straw bale building training for european professionals: building physics & sustainability
DESCRIPTION
Unit 6 - Building Physics & Sustainability - from STEP-Training, developed in a European Leonardo Partnership by 9 countriesTRANSCRIPT
UNIT 6Building Physics& Sustainability
3
UNIT 6 Building Physics & Sustainability Training Page
U6 Learning Outcomes 5
U6 Session 1: Introduction 1 hour 6
U6 Info Sheet: Introduction (Overview) 7
U6 Session 2: Heat Transfer 4 hours 8
U6 Info Sheet: Heat Transfer (Overview) 9
U6 Session 3: Flammability & Fire Resistance 4 hours 10
U6 Info Sheet: Flammability & Fire Resistance (Overview) 11
U6 Session 4: Acoustics 2-3 hours 12
U6 Info Sheet: Acoustics (Overview) 13
U6 Session 5: Humidity Transfer 3-4 hours 14
U6 Info Sheet: Humidity Transfer (Overview) 15
U6 Session 6: Healt & Comfort / Indoor Climate 4 hours 16
U6 Info Sheet: Healt & Comfort / Indoor Climate (Overview) 17
U6 Session 7: Energy Performance & Programs 4 hours 18
U6 Info Sheet: Energy Performance & Programs (Overview) 19
U6 Session 8: Environmental Sustainabilty 8 hours 20
U6 Info Sheet: Environmental Sustainabilty (Overview) 21
U6 Session 9: Economical & Social Sustainability 8 hours 22
U6 Info Sheet: Economical & Social Sustainability (Overview) 23
Sources: Tests & Studies (Overview) 24
Partner STEP (Straw Bale Training for European Professionals) 29
Credits & Imprint 30
INDEX
4
5
6
S1 – Introduction Info sheet
U6 I1 – Overview
7
8
9
10
S3 - Flamability and fire resistance
S3
U6 - Building physics and sustainability
Test CSTP Champs/ Marne 2 storey fire testing of ceiling plus fassade this test was one of the precondition for france building rules to beaccepted
11
12
S4 - Acoustics Info sheet
U6 I1 – Acoustic Tests
!
! !
13
14
15
16
S6 – Health, Comfort & Indoor Climate Info sheet
U6 I1 – Health & Comfort & Indoor Climate
17
18
19
20
S8 – Environmental Sustainability Info sheet
U6 I1 – Environmental Sustainability
21
22
S9 - Economical & social sustainability
S9
U6 - Building physics and sustainability
!"#$%&#'$!()*!+#,,*'!-./(/!#'!0.%&!1%#2,#'$!324'/!!"#$%!&'($)*+!&,,+&'+-!$.!"/0!$%%1+!234!
56!-)&#/!74$8..,!4',!3*(*&!749:;-4'4,4!"#$%!&'($)*+!$%!&.!+5)+',(!6'78!(#+!977:!0('&;!<&*+!<1$*-$.=>!!
?7;!(7!@*&.A!B+%$=.!&.-!<1$*-!;$(#!0('&;!CD+;!07)$+(E!@19*$%#+'%A!FGGGHA!&.-!$%!'+,'$.(+-!;$(#!,+'8$%%$7.I
+#((#'$!4!7.<#'$!=4&$*(>!
=)*&*!#/!'*<*&!4!/#'$2*!?.#'(!,%&#'$!()*!?24''#'$!?&.9*//!8)*'!6.%!94'!@#A!4'!*A49(!5%,$*(!@.&!6.%&!?&.B*9(>!J.)+!E71'!,*&.%!.+&'!)78,*+($7.A!#7;+K+'A!E71!#&K+!&!)#&.)+!(7!1%+!(#+8!&%!&!=1$-+!67'!+%($8&($.=!97(#!8&(+'$&*%!&.-!*&97'!)7%(%I!
L6!E71!6$.-!E71!#&K+!8$%%+-!E71'!91-=+(!(&'=+(!9E!&!%$=.$6$)&.(!&871.(A!E71!;$**!#&K+!(7!=7!9&):!(7!E71'!,*&.%!&.-!%(&'(!8&:$.=!&-M1%(8+.(%I!"#$%!)&.!9+!-$%#+&'(+.$.=A!91(!$(!$%!9+((+'!(7!)&()#!%1)#!&!,'79*+8!+&'*E!(#&.!(7!'1.!71(!76!87.+E!9+67'+!(#+'+N%!&!'776!7K+'!E71'!#+&-O!!
!
0.%!C46!5*!452*!(.!4,B%/(!9./(/!8#().%(!9)4'$#'$!6.%&!?24'/D!#@!6.%!9.CC#(!6.%&/*2@!(.!@#',#'$!9)*4?*&!C4(**/!4',!)#&#'$!2*//!245.&>!E@!6.%!,.!9)4'$*!6.%&!?24'/!(.!&*,%9*!9./(/D!,.'F(!@.&$*(!(.!8.&:!#'!?24''#'$!()4(!8#22!422.8!6.%!(.!5&#'$!6.%&!5%#2,#'$!549:!(.!#(/!.&#$#'4226!?24''*,!/#G*!24(*&>!
P71!8&E!-$%)7K+'!(#&(!E71!#&K+!&,,&'+.(*E!)'+&(+-!,*&.%!(#&(!;$**!&**7;!E71!(7!91$*-!67'!*+%%!(#&.!;#&(!E71!91-=+(+-I!Q7.='&(1*&($7.%O!"#$%!$%!+K+'E!#78+91$*-+'N%!-'+&8I!!!
B7.N(!)#&.=+!E71'!,*&.%A!#7;+K+'I!!R#+.!(#+!,'7M+)(!$%!7K+'A!E71N**!9+!&9*+!(7!%,+.-!&!9$(!87'+!7.!-+(&$*$.=A!61'.$%#$.=A!&.-!*&.-%)&,$.=I
E(!H2846/!-./(/!7.&*!()4'!0.%!=)#':>!=)*!5%#2,#'$!?&.B*9(!()4(!#/!9.C?2*(*,!8#().%(!$.#'$!.<*&;5%,$*(!#/!&4&*>!P71'!,*&.%!;$**!&**7;!E71!(7!)'+&(+!&!91-=+(!+%($8&(+A!91(!(#+'+!;$**!&*;&E%!9+!1.67'+%++.!)7%(%A!-+*&E%A!&.-!,'79*+8%!(#&(!;$**!'+S1$'+!+5('&!)&%#!(7!%7*K+I!/+&K+!E71'%+*6!;$(#!,*+.(E!76!91-=+(&'E!9'+&(#$.=!'778!%7!E71!)&.!-+&*!;$(#!(#+!$.+K$(&9*+I!=&6!(.!&*/*&<*!4(!2*4/(!IJ!?*&9*'(!.@!6.%&!(.(42!9429%24(*,!5%,$*(!(.!9.<*&!%'@.&*/**'!9./(/>!
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
S9 - onEco
U6 - dliBu in
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
baniastsulaciso& lcaim
ibainatsu sdn asicsyh pgn
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
ytilib
ylit
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
S9
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
'$!#$%&"#+*)($&'%$#"
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
#/(./-'!,,*#+)*($!23+1%%$0/".$-+&'+,&,
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
423'$!,#2%#10.%&'!#4
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
4'/
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
+*)($&'%$#"
7/)&#-56!+*)($&'%$#"
&*@(7;?7$8'+,(#$;
74$'#((#+
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
23+1%%$0/".$-+&'+,&,
7&!*(*34',!..,!4$8779+(#87'6(!,'+)5+&.%$
0(#$;-*$1<-&..=$%+BA..7$%%$ I
>(*$&4=$'#<7.
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
4
49:7 ; 4,4'-4:77 >=.$-*$1<+&*<&;('0
&;('0 %$*91@(E+$)70;+DC
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
.$',+'%$-&.AHGGGFA%'+#%
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
-(+
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
$
* ! !/!'*&*!#=)&&!?%.&[email protected]+-$1=&!&%
-.$617EL617E(7:&)91%#&())(7
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
$$
$!'&#%(!,'#.*!?$2'*<*&!4!/#>!B*9(&. +.%&.*,'17E+).J
'&(+8(#79=.&($8($%+'76
-19'17E-+%%$8+&K#17E=.$&:8(!(&'%-&.%&.*,'1(&.(#E*&'+8+*97',&!#)
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
9*//!&.$!?'#'4'2*!?!() 8)A'+K+;7#A.7($+*,87)&'+
I(%%7)'7&9*-&.%&*$'
&.)$6$.=$%&!E9(!+=(&'(!+=-+9&.)%$#"I(%.+(8%1M&-'76+9E+.7867(!17.1'(7
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
!*A49(!5A!4'!@#!94'%.!6*'+%1(7+)&.#)&!+&K#17E
17E(A.17&8(! (7+&K#**$;+9%$(!$(!19A=.$.(+&'+#%$-'17E'+K7677'&!%N+'+(#+'
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
$*(!,%8+(#+
7=7'((++
'
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
O&-+#
546!C0.%!*$!9)'#,'@#F'.,D/(/.9?#'4226!#$.&
&E817P $-(!#(#
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
(.452** ./(/!8#().%(!9%/(!94,B$!'&##!),'!4/24*&#(*&!C4?*4''42?'#:!&.8.((*$&.@(F
>&24(**/#G,!?24''*
,&,+&K#17E&(!(#'+K7)%$*(Q-(-9
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
)4'$#'$!6.! ().%(!9 ?24'/ !%&4!9).!,%.@!6&>!E.54!2/*/$!2.(%.68.22422#8(4)($'#
& !(#%&.*,-&(++')E(*.+&',#$$#"O($
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
2@/*6.%&#(!C.C96.%!#@/D!9*!%!&*,.!(/'42&!?%.$*!6'4:!945$'#,2#%5&%.6$'#&5.
76-*$19(717E;7*&***$;(!-N-*$9
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
(.!*!
/(#.(:!
%%+*'7
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
&(!#;&.(#
&.#)(!N.7B+-.7+'78
-/648H2(E&*.< ; *5%,$
1+9%&E;&*$;6*+%'17E
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
&*&(1'=.7QI-(++=-1917E
I'+K+;7#A%&.*,'17E+=.&*-&.A=.$#%$.'16A=.$*(&$+
'#)=%.0'4)(*&7./(/.->*4&&#/!(!* P &**$;%&.*,'17
(%%7).++%+'76.1 A%&E*+-A'9E(&'+=-1967(E.+*,(#$
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
+87#E'+K+%$%$#"O%.7&($
A'+K7%$(!)+M7',+(#.+#RI=.$&,)%-&.
:>' B*9(!()&.$!?'#,2#%*!5=)-19&!&(++')(717E;7*&*+'**$;&(!(#%8+*97',-&.
&.)17E7%877'=.$&(#+'
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
I&8+'-%N'+-*$19+
&!-.+,%(7+*&9+9**N17E
(!%.()!8#*(*,2C?/!9.4(!#! );+'+(#(!19A&(+8($%+(!+=I+K*7%(7#&%)&!('5++'$1S
+*(&9$K+.$+(#(#$;&*+- =
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
(!$9
$!'#!$.**$;
+&K+/!(.=&6
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!$;6*+%'17E(*&<*!4&*/
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!'9E(&'+=-1967(E.+*,(#$&!(%.@!6!.(*&9*'!?J!I(/*4!2
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!&.)17E7%877'=.$&(#+'.!($*(,%!5*,(429%2!9424(.!(
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!I+*(&9$K+.$+(#(#$;&*+- =>/(/!9.**'&*/@.'<*&!%!9..
!
! ! ! !!! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!(.=&6
>
23
STEP – Straw Bale Training for European Professionals
Demonstration of plaster humidity tests in Verden an der Aller, FASBA
Christian Silberhorn (NZBW), Sissy Hein (FASBA)
Qualification Network for Straw Bale Building, initiated by Erwin Schwarzmüller
3rd row: Ingo Reumiller (Arch./AT), Markus Lerch (AT), Olivier Gaujard (Arch., France),
Prof. Michael Flach (University Innsbruck)
2nd row: Roland Meingast (Lopas), Prof. Karin Stieldorf (TU Vienna), Christoph Kastner (AT),
1st row: Herbert Gruber (ASBN), Erwin Schwarzmüller (building physician, AT), Roman
Smutny (BOKU), Harald Gmeiner (Baubook, AT), Kai Längle (University Innsbruck)
29
PARTNER
THE PARTNERS OF THE LEONARDO PARTNERSHIP STEPThese 9 partners signed a memorandum of understanding with the aim to promote and improve training opportunities in Straw Bale building all across Europe.
FASBA - GERMNAYFachverband Strohballenbau Deutschland e.V., Artilleriestrasse 6 in 27283 Verden, DE
PARTICIPANTS: Sissy Hein, Dittmar Hecken, Burkard Rüger, Heinz Michael Fischer,
Dirk Scharmer
www.fasba.de
ASBN - AUSTRIAAustrian Straw Bale Network, Baierdorf 6 in 3720 Ravelsbach, AU
PARTICIPANTS: Herbert Gruber, Erwin Schwarzmüller, Helmuth Santler, Gerhard Scherbaum
http://www.baubiologie.at/wp/strohballenbau/asbn-netzwerk/
SBN - NETHERLANDSStrobouw Nederland, Pauwenkamp 45 in 3607 GC Maarsen, NL
PARTICIPANTS: Wouter Klijn, Sissy Verspeek, Florian van Roekel, Piotr Bronicki
http://www.strobouw.nl
ARTUR - SLOVAKIAArchtektura pre Trvalo Udrzatelny Rozvoj, 90301 Hruby Sur 237, SK
PARTICIPANTS: Zuzana Kierulfova, Marian Ontkoc, Peter Coch, Boris Hochel,
http://ozartur.sk
RFCP LES COMPAILLONS - FRANCE Reseau Francais de la Construction en Paille, SCM le Jeune, 28 avenue Léon Blum,
31500 Toulouse FR
PARTICIPANTS: Isabelle Melchior, Noé Solsona, Dirk Eberhard, Manas Melliwa, Cedric Hamelin
http://www.compaillons.eu / http://rfcp.fr
RCP - SPAINRed de Construccion con Paja, Doctor Fajames 44 in 03204 Elche, ES
PARTICIPANTS: Valentina, Maini, Alejandro Lopez, Maren Thermes
http://www.casasdepaja.org
STRAWBUILD – UNITED KINGDOMSedum Cottage, Owen Street, Pennar in SA 72 6SL Pembroke Dock, UK
PARTICIPANTS: Bee Rowan, Michael Howlett, David Semenysin, Chris Hawker, Kuba Wihan
http://www.strawbuild.org
COMPALHA - PORTUGALAssociacao para a bioconstrucao com fardos de palha e materiais naturais em Portugal,
Rua Abade Faria 40 3D in 2725-476 Mem Martins, PT
Participants: Catarina Pinto, Joao Barbosa Sequeira, Luisa Alves de Paiva
http://compalha.pt
MAGYAR SZALMAÉPITOK EGYESÜLETE - HUNGARY Joka u. 14 in 5650 Mezoberény, HU
Participants: Titusz Igaz, Gabriella Revesz, Gabor Szücs
http://www.szalmaepitok.hu
STEP – Straw Bale Training for European Professionals
UNIT 6 – Building Physics & Sustainability
Editors UNIT 6: Erwin Schwarzmüller (ASBN), Sissy Verspeek (SBN)
Coordination: Sissy Hein (FASBA), Dirk Eberhard (RFCP)
Authors Session Plans: Leonardo Partner (see p. 29)
Design: Herbert Gruber (Layout), Michael Hewlett (Drawings, Logos),
Isabelle Melchior, Alejandro Lopez (Templates)
Photos: Herbert Gruber, FASBA, Florian van Roekel (SBN)