ТЕМА БР: 2 ОСНОВИНА МОЛЕКУЛАРНА БИОЛОГИЈА

СТРУКТУРА НА НУКЛЕИНСКИ КИСЕЛИНИ

ГЕНЕТИЧКА ИНФОРМАЦИЈА

ОСНОВИ НА МОЛЕКУЛАРНАТА БИОЛОГИЈА

• Секоја клетка без разлика дали е едноставно или сложено градена мора да ги содржи и пренесува информациите потребни за создавање на протеини.

• Во ДНА се запишани информациите за синтеза на протеини.

• РНА ги пренесува овие информации што се важни за создавање на протеини.

СТРУКТУРА НА НУКЛЕИНСКИТЕ КИСЕЛИНИ

. • Ватстон и Крик во 1953 год. Го предложуваат

моделот за структурата на ДНА.

СТРУКТУРА НА НУКЛЕИНСКИТЕ КИСЕЛИНИ

Нуклеинските киселини се макромолекули кои се одликуваат со голема молекулска маса.

За прв пат се изолирани од јадрото (nucleus) по што го добиле и името.

Основна структурна единица на

нуклеинските киселини е

нуклеотидот кој се состои од три

хемиски соединенија кои се

ковалентно сврзани.

нуклеотид

пентозен шеќер (деоксирибоза) кај ДНА и

(рибоза) кај RNA

Азотна база :

– пурински: А (аденин) и Г(гванин)

– Пиримидински : Ц(цитозин) и Т (тимин), а кај RNA доаѓа базата (урацил – У) наместо Т

Фосфорна група- фосфорна киселина

• ДНА претставува двојна полинуклеотидна верига која е изградена од голем број мономерни единици нуклеотиди.– Еден нуклеотид е изграден од три

компоненти:пентозен шеќер (деоксирибоза)Азотна база :– пурински: А (аденин) и Г(гванин)– Пиримидински : Ц(цитозин) и

Т (тимин)Фосфорна група- фосфорна киселина.Поврзувањето на базите во молекулот

на ДНА севрши преку водородни врски (мостови)

А се поврзаува со Т со двојна врскаЦ се поврзува со Г со тројна врска. За овие бази велиме дека се

комплементарни што значи дека ако ни е познат редоследот на базите во едната полинуклеотидна низа, другата низа ќе биде комплементарна на првата.

Структура на ДНА

Комплементарноста на двете полинуклеотидни низи, т.е распоредот на базните парови (А и Т) и (Ц и Г), за секој вид е различен. Затоа бројот на различните секвенци (последователност на базни парови) е бесконечен со огромно количество запишана т.е закодирана информација. Всушност ова ја прави многу попривлечна хипотезата дека:

“ ДНА може да биде генетскиот материјал на сите живи органими”

Затоа ДНА со право можеме да ја наречеме МОЛЕКУЛА НА ЖИВОТОТ

Репликација на ДНА. Двојноспиралната молекула на ДНА

се одмотува и секоја одмотана верига претставува шаблон за синтеза на нова,основајќи се на комплементарноста на базните парови.

Репликацијата (од Репликацијата (од replicareplica што значи што значи копија)копија) во генетиката означува во генетиката означува процес со кој молекулата на ДНА процес со кој молекулата на ДНА се се удвојува во интерфазата на удвојува во интерфазата на клеточниот циклус така што клетките клеточниот циклус така што клетките кои ќе се добијат од клеточната кои ќе се добијат од клеточната делба го наследуваат делба го наследуваат целокупниот целокупниот геном, геном, односно целосниот сет од односно целосниот сет од гени присутни во еден организам.гени присутни во еден организам.. . Репликација на ДНА

Рибонуклеинска киселина РНА

– РНА претставува единечна полинуклеотидна верига која е изградена од голем број мономерни единици нуклеотиди.

• Еден нуклеотид е изграден од:

пентозен шеќер (рибоза)Азотна база :• пурински: А (аденин) и

Г(гванин)• Пиримидински :

Ц(цитозин) и У (урацил)Фосфорна група-

фосфорна киселина..

Синтеза на РНА - транскрипција

• РНА молекулот се синтетизира на калапот од една ДНАниза (оттука и сличноста со ДНК). Со транскрипција препишување.

• При тоа доаѓа до расплетување во делот на 16-18 нуклеотиди на ДНА и тука се одвива синтеза на РНА , при што доаќа до комлементарно поврзување на базите.

• Транскрипцијата ја врши со помош на ензимите РНА – полимерази.

• Според тоа, РНА- низата содржи комплементарен распоред на нуклеотидите во однос на матичната ДНА полинуклеотидна низа.

• Молекулите на РНА се доста различни. Така, во различни клетки на еден ист организам, па дури и во една клетка, застапени се различни видови на РНА Во зависност од некои структурни особености и нивната специфична функција, се разликуваат повеќе видови на РНА.

Синтеза на РНА - транскрипција

Видови на РНА

Рибозомска РНA, (r-RNA) - ја претставува главната маса на РНА во клетката, бидејќи е застапена со повеќе од 50% од вкупната РНА во клетката. Служи за изградба на рибозомите

Информациона РНA, (i-RNA) - служи за пренесување на генетичката информација од гените до рибозомите за да се упати редоследот на амино киселините (во процесот синтеза на проотеини). Се синтетизира од ДНК низата. Бројот на i-RNA молекулите е приближно еднаков на бројот на протеинските молекули кои клетката ги синтетизира.

Транспортна РНК, (t-RNA) - служи за транспорт на одделните амино киселини до рибозомите во цитоплазмата. Се синтетизира од ДНК низата.