratschläge und Bitten Grammatik: Dativ-Ergänzung: Personalpronomen und Ortsangaben

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

60

RUSKI JEZIK

• elementarni pojmovi u ruskom jeziku - ruska azbuka - izgovor - akcenat

• "Na času" – razgovor, čitanje i pisanje na ruskom jeziku uz upotrebu imenica ženskog roda, glagola i ličnih zamjenica

• "Moj dan" – razgovor uz vježbe izgovora tvrdih i mekih suglasnika, pravilna upotreba glagola u prezentu u rečenicama, vid glagola

• "Naša soba" – imenice ženskog roda u množini - govorne vježbe

• "U učionici" – pridjevi i zamjenica "kakav" (rod i broj), pokazna zamjenica "taj" (rod i broj)

• "Naša biblioteka" – prisvojne zamjenice, zamjenice "čiji", "moj", "tvoj", "naš", "vaš" (rod i broj), zamjenice "njegov", "njen" i "njihov", razgovor uz upotrebu prisvojnih zamjenica

• "Nedjelja" i "Pismo" – glagoli u prošlom vremenu, prošlo vrijeme glagola "ići" i "nositi"

• "Subota" – glagoli u budućem vremenu (svršeni i nesvršeni vid glagola)

• "Razgovor telefonom" – pomoćni glagoli i glagoli kretanja

• "Fotografije" – padeži, promjena imenica muškog i ženskog roda kroz padeže, razgovor o profesiji

• "Naš radni dan" – povratni glagoli, razgovor o sebi • "Pismo kući" – promjena ličnih zamjenica kroz padeže,

imperativ glagola (zapovjedni način) i upotreba izraza "ja imam" i "ja nemam"

• "Mi idemo u goste" – promjena imenica srednjeg roda kroz padeže, brojevi, redni brojevi

• "Zima" – promjena imenica u množini sa akcentom na genitiv množine, vježbe diktata

• "Nova godina" – razgovor sa posebnim akcentom na izraze "ja i ti", "ja i on", "ja i ona","ja i vi", "ja i oni", "ti i on", "ti i ona"

• "U selu" – prijedlozi sa posebnim akcentom na upotrebu prijedloga sa imenicama koji označavaju mjesto

• "U robnoj kući" – redni brojevi, promjena kroz padeže • "U restoranu" – upotreba imenica sa brojevima, govorne

vježbe "Koliko je sati?"

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

61

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Engleski

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

6.03.a Strani jezik - prvi Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars Elementary English BiH OXFORD universty press Knjiga

Matija Dautović Ruski jezik za svakoga Zagreb Školska knjiga, Zagreb 1970 Knjiga

Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/1 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Valentina Dević-Romanov Priručnik za razgovor Beograd Zavod za udžbenike nastavna sredstva, 1996 Knjiga

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

62

Beograd

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

63

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.480. Katedra za psihološko-pedagoške nauke

Predmet/modul 5.07.05.001. Socijalna psihologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.07. Psihologija

Uža naučna oblast 5.07.05. Socijalna psihologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da analizirajući ponašanje građana kao društvene grupe ostvari što potpuniji uvid u sve aspekte okruženja i otvorenih pitanja u vezi sa upravljanjem tržišnim poslovanjem preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni sociološke modele i metode kod istraživanja ponašanja socioloških grupa relevantnih za upravljanje tržišnim poslovanjem preduzeća..

Savladane vještine: Kreiranje upitnika za potrebe analize preferencija, želja i motiva građana kao društvene grupe.

Sadržaj predmeta:

POSLOVNA KULTURA Značenje izrarza poslovna kultura, Nastanak kulture CIVILIZACIJSKI KONTEKSTI POSLOVNE KULTURE Civilizacija na kraju XX vijeka, Globalizacija i poslovna kultura DVIJE CIVILIZACIJSKE POSLOVNE KULTURE Tejlorov sistem, Japanska perspektiva NENASILNA POSLOVNA KOMUNIKACIJA Struktura pslovne komunikacije, nenasilna poslovna komunikacija, Opažanje bez atribucije, Preuzimanje odgovornosti za svoja obećanja, kako da izrazimo sovje potrebe, Izražavanje zahtjeva RJEŠAVANJE KONFLIKTA I POSLOVNA KULTURA Unutrašjni konflikt, Interpersonalni konflikt, Konflikt na relaciji menadžer-radnik, Konflikt sa saradnicima RJEŠAVANJE KONFLIKTA U MALIM GRUPAMA Kulturološke razlike, Definicija konflikta u malim grupama, Prednost konflikta, Negativni efekti konflikta, Tipovi konflikta u grupi, Stilovi rješavanja konflikta u malim grupama, Neslaganje na prihvatljiv način, Vođenje pregovora, Deset procedura ako pregovori ne uspiju KULTURA USPOSTAVLJANJA POSLOVNIH KONTAKATA Pozdravljanje i upoznavanje, Tumačenje neverbalnih gestova, Pismeni kontakt, Čarobna moć kulturno složenog pslovnog pisma, zapisnik ili pisani protokol, Konferencija za štampu i saopštenje, tačnost i poslovna kultura, Način odjevanja poslovnih ljudi, Gostoprimstvo, Poslovnje u stranim zemljama POSLOVNA DIPLOMATIJA Razne forme diplomatije, diplomatski pregovori RUKOVOĐENJE PUTEM POHVALE

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

64

Liderska poslovna kultura, Tipovi rukovođenje i poslovna kultura, Šta znači biti lider, pohvala kao stil rukovođenje, razlozi za pohvalu, Istraživanje pohvale CILJEVI LJUDI I POSLOVNA KULTURA Vrste ciljeva, Svojstva ličnosti u odnosu na ciljane orjentacije

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

65

Prof. dr Nenad Suzić Poslovna Kultura Banja Luka XBS Banja Luka 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Milan Galogaža Socijalna psihologija Banja LukaPanevropski univerzitet „APEIRON“

Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

66

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.490. Katedra za komunikološke nauke

Predmet/modul 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.01. Komunikologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje elementarnih znanja o osnovnim pojmovima komunikologije kao samostalnog, multidisciplinarnog predmeta (praktičnog i teorijskog usmerenja), cilj je da studenti razumiju principe komunikacije te da steknu vještinu komuniciranja koja omogućava i podržava poslovne odnose i predstavlja suštinski preduslov za rukovođenje ljudima i poslovno pregovaranje. Studenti treba da se upoznaju sa svim aspektima verbalne i neverbalne komunikacije, sa metodama, kao i principima i postupcima procesa komunikacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna neverbalne oblike komunikacije, da ovlada elementima efikasne i efektivne komunikacije, te da spozna nivoe komunikacije (o odnosu menadžmenta i timskog rada, o tipovima vrsta vođa, članova tima itd.).

Savladane vještine: Prepoznavanje neverbalnih oblika komunikacije

Sadržaj predmeta:

UVOD U KOMUNIKOLOGIJU ŠTA JE KOMUNIKACIJA? PROCES KOMUNIKACIJE, KARAKTERISTIKE KOMUNIKACIJE, FUNKCIJE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKOLOŠKI POJMOVI, SREDSTVA I KANALI KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJSKI KODOVI, IZ ISTORIJE PROUČAVANJA KOMUNIKACIJE VRSTE KOMUNIKACIJE, VERBALNA KOMUNIKACIJA, NEVERBALNA KOMUNIKACIJA, PERFORMANSNA KOMUNIKACIJA MODELI KOMUNIKACIJE, SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE, SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE, MITOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE POSLOVNA KOMUNIKACIJA, TIPOLOGIJA POSLOVNE KOMUNIKACIJE, OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE, VRSTE POSLOVNE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJA U ORGANIZACIJI Poslovna prepiska i pisma, Pisanje poslovnih pisama

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

67

5 40 18 12 72 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

68

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Branimir Čović Prof dr larisa Čović Komunikologija Banja Luka APEIRON 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

69

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je upoznavanje studenata sa karakteristikama samostalnog preduzetničkog biznisa, osnovnim principima njegovog osmišljavanja, pokretanja i uspješne implementacije. Jedan od ciljeva je i uticaj na tok procesa razvijanja poslovnih ideja, kao i usvajanje znanja iz metodologije izrade i sadržaja biznis plana preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom Preduzetnička ekonomija student će biti osposobljen da razumije karakteristike preduzetničke ekonomije, ostvari savremeni pristup u organizaciji poslovnog poduhvata, primjeni znanja iz domena upravljanja preduzetništvom, prepozna i razumije način na koji porezi utiču na preduzetničku ekonomiju, prepozna relevantne rizike u implementaciji poslovnog poduhvata i definiše mjere osiguranja od rizika, te da izradi poslovni plan. :

Savladane vještine: Izrada biznis plana

Sadržaj predmeta:

I MENADŽMENT I BUDUĆNOST, Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanje preduzeća, Karakteristike savremenog menadžmenta, Kvalitet kroz upravljanje ljudskim resursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Proces promjena organizacione strukture OSNOVNE KARAKTERISTIKE SOCIJALISTIČKOG I PREDUZETNIČKOG DRUŠTVA SAVREMENI PRISTUP ORGANIZACIJI PREDUZETNIČKE EKONOMIJE, Osnovna načela organizovanja preduzetničke ekonomije, Pristup organizaciji kao sistemu, Pojam sistema, Kolo povratne sprege, Organizacioni sistemi, Ciljevi sistema, Vrste sistema, Entropija organizacionih sistema, Organizacioni sistem posmatran kao “crna kutija”, Preduzeće kao upravljiv sistem, Formalna organizaciona struktura Neformalna organizacija, Interesne grupe, Prijateljske grupe, Karakteristike grupa, Oblici komunikacije neformalne organizacije, Proces organizovanja, Teorija z, «Exellence» u menadžmentu, između klasične i inovativne organizacije, Osnovni principi savremenog menadžmenta, Pitanja za raspravu PREDUZETNIŠTVO, Pojam i definisanje preduzetništva, Menadžment u preduzetništvu, Pojam menadžmenta, Definicije menadžmenta, Odnos preduzetništva i menadžmenta, Karakteristike preduzetništva, Inovacije i tržište, Tipovi inovacija, Preduzetništvo u SAD, Preduzetništvo u EVROPI, Razlike između tradicionalnog i preduzetničkog menadžmenta, Osobine preduzetnika, Uspješni poslovni ljudi – rekli su o sebi i biznisu, Tipovi preduzetnika, Preduzetništvo kao obilježje tržišne privrede, Preduzetništvo i vrste biznisa u budućnosti, Menadžment i menadžeri, Vrste menadžera, menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri prvog nivoa, Generalni i funkcionalni menadžeri, Karakteristike menadžera, Zadaci menadžera, Liderstvo, Definicija liderstva, Pojam liderstva, Uloga moći u liderstvu, Liderstvo i menadžment, Liderstvo u poslovnim organizacijama, Timski rad: način da se postigne uspjeh, Značaj liderstva, Testovi, Test ličnosti - jeste li tip preduzetnika, Posjedujete li pravu poslovnu ideju

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

70

V PREDUZETNIČKI MENADŽMENT KAO PROCES, Planiranje, Proces i sadržaj planiranja, Vrste planova, Swot analize u funkciji donošenja strateških preduzetničkih odluka, Planiranje ciljeva organizacije, Određivanje ciljeva organizacije kao razlog njenog postojanja, Vizija i misija, Vizija, Misija, Pitanja za raspravu, Organizovanje, Proces organizovanja, Vrste organizacionih struktura, Prosta organizaciona struktura, Funkcionalna organizacija, Diviziona organizaciona struktura, Projektna organizacija, Matrična organizacija, Inovativna organizacija, Savremene organizacione strukture, Horizontalna korporacija, Reinžinjering, Dinamička organizaciona mreža, Razlike između klasične i inovativne organizacije, Karakterisitke organizacijske promjene kao globalna pojava, Uzroci otpora promjenama, Modeli organizovanja i razvoja preduzetništva, Inkubatori kao model razvoja malog biznisa, Vrste preduzetničkih inkubatora, Usluge inkubatora, Specifičnosti prakse u razvoju inkubatora, Klasteri kao novi model razvoja malih i srednjih preduzeća, Trendovi razvoja klastera, Uloga i važnost klastera kao model razvoja malih preduzetnika, Lizing, Zašto je značajan lizing?, Vrste lizinga, Prednosti nabavke opreme na lizing, Franšizing, Ugovor o franšizi, Kako franšizer podučava franšizante, Oblici franšizinga, Prednosti i nedostaci franšizinga, Korporacija, Karakteristike korporacije kao oblika organizovnja, Džoint venčer (Joint Venture) kompanije, Partnerstvo ili ortakluk, Prednosti i nedostaci partnerstva, Komanditno društvo, Inokosno preduzeće, Pitanja za raspravu, Vođenje i motivisanje, Uvodne napomene, Pojedinci – osnovna jedinica analize, Svojstva ljudskih bića, Tipovi ličnosti, Introvertna i ekstrovertna ličnost, Integraciona i dezintegraciona ličnost, Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost, Autentične i neautentične ličnosti, Način odbrane ličnosti na frustracije, Motivacija, Pristupi motivaciji, Teorija hijerarhije poteba, Novac i motivacija, Dizajniranje poslova kao osnova motivacije, Motivacija: «šargarepa i štap», Stilovi vođenja u nekim razvijenim zemljama, Neke karakteristike stila vođenja u Evropi, Osnovne karakteristike američkog stila vođenja, Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja, Potreba za inovacijama u vođenju, Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje, Pitanja za raspravu, Kontrolisanje,Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta, Upravljanje sistemom kvaliteta, Evolucija kvaliteta, IT kontrola, QC kontrola kvaliteta, QA kontrola kvaliteta, QM sistem kontrole kvaliteta, TQM – sistem totalnog upravljanja kvaliteta, Proces kontrolisanja, Povezanost planiranja i kontrolisanja, Pravila kontrolisanja, Standardi kvaliteta serije ISO 9000, Finansijski pokazatelji kao mjerilo efikasnosti preduzeća, Analiza likvidnosti, Analiza upravljanja zalihama, Analiza dugoročne finansijske pozicije preduzeća, Analiza profitabilnosti, Ostali finansijski pokazatelji uspješnosti poslovanja, Analiza rentabilnosti, Kriterijumi za mjerenje likvidnosti KARAKTERISTIKE MALOG PREDUZEĆA – MALOG BIZNISA, Mogući kriteriji definisanja malog preduzeća, Kvantitativni faktori definisanja malog biznisa, Kvalitativni kriteriji definisanja malog biznisa, Snage i slabosti malih preduzeća, Snage malih preduzeća, Slabosti malih preduzeća, Mala i velika preduzeća – prednosti i razlike ULOGA POREZA U RAZVOJU PREDUZETNIŠTVAVrste poreza, Porez na dodatu vrijednost –PDV, Razlike između PDV-a i poreza na promet, Osnovne karakteristike PDV – a, Šta je to porez na dodatnu vrijednost – PDV?, Koje su prednosti i mane PDV-a?, Prednost PDV-a, Negativne strane PDV-a, Šta traži eu (VI evropska direktiva)?, Kako to rade druge zemlje, Osnove bih modela PDV-a, Makroekonomske implikacije PDV-a, Uticaj pdv-a na poslovanje preduzeća i internu ekonomiju, Uticaj na zalihe sirovina i repromaterijala i zalihe gotovih proizvoda, Uticaj na vođenje knjiga, Uticaj na tržišni položaj, Sadržaj zakona o PDV-u, Šta je predmet oporezivanja, Ko su poreski obveznici, Kada nastaje poreska obaveza, Šta ulazi u poresku osnovicu, Poreske stope, Ulazni i izlazni PDV i pravo na povrat, Registracija poreskih obveznika, Način i tehnika obračunavanja PDV-a, RIZIK I OSIGURANJE U PREDUZETNIŠTVU, Oblici rizika, Programirano upravljanje rizikom, Izbor metode upravljanja rizikom, Osiguranje i vrste rizika, Pitanja za raspravu POSLOVNI PLAN – BIZNIS PLAN,Uloga i značaj poslovnog plana, Namjena biznis plana, Prezentacija biznis plana, Nekoliko napomena za pisanje biznis plana, Anatomija biznis plana, Naslovna stranica, Rezime plana, Opis preduzetničke ideje, Tržišni pokazatelji, Izvedbeni plan, Marketinški plan, Cijene,. Distribucija, Promocija, Menadžment, Procjena rizika, Finansijski pokazatelji,Bilans stanja, Bilans uspjeha, Prelomna tačka rentabilnosti, Ocjena uspješnosti, Primjerak biznis plana «punionica pitke vode»

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 18 82 8 180

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

71

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

72

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Željko Baroš Preduzetništvo i preduzetnički menadžment Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

73

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.450. Katedra za administraciju, pravnu informatiku i dokumentaristiku

Predmet/modul 5.03.01.011. Administrativno i kancelarijsko poslovanje

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.01. Javna uprava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kancelarijsko poslovanje podrazumijeva, u prvom redu, rad koji se obavlja u organima i organizacijama sa ciljem da se registruje i prati tok radnog procesa te obezbjeđuje obavljanje osnovnih funkcija organa, odnosno, organizacija. Kancelarijsko poslovanje nije samo sebi cilj, ono služi da se osnovni poslovi pravilno razumiju, planiraju, na vrijeme otpočnu i završe. Ono osigurava uslove za rad organa i organizacija, priprema i koordinira njihovim radom na izvršavanju njihovih osnovnih funkcija. Osnovni zadatak kancelarijskog poslovanja je zaštita vjerodostojnosti akta dok se on nalazi kod stvaraoca.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će spoznati osnove tehničkog rada u organima i organizacijama koji sadrže poslove planiranja, organizovanja, analiziranja, komunikacije, kao i druge mnogobrojne poslove postupanja sa aktima od njihovog nastanka ili prijema pa do otpremanja, odnosno, arhiviranja (formatiranje i kucanje akata, potpisivanje, umnožavanje, ovjeravanje, birotehnička sredstva za rad i dr.) Studeti će se upoznati sa onovama tehničkog rada koji se odnosi na: primanje, otvaranje, pregledanje i raspoređivanje akata, združivanje akata, dostavljanje akata u rad, rad sa aktima, razvođenje akata, rokovnikom predmeta, otpremanje akata, arhiviranje akata i njihovo čuvanje, vođenje djelovodnika zasnovano na klasifikaciji i upisu akata.

Savladane vještine: Osnovni principi administrativnog i kancelarijskog poslovanja, formatiranje i kucanje akata, primanje, otvaranje, pregledanje i raspoređivanje akata, združivanje akata, dostavljanje akata u rad, rad sa aktima, razvođenje akata, otpremanje akata, arhiviranje akata i njihovo čuvanje, vođenje djelovodnika zasnovano na klasifikaciji i upisu akata.

Sadržaj predmeta:

OSNOVNI POJMOVI U SISTEMU KANCELARIJSKOG POSLOVANjA, OSNOVNA NAČELA KANCELARIJSKOG POSLOVANjA, OSNOVNA NAČELA KANCELARIJSKOG POSLOVANjA, PROPISI O KANCELARIJSKOM POSLOVALjU, ORGANIZACIJA PRIJEMA I RASPOREĐIVANjA POŠTE, DOSTAVLjANjE AKATA U RAD, POSTUPAK U RJEŠAVANjU PREDMETA I AKATA, RAZVOĐENjE PREDMETA ODNOSNO AKATA, ROKOVNIK PREDMETA, OTPREMANjE POŠTE, ARHIVIRANjE I ČUVANjE PREDMETA I AKAT, ARHIVSKO POSLOVANjE, TAKSENO POSLOVANjE, OVJERAVANjE POTPISA, RUKOPISA I PREPISA, PEČATI, ŽIGOVI I ŠTAMBILjI, ELEKTRONSKO KANCELARIJSKO POSLOVANjE, KANCELARIJSKO POSLOVANjE U ORGANIMA IORGANIZACIJAMA, BOSNE I HERCEGOVINE, POVREMENI KANCELARIJSKI POSLOVI, ORGANIZACIJA PRIJEMA

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

74

STRANAKA, RADNE PROSTORIJE RADNO VRIJEME SEKRETARSKI POSLOVI, ODGOVORNOST U KANCELARIJSKOM POSLOVANjU, KLASIFIKACIJA PREDMETA I AKATA, ZAVOĐENjE PREDMETA I AKATA, ADMINISTRATIVNOTEHNIČKA OBRADA, INTERNA DOSTAVA PREDMETA I AKATA, VRAĆANjE PREDMETA PISARNICI, RAZVOĐENjE PREDMETA I AKATA, ROKOVNIK PREDMETA, OTPREMANjE POŠTE, ČUVANjE I UPRAVLjANjE DOKUMENTACIJOM, ARHIVIRANjE DOKUMENTACIJE, PREDAJA I PREUZIMANjE DOKUMENTACIJE, PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE JEDINSTVENI KLASIFIKACIONI ZNAKOVI IZVOD IZ ZAKONA O OPŠTEM UPRAVNOM POSTUPKU ZAKON O ARHIVSKOJ DELATNOSTI IREGISTRATURSKI MATERIJAL I ARHIVSKA GRAĐA, ARHIV REPUBLIKE SRPSKE, KAZNENE ODREDBE, PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE PRAVILNIKO USLOVIMA ZA OSNIVANjE I POČETAK RADA ARHIVA PRAVILNIKO NAČINU PRIMOPREDAJE ARHIVSKE GRAĐE IZMEĐU IMALACA ARHIVSKE GRAĐE I ARHIVA REPUBLIKE SRPSKE PRAVILNIK O ODABIRANjU ARHIVSKE GRAĐE IZ REGISTRATURSKOG MATERIJA PRAVILNIK O EVIDENCIJAMA KOJE VODI ARHIV REPUBLIKE SRPSKE ZAKONO ADMINISTRATIVNIM TAKSAMA I NAKNADAMA TARIFA REPUBLIČKIH ADMINISTRATIVNIH TAKSA NAKNADA ZA PRIJEM, ODRICANjE I OTPUST DRŽAVLjANSTVA ZAKON O OVERAVANjU POTPISA, RUKOPISA I PREPISA UPUTSTVO ZA IZVRŠAVANjE ZAKONA O OVERAVANjU POTPISA, RUKOPISA I PREPISA ZAKON O PEČATIMA ODLUKA O KANCELARIJSKOM POSLOVANjU MINISTARSTAVA, SLUŽBI, INSTITUCIJA I DRUGIH TIJELA VIJEĆA MINISTARA BOSNE I HERCEGOVINE UPUTSTVO O NAČINU VRŠENjA KANCELARIJSKOG POSLOVANjA MINISTARSTAVA, SLUŽBI, INSTITUCIJA I DRUGIH TIJELA SAVJETA MINISTARA BOSNE I HERCEGOVINE

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora;

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

75

18 sati za izradu seminarskog rada; Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. dr Ostoja Kremenović Kancelarijsko poslovanje Banja Luka

Panevropski Univerzitet „APEIRON“

2007 KNJIGA

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

76

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

77

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.b Strani jezik - drugi

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Germanistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu viša znanja iz stranog jezika, da savladaju gramatiku i da budu u stanju da aktivno učestvuju u konverzaciji

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći napredna znanja u sledećim područjima:

1. Razumijevanje 2. Konverzacija 3. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK 2 Grammar: Revision of tenses, Present Perfect (Headway Elementary), regular and irregular, ever, never, yet and just, Verb patterns 1; going to/ will, comparative and superlative adjectives, Present Perfect and Past Simple, for/ since Have got to, should must, Time and conditional clauses, Verb patterns 2, infinitives, Passives, Grass snar Second conditional, might, Present rerfect Simple,' Continuous, Revision Vocabulary Past Participles, countries, Hot verbs (have, go, come), money, synonyms and antonyms, Past participles, music, adverbs, word pairs, Jobs travelling abroad, words that go together, Hot verbs (take, get, make, do), hotels, Shops, describing feelings and situations, Verbs and past participles, verbs and nouns that go together, Phrasal verbs, Jobs, word formation, adverbs Reading How to live to be 100, "People the great communicators', living in-the-USA-, 'Hollywood kids',' A tale of two millionaires' , Celebrity interview, Problem pages, 'The world's first megalopolis', 'Don't look down': 'Into the wild', Three plants that changed the world, ''The vicar who is a ghostbuster', \A funnv wav to eam a living Listening A song (of teacher's choice), Neighbours: 'You drive me mad', A radio drama; 'My uncle is a shopkeeper', A song: 'You've got a friend',

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

78

living in another country, An. interview with a band, Holidays in January, At the doctor's, Life in 2050, When I was young, The history of chewing gum, An interview with a woman who heard voices Speaking/Conversation Things you have done, Discussion about ideal neighbours, exchanging information about immigrants in me USA, Telling stories, good and bad things about living in your town, attitudes to shopping, Your plans and ambitions, comparing cities, Interviewing Everyday , Jobs game, discussing house rules, discussing a problem, What will life be like in the 21st century, the biggest cities in the woria, Talking about childhood, describing feelings, Exchanging information about important plants, Giving advice, telling stories, What is a good job, making a phone call Everyday English Situation role-play, Time expressions, prices and shopping, Feelings, directions, English Short answers, At the doctor's, In a hotel, Exclamations, Notices, Exoressions,Telephoning NJEMAČKI JEZIK: 1. Lektion: Familie und Verwandte - Klassenzeitung - Haushaltsarbeit - Computerspiele - Brieffreundschaften Grammatik: Possessivartikel trennbare und nicht-trennbare Verben Wechselpräpositionen Phonetik: Die Plosivse: b, d, g und p, t, k Auslautverhärtung

2. Lektion: Wohnformen - „Bumerang-Kinder" - Kindheit und Jugend - Erziehung und Eltern - Alltagssituationen Grammatik: weil und obwohl Präteritum der Modalverben Präteritum von haben, sein und werden Phonetik: Die Nasale n und -ng Aussprache von -ng und -nk

3. Lektion: Urlaubsangebote, Weltreise: Reisebericht und Reisepost - Informationen zu Deutschland, Österreich und der Schweiz- Deutschland-Reise Grammatik: Perfekt: regelmäßige, unregelmäßige, trennbare und nicht-trennbare Verben und Verben auf-ieren Fragen mit Welch- Komposita Phonetik: „s"-Laute: s, ß, sch Ruski jezik:

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

79

Авансирование бизнеса, Актив, Бартер, Бизнес, B2B, B2C, C2C, Бизнес для бизнеса, Бизнес-консультирование, Бизнес-операция, Бизнес-план, Бизнес для потребителя, Бизнес-решение, Бизнес-риск, Бренд, Венчурный бизнес, Взаимный бизнес , Демпинг, Дилер ,Дисконт, Игорный бизнес, Карточный бизнес , Конкуренция, Консалтинг, Копирайтер, Лендинг-бизнес, Логистика, Малый бизнес, Маркетинг ,Международный бизнес, Облигация, Овердрафт, Оценка бизнеса, Пирамида, Предприниматель, Прямой маркетинг, Прямая почтовая рассылка, Реклама, Рентабельность, Сетевoй маркетинг, Спрос и Предложение, Транзитный бизнес, Шоу-бизнес, Штендер

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Njemački

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 6.03.a Strani jezik - prvi Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

80

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars New Headway INTERMEDIATE BiH Oxford 2003 Knjiga Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/2 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

Демидова А.К., Смирнова Э.А

Русская коммерческая корреспонденция, Москва Moskva 1989 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Marojević P. Ruski poslovni jezik Beograd 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

81

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.003. Makroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Približiti studentu ključno pitanje savremene makroekonomije „Kako postulirati superatraktivni poslovni ambijent koji će rezultirati pozitivnim preduzetničkim miljeom, privući sveži kapital, nove tehnologije, nove preduzetnike, te otvoriti nova domaća i izvozna tržišta“.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva student će biti u stanju da razumije različite makroekonomske teorije, da razumije paradigme savremenog kapitalizma, da prepozna i shvati funkcionisanje osnovnih makroekonomskih agregata, da razumije osnovne makroekonomske modele.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Ekonomske doktrine Teorija makroekonomije Filosofija i začeci ekonomije kao samostalne nauke, Renesansa i merkantilizam – otkriće antike i razvoj prirodnih nauka, novca, industrije, trgovine i novih kolonija, Racionalizam u filosofiji i bizokratizam u ekonomskim naukama, Francuska revolucija, prosvetiteljstvo i ekonomski liberalni kapitalizam, Liberalni kapitalizam i oportunistička shvatanja, Klasična ekonomska škola, Neoklasična ekonomska teorija i ekonomska škola Historicistička, socijalistička, klasična i neoklasična ekonomska analiza, teorija i škole, Historicističke i socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke utopističke ekonomske teorije, Ekonomski istoricizam – nemačka istorijska škola, Naučni socijalizam – Carl Marx, Ekonomska misao u Evropi i Engleskoj, Francuska ekonomska škola, Nemačko-austrijska ekonomska škola, Engleska ekonomska škola – Jevons, Klasične i neoklasične ekonomske teorije i škole, Karakteristike klasične, neoklasične i kritičke škole, Klasična monetarna teorija, Kejnzijanska ekonomska teorija, Teoretičar XX. veka i novih ekonomskih pravaca, Ekonomski teoretičari koji su doprineli stvaranju novih doktrina, Kvantitativna teorija novca, monetarizam i teorija racionalnog očekivanja Savremena ekonomska misao, Tehnologija potrošnje, Porodica kao fabrika, Proizvodnja u domaćinstvu, Teorija traganja, Nova teorija tražnje, Nova teorija preduzeća, Coaseova hipoteza o preduzeću,Teorija timskog rada i ,,organizaciji koja uči,,Postkejnezijanska ekonomska teorija rasta preduzeća, Globalna konkurentska strategija preduzeća, Nova politička ekonomija, Teorija javnog izbora, Teorija političke ekonomije regulacije i deregulacije, Teorija globalizacije, Principi globalizacije, Karakteristike globalne ekonomije, Modeli transformacija u uslovima globalizacije Drugi deo Principi ekonomije Ekonomske koncepcije i principi ekonomije, Princiip oportunitetnih troškova, Zakonitosti ponašanja oportunitetnih troškova, Međuzavisnost troškova, Definisanje principa oportunitetnih troškova Principi preferencija domaćinstva, Teorijske osnove individualnih preferencija, Analiza tražnje u odnosu na visinu cena, Korisnost proizvoda kao osnova tražnje, Objašnjenje pojma granična korisnost, Kako kupac determiniše vrednost proizvoda, Teorija indiferentnosti i analiza ponašanja kupaca, Istraživanje troškova života i budžetske linije potrošnje¸ Istraživanje troškova života, Istraživanje budžerske linije potrošnje, Kretanje cena robe široke potrošnje, Elementi makroekonomske politike kojom se utiče na

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

82

povećanje potrošnje, Ponašanje potrošača u odnosu na ordinarna, inferiorna i neutralna dobra Elastičnost tražnje, cena i dohodaka, Elastičnost tražnje prema kriterijumu cena, Dohodak i tražnja Proizvodna funkcija, Agregat, troškovi radne snage, potencijali, efektivni menidžment fleksibilnei proizvodnje, Agregati proizvodnje, Troškovi radne snage , Potencijali proizvodnje, Optimum raspodele faktora proizvodnje, Efektivni menidžment fleksibilne proizvodnje, Zakon o opadajućem prinosu, Ekonomski zakoni, Zakon o opadajućem prinosu ili rastućih troškova, Kreiranje makroekonomskih pretpostavki za dostizanje optimalnih rezultata poslovanja Ekonomski equilibrium, Analiza ravnoteže proizvođača (ponude) i potrošača (tražnje), Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Ekonomski ekvilibrijum Treći deo Teorijske osnove makroekonomske ravnoteže i makroekonomski modeli Definisanje ekonomske teorije i ekonomske nauke, Definisanje ekonomske nauke, Definisanje ekonomske teorije, Definisanje elemenata koji opredeljuju izbor modela socijalne organizacije i ekonomskog sistema, Faktori koji opredeljuju model socijalne organizacije, Privredni sistem Istraživanje potrošnje, tražnje, proizvodnje, štednje i dohotka, Definisanje mikroekonomije i makroekonomije sa oblicima ekonomije, Definisanje makro i mikroekonomije, Definisanje izbora, retkosti i supstitucije, Oblici ekonomije, Ekonomski kategorijalni system, Ponašanje nacionalne ekonomije prema kriterijumu potrošnje, investicija i štednje, Funkcija potrošnje (tražnje), Ekonomija i menidžment investiranja, Ekonomija štednje, Ekonomski modeli – multiplikatorii akceleratori, Model agregatne tražnje i proizvodnje, Multiplikator zatvorene – otvorene privrede, Međusobna dejstva multiplikatora i akceleratora, Monetarni multiplikator,Modeli predviđanja privrednih ciklusa i tehnologije Ekonomski modeli, Teorijski modeli, Etape razvoja Rostova, orija tzv. ,,začaranog kruga siromaštva,,Teorija usmerene na prevalizaležnje nerazvijenosti, tematički model rasta – Harod Domarov jednosektorski model, orije o uticaju tehnološkog razvoja na kulturno-civilizacijski i socijalni razvoj, del tehnološkog razvoja i Kondratjevi ekonomski ciklusi, onometrija i ekonomska metodologija, onomska metodologija, nometrija, rfološka analiza, strapolacija vremenskih serija, etod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Praktični ekonomski modeli, Model cost-benefit analize javnih investicionih projekata, Model međusektorske ili input-output analize, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Paradigme svetskog globalnog društveno-političkog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema Kejnzijanska i monetaristička ekonomija i shvatanje ekonomske ravnoteže, Makroekonomska ravnoteža, 0Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Kejnzijansko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Monetarističko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Kejnzijansko i monetarističko shvatanje ekonomije, Ekonomija blagostanja i ekonomski optimum, Objašnjenje pojmova iz područja ekonomije blagostanja, Objašnjenje pojmova iz područja upravljanja ekonomskim optimumom Funkcija novca u tržišnoj privredi, Analiza finansijskog tržišta, Definisanje finansijskog tržišta, Ocena stanja privrede i tražnje za novcem, Ekonomski ciklusi i tražnja za novcem, Tržište kapitala, Tržište hartija od vrednosti, Značajke odgođenog plaćanja za socijalnu tržišnu privredu, Institucije finansijskog tržišta, Tržišne transakcije hedžera išpekulanata, Tržišne transakcije fjučersima, Tržišne transakcije opcijama, Uloga centralne banke, Funkcije centralne banke, Sistem federalnih rezervi, Komponente koje određuju ponudu novca Istraživanje ekonomskog fenomena inflacija, Teorija inflacije, Teorija novca i cena, Inflacioni efekti, Analiza fenomena inflacije i nezaposlenosti, Objašnjenje privredne ravnoteže i nezaposlenosti, Walrasov model analize, Klasična nezaposlenost, Ugrađena inflacija, Kejnzijanska nezaposlenost, Tri vrste neravnoteža (ne)zaposlenosti, Stagflacija i anticipirana inflacija, Ekonomska politika antiinflacije i dezinflacije, Antiinflaciona ekonomska politika, Dezinflaciona ekonomska politika, Alternativna ekonomska politika, Istraživanje fenomena recesije, Pojavni oblici recesije, Program izlaska iz recesije, Budžetske i makroekonomske performance, Cukierman-Liviatanov model, Upravljanje inflacijom Četvrti deo Savremene paradigme makroekonomije (338) Vodeće ekonomske škole i tranziciona ekonomijaVašingtonski konsenzus i teorijske zablude čiste tržišne privrede, Vašingtonski konsenzus – strategija Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke prema nerazvijenim i zemaljama u razvoju, Teorijske zablude Adama Smitha (,,nevidljive ruke,,), Teorija čiste tržišne privrede, Teorijski model socijalne tržišne privrede, Problemi privatizacije i liberalizacije tržišta u post-komunističkim zemljama, Problemi privatizacije, Problemi liberalizacije, Savremeno okruženje koje determiniše savremenu makroekonomiju, Procesi mondijalizacije i alterglobalizacije, savremene makroekonomije, Makroekonomija u uslovima kulta trgovačkih marki u vlasništvu transnacionalnih kompanija, Demografski sunovrat Evrope – paradigma koja determiniše buduću marlekonomsku politiku, Ekonomska Unija kao nova paradigma socijalne organizacije zajednice i makroekonomije Paradigme savremenog kapitalizma, Faza kapitalizma individualnih kapitala, Faza kapitalizma totalnog kapitala, Faza kapitalizma informacionih tehnologija, Suština postindustrijskog društva informacionih tehnologija, Digitalna ekonomija, Globalna ekonomija i konkurencija, Upravljanje znanjem, Ekonomija informacionih tehnologija. Ispitivanje uticaja savremenih informacionih tehnologija na društvo, organizacije i pojedince, Faza kapitalizma socijalnog kapitala – doktrina o poverenju među ljudima, Organizacija savremenog zapadnog liberalnog kapitalističkog društva koja determiniše makroekonomiju, Model socijalne organizacije savremenog kapitalizma, Sistem funkcionisanja čovečanstva sa totalnim kapitalizmom na globalnom nivou, Sistem naddržavnosti unutar regionalnih integracija, Jedinstvenost Zapada Paradigme tranzicione ekonomije , Kolonijalna demokratija, Problemi tranzicione ekonomije, Tendencije i problemi promene vlasništva, Iskustva Istočne Evrope – prelaz iz centralno-planske prema

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

83

socijalnoj tržišnoj privredi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 18 106 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

84

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Makroekonomija Banja Luka Apeiron 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Oliver Blanchard Makroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

85

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.005. Mikroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da može aktivno tražiti odgovore na pitanja: 1. Kako smanjiti ulaganje kapitala u proces reprodukcije, i 2. Kako povećati rezultat poslovanja preduzeća.

Jedan od ciljeva je i da student sazna određene zakonitisti koje vladaju u mezoekonomskim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje alokacije ograničenih sredstava i resursa različitih nosioca privređivanja unutar jedne države (npr. kako potrošači mogu najbolje rasporediti svoje ograničene dohotke na različita dobra i usluge koja se mogu kupiti na tržištu, kako radnici mogu najbolje rasporediti svoje vrijeme na rad i odmor, ili na jedan umjesto na drugi posao, kako preduzeća najbolje mogu rasporediti svoje ograničene finansijske izvore na zapošljavanje dodatnih radnika umjesto kupovine novih mašina, proizvodnju jednog umjesto drugog skupa proizvoda). Razumijevanje uloge cijena i tržišta na poslovanje preduzeća.

Savladane vještine: Analiza tražnje za proizvodnim faktorima, analiza rada i tržišta rada, analiza preduzetničkih potencijala.

Sadržaj predmeta:

UVOD U TEORIJU MIKROEKONOMIJE I POSLOVNE EKONOMIJE POJAM I VRSTE PREDUZEĆA VRSTE PREDUZEĆA, IMOVINA PREDUZEĆA, ORGANI PREDUZEĆA, ORTAČKO DRUŠTVO, KOMANDITNO DRUŠTVO, AKCIONARSKO DRUŠTVO, DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU, JAVNO PREDUZEĆE, POSLOVNI SISTEMI U PRIVREDI OSNOVNE FUNKCIJE U PROCESU REPRODUKCIJE: VERTIKALNA PODJELA FUNKCIJA, HORIZONTALNA KLASIFIKACIJA FUNKCIJA SREDSTVA I UPRAVLJANJE SREDSTVIMA PREDUZEĆA: OSNOVNA SREDSTVA, TROŠENJA OSNOVNIH SREDSTAVA – AMORTIZACIJA, OBRTNA SREDSTVA UPRAVLJANJE TROŠKOVIMA: NATURALNO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (UTROŠCI), UTROŠCI MATERIJALA, UTROŠCI SREDSTAVA ZA RAD, UTROŠCI RADNE SNAGE, FINANSIJSKO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (TROŠKOVI), KRITERIJUMI KLASIFIKOVANJA TROŠKOVA, FIKSNI TROŠKOVI , VARIJABILNI TROŠKOVI, METODE IZRAČUNAVANJA CIJENE KOŠTANJA UPRAVLJANJE REZULTATIMA PROIZVODNJE I EFIKASNOST POSLOVANJA PREDUZEĆA: POJAVNI OBLICI REZULTATI REPRODUKCIJE, PROIZVOD, DOBITAK, GUBITAK, PRINCIPI POSLOVANJA PREDUZEĆA, OSNOVNI EKONOMSKI PRINCIP REPRODUKCIJE, PRINCIP

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

86

PRODUKTIVNOST, PRINCIP EKONOMIČNOST , EKONOMIČNOST I UTVRĐIVANJE OPTIMALNOG OBIMA PROIZVODNJE, RENTABILNOST PONUDA I TRAŽNJA U TRŽIŠNOM SISTEMU: TRŽIŠNI MEHANIZAM, TRAŽNJA ROBA, CJENOVNA ELASTIČNOST TRAŽNJE, PONUDA ROBA, ELASTIČNOST PONUDE, RAVNOTEŽA PONUDE I TRAŽNJE PONUDA I ODREĐIVANJE CIJENA NA TRŽIŠTU: ANALIZA TROŠKOVA, TIPOVI I STRUKTURA TRŽIŠTA, PREDUZEĆA NA SAVRŠENO KONKURENTNOM TRŽIŠTU, MONOPOL, OLIGOPOL, MONOPOLISTIČKA KONKURENCIJA PONAŠANJE I IZBOR POTROŠAČA: TEORIJA KORISNOSTI I MARGINALNE KORISNOSTI, ANALIZA PREFERENCIJE, BUDŽETSKA OGRANIČENJA, OPTIMALAN IZBOR POTROŠAČA TRŽIŠTE FAKTORA PROIZVODNJE: NADNICE I TRŽIŠTE RADA, RENTA – CIJENA UPOTREBE ZEMLJE, KAMATA – CIJENA UPOTREBE KAPITAL

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 15 91 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 15 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

87

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. dr. Stanić Milenko Mikroekonomija Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 knjiga

Robert S. Pinduck Daniel L. Rubinfeld Mikroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

88

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.02.01.003. Bankarsko pravo i hartije od vrijednosti

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.01. Finansijsko pravne nauke

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj izučavanja predmeta je sticanje teorjijskih i praktičnih saznja iz oblasti bankarskog prava i hartija od vrijednosti, u domenu potreba za pravne studije

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenih znaja student će biti u mogućnosti da : - diskutuje, tumači i dijelom primjenjuje savladane insitute iz oblasti bankarskog

prava - u okviru pravnog obrazovanja i zanimanja da proširuje opšta i profesionalna

znanja Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

I VRSTE OPERACIJA U FINANSIJSKOM SEKTORU 1. Operacije kojima se reguliše količina novca u opticaju 2. Tekuće finansijske transakcije kojima se obavlja plaćanje po osnovu tekućeg

poslovanja 3. Finansijsko-tržišne transakcije transfera kagaggala (štednje) ka korisnicima II FINANSIJSKO TRŽIŠTE 1. Pojam finansijskog tržišta 2. Vrste finansijskog tržišta

A) Prema predmetu trgovanja a. Tržište novca

1. Kratkoročni krediti 2. Kratkoročne hartije od vrednosti i njihovi derivati

b. Tržište kapitala 1. Dugoročni krediti 2. Dugoročne hartije od vrednosti i njihovi derivati

v. Devizno tržište B) Prema organizacionom aspektu

a. Organizovana tržišta - berze b. Vanberzansko tržište

V) Prema izdavaocu finansijskog instrumenta koji je predmet trgovine a. Direktna b. Intermedijalna

III UČESNICI I INSTITUCIJE FINANSIJSKOG TRŽIŠTA 1. Novčano tržište

A. Komercijalne (poslovne) banke

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

89

B. Centralna banka (Narodna banka Jugoslavije) V) Država i teritorijalno-političke jedinice G) Preduzeća D) Brokerske, dilerske, eskontne i druge pomoćne i specijalizovane finansijske organizacije

2. Tržište kapitala 2.1. Primarno tržište kapitala A. Nosioci štednje

1. Država i teritorijalno-političke jedinice 2. Institucionalni investitori

a. Investicioni fondovi b. Penzioni fondovi v. Fondovi osiguravajućih kompanija

3. Preduzeća 4. Građani

B. Korisnici štednje 1. Država i teritorijalno-političke jedinice 2. Preduzeća 3. Građani

V. Posrednici na primarnom tržištu kapitala 1. Investicione banke i druge finansijske organizacije 2. Brokerske i dilerske kuće 3. Banke 4. Štedionice 5. Štedno-kreditne zadruge

2.2. Sekundarno tržište kapitala A. Centralna banka (Narodna banka Jugoslavije) B. Berze

1. Pojam i vrste 2. Organizacija 3. Poslovi i metodi trgovanja na berzi V. Banke 1. Pojam i vrste

2. Organizacija 3. Bankarski poslovi G.

Brokerske i dilerske kuće

1. Status 2. Organizacija 3. Poslovanje D. Klirinške

kuće Đ. Auditing organizacije E. Rejting organizacije Ž. Preduzeća 3. Graćani IV INSTRUMENTI FINANSIJSKOG TRŽIŠTA A. Novčano tržište

1. Državne hartije od vrednosti 2. Bankarski depoziti kod centralne banke 3. Certifikati o depozitu 4. Komercijalni zapisi B. Tržište kapitala

1. Akcije 2. Dugoročni krediti 3. Dugoročne obveznice 4. Polise osiguranja 5. Instrumenti penzionih fondova V. Tržište

finansijskih fondova

1. Fjučersi 2. Opcije 3. Ostali derivati G. Devizno tržište

V TRANSAKCIJE NA FINANSIJSKOM TRŽIŠTU A. Bankarski poslovi

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

90

1. Depozitni poslovi 2. Krediti poslovi

3. Devizni, devizno-valutni i menjački poslovi 4. Emisioni posao (izdavanje hartija od vrednosti i novčanih kartica)

5. Depo poslovi (čuvanje i upravljanje sredstvima i hartijama od vrednosti)6. Poslovi sa efektima (kupovina i prodaja hartija od vrednosti) 7. Garancijski poslovi (izdavanje jemstva, garancija, avala i drugih oblika jemstva) 8. Poslovi platnog promsta

B. Berzanski poslovi 1. Prema predmetu trgovanja 2. Prema metodima trgovanja 3. Prema učesnicima u trgovanju

VI REGULATIVNE I KONTROLNE MERE NA FINANSIJSKOM TRŽIŠTU A. Nadležnosti države

1. Prema nameni a. Sistemske mere b. Mere tekuće politike

2. Prema formi akata i mera a. Zakonodavna regulativa b. Podzakonski akti v. Pojedinačni akti g. Mere i radnje

B. Nadleženosti Narodne banke Jugoslavije 1. Normativna ovlašćenja

a. Mere kreditno-monetarne politike 1. Odrećivanje obavezne rezerve 2. Utvrćivanje reeskontnog ili relombardnog kontigenta poslovnim bankama 3. Propisivanje eskotne stope 4. Regulisanje primarne emisije

b. Dodeljivnanje kredita državi i paradržavnim institucijama v. Devizne rezerve g. Zaduživanje u inostranstvu d. Obim novca u gotovinskom prometu

2. Operacije na otvorenom tržištu V. Nadležnosti Komisije za hartije od vrednosti i finansijsko tržište

1. Regulisanje pristupa na tržištu kapitala 2. Kontrolna ovlašćenja

VII REGULATIVNA I KONTROLNA OVLAŠĆENjA SAMOSTALNIH INSTITUCIJA I UDRUŽENjA 1. Ovlašćenja samostalnih institucija 2. Ovlašćenja samostalnih udruženja

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 12 18 74 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

91

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za izvođenje vježbi 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

92

a/ Osnovna literatura

B.Vasiljević Osnovi finansijskog tržišta Beograd Princip 1999 Priručnik

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

93

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.370. Katedra za građansko pravo

Predmet/modul 5.02.02.001. Osnovi građanskog prava

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.02. Građansko i građansko procesno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje progrma građanskog i građansko procesnog prava student će se informisati i usvojiti neophdnodna opšta i specifična znanja iz oblasti građansko prvnih nauka, koji su osnova za dalju razradu i usavršavanje u drugim, srodinim oblastima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će na osnovu savladanog programa biti u stanju da: - Diskutuje, obrazlaže bitne institute građansko i građansko procesnog prava, - Kvalitetno uvezuje i stavlja u funkcionalnost stečena znanja iz ove oblasti sa

drugim srodnim oblastima (porodično, stvarno, nasljedno pravo)

Savladane vještine: Student ne stiče posebne vještine, izuzev opšteg poznavanja građansko pravne nauke, sa potrebom specijalizacije pojedinih oblasti, u zavisnosti od interesovanja i kompetencija.

Sadržaj predmeta:

I UVODNI DEO Građansko pravo u objektivnom smislu. - Njegovi sastavni delovi (Opšti deo, Stvarno pravo, Nasledno pravo, Obligaciono pravo, Porodično pravo, Intelektualno pravo, Lično pravo). - Vrste građansko pravnih normi. - Imperativne i dispozitivne. - Opšte i pojedinačne. - Zajedničke karakteristike građanskopravnih odnosa. -Načelo autonomije volje (slobodna inicijativa stranaka, ravno-pravnost subjekata). - Građansko pravna sankcija, njena svrha, i razlike u odnosu na sankcije u drugim oblastima prava. - Prometlji-vost (prenosivost) građanskih prava. II IZVORI GRAĐANSKOG PRAVA Pojam izvora prava. - Zakon kao izvor građanskog prava. - Pojam kodifikacije i unifikacije. - Važnije kodifikacije u svetu (Francuski građanski zakonik, Austrijski građanski zakonik, Opšti imovinski zakonik za Crnu Goru, Nemački građanski zakonik, Švajcarski građanski zakonik). - Građansko zakonodavstvo u Jugoslaviji. - Sudska praksa kao izvor prava. - Pojam. - Sudski precedent. - Načelna pravna shvatanja. - Jedinstvena sudska praksa. -Običaj kao izvor prava. - Pravni i faktički običaji. - Uzanse. -Pravna nauka (doktrina). III SUBJEKTI GRAĐANSKOG PRAVA Pojam. - Fizička lica. - Njihova pravna, poslovna i deliktna sposobnost. - Proglašenje za umrlog. - Civilna smrt. - Ime. - Pre-bivalište. - Boravište. - Državljanstvo. - Matične knjige (uopšteno). - Pravna lica. - Pravna sposobnost

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

94

pravnih lica. -Poslovna sposobnost pravnih lica. - Organi pravnih lica. - Osni-vanje. - Imovina pravnog lica. - Glavne teorije o pravnim licima (u najkraćim crtama). - Funkcije pravnog lica. - Vrste pravnih lica. -Udruženje i ustanove. - Komercijalna i nekomercijalna pravna lica. - Jednosvojinska i mešovita. - Privatnojavna i javna. - Identitet pravnog lica (ime, sedište, državljanstvo). IV GRAĐANSKOPRAVNI ODNOS I SUBJEKTIVNA GRAĐANSKA PRAVA Pojam građanskopravnog odnosa i njegovi elementi. - Pojam subjek-tivnih građanskih prava i njihova vrsta. - Obligaciona prava. - Ap-solutna prava i njihova deoba, (stvarna prava, intelektualna prava, lična prava). Vrste intelektualnih prava. - Vrste ličnih prava. -Preobražajna prava. - Imovinska i neimovinska. - Prenosiva i neprenosiva. V PRAVNI OBJEKTI (PREDMETI) Objekt subjektivnog građanskog prava. - Predmet obaveze. - Objekt građanskopravnog odnosa. - Predmet ugovora. - Opšti pojam stvari i njihove vrste. - Bestelesne stvari. VI PRAVNI PROMET Pojam pravnog prometa. - Prenosiva i neprenosiva prava. - Singular-na i univerzalna sukcesija. - Translativan i konstitutivan prenos. -Derivativno i originarno (originerno) sticanje. - Personalna i realna subrogacija. VII IMOVINA I IMOVINSKOPRAVNE CELINE U GRAĐANSKOM PRAVU Opšta imovina kao skup prava i obaveza. - Fluktuabilnost opšte imovine. - Jedinstvo. - Aktiva i pasiva. - Neprenosivost. - Imovin-skopravne celine. - Pojam imovinskopravne celine uže od opšte imovine, primeri najvažnijih takvih celina (zaostavština, imovina koja služi kao opšta zaloga hipotekarnih poverilaca, imovina maloletnika stečena radom i njegova imovina stečena poklonom i nasleđsm). - Prenosive imovinskopravne celine. - Razlikovanje izme-đu pravnih celina i faktičkih celina. - Pravne celine i realna subrogacija. VIII PRAVNI POSLOVI Uopšte o pravnim činjenicama. - Opšti pojam pravnog posla. - Jed-nostrani pravni poslovi. - Dvostrani pravni poslovi (ugovori). -Sloboda ugovaranja i njena ograničenja. - Teretni i dobročini pravni poslovi. - Kauzalni apstrakti. - Farmalni i neformalni pravni poslovi. - Podela ugovora. - Jednostrano obavezni i dvostrano obavezni ugovori. - Aleatorni i komutativni. - Realni ugovori. -Modifikacije pravnih poslova. - Pojam uslova. - Vrste uslova (pozitivni i nsgativni; potestativni, kauzalni i mešoviti; raskidni i odložni). - Rok i računanje vremena. - Nalog (modus).

IX NEVAŽNOST PRAVNIH POSLOVA Ništavi (apsolutno ništavi) pravni poslovi. - Opšte karakteris-tike. - Posledice ništavosti. - Restitucija. - Nemogućnost kon-validacije. - Konverzija. - Razlozi za ništavosti. - Protivzakoniti pravni poslovi. - Zelenaški pravni poslovi. - Nemoralni. - Simu-lovani. - Fiktivni. - Pravni poslovi lica potpuno poslovno nesposobnih. - Poslovi zaključeni van obima pravne sposobnosti pravnih lica. - Rušljivi pravni poslovi (relativno ništavi). -Opšte karakteristike. - Konvalidacija. - Razlozi rušljivosti. -Zabluda, prevara, prinuda. - Poslovi lica koja imaju ograničenu poslovnu sposobnost. - Prekomerno oštećenje. - Nepostojeći pravni poslovi. - Pobijanje pravnih poslova, (Actio Pauliana). X ZASTUPNIŠTVO

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

95

Pojam. - Razlikovanje od posredništva (mešetarstva), komisiono i neznano vršenje tućih poslova. - Zakonsko zastupništvo. - Roditelji i staraoci kao zakonski zastupnici. - Slučajevi starateljstva ad hoc. - Ugovorno zastupništvo (punomoćstvo). - Poslovna sposobnost vlastodavca i pomoćnika. - Vrste punomoćja (ovlašćenja za zastu-panje). - Generalno i specijalno (posebno) punomoćje. - Statutarno zastuššštvo. - Njegova pravna priroda. - Prokura. - Poslovi zaključeni van ovlašćenja. XI VREME KAO PRAVNA ČINjENICA Zastarelost. - Pojam i dejstvo. - Ideje na kojima počiva zastarelost. -Prava koja zastarevaju. - Prekid i zastoj. - Prekluzija. - Pojam. -Poređenje sa zastarelošću. - Prava zakonom ograničenog trajanja (autorsko pravo i druga intelektualna prava). - Razlozi vremenskog ograničenja. - Poređenje sa zastarelošću. - Održaj. - Pojam i dejstvo. - Prava koja se mogu i prava koja se ne mogu steći održajem. -Poređenje sa zastarelošću. XII OSTALE PRAVNE ČINjENICE GRAĐANSKOG PRAVA Građansko-pravni delikti. - Vrste štete. - Objektivna i subjektivna odgovornost. - Naknada štete i njene vrste. - Viša sila kao pravna činjenica. - Neosnovano obogaćenje. XIII SOCIJALIZACIJA (MORALIZACIJA) GRAĐANSKOG PRAVA Pojam. - Uzimanje u obzir socijalnih i moralnih činilaca pri uređenju ustanova građanskog prava. - Zaštita slabih u pravu. -Zelenaški pravni poslovi. - Mogućnost smanjenja iznosa naknade štete. - Izuzimanje imovine dužnika od mogućnosti prinudnog iz-vršenja (stalno povećanje obima tzv. egzistencijalnog minimuma). -Načelo savesnosti i poštenja. - Zabrana zloupotrebe prava. - Teorija subjektivnog prava kao socijalnih funkcija. XIV ZAŠTITA SUBJEKTIVNIH GRAĐANSKIH PRAVA Samopomoć. - Sudska zaštita. - Pojam procesnog (formalnog) građanskog prava. - Tužba. - Pojam i vrsta. - Preobražene (konstitutivne) tužbe za ustanovljenje (utvrđenje) i izvršne (kondemnatorne) tužbe. - Pojam i vrste prigovora. - Dokazivanje pravno relevantnih činjenica. - Zakonske pretpostavke (oborive i neoborive). - Fikcije. XV SISTEM, PREDMET I METOD GRAĐANSKOG PRAVA Naziv i pojam (kod nas, u uporednom pravu i istoriji prava). -Sistematika savremenog građanskog prava (instituciona, prirodno- pravna, pandektistička). - Promene sastava građanskog prava u XIX i XX veku i moderno građansko pravo. - Predmet građanskog prava. -Metod građanskog prava (načela reguiisan>a). XVI GRAĆANSKO PRAVO I DRUGA PRAVA Porodica građanskog prava. - Građansko pravo i pravne oblasti. -Građansko pravo i javno i privatno pravo. - Građansko pravo i građansko procesno pravo. - Građansko pravo i koliziono pravo. In-tertemporalno pravo (retroaktivnost). - Interteritorijalno pravo. - Međunarodno građansko pravo. XVII UPOREDNO GRAĐANSKO PRAVO I ISTORIJA GRAĐANSKOG PRAVA Pravni krugovi. - Kontinentalno-evropski pravni krug. - Recepcija rimskog prava. - Razvoj nauke građanskog prava.

METRIKA PREDMETA:

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

96

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt Časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 80 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Osnovi rimskog prava Položen ispit

Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na građansko pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

D.Stojanović Uvod u građansko pravo Beograd Savremena administracija 1996 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

97

A.Gams, Lj. Đurović Uvod u građansko pravo Beograd Pravni fakultet 1981 udžbenik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

98

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.400. Katedra za teorijske, metodološke i istorijsko-pravne nauke

Predmet/modul 5.02.17.001. Komparativno ustavno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.17. Ustavno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanjem predmeta student stiče osnovna i neophodna teorijska saznanja u vezi sa ustavnim uređenjem, elementima i sadržajima ustavnih normi, specifičnosti ustavnih uređenja pojedinih država, sa akcentom na ustavno uređenje Bosne i Hercegovine i Republike Srpske.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenog zunanja student će biti u stanju da. - prepoznaje, tumači i definiše ustavne sadržaje u okruženju, - uspješno diskutuje, analizira bitne odredbe ustava u okviru svoje profesionalne

i druge orjentacije Savladane vještine: Studnet nije stekao posebne vještine, izuzev teorijske mogućnosti djelovanja

Sadržaj predmeta:

OPŠTA PITANjA USTAVNOG PRAVAPredmet i naziv ustavnog prava Izvori ustavnog prava Priroda i značaj ustavnog prava Nauka ustavnog prava Metod nauke ustavnog prava Ustavno pravo i političke institucije

FUNKCIJA I PRIRODA USTAVA Pojam ustava Vrste ustava Donošenje i promsna ustava Ustavni ciklusi u svetu Funkcije ustava

USTAVNI RAZVOJ JUGOSLAVIJE Ustavnost u Srbiji i Crnoj Gori Ustavnost u prvoj jugoslovenskoJ" državi Ustavnost u drugoj jugoslovenskoj državi

DRŽAVNA VLAST Suverenost državne vlasti Legitimnost državne vlasti Funkcije državne vlasti Oblici državne vlasti

POLITIČKE INSTITUCIJE Narodna inicijativa i referendum

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

99

Biračko teloPolitičke stranke Parlament Šef države Vlada Vojska i policija

FEDERALNA DRŽAVA Tipovi državnog urećenja Federalizam i federacija Razlozi obrazovanja federacija Vrste federacija Položaj federalnih jedinica Sistemi podele nadležnosti u federaciji Učešće federalnih jedinica u vršenju nadležnosti federacije

OBLICI TERITORIJALNE DECENTRALIZACIJE Pojam teritorijalne decentralizacije Lokalna samouprava Teritorijalna autonomija

USTAVNA OGRANIČENjA DRŽAVNE VLASTI Slobode i prava građana Privreda i privredni poredak

VLADAVINA PRAVA I SUDSKA VLAST Pojam i načela vladavine prava Sudski sistem Ustavni sudovi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 8 24 70 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

Komparativna istorija držve i prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi 24 sata za izradu seminarskog rada; 8 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

100

Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Rajko Kuzmanović, Mile Dmičić Ustavno pravo Banja Luka Panevropski

univerzitet 2006 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Grupa autora Ustav Republike Srpske, Bosne i Hercegovine Banja Luka Pravni fakultet 2007 Priručnik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

101

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

102

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.16.001. Upravno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.16. Upravno-pravne nauke i javna uprava

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

U izučavanju prdmeta stiču se opšta znanja iz oblasti upravne nauke, kao dijela državno pravnih nauka.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenih znanja iz oblasti upravne nauke student je osposobljen i u mogućnosti je da se bolje pripremi za primjenu određenih upravnih instituta u okviru upravnog procesnog prvava i upravnog postupka. Posebno je student osposobljen da konkretnije prepoznaje oblast upravnih poslova, upravne orgnizacije i funkcije u cijelokupnom sistemu državnih funkcija.

Savladane vještine: Student je ovladao vještinom kvalitetnog analiziranja, prepoznavanja upravnih instituta, pisanja pojedinih upravnih akata, te shvatanjem cjelokupnog upravnog aparata u državnom sistemu.

Sadržaj predmeta:

UVOD 1. Uprava - Pojam i problemi u vezi sa njegovim određivanjem.

- Teorijski pojam uprave kao funkcije: formalno i materi-jalno gledište. - Teorijski pojam uprave kao organizacije. - Javna uirava i državna uprava - Upravna vlast i javne službe - Pojam uprave u pravu Jugoslavije.

2. Upravno pravo kao grana pravnog sistema: - Opšta koncepcija upravnog prava. - Predmet upravnog prava. Upravno-pravni odnos. - Sistemi pravnog regulisanja uprave: kontinentalni, anglo-saksonski i ostali. - Osnovi međunarodnog upravnog prava. - Odnos upravnog prava prema drugim granama prava. - Značaj upravnog prava u savremenim uslovima.

3. Upravno pravo i javna uprava. 4. Izvori upravnog prava - obeležJ"a i vrste. 5. Sistem i nauka upravnog prava - nastanak, razvoj i sadašnje stanje. PRVI DEO - ORGANIZACIJA UPRAVE 1. Pojam i elementi organizacije i procesa organizovanja

- Organizacija i organ. - Principi formiranja organa: resorni, funkcionalni i teritorijalni princip; centralizacija, decentralizacija i

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

103

dekoncentracija; linijska, funkcionalna i štabsko-linij-ska koordinacija.2. Organi i organizacije javne uprave. A. Organi i organizacije državne uprave.

- Opšta obeležja i vrste. - Ustrojstvo organa uprave. - Odrećivanje zadataka i poslova. - Pravni položaj organa uprave.

B. Organi izvršne vlasti i drugi državni organi, kao vršioci upravne delatnosti. V. Ostali vršioci upravne delatnosti: 1. organi autonomija i lokalne samouprave, 2. preduzeća, ustanove i druge nedržavne organizacije kojima su poverena upravna ovlašćenja. G. 1. Kadrovi u organima uprave. Rukovoćenje. Profesionalna etika i odgovornost. 2. Sredstva za rad organa uprave. Finansijska sredstva: bucet. Informatizacija uprave. D. Slobode i prava graćana i rad uprave. DRUGI DEO - UPRAVNA DELATNOST 1. Načela upravnog postupanja. 2. Pravni i materijalni akti uprave: normativni akti uprave, upravni akt, upravni ugovori, upravne radnje i drugi materijalni akti. 3. Upravni akti.

- Pojam i vrste. - Dejstvo upravnih akata. - Pogrešni upravni akti. - Oganta pitanja postupka donošenja upravnih akata. - Osnovna načela opšteg upravnog postupka. - Prvostepeni upravni postupak. - Drugostepeni upravni postupak - postupak po žalbi. Okončanje upravnog postupka. - Izvršenje upravnih akata.

4. Upravne radnje: pojam i vrste. 5. Upravni nadzor. 6. Specifične situacije vršenja uprave: državna svojina, pravo unutrašnjih poslova i državljanstvo, vojno pravo i pravo zaštite životne sredine, prekršaji. TREĆI DEO - KONTROLA UPRAVE 1. Pojam, cilj i sadržina kontrole uprave. 2. Vrste kontrole uprave A. Parlamentarna kontrola i kontrola uprave od strane drugih državnih organa B. Upravna kontrola uprave

- Opšta obeležja upravne kontrole uprave. - Oblici upravne kontrole uprave:

a) sistemi u kojima se kontrolna ovlašćenja izvode iz hijerarhijskog ili starateljskog odnosa. b) sistemi u kojima se kontrolna ovlašćenja izvode iz zakona. v) upravna kontrola uprave u našoj zemlji:

- redovna upravna kontrola uprave (po osnovu žal-be). - vanredna upravna kontrola uprave.

V. Sudska kontrola uprave: - Pojam, obeležja i značaj sudske kontrole uprave. - Sistemi sudske kontrole uprave u svetu. - Oblici sudske kontrole uprave. a) Upravni spor. - Nastanak i razvoj upravnog spora. - Pokretanje, tok i okončanje upravno-sudskog postupka. - Pravna sredstva u upravnom sporu. - Obaveznost i izvršenje presuda u upravnom sporu.

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

104

b) Upravno-računski spor.v) Posebna sudska zaštita Ustavom zajemčenih sloboda i prava. Ustavna žalba. g) Kontrola uprave i ombudsman ČETVRTI DEO - ODGOVORNOST ZA ŠTETU PRIČINjENU UPRAVNOM DELATNOŠĆU - Pravni režim odgovornosti države za štetu. - Odgovornost države za štetu u našem pravu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 8 32 86 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi 32 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na upravno pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

105

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Kunić Petar Upravno pravo Banja Luka Pravni fakultet 2005 udžbenik

Stevan Lilić Upravno pravo Beograd Savremena administracija 1995 udžbenik

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

106

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.370. Katedra za građansko pravo

Predmet/modul 5.02.02.003. Obligaciono pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.02. Građansko i građansko procesno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Obrazovni i profesionalni ciljevi izučavanja predmeta se sastoje u sticanju znanja iz oblasti osnvnih instituta obligacija, kao i karakteristika pojedinih sadržaja u vezi s drugim srodnim institutima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti u stanju da kvalitetno diskutuje i obrazlaže bitne obligacione institute koji su u korelaciji sa drugim, srodnim insitutima iz drugih nauka i oblastima Student će takođe biti u stanju da primjenjuje dobijena saznanja, i stečeno znanje u oblasti građansko pravnih nauka.

Savladane vještine: U okviru savladavanja nastvnog programa ne dobijaju se posebne vještine

Sadržaj predmeta:

UVOD

Pojam obligacionog prava - osnovna obeležja, evolucija i značaj, razgraničenja

Izvori obligacionog prava - pojam, vrste, kodifikacija Zakon o obligacionim odnosima - rad na donošenju zakona, struktura , zakona i tehnika regulisanja, odnos prema drugim zakonima, uzansama, starim pravnim pravilima, načela i osnovna oprede-ljenja zakona, izmene i dopune Pojam obligacije - različita shvatanja, pravne osobine Podela obligacija - civilne i naturalne, pozitivne i negativne, ob-ligacije rezultata i obligacije sredstva, novčane i nenovčane, trenutne i trajne, individualizovane i generične, kumulativne, alternativne i fakultativne, deljive i nedeljive, soli-darne obligacije Izvori obligacija

UGOVOR

Pojam ugovora

Osnovna načela ugovornog prava - načelo slobode ugovaranja, načelo konsensualizma

Podela ugovora - imenovani i neimenovani, formalni i neformalni, jednostrano i dvostrano obavezni, teretni i dobročini, komu-tativni i aleatorni, ugovori sa trenutnim i ugovori sa traj-nim izvršenjem obaveza, jednostavni i mešoviti, ugovori sa sporazumno određenom sadržinom i ugovori po pristupu, kolektivni i individualni, generalni i posebni, samostalni iakcesorni, ugovori zaključeni intuitu persone i ugovori zaključeni bez obzira na svojstva ličnosti, predugovor i glavni ugovor, kauzalni i apstraktni Zaključenje ugovora - opšti

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

107

uslovi

Sposobnost ugovaranja - pojam, zastupanje, ugovor sa samim sobom Saglasnost volja - sadržina saglasnosti, nastanak saglasnosti (pregovori, ponuda i prihvat), nedostaci volje (zabluda, prevara, prinuda) Predmet ugovora - pojam i potrebni uslovi Kauza ugovora - pojam, teorije o kauzi, nedopuštena, prividna kauza, odsustvo kauze

Forma ugovora - pojam i razgraničenja, vrste formi po načinu nastanka, ispoljavanja, po pravnom dejstvu Tumačenje ugovora Dejstva ugovora Posebna dejstva teretnih ugovora - obaveza zaštite u slučaju evikcije, obaveza zaštite u slučaju fizičkih nedostataka, garancija za ispravno funkcionisanje prodate stvari, prekomerno oštećenje, zelenaški ugovor, raskidanje ili izmena ugovora zbog promenjenih okolnosti

Ugovori u korist trećih lica

Prestanak ugovora - pojam i opšta pitanja, klasifikacija

Nevažnost ugovora - nepostojeći ugovori, ništavi ugovori, rušljivi ugovori, konvalidacija, posledice nevažnosti Raskid ugovora - pojam i klasifikacija, sporazumni raskid, jednostrani raskid, raskid ugovora zbog neizvršenja Prestanak ugovora usled nemogućnosti ispunjenja Prestanak ugovora usled smrti ugovornika POJEDINI UGOVORI Ugovor o kupoprodaji - pojam, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, obaveze kupca, obaveze prodavca, posebne vrste kupo-prodaje Ugovor o razmeni - pojam, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, obaveze stranaka

Ugovor o poklonu - pojam, vrste, poreklo i značaj, pravne osobine, sposobnost ugovaranja, bitni elementi, obaveze poklonodavca, raskid i povraćaj datog

Ugovor o zajmu - pojam, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, obaveze zajmodavca, obaveze zajmoprimca

Ugovor o zakupu - pojam, podzakup, otućenje zakupljenje stvari, posebne vrste zakupa, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, obaveze zakupodavca, obaveze zakupca, prestanak zakupa Ugovor o posluzi - pojam, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, obaveze poslugodavca, obaveze poslugoprimca Ugovor o delu - pojam, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, zaključenje ugovora nadmetanjem, obaveze poslenika, obaveze naručioca posla Ugovor o punomoćstvu - pojam, poreklo i značaj, pravne osobine, sposobnost ugovaranja, bitni elementi, obaveze punomoćnika, obaveze vlastodavca Ugovor o ostavi - pojam, posebni slučajevi ostave, poreklo i značaj, pravne osobine, bitni elementi, obaveze ostavoprimca, obaveze ostavodavca

PROUZROKOVANjE ŠTETE Građanskopravna odgovornost - pojaam, klasifikacija, osnovi i uslovi odgovornosti Šteta - pojam, vrste pggete Uzročna veza - pojam i značaj, teoriJ'e o uzročnosti, konkurencija uzroka Krivica - pojam, deliktna sposobnost, odnos prema protivpravnosti, oblici krivice (namera, nepažnja) Protivpravnost štetne radnje - poJ'am, teorije, isključenje protivpravnosti Proširenje, ograničenje i isključenje graćanskopravne odgovornosti Odgovornost po osnovu krivice Odgovornost za drugog - pojam i slučajevi odgovornosti za drugog Odgovornost za štetu od opasne stvari ili delatnosti - pojam opasne stvari ili delatnosti, opšta pravila odgovornosti, posebni slučajevi odgovornosti za štetu od opasne stvari

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

108

Posebni slučajevi odgovornosti

Naknada štete - pojam, opšta pitanja naknade, vrste Naknada imovinske štete Naknada neimovinske štete Naknada štete zbog povrede prava ličnosti Osiguranje od štete OSTALI IZVORI OBLIGACIJA Pravno neosnovano obogaćenje - pojam, oblici, dejstvo, tužba zbog neosnovanog obogaćenja Poslovodstvo bez naloga - pojam, uslovi, dejstvo, nedopušteno poslovodstvo, nepravo poslovodstvo Jednostrana izjava volje - javno obećanje nagrade, izdavanje hartija od vrednosti Zakon kao izvor obligacije - pojam, zakonska obaveza izdržavanja DEJSTVA OBLIGACIJE Suština dejstva obligacionih odnosa - poveriočeva prava i dužnikove obaveze. Dejstva obligacije prema dužniku - obaveza ispunjenja, odgovornost za povredu obaveze, docnja dužnika Dejstva obligacije prema poveriocu - pravo na ispunjenje, vršenje dužnikovih prava, pobijanje dužnikovih pravnih radnji, pravo zadržavanja, poveriočeva prava u nekim posebnim slučajevima, docnja poverioca PROMENA SUBJEKTA U OBLIGACIJI Ustupanje potraživanja (cesija) - pojam, uslovi, dejstva, posebni slučajevi ustupanja

Promena dužnika - preuzimanje duga, pristupanje dugu, preuzimanje ispunjenja

Upućivanje (asignacija) - pojam, dejstva, posebne vrste

Personalna subrogacija (ispunjenje sa subrogacijom) - pojam, vrste, dejstva

Ustupanje ugovora - pojam, uslovi, dejstva OBEZBEĐENjE OBLIGACIJE Lična sredstva obezbećenja - pojam, vrste Jemstvo - pojam, dejstva, prestanak, posebne vrste jemstva Ugovorna kazna - pojam, vrste, pravna priroda Odustanica - pojam, dejstva Stvarna sredstva obezbećenja - pojam, vrste Kapara - pojam i funkcije, dejstva, kapara kao odustanica Kaucija, avans PRESTANAK (GAŠENjE) OBLIGACIJE

Ispunjenje obligacije - pojam, subjekti, predmet, uračunavanje, vreme, mesto, dokazivanje, posebni načini ispunjenja Prebijanje (kompenzacija) - pojam, vrste, dejstvo Ostali načini prestanka - otpuštanje duta, prenov (novacija), sjedinjenje (konfuzija), nemogućnost ispunjenja, protek vremena, otkaz, smrt dužnika ili poverioca Zastarelost - pojam, vreme zastarelosti, zastoj i prekid, dejstvo, pre-kluzija

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

109

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

časova rada

5 40 24 82 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija države i prava Filozofija i teorija države i prava

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na građansko i građansko procesno pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Morait Branko Obligaciono pravo Banja Luka Pravni fakultet 1997 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Ljubiša Milošević Obligaciono pravo Beogread Pravni fakultet 1982 udžbenik

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

110

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

111

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.02.01.001. Finansije i finansijsko pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.01. Finansijsko pravne nauke

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Obrazovni i profesionalni ciljevi se sastoje u izučavanju relevantnih instituta finansija i finansijskog prava, što će prouzrokovati osposobljavanjem studenta da razumiju, prihvate i bude u mogućnosti uspješno tumačiti i primjeniti stečeno znanje.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon savlađivanja nastvnog programa je u mogućnosti da: - uspješno diskutuje o svim relevantnim finansijskim institutima, - da uspješno tumači oblast finansija i finansijskog prava (prihodi, budžet,

rashodi, porez isl)

Savladane vještine: Student je kroz savlađivanje programa stekao opšta pravno finansijska znanja, koja je potrebno konkretnije modelirati za strukovnu i profesionalnu primjenu.

Sadržaj predmeta:

I PRISTUP PROUČAVANjU FINANSIJSKOG FENOMENA 1. Javne finansije

1.1. Pojam javnih finansija 1.2. Predmet javnih finansija 1.3. Karakteristike finansijske privrede 1.4. Institucije javnih finansija

2. Finansijsko pravo 2.1. Pojam finansijskog prava 2.2. Dezintegracija finansijskog prava: poresko pravo i budžetsko pravo 2.3. Odnos finansijskog prava prema drugim granama prava

3. Odnos javnih finansija (nauke o finansijama) i finansijskog prava

3.1. Unitarne koncepcije 3.2. Unilateralne koncepcije

II EKONOMIJA JAVNIH RASHODA Uloga javnog sektora u mešovitoj privredi

1.1. Klasično shvatanje o ulozi javnog sektora u privredi 1.2. Kejnzijanska teorija državnog intervencionizma

Savremene teorije ekonomije javnog sektora 2. Razlozi za postojanje javnog sektora

2.1. Čista i nečista javna dobra 2.2. Eksternalije 2.3. Politika preraspodele dohotka i imovine 2.4. Obezbeđivanje ekonomske stabilnosti

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

112

3. Klasifikacija javnih rashoda 4. Veličina i struktura javnih rashoda u savremenim privredama 5. Efekti javnih rashoda III EKONOMIJA OPOREZIVANjA I PORESKO PRAVO A. Opšte-pravni dio

1. Pojam poreza i razgraničenje u odnosu na doprinose i takse 2. Teorije opravdanja poreza 3. Klasifikacije poreza

3.1. Neposredni i posredni porezi 3.2. Objektni i subjektni porezi 3.3. Analitički i sintetički porezi 3.4. Opšti i namenski porezi 3.5. Pretpostavljeni i faktički porezi 3.6. Ad valorem i specifični porezi 3.7. Fundirani i nefundirani porezi 3.8. Redovni i vanredni porezi 3.9. Reparticioni i kvotitetni porezi

3.10. Centralni i lokalni porezi 3.11. Klasifikacija poreza OECD

4. Poreskopravni odnos 4.1. Pojam i vrste poreskopravnog odnosa 4.2. Stranke u poreskopravnom odnosu 4.3. Poreskopravni odnos u užem smislu (poreski imovinski odnos)

4.3.1. Pojam, sadržina i predmet poreskopravnog odnosa u užem smislu 4.3.2. Karakteristike poreskopravnog odnosa u užem smislu 4.3.3. Nastanak poreske obaveze 4.3.4. Vreme ispunjenja poreske obaveze 4.3.5. Obezbeđenje poreske obaveze 4.3.6. Prestanak poreske obaveze 4.3.7. Gašenje poreskog duga 4.3.8. Ostali zahtevi, odnosno obaveze iz poreskopravnog odnosa u užem smislu

4.4. Poreski upravni odnos 4.4.1. Pojam, vrste i nastanak poreskog upravnog odnosa 4.4.2. Karakteristike poreskog upravnog odnosa 4.4.3. Stranke poreskog upravnog odnosa 4.4.4. Sadržina i predmet poreskog upravnog odnosa 4.4.5. Prestanak poreskog upravnog odnosa

5. Zakonski onis poreskog činjeničnog stanja 5.1. Poreski obveznik

5.1.1. Fizičko lice 5.1.2. Pravno lice

5.2. Poreski objekat 5.3. Poreska osnovica 5.4. Poreska stopa

5.4.1. Vrste poreskih stopa 5.4.2. Izbor između proporcionalnih i progresivnih poreskih stopa

5.5. Poreske olakšice 5.5.1. Olakšice u pogledu poreskog obveznika 5.5.2. Olakšice u pogledu poreske osnovice 5.5.3. Olakšice u pogledu visine poreske stope 5.5.4. Olakšice u pogledu visine obračunatog poreza (poreski kredit)

6. Sukob poreskih zakona

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

113

6.1. Pojam dvostrukog pravnog oporezivanja 6.2. Fenomeni slični dvostrukom pravnom oporezivanju 6.3. Vrste dvostrukog pravnog oporezivanja 6.4. Uzroci dvostrukog pravnog oporezivanja 6.5. Odlučujuće činjenice (državljanstvo, rezidentstvo, izvor) 6.6. Kolizione norme u međunarodnom poreskom pravu 6.7. Metode za sprečavanje, odnosno za eliminaciju dvostrukog porezivanja

6.7.1. Metoda izuzimanja 6.7.2. Metoda kredita 6.7.3. Izbor metode za sprečavanje, odnosno za eliminaciju dvostrukog oporezivanja

6.8. Mere za sprečavanje, odnosno za eliminaciju dvostrukog oporezivanja

6.8.1. Unilateralne mere 6.8.2. Međunarodne mere

7. Principi oporezivanja 7.1.Finansijska poreska načela

7.1.1. Princip izdašnosti 7.1.2. Princip elastičnosti

7.2. Ekonomska poreska načela 7.2.1. Princip efikasnosti 7.2.2. Princip umerenosti poreskog opterećenja 7.2.3. Princip izbora poreskog izvora 7.2.4. Princip fleksibilnosti 7.2.5. Princip stabilnosti poreskog sistema 7.2.6. Princip identiteta poreskog destinatara i nosioca poreskog tereta

7.3. Socijalno politička noreska načela 7.3.1. Princip opštosti poreza 7.3.2. Princip ravnomernosti poreza

7.4. Pravno-administrativna poreska načela 7.4.1. Princip zakonitosti poreza 7.4.2. Princip minimizacije administrativnih troškova 7.4.3. Princip minimizacije troškova plaćanja

8. Ciljevi oporezivanja 9. Efekti oporezivanja

9.1. Pojam efekata oporezivanja 9.2. Vrste efekata oporezivanja 9.3. Poreska incidenca

9.3.1. Različiti koncepti poreske incidence 9.3.2. Merenje incidence

9.3.3. Metodološke pretpostavke za analizu poreske incidence 9.3.4. Analiza incidence pojedinih poreza u modelu parcijalne ravnoteže i u modelu opšte ravnoteže

9.4. Efekti supstitucije 9.4.1. Suvišno opterećenje 9.4.2. Optimalno oporezivanje

9.5. Efekti stimulacije 9.5.1. Efekti na ponudu rada 9.5.2. Efekti na štednju 9.5.3. Efekti na investicije 9.5.4. Efekti na tehnološki progres

9.6. Stabilizacioni efekti 9.6.1. Efekti na kretanje stope nezaposlenosti 9.6.2. Efekti na inflaciju

10. Izbegavanje plaćanja poreza 10.1. Pojam izbegavanja plaćanja poreza (poreske evazije)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

114

10.2. Vrste izbegavanja plaćanja poreza

10.2.1. Zakonita poreska evazija 10.2.2. Nezakonita poreska evazija

10.3. Mere protiv izbegavanja plaćanja poreza 10.3.1. Mere protiv "neprihvatljive" zakonite poreske evazije 10.3.2. Mere protiv nezakonite poreske evazije

10.4. Međunarodno poresko planiranje B. Posebno-pravni dio 11. Poreski sistem

11.1. Pojam poreskog sistema 11.2. Struktura savremenih poreskih sistema

12. Porez na dohodak fizičkih lica 12.1. Pojam dohotka u nauci o finansijama 12.2. Sistemi poreza na dohodak fizičkih lica

12.3. Porez na dohodak graćana u Republici Srpsko"i: elementi zakonskog opisa poreskog činjeničnog stanja

12.3.1. Poreski obveznik 12.3.2. Poreska osnovica: dohodak, dohodak za oporeziva-nje, oporezivi dohodak, kategorije prihoda koJ'e čine dohodak za oporezivanje 12.3.3. Poreske stope 12.3.4. Poreske olakšice

Porezi na prihode 13.1. Pojam i mesto poreza na prihode u savremenim poreskim sistemima 13.2. Porezi na prihode u Srbiji: samodoprinos

Porez na dobit korporacija 14.1. Sistemi poreza na dobit korporacija

14.1.1. Klasični sistem Sistemi poreske integracije (na nivou korporacije - sistem dvojnih stopa i sistem odbijanja dividendi; na nivou akcionara - sistem imputacije i

14.1.2. sistem olakšice za akcionare) 14.2. Porez na dobit korporacija u Republici Srpsko: elementi zakonskog opisa poreskog činjeničnog stanja

14.2.1. Poreski obveznik 14.2.2. Poreska osnovica (usklaćivanje prihoda i rashoda u poreskom bilansu; transferne cene)

14.3. Poreska stopa 14.4. Poreske olakšice 14.5. Poresko konsolidovanje 14.6. Utanjena kapitalizacija

Doprinosi za socijalno osiguranje 15.1. Pojam socijalne sigurnosti i oblici njenog pružanja 15.2. Finansiranje socijalne sigurnosti 15.3. Sistemi finansiranja socijalnog osiguranja

15.3.1. Sistem tekućeg usklaćivanja doprinosa sa rasho-dima 15.3.2. Sistem akumulacije kapitala

15.4. Finansiranje obaveznog socijalnog osiguranja u Republici Srpskoj doprinosima

15.4.1. Obveznici 15.4.2. Osnovice 15.4.3. Stope

16. Porezi na platni spisak 16.1. Mesto poreza na platni spisak u savremenim poreskim sistemima 16.2. Porez na platni spisak u Republici Srpskoj: komunalna naknada

17. Porezi na imovinu 17.1. Pojam imovine u nauci o finansijama

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

115

17.2. Vrste poreza na imovinu 17.3. Porezi na imovinu u statici

17.3.1. Porez na neto imovinu 17.3.2. Porez na nepokretnosti (mesto poreza na nepokretnosti u savremenim poreskim sistemima; porez na imovinu u Republici Srpskoj)17.3.3. Realni porez na imovinu

17.4. Porezi na imovinu u dinamici 17.4.1. Porezi na ostavinu, nasleđe i poklon (mesto poreza na prenos imovine bez naknade u savremenim poreskim sistemima; porez na nasleđe i poklon) 17.4.2. Porezi na kapitalne i finansijske transakcije (mesto poreza na kapitalne i finansijske transakcije u savremenim poreskim sistemima; porez na prenos apsolutnih prava )

18. Porezi na potrošnju 18.1. Mesto poreza na potrošnju u savremenim poreskim sistemima 18.2. Opšti porezi na promet

18.2.1. Pravna priroda poreza na promet 18.2.2. Vrste poreza na promet:

- jednofazni porezi na promet (u proizvodnji, trgovini na veliko i trgovini na malo); - višefazni porezi na promet (kumulativni višefazni porez; porez na dodatu vrednost)

18.2.3. Porez na promet u Republici Srpskoj 18.3. Selektivni porezi na potrošnju

18.3.1. Akcize 18.3.2. Carine i druge uvozne dažbine 18.3.3. Fiskalni monopoli

18.4. Porezi na dozvolu za upotrebu pojedinih dobara 19. Takse i naknade

19.1. Pojam taksa 19.2. Vrste taksa

19.2.1. Administrativne takse 19.2.2. Sudske takse 19.2.3. Komunalne takse

19.3. Sistem taksa u Bosni i Hercegovini i Republici Srpskoj 19.4. Naknade

IV NEFISKALNI JAVNI PRIHODI 1. Prihodi od ekonomske aktivnosti države 2. Otuđenje javne imovine 3. Primarna emisija 4. Javni zajam

4.1. TeoriJ'a J"avnog zajma 4.1.1. Pojam javnog zajma 4.1.2. Odnos privatnog i javnog zajma 4.1.3. Značaj javnog zajma

4.2. Klasifikacije javnih zajmova 4.2.1. Unutrašnji i inostrani javni zajmovi 4.2.2. Amortizacioni i rentni javni zajmovi 4.2.3. Leteći i konsolidovani javni zajmovi 4.2.4. Prinudni, patriotski i komercijalni javni zajmovi

4.3. Efekti javnih zajmova 4.4. Tehnika javnih zajmova 4.5. Emisija javnih zajmova 4.6. Konverzija i konsolidacija javnih zajmova 4.7. Amortizacija javnih zajmova

V BUDžET

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

116

1. Opšta teorija budžeta1.1. Pojam i funkcije budžeta 1.2. Pravni aspekti budžeta

2.Budžetska načela 2.1. Statička budžetska načela

2.1.1. Načelo potpunosti 2.1.2. Načelo jedinstva 2.1.3. Načelo realnosti 2.1.4. Načelo neafektacije

2.2. Dinamička budžetska načela 2.2.1. Načelo specifikacije 2.2.2. Načelo ravnoteže 2.2.3. Načelo periodičnosti 2.2.4. Načelo prethodnog odobrenja 2.2.5. Načelo javnosti

3. Postupak izrade i donošenja budžeta 4. Izvršenje budžeta 5. Završni račun budžeta 6. Budžetska kontrola 7. Fondovi i drugi instrumenti finansiranja javnih rashoda VI FISKALNA POLITIKA 1. Pojam fiskalne politike 2. Model multiplikatora sa fiksiranim investicijama 3. Model multiplikatora sa varijabilnim investicijama: efekat istiskivanja 4. Stabilizaciona fiskalna politika u otvorenoj privredi 5. Ograničenja fiskalne politike i odnos prema monetarnoj politici

Fiskalna politika i inflacija

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izvođenje vježbi 18 sati za pedagoške radionice; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji).

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

117

Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Milena Raković Finansije i finansijsko pravo Banja Luka Pravni fakultet 2005 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Milivoje Trklja Finansije i finansijsko pravo Novi Sad Pravni Fakultet 1995 udžbenik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

118

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologije

Predmet/modul 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hardvera, softvera i Interneta, kao suštinskih preduslova za dalje izučavanje Informacionih i komunikacionih tehnologija. Upoznavanje sa informaciono komunikacionim tehnologijama kao prerekvizitima savremenog poslovanja. Profesionalna primjena u menadžmentu, marketingu, finansijama i drugim područjima od interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti upoznaju programske alate, gotova programska rješenja i način njihovog korištenja u rješavanju poslovnih problema, te tako dobivaju specifična znanja potrebna za njihovo zvanje.

Student koji završi ovaj predmet: razumije korišćenje informacionih mreža kao i značaj upotrebe aplikacija u

svakodnevnom životu; razumije probleme koje mogu imati korisnici, sa zdravstvenog i bezbjednosnog

aspekta, kao i one koji se odnose na okolinu; razumije primjenu autorskih prava u oblasti računarstva; Upravlja datotekama operativnog sistema, upravlja i organizuje računarske

resurse (datoteke i direktorijume); poznaje i koristi standardne i napredne opcije tekst procesora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije tablarnih kalkulatora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije kancelarijskih baza podataka; poznaje i koristi standardne i napredne opcije poslovne prezentacione grafike; poznaje i koristi sisteme za efikasnu elektronsku komunikaciju a posebno

Internet i elektronsku poštu.

Savladane vještine: Vještine korištenja tekst procesora, tabelarnog kalkulatora, kancelarijskih baza podataka, poslovne prezentacione grafike, Interneta i elektronske pošte.

Sadržaj predmeta:

Razvoj informacione tehnologije

Istorija računarstva, Generacije razvoja kompjutera, Prva generacija kompjutera, Druga generacija kompjutera, Treća generacija kompjutera, Četvrta generacija kompjutera, Perspektive razvoja IT. Kategorije kompjutera, Makrokompjuteri, Minikompjuteri, Mikrokompjuteri, Primjena IT

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

119

Principi informacione tehnologije

Brojni sistemi, Dekadni brojni sistem, Binarni brojni sistem, Oktalni brojni sistem, Heksadecimalni brojni sistem, Binarna aritmetika, Logička algebra, Aritmetika fiksnog i kliznog zareza, Kodovi, Tetradni kod, Šest-bitni kod, Osam-bitni kod, Prikaz brojeva, Programiranje, Algoritam, Kompjuterski program, Programski jezici, Organizacija podataka, Podaci, Datoteka, Baza podataka, Obrada podataka, Batch – serijska obrada , Teleprocessing – daljinska obrada, Time sharing - obrada sa podjelom vremena, Multiprogramming – multiprogramska obrada, Multiprocessing – simultana obrada, Real time – obrada u stvarnom vremenu, Distribuirana obrada, H

Hardver

Pojam hardvera, Centralna jedinica, Aritmetičko-logička jedinica, Memorija, Ulazne i izlazne jedinice, Ulazne jedinice, Izlazne jedinice,

Softver

Sistemski softver, Operativni sistem, Programi prevodioci, Uslužni programi, Aplikativni softver, Računovodstveni paketi, Industrijski paketi, Statistički paketi, Procesori teksta, Radne tabele, Grafički programi.

Internet

Pojam i razvoj interneta, Organizacija interneta, Servisi interneta, Osnovni servisi, Javni servisi, Posebni servisi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 76 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Prije pristupa ispitu student mora prethodno odslušati vježbe

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

120

Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Branko Latinović Informacione tehnologije Banja Luka Panevropski univer-zitet "APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

121

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom matematičkih metoda i tehnika teorija odlučivanja pomaže analitičarima u odlučivanju i kreiranju skupa akcija i izbora alternativa iz kojih donosilac odluke treba da izabere najpovoljniju. Osnovni cilj je da se student upozna sa osnovama teorije odlučivanja i sa principima odlučivanja u različitim uslovima (odlučivanje u uslovima neizvjesnoti, odlučivanje u uslovima rizika, odlučivanje u uslovima izvjesnosti), da upozna različite vrste odlučivanja (višekriterijumsko odlučivanje i grupno odlučivanje), te sisteme podrške odlučivanju (MIS, DSS, ES).

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni različite teorijske tipove odlučivanja u zavisnosti od uslova u kojima se odlučivanje obavlja.

Savladane vještine: Primjena određenih softvera kao gotovih matematičkih modela u procesu odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSLOVNO ODLUČIVANJE TEORIJA ODLUČIVANJA, Pregled i analiza problema odlučivanja, Definisanje problema (početno stanje), Definisanje ciljeva (konačno stanje), Atributi, Informacije, Izbor metoda, Izbor rješenja, Filozofija odlučivanja, Matrice odlučivanja, Proces donošenja odluka, Pojam i vrste odluka, Faktori (elementi) odlučivanja, Faze procesa odlučivanja, Modeli donošenja odluka, Postupak procesa odlučivanja ODLUČIVANJE U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI, Teorija igara, Igre između 2 igrača, Igre dva igrača sa nultom sumom (konstantnom sumom), Igre dva igrača sa promjenljivom sumom, Pregovaračke igre, Igre protiv prirode, Hurwicz – ov kriterij (kriterij optimizma), Wald – ov kriterij, Laplace – ov kriterij (kriterij nedovoljnog razloga), Savage – ov kriterij (kriterij žaljenja), Bayes – ov kriterij ODLUČIVANJE U USLOVIMA RIZIKA , Koncepcija i primjena vjerovatnoće, Analiza rizika, Pristup analize rizika, Sekvencijalno odlučivanje i drvo odlučivanja, Raspodjela vjerovatnoće kriterijumske (zavisne) promjenljive, Odlučivanje uz korištenje apriorne vjerovatnoće, Očekivana vrijednost perfektne (dopunske) informacije i njena ocjena (preaposteriorna analiza), Analiza odlučivanja sa apriori vjerovatnoćama sa više akcija, Odlučivanje uz korištenje aposteriorne vjerovatnoće, Metod simulacije, Monte Carlo tehnika ODLUČIVANJE U USLOVIMA IZVJESNOSTI, Uvodna razmatranja, Linearno programiranje, Opšte osobine linearnih programa, Testiranje, kontrola i primjena modela VIŠEKRITERIJUMSKO ODLUČIVANJE, Višeatributno odlučivanje, Višeciljno odlučivanje GRUPNO ODLUČIVANJE, Funkcija drušvenog blagostanja, Metod izbora najvećeg

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

122

broja glasova, Metod izbora apsolutnom većinom glasova, Konsenzus, Breinstorming metoda, Delfi metod SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU, Programski potencijali u donošenju poslovnih odluka, Doprinos MIS-a u procesu odlučivanja, Sistemi za podršku odlučivanja (DSS) VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA I EKSPERTNI SISTEMI, Pojam ekspertnih sistema, Klasifikacija ES, Prednosti i nedostaci ES, Razlike između DSS-a i ES STRATEGIJSKO PLANIRANJE, Metod scenarija, SWOT analiza, Benčmarking

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

123

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Teorija i strategija odlučivanja Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

124

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.380. Katedra za krivično pravo, kriminologiju i forenziku

Predmet/modul 5.02.03.001. Krivično pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.03. Krivično i krivično procesno pravo

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Savlađivanjem nastavnog programa predmeta stiču se elementarna znanja iz oblasti krivično pravnih nauka, a posebno krivičnog materijalnog prava.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će nakon savlađivanja nastvnog programa biti u mogućnosti da: - poznaje osnovne institute krivičnog prava, - definiše bitne odredbe krivičnih djela, krivične odgovornosti, krivičnih

sankcija - da uspješno povezuje opšte i posebne institute u jedinstvenu cjelinu

Savladane vještine: Student će moći definisati tj. krivično pravno orjentisati jednostavnije krivično pravne slučajeve uskladu sa savladanom materijom.

Sadržaj predmeta:

I Krivično pravo1. Pojam, predmet i zadatak krivičnog prava 2. Odnos krivičnog prava sa drugim granama prava 3. Međunarodno krivično pravo 4. Razvoj krivičnog prava kroz pojedine društvene formacije 5. Razvoj jugoslovenskog krivičnog prava 6. Zakonodavna nadležnost u regulisanju krivičnog prava

II Nauka krivičnog prava 1. Pojam, predmet i zadatak nauke krivičnog prava 2. Sistem nauke krivičnog prava 3. Razvoj nauke krivičnog prava 4. Nauka krivičnog prava Jugoslavije

III Krivično delo 1. Opšti pojam krivičnog dela 2. Osnovna teoretska shvatanja pojma krivičnog dela 3. Krivična dela, privredni prestupi i prekršaji

IV Opšti elementi krivičnog dela 1. Radnja krivičnog dela 2. Posledica krivičnog dela 3. Uzročnost 4. Društvena opasnost 5. Protivpravnost

V Osnovi isključenja krivičnog dela 1. Neznatna društvena opasnost

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

125

2. Nužna odbrana 3. Krajnja nužda 4. Ostali osnovi isključenja krivičnog dela

VI Zakonsko određivanje krivičnog dela 1. Izvori krivičnog prava 2. Krivični zakon kao osnovni izvor krivičnog prava 3. Struktura krivičnih zakona 4. Tumačenje krivičnih zakona 5. Prostorno i vremensko važenje krivičnih zakona

VII Vreme i mesto izvršenja krivičnog dela VIII Objekt krivičnog dela IX Subjekt krivičnog dela

1. Fizičko lice kao subjekt krivičnog dela 2. Pravna lica kao subjekti kažnjivih radnji

X Stadijumi izvršenja krivičnog dela 1. Pripremne radnje 2. Pokušaj krivičnog dela 3. Dobrovoljni odustanak od izvršenja krivičnog dela

XI Sticaj krivičnih dela 1. Pojam sticaja i vrste sticaja 2. Prividni sticaj krivičnih dela

XII Saučesništvo u izvršenju krivičnog dela 1. Opšti pojam saučesnipggva 2. Uslovi za postojanje saučesništva

3. Oblici saučesništva (saizvršilaštvo, pomaganje, podstrekavanje, organizovanje zločinačkog udruženja)

XIII Krivična odgovornost 1. Pojam krivične odgovornosti 2. Osnovna shvatanja o krivičnoj odgovornosti . 3. Uslovi krivične odgovornosti 4. Elementi krivične odgovornosti (uračunljivost i vinost) 5. Neuračunljivost i odgovornost za actiones liberae in causa 6. Osnovni oblici vinosti (umišljaj i nehat) 7. Vinost kod krivičnih dela učinjenih putem štampe i za dela kvalifikovana težom posledicom ili posebnom okolnošću

XIV Osnovi isključenja krivične odgovornosti 1. Stvarna zabluda 2. Sila i pretnja 3. Pravna zabluda 4. Odgovornost za privredne prestupe

XV Krivične sankcije 1. Pojam krivične sankcije 2. Vrste krivičnih sankcija

XVI Kazne 1. Pojam kazne i njene osnovne karakteristike 2. Pravni osnov kazne 3. Svrha kažnjavanja 4. Vrste kazni (smrtna kazna, zatvor, novčana kazna)

XVII Odmeravanje kazne 1. Načini odmeravanja kazne 2. Okolnosti koje utiču na odmeravanje kazne (olakšavajuće i otežavajuće okolnosti, ublažavajuće okolnosti, povrat, višestruki povrat) 3. Oslobođenje od kazne 4. Odmeravanje kazne za krivična dela u sticaju 5. Odmeravanje kazne osuđenom licu 6. Uračunavanje kazne

XVIII Izvršenje kazni

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

126

1. Pojam i principi izvršenja kazni 2. Svrha izvršenja kazni 3. Izvršenje pojedinih kazni 4. Uslovni otpust

XIX Uslovna osuda 1. Pojam uslovne osude i postojeći sistem 2. Uslovna osuda u jugoslovenskom krivičnom pravu (uslovi za izricanje, sadržina, osnovi za opozivanje) 3. Uslovna osuda sa zaštitnim nadzorom

XX Sudska opomena 1. Pojam i značaj sudske opomene 2. Uslovi za izricanje

XXI Pravne posledice osude, rehabilitacija, brisanje osude i kaznena evidencija XXII Mere bezbednosti

1. Pojam mera bezbednosti 2. Svrha mera bezbednosti 3. Pojedine mere bezbednosti

XXIII Primena krivičnih sankcija prema maloletnicima 1. Pojam maloletstva i njegov krivičnopravni značaj 2. Položaj maloletnika u krivičnom pravu 3. Vaspitne mere (pojam, značaj i vrste) 4. Primena vaspitnih mera prema punoletnim licima 5. Maloletnički zatvor (pojam, uslovi primene i izvršenje)

XXIVOsiovi gašenja kazne 1. Zastarelost krivičnog gonjenja 2. Zastarelost izvršenja kazni i drugih krivičnih sankcija 3. Amnestija i pomilovanje

XXV Oduzimanje imovinske koristi stečene krivičnim delom

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 18 24 84 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izvođenje vježbi 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

127

predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na krivično pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Z.Stojanović Krivično pravo Beograd Savremena administracija 2002 udžbenik

B.Petrović Krivično pravo Sarajevo Pravni fakultet 2004 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Srzentić, Stajić, Lazarević Krivično pravo Beograd Savremena administracija udžbenik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

128

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

129

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.380. Katedra za krivično pravo, kriminologiju i forenziku

Predmet/modul 5.02.03.003. Krivično procesno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.03. Krivično i krivično procesno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

U okviru obrazovnog procesa studenti će dobiti neophodna krivično procesna znanja iz oblasti organizacije, nadležnosti i vođenja krivičnog postupka, koja će se moći kvalitetno primjeniti u budućoj profesionalnoj orjentaciji.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnom obradom predmeta student je u stanju da: - optimalno razumije i tumači sve bitne institute krivično procesnog prava, - da učestvuje u pojedinim segmentima krivičnog procesa u smislu analiziranja,

tumačenja i eventualnog konkretnog i profesionalnog djelovanja, - da se kroz dodatke oblike specijalističkog usmjeravanja optimalno prpremi za

profesinalnu orjentaciju iz oblasti krivičnog procesa.

Savladane vještine: Student je dobio opšta znanja iz oblasti nauke, sa potrebom sticanja dodatnih i specifičnih znanja i vještina (vođenje istrage, glavni pretres, advokatura, detektivi isl.)

Sadržaj predmeta:

I OPŠTI DEO 1. Uvodna izlaganja o krivičnom procesnom pravu i krivičnom postupku,

odlikama krivičnog procesnog nrava kao posebne grane zakonodavstva i njegovoj naučnoj obradi.

2. Definicije krivičnog procesnog prava (različita teorijska shvatanja).

3. Izvori, važenje i tumačenje krivičnog procesnog prava.

4. Odnos između krivičnog procesnog prava i drugih prava (krivičnog prava i propisa izvršnog postupka), kao i drugih naučnih disciplina (kriminalistike, sudske psihologije i sudske medicine).

5. Načela krivičnog procesnog prava. (definicija, relativnost i značaj procesnih načela) i izlaganja o pojedinim načelima (načelo optužbe, raspravnosti, istine, slobodnog sudijskog uverenja, usmenosti, javnosti, neposrednosti, zbornosti, većine sudskog odlučivanja, dvostepenosti i dr.).

6. Pojam i vrste krivičnih postupaka, kao i njihov istorijski razvoj.

7. Opšta izlaganja o krivičnoprocesnim subjektima (pojam subjekta, načelo monofunkcionalnosti i nebis in idem).

8. Krivični sud (pojam suda i krivičnog suda, stvarna nadležnost prvostepenih i viših sudova, mesna i funkcionalna nadležnost krivičnog

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

130

suda, sukob nadležnosti, spajanje i razdvajanje postupka, izuzeće sudije - razlozi i postupak).

9. Državni (javni) tužilac. Pojam državnog (javnog) tužioca, funkcija i organizacija tužilaštva, načela državnog (javnog) tužilaštva, odobrenje za krivično gonjenje, državni (javni) tužilac u krivičnom postupku - njegova ošpta ovlašćenja, nadležnost i načelo obligatornosti (legaliteta) i oportuniteta kod preduzimanja krivičnog gonjenja.

10. Oštećeni kao tužilac (stvarna legitimacija oštećenog kao tužioca, njegova prava i dužnosti, razlike izmeću njegovog i položaja državnog, odnosno javnog tužioca, kao i prestanak, tj. gubitak svojstva ovlašćenog tužioca).

11. Privatni tužilac (stvarna legitimacija, zakonski zastupnik i punomoćnik, optužni akti - privatna tužba i protivtužba, prava i dužnosti).

12. Oštećeni (pojam oštećenog, njegova prava i dužnosti, kao svedok i oštećeni s imovinskopravnim zahtevom).

13. Okrivljeni (pojam okrivljenog, pretpostavka nevinosti, imunitet, položaj okrivljenog u postupku - njegova prava i dužnosti, mere za obezbećenje prisustva okrivljenog u postupku, mogućnost suđenja okrivljenom u odsustvu, izdavanje poternice).

14. Branilac (advokatura, pojam i vrste branioca, pravni osnov pojave branioca u krivičnom postupku, prava i dužnosti branioca, prestanak branilačke funkcije i etika branioca).

15. Krivičnoprocesne radnje (definicija procesne radnje, načela izvoćenja, rokovi u kojima se obavljaju krivičnoprocesne radnje, povraćaj u prećašnje stanje, troškovi preduzimanja procesnih radnji i njihova naknada, kao i zapisničko beleženje preduzetih radnji).

II POSEBNI DEO 1. Pretkrivični postupak (otkrivanje krivičnog dela i učinioca, krivična prijava,

ovlašćenja organa unutrašnjih poslova, zadržavanje lica i zabrana kretanja, istražni sudija u pretkrivičnom postupku).

2. Tok krivičnog postupka pred prvostepenim sudom (opšta izlaganja o fazama krivičnog postupka).

3. Istraga (svrha istrage, dokazi, teret pružanja dokaza i pravo na dokaz, predmet dokaza - činjenice i ocena dokaza, zahtev za sprovoćenje istrage, odlučivanje o zahtevu, nadležnost za sprovoćenje istrage). Prekid, obustava i završetak istrage.

4. Istražne radnje (uvićaj, rekonstrukcija, pretresanje stana i lica, privremeno oduzimanje predmeta, svedočenje, veštačenje, ispit okrivljenog i njegovo priznanje, odnosno poricanje izvršenja dela).

5. Podizanje optužnice (neposredno optuženje i optuženje posle istrage) i kontrola optužnice (sredstva za kontrolu optužnice - prigovor protiv optužnice i zahtev predsednika raspravnog

veća, odluke u postupku kontrole žalba protiv tih odluka, kao i stupanje optužnice na pravnu snagu).

6. Pripremanje glavnog pretresa i glavni pretres (pretpostavke za održavanje glavnog pretresa, rukovoćenje glavnim pretresom, faze glavnog pretresa, izmena i proširenje optužbe, odlaganje i prekidanje glavnog pretresa i zapisnik o glavnom pretresu).

7. Donošenje presude (pojam, vrste i sastav sudskih odluka uogapte, pojam i vrste presuda, odnos presude i optužbe, novo optuženje posle donošenja

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

131

oslobaćajuće presude, izricanje i objavljivanje presude, pismena izrada presude i njena ispravka, dostavljanje presude, pravosnažnost i izvršnost presude, izvršenje sudskih odluka).

8. Redovni pravni lekovi (opšte odlike, žalba na presudu prvostepenog suda, žalba na presudu drugostepenog suda, žalba na rešenje i žalba Saveznom sudu).

9. Vanredni pravni lekovi (opšte odlike, zahtev za ponavljanje krivičnog postupka - preinačenje pravosnažne presude, ponavljanje postupka zbog pogrešno utvrćenog činjeničnog stanja, ponavljanje postupka koji je okončan rešenjem i ponavljanje postupka licu osućenom u odsustvu; zahtev za vanredno ublažavanje kazne, zahtev za zaštitu zakonitosti i zahtev za vanredno preispitivanje pravosnažne presude).

10. Skraćeni krivični postupak (osobenosti prethodnog poetupka, glavnog pretresa i žalbenog postupka u skraćenom postupku, pritvor u skraćenom postupku, ročište radi mirenja i mirovno veće kod krivičnih dela koja se gone po privatnoj tužbi).

11. Postupak prema maloletnicima (ošpte odlike postupka, sastav i nadležnost veća za maloletnike, pokretanje i kontrola pokre-tanja postupka prema maloletnicima, pripremni postupak i postupak pred većem za maloletnike, odluke veća i pravni lekovi u postupku prema maloletnicima, nadzor suda nad sprovoćenjem vaspitnih mera, obustava izvršenja i izmena odluke o vaspitnim merama).

12. Postupak za primenu mera bezbednosti (obaveznog psihi-jatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi i obaveznog psihijatrijskog lečenja na slobodi, obaveznog lečenja alko-holičara i narkomana i oduzimanja predmeta) i postupak za oduzimanje imovinske koristi.

13. Postupak za opozivanje uslovne osude i brisanje osude.

14. Postupak za donošenje odluke o prestanku mera bezbednosti i pravnih posledica osude.

15. Postupak za naknadu štete i moralnu rehabilitaciju neop-ravdano osućenih lica i lica neosnovano lišenih slobode (pojam neopravdano osuđenog lica i lica neosnovano lišenog slobode, vrsta štete koja se može naknaditi ovim licima, pravni osnov naknade štete i postupak ostvarivanja navedenih prava, kao i prava na priznavanje radnog staža i staža osiguranja).

16. Međunarodna krivičnopravna pomoć radi preduzimanja pro-cesnih radnji (predmet i način ostvarenja međunarodne krivi-čnopravne pomoći u cilju preduzimanja pojedinih procesnih radnji, uslovi za izuzetnu dozvolu izvršenja inostrane krivične preeude u našoj zemlji).

17. Ustupanje spisa stranoj državi ili preuzimanje spisa od strane države radi krivičnog gonjenja (uslovi za ovo ustupanje i donošenje odluke o primeni ovog instituta).

18. Izdavanje okrivljenih i osuđenih lica po molbi naše i strane države (uslovi izdavanja, postupak radi donošenja odluke o molbi strane države i ograničenja za našu zemlju kada je ona tražila izdavanje, sprovoćenje izdatog lica preko teritorije Jugoslavije i davanje prvenstva kada izdavanje traži više država).

19. Pomilovanje (pojam i pravna priroda pomilovanja, odnos prema drugim institutima, postupak za pomilovanje i davanje pomilovanja bez sprovedenog postupka).

METRIKA PREDMETA:

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

132

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt Časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 24 62 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

Krivično pravo Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na krivično procesno pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Miodrag Simović Krivično procesno pravo, knjiga 1,2 Banja Luka Pravni fakultet 2006 Udžbenik

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

133

b/ Dopunska literatura

Miodrag Simović Komentar zakona o krivičnom postupku Banja Luka Pravni fakultet 2006 Priručnik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

134

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.410. Katedra za poslovno pravo

Predmet/modul 5.02.15.001. Korporacije i korporativno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.15. Poslovno (trgovinsko) pravo i pravo privrednih društava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj je da student usvoji osnovna znanja iz užih oblasti privrednog prava i da razumije osnovne karakteristike različitih tipova organizovanja društva ko što su: trgovačko društvo, ortačko društvo, komanditno društvo, komanditno društvo na akcije, društvo sa ograničenom odgovornošću, dioničko društvo, specijalizovana akcionarska društva, javno preduzeće, grupacije preduzeća, finansijske organizacije, berza, privredne asocijacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta student će biti u stanju da jasno definiše osnovne karakteristike različitih tipova organizacije društva kao i njihove osnovne različitosti. Razumjeće način funkcionisanja sudskog registra, osnovne principe privrednog prava, osnovne procese svojinske transformacije, te osnove prava konkurencije i prava industrijske svojine.

Savladane vještine: Korištenje i tumačenje relevantnih zakona u oblasti privrednog prava u procesu poslovnog odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

OPŠTE KARAKTERISTIKE PRIVREDNIH DRUŠTAVA

Pojam privrednog društva, Vrste privrednih društava, Sistemi osnivanja privrednih

društava, Osnivački akt privrednog društva, Imovina privrednog društva, Odgovornost

za obaveze privrednog društva, Pravni subjektivitet privrednog društva, Djelanost

privrednog društva, Sjedište i nacionalnost privrednog društva, Firma privrednog

društva, Privredna društva i treća lica (zastupnici i punomoćnici), Pravni status dijelova

privrednog društva, Registar privrednih društava

DRUŠTVA SA NEOGRANIČENIM RIZIKOM (DRUŠTVA LICA)

Ortačko društvo, Opšte karakteristike, Interni odnosi između članova društva, Eksterni

odnosi društva i članova, Promjena oblika društva, Prestanak članstva, Prestanak

društva,

Komanditno društvo, Opšte karakteristike, Osnivanje društva, Prava i obaveze članova,

Raspolaganje udjelom u društvu, Eksterni odnosi društva i članova, Promjena oblika

društva, Prestanak društva, Komanditno društvo na akcije, Opšte karakteristike,

Promjena oblika društva, Prestanak društva

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

135

DRUŠTVA SA OGRANIČENIM RIZIKOM (DRUŠTVA LICA I KAPITALA)

Društvo sa ograničenom odgovornošću, Opšte karakteristike, Osnivanje društva,

Konstitutivni akti (Ugovor o osnivanju i Statut), Organi društva, Osnovni kapital i

udjeli, Prava i obaveze članova, Prestanak članstva, Zaštita manjinskih članova društva,

Promjena oblika društva, Prestanak društva, Jednočlano društvo, Pojam, Organizacioni

oblici jednočlanog društva, Organizacija društva, Zaštita povjerilaca, Prestanak društva

DRUŠTVA SA OGRANIČENIM RIZIKOM (DRUŠTVA KAPITALA)

Akcionarsko društvo, Opšte karakteristike, Osnivawe društva, Konstitutivni akti, Akcije

(opšte karakteristike, vrste, klase, prenos), Akcije i obveznice (sličnosti i razlike),

Reorganizacija kapitala akcionarskog društva (povećanje i smanjenje kapitala), Pravni

položaj akcionara (prava i obaveze), Manjinski akcionari, Zaposleni i njihova pravna

pozicija, Raspodjela korporacijske moći, Organi akcionarskog društva, Spoljna kontrola

funkcija, Zaštita investitora (javnost i računi), Specijalizovana akcionarska društva,

“Pojednostavljeno akcionarsko društvo”, Berze hartija od vrijednosti, Investiciona

društva, Društvo za upravljanje investicionim fondovima, Prestanak društva

POVEZIVANJE PRIVREDNIH DRUŠTAVA (POVEZANA DRUŠTVA)

Strukturna povezivawa – reorganizacija, Fuzije privrednih društava, Podjele privrednih

društava, Promjena pravne forme (oblika) privrednog društva. Finansijska povezivanja

(kapital učešća), Opšta napomene, Matično i zavisno društvo, Uzajamna kapital učešća,

Koncern, Holding, Funkcionisawe grupacije društva, Sticanje kapital učešća u

društvima kotiranim i berzanski nekotiranim, Povlašćene informacije (insider trading),

Finansijska povezivanja (kapital učešća), Opšta napomene, Vrste ugovornog

povezivanja

REORGANIZACIJE I PRESTANAK PRIVREDNIH DRUŠTAVA

Stečaj, Opšta napomene, Stečajni razlozi, Organi i učesnici stečajnog postupka, Tok

stečajnog postupka, Reorganizacija stečajnog dužnika. Zaključeivanje stečajnog

postupka

Likvidacija, Opšta napomene, Likvidacioni razlozi, Organi i učesnici

likvidacionog postupka, Tok likvidacionog postupka, Zaključivanje

likvidacionog postupka

Privredna društva – status privrednih društava, poslovno pravo, bankarski poslovi, mjenice – ček, Društva lica, Društva kapitala, Udruženja, fondacije, preduzeća i javna preduzeća, zadruge, Berze, Pravni subjektivitet preduzeća, Značaj imovine preduzeća, Imovina vlasnika preduzeća (akcije i udjeli), Osnivanje preduzeća, Ortačko društvo, Povjerioci društava, Komanditno društvo, Akcionarska društva – prava i obaveze akcionara, organi akcionarskog društva, osnivačka skupština, redovna skupština, vanredna skupština, uprava AD, Upravni odbor, Nadzorni odbor, Preuzimanje kontrole nad AD, Društva sa ograničenom odgovornošću, Individualizacija preduzeća u pravnom prometu, Povezana preduzeća, matično društvo, zavisno društvo, Holding, mješoviti holding, Kako funkcionišu grupacije preduzeća, Franšizing, Fuzije i podjele preduzeća, Privredne komore, Strana ulaganja, Banke, Stečaj

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

136

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 30 24 72 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Završeni i odbranjeni seminarski radovi

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 6 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA

Red. Vrsta evaluacije Parcijalna/ Opciona / Procenat

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

137

br. konačna obavezna učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Dragan Mitrović Prof. dr Vitomir Popović

Trgovinsko pravo Statusni dio – privredna društva Bijeljina

Univerzitet u Istočnom sarajevu – fakultet spolnje trgovine u Bjeljini

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Dr Mirko Vasiljević Privredna društva Beograd 1999 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

138

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.14.003. Državni menadžment i pravna država

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.14. Teorijsko-pravne nauke

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je da se studenti upoznaju sa savremenim metodama i tehnikama upravljanja državnim poslovima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Sticanje znanja iz sledećih oblasti javne uprave: 1. Menadžment zakonodavne vlasti 2. Menadžment izvršne vlasti 3. Menaddžment upravno-administrativne državne vlasti 4. Menadžment sudske vlasti 5. Menadžment odnosa sa javnošću državne uprave 6. Postulati državnog menadžmenta i kriterijumi za projektovanje institucionalne

strukture društva Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Postulati na koja se oslanjaju istraživanja 1 Kreiranje državnih ekonomsko-socijalnih ciljeva, Osnovni ekonomsko socijalni ciljevi, Ekonomsko-socijalne funkcije države u tržišnoj privredi Kriterijumi za projektovanje institucionalne strukture društva, Konflikti kao osnovna karakteristika pluralističkog društva, Paradigme klasnih društava, Karakteristike savremene građanske demokratske dražve, Socijal-demokratska građanska dražva, Sloboda, Jednakost, Solidarnost, Demokratija, Uloga političkih partija u pluralističkim građanskim društvima Postulati državnog menidžmenta, Polazne osnove savremenog državnog menidžmenta, Upravljačke aktivnosti savremenog državnog menidžmenta MENADŽMENT ZAKONODAVNE VLASTI, Istraživanje i predviđanje, Filozofija države pravde i prava, Karakteristike građanskog demokratskog društva, Postanak države i prava, Ontolološko objašnjenje države i prava, Razgraničenja prava, Pojam pravnih subjekata i pravnih odnosa, Pravni običaji i običajno pravo, Funkcije države i zakonodavne vlasti, Pojam i istorijski razvoj države i prava, Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Oblici države i prava, Pojavni oblici državne vlasti, Zakonodavna civilna vlast, Smenjiva izvršna vlast, Profesionalna administrativna vlast, Evropska tradicija državnosti, Prusko poimanje države, centralizam, Rusko samodržavlje (autokratija), Švedski model, Model ,,funkcionalne,, demokratije, Državna tradicija u srba, Američka državna tradicija, Stiglerova predsava o dražvi, Samuelsonova ekonomska uloga privatne aktivnosti Filosofija, akciologija i gneseologija ljudske pravde, prava i slobode, Filosofija prava i sloboda, Filosofija pravne države, Aksiologija prava pravne države, Norme ponašanja, Vrednosni sistemi i vrednosne orijentacije, Gneseologija prava, Determinisanje pojma

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

139

svojina, Otvorena pitanja transformacija prava i države Odlučivanje i planiranje zakonodavne vlasti Organizovanje zakonodavne vlasti, Uređenje odnosa između politike i ekonomije, Realizacija načela pravne države, Načelo legitimnosti vlasti, Načelo podele vlasti, Načelo nezavisnosti sudstva, Načelo nezavisnosti monetarne vlasti, Načelo ustavnosti i zakonistosti (legaliteta vlasti), Načelo ustavnog jemstva ljudskih i građanskih prava, Načelo slobode privrede i privredne aktivnosti, Načelo slobode štampe i javnosti, slobode nauke i obrazovanja, Realiazcija principa decentralizacije vlasti Vođenje zakonodavne vlasti,Realizacija principa ograničene vlasti, Realizacija principa diskrecione vlasti, Realizacija principa jednakosti ljudi pred zakonom, Realizacija principa ograničenja ljudskih prava i sloboda, Kontrola zakonodavne vlasti MENADŽMENT IZVRŠNE VLASTI, ISTRAŽIVANJE, PREDVIĐANJE, IPLANIRANJE VIZIJE BUDUĆNOSTI I MISIJE KAO RAZLOGA POSTOJANJA DRŽAVNE UPRAVE Načela menidžmenta izvršne vlasti Polazne osnove i istorijska iskustva građanskog pluralističkog modela u vršenju izvršene vlasti, Izvorište građanske demokratske vlasti,Modeli građanske demokratske vlasti_ sadržinska i proceduralna demokratijaKlasifikacija oblika demokratske vlasti. Kriterijumi i područja strukturisanja građanske demokratske vlasti, Identifikacija demokratskih načela i procedura sa trajnim izbornim pravilima, Učenje na iskustvu uspešnih država – deregulacijom, Kreiranje savremenih elemenata političkog i državnog menidžmenta, Osmišljavanje savremene uloge države u razvoju privatnog preduzetništva i klime koja će privući sveži kapital, Uravnoteženje odnosa između države, plana i tržišta u preduzetničkog ekonomiji, Podržavanje razvoja i funkcionisanja pluralističkih društvenih grupa i nevladinih institucija, Depolitizacija vojske, policije, sudstva i državne uprave Misija na uređenju demokratskog društveno-političkog sistema,Kreiranje miljea političke kulture i kulta rada, Rešavanje duhovne i moralne krize, promena u međunarodnom okruženju, Rasprava promena u okruženju, Promene izazvane svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije, Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda Uređivanje podsistema kontrole političke i državne vlasti, Kreiranje demokratske javnosti, Podržavanje nezavisnosti javnih stvaralaca i medija, Podržavanje nezavisnosti nauke od političke ideologije i religijske dogme, Nezavisnost crkve (krsta) od države (mača) Nezavisnost sindikalnog organizovanja Menidžment upravno-administrativne državne vlasti Uslovi za realizaciju usluga savremene građanske države sa preduzetničko,m ekonomijom, Respektovanje istorijskih paradigmi koje su označile kulturno-civilizacijske promene, Osivanje funkcionisanja demokratskog oblika vlasti, Obezbeđenje vrednosti, verovanja, procedura i uslova za funkcionisanje demokratskog oblika vlasti, funkcionisanja političke tolerancije, političke ekonomije regulacije i deregulacije, Osiguranje funkcionisanja političke tolerancije, Opredeljivanje modela socijalne organizacije i izbor ekonomskog modela, tolerancije kao osnove pluralističkog društva, Obezbeđenje realizacije političkih interesa građana, Obezbjeđenje trajnog funkcionisanja gradskog demokratskog oblika društvenog sistema, Afirmacija nagona volje da se obave istorijske promene Razvoj novog koncepta, nivoa i sistema uslužnih proizvoda Kvaliteta usluga države, Ocena kvaliteta usluga države, Kriterijumi ocene kvaliteta državne uprave, Politika fizičke distribucije, Politika cena, poreza i taksa države, Politika promotivnog miksa države, Promotivne konstante, Odluka o izboru ciljnog auditorija, Odluka o izboru ciljeva komuniciranja, Živa reč (word-of-mouth) Kreiranje menidžment miksa uloge državne uprave, Uloga državnog personala u pružanju usluga, Uloga države u procesu priključenja matici evropskih naroda i razvoju samopouzdanja građana, Uloga države u procesu kreiranja strategije društveno-ekonomskog i tehnološkog održivog razvoja, Tehno-ekonomski sistem i alternativne strategije održivog razvoja, Globalni aspekti razvoja civilizacije i tehnološke promene, Teorije o globalnom razvoju ljudskog društva, Determinisanje strateških razvojnih područja, Izbor strategije tehnološkog razvoja Kreiranje preduzetničkog ambijenta koji će razvijati efektivni menadžment fleksibilne

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

140

proizvodnje STRATEŠKO PLANIRANJE KULTURE I ETIČNOSTI DRŽAVNE UPRAVEStrategijski ciljevi i zadaci države na etičko-moralnim i duhovnim reformama srpskog društva, Etičke norme, aksiome i maksime , Prenos kulturnih nasleđa na mladi naraštaj, Priprema mladih naraštaja da preuzmu radne uloge, Stvaranje nove razvojne svesti na cionalne savesti kod mladih naraštaja, Orijentacija na moralne i darovite Etičko-moralna pitanja prisilne demokratizacija, Periodi demokratizacije evropskog kontinenta, Tendencije usvajanja formalne demokracije, Moralno-razvojne karakteristike našeg društva, Načela javnosti i javnog mnjenja državne uprave, Planiranje socijalne odgovornosti države 341 MENADŽMET SUDSKE VLASTI, Organizacija sudstva i struktura pravosuđa, Organizacija sudstva, Struktura pravosudnih organa, Načela pravosuđa, Načelo zakonitosti, Načelo samostalnosti i nezavisnosti, Načelo stalnosti sudske funkcije, Načelo zbornosti suđenja, Načelo javnosti raspravljanja pred sudom, Načelo učešća građana u suđenju, Načelo sudijskog imuniteta, Načelo inkompatibilnosti, Načelo dvostepenosti suđenja, Načelo izvršnosti, Načelo upotrebe svoga jezika i pisma, Načelo prava na odbranu, Načelo jednakosti građana pred sudom, Načelo pružanja pravne pomoći, Načelo etike sudskog poziva, Normativne funkcije državne vlasti MENADŽMET ODNOSA S JAVNOSTI DRŽAVNE UPRAVE, Opšte odrednice o odnosima s javnošću države, Definisanje odnosa s javnošću, Lokacija pojma odnosi, Klasifikacija pojma odnosi, Problematiziranje otvorenih pitanja u pojmu odnosi, Prema komu su odnosi s javnošću usmereni, Ciljevi i zadaci odnosa s javnošću, Pitanja u vezi kreiranja pozitivnog okruženja, Upoznajmo sami sebe, Respektovanje savremenog okruženja, Stvarnost koja unesrećuje srpske građane, Odnosi s javnošću državne uprave, Osnovni principi odnosa s javnošću državne uprave, Strana iskustva odnosa s javnošću državne uprave, Sjedinjene Američke Države, Velika Britanija, Republika Francuska, Kraljevina Belgija, Republika Italija, Kraljevina Švedska, Japan, Južna Koreja, Narodna Republika Kina i Tajvan, Zemlje u tranziciji, Praksa odnosa s javnošću srpskedražve, Istorijski pregled, Dominacija izvršne i administrativne vlasti u dva sistema vlasti, Normativna rešenja javnosti rada državne uprave, Planiranje marketing vizije budućnosti i misije kao razloga postojanja državne uprave, Determinisanje demokratskih načela i procedura sa trajnim izbornim pravilima, Učiti na istorijskom iskustvu – deregulacija, Novi kulturni, politički, socijalni, ekonomski, tehnološki i državni menidžment, Sufinansiranje pluralističkih društvenih i apolitičkih institucija, Depolitizacija državne uprave, Državnici ne mogu lagati, Traganje za prijateljima srpske države MENADŽMENT NAUKE, Stimulisanje razvoja nauke, istraživanja i razvoja, objašnjenje pojma naučno istraživanje i razvoj

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 8 18 94 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi; 12 sati za istraživanje izvora;

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

141

18 sati za izradu seminarskog rada; Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Državni Menadžment Sremska Kamenica MM College 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

142

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

143

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.16.003. Upravni proces i upravni spor

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.16. Upravno-pravne nauke i javna uprava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Savladjivanjem nastvnog programa postiće se obrazovni cilj teorijskog i praktičnog kapaciteta kroz optimalno izučavanje i shvatanje instituta upravnog procesnog prava tj. upravnog postupka i spora.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenih znanja student će biti u stanju da: - diskutuje i obrazloži institute upravnog procesnog prava, - da ih dijelom primjenjuje u upravnoj praksi tj. postupku - da na osnovu stečenog znaja uspješno proširije i obogaćuje praktično znaje u

predmetnoj oblasti

Savladane vještine: Student će steći izvjesno praktično znajje u primjeni instituta upravnog prava u upravnom sporu

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSEBNO UPRAVNO PRAVO I PRETHODNA RAZMATRANjA A. Uprava i upravni odnosi B. Pravno obuhvatanje uprave i upravnih odnosa

V. Upravnopravna grana - pojam i sistematizacija 1. Upravno-organizaciono, upravno-materijalno i upravno-procesno pravo

2. Osamostaljivanje pojedinih delova upravnog prava

3. Opšte upravno pravo i posebno upravno pravo ili posebna upravna prava

II PREDMET POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA A. Načelno polazište

1. Pragmatski pristup

2. Teorijski pristup

B. Upravne oblasti 1. Klastične i ostale upravne oblasti

2. Politička uparva, privredna uprava i uprava u oblasti društvenih službi

III POJAM I SADRŽINA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

144

JUGOSLAVIJI

A. Struktura posebnog upravnog prava B. Sistem normi posebnog upravnog prava (opseg, unutrašnja heterogenost i promenljivost njegovih normi)

IV IZVORI POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUTOSLAVIJI V PRAVAC RAZVOJA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U SVETU I KOD NAS VI ZNAČAJ I ULOGA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI VII NAUKA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUTOSLAVIJI

A. Predmet, sadržina i metod nauke posebnog upravnog prava B. Odnos nauke posebnog upravnog prava i nauke o upravi V. Elementi sistema nauke posebnog upravnog prava u Jugoslaviji

DEO II

OSNOVI POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI I KARAKTERISTIKE I SPECIFIČNOSTI POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI

A. Subjektivno-organske posebnosti: zasebni, državni i nedržavni, vršioci upravnih poslova B. Sadržinske posebnosti: specifična materija upravnih poslova i prava i dužnosti građana u okviru pojedinih oblasti (delovanja organa) uprave V. Procesne posebnosti: posebni upravni postupci i odnos prema pravilima opšteg upravnog postupka

II VRSTE ORGANA I ORGANIZACIJA JAVNE UPRAVE U JUGOSLAVIJI A. Organi i organizacija državne uprave

1. Upravno-ministarski resori: ministarstva i drugi državni organi uprave

a) Savezni nivo b) Republički nivo

2. Upravno-stručne državne vladine organizacije a) Savezni nivo b) Republički nivo

B. Organi i organizcije javne uprave 1. Teritorijalno decentralizovani organi javne uprave: organi uprave autonomnih pokrajina, gradski organi uprave i opštinski organi uprave

2. Funkcionalno decentralizovane organizacije javne uprave:

a) Samostalne javne organizacije SR Jugoslavije: Narodna banka Jugoslavije i Služba za platni promet b) Nedržavne javne organizacije: javna preduzeća, javne ustanove i ostali subjekti javnih službi

III KLASIČNE I OSTALE UPRAVNE OBLASTI A. Klasične upravne oblasti

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

145

1. Upravni inostrani poslovi

2. Upravni vojni poslovi

3. Upravni unutrašnji poslovi

4. Upravni finansijski poslovi

5. Upravni poslovi pravosudne uprave

6. Upravni poslovi opšts uprave

7. Upravni poslovi ograničenja prava svojine

B. Ostale upravne oblasti 1. Upravni poslovi u privredi

a) Upravni poslovi u poljoprivredi i stočarstvu b) Upravni poslovi u trgovini (spoljašnjoj i unutrašnjoj)

v) Upravni poslovi u industriji i rudarstvu g) Upravni poslovi na području saobraćaja i veza d) Upravni poslovi u zanatstvu ć) Upravni poslovi u komunalnoj delatnosti i graćevinarstvu e) Upravni poslovi u šumarstvu, lovstvu i ribarstvu ž) Upravni poslovi u stambenoj privredi

2. Upravni poslovi u vanprivredi a) Upravni poslovi u zdravstvu b) Upravni poslovi u vaspitanju i obrazovanju v) Upravni poslovi u nauci, kulturi i umetnosti, kao i fizičkoj kulturi g) Upravni poslovi u domenu penzijskog i invalidskog osiguranja d) Upravni poslovi u sferi rada i socijalne zaštite

3. Ostale oblasti IV POSEBNI UPRAVNI POSTUPCI A. Upravni carinski postupak B. Upravni poreski postupak V. Vojni upravni postupci (izbor) G. Upravni postupci u oblasti unutrašnjih poslova D. Upravni postupak u pogledu kontrole platnog prometa Đ. Eksproprijacioni upravni postupak E. Inspekcijski upravni postupci Ž. Upravni postupci u porodičnim odnosima (kod usvojenja i starateljstva) 3. Upravni postupak u pogledu ostvarivanja prava graćana na zdravstvenu zaštitu I. Jedan primer posebnog upravnog postupka na planu univerzitetskog obrazovanja (postupak (re)izbora nastavnika i saradnika

METRIKA PREDMETA:

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

146

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 12 24 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Upravno pravo (opšti dio) Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za izvođenje vježbi 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na upravni proces i upravni spor.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

147

M.Rađenović Upravno procesno pravo Banja Luka Panevropski univerzitet 2005 udžbenik

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

148

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.013. Berze i berzansko poslovanje

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje sa osnovnim i bitnim pitanjima berze i berzanskog poslovanja i njihovo razumijevanje.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Prepoznavanje osnovnih oblika finansijskih tržišta, usvajanje znanja o berzama i načinu njihovog funkcionisanja, te o subjektima berzanskog poslovanja. Usvajanje osnovnih znanja o modelima i metodama berzanskog trgovanja.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

UVODNA RAZMATRANJA, TRŽIŠTE I ORGANIZOVANI OBLICI TRGOVANJA, FINANSIJSKO TRŽIŠTE, VANBERZANSKO TRŽIŠTE BERZE, OSNOVNO O BERZAMA, VRSTE BERZI, OSNOVNI BERZANSKI POSLOVI, OSNOVNI ELEMENTI BERZE, IT I INFORMACIJE U BERZANSKOM POSLOVANJU, BERZANSKI INDEX SUBJEKTI BERZANSKOG POSLOVANJA, KLIJENTI, BROKERSKO-DILERSKA DRUŠTVO, KASTODI BANKE, KOMISIJA ZA HV I CENTRALNI REGISTAR HV, ČLANOVI BERZE I UČESNICI BERZANSKOG SASTANKA OSNOVNI MODEL BERZANSKOG TRGOVANJA, UKLJUČIVANJE HV NA LISTING BERZE, BERZANSKI SASTANCI – TRGOVANJE, REALIZACIJA BERZANSKIH TRANSAKCIJA METODE BERZANSKOG TRGOVANJA, FORMIRANJE I KRETANJE CENA, METODE TRGOVANJA NA PRIMARNOM TRŽIŠTU HV, METODE TRGOVANJA NA SEKUNDARNOM TRŽIŠTU HV, BLOK TRGOVANJE, TRGOVINA DERIVATIMA, RIZICI KOD HV, NEDOZVOLJENE RADNJE U BERZANSKOM TRGOVANJU, BERZANSKE KRIZE TRGOVANJE AKCIJAMA HEDŽING I ŠPEKULATIVNI POSLOVI

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

149

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 68 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

5.01.10.011. Hartije od vrijednosti (sa ugovorima u privredi) Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 18 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 18 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na berze i berzansko poslovanje.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

150

a/ Osnovna literatura

Prof. dr Zdenka Đurić Berze i berzansko poslovanje Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

151

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.430. Katedra za komunitarno pravo

Predmet/modul 5.02.25.001. Evropska unija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.25. Evropsko pravo-pozitivno-pravne (komunitarne) nauke Evropske Unije

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanjem predmeta stiču se optimalna teorijska znja iz oblasti Evropske unije, i svih elemenata evropskih asocijacija i instituta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će na osnovu stečenog zunaja biti u mogućnosti da uspješno: - diskutuje, anlizira i tumači koncepciju Evropske unije, - da prepoznaje prednosti i nedostatke Evropske unije u odnosu na druge oblike

organizovanja i djelovanja država Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

UVODNO POGLAVLJE Predmet evropskog prava Značaj izučavanja pravnog poratka Evropskih zajednica i Evropske Unije I POGLAVLJE Istorijski prikaz Evropskih integracija Ideolozi ujedinjene Evrope Posljeratne incijative za Evropsku integraciju Rađanje prve Evropske zajednice – Evropske zajednice za ugalji čelik - uzroci koji su dovelido stvaranja evropske zajednice - opšti prikaz Evropske zajednice Projekti o odbrambenoj i političkoj zhajednici - projekat Evropske odbrambene zajednice (EOZ) - evropska politička zajednica - neuspjeh u realizaciji oba projekta Osnivanje Evropske ekonomske zajednice i ekonomske zajednice za atomsku energiju - uzroci koji su doveli do osnivanja EEZ i EZAE - problemi vezani za realizaciju Ugovora - osnovni ciljevi ugovora EEZ Nastanak Evropske političke kooperacije Jedinstveni evropski akt – etapa ka Evropskoj Uniji - uzroci koji su doveli do zaključivanja J.E.A - incijative koje su odvele do zaključivanja J.E.A. - sadržaj J.E.A.

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

152

Ugovor o Evropskoj Uniji Incijative koje su dovele do zaključivanja Ugovora o Evropskoj Uniji Predstavljanje EU - promjene nastale donošenjem Ugovora o Evropskoj Uniji - opšte karakteristike i pravna priroda Evropske Unije - karakteristike Evropskih zajednica kao pravno najvežnijeg stuba Evropske Unije Ugovor iz Amsterdama Pristupanje Evropskoj Uniji Prijem u Evropsku Uniju - pravna analiza u prijemu u Evropsku Uniju - ostvareni prijemi i potencijali kandidati za prijem u Evropskoj Uniji Istupanje iz Evropske Unije - istupanje država članica - specifični slučajevi - suspenzija Državljanstvo Evropske Unije Uslovi za sticanje državljanstva Evropske Unije Prava vezana za državljanstvo Evropske Unije - pravo slobode kretanja i boravka - biračko pravo državljana Evropske Unije - pravo na podnošenje peticija i obraćanje medijatoru - zaštita sržavljana Evropske Unije na teritoriji trećih zemalja Najvažnije institucije Evropskih Zajednica i Evropske Unije Evropska komisija - sastav i imenovanje članova Komisije - organizacija rada i ovlašćenja Komisija Savet Evropske Unije (Savet Ministara) - sastav saveta EU - organizacija rada Saveta - nadležnosti Saveta EU Evropski parlament - izbor i status članova Evropskog parlamenta - organizacija i modaliteti rada Evropskog parlamenta - nedležnosti Evropskog parlamenta - normativne nadležnosti - nadležnosti koodlučivanja - nadležnosti nadzora Evropskog parlamenta Evropski Savet - osnivanje i razvoj Evropskog Saveta - sastav i način rada Evropskog Saveta - uloga Evropskog Saveta Sud pravde i prvostepeni sud - sud pravde - Prvostepeni sud Organi vezani ekonomsku i monetarnu Uniju - ciljevi ekonomske i monetarne Unije - realizacija ekonomske i monetarne Unije - organi ekonomske i monetarne Unije - države koje su izuzete od učešća u trećoj fazi ekonomske i monetarne Unije Specifični organi Evropskih zajednica i Evropske Unije - organi kontrole - organi upravljanja - konsultativni organi Nadležnosti EZ - transfer nadležnosti od država članica ka Zajednici - sporadične intervencijeEZ

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

153

Mehanizmi usvajanja akata - klasičan mehanizam usvajanja akata - mehanizam usvajanja budžeta Zajednica - mehanizam zaključivanja međunarodnih ugovora Zajednička spoljna i bezbjednosna politika i kooperacija u oblasti pravde i unutrašnjih poslova Zajednička spoljna i bezbjednosna politika - pravni izvori - ciljevi i mehanizmi ZSBP Kooperacija u oblasti pravde i unutrašnjih poslova - ciljevi KPUP - mehanizmi djelovanja u okviru KPUP Izvori prava Evropskih zajednica i Evropske Unije Ugovori o osnivanju - osnovne karakteristike ugovora o osnivanju - režim ugovora o osnivanju Izvedeno pravo - propisi - direktive - odluke - preporuke i mišljenja - atipični akti Sporazumi zaključeni među državama članicama i sporazumi Zajednice sa trećim subjektima -sporazumi zaključeni među državama članicama Sporazumi Zajednica sa trećim državama i međunarodnim organizacijama - opšta pravna načela komunitarnog prava - sudska praksa Hijerarhijski odnos između izvora prava Odnos između prava zajednice i prava država članica Autonomnost i integracija prava Zajednice - autonomnost prava Zajednica - načelo integracije Direktna primjena prava Zajednice Modaliteti direktne primjene - ugovoru o osnivanju - međunarodni sporazumi Zajednice - propisi - direktive - odluke Primat prava Zajednice - načelo primata prava Zajedniceprimjena načela primata - teškoće u primjeni načela primata Pravne akcije protiv država članica Akcija zbog neizvršenja - predmet akcije zbog neizvršanja - postupak utvrđivanja neizvršenja Pravne akcije usmjerene protiv zajednice i njenih organa Zahtjev za poništenjem - akti koji mogu da budu ponšteni - podnosioci zahtjeva - osnov za poništenje - rok za podnošenje zahtjeva - sudska odluka o poništenju akta Žalba zbog izostanka - predmet i priroda žalbe zbog izostanka - prihvatljivost žalbe zbog izostanka

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

154

- sudska odluka o izostanku Prigovor o nezakonitosti Pravna odgovornost Zajednice Vanugovorna odgovornost Zajednice - prisvajanje odgovornosti Zajednice - uslovi prihvatljivosti zahtjeva za naknadu štete - uslovi pokretanja odgovornosti Saradnja sudskih vlasti Prejudicijelno pitanje tumačenja - nadležnosti za postavljanje prejudicijelnog pitanja - pribegavanje prejudicijelnom pitanju - prihvatljivost pitanja - rad suda pravde - odluka suda pravde

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 96 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Komparativno istrorija države i prava Položen ispit

Filozfija i teorija prava Položen ispit

Komparativno ustavno pravo Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izradu seminarskog rada; 12 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

155

rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 25 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Radovan Vukadinović Pravo evropske unije Kragujevac Pravni fakultet, Kragujevac 2005 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Pravni, politički dokumenti o Evropskoj uniji

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

156

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.390. Katedra za međunarodno pravo

Predmet/modul 5.02.05.001. Međunarodno javno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.05. Međunarodno-javno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

U okviru izučavanja predmeta student će steći optimalna teorijska znanja iz oblasti međunarodnog prva, sa akcentom na međunarodno javno pravo kao oblik temeljnog prava

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenog znanja student će biti u mogućnsti da : - diskutuje, analizira i donosi zaključke o suštini, mjestu, snazi međunarodnih

pravnih normi iz oblasti predmeta Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

UVOD Pojam međunarodnog prava. Opšta načela međunarodnog prava. Doktrina međunarodnog prava. Odnos unutrašnjeg i međunarod -nog prava. Podela međunarodnog prava. IZVORI MEĐUNARODNOG PRAVA I KODIFIKACIJA Pojam izvora. Međunarodni ugovori. Običajna pravna pravila. Opšta pravna načela priznata od strane prosvećenih naroda. Jednostrani pravni akti država. Odluke međunarodnih organizacija. Kodifikacija međunarodnog prava. STRUKTURA MEĐUNARODNE ZAJEDNICE Pojam međunarodne zajednice. Organizaciona struktura. Subjekti međunarodnog prava. DRŽAVA - SUBJEKT MEĐUNARODNOG PRAVA Nastanak države. Priznanje. Osnovna prava i dužnosti. Nadležnost držva. Međunarodna odgovornost država. Sukcesija država. Podela država prema strukturi. Zavisne države. Stalno neutralne države. ORGANI ZA ODRŽAVANjE MEĐUNARODNIH ODNOSA Savremena diplomatija. Organi unutar države. Bilateralna diplomatija. Multilateralna diplomatija. Konzuli. Odnos diplomatskih i konzularnih funkcija.

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

157

MEĐUNARODNE ORGANIZACIJE

Politički sistemi sveta. Pojam i klasifikacija međunarodnih organizacija. Istorijat Ujedinjenih nacija. Ciljevi i načela Ujedinjenih nacija. Odnos Povelje prema klasičnom međunarod-nom pravu. Organizaciona struktura. Članstvo u Ujedinjenim nacijama. Odnos Povelje prema državama nečlanicama. Kolek-tivna bezbednost. Kolonijalni problem i Ujedinjene nacije. Institucionalni i pravni okviri ekonomske sardnje u okviru UN. Položaj službenika UN. Pravni položaj UN. Postupak za reviziju Povelje. Specijalizovane agencije (pravna priroda). Međunarodna organizacija rada. Međunarodne finansijske organizacije. Međunarodna agencija za atomsku energiju. Regionalizam i međunarodni poredak. Ostale organizacije. POLOŽAJ ČOVEKA U MEĐUNARODNOJ ZAJEDNICI Razvoj osnovnih ljudskih prava. Pojedinac kao subjekt međunarodnog prava. Zabrana trgovine robljem. Položaj izbeglica i apatrida. Pravo azila i ekstradicije. Zaštita manjina. Individualna krivična odgovornost. TERITORIJA U MEĐUNARODNOM PRAVU Pojam državne teritorije. Načini sticanja državne teritorije. Međunarodne službenosti. Nacionalne i međunarodne reke. Režim plovidbe na Dunavu. Pomorska oblast, Obalno more. Spoljni pojas i epikontinentalni pojas. Otvoreno more. Novi instituti prava mora. Moreuzi. Morski kanali. Pravna priroda vazdušne oblasti. Režim vazdušne plovidbe. Kosmičko pros-transtvo. Internacionalizovane teritorije. Pravni položaj Arktika i Antarktika. PRAVILA MEĐUNARODNOG UGOVORNOG PRAVA Uvodna razmatranja. Oblici i vrste međunarodnih ugovora. Ugovorne strane. Proces zaključenja međunarodnih ugovora. Načini izražavanja pristanka na obavezivanje ugovorom. Rezerve uz višestrane ugovore. Registrovanje i deponovanje ugovora. Primena međunarodnih ugovora. Dejstvo ugovora. Tumačenje međunarodnih ugovora. Obavezna snaga međunarodnih ugovora. Revizija međunarodnih ugovora. Poništaj ugovora. Prsstanak dejstva i suspenzija ugovora. MIRNO REŠAVANjE SPOROVA

Neposredni diplomatski pregovori. Dobre usluge i posredovanja. Anketne komisije. Izmirenje. Postupak pred Ujedinjenim nacijama. Arbitraža. Međunarodni sud pravde.

REŠAVANjE SPOROVA PUTEM PRINUDE Vrste nasilnih sredstava. Pojam rata. Ograničenje i zabrana rata. Unutrašnji sukobi i zabrana upotrsbe sile. Načelo neintervencije. Pravo na samoodbranu. Pojam i definicija agresije. Izvori ratnog prava. Dejstvo i posledice izbijanja neprijateljstava. Oružana sila. Partizanski rat. Pravila ratovanja. Ograničenja u pogledu sredstava ratovanja. Ratna okupacija. Lica zaštićena u ratnim sukobima. Ratni zarob-ljenici. Civilno stanovništvo, bolesnici i ranjenici. Vojne konvencije. Okončanje neprijateljstava. Svršetak rata. Reparacije. Pojam i oblici neutralnosti. Prava i obaveze neutralnih država. Ekonomski vid rata i odnosi sa neutralnim državama.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 18 24 100 12 210

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

158

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Komaparativno ustavno pravo Položen ispit

Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izvođenje vježbi 24 sata za izradu seminarskog rada; 12 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

159

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

F. Turčinović, V. Popović Međunarodno javno pravo Banja Luka Pravni fakultet 2007 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Smilja Avramović Međunarodno javno pravo Beograd Savremena administracija udžbenik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

160

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.14.027. Poreski menadžment i poreski konsalting

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.14. Fiskalna ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanje predmeta Poreski menadžment treba da omogući studentima da ovladaju brojnim i složenim kategorijalnim pitanjima i problemima iz šire oblasti poreske politike te da steknu steknu osnovna znanja iz oblasti poreskog menadžmenta i da budu sposobni da spoznaju njihov značaj i uticaj kako sa mikro tako i sa makroekonomskog aspekta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje značaja i uticaja poreza na makro i mikro nivou, načina funkcionisanja različitih tipova poreza, te upoznavanje poreskog sistema Republike Srpske / BiH. Student će moći da analizira uticaj i relevantnost različitih tipova poreza na donošenje konkretnih poslovnih odluka.

Savladane vještine: Tumačenje različitih zakonskih propisa koji regulišu poreze i njihovog uticaja i relevantnosti na postojeće poslovanje preduzeća i na donošenje konkretnih poslovnih odluka (poreski konsalting).

Sadržaj predmeta:

POJAM, KARAKTERISTIKE I RAZVOJ FINANSIJSKOG PRAVA, PORESKA TERMINOLOGIJA (PORESKI OBVEZNIK, PORESKI OBJEKAT, PORESKA OSNOVICA, PORESKA STOPA I PORESKE OLAKŠICE), POJAM I KARAKTERISTIKE POREZA, TEORIJE O OPRAVDANOSTI UVOĐENJA POREZA, PORESKA NAČELA (FINANSIJSKA, EKONOMSKA, SOCIJALNO-POLITIČKA I PORESKO-TEHNIČKA NAČELA), PORESKA SPOSOBNOST, PORESKI SISTEM, KLASIFIKACIJA PORESKIH SISTEMA, PORESKI MONIZAM, PORESKI PLURALIZAM, GRANICE OPOREZIVANJA, CILJEVI OPOREZIVANJA, FISKALNI CILJEVI OPOREZIVANJA, EKSTRA FISKALNI CILJEVI OPOREZIVANJA, KLASIFIKACIJA POREZA – KLASIČNA KLASIFIKACIJA, EKONOMSKA KLASIFIKACIJA POREZA, POREZI NA IMOVINU, POREZI IZ PRIHODA, POREZ NA DOHODAK, POREZI IZ RASHODA, POREZ NA DODATU VRIJEDNOST, NEPOSREDNI POREZI U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZI NA IMOVINU U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZI IZ PRIHODA REPUBLIKE SRPSKE, POREZ NA DOBIT PREDUZEĆA U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZ NA DOHODAK U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZ NA DODATU VRIJEDNOST U BOSNI I HERCEGOVINI, AKCIZE (TROŠARINE U

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

161

BOSNI I HERCEGOVINI), PORESKA EVAZIJA – IZBJEGAVANJE PLAĆANJA POREZA, POJAVNI OBLICI PORESKE EVAZIJE, FAKTORI PORESKE EVAZIJE, PREVALJIVANJE POREZA (NAMJERNO I NENAMJERNO), FAZE KOD PREVALJIVANJA POREZA, FAKTORI KOD PREVALJIVANJA POREZA, SIVA EKONOMIJA. FAKTORI SIVE EKONOMIJE. POJAVNI OBLICI SIVE EKONOMIJE, SIVA EKONOMIJA U REPUBLICI SRPSKOJ, SPREČAVANJE PRANJA NOVCA U BOSNI I HERCEGOVINI, DVOSTRUKO PRAVNO OPOREZIVANJE, POJAVNI OBLICI DVOSTRUKOG OPOREZIVANA, PORESKA KONTROLA I REVIZIJA, POJAM PORESKE KONTROLE, VRSTE PORESKE KONTROLE, UPRAVA ZA INDIREKTNO OPOREZIVANJE, ORGANIZACIJA I FINANSIRANJE UPRAVE ZA INDIREKTNO OPOREZIVANJE I UVOĐENJE POREZA NA DODATU VRIJEDNOST, PRAKTIČNA PRIMJENA POREZA NA DODATU VRIJEDNOST U BOSNI I HERCEGOVINI, PORESKA UPRAVA U REPUBLICI SRPSKOJ, INSPEKTORIJAT U REPUBLICI SRPSKOJ

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 24 96 10 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.01.13.003. Makroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi; 10 sati za istraživanje izvora; 24 sata za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

162

voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na poreski menadžment i poreski konsalting.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. Dr Milena Raković FINANSIJSKO PRAVO I KONTROLA Banja Luka Pravni fakultet

Banja Luka 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

163

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.410. Katedra za poslovno pravo

Predmet/modul 5.02.07.001. Međunarodno poslovno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Podrška

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.07. Međunarodno poslovno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj međunarodnog trgovinskog prava je izučavanje pravnih pravila kojima se uređuju međunarodni ekonomski odnosi. Skup tih pravila posmatra se kroz jedinstvenu međuzavisnost domaćih i međunarodnih normi. Zadatak predmeta je da, kao naučno nastavna disciplina pruži neophodna znanja o:

1. pravnim karakteristikama međunarodnih ekonomskih odnosa 2. zasnivanju i uređivanju neposrednih poslovnih odnosa privrednih subjekata u

vezi sa međunarodnim prometom robe, usluga i novca

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti osposobljen da učestvuje u aktivnostima poslovanja u vezi sa međunarodnim prometom robe, usluga i novca primjenjujući stečena znanja iz ove naučne discipline (subjekti međunarodnog poslovnog prava, izvori međunarodnog poslovnog prava, domaće spoljnotrgovinsko zakonodavstvo, pravila kojima se neposredno uređuje odvijanje poslova međunarodnog prometa, pravni odnosi u međunarodnoj trgovini, carinski propisi, međunarodno privredno sudstvo i arbitraže).

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

OSNOVNE NAPOMENE O POJMU I PREDMETU MEĐUNARODNOG TRGOVINSKOG PRAVA Pojam Međunarodnog trgovinskog prava, Zadatak MTP kao nastavno-naučne discipline, Termin i predmet Međunarodnog trgovinskog prava, Međunarodni ekonomski odnosi (MEO), ISTORIJSKI RAZVOJ PRAVA MEĐUNARODNE TRGOVINE I NASTANAK MTP Etape razvoja međunarodnih ekonomskih odnosa od značaja za MTP , MEO i pravila za njihovo regulisanje do pojave kapitalizma, Praksa italijanskih gradova, Rana anglosaksonska praksa i period merkantilizma, Razvoj međunarodnih ekonomskih odnosa u kapitalizmu i nastanak MTP MESTO MTP U PRAVNOM SISTEMU Opšte napomene, Odnos sa drugim granama prava, Odnos prema Međunarodnom javnom pravu (MTP), Odnos prema Međunarodnom privatnom pravu (MPP), Odnos prema domaćem zakonodavstvu, Odnos sa Međunarodnim ekonomskim pravom (MEP), MTP kao samostalna grana prava IZVORI MEĐUNARODNOG TRGOVINSKOG PRAVA Pojam i vrste izvora MTP, Izvori MTP opšteg karaktera, Izvori MTP koji potiču iz drugih grana prava, Izvori MTP iz MJP, Izvori MTP koji potiču iz Međunarodnog privatnog prava, Izvori iz domaćeg zakonodavstva, Sopstveni izvori MTP opšteg karaktera, Međunarodnn trgovinski sporazumi, Izvori MTP poslovnog (posebnog) karaktera, Unifikacija prava međunarodne trgovine i autonomni izvori Međunarodnog

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

164

poslovnog prava, Konvencijsko pravo, Tipski i adhezioni ugovori, Opšti uslovi poslovanja, Običaji i uzanse za poslovanje na tržištu ili delatnosti, Prometni običaji, Poslovni običaji, Poslovni i proizvodni standardi, Arbitražna praksa međunarodnih trgovinskih arbitraža NAČELA MEĐUNARODNOG TRGOVINSKOG PRAVA Opšta načela međunarodnih trgovinskih odnosa, Načelo slobode trgovine, Preferencijalni (blagonakloni) položaj, Nejednačenje i načelo pravičnog tretmana , Načelo slobode transfera novca i novčanih vrednosti, Sloboda transfera kapitala u Evropskoj monetarnoj uniji, Nepostojanje univerzalnog sistema plaćanja, Načelo slobode saobraćaja (komunikacija), Načelo slobode plovidbe vodenim putevima, Sloboda suvozemnih komunikacija, Sloboda vazdušne plovidbe, Sloboda iskorišćavanja elektronskih sredstava veze i E-commerce, Načela MTP u međunarodnim trgovinskim ugovorima, Načelo (sistem) najpovlašćenije nacije, Tipovi klauzula najpovlašćenije nacije, Jednostrane, dvostrane i multilateralne klauzule najvećeg povlaštenja, Bezuslovne i uslovne klauzule najvećeg povlašćenja, Sadašnjs (pro futuro) i buduće (de praeterio) klauzule, Pozitivne i negativne klauzule, Ogranmčenja i izuzeci od najvećeg povlašć.enja, Ograničenja od klauzule najvećeg povlašćenja, Izuzeci od klauzule najpovlašćenije nacije, Nacionalni tretman, Minimalni sistem, Načelo reciprociteta (uzajamnosti), Preferencijalni tretman, Spstem otvorenih vrata NOVI MEĆUNARODNI EKONOMSKI POREDAK, Borba za novi međunarodni ekonomski poredak, Međunarodnn ekonomski poredak do pojave globalizacnje, Proces globapizacije i MTP SUBJEKTI MTP, Država kao subjekt MTP, Država kao subjekt opštih ekonomskih odnosa. Država kao subjekt poslovnih odnosa, Ekonomska suverenost, ekonomskateritorija i ekonomske granice, države, Ekonomski suverenitet države, Ekonomska teritorija i ekonomske granice države, Carinske unije, Slobodne carinske zone, Suverenost i pravo imuniteta države u međunarodnim trgovačkim poslovima MEĆUNARODNE ORGANIZACIJE KAO SUBJEKTI MTP, O međunarodnoj zajednici i međunarodnim organizacijama, Organizacija Ujedinjenih Nacija (OUN), Stvaranje univerzalne trgovinske organizacije, Opšti sporazum o carinama i trgovini, Tekst i principi SATT-a, Pravila SATT-a, Svetska trgovinska organizacija - STO (WUTO), Nastanak WUTO, WUTO i osnovne strateške promene Holding kao institucionalni oblik korporativnog sistema poslovanja, Osnivanje preduzeća i transnacionalne kompanije regionapnih ekonomskih grupacija, Primarno pravo nastanjivanja i osnovne karakteristike preduzeća EU, Pravo konkurencije i državna pomoć, Karakteristike multinacionalnih preduzeća Zajednice Nezavisnih Država(ZND -S18), Opštm pravnp okviri, Primeri multinacionalnih preduzeća ZND, Preduzeća drugn.h regionalnih organizacija, Of-šor (s. OgT-zćogs) kompanije, Opšte karakteristike of-šor preduzeća, Of-šor preduzeće u funkciji smanjenja poreskog tereta, Funkcija of-šor kompanija u službi anonimnosti i sigurnosti kapitala Administrativna ograničenja u spoljnotrgovinskom prometu SCG.... , Karakteristike, oblici i metode trgovinskih ograničenja, Tradicionalni oblici administrativno –trgovinskih ograničenja, Međunarodna klasifikacija netarifnih mera i metoda, Uticaj administrativnih akata i mera ograničenja na punovažnost utovora o regulisanju poslovnih odnosa, Pozitmvno-pravni aspekti regulative SCG o prelasku sa režima kontigenata na režim kvota, Savremene tendencije u primeni i kontroli primene netarifnmh trgovinskih mera Državno-pravni okviri spoljnotrgovinskog poslovanja, Spoljnotrgovinsko poslovanje u užem smislu, Obaveze preduzeća i drugih pravnih lica u poslovanju sa inostranstvom, Osnovne obaveze preduzeća, Posebne obaveze preduzeća, Obaveza prijave spoljnotrgovinskog posla, Obaveza obaveštavanja o poslovanju sa inostranstvom, Obaveza pribavljanja uverenja, Uverenje o domaćem poreklu robe, Uverenje o višoj sili, o poreklu robe iz treće zemlje i o robi koja se uvozn radi izvoza, Uverenje o direktnoj pošiljci, Uverenje o domaćem poreklu robe EUR 1 za robu u izvozu, Obaveze uslovljene vrstom robe Obaveza vođenja evidencije o zaključenom spoljnotrgovinskom poslu, Uvoz i izvoz robe, Oblici izvoza i uvoza, Određivanje vremena uvoza i izvoza robe, Posebni oblici uvoza i izvoza, Privremeni izvoz i uvoz, Zakonodavni okviri zasnivanja poslova izvoza i uvoza, Posebni oblici spoljnotrgovinskog prometa, Usluge u spoljnotrgovinskom prometu, Unapređenje izvoza robe i usluga, Ulaganje sredstava u

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

165

strana preduzeća, Obavljanje bankarskih, finansijskih i poslova osiguranja i reosiguranja u inostranstvu, Privremene mere u spoljnotrgovinskom prometu, Čuvanje ugleda u spoljnotrgovinskom prometu i kontrola poslovanja, Kontrola i praćenje spoljnotrgovinskog prometa, Prava fizičkih lica u spoljnotrgovinskom prometu Carinski propisi, Opšte napomene, Osnovne odredbe Carinskog zakona, Predmet regulisanja, Načela carinskog postupka, Defnicije osnovnih pojmova, Carinski nadzor i kontrola, Obaveza plaćanja uvoznih dažbina, Obaveza plaćanja carine, Oslobađanje od plaćanja uvoznih dažbina, Oslobođenja ratione persone Oslobođenje plaćanja uvoznih dažbina po kriterijumu Ratione materie, Carinski postupak, Carinski postupak uvoza robe, Ulaz robe u carinsko područje, Deklarisanje robe Obaveza određivanja carinski dozvoljenog postupanja ili upotrebe robe, Posebni carinski postupci, Postupak tranzita, Postupak carinskog skladištenja, Postupak aktivnog oplemenjivanja, Postupak prerade robe pod carinskom kontrolom, Postupak privremenog uvoza, Postupak pasivnog oplemenjivanja, Postupak izvoza robe, Carinski postupak sa robom u slobodnim zonama, Carinski postupak sa robom u prometu Srbije sa Crnom Gorom, Organizacija Uprave carina MEĆUNARODIO PRIVREDNO SUDSTVO I PRIVREDNE ARBITRAŽE Međunarodno privredno sudstvo, Međunarodni sud pravde, Stalni arbitražni sud u Hagu, Sud pravde Evropske Unije Međunarodne trgovinske arbitraže, Pojam, Izvori prava za međunarodne trgovinske arbitraže, Naciokalni pravni izvori, Međunarodni izvori arbitražnog prava, Vrste međunarodnih privrednih arbitraža, Ad hock arbitražeInstitucionalne arbitraže, Arbitražni sporazum, Bitni elementi arbitražnog sporazuma, Arbitrabilnost, "Kompetencija - kompetencije", Osnozne karakteristike postupka pred arbitražama, Izbor arbitara Arbitražni postupak, Donošenje odluke, Postarbitražni postupak, Pravna sredstva protiv arbitražne odluke, Priznanje i izvršenje arbitražne odluke, Značajni centri međunarodne trgovnnske arbitraže, Arbitražni sud Međunarodne trgovinske komore (MT1-S) u P a r i z u, Arbitraža Trgovinske komore Ciriha, Arbitraža Američkog arbitražnog udruženja, Međunarodni trgovinski arbitražni sud pri Trgovpnsko-industrijskoj komori Ruske Federacije, Međunarodna trgovinska arbitraža pri Trgovinsko-industrijskoj komori Ukrajine, Kijev, Londonski sud međuiarodne arbntraže, Spoljnotrgovinska arbitraža pri Privrednoj komori Srbije u Beogradu, Drugi značajni centri međunarodne trgovinske arbitražu, Opredeljenje za određenu arbitražu

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 24 94 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

166

Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Radomir Đurović Prof. dr Aleksandar LJ, Đurić

Međunarodno trgovinsko pravo Niš Pravni fakultet u Nišu 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

167

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.019. Kontrola i revizija tržišnog poslovanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kontrola i revizija poslovanja predstavlja završnu fazu procesa upravljanja tržišnog poslovanja i dopunu kontroli i reviziji bazičnih poslovnih funkcija (istraživanje i razvoj, proizvodnja, finansije, kadrovi). Kao naučna disciplina i praksa, kontrola i revizija tržišnog poslovanja predstavlja preduzetničko-menadžerski alat, bez kojeg nije moguća valorizacija efikasnosti i efektivnosti ekonomskih ulaganja i ocena uspešnosti odabrane poslovne orijentacije na ciljno tržište i poslovne koncepcije orijentisane na ciljne potrošače, odnosno, bez analize i kontrole nije moguće oceniti validnost preduzetniče vizije, poslovne misije i ciljeva, u smislu valjanosti odluka u vezi odabranog područja poslovanja, strateških poslovnih jedinica, proizvoda i menadžment tehnologija. Revizija, ima za cilj da utvrdi da li je u okruženju došlo do promena koje zahtijevaju uvrštenje situacionog marketinga i kontigencijskih marketing strategija, sa operacionalizacijom kontigencijskog marketing menadžementa, kontigencijskog planiranja i upravljanja tržišnim poslovanjem.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Analiza, kontrola i revizija, već prema tome šta joj je svrha i na osnovu kojih se kriterija provodi, principijelno služi za preispitivanje:

1. Globalnih odluka – koju provodi globalni menidžment (global management) koji su vlasnici preduzeća, odnosi se na preispitivanje vlasničkih prava (skupština kacionera), tako da obuhvata analizu, kontrolu i reviziju:

vizije budućnosti poslovne misije kao svrhe postojanja preduzeća osnovnih planskih ciljeva izraženih svrhom tržišnog poslovanja postavljanja i smenjivanja upravnog odbora i nadzornog odbora

odobrenje godišnjih izvještaja i isplata dividenti izbora sredstava kojim će biti ostvarena vizija, misija i osnovni

planski ciljevi. 2. Strategijskih odluka – koju provodi strategijski menadžment (strategic

management), praćenjem rezultata u odnosu na postavljene ciljeve kompanije, postavljanje i smenjivanje glavnog direktora (CEO – Chief Executive Officer), te procesa strateškog odlučivanja.

3. Operativnih odluka – koju provodi operativni menidžment, a odnosi se na analizu, kontrolu i reviziju operacionaliziranog upravljanja postavljenog ciljevima i izvršavanjem tih ciljeva na efikasan i efektivan način, tj. provere poslovnih funkcija da li rade prave stvari na pravi način.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta: DEFINISANJE PREDUZETNIČKO-MENIDŽMENT PROCESA KONTROLE, SISTEMSKE ANALIZE I REVIZIJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA 13 DEFINISANJE PROBLEMA. Ciljevi i zadaci računovodstvene funkcije. Kontrola i

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

168

revizija poslovanja. Analiza, kontrola i revizija tržišnog poslovanja 24 OSNOVE INOVATIVNOG PREDUZETNIŠTVA 30 OSNOVE PREDVIĐANJA, PLANIRANJA I KONTROLE TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Predviđanje tržišnog poslovanja. Planiranje tržišnog poslovanja. Područja kontrole tržišnog poslovanja OSNOVE SAVREMENOG MENIDŽMENTA PREDUZETNI MENIDŽMENT I PROCES IDENTIFIKOVANJA, KONTROLE, ANALIZE I REVIZIJE POSLOVNE I RAZVOJNE POLITIKE RAZVIJANJE, KONTROLA, ANALIZA I REVIZIJA MENIDŽMENT POSLOVNIH STRATEGIJA. Principi na kojima se temelji organizacija OSNOVNI ZADACI MENIDŽMENTA ODLUČIVANJU U SAVREMENOM MENIDŽMENTU 9. MENIDŽMENT TEHNOLOGIJE STRATEŠKA MARKETING-ANALIZA I KONTROLA PREMA KLJUČNIM KRITERIJIMA ŽIVOTNIH CIKLUSA ANALIZA I KONTROLA STRATEŠKOG TEHNOLOŠKOG MENIDŽMENTA STRATEŠKA ANALIZA I KONTROLA POSLOVNE SPOSOBNOSTI INDIKATORIMA TEHNOLOŠKE KONKURENTNOSTI ANALIZA, KONTROLA I REVIZIJA ŽIVOTNOG CILUSA PREDUZEĆA PREMA KRITERIJUMU MENIDŽMENT TEHNOLOGIJA. Analiza i kontrola upravljanja tržišnim poslovanjem prema kriterijumu životnog ciklusa preduzeća. Analiza, kontrola i revizija upravljanja tržišim poslovanjem prema kriterijumu preduzetno-menidžment tehnologijama METODOLOŠKI PRISTUP KONTROLI, ANALIZI I REVIZIJI MARKETING-AKTIVNOSTI SUŠTINA I SMISAO MARKETING MENIDŽMENT KONTROLE, ANALIZE I REVIZIJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA . Suština marketing menidžment analize i kontrole tržišnog poslovanja. Svrha marketing menidžment analize i kontrole tržišnog poslovanja SUŠTINA I NIVOI MARKETING-KONTROLE UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM MARKETING MENIDŽMENT PROCES KONTROLE I REVIZIJE TRŽIŠNIH AKTIVNOSTI OPERATIVNI PRISTUP NALIZI, KONTROLI I REVIZIJI MARKETING-AKTIVNOSTI DEFINISANJE POJMA KONTROLA MARKETINGA PROCES OPERATIVNE MARKETING-ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE OPERATIVNI CILJEVI ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE MARKETINGA OPERATIVNI CIKLUSI MARKETING-ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Određivanje kriterijuma i standarda poslovanja. Definisanje mera za ocenu efikasnosti marketing poslovanja. Analiza povratnih informacija i preduzimanje korektivnih akcija. Zadaci marketing kontrole i revizije POSTUPAK UTVRĐIVANJA TROŠKOVA MARKETINGA U PROCESU UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM 137 OŠTI POJMOVI O TROŠKOVIMA I CENAMA. Opšte determinante za analizu i kontrolu 138 kriterijem troškova poslovanja. Menidžment troškova. Metode analize troškova. Obračun troškova. Uticaj metoda obračuna zaliha materijala na dobit i vrednost imovine u bilansu. Modeli upravljanja troškovima. Opšte determinante za analizu cena ANALIZA, KONTROLA I REVIZIJA TROŠKOVA MARKETINGA. Analiza tržišnih potencijala. Analiza društveno-političkih uslova. Upoređivanje kretanja stvarnih troškova u odnosu na ekonomske zakonitosti ANALIZA I KONTROLA OBLIKA PREDUZETNOG ULAGANJA I FINANSIRANJA TRŽIŠNOG PROJEKTA. Analiza i kontrola oblika preduzetnog ulaganja u poslovanje preduzeća. Analiza i kontrola finansiranja tržišnog projekta MODELI, TEHNIKE I PROBLEMSKA PODRUČJA MARKETING KONTROLE CENTRI ODGOVORNOSTI KAO JEDINICE KONTROLE METODE NEBUDŽETSKOG KONTROLISANJA. Gantov dijagram. Metoda glavnih događaja.Metoda prikazivanja, ocenjivanja i revizije programa. Metoda krive

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

169

iskustva. Analiza jaza (gepa). Povratne sprege, kontrola i revizija poslovanja strateških jedinica ANALIZA, KONTROLA I REVIZIJA KULTURE I ETIČNOSTI KOMPANIJE. Stvarnost koja nas unesrećuje. Analiza i kontrola korporativne socijalne odgovornosti. Analiza i kontrola korporativne etičke odgovornosti POSTUPAK ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE SNAGE KOMPANIJE I MARKETING-PLANA ANALIZA I KONTROLA EFEKTIVNOSTI POSLOVANJA. Analiza snage i slabosti kompanije na tržištu. Analiza kompanije s obzirom na mogućnosti finansijske tržišnosti. Analiza po kriteriju atraktivnost industrijskog sektora - snaga kompanije. Analiza konkurentske pozicije kompanijeAnaliza i kontrola životnog ciklusa kompanije. Analiza i kontrola strategija tehnološkog razvojaAnaliza i kontrola životnog ciklusa proizvoda i tehnologije. Sistem analiza i kontrola pomoću revizije. Analiza i kontrola diferenciranja strateških prednosti kompanije za potrošače u odnosu na konkurenciju ANALIZA TRŽIŠNE POZICIJE PREDUZEĆA U ODNOSU NA KONKURENCIJU. Trade-off analiza svih pozicija. Analiza i kontrola konkurencije. Benchmarking-sistem analiza i kontrole POSTUPAK ANALIZE DOBAVLJAČA ANALIZA PRODAJE KOMPANIJE. Analiza i kontrola tržišnog učešća, Analiza i kontrola troškova marketinga prema ostvarenoj prodaji. Postupak analize i kontrole profitabilnosti marketing-ulaganja POSTUPAK ANALIZE I KONTROLE EFIKASNOSTI MARKETING- NAPORA ORGANIZACIJE EKONOMSKA ANALIZI POSLOVNOG USPEHA. Opšti principi ekonomske analize poslovnog uspeha. Analiza pomoću praga rentabiliteta i ocena elastičnosti preduzećaAnaliza mogućnosti maksimiziranja profita KONTROLA EFEKTIVNOSTI I UPOTREBLJIVOSTI MARKETING INFORMACIJA. Analiza efektivnosti marketing informacionog sistema. Analiza i kontrola upotrebe marketing informacija ANALIZA I KONTROLA INSTRUMENATA MARKETING-MIKSA. Analiza i kontrola operacionalizovanog marketing-miksa. Provera nove alternative marketing-miksa. Optimizacija alokacije marketinga na različita ciljna tržišta KONTROLA EFIKASNOSTI PRODAJE I LIČNE PRODAJE. Kontrola plana osoblja prodaje. Analiza i kontrola efektivnosti upravljanja prodajnim osobljem KONTROLA EFIKASNOSTI MARKETING-KANALA DISTRIBUCIJE I LOGISTIKE, Analiza i kontrola marketing-kanala distribucije i marketing logistike. Merenje efektivnosti marketing-kanala distribucije i marketing-logistike. Merenje marketing-logistike ANALIZA I KONTROLA EFIKASNOSTI PROMOTIVNOG-MIKSA ANALIZA, KONTROLA, OCENA I REVIZIJA FINANSIJSKIH ASPEKATA UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKIH SREDSTVA PREDUZEĆA Analiza i kontrola finansijskih ulaganja. Analiza i kontrola finansijskih aspekata rentabilnosti ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG PLANIRANJA INVESTICIONIH PROJEKATA . Metodologija novčanih tokova . Računovodstvena metodologija 3. ANALIZA I KONTROLA TOKOVA FINANSIJSKIH SREDSTAVA U PROCESU UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM. Analiza i kontrola sistema dopunskog izveštavanja o tokovima finansijskih sredstava. Analiza i kontrola prema kriterijumu neto-i bruto principu bilansiranja novčanih tokova. Analiza i kontrola procesa izveštavanja o tokovima neto obrtnih sredstava ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG BILANSA STANJA I BILANSA USPEHA TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Analiza i kontrola bilansa stanja tržišnog poslovanja. Analiza i kontrola bilansa uspeha tržišnog poslovanja. Analiza i kontrola bilansa plaćanja u procesu upravljanja tržišnim poslovanjem. Analiza i kontrola metodom presecanja bilansa stanja i bilansa uspeha tržišnog poslovanja ANALIZA, KONTROLA I OCENA KVALITETA EKONOMIJE PREDUZEĆA POSLOVNO-FINANSIJSKA ANALIZA I KONTROLA UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM POMOĆU KOEFICIJENATA. Utvrđivanje interne likvidnosti - solventnosti. Utvrđivanje operativnog poslovnog rezultata. Analiza

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

170

rentabilnosti. Analiza poslovnih rizika. Analiza poslovne ekspanzije. Utvrđivanje eksterne likvidnosti JEDANANAESTI DEO POSTUPAK KONTROLE I SISTEMSKE ANALIZE EFEKTIVNOSTI POSLOVNIH STRATEGIJA KOMPANIJE OCENA EFIKASNOSTI I EFEKTIVNOSTI TRŽIŠNOG POSLOVANJA KOMPANIJE. Ocena efikasnosti marketinga. Analiza i kontrola odluka strategijskog upravljanja tržišnim poslovanjem. Ocena efikasnosti marketinga –operativog upravljanja tržišnim poslovanjem. Provera marketinga3. Nalazi i preporuke marketing-kontrole OCENA EFIKSASNOSTI TEHNOLOGIJE. Ispitivanje primene tehnoloških predviđanja. Analiza promena od kojih se očekuju da utiču na promene tehnologije i ekonomije. Analiza pristupa upravljanju tehnologijom sa ocenom efikasnosti tehnološkog sistema. Analiza razvijensti sklonosti razvijanja baznih tehnologija, društveno - ekonomski sistem. Analiza uslova koji izražavaju (ne)podesnost – (ne)zrelost za prihvatanje nove bazne tehnologije. Analiza područja tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju tehnološkog razvoja preduzeća

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 36 88 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 36 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

171

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Kontrola i revizija tržišnog poslovanja Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura James C. Van Horne John M. Wachowich, Jr Osnove finansiskog menadžmenta Zagreb Mate, Zagreb 2002 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

172

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.16.009. Retorika sa teorijom pismenosti

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.16. Teorija i istorije književnosti

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

U okviru izučavanja predmeta student će steći teorijska i praktična saznanja iz oblasti retorike,tj. u govoru, izražavanju, komunikaciji i pismenosti

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenog znanja student će biti u mogućnosti da : - optimalno savlada nivo retoričnosti i pismenosti skladno pravničkom obrzovanju i zanimanju

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

UVODNA BESEDA (ili priča o ''lepoj reči'' i ''gvozdenim vratima'') UVOD 1. Retorika kao naučna i praktična disciplina 1.1. Pokušaj definicije 1.2. Geneza retorike 1.3. Kratak osvrt na istoriju retorike 1.4. Retorika i jezik 1.5. Govor 1.6. Oratorska umetnost 1.7. Vežbe 2. Karakteristike usmenog javnog govora 2.1. Pitanje autorstva usmenog govora 2.2. Razgovorni i usmeni jezik 2.3. Stilovi jezika 2.4. Supstandardna leksika usmenog jezika 2.5. Umetnost usmenog javnog nastupa 2.6. Monološki I dijaloški usmeni govor 2.7. Vežbe 3. Pitanje norme usmenog govora 3.1. Leksička kultura govornog lica i retoričko umeće govora 3.2. Mnogoznačnost reči u jeziku 3.3. Homonimi u usmenog jeziku 3.4. Sinonimi u jeziku 3.5. Antonimi u jeziku 3.6. Pozajmljenice 3.7. Profesionalna leksika

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

173

3.8. Žargon i argo 3.9. Aktivna i pasivna leksika 3.10. Frazeologizmi 3.11. Vežbe 4. Logika usmenog govora 4.1. Pitanje kompozicija 4.2. Osnovni pojmovi injihovo tumačenje 4.3. Poštovanje logičkih zakona u usmenom govoru 4.4. Struktura usmenog govora 4.5. Argumentacija govora 4.6. Principi i postupci uticaja na sabesedbika 4.7. Retoričke metode argumentacija 4.8. Spekulativne metode argumentacija 4.9. Vežbe 5. Slikovna i emocionalna izražajnost govora 5.1. Slikovitost govora 5.2. Sredstva kojima se postiže slikovitost govora 5.3. Trope kao sredstvo povećane slikovitosti govora 5.4. Emocionalnost gvora 5.5. Emocije I mimike 5.6. Zvuk I emocije 5.7. Vežbe 6. Govorni imidž oratora 6.1. Prvi utisak o oratoru 6.2. Tehnika govora 6.3. Glas kao elemenat imidža 6.4. Govorno ponašanje govornog lica 6.5. Govorni bonton 6.6. Vežbe 7. Poslovna retorika 7.1. Ponašanje sa sabesednicima različitog psihološkog profila 7.2. Telegonski razgovor 7.3. Dijalog ili poslovni razgovor 7.4. Pregovori kao oblik kolektivne poslovne komunikacije 7.5. Vežbe 8. Pravna retorika 8.1. Iz istorije sudskog besedništva 8.2. Osnovne karakteristike pravne retorike 8.3. Umetnost govora na sudu 9. Politička retorika 9.1. Karakteristike političke retorike 9.2. Retorika uizbornoj kampanji 9.3. Retorika u politici 9.4. Retorika i masovna informacija Retorika proze 10. Metodika pripreme za javni usmeni nastup ZAKLJUČNA BESEDA ( ili američka verzija ''lepe reči'' i ''zlatnog dolara'')

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 24 62 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

174

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izradu seminarskog rada; 24 sata za pedagoške radionice; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

Š k o l a e v r o p s k i h z n a n j a

175

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

a/ Osnovna literatura

B.Čović Retorika Banja Luka Panevropski univerzitet 2007 udžbenik

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)