strateŠki plan razvoja opŠtine nikšic 2014-2019

Opština Nikšić

SLUŽBA MENADŽERA

Opština Nikšić

STRATEŠKI PLAN RAZVOJAOPŠTINE NIKŠIĆ

2014 – 2019

mart, 2014. godineSlužba menadžera

STRATEŠKI PLAN RAZVOJA OPŠTINE NIKŠIĆ

3

SADRŽAJ

I METODOLOGIJA PLANIRANJA..............................................................................................4

1. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA ..........................................................................................6

1.1 PREGLED....................................................................................................................... 6

1.2 DEMOGRAFIJA, RAD I SOCIJALNO STARANJE .................................................................... 81.2.1 Demografski trendovi ...................................................................................................................................... 81.2.2 Zaposlenost i nezaposlenost ...........................................................................................................................101.2.3 Zdravstveni i obrazovni sistem ..................................................................................................................... 13

1.3 EKONOMSKO-PROIZVODNI SISTEM................................................................................261.3.1 Industrija i usluge ......................................................................................................................................... 291.3.2 Poljoprivreda i ribarstvo ............................................................................................................................... 39

1.4 SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE.......................................................................................52

1.5 ŽIVOTNA SREDINA .......................................................................................................581.5.1 Upravljanje otpadom ................................................................................................................................... 581.5.2 Upravljanje vodama ..................................................................................................................................... 581.5.3 Kontrola vazduha ......................................................................................................................................... 601.5.4 Prirodna baština upravljanje i očuvanje prirodnih resursa ........................................................................... 62

1.6 ADMINISTRATIVNI KAPACITETI ....................................................................................65

2. SWOT ANALIZA ................................................................................................................69

3. STRATEŠKI CILJ RAZVOJA OPŠTINE NIKŠIĆ (VIZIJA).............................................................77

4. PRIORITETI I MJERE ..........................................................................................................81

5. PROJEKTI......................................................................................................................... 84

6. MONITORING................................................................................................................. 167

6. PROCES I PARTNERSTVO................................................................................................. 169

7. FINANSIRANJE................................................................................................................ 170

IZVJEŠTAJ O EX-ANTE EVALUACIJI STRATEŠKOG PLANA RAZVOJAOPŠTINE NIKŠIĆ 2014 – 2019. ............................................................................................ 171


4

METODOLOGIJA PLANIRANJA

I-I Cilj strateškog planiranja

Saglasno Zakonu o lokalnoj samoupravi (član 31. i član 32., stav 2.), Zakonu oregionalnom razvoju i Statutu, opštine su dužne da donose planove i programe kao i dase bave poslovima koji obezbjeđuju što bolji ambijent za razvoj preduzetništva ipromociju ekonomskih aktivnosti.

Osnovni cilj strateškog planiranja je da se na najbolji mogući, racionalan i održivnačin iskoriste potencijali Opštine. Zato se Strateški plan bazira na komparativnim ikonkurentskim prednostima lokalne zajednice. Strateški plan ne treba da ima uticaj samona pojedine sektore lokalne privrede, već na cijelu ekonomiju zajednice i susjednogokruženja, jer je osnovni cilj jačanje ekonomske konkurentnosti određenog područja.

S obzirom da se radi o osnovnom planskom dokumentu za održiv socijalnoekonomski razvoj svake jedinice lokalne samouprave, osnovni smjerovi razvoja (ciljevi iprioriteti) moraju biti usklađeni sa ciljevima i prioritetima koje definiše Strategija razvojaCrne Gore, kao osnovni planski dokument na nacionalnom nivou kojim se utvrđuju ciljevii politike regionalnog razvoja. Zato ovaj dokumenat treba da obezbijedi konsenzusrelevantnih nacionalnih, regionalnih i lokalnih partnera o razvojnim potrebama jedinicalokalnih samouprava (u daljem tekstu JLS), te da posluži kao osnova za predlaganje,usklađivanje i finansiranje definisanih aktivnosti. Dokument određuje smjernice za izradurazvojnih projekata usaglašenih sa susjednim jedinicama lokalnih samouprava (JLS).

I-II Sadržaj strateškog plana razvoja

Pravilnikom o metodologiji za izradu Strateškog plana razvoja (SPR), jedinicelokalne samouprave (JLS) koje je donijelo Ministarstvo ekonomije 20.07.2011. godine (član2. stav 1.) utvrđuje se postupak, način izrade, sadržina i sprovođenje Strateškog plana.Strateški plan je podijeljen u 7 poglavlja i 3 priloga:

1. Analiza postojećeg stanja2. SWOT analiza3. Razvojni ciljevi Opštine, prioriteti i mjere koje treba implementirati4. Monitoring5. Proces konsultacija sa glavnim akterima u Opštini6. Definisanje rada konsultativne grupe7. Ex ante evaluacija8. Aneks Analize postojećeg stanja9. Aneks SWOT analize10. Opisi projekata („Project Fiches“)


5

I-III Principi strateškog planiranja

Opština Nikšić je ranije usvojila Strateški plan razvoja (SPR) za period 2009 – 2014,ali je saglasno uputstvima Vlade morala prilagoditi svoj dokument važećem pravilniku zaizradu. Principi strateškog planiranja su:

Kooperativnost i otvorenost za saradnju - Ovaj princip podrazumijeva prihvatanjesugestija i mišljenja drugih, spremnost za saradnju kao i potpuno jednak pristup svimzainteresovanim stranama. Saradnja sa druge strane mora biti usmjerena na dostizanjekrajnjeg cilja, koji je u interesu svih koji učestvuju u radu. Takođe, veoma je bitna saradnjaizmeđu javnog i privatnog sektora.

Transparentnost - Svi poslovi u svim segmentima vode se javno. Na taj način, javnoststiče uvid u rad institucija, reaguje ukoliko je potrebno, djeluje kao korektivni faktor, pa sena ovaj način i povećava povjerenje građana u rad organa lokalnih subjekata u svimoblastima.

Profesionalnost - Ovaj princip podrazumijeva poštovanje obaveza, rokova, tačnost priizvršavanju preuzetih obaveza, a sve to vodi ka kvalitetno obavljenom poslu.

Kreativnost - Ponašanje koje proističe iz ovog principa podrazumijeva držanjekoncetracije na zadatak, pronalaženje novih načina njihovog rješavanja.

Objektivnost - Ovaj princip se karakteriše realnim sagledavanjem svih potencijala imogućnosti koje su na raspolaganju zajednici. Time zajednica usklađuje svoje planove samogućnostima, pa ne dolazi do raskoraka između ove dvije kategorije. Objektivnimpristupom, Opština Nikšić će zapravo posmatrati probleme sa realnih osnova i na isti načinpristupati njihovom rješavanju. Svjesni svojih mogućnosti lakše ćemo dostići planiraneciljeve.

Poštovanje zakonitosti i vladavine prava - Poslovi se obavljaju u skladu sa domaćimpropisima i propisima EU. Pored toga, neophodno je poštovati i ujedno implementiratipostojeća planska dokumenta i Strateški plan. Na ovaj način povećava se produktivnostrada, a zajednica time jača u svim sferama.

I-IV Metode strateškog planiranja

Prilikom izrade Strateškog plana razvoja opštine Nikšić korišćena je kombinacija višemetoda, od kojih su najznačajnije sljedeće:

a) Analitička metoda – koliko su vrijeme i prostor dozvoljavali, numerički i drugipokazatelji su analizirani da bi mnoštvo numeričkih podataka bilo razumljivije korisnicimaovog plana;

b) Statistička metoda – stope rasta ili opadanja, izračunavanje indeksa,strukture i dr;

c) Komparativna metoda – reprezentativni pokazatelji razvoja suupoređivani sa uporedivim pokazateljima u vremenu i prostoru;

d) Istorijska metoda – prikupljanje podataka iz sekundarnih izvora.Kao informaciona baza za potrebe ovog dokumenta korišćeni su:

Statistički godišnjaci – Monstat; Podaci prikupljeni empirijskim istraživanjima od relevantnih subjekata –

nosilaca razvoja u privredi, društvenim djelatnostima, infrastrukturi,lokalnoj upravi, državnim organima, javnim preduzećima i ustanovama.


6

1. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA

1.1 PREGLED

Položaj

Nikšić se nalazi u istoimenom kraškom polju u centralnom dijelu Crne Gore.Nadmorska visina polja je od 600m u Slivlju do 660m na Vidrovanu. Geografske koordi-nate su mu 18o 57’ 28’’ igd i 42o 46’ 29’’ sgš. Po veličini je drugi crnogorski grad. Od Jad-ranskog mora udaljen je tridesetak kilometara vazdušne linije, pa s obzirom na završetakputa Risan – Žabljak, predstavlja značajnu tačku u povezivanju primorja i sjevera zemlje.1

Nastankom civilizacije na ovom su prostoru živjeli Iliri, Rimljani, Istočni Goti, pa

Sloveni od VI vijeka. Rimsko utvrđenje Anderba, nastalo u Nikšićkom polju u I – om vijeku,srušili su Istočni Goti u V–om vijeku i podigli svoje utvrđenje Anagastum, po kome jenazvano kasnije slovensko naselje Onogošt. Turci su ga osvojili sredinom XV – og vijeka,a početkom XVIII – og pretvorili su ga u utvrđenje. Današnje ime grad je dobio poplemenu Nikšići. Nakon više pokušaja kroz istoriju, crnogorska vojska ga je oslobodilaseptembra 1877. godine. Poslije toga uslijedio je njegov brzi razvoj.

Nikšićka opština je najveća u Crnoj Gori, zahvata površinu od 2.065 km2, što čini14,95% njene teritorije. Graniči se sa šest crnogorskih opština: Kotor, Cetinje,Danilovgrad, Kolašin, Šavnik i Plužine. Na zapadu je državna granica sa Bosnom iHercegovinom.

Reljef

U geološkom sastavu i građi preovladavaju krečnjaci kredne starosti, a uNikšićkoj Župi gornjetrijaske starosti. Pleistocene naslage akumulirane tokovima Zete iGračanice debele su oko 17m. Na gornjotrijaskim krečnjacima i dolomitima ima naslagaboksita, sa nekoliko aktivnih rudnika.

Reljef Nikšićkog polja, u kome je smješten grad, se odlikuje relativno ravnim dnom,


7

jako razuđenim obodom i dosta strmim stranama. Iz njegovog dna, koje je od kvartarnognanosa, štrče brojni krečnjačko – dolomitni brežuljci i glavice, od kojih je najviša Trebješkaglavica koja je visoka 762 m nad morem. Obod Nikšićkog polja je tako razuđen da imaveliki broj rukavaca i nekoliko manjih polja koja imaju svoja lokalna imena (Gornje polje,Krupačko polje, Slansko polje i centralni dio polja). Polje kao cjelina ima trouglast oblik iokruženo je sa svih strana planinama, tako da predstavlja zatvorenu depresiju. Od dolineZete odvojeno je krečnjačkom uzanom prečagom Budoš – Kunak. Na njegovoj istočnoj isjeveroistočnoj strani su planine Prekornica, Štitovo, Maganik, Žurim i Vojnik. Na zapadu seprostire planina Njegoš, a na jugozapadu plato Stare Crne Gore, sa koga se u neposrednojblizini polja izdižu planine Budoš i Pusti Lisac. Polje je ukliješteno između ovih planina ipovršina mu iznosi 66,5 km2. Njegova duža osa iznosi 18,5 km dok mu je širina u prosjekuoko 3,5 km.

Klima

Klima Nikšićkog polja je ugodna, pošto se osjećaju primorski uticaji, a uticajkontinentalnosti najvidljiviji je u većim dnevnim i godišnjim temperaturnim amplitudama.Srednja godišnja temperatura vazduha iznosi 10,7◦, a prosječna godišnja količina padavinaje 1.993 mm. Temperature dostižu najveći nivo u julu i avgustu, a najniže u januaru ifebruaru. Maksimalne količine padavina su u novembru i decembru, dok su minimalne ujulu i avgustu. Prosječna relativna vlažnost vazduha je 68,6%. Nikšić ima i visoku vrijednostinsolacije, oko 2.220 časova godišnje. Dominantni vjetrovi su sjeverni i južni.

Na pleistocenim vododržljivim naslagama sitnog pijeska i laporovite gline razvijenaje relativno gusta mreža kraćih vodotoka koji na rubovima polja poniru. Najduža inajvažnija rijeka Nikšićkog polja je Zeta. Njene najveće pritoke su Bistrica, Mrkošnica iGračanica. Zbog malog propusnog kapaciteta ponora dio Nikšićkog polja u vrijeme obilnihzimskih padavina povremeno je poplavljen.

U polju se nalazi oko 300 vrela, 30 manjih i većih tokova i veliki broj ponora, čak886. Na teritoriji opštine Nikšić nalaze se i vještačka jezera: Krupac, Slano, Vrtac, Liverovići,Grahovsko jezero i Bilećko jezero.

BiodiverzitetZbog svog biogeografskog položaja i veoma specifičnih geomorfoloških, geoloških,

hidroloških, hidrogeoloških, pedoloških, klimatskih, biodiverzitetskih i drugihkarakteristika, opština Nikšić predstavlja, posebno sa stanovišta zaštite životne sredine,izuzetno vrijedno područje. Sekretarijat za uređenje prostora i zaštitu životne sredineOpštine Nikšić je predložilo za stavljanje pod zaštitu sljedeće objekte prirode: predioStudenačke glavice, estavela Gornjepoljski vir, intermitentni izvor Vidov potok, lokalitetBjeloševska bara (tipični primjer očuvanih tragova glacijacije - dolinskog lednika), predioZabran kralja Nikole u Morakovu, endemičnu vrstu javora Acer intermedium, predio Orjensa Bijelom Gorom, lokalitet Velika Osječenica, Lukavica, biljna zajednica Dioscorea-Carpinetum orientalis, šume bora munike (Pinus heldreichii) na Štitovu, Prekornici,šumska zajednica Aceri-Tilietum mixtum.

1 Lokalni ekološki akcioni plan opštine Nikšić


8

1.2 DEMOGRAFIJA, RAD I SOCIJALNO STARANJE

1.2.1 Demografski trendovi

Stanovništvo je koncetrisano u gradskom području (58.358 stanovnika) uznapomenu da grad, osim užeg gradskog jezgra čine i područja prigradskih naselja Kličevo,Straševina, Kočani, Dragova Luka, Ćemenca, Glibavac i Mokra Njiva. Veličina seoskihnaselja je jako neujednačena i kreće se od 2 stanovnika koliko ima Stuba i Bubrežak, do1.511 koliko ima u Rastovcu, odnosno 1.952 u Ozrinićima. Administrativno, stanovništvo jeorganizovano u 32 mjesne zajednice.

Tabela 1. Osnovni demografski podaci

Površina( u km2) 2.065

Stanovništvo *podaci iz popisa za 2011. 72.443

Gustina naseljenosti (st/km2) 36,45

Broj naselja 2011. 105

Broj domaćinstava *popis 2011. 21.683

Broj stanova *popis 2011. 27.083

Živorođeni 2011. 812

Živorođeni 2012. 826

Umrli 2013. 770

Zaključeni brakovi 2013. 340

Tabela 2. Uporedni prikaz broja stanovnika, domaćinstava i stanova prema podacima sa popisa2003. i 2011.godine

Godina Broj stanovnika Broj domaćinstva Broj stanova

2011. 72.443 21.683 27.083

2003. 75.282 21.246 23.289

Tabela 3. Prosječna starost stanovništva (podaci po Popisu iz 2011.)

Ukupno Muško Žensko Gradsko Ostalo

37,8 36,6 39,0 37,1 40,2

Tabela 4. Prikaz broja stanovnika po polnoj strukturi (podaci po Popisu iz 2011.)

Ukupno Muško Žensko

72.443 35.751 36.692


9

Tabela 5. Broj stanovnika prema starosnoj strukturi 2010. godine

Ukupno 72.443

Godina

0-4 4.333

5-9 4.347

10-14 4.834

15-19 5.139

20-24 4.824

25-29 5.286

30-34 5.118

35-39 4.961

40-44 4.732

45-49 5.115

50-54 5.095

55-59 4.779

60-64 4.052

65-69 2.532

70-74 3.175

75-79 2.096

80-84 1.323

85-89 496

90 i više 185

Nepoznato 21

Tabela 6. Broj stanovnika od 15 i više godina prema polu i školskoj spremi (Popis2003. godine)

Pol

Uku

pno

Bez

škol

ske

spre

me

Nezavršenoosnovno

obrazovanje

Osn

ovno

obra

zova

nje

Srednje obrazovanje

Viš

eob

razo

vanj

e

Vis

oko

obra

zova

nje

Nep

ozna

to

Sveg

a

Stru

čne

škol

eu

dvog

odiš

njem

itr

ogod

išnj

emtr

ajan

ju

Gim

nazi

ja

Sred

nje

stru

ćne

spre

me

Sred

nje

usm

jere

no

obra

zova

nje

Škol

aza

spec

ijaliz

aciju

1-3

razr

eda

osno

vne

škol

e

4-7

razr

eda

osno

vne

škol

e

Svega 60.215 2.038 754 4.325 13.139 31.997 11.630 4.160 15.646 469 92 2.847 4.317 798

Muško 29.403 410 129 1.244 5.951 17.482 7.512 1.586 8.018 310 56 1.391 2.319 477

Žensko 30.812 1.628 625 3.081 7.188 14.515 4.118 2.574 7.628 159 36 1.456 1.998 321

Tabela 7. Broj nepismenih prema polu i starosti 2010. godine

PolSvega 10-19 20-34 35-64 65 i više

Svega 3.128 196 175 859 1.898

Muške 518 106 64 137 211

Ženske 2.610 90 111 722 1.687


10

1.2.2 Zaposlenost i nezaposlenost

Broj zaposlenih lica u opštini Nikšić iznosio je, po popisu iz 2003. godine 20.096(prema podacima Monstata). Kako je proces privatizacije sproveden u više niksićkih firminakon ovog perioda, to se broj zaposlenih značajno smanjio i on je iznosio 18.684 ufebruaru 2009. godine. Broj zaposlenih u 2013. godini iznosio je 13.959 (po podacimaMonstata).

Tabela 8. Broj zaposlenih prema polu za 2012. godinu “Godišnji prosjek”

Godišnji prosjek Žena % žena

14.744 6.379 43,3

Tabela 9. Podaci o zasnivanju radnog odnosa prema statističkim izvještajimaBiroa rada Nikšić za 2011. i 2012. i 2013.godinu

Godina Zaposleno

2011 130555555

2012 1.092

2013 1.875

Stopa nezaposlenosti za opštinu Nikšić, na dan 13.02.2014. godine iznosi 15,64%.

Tabela 10. Broj zaposlenih u opštini Nikšić

Broj oglašenih radnih mjesta za 2012. godinu iznosio je 1.853, a za prvi kvartal 2013.godine je 365.

Tabela 11. Bruto zarada (prosječna)

Tabela 12. Neto zarada (prosječna)

2010 2011 2012 Maj 2013

476,00 462,00 472,00 456,00

2010 2011 2012 2013

16.687 16.021 14.744 13.959

2010 2011 2012 Maj 2013

711,00 690,00 704,00 693,00


11

Socijalna politika

Socijalnoj politici na teritoriji opštine poklanja se značajna pažnja. Centar zasocijalni rad, u saradnji sa organima lokalne uprave, trudi se da u što većoj mjeri zadovoljipotrebe neposrednog i zajedničkog interesa lokalnog stanovništva u skladu sa Zakonom.

Nadležnost Centra za socijalni rad u socijalnoj i dječjoj zaštiti ogleda se krozrazličite vidove novčanog davanja, vidove prava i primijenjenih mjera. Najznačajniji vidovinovčane pomoći su:

materijalno obezbjeđenje porodice; dječiji dodatak; nakande za tuđu pomoć i njegu; lične invalidnine i jednokratne novčane pomoći.

Tabela 13. Obuhvat stanovništva materijalnim obezbjeđenjem porodice (januar 2014.)

Opština Broj stanovnika Broj korisnika MOP-a %

Nikšić 72.824 5.335 7.32

(Procenat je izračunat prema popisu stanovništva iz 2011 godine)

U januaru 2014. godine materijalno obezbjeđenje koristilo je 1.849 porodica sa 5.335 članova.

Tabela 14. Godišnji iznosi materijalnog obezbjeđenja porodice (2011 – 2013) opštine Nikšić

Godina Godišnji iznos MOP-a(€)

2011. 1.872.258,91

2012. 2.063.225,49

2013. 2.155.239,75

Tabela 15. Ukupni iznosi dječijih dodataka u periodu 2011 – 2013.

Godina Iznos u €2011. 616.204,15

2012. 662.993,20

2013. 706.025,30

U januaru 2014. godine dječije dodatke primilo je 1.476 porodica za 2.652 djece.


12

Naknada za njegu i pomoć

Tabela 16. Broj korisnika naknade u periodu 2007-2010.

Mjesec i godina Broj korisnika

XII 2007. 591

XII 2008. 654

XII 2009. 666

XII 2010. 827

Tabela 17. Broj korisnika njege i pomoći

Godina Broj korisnika

2011. 877

2012. 931

2013. 996

Tabela 18. Ukupni iznosi dodatka za njegu i pomoć

Godina Iznos u €

2011. 649.551,00

2012. 714.664,00

2013. 781.795,80

U januaru 2014. godine dodatak za njegu i pomoć dobilo je 989 lica.

Lične invalidnineTabela 19. Broj korisnika ličnih invalidnina u periodu 2011-2013.

Godina Broj korisnika

2011. 171

2012. 181

2013. 186

Tabela 20. Ukupni iznosi lične invalidnine

Godina Iznos u €

2011. 222.624,20

2012. 239.707,20

2013..

243.643,30

U januaru 2014. godine ličnu invalidninu dobilo je 186 lica.


13

Djelatnost Centra za socijalni rad obuhvata i druge aktivnosti iz domena socijalnezaštite, a koje su veoma značajne za socijalno ugroženu populaciju stanovništva: porodični idomski smještaj, usvojenje i starateljstvo, zaštita djece od zlostavljanja i zanemarivanja, radna poboljšanju poremećenih porodičnih odnosa, angažovanje u cilju smanjenjamaloljetničke delikvencije. Takođe, značajno je njihovo učešće u refundiranju sredstava zaboravak djece u predškolskim ustanovama, naknadama za porodiljska odsustva,povlasticama za prevoz invalidnih lica, troškovima za odmor i rekreaciju učenika, nabavkuudžbenika i školskog pribora i ostalih vrsta pomoći.

1.2.3 Zdravstveni i obrazovni sistem

U opštini Nikšić zdravstvena zaštita je organizovana preko JZU Dom zdravlja, JZUOpšta bolnica, JZU Specijalna bolnica za plućne bolesti “Dr Jovan Bulajić” kao i putemspecijalističkih privatnih ustanova.

JZU Dom zdravlja

JZU Dom zdravlja je javna zdravstvena ustanova koja obezbjeđuje primarnuzdravstvenu zaštitu građana. Primarna zdravstvena zaštita se ostvaruje preko izabranogtima doktora medicine ili izabranog doktora medicine, kojeg građani sami biraju.Dom zdravlja je organizaciono podijeljen u organizacione cjeline i to:A - Ambulanta izabranog doktora

Izabrani doktor za djecu do 15 godina – pedijatar Izabrani doktor za odrasle Izabrani doktor za žene.

B - Centri za podršku Centar za plućne bolesti i tuberkulozu Centar za dijagnostiku - mikrobiološka laboratorija Centar za mentalno zdravlje Centar za djecu sa posebnim potrebama Centar za prevenciju, koga čine:

a) Populaciono savjetovalište;b) Savjetovalište za mlade;c) Savjetovalište za reproduktivno zdravlje id) Higijensko – epidemiološka služba.

C – Jedinice za podršku Jedinica za patronažu i Jedinica za sanitetski prevoz.

D – Ostale djelatnosti Doma zdravljaMedicina rada i Sportska medicina.


14

Shodno važećim normativima kadra JZU Dom zdravlja Nikšić treba da ima:- 10 timova izabranih doktora za djecu - pedijatara,- 29 timova izabranih doktora za odrasle (samo za teritoriju opštine Nikšić) i- 4 tima izabranih doktora za žene – ginekologa.U organizacionoj cjelini, Izabrani doktor za djecu, radi 7 pedijatara i 4 doktora opštemedicine. Mogućnost izbora doktora za djecu do sada je iskoristilo 12.683 ili 88,97%.U organizacionoj cjelini Izabrani doktor za odrasle, radi 26 timova izabranih doktora, dok se3 doktora nalaze na specijalizaciji iz porodične medicine. Za sada je mogućnost izboradoktora za odrasle iskoristilo 48.599 osiguranika, odnosno 82,58 %.U organizacionoj cjelini Izabrani doktor za žene, shodno važećim normativima kadrapotrebna su 4 doktora ginekologa. Trenutno rade 2 doktora, dok se 2 nalaze naspecijalizaciji.Do sada je mogućnost izbora doktora za žene – ginekologa iskoristilo 14.439 osiguranikaženskog pola, odnosno 53 %.

JZU Opšta bolnica

Opšta bolnica Nikšić je najveća Opšta bolnica u Crnoj Gori ne samo po svojimprostornim kapacitetima već i za gravitaciono područje koje pokriva. Osnovana je11.12.1877. godine imenom knjeginje Zorke. Opšta bolnica Nikšić obavlja specijalističko-konsultativnu i stacionarnu zdravstvenu djelatnost na sekundarnom nivou zdravstvenezaštite. Svoju djelatnost obavlja u 4 (četiri) osnovne specijalističke službe i to:

opšta hirurgija interna medicina ginekologija sa akušerstvom i pedijatrija

organizovane kao odjeljenja, odsjeci, specijalističke ambulante i dijagnostika za potrebebolničkih odjeljenja. U okviru JZU Opšta bolnica su: Kabinet za gastroskopiju, Služba zaradiološku i ultrazvučnu dijagnostiku, Odsjek za fizikalnu medicinu i Apoteka za potrebebolničkih odjeljenja.JZU Opšta bolnica Nikšić danas je moderna ustanova čiji su kadrovski potencijali 404zaposlena od kojih su: 61 ljekar (51 ljekari specijalisti, među njima 3 ljekara subspecijalista i10 ljekara na specijalizaciji), 217 medicinskih sestara, 9 fizioterapeuta, 1 dipl. farmaceut, 1dipl.biolog-subspec. medicinske biohemije, 1 psiholog.Stacionar je opremljen sa 283 kreveta, gdje se godišnje liječi više od 10.000 pacijenata, uradido 2.000 operativnih zahvata, donese na svijet oko 1.000 beba, obavi preko 3.000 dijaliza iizvrši nešto više od 80.000 ambulantnih pregleda. U dijagnostici se na godišnjem nivou uradioko 18.000 grafija, 15.000 ultrazvučnih pregleda, 300 mamografija, 4.000 CT pregleda, preko600 gastroskopskih pregleda i više od 100 kolonoskopskih pregleda.U dijelu školovanja kadrova u poslednjih šest godina školovan je 21 ljekar specijalista,trenutno se na specijalizaciji nalazi deset ljekara, a u toku je konkurs za prijem još četiri


15

ljekara na specijalizaciji. U dijelu tehničko i tehnološkog osavremenjavanja Ustanove,napravljen je izuzetan iskorak u smislu nabavke savremene visoko sofisticirane opreme zapotrebe svih odjeljenja, odsjeka i službi za nesmetano obavljanje svih dijagnostičkih iterapeutskih procedura iz sekundarnog nivoa zdravstvene zaštite, počev od multislajsnogskenera koji je više godina bio jedini aparat takve vrste u zdravstvenom sistemu Crne Gore,pa do ostalih aparata za normalno funkcionisanje svih odjeljenja, odsjeka i službi.Opšta bolnica je nastavno naučna i praktična baza za potrebe Srednje medicinske škole ipraktična baza odsjeka za psihologiju Filozofskog fakulteta u Nikšiću.Vrijednost nabavljene i instalirane opreme u periodu 2007 – 2013. godine iznosila je2.600.000,00€. Sve navedeno uporedo je praćeno i poboljšanjem smještajnih kapaciteta uUstanovi.

JZU Specijalizovana bolnica za plućne bolesti „Dr Jovan Bulajić“

Specijalizovana bolnica za plućne bolesti u Brezoviku je osnovana 1951. godine.Organizovana j e i registrovana kao jedinstvena zdravstvena ustanova sa poliklinikomi paviljonima u svom sastavu kao organizovanim cjelinama i obavlja specijalizovanu,polikliničku i bolničko zdravstvenu djelatnost iz oblasti pulmologije. Pored zdravstvenezaštite, u ovoj Ustanovi se vrši i obrazovni i naučno istraživački rad. Ustanova je nastavnabaza Medicinskog fakulteta u Podgorici.

Bolnički kompleks danas čini šest organizacionih jedinica i to:

1. paviljon – Onkološko odjeljenje (hospitalni dio sa dnevnom bolnicom),2. paviljon – Odjeljenje za netipične plućne bolesti,3. paviljon – Odjeljenje za TB,4. paviljon – Odjeljenje za obstruktivne bolesti i Centar za medicinu spavanja,5. paviljon – Poliklinika u kojoj se vrši kompletna dijagnostika pulmoloških

pacijenata,6. Upravna zgrada sa laboratorijom (biohemijska, mikrobiološka i imunološka).

U bolnici su zaposlena 133 radnika od kojih je 20 ljekara.Godišnje se u bolnici hospitalizuje 2.200 bolesnika, a ambulantno pregleda oko

8.000 pacijenata.Godišnje se u bolnici obavi 12.000 rendgenskih snimaka, 1.500 ultrazvučnih

pregleda, kroz dijagnostiku prođe 10.000 pacijenata za ispitivanje disajnih funkcije.

Registrovane privatne ordinacije

Poslednjih godina u Nikšiću je otvoren značajan broj privatnih zdravstvenihustanova koje velikim dijelom dopunjuju dijagnostički tretman bolesnika. Na područjuopštine registrovano je 16 zdravstvenih privatnih ustanova iz oblasti stomatologije i devetprivatnih ustanova iz drugih oblasti (internističke, ultrazvučne dijagnostike, pedijatrije,ginekologije itd.).


16

OBRAZOVANJE

Obrazovanje u svakom društvu ima značajnu funkciju, kroz utvrđivanjedruštvenih normi i vrijednosti kao i građenje osjećanja pripadnosti svojoj zajednici,društvenoj grupi, religiji.

Broj obrazovnih ustanova u Nikšiću je značajan, a obrazovanje u organizacionomsmislu na zadovoljavajućem nivou. U Nikšiću djeluju 44 obrazovne ustanove, i to: 11vrtića, 25 osnovnih škola, osnovna i srednja muzička škola, četiri srednje škole ivisokoškolske ustanove (Filozofski fakultet, Fakultet za sport i fizičko vaspitanje), a u tokusu pripreme za izdvajanje Filološkog fakulteta kao posebne fakultetske jedinice.

Na Filozofskom fakultetu postoje studijski programi za osnovne studije:

Filozofija Sociologija Pedagogija Obrazovanje učitelja (postoji područno odjeljenje u Beranama) Predškolsko vaspitanje Istorija Geografija Psihologija Crnogorski jezik i južnoslovenska književnost Srpski jezik i južnoslovenska književnost Engleski jezik i književnost (postoji područno odjeljenje u Beranama) Italijanski jezik i književnost Francuski jezik i književnost Njemački jezik i književnost Ruski jezik i književnost

Fakultet za sport i fizičko vaspitanje čine 3 (tri) studijska programa:

Fizička kultura Sportski treneri Sportski novinari

Na Filozofskom fakultetu postoje specijalističke, magistarske i doktorske studije.

U cilju što potpunijeg razvoja naučno-istraživačkog rada, integracije, primjene ikorišćenja znanja, naučnog usavršavanja nastavnog kadra, na fakultetu su organizovani inormativno uređeni:

Institut za filozofiju i sociologiju Institut za jezik i književnost i Institut za geografiju.

Učenicima i studentima na raspolaganju je studentski dom „Braća Vučinić”. Uplanu je njegovo proširenje.


17

Vrijeme u kojem živimo zahtijeva veći nivo tehničke opremljenosti učionica,potrebu za prostorima za radionice, igraonice, informatiku i internet klubove, kao i nastavnikadar koji je sposoban da prati napredak i da ide u korak sa njim. U skladu sa tim, u toku supripreme za izgradnju zgrade budućeg Filološkog fakulteta.

Tabela 21. Broj djece, učenika, studenata i zaposlenih u obrazovanju

Obrazovne institucije Broj djece - učenika Broj zaposlenih

Vrtići 1.267 141

Osnovne škole 7.370 800

Srednje škole 3.830 357

Muzička škola “DaraČokorilo”

550 34

Filozofski fakultet iFakultet za sport i fizičkovaspitanje

2.500 studenataUkupno Profesora

u zvanjuSaradnikau nastavi

Nenastavnoosoblje

189 55 85 49


18

KULTURA

Nikšić je grad bogate kulturno-istorijske baštine na čijoj teritoriji se nalaze brojnikulturno-istorijski spomenici iz Ilirskog i Rimskog perioda. On je, ne samo u crnogorskim veći regionalnim okvirima, prepoznat kao grad kulture i sporta. U prilog ovoj činjenici govore nesamo brojne institucije koje se bave kulturom, već i značajni kulturni radnici, umjetnici,glumci, muzičari i pisci koji su se afirmisali u gradu pod Trebjesom. Svjedoci smo da je zadinamičniji razvoj kulture neophodno stvoriti potrebne preduslove i kvalitetnuinfrastrukturu kako bi poklonici kulturnih sadržaja u našem gradu bili u prilici da videraznovrsne programske sadržaje. U tom cilju intezivirane su aktivnosti na stvaranjupomenutih uslova kroz rekonstrukciju sale KIC „18. septembar“ čijim će se završetkomdobiti savremeni prostor za prikazivanje multimedijalnih sadržaja iz oblasti pozorišta, filma imuzike. Kapacitet ove dvorane, kao i tehnički uslovi sa kojima će raspolagati omogućiće jošintenzivniji kulturni zamah koji je Nikšiću više nego potreban, s obzirom da je u proteklih pargodina, kako zbog nedostatka finansija, zbog neposjedovanja adekvatnog prostora,kulturnih dešavanja bilo jako malo. Uporedo sa rješavanjem problema infrastrukture,zahvaljujući dobroj saradnji sa državnim kulturnim institucijama, poput Crnogorskognarodnog pozorišta, Kraljevskog pozorišta „Zetski dom“, Narodnog muzeja Crne Gore,Biblioteke „Đurđe Crnojević“, Crnogorske kinoteke, Muzičkog centra Crne Gore i drugih, kaoi podršku resornog ministarstva kroz projekat „Podrška razvoju kulture u Nikšiću“ do kraja2014. godine će biti realizovano blizu 190 različitih programa. Planirano je da ovaj projekattraje ukupno četiri godine. Pored ovih aktivnosti, treba pomenuti i tradicionalne kulturnemanifestacije koje se održavaju u našem gradu, a koje su svojim kvalitetom prepoznatljivene samo u lokalnim okvirima već i šire. Posebno izdvajamo:

„Septembarski dani kulture“ – manifestacija kojom se obilježava 18. septembar, Danopštine Nikšić, a zahvaljujući kojoj naši sugrađani imaju priliku da tokom mjesecaseptembra posjećuju izuzetno bogate i raznovrsne kulturne sadržaje

„Guitar fest“ – jedinstvena prilika da ljubitelji muzičke umjetnosti uživaju unastupima najboljih svjetskih gitarista; Ovaj festival je takmičarskog karaktera

„Lake fest“ – festival rok muzike koji je svojim kvalitetom ponude postao izuzetnopopularan u cijelom regionu, a koji se održava na prostoru jednog od najljepšihnikšićkih izletišta, jezeru Krupac, što ga posebno izdvaja od festivala ovog tipa

„Bedem fest“ – manifestacija koja daje priliku za afirmaciju nikšićkih rok sastava kojase održava na velikoj sceni na Bedemu.

Pored ovih manifestacija koje se održavaju svake godine i koje imaju sve više i višeposjetilaca, kulturnoj ekspanziji u Nikšiću dodatno će doprinijeti obnavljanje manifestacija


19

koje su, zbog ekonomske krize koja je bila aktuelna proteklih godina, bile prinudnoprekinute. To su sljedeće manifestacije:

„Međunarodni festival glumca“ – pozorišna svetkovina, koja je u svojoj osnoviposvećena glumi i glumcu „kao osnovama dramske umjetnosti i pozorišta uopšte“.Do sada je pomenuti festival u različitim formama doživio deset izdanja, a njegovimobnavljanjem pozorišna publika u Nikšiću opet će biti u prilici da uživa u najboljimpozorišnim ostvarenjima iz regiona.

„Nikšićki književni susreti“ – književna manifestacija koja je dugi niz godina bilaizuzetno popularna, a čijim će obnavljanjem Nikšić – grad pjesnika, opet biti centarokupljanja najboljih književnih stvaralaca iz okruženja.

„Bijenale mladih u Nikšiću“ – manifestacija čijim će obnavljanjem mladi umjetnicidobiti priliku za susrete, razmjenu iskustava i afirmaciju.

U narednom periodu biće realizovani i veoma važni projekti valorizacije kulturnih dobara irekonstrukcija objekata. Uslijediće rekonstrukcija mosta na Moštanici i Carevog mosta,zatim će se raditi obnova 27 spomen-obilježja, kao i radovi na arheološkim nalazištimaCrvena stijena i Riječani.Veoma važan projekat u narednom periodu biće rad na konzervaciji i adaptaciji priličnozapuštene zgrade Dvorca kralja Nikole.Nosioci kulturnih aktivnosti u Nikšiću su sljedeće ustanove:

JU „Centar za kulturu“

Centar za kulturu je složena javna ustanova koja se sastoji iz više organizacionih jedinica:Zavičajnog muzeja, Galerije “Nikola I” i Galerije “Ilija Šobajić”, Bioskopa na Sceni 213, SaleKIC „18. septembar“ (čija je rekonstrukcija i adaptacija u toku) „Gradske biblioteke “Njegoš”sa odjeljenjem za djecu. Centar se bavi i izdavačkom djelatnošću. Muzej, galerije i bibliotekasu smješteni u Dvorcu kralja Nikole. Zavičajni muzej se sastoji od četiri zbirke: arheološke,istorijsko-umjetničke, etnografske i istorijske. Od posebnog značaja je arheološki materijal izCrvene stijene. Galerija “Nikola I” je površine 130 m2, a galerija “Ilija Šobajić” 40 m2.Posjeduje izuzetno vrijednu kolekciju umjetničkih eksponata. Osim izložbi u galerijama seodvijaju i druge manifestacije poput koncerata, književnih večeri, promocija i dr.JU Centar za kulturu bavi se i bioskopskom djelatnošću koja se za sada odvija na Sceni 213.Zastupljena su najnovija ostvarenja svjetske kinematografije. Na Sceni 213 kaomultimedijalnom prostoru, Centar samostalno ili u saradnji sa drugim institucijama ipojedincima ostvaruje raznovrsne kulturne i umjetničke programe. U sklopu Narodnebiblioteke ”Njegoš” egzistiraju dvije cjeline: Cjelina za odrasle i Cjelina za djecu.


20

JU „Nikšićko pozorište“

JU „Nikšićko pozorište“ baštini bogatu pozorišnu tradiciju, dugu 129 godina (začetudavne 1884. godine) kada je izvedena prva pozorišna predstava „Slobodarka“, po tekstuManojla Đorđevića Prizrenca, i to samo nekoliko mjeseci nakon prve crnogorske pozorišnepremijere izvedene na Cetinju, decembra 1883. godine. Dvije godine kasnije u Nikšiću jepremijerno izvedena i „Balkanska carica“ Nikole I Petrovića Njegoša, za vrijeme čijevladavine je grad pod Trebjesom dobio pozorišnu scenu. Od tada pa do danas, generacijeovdašnjih pozorišnih poslenika, kroz različite umjetničke forme ispisivali su zavidnu hronikupozorišnog života.Javna ustanova „Nikšićko pozorište“ je od svog obnavljanja 1999. godine, nakon skoropoluvjekovne pauze, gledaocima ponudila šesnaest premijera, a za to vrijeme godišnje je uprosjeku ugostila blizu pedeset predstava sa strane. Značajan projekat je „Međunarodnifestival glumca““, koji je kroz različite forme u prethodnom periodu organizovan i iniciranod strane „Zahumlja“.

Predstave sa repertoara Nikšićkog pozorišta (sa svim posljednjim premijerama)gostovale su u svim centrima Crne Gore, a imale su čast da igraju u „Narodnom pozorištu“ uBeogradu, „Beogradskom dramskom pozorištu“, „Ateljeu 212“, u „Srpskom narodnompozorištu“ u Novom Sadu u „Crnogorskom narodnom pozorištu“, zauzimajući time mjestona mapi elitne pozorišne produkcije.

Pozorište se, pored dramske produkcije, bavi i izdavačkom djelatnošću, u okviru koje jedo sada realizovalo više značajnih projekata

U narednom periodu „Nikšićko pozorište“ planira da realizuje niz projekata, koji ćesvojim sadržajem u potpunosti odgovoriti osnovnim programskim zadacima - pozorišnoj iizdavačkoj djelatnosti. „Nikšićko pozorište“ će u narednom periodu publici predstaviti isvoju raniju produkciju, a planirana su i gostovanja u drugim gradovima Crne Gore iokruženja, u okviru razmjene programa i festivalskih nastupa.

JU „Zahumlje“

Kulturno - umjetničko društvo „Zahumlje“ – Nikšić, danas Javna ustanova „Zahumlje“,osnovano je 1898. godine kao pjevačko društvo, koje odmah nakon osnivanja aktivira i radPozorišnog ansambla (Dramskog studija), po kome će kasnije biti prepoznatljivo na širimjugoslovenskim prostorima.

Osnivači „Zahumlja“ su naši preci, entuzijasti, sanjari i vizionari jedne buduće,moderne Crne Gore.

Za više od 110 godina postojanja, u kulturno zdanje „Zahumlje“, svoj trud i energijuugradilo je i ugrađuje preko 8.000 stvaralaca, ispisujući tako i svojevrsnu istoriju Nikšića.Svih ovih godina „Zahumlje“ nije samo obogaćivalo kulturni život Nikšića, već je svojimprogramima afirmisalo naš kulturno-umjetnički izraz širom bivše Jugoslavije, ali i u


21

kulturnim metropolama Evrope i svijeta, pronoseći plemenite poruke i čuvajući crnogorskonasljeđe od zaborava.

Od najstarijih dana ono je održavalo kvalitetne veze sa srodnim institucijama iz regionai šire, bilo otvorena scena za promociju drugih i drugačijih scenskih i umjetničkihispoljavanja. Zato je dom „Zahumlja“ ukrašen mnoštvom raznih vrijednih priznanja,nagrada, zahvalnica i pohvala, dobijenih u zemlji i inostranstvu, koje su zaslužili brojnipojedinci duhovno formirani u ovom kolektivu, koji je bio i ostao istinski hram kultureNikšića.

Pozorište „Zahumlje“ je u više od 110 godina dugoj istoriji ove Ustanove jedan odnajznačajnijih stvaralačkih segmenata i Ansambl koji je stvorio izuzetan umjetnički renomekoji ova institucija danas uživa na balkanskim prostorima. Dobitnik je najznačajnijihcrnogorskih i jugoslovenskih pozorišnih priznanja.

Jedan od najaktivnijih i, najznačajnijih stvaralačkih segmenata današnjeg „Zahumlja“ jeFolklorni ansambl koji je osnovan 1975. godine, kako bi se proširio djelokrug rada„Zahumlja“. Zahvaljujući izuzetnom kvalitetu i veoma visokom umjetničkom nivou svojihprograma ovaj Ansambl je već godinama član CIOFF – a (Svjetske organizacije folklora itradicionalnih umjetnosti).

Danas se aktivnosti „Zahumlja“ odvijaju kroz više različitih umjetničkih segmenata:Pozorište „Zahumlje“, Omladinski i Dječiji dramski studio, Folklorni ansambl „Zahumlje“(Veliki, omladinski i pionirski ansambl), Dječiji hor, Ritmički i Baletski ansambl, Narodniorkestar, Muzički studio, Školu baleta, Školu recitovanja i kultivisanog (lijepog) govora, Školuflamenka, Školu modernog plesa i druge aktivnosti.

S obzirom na izvanredne uslove za rad i razvoj amaterizma u svim oblastima,dugoročna programska politika „Zahumlja“ je da stvaraocima svih umjetničkih načinaiskazivanja i izražavanja omogući kreativno ispoljavanje, sa posebnim akcentom na mlađupopulaciju.

U posljednje vrijeme „Zahumlje“ stavlja značajan akcenat na revitalizaciju pozorišneumjetnosti u svom stvaralaštvu, ostvarujući izvanrednu saradnju sa nizom poznatihpozorišnih stvaralaca, prije svega sa vrsnim pozorišnim pedagogom i rediteljem PetromPejakovićem, tako da je samo u poslednje dvije sezone u svojoj produkciji, realizovalo četiripozorišna projekta koja su ostavila trajan pečat na pozorišnu i kulturnu mapu Crne Gore.

Danas, nakon više od jedanaest decenija svog postojanja, „Zahumlje“ je simbolkulturnog života Nikšića, spona između tradicije i modernih vremena, sudionik i baštinikmnogih događaja koji su obilježili jedan vijek, i institucija od međunarodnog renomea.


22

JU „Stari grad – Anderva“

JU „Stari grad – Anderva“ bavi se unapređenjem kulturne ponude grada Nikšića,programska koncepcija utemeljena je na afirmaciji nikšićkih umjetnika, muzičara i pisaca.Djelatnosti kojima se bavi JU „Stari grad – Anderva“ su: produkcija i izvođenje filmskih,likovnih, muzičkih, plesnih i drugih formi umjetničkog stvaralaštva, organizovanjesimpozijuma, akademija, promocija, konferencija, panel diskusija, tribina, okruglih stolova,književnih večeri i drugih edukativnih i obrazovnih programskih manifestacija, produkcijska iizdavačka djelatnost, organizovanje multimedijalnih programa, audio i video projekcija,modnih revija i drugih programa zabavnog karaktera.

Najznačajnija aktivnost od osnivanja bila je usmjerena na revitalizaciju i uređenjegradskog Bedema i njegovih sadržaja (tri kule: osmougaona, istočna i svodna, dvijepozornice na otvorenom tj. mala i velika scena, prilazne staze sa kamenim stepeništem kojeje izgrađeno od kamena starih potopljenih kuća iz Slanog i Krupačkog jezera, kao i odkamena nađenog otkopavanjem gradske tvrđave i zidovi koji povezuju sadržaje Bedema).

Na uređenom i obnovljenom prostoru Bedema u prethodnom periodu organizovan jeniz kulturnih, umjetničkih i zabavnih manifestacija. U planu je da se u narednom perioduinteziviraju kulturni događaji na ovoj lokaciji, posebno u ljetnjim mjesecima.


23

SPORT

Sport kao djelatnost od javnog interesa zauzima veoma značajno mjesto u svakojdržavi, te tako i kod nas i obuhvata:

Obučavanje za bavljenje sportskim aktivnostima Organizovanje i sprovođenje sportskih priprema, odnosno treninga Učestvovanje u sportskim takmičenjima Organizovanje sportskih priredbi Organizovanje i sprovođenje sportske rekreacije i Vannastavne školske i studentske sportske aktivnosti.

Polazeći od toga da je fizička kultura složen sistem u koji su uključene različite starosnestrukture sa različitim mogućnostima i ambicijama nacionalni program kao i opštinskiusmjereni su na:

Realizaciju programa u oblasti školskog sporta Realizaciju programa kvalitetnog takmičarskog sporta Stvaranje uslova za bavljenje sportskom rekreacijom i Izgradnju i održavanje sportskih objekata.

Kada govorimo o Nikšiću u bilo kom kontekstu nezaobilazna je činjenica da je naš grad,grad mladih i grad sporta. Neiscrpan izvor mladih talenata, stručnjaka iz oblasti fizičkekulture i još uvijek sportskih entuzijasta, kao i dobro izgrađena sportska infrastruktura, dajunam za pravo da sa sigurnošću možemo reči da je ovo sredina u kojoj je sportski uspjeh ubilo kojoj grani zagarantovan.

Nikšić je grad sa ogromnom sportskom tradicijom gdje su u višedecenijskomkontinuitetu postizani vrhunski sportski rezultati u mnogim sportovima kao što su:

Džudo (prvak svijeta) Džudo (evropske medalje) Karate (evropske medalje) Boks (evropske medalje) Smučanje (olimpijski učesnici) Atletika Fudbal Košarka Rukomet Streljaštvo Automobilizam Moto kros Alpinizam Školski sport.

Lokalna samouprava u skladu sa raspoloživim sredstvima ulaže maksimalne napore dase što više mladih, počev od djece predškolskog uzrasta preko osnovnih i srednjih škola,fakulteta, klubova, saveza do rekreativaca uključi u sport.

Na taj način bi se zadovoljila sve izraženija potreba omladine i građana za bavljenjemsportskom aktivnošću i takmičarski sport podigne na zavidan nivo i uspješno promoviše našgrad i država.


24

Angažovanje lokalne samouprave ogleda se kroz stvaranje kvalitetnijih uslova za radsportskih organizacija i sportista pojedinačno, obezbjeđujući im nesmetan proces obavljanjatreninga i održavanja takmičenja u Sportskom centru, stimulisanje sportista i sportskihorganizacija dodjeljivanjem novčanih nagrada, obezbjeđenje stambenih uslova, dovođenjestručnih lica kao i otvaranje našeg grada za pripreme i utakmice nacionalnih selekcija u višesportova.

Sagledavajući prethodno iznešeno potrebno je u narednom periodu: Održavati postojeće objekte i terene i izgraditi nove (trim staza, biciklističke

staze, brdsko brzinske automobilske staze itd.) Odrediti prioritete po sportovima Iskoristiti i valorizovati mogućnosti koje imamo, vezane za lov i ribolov Povezati sport i turizam Iskoristiti raspoložive kapacitete za organizovanje opštinskih, regionalnih,

državnih i međunarodnih takmičenja Dati akcenat na usavršavanje i obuku kadrova iz oblasti sporta u smislu

postizanja vrhunskih sportskih rezultata Adekvatno i u skladu sa odlukama utemeljenim u Zakonu o sportu podsticati i

nagrađivati kako sportiste, tako i sportske radnike Podsticati i davati maksimalnu podršku u dijelu prestruktuiranja klubova.

Javno preduzeće “Sportski centar” raspolaže višenamjenskim sportskimobjektom gdje se održavaju razne sportske manifestacije. Ovaj objekat je površine 18.500

m² pokrivenog prostora i 700 m² otvorenog prostora sa sportskim terenima. U sklopucentra se nalaze:

Hala sportova sa 2.700 sjedišta, sa pomoćnom salom Olimpijski bazen sa 500 sjedišta (koji trenutno nije u funkciji) Automatska streljana sa 25 mjesta Teren za mali fudbal 2 teniska terena Teretana sa salom za aerobik Dispanzer sportske medicine Restoran sa 150 sjedišta.

Od značajnijih sportskih infrastrukturnih objekata u opštini Nikšić još izdvajamo: Kompleks od četiri fudbalska terena površine 22.000 m², sa gradskim

stadionom kapaciteta 8.000 gledalaca i atletskom stazom od rupkora sa jamama zaskokove i bacališta

Kompleks od pet teniskih terena pod Trebjesom Ski centar „Vučje“ sa tri uspinjače Sportski centar pod Trebjesom (Trim centar) Kuglana sa dvije staze Sala za Džudo sport Staza za Mountain Biking dužine 5.740 m na Trebjesi Fudbalski teren pod Trebjesom itd.

U Nikšiću postoji više sportskih organizacija iz raznih oblasti sporta i četirisportska saveza i društva. Ukupno aktivnih sportista ima oko 3.500.


25

NEVLADINE ORGANIZACIJE

U proteklom periodu lokalna uprava je intenzivirala saradnju sa NVO, kako krozizradu i realizaciju zajedničkih projekata i strateških dokumenata, tako i kroz instituciju"prazna stolica" u lokalnom parlamentu, aktivno učešće u javnim raspravama, učestvovanjeu Komisiji za raspodjelu sredstava NVO. Kao potvrda dobre saradnje opštine Nikšić i NVO,naša Opština je dobitnik nagrade za najbolju saradnju sa NVO u 2006. godini, kojudodjeljuju Centar za razvoj NVO Crne Gore i Zajednice opština CG.

Dva najveća projekta koja su realizovana u saradnji sa NVO su “Izgradnja zgradeza osnovno i srednje muzičko obrazovanje” i izgradnja JU ”Dnevni centar za djecu sasmetnjama u razvoju Nikšić”.

Predstavnici NVO učestvovali su u izradi sljedećih dokumenata: Lokalni ekološkiakcioni plan, Lokalni plan akcije za djecu, Program i akcioni plan za borbu protiv korupcije ulokalnoj samoupravi, Lokalni plan uključenja REA populacije u opštini Nikšić, Lokalni akcioniplan za rodnu ravnopravnost i Lokalni akcioni plan iz oblasti invalidnosti i drugih strateškihdokumenata.

U skladu sa Statutom i Odlukom o kriterijumima i načelima raspodjele sredstavaNVO iz Budžeta Opštine, ustanovljena je institucija "Dan otvorenih vrata" u okviru koječlanovi Komisije upoznaju predstavnike NVO sa uslovima konkursa.

Pored velikog broja registrovanih nevladinih organizacija (oko 400), aktivnusaradnju sa Opštinom ima njih pedesetak, koje svojim radom doprinose razvoju uslova zakvalitetniji život u našoj Opštini.


26

1.3 EKONOMSKO-PROIZVODNI SISTEM

Sirovinska baza koja se ogleda u značajnim količinama vodnog potencijala, šuma,rudnog blaga, obradivog poljoprivrednog zemljišta, uz prirodne ljepote i kulturno nasljeđepredstavljaju izrazito povoljne uslove za privredni razvoj opštine Nikšić.

Struktura i obim prirodnih resursa:

Hidropotencijal Jezera: Vrtac - površine 13,42 km², Slano - površine 8,89 km², Liverovići

- površine 1,0 km², Krupac – površine 5,7 km² Rijeke: Zeta, ukupne dužine 12km, sa energetskim potencijalom od

168Mw, Bistrica i Gračanica.

Rudno bogastvo: Boksit - ukupne geološke rezerve – oko 96.244.000 tona Krečnjak, kreč, mermer – oko 5.000.000 m³ Značajne količine šljunka i pijeska

Tabela 22. Poljoprivredne površine

Vrsta poljoprivredne površine Površina u ha

Ukupne poljoprivredne površine 54.479,00 ha

Obradive površine 12.695,00 ha

Površine pašnjaka 41.783,00 ha

Površine livada 8.518,00 ha

Površine oranica i bašta 3.772,00 ha

Površine voćnjakaUkupno Stabla

jabukaStabla

krušakaStablašljiva

375,00 ha 56.000 31.000 86.000

Površina vinograda 26,00 ha

*Prostorni plan Republike Crne Gore 2006. godine.

Površina šuma i šumskog zemljišta u opštini Nikšić iznosi 149.426,28 ha ili 70,1%ukupne opštinske teritorije. Odnos vlasničkog udjela je raspoređen tako da je u ovomtrenutku 52,1% šuma i šumskog zemljišta u državnom vlasništvu, dok je 47,9% u privatnomvlasništvu.

Dominantne vrste drveta u šumama su: Bukva 56% Jela 16% Crni bor 6% Munika 8%.

Ukupna drvna zapremina se procjenjuje na 5.603.870,00 m³.


27

STANJE EKONOMIJE

Ukupna razvijenost jednog područja u značajnoj mjeri opredijeljena je stepenomrazvijenosti njegove ekonomije. Tako je i Nikšić izgledao bolje ili lošije u zavisnosti od stanjanjegove ekonomije. Ekonomska recesija devedesetih godina zajedno sa neefikasnostima istrukturnim neprilagođenostima naslijeđenim iz perioda samoupravne ekonomijedoprinijeli su nezadovoljavajućem stanju u nikšićkoj ekonomiji.

U drugoj polovini devedesetih godina, pad privrednih aktivnosti je zaustavljen.Poslije 2000. godine, dolazi do ubrzanijeg oporavka privrede. Privredni rast je dinamičniji istabilniji.

U periodu od 2006. do 2009. godine nikšićka ekonomija je doživjela značajnepromjene u odnosu na prethodne godine, a ogledaju se u rastu bruto društvenogproizvoda, rastu investicija, razvoju tržišta nekretnina, suzbijanju sive ekonomije ismanjenju nezaposlenosti.

Period od 2010. do 2013. godine Nikšiću je donio stagnaciju i pad ekonomskihaktivnosti, što je rezultiralo zatvaranjem određenog broja preduzeća, rastu stopenezaposlenosti, smanjenjem fiskalnih prihoda i u konačnom padu nivoa investicija.

Nikšićku ekonomsku stvarnost posljednjih godina obilježile su privatizacijenajvećih kolektiva, od kojih su neke realizovane uspješno a neke ne. Sve zemlje u tranzicijisu se suočavale sa početnim ograničenjima razvoja preduzetništva i malih i srednjihpreduzeća, kao što su: nizak nivo biznis znanja (posebno u oblasti menadžmenta),regulativne i administrativne barijere, ograničen pristup raspoloživim izvorima finansijskihsredstava, neadekvatan pristup izvorima poslovnih i tržišnih informacija i ograničenjaraspoloživosti specijalizovanih poslovnih usluga.

S obzirom da najveći broj MSP posluje lokalno od važnosti je uloga lokalne upraveu podsticanju razvoja MSP. To se posebno ogleda u uspostavljanju povoljnog poslovnogambijenta na lokalnom nivou, obezbjeđivanjem potrebne lokalne institucionalneinfrastrukture koja pruža poslovne informacije, usluge i obuke za MSP, kao i različite oblikefinansijske podrške. U tom smislu, zajedničko djelovanje lokalnih uprava i javnih institucijana nacionalnom nivou, kao i samo udruživanje lokalnih uprava, neophodno je zauspostavljanje sveobuhvatne podrške MSP, uz politiku povećanja konkurentnosti ismanjenja neravnomjernosti u regionalnom razvoju.

Perspektiva budućeg društvenog i ekonomskog razvoja Nikšića leži u širojprimjeni onih principa koji su dominantni u Evropskoj uniji, tj. konkurentnost zasnovana naznanju, inovacijama i preduzetništvu. Neophodno je ojačati regionalni razvoj u skladu sapostojećim strukturama i regionalnim komparativnim prednostima. Preporučljivo je da seindustrijski objekti razvijaju pretežno u okvirima već izgrađenih područja, rekonstrukcijomstarih industrijskih područja, područja bivših vojnih objekata ili bivših saobraćajnih objekata(brownfield razvoj). Formiranje industrijskih objekata van izgrađenih područja (greenfieldrazvoj) treba ograničiti na apsolutno potrebnu mjeru.

Ekonomski resursi i potencijali Nikšića: već formirani industrijski kompleksi;izgrađeni elektroenergetski kapaciteti; formirane društvene funkcije sa univerzitetskimjedinicama; tehnički građevinski kamen; servisi i opremljenost zone; rezerve kvalitetnogboksita; značajni kompleksi poljoprivrednog zemljišta; rasadnička proizvodnja i ljekobilje;


28

raspoloživost visokostručne i kvalifikovane radne snage.Prioriteti razvoja: Industrija, posebno metaloprerada i mašinogradnja sa

preuzimanjem uloge nosioca razvoja metaloprerade u Crnoj Gori na bazi čelika; valorizacijamineralnih resursa; intenziviranje poljoprivredne proizvodnje; turizam; prehrambenaindustrija.

Konflikti u razvoju: Najvažniji konflikt može se pojaviti između urbane iindustrijske ekspanzije i zaštite poljoprivrednog zemljišta.

Privreda Nikšića kroz statistiku

U opštini Nikšić registrovano je i aktivno radi 3.203 preduzeća (stanje nadan 31.12.2013. po podacima Centralnog Registra Privrednih Subjekata).

Prema evidenciji koja se vodi u Sekretarijatu za finansije i razvoj preduzetništva,jedan dio malih preduzeća u periodu od 2009. do 2011. godine nije izdržalo konkurenciju natržištu, a sve zbog nemogućnosti da plate troškove koje iziskuje postupak stečaja, odnosnolikvidacije. Od početka 2012. godine zabilježen je blagi porast zahtjeva za otvaranjempreduzeća u Nikšiću.


29

1.3.1 Industrija i usluge

Aktuelno stanje privrede Nikšića po sektorima:

Epitet ekonomski razvijene opštine Nikšić je svojevremeno nosio zahvaljujućirazvijenosti prije svega industrijskih kapaciteta u dijelu metalurgije, energetike,rudarstva, građevinarstva, drvoprerade, mašinske industrije, prehrambene industrije, terazvoja ugostiteljstva i trgovine. Privredni rast i razvoj, tehnološki rast i razvoj, rastzaposlenosti i standarda bili su osnovne karakteristike lokalne ekonomije.

Danas je ekonomsko stanje u Nikšiću drugačije, što je posljedica tranzicionogprocesa kroz koji su prošli privredni subjekti.

˝ Željezara˝ Nikšić

Metalurški sektor je bio ključna industrijska grana na teritoriji Nikšića i činio je važansegment crnogorske ekonomije. Željezara Nikšić je bila nosilac ove grane ne samo u CrnojGori, nego i na prostorima bivše države. Savremena oprema je omogućavala Željezari dabude proizvođač skoro svih vrsta kvalitetnih čelika potrebnih industriji tadašnje države SFRJ.

Sa preko 50 godina dugom tradicijom Željezara Nikšić danas proizvodi legirane inelegirane kvalitetne čelike, legirane i nelegirane specijalne čelike.

Nakon prodaje sprovedene kroz stečajni postupak u junu 2012. godine Željezara jeprešla u vlasništvo turske kompanije “Toščelik”, koja je član “Tosyali” grupe iz Istanbula.

Novi vlasnik je pokrenuo trogodišnji investicioni ciklus vrijedan 35 miliona eura, uplanu ima da poveća broj zaposlenih sa 300 na 550, a godišnju proizvodnju sa 120.000 tonana 400.000 tona i dostigne godišnji prihod od 500 miliona eura.

Željezara je bila u stečaju i pred likvidacijom, a sada je dobila vlasnika koji bi uzjedan strpljiv proces mogao da realizuje ozbiljan investicioni ciklus za bolji život u Nikšiću ijaču crnogorsku ekonomiju.

Mašinska industrija

U sektoru metalne i mašinske industrije najznačajnije preduzeće u Nikšiću je˝Montavar Metalac˝ D.O.O.

Firma proizvodi razne čelične konstrukcije, hidromehaničke i druge elemente zahidroelektrane, termoelektrane i vjetrenjače, kućišta za transformatore, kranove,opremu i objekte za metalurgiju, rezervoare i silose za transport cementa i ostalihmaterijala, platforme za istraživanje i eksploataciju nafte.

˝Metalac˝ je 2004. godine privatizovan od strane slovenačke firme ˝MetalnaNova˝ i naziv preduzeća je promijenjen u ˝Montavar Metalac˝. U periodu od 2004. do2013. godine preduzeće je uspješno poslovalo na lokalnom, nacionalnom i regionalnomtržištu. Međutim, 2013. godine nastaju problemi u funkcionisanju usljed problema saobezbjeđenjem poslova, što je rezultiralo donošenjem plana restrukturiranja preduzeća.


30

Polazeći od tradicije, postojećih kapaciteta, obučenosti radne snage i referencipostoji realna mogućnost da u narednom periodu dođe do oporavka i obezbjeđivanjanovih poslova za ˝Montavar Metalac˝.

Energetika

Elektroenergetski sistem Crne Gore bio je dio jedinstvenog tehničko-tehnološkog elektoenergetskog sistema bivše SFRJ, te je u skladu sa njim i izgrađen.Izgrađena je osnovna elektroenergetska mreža napona 400 kV, 220 kV i 110 kV iodgovarajuća distributivna mreža koja omogućava da se skoro sva naselja u Crnoj Gorisnabdijevaju električnom energijom.

Problem energetike više nije samo problem energetskih potencijala, njihoveeksploatacije, transformacije i korišćenja, već i međusobne zavisnosti tri ˝E˝: (Energetike,Ekologije i Ekonomije). Zato su danas EEE u Crnoj Gori, kao i na najširem međunarodnomplanu, postali jedan od najbitnijih, jedinstvenih i višedimenzionalnih problema razvoja.

Nedostatak energije predstavlja najslabiji prag razvoja i zato je obezbjeđenjedovoljnih količina električne energije jedan od najvažnijih preduslova za rast i razvojnikšićke ekonomije. Važno je na pravi način iskoristiti potencijal površinskih voda Nikšića ufunkciji veće proizvodnje električne energije, kao i koristiti u većoj mjeri alternativne izvoreenergije.

Vjetroelektrana Krnovo

Vjetroelektrane su vrste elektrana koje koriste energiju vjetra, koji je obnovljivi izvorenergije. Prednosti vjetroelektrana su:

- Povećanje snabdjevenosti električnom energijom iz obnovljivih izvora energije ismanjenje proizvodnje električne energije iz postrojenja koja koriste ugalj i druga fosilnagoriva, u cilju smanjenja emisije štetnih gasova, kao što je emisija CO2, zagađivača vazduha isličnih negativnih faktora koji izazivaju klimatske promjene;

- Obezbjeđivanje pouzdanog i sigurnog snabdjevanja električnom energijom u CrnojGori;

- Rast zaposlenosti u toku izgradnje, rada i održavanja vjetroelektrane.Trenutno je na lokaciji Krnovo međunarodni investitor u fazi projekta realizacije

izgradnje vjetroelektrana. Ova investicija će doprinijeti smanjenju deficita električneenergije u Crnoj Gori, ispunjavanju evropskih standarda iz oblasti energetike i rastuinvesticija.


31

˝Elektroprivreda Crne Gore˝ A.D. Nikšić

Elektroprivreda Crne Gore A.D. Nikšić je nacionalna elektroenergetskakompanija koja se bavi proizvodnjom i distribucijom električne energije, na svimnaponskim nivoima, svih potrošača u Crnoj Gori. Njeno sjedište je u Nikšiću. Osnovnadjelatnost je isporučivanje električne energije potrošačima, bilo da je riječ odomaćinstvima, malim, srednjim ili velikim preduzećima. Elektroenergetska djelatnostkoju obavlja propisana je Zakonom i licencama Regulatorne agencije za energetiku injihovim Statutom.

EPCG je 2009. godine dobila strateškog partnera iz Italije. Ugovorom odokapitalizaciji između Vlade Crne Gore i italijanske kompanije A2A, prodat je manjinskipaket akcija u vlasništvu države za 192 miliona eura.

Osnovni podaci o TS 35/10 i 10/0,4 kV

Visoki napon

Lokacija Naponski nivoi Broj trafostanica Snaga(MVA)

Nikšić TS 35/10 kV 3 61,5

Župa TS 35/10 kV 1 2,5Vilusi TS 35/10 kV 1 2,5

Ukupno TS 35/10 kV 5 66,5

Za niski napon

Lokacija Naponski nivoi Broj trafostanica Snaga(MVA)

Nikšić TS 10,0,4 kV 225 90,59Župa TS 10,0,4 kV 28 2,58

Vilusi TS 10,0,4 kV 109 7,21Golija TS 10,0,4 kV 12 0,71

Trafostanice koje nijesu u vlasništvu ED Nikšić 92 47,3

Ukupno TS 10/0,4 kV 466 148,39

Osim navedenih elektroenergetskih djelatnosti, Zakonom o energetici,licencama Regulatorne agencije za energetiku i Statutom EPCG propisane su sljedećedjelatnosti Društva: proizvodnja i distribucija električne energije, snabdijevanjeelektričnom energijom, kupoprodaja električne energije, operator distributivne mreže,izgradnja i održavanje elektroenergetskih objekata, projektovanje i nadzor i drugedjelatnosti propisane Statutom EPCG.

Elektroprivreda Crne Gore raspolaže kapacitetima za proizvodnju električneenergije ukupne instalisane snage 868 MW, od čega se 657 MW (76%) odnosi nahidroelektrane “Perućica” i “Piva” i 210 MW (24%) na Termoelektranu “Pljevlja”.


32

˝Rudnici boksita˝ Nikšić

˝Rudnici boksita˝ Nikšić su osnovani 1948. god. i njihova osnovna djelatnost jerudarstvo, prerada boksita, izgradnja tunela i izgradnja puteva. Nekada je u ovoj kompanijiradilo 1.500 zaposlenih, a danas ta brojka iznosi oko 300.

Ruska Centralno-evropska aluminijumska kompanija (CEAK), je 2005. godine kupilavećinski paket akcija Boksita za deset miliona eura. Međutim, ugovor sa ovim strateškimpartnerom je raskinut i 2013. godine upravljanje ovom kompanijom preuzeo je domaćimenadžment koji je postavljen od strane Vlade Crne Gore.

U ˝Rudnicima Boksita˝ uveden je stečaj 19.11.2013. godine zbog dugovanja koja suiznosila oko 130 miliona eura, a bankrot je proglašen 26.02.2014. godine.

Stanje bankrotstva je rezultat pada ekonomske aktivnosti u kompletnom reprolancučiji su Rudnici dio. Danas je takva situacija da se Kombinat aluminijuma Podgorica koji jevodeća kompanija u navedenom reprolancu, nalazi pred sklapanjem novog strateškogpartnerstva koje bi moglo da donese novu vrijednost cjelokupnoj nacionalnoj ekonomiji.

˝Rudnici boksita˝ sa cjelokupnom imovinom kojom raspolažu, stručnim osobljem itržištima na kojima su prisutni i na kojima su bili prisutni gledaju u budućnost optimistično.

Drvoprerada

Drvoprerada kao privredna grana s e oslanja na značajnu prirodnu osnovu. Imajućiu vidu potencijale sa kojima Nikšić raspolaže u domenu drvoprerade neophodno je pružitipodršku usmjerenu na modernizaciju proizvodnje, izgradnju novih i veću iskorišćenostpostojećih proizvođačkih kapaciteta, korišćenju domaćih resursa i uvođenju novihtehnologija.

Površina šuma i šumskog zemljišta u opštini Nikšić iznosi 149.426,28 ha ili 70,1%ukupne opštinske teritorije. Odnos vlasničkog udjela je raspoređen tako da je u ovomtrenutku 52,1% šuma i šumskog zemljišta u državnom vlasništvu, dok je 47,9% u privatnomvlasništvu.

Imajući u vidu da se 70,1% teritorije opštine Nikšić nalazi pod šumama, pravilnavalorizacija ovog resursa bi dala značajan stimulans rastu zaposlenosti, investicija iprivrednog rasta lokalnoj ekonomiji.

Dominantne vrste drvata u šumama su:- bukva 56%,- jela 16%,- crni bor 6% i- munika 8%.

Ukupna drvna zapremina se procjenjuje na 5.603.870,00 m³.U oblasti drvoprerade u Nikšiću postoji veći broj preduzeća od kojih su po veličini i

obimu proizvodnje najznačajniji: ˝MI-RAi Group˝ (u čijem vlasništvu se od 2011. godinenalazi ˝Javorak˝), ˝Dit Duga˝ D.O.O, ˝Gitanes les˝ D.O.O, ˝Mil – com˝ D.O.O, ˝Radovićplus˝ D.O.O, ˝Loris˝ D.O.O i dr.


33

Koncesionari koji djeluju u opštini Nikšić su:- “MI – RAI GROUP” (višegodišnji koncesionar na 15 godina – od 2008. do 2022.

godine)- “DUGA” (jednogodišnji koncesionar – 2013.)- “OBZOVIK” (jednogodišnji koncesionar – 2013.).

Putem maloprodaje, za potrebe seoskog stanovništva u 2013. godini posječeno je iotpremljeno 5.530 m3 ogrjevnog drveta, dok je sječa i otprema u privatnim šumama u istojgodini iznosila 19.025 m3.

Osim aktivnosti sječe i otpreme, realizuju se i aktivnosti pošumljavanja, odnosnovještačkog unošenja sadnica. U toku 2013. godine u državnim šumama je pošumljeno125.000 komada sadnica (85.000 komada smrče i 40.000 komada crnog bora). U privatnimšumama posađeno je ukupno oko 12.000 sadnica.

Građevinarstvo

U građevinarstvu, kao i u ostalim oblastima dolazi do razvoja privatnih preduzećakoja zamjenjuju velike sisteme. Od njih je najznačajnije Mehanizacija i programat A.D.

˝Mehanizacija i programat˝ A.D.

Ovo preduzeće kao osnovnu djelatnost ima izvođenje građevinskih i građevinsko-zanatskih radova na objektima niskogradnje: magistralni, regionalni i lokalni putevi,gradske saobraćajnice, uređenje kvartova i drugo.

Pored izvođenja radova preduzeće se bavi i proizvodnjom građevinskog materijala(pijesak, šljunak, beton, asfalt i betonska galanterija), kao i građevinskim uslugama (radgrađevinskih mašina, transport građevinskog materijala i drugo). Preduzeće posjedujesavremenu asfaltnu bazu koja zadovoljava sve ekološke standarde.

Osim navedenog značajnija preduzeća iz oblasti građevinarstva u Nikšiću su:˝Ural Mont˝ D.O.O, ˝LD Gradnja˝, ˝VHM Montenegro˝, ̋ L Gradnja ,̋ ̋ Bast̋ D.O.O, ̋ ZIGMA ̋A.D,˝Đurković DOO ,̋ “BOŽOVIĆ” D.O.O., ˝MIL-COM ̋ D.O.O, ˝SAVIĆ-GRADNJA ̋ D.O.O, ˝Grading ,̋˝ERLANG ,̋ D.O.O, ̋ Ening ̋D.O.O, ̋ RAMEL ̋D.O.O. itd.


34

Turizam i ugostiteljstvo

Turizam

Povoljan geografski položaj i prirodni uslovi učinili su da Nikšić postane raskrsnicaputeva i čvorište za povezivanje planinskog, središnjeg i primorskog dijela Crne Gore, kao isusjednih država. Šansa za kvalitetniji i intenzivniji razvoj turističkih proizvoda i djelatnosti uopštini Nikšić prepoznata je u Strategiji razvoja turizma Crne Gore do 2020. godine.Optimalnom valorizacijom postojećih resursa u skladu sa principima održivog razvoja mogućeje kreirati turistički proizvod i osmisliti odgovarajuću turističku ponudu za pristalice različitihvidova turizma.

Odmor u prirodi, planinarenje, pješačenje, biciklizam i ostali oblici aktivnog boravka uprirodi predstavljaju turističke proizvode koji su sve atraktivniji i sve popularniji na evropskomturističkom tržištu. Iako postoje u crnogorskoj turističkoj ponudi, naša opština je takođeradila na razvoju ovog proizvoda. Crna Gora i Nikšić imaju šansu da netaknute planinskepredjele i autohtonu seosku arhitekturu na cijelom prostoru naše opštine, iskoriste za razvojsportskih, rekreativnih, kulturnih i na prirodu orjentisanih ponuda.

Nikšić je posebno primamljiv posjetiocima zbog bogate i očuvane prirode. Na njegovojistočnoj i sjeveroistočnoj strani su planine Prekornica, Štitovo, Maganik, Žurim i Vojnik. Nazapadu se prostire planina Njegoš, a na jugozapadu plato Stare Crne Gore sa koga se uneposrednoj blizini polja izdižu planine Budoš i Pusti Lisac. U blizini Nikšića se nalaze visoravniMorakovo i Krnovo, poznata izletišta koja su pogodna za bavljenje različitim vrstamasportskih aktivnosti.

Vode opštine Nikšić najvažnije su prirodno bogatstvo ovog kraja. Nikšićko polje jeprožeto bogatom mrežom vodotoka od kojih je najznačajnija rijeka Zeta, a zatim i još 300vrela, 30 manjih i većih tokova i čak 886 ponora. Estavela Gornjepoljski vir je najveća estavelau Dinaridima sa dubinom od 56 m. Pored Zete, kao najveće rijeke ponornice sa najboljeiskorišćenom hidroenergijom, treba istaći i vještačka jezera kao još jedan od simbola grada -Krupac, Slano, Vrtac, Liverovići, Grahovsko i Bilećko jezero.Park šuma Trebjesa je Odlukom Skupštine Opštine Nikšić 2000. godine stavljena pod zaštitukao Posebni prirodni predio.

Spomenik prirode Arboretum na Grahovu se prostire na površini od 1 ha i sa 127različitih biljnih vrsta stavljen je pod zaštitu države 2000. godine.Ruralni turizam, boravak na selu, aktivno učešće u životu seoskog domaćinstva, upražnjavanjeaktivnosti u prirodi, učešće u narodnim igrama i degustacija lokalnih proizvoda velika su šansaza razvoj opštine Nikšić. Prelijepa sela, domaći proizvodi i gostoljublje važni su preduslovi zaovu ponudu.

Mnoštvo kulturno - istorijskih spomenika svjedoči o bogatoj viševjekovnoj istoriji. Naprostoru opštine Nikšić je 25 nepokretnih spomenika kulture pod okriljem Zavoda za zaštituspomenika kulture Crne Gore.Prema predviđanjima Svjetske turističke organizacije do 2020. godine, kao jedan od vodećihsegmenata turističkog tržišta u budućnosti, označen je kulturni turizam. Kulturni turizam nateriotoriji opštine Nikšić čini kompleks pojedinih segmenata kulturne baštine.Bedem, sazdan na temeljima antičke rimsko - gotske citadele, koji su Turci obnovili početkomXVIII vijeka, danas služi kao ljetnja pozornica.


35

Dvorac kralja Nikole, renesansnog stila, građen je istovremeno kad i Saborna crkva i spada unajvrijednije kulturno nasleđe Nikšića i Crne Gore.

Crkva Sv. Petra i Pavla jedini je značajniji očuvani spomenik srednjevjekovnog Onogošta,sagrađena krajem XII vijeka, a životopisana krajem XVII vijeka.Saborna crkva, posvećena Sv. Vasiliju Ostroškom iz 1899. godine, veličanstvena je sakralnagrađevina koja dominira panoramom Nikšića.

Veliki značaj za kulturni i vjerski turizam ima i blizina Manastira Ostrog, svetilišta Sv.Vasilija Ostroškog Čudotvorca koji je najznačajniji centar hodočašća u Crnoj Gori, a i mnogošire.Rimski most na Moštanici podignut je u III vijeku na važnom putu koji je povezivao rimskegradove: Skadar, Nikšić, Risan, Cavtat i Narona (rimski grad u dolini Neretve).

Carev most na Zeti jedan je od najljepših kamenih mostova u jugoistočnoj Evropi. Ovaimpozantna građevina sa 18 velikih lukova potiče iz 1894. godine, a naziv je dobila po ruskomcaru Aleksandru III. Crvena stijena u selu Petrovići predstavlja veoma značajan arheološkilokalitet čijim istraživanjem je do sada otkriven 31 kulturni sloj i materijalni ostaci izpraistorijskog doba.

Akropole stećaka potiču iz XIII, XIV i XV vijeka i povezane su sa razvojem bogumilstvakao vjerskog pokreta.

Turistička organizacija opštine Nikšić

Usvajanjem Strategije za održivi razvoj turizma do 2020. godine, kao i radom naimplementaciji tog dokumenta, a sve u okviru Zakona o turizmu i Zakona o turističkimorganizacijama, Opština Nikšić je osnovala Turističku organizaciju. Djelatnosti Turističkeorganizacije su:

- unaprjeđenje i promocija izvornih vrijednosti opštine Nikšić u cilju razvoja turizma,- stvaranje uslova za aktiviranje turističkih resursa,- saradnja sa pravnim i fizičkim licima koji za predmet poslovanja imaju turističko-

ugostiteljsku ili komplementarnu djelatnost u cilju sprovođenja politike za razvojturizma na teritoriji opštine,

- podsticanje, koordiniranje i organizovanje kulturnih, umjetničkih, zabavnih,privrednih, sportskih i drugih manifestacija koje doprinose obogaćivanju turističkeponude,

- realizovanje programa aktivnosti boravka studijskih grupa i novinara na teritorijiopštine koja su u funkciji razvoja turizma i marketinga,

- organizacija rada turističko-informativnih biroa,- podsticanje i organizovanje akcija usmjerenih ka zaštiti i očuvanju životne sredine i

kulturnog nasljeđa,- pružanje servisnih usluga i informacija gostima,- registrovanje i praćenje turističkog prometa na teritoriji opštine,- saradnja sa organima i tijelima Opštine u cilju donošenja i sprovođenja lokalnih mjera

za poboljšanje uslova boravka turista na teritoriji opštine,- saradnja sa lokalnim udruženjima i NVO,- izrada i izdavanje turističko-propagandnog materijala u cilju promocije opštine,- sprovođenje anketa i sličnih istraživanja u cilju poboljšanja ponude,


36

- saradnja sa Ministarstvom turizma i Nacionalnom turističkom organizacijom, kao isaradnja sa sličnim organizacijama van države i sl.

Hoteli

Značajni objekti koju pružaju usluge smještaja i ishrane su:

Hotel “Onogošt”Hotel “Onogošt” raspolaže sa 256 ležaja. Hotel u svom sastavu ima restoran sa 210

mjesta, terasu za 60 osoba, kafanu sa 300 mjesta plus 450 na terasi, 2 banket sale, gdjejedna od njih može da ugosti 45, a druga 75 gostiju. Zbog lošeg poslovanja u preduzeću“Onogošt” početkom 2012. godine uveden je stečaj.

Hotel “Trebjesa”****Okružen planinama i borovim šumama, ovaj hotel smešten je na brdu Trebjesa, iznad

samog Nikšića. Hotel “Trebjesa” je privatizovala i rekonstruisala firma “Helada Mont” uaprilu 2012. godine. Hotel karakterišu jedinstvena arhitektura i natkriven vidikovac sakojeg se pruža pogled na grad. Raspolaže sa 14 ležajeva, restoranom i kafanom.

Hotel ” Sindčel” ***Hotel “Sindčel“ se nalazi u samom centru grada. Raspolaže sa 13 soba, od čega su 2

apartmana, 8 dvokrevetnih i 3 jednokrevetne sobe. Sindčel ima 2 restorana otvorenogtipa sa po 30-40 mjesta i 1 restoran zatvorenog tipa sa oko 20 mjesta, posebnu salu zasastanke 20-25 mjesta, pozorišnu salu - SCENA 213 koja je često mjesto održavanja raznihkulturnih i umjetničkih dešavanja u gradu.

Hotel „Vukov most“ ****Hotel “Vukov Most” smješten na 1 km od centra Nikšića, nudi ekskluzivan smještaj i

restoran sa velikom ljetnjom terasom. Raspolaže sa 8 luksuzno opremljenih soba i jednimapartmanom. Ispunjava Bed & Bike standarde.

Hotel „Marshal“ ****Hotel „Marshal“ udaljen je oko 3 km od centra grada. Nudi 16 ekskluzivnih soba sa

34 kreveta, restoran, odvojenu VIP dvoranu modernog dizajna i tehnologije idealnu zaposlovne sastanke, seminare i kongrese.

Hotel “Vučje” ***SKI Centar Vučje udaljen je od Nikšića 20 km. Nalazi se na padinama visoravni Krnovo

na nadmorskoj visini od 1300 m. U sastavu SKI Centra nalazi se i hotel koji raspolaže sa 60ležajeva koji su raspoređeni u 7 apartmana i 9 soba (dvokrevetne, trokrevetne ičetvorokrevetne). U sklopu hotela posluje i restoran, a na raspolaganju su i kamin sala iigaraonica za djecu.


37

Trim centarTuristički kompleks „Trim centar” nalazi se u podnožju park šume Trebjesa, na

udaljenosti 500 m od centra grada. U okviru ovog centra se gradi Hotel koji raspolaže sa 36ležaja, sportskom salom, restoranom sa 80 mjesta, teretanom i galerijom. U blizini se nalazeteniski tereni.

Turističko naselje ‘’Koliba’’Turističko naselje ‘’Kolibe’’ se nalazi na 5 km od manastira Ostrog. Od glavnog grada

Podgorice udaljen je 40km, dok je od podgoričkog aerodroma Golubovci udaljen 52km. OdNikšića je udaljen 14km i nalazi se na poznatom putu hodočasnika koji od Bogetića vodiprema čuvenoj pravoslavnoj svetinji, manastiru Ostrog. U sklopu turističkog naselja je irestoran "Koliba" sa četiri zvjezdice. Sagrađen je u prepoznatljivom crnogorskom stilu, pouzoru i osobitostima tradicionalne crnogorske arhitekture. Konceptualno osmišljen kaonacionalni restoran, afirmiše i propagira zdravu ishranu, i vraća na meni sve ono što su našistari običavali da jedu.Teškoće u poslovanju privrede, problemi u HTP „Onogošt“, nedostatak po kategorijirazličitih smještajnih kapaciteta, ekonomska kriza i nedostatak investicija, učinili su daturistička posjeta i ostvareni broj noćenja gostiju (Monstat) u Nikšiću budu znatno manji odočekivanog.

Godina Broj dolazaka Broj noćenja2010. 8.378 21.4742011. 7.854 16.9262012. 8.139 18.279

* izvor-Monstat

- Ono što je doživjelo ekspanziju u Nikšiću je ugostiteljska djelatnost kroz privatnuinicijativu, koja se ogleda u otvaranju velikog broja kafe barova (oko 220), noćnihklubova (6), restorana (15) i objekata brze hrane (10). Gastronomija predstavljaposeban aspekt kulturne baštine koji takođe može donijeti veliku korist turizmu.Prepoznavanje tipičnih jela koja se u određenim krajevima pripremaju natradicionalan način, može voditi ka njihovoj valorizaciji i ugostiteljskoj ponudi. Uopštini Nikšić su već razvijene određene manifestacije koje promovišu lokalnugastronomiju i proizvode, ali ih treba obogatiti i proširiti novim. Saradnja sa sektorompoljoprivrede, posebno proizvodnje organske hrane u budućem periodu mora bitiintenzivirana.


38

TRGOVINA

Promjene u privrednoj strukturi značajno se ogledaju i kroz razvoj trgovine. Naosnovama velikih trgovačkih preduzeća, u postupku privatizacije privrede, iznikle sumale privatne trgovačke firme, svih vrsta trgovačkih roba. Trgovina je u značajnoj mjeripostala grana razvoja privatnog, malog i srednjeg biznisa.

Veliki međunarodni i domaći trgovački lanci, preko kojih se ostvaruje značajan obimprometa i koji raspolažu značajnim (skladišnim i maloprodajnim) kapacitetima na teritorijiNikšića su: “Đurković company”, “Roda“, “Voli “, “Delhaize” “Tempo” , NTC itd.

Bankarski sistem

Na području opštine Nikšić je prisutan veliki broj banaka od kojih je jedina domaća,Prva banka Crne Gore.

Prva banka je osnovana 1901. godine u Nikšiću. Danas je Prva banka moderna,tržišno orijentisana banka, usmjerena na prepoznavanje potreba klijenata, koja pratisvjetske trendove u bankarstvu. Opremljena je najsavremenijom tehnologijom zabankarsko poslovanje i predstavlja spoj iskusnih bankarskih stručnjaka s jedne strane imladih visoko obrazovanih ljudi s druge strane. U svom poslovanju primjenjujestandarde sistema kvaliteta ISO 9001:2000, za koji je dobila sertifikat od strane “BSI –British Standard Institution” iz Londona.

Osim ove banke na području Nikšića postoji veći broj filijala drugih banaka i to: Erstebanka, Crnogorska komercijalna banka, Hypo Alpe Adria Bank, Komercijalna banka ADBudva, Societe Generale Montenegro, NLB Montenegrobanka, Atlas banka, Hipotekarnabanka A.D.


39

1.3.2 Poljoprivreda i ribarstvo

Poljoprivreda

Analiza stanja poljoprivrede

Značaj poljoprivrede na nekom području ne ogleda se samo u njenoj ekonomskojvrijednosti, već se sagledava uporedo sa drugim koristima koje ona donosi. To se prije svegaodnosi na nezamjenljivu ulogu poljoprivrede u održavanju ruralnih područja, održivomgazdovanju prirodnim resursima, zatim podrška razvoju drugih djelatnosti (turizma,prerađivačke industrije, vezanih grana ekonomije – proizvodnja opreme i ambalaže,transport, usluge), kao i doprinos očuvanju kulturne i prirodne baštine na selu i sl.

Sve te značajne funkcije poljoprivrede i njene specifičnosti važe kako za Crnu Goru ucjelini, tako i za područje Nikšića. Na području opštine Nikšić poljoprivredna proizvodnjapredstavlja jednu od osnovnih djelatnosti većine seoskog stanovništva, gdje je sve češće ijedini izvor prihoda.

Posljednje dvije decenije, usljed izraženih ekonomskih i tranzicionih promjena, tepropadanja brojnih industrijskih kapaciteta, i slabe mogućnosti zapošljavanja u drugimsektorima, poljoprivreda je imala i još uvijek ima značajnu ulogu socijalnog amortizera(stabilizatora).

Na obim i strukturu poljoprivrede u nekom području presudan uticaj imaju raspoloživipoljoprivredni resursi, prvenstveno raspoloživo i korišćeno poljoprivredno zemljište, zatimstruktura i zastupljenost poljoprivrednog stanovništva i gazdinstava, prerađivački kapacitetii sl. Sa ovim u vezi, takođe jedan od specifikuma nikšićke poljoprivrede koji je obilježioposljednju deceniju jeste ekspanzivan rast proizvodnje kravljeg mlijeka. Međutim, ovaj rastuzgoja muznih krava nije pratio i rast korišćenja i obrade poljoprivrednog zemljišta sa ciljemobezbjeđivanja stočne hrane iz domaćih izvora, što je impliciralo ishranu koncentrovanimhranivima iz uvoza. Stoga, logičan slijed jeste povećanje startnih troškova proizvodnje ismanjenje konkurentnosti naših farmera. Takođe, nizak nivo obrade, za posljedicu imadekultivaciju poljoprivrednog zemljišta i sve promjene koje ona povlači u smislu gubitkakvaliteta zemljišta i izmjene biodiverziteta. Iz navedenih razloga i ovim Planom se morauticati na promjenu načina upravljanja poljoprivrednim zemljištem i sveukupan odnosprema poljoprivredi koja mora biti zasnovana na savremenim znanjima i dobrim praksama uskladu sa nacionalnim i EU strateškim usmjerenjima.


40

Poljoprivredno zemljište

Opština Nikšić obuhvata površinu od 206.500 ha ili 14,95% ukupne površine CrneGore, gdje poljoprivredne površine pokrivaju 54.441 ha ili 26,3% teritorije opštine. Ustrukturi poljoprivrednih površina dominiraju pašnjaci i livade (oko 93%), dok oranice,bašte, voćnjaci i vinogradi čine svega 7% ukupnih poljoprivrednih površina.

Glavne ravne poljoprivredne površine smještene su u kraškim poljima, kao što jeNikšićko polje (oko 4000 ha), Župa nikšićka (oko 700 ha), Grahovsko polje (oko 700 ha), kao iSjeverni dio doline Zete. Mora se naglasiti da su posljednjih desetak godina znatne ravnepovršine ovih polja uzurpirane stambenom i dijelom industrijskom gradnjom, pogotovuNikšičko polje, pa i Župa nikšićka.Značajne cjelovite površine predstavljaju planinski pašnjaci Krnova, Lukavice i Konjskog, teveće udoline koje imaju karakter manjih polja, kao i uvale, dolovi i vrtače i to od većih poljado vrlo usitnjenih. Prelaznu zonu čine padine brdskih i planinskih predjela oko polja i uvala.Često se mogu sresti veće padine ili platoi travnjaka i pašnjaka koji prekidaju kontinuitetšuma i šumskih kompleksa koje su veoma pogodne za ispašu, a neke se mogu i potencijalnoobrađivati.

U strukturi dominiraju prirodna zemljišta kamenjara tipa crvenice i rendzine, teerodirani tereni sa smeđim zemljištima. Prirodni uslovi pogoduju proizvodnji krmnog bilja,ratarskih kultura i povrća. Pojedini djelovi su pogodni za voćarsku proizvodnju, dok sedominantno najzastupljenije pašnjačko livadske površine mogu kvalitetno iskoristiti jedinokroz stočarsku proizvodnju i to kroz gajenje preživara.

Tabela 23. Poljoprivredno zemljište prema kategorijama korišćenja, ha

Ukupnopolj.površina

Obradiva površina

PašnjaciBare, ribnjaci

i trsticiSvegaOranice ibašte

Voćnjaci Vinogradi Livade

Nikšić 54.441 12.744 3.609 395 28 8.711 41.697 -

Učešće, % 100 23,4 6,6 0,7 0,05 16,0 76,6 -

CG 515.798 188.703 45.742 11.970 4.391 126.870 324.447 2.648

%NK od CG 10,6 6,7 7,9 3,3 0,6 6,9 12,85 -

Izvor: Statistički godišnjak 2011., Monstat

Analizirajući aspekt raspoloživosti površina koje se koriste ili se potencijalno mogukoristiti za poljoprivredne aktivnosti, prevashodno stočarstva, značajno je pomenuti i učešćešikara i sitnih izdaničkih šuma koje dominiraju u istočnom i sjeveroistočnom dijelu teritorijeNikšića (području Banjana i Grahova). Ove površine zajedno sa površinama kategorisanim


41

kao pašnjaci koriste se za potrebe paše i brsta, odnosno za ekstenzivno stočarstvo koje jedosta zastupljeno.

Značajan ograničavajući faktor kad je u pitanju korišćenje poljoprivrednog zemljištapogotovu ravnih obradivih površina, koji nije prisutan samo na teritoriji opštine Nikšić, negoi u Crnoj Gori uopšte, jeste usitnjenost parcela i nepostojanje većih kompleksa osim u dijelutri navedena polja i planinske visoravni Krnova.

Usljed neregulisanog vodnog režima u dijelu Nikšićkog polja značajne ravne površinesu podložne poplavama što ograničava njihovo iskorišćavanje, dok je sa druge straneizražena bezvodnost, odnosno nedostatak voda u reonu krša, istočnom i sjeveroistočnomdijelu teritorije opštine.

Rezultati Popisa poljoprivrede iz 2010. godine ukazuju da od ukupno 6.886 porodičnihpoljoprivrednih gazdinstava njih 6.760 raspolaže sa oko 38.000 ha poljoprivrednogzemljišta, dok je učešće korišćenog poljoprivrednog zemljišta, prema istom izvoru, na nivouispod 1.000 ha (tabela 24). Najveći broj gazdinstava ima do 0,5 ha (45%), što najboljeukazuje na usitnjenost posjeda, koja često predstavljaju jedan od ograničavajućih faktorarazvoja poljoprivrede. Treba naglasiti da Popisom poljoprivrede nijesu obuhvaćenaprivredna društva, tako da nije evidentirano zemljište koje je u vlasništvu preduzeća ilidržave.Tabela 24. Struktura porodičnih poljoprivrednih gazdinstava prema veličini posjeda

Veličina posjeda Broj porodičnih poljop.gazdinstava

Površina raspoloživogpoljoprivrednog zemljišta, ha

Bez zemlje 126 65,8

do 0,5 ha 3.610 4.451

0,5 do 1,0 ha 1.122 3.376

1,0 do 3,0 ha 1.295 8.460

3,0 do 5,0 ha 277 3.433

5,0 do 10,0 ha 202 3.905

10,0 do 30,0 ha 167 4.590

Preko 30,0 ha 87 9.983

Ukupno 6.886 38.265


42

Ruralno stanovništvo

Ukupan broj stanovnika na teritoriji opštine Nikšić između dva popisa (2003. i 2011.)smanjen je za oko 4%, a broj ruralnog - poljoprivrednog stanovništva (stanovništva kojepuno radno vrijeme provodi u poljoprivredi i to mu je jedina djelatnost) se povećao za1,2%. U istom periodu se broj domaćinstava sa poljoprivrednim gazdinstvom, premarezultatima popisa poljoprivrede iz 2010., povećao za više od 50%, odnosno sa 4.179gazdinstava u 2003. godini na 6.886 u 2010. godini. To najbolje ukazuje na ulogupoljoprivrede kao socijalnog amortizera, gdje poljoprivreda predstavlja alternativni idodatni, a nerijetko i jedini izvor prihoda za skoro jednu trećinu nikšićkih domaćinstava(tabela 25). To je posebno došlo do izražaja u vremenu tranzicije i prestrukturiranja iligašenja drugih privrednih djelatnosti. Broj poljoprivrednih gazdinstava se naročito povećaou okolini prigradskih naselja, dok se drastično smanjio u seoskom području, naročitonajudaljenijim selima Banjana, Grahova, Golije.

Od 6.886 domaćinstava sa poljoprivrednim gazdinstvom na području Nikšića njih 1.916se bavilo ratarsko-povrtarskom proizvodnjom, 62 samo voćarsko-vinogradarskomproizvodnjom, 3.830 stočarskom proizvodnjom, a 522 domaćinstva kombinovanim vidovimastočarske i biljne proizvodnje.Tabela 25: Pregled broja poljoprivrednog stanovništva i domaćinstava sa polj. gazdinstvom

Poljoprivredno stanovništvo i gazdinstva Nikšić Crna Gora

Popis 2003.

Ukupno stanovnika 75.782 620.145

Poljoprivr. stanovnistvo (br. i%)

2.081(2,7%) 33.025(5,3%)

Ukupan broj domaćinstava 21.246 180.517

Domaćinstva sapoljoprivrednim gazdinstvom(broj i %)

4.179 (19,7%) 43.216 (23,9%)

Popis 2011.

Ukupno stanovnika 72.824 (11,6%) 625.266

Poljopr. Stanovništvo (br. i %) 2.860(3,9%) 47.042 (7,5%)

Domaćinstva sapoljoprivrednim gazdinstvom(broj i %)

6.886 (31.7%) 48.824 (25,1%)

Ukupan broj domaćinstava 21.683 194.795

Izvor: Monstat – Popisi stanovništva 2003. i 2011.


43

Primarna poljoprivredna proizvodnja

Stočarstvo

Od pojedinih grana poljoprivrede, stočarstvo ima najveći ekonomski značaj, kako nanivou Crne Gore, tako i na području nikšićke opštine, a što potvrđuje i podatak da se 60%poljoprivrednih gazdinstava bavi stočarskom proizvodnjom. Značaj stočarstva se posebnoogleda u tome što se putem gajenja preživara iskorišćavaju manje produktivne površine(pašnjaci i livade), koje preovlađuju u strukturi ukupnih poljoprivrednih površina, što jeuticalo da se kao vodeće stočarske grane razviju govedarstvo, ovčarstvo i kozarstvo. Uposljednje vrijeme na aktuelnosti dobija i živinarska proizvodnja, dok su u svinjarstvuprisutne česte oscilacije.

Govedarstvo je najznačajnija grana stočarstva. U populaciji goveda najzastupljenijesu holštajn, smeđa i siva tirolska rasa, a veliko je učešće i meleza. Na području prigradskihnaselja i Župe nikšićke glavno je opredjeljenje za proizvodnju mlijeka, što je indukovanopostojanjem dvije mljekare (Srna i Nika) i organizovanim otkupom mlijeka. U ovom dijeluNikšića može se reći da se radi o intenzivnoj govedarskoj proizvodnji, odnosno proizvodnjimlijeka zasnovanoj na gajenju visoko produktivnih rasa (uglavnom holštajn, nešto smeđe isimentalca), tako da je Nikšić opština sa najrazvijenijim mliječnim govedarstvom. Na toukazuju i podaci kontrole produktivnosti kojom je u 2011. godini bilo obuhvaćeno 287 farmisa 2.060 grla ili 7,2 muzna grla u prosjeku po farmi i prosječnom mlječnošću od 6.600 kg pogrlu, što su najveći prosjeci u Crnoj Gori. U udaljenijim planinskim područjima opštineposebno reonu krša govedarska proizvodnja je poluekstenzivnog karaktera, zasnovana namaksimalnom korišćenju pašnjaka, gdje su glavni proizvodi mlijeko koje se uglavnomprerađuje u sir i meso koje se na tržište plasira najčešće kao teleće, juneće i meso starijihgrla. Ako se uzme državni prosjek proizvodnje mlijeka po plotkinji od oko 2.800 kg mlijeka i100 kg mesa, dobije se da se na teritoriji Nikšića godišnje proizvede oko 18.000 tona mlijekai 600 tona mesa, što daje vrijednost govedarske proizvodnje od blizu 10 miliona eura.

Gajenje ovaca i koza veoma je značajno, posebno ako se ima u vidu da značajan dioteritorije čini kraško krševito podneblje sa dosta sitnog rastinja koje najbolje iskorišćavaju ivalorizuju upravo ove dvije vrste. U ovčarstvu je glavni proizvod jagnjeće meso, dok semlijeko u manjem obimu iskorišćava i prerađuje u mlječne proizvode, dok je u kozarstvupored cijenjenog jarećeg mesa veoma značajna proizvodnja mlijeka koje se prerađuje usireve koji na tržištu postižu visoku cijenu. Vrijednost ovčarske proizvodnje se procjenjujena oko 2 miliona eura godišnje, a vrijednost kozarske proizvodnje na oko 1 milion eura. Uzadnjih nekoliko godina u nikšićkoj opštini značajno se uvećava broj kozarskih farmi.

Već duži niz godina Ministarstvo poljoprivrede obezbjeđuje podršku gajenjupreživara (goveda, ovaca i koza) koje imaju za cilj ne samo jačanje te proizvodnje, nego iiskorišćavanje raspoloživih livadskih i pašnjačkih resursa. Podrška se realizuje kroz godišnjeodgajivačke premije koje dobija svaki odgajivač koji gaji više od 3 krave, više od 20 ovaca iliviše od 10 koza. U 2011. godini odgajivačkim premijama je bilo obuhvaćeno: u govedarstvu


44

610 farmi (odgajivača) koji su gajili 4.645 krava i junica, 284 odgajivača ovaca sa ukupno16.455 grla i 108 odgajivača koza sa ukupno 3.660 grla. Podaci o broju grla koja suobuhvaćena odgajivačkim premijama upućuju na zaključak da su podaci dobijenipoljoprivrednim popisom mnogo bliži stvarnom brojnom stanju nego podaci Statističkoggodišnjaka.

Veoma važna mjera podsticaja za uzgajivače stoke – posebno preživara jestepodsticaj za korišćenje planinskih pašnjaka koja se realizuje putem sezonskog izdiga stokena planinske katune. To doprinosi racionalnijem korišćenju raspoloživih površina, očuvanjuplaninskih pašnjaka, a posebno očuvanju tradicionalnih katuna i tipičnog planinskogambijenta. U 2011. godini 190 uzgajivača stoke (goveda, ovce, koze ili konji) vršili susezonski izdig stoke na katune i ostvarili pravo na navedene podsticaje. Najznačajniji katunina teritoriji nikšićke opštine su: Krnovo, Lukavica, Lola, Konjsko, zatim Vojnik, Vučje, BareBojovića, Duga, Javorak, Njegoš, Štirni Do, Bijela Gora i dr.

Svinjarstvo je najviše zastupljeno u obliku sezonskog tova za potrebe domaćinstava iu manjem obimu za tržište. Na to najbolje ukazuju podaci Popisa poljoprivrede po kojima jena teritoriji Nikšića evidentirano 10.300 grla svinja od čega su oko 9.500 grla razne starosnekategorije namijenjene za sezonski tov, a ostatak su priplodna grla. Tovni materijal sedijelom proizvodi na teritoriji Nikšića, a u većem obimu uvozi.

Živinarska proizvodnja bazirana je na gajenju koka nosilja i brojlera, a sporadično idruge živine (ćurke i guske). Trenutno u Nikšiću postoji osam registrovanih komercijalnihfarmi za uzgoj koka nosilja i proizvodnju jaja za konzum kapaciteta od 1.000 do 16.000.Postoji veći broj mini proizvođača živinskog mesa zasnovanog na gajenju brojlera, kojiproizvode za potrebe sopstvenog domaćinstva a i za tržište.

Pčelarstvo je vrlo interesantna i atraktivna poljoprivredna grana. Na područjuopštine Nikšić gaji se oko 8.000 košnica, što pri prosječnom prinosu meda od samo 12 kgdaje proizvodnju od oko 100 t meda, što je oko 1 milion eura godišnje tržišne vrijednosti.Pored meda značajan prihod se ostvaruje i od drugih pčelinjih proizvoda, kao što su: vosak,cvjetni prah, mliječ, propolis, a posredne koristi od pčela (oprašivanje voćarskih i ratarskihkultura) su mnogostruko veće od neposrednih. Pčelari su u Nikšiću dobro organizovani krozPčelarsko društvo, koje okuplja više od 300 aktivnih pčelara. Ovo društvo je jedno odnajvećih i najorganizovanijih u Crnoj Gori.

Ribarstvo, imajući u vidu raspoložive vodne resurse, može da bude jedna odznačajnih djelatnosti. Tu se prije svega misli na uzgoj pastrmke, ali i na ostale akvakulturneorganizme (rakovi i žabe). Na području Nikšića trenutno egzistira pet ribnjaka u kojima segaji pastrmka i losos, i to 2 protočna ribnjaka (Rastovac kapaciteta do 100 t i ribnjak Virkapaciteta 50 t), jedan kavezni ribnjak (na jezeru Krupac kapaciteta oko 10 tona), kao i dvakavezna ribnjaka u blizini Glave Zete. Organizovanje kaveznog uzgoja ribe u postojećimjezerskim kapacitetima je ograničeno zbog velikog variranja u vodostaju (od potpunogpražnjenja tokom ljeta do prepunjavanja i plavljenja tokom zime. Međutim postoje velike


45

mogućnosti za veću ribarsku (pastrmsku) proizvodnju na vodenim tokovima. Osimintenzivnog tova ribarstvo se realizuje i kroz individualni i sportski ribolov na rijekama ijezerima.

Veoma je važno pomenuti i aktivnost izlovljavanja rakova i žaba iz vodenih površina,posebno kanala koji odvode vodu iz akumulacija Krupac i Slano do postrojenjahidroelektrane »Perućica«. Ova privredna aktivnost je prije tranzicionog perioda donosilaznačajne prihode dijelu nikšićkog stanovništva koje gravitira ovim vodnim površinama. Utom periodu su bile aktivne otkupne stanice i firme koje su rakove i žabe izvozile na tržištaevropskih zemalja. Danas se ove aktivnosti ponovo aktuelizuju.Biljna proizvodnja

Imajući u vidu raspoloživo poljoprivredno zemljište, kao i njegovu orografiju i drugeuslove, može se reći da je relativno nisko učešće oraničnih u ukupnim poljoprivrednimpovršinama. Oranične površine se u najvećoj mjeri koriste za ratarsko-povrtarskuproizvodnju.

Prema podacima zvanične statistike, kukuruz je najzastupljenija ratarska kultura, iakose realno na terenu stiče utisak o znatno većoj zastupljenosti žita (ječam, raž, pšenica) ikrompira. Prema raspoloživim podacima opada interesovanje za gajenjem pšenice, aliizvjesno raste interesovanje za gajenjem raži i ječma. Ove žitne vrste sve se više gaje i kaoobavezna kultura u plodoredu kod komercijalne proizvodnje krompira.

Sve je izraženije interesovanje za gajenje heljde, čemu je doprinijela veća tražnja zaheljdom i proizvodima od nje, posebno u afirmaciji nacionalne kuhinje, zdrave hrane i sl.Većina proizvedenih količina pšenice, ječma pa i kukuruza se koristi u mlinskoj industriji, adijelom i za stočnu hranu.Tabela 26. Površine zasijane ratarsko povrtarskim kulturama (ha) i prinos (t)

Ratarsko povrtarske kulture 2001. 2003. 2005. 2007. 2009. 2010.

Kukuruz, zasijano ha 90 40 63 61 39 40

Prinos, t 225 80 378 244 273 268

Pšenica , zasijano ha 50 30 19 13 15 15

Prinos t 150 84 55 29 47 47

Ječam, zasijano ha 85 50 78 61 49 53

Prinos t 144 80 133 92 118 120

Raž, zasijano ha 10 - 15 14 59 62

Prinos, t 20 - 23 15 149 146

Ukupno zasijano žitima, ha 235 120 175 149 162 170

Krompir, zasijano ha 1.680 1.710 1.713 1.617 1.593 1.594

Prinos, t 16.800 20.520 25.695 19.387 28.575 25.328

Pasulj, zasijano ha 115 150 130 105 96 92

Prinos, t 172 390 208 105 106 101

Ostalo povrtno bilje, ha 2.600 2.850 2.850 2.685 2.630 2.629


46

U ukupnoj ratarsko - povrtarskoj proizvodnji po ukupnoj vrijednosti dominirakomercijalna proizvodnja krompira (merkantilnog i sjemenskog), koja je inače posljednjihdesetak godina u stalnom porastu. Veoma dobre agroekološke uslove za proizvodnjumerkantilnog i sjemenskog krompira pružaju planinske visoravni Krnova i Lukavice, gdje sezadnjih 10 do 15 godina stalno povećavaju površine pod ovom kulturom i povećava se brojproizvođača.

Od povrtarskih kultura zastupljen je kupus, pasulj, luk, šargarepa, grašak i dr. koji se unajvećoj mjeri gaje za potrebe domaćinstava a u manjem obimu i radi plasmana na tržište.Prema statističkim podacima vidi se da su se površine pod pojedinim povrtnim kulturamauglavnom smanjivale, ali da se obim proizvodnje uglavnom održavao ili čak rastao, što značida su se prinosi povećavali usljed bolje primjene potrebnih agrotehničkih mjera. Sve većibroj gazdinstava, pogotovu onih u nizijama podiže manje plastenike i organizuje proizvodnjupovrća u zaštićenom prostoru (najviše salate, luk, spanać, blitvu, kao i paprika i paradajiz).Dio te proizvodnje završi u restoranima na lokalnim pijacama i minimarketima. Međutim ikod povrtarskih kultura Popisom poljoprivrede registrovane su znatno manje površine negošto su statistički podaci u tabeli 26 (npr. krompir na 170ha, a ostalo povrće na 87 ha).

Značajnu podršku razvoju ratarsko-povrtarske proizvodnje pruža Ministarstvopoljoprivrede i ruralnog razvoja Crne Gore koje, nakon usvajanja Nacionalnog programarazvoja poljoprivrede i ruralnih područja 2008. godine obezbjeđuje podsticaje za zasnivanjejednogodišnjih ili višegodišnjih usjeva ratarskih kultura, krompira i krmnog stočnog bilja i toza površine preko 0,5 ha, pri čemu je uslov da se koriste sjemena sertifikovanih proizvođača.

Voćarska proizvodnja

Voćarstvo ima trend opadanja proizvodnje i u kvantitativnom i kvalitativnom smislu.Najzastupljenije voćne vrste su šljive, jabuke i kruške. Statistički podaci ukazuju napovećanje broja rodnih stabala kruške i jabuke, pa i čokota vinove loze, dok je kod šljiveprisutan pad broja rodnih stabala uzrokovan prije svega bolestima (tabela 27). Imajući uvidu da rezultati poljoprivrednog popisa iz 2010. godine kod voćarske proizvodnje slično kaoi kod ratarsko-povrtarske ukazuju na znatno manji broj rodnih stabala svih voćnih vrsta ivinove loze realne su pretpostavke da je obim voćarske proizvodnje stvarno manji nego štosu statistički podaci.

Navedene voćne vrste se uglavnom gaje na okućnicama ili u vidu manjih zasada,često i bez primjene adekvatnih agrotehničkih mjera (obrada, đubrenje, rezidba, zaštita odbolesti i mraza, navodnjavanje) pa je rodnost niska i često alternativna (svake druge ili trećegodine). To je, pored vremenskih prilika, osnovni razlog za prilično velike varijacije prinosa.Voćnjaci su uglavnom mješoviti sa velikim brojem sorti po svakoj voćnoj vrsti. Šljiva kaodominantna voćna vrsta, a u značajnoj mjeri i kruška uglavnom se koriste za proizvodnju


47

rakije dok se manji dio prerađuje u džemove i slatko, suši i konzumira ili plasira na tržište usvježem stanju.

Kad je u pitanju voćarska proizvodnja treba istaći da je poslednjih 7-8 godina uznačajnoj mjeri afirmisano gajenje jagodičastog i koštičavog voća, a prije svega malina,kupina i višnja. Tome su doprinijele mjere podrške Ministarstva poljoprivede i ruralnograzvoja, ranije kroz dodjelu besplatnih sadnica, a u posljednjih pet godina kroz podrškupodizanju višegodišnjih zasada, gdje se primjenjuje plaćanje po hektaru. Kroz radsavjetodavnih službi treba obezbijediti snažniju tehničku i stručnu pomoć za odabir vrste,podizanje i održavanje zasada.

Tabela 27. Broj rodnih stabala voćaka i čokota vinove loze i ostvareni prinosi

Voćne vrste 2001. 2003. 2005. 2007. 2009. 2010.

Jabuke, 000 stabala 48,5 50,0 53,8 57,3 59,1 59,6

Prinos, t 291 300 807 574 827 775

Kruške, 000 stabala 21,0 21,6 28,8 31,2 34,4 34,7

Prinos, t 126 130 316 281 447 451

Šljive, 000 stabala 96,2 97,0 79,7 60,6 68,4 69,0

Prinos, t 770 291 717 424 821 760

Vinogradi, 000 čokota 123,8 124,7 80,6 84,9 89,9 90,8

Prinosi, t 186 249 161 170 180 181

Gajenje vinove loze na teritoriji Nikšića zastupljeno je uglavnom u istočnom dijeluopštine (Nudo i okolina), u kraškom podneblju koje je pod uticajem blage mediteranskeklime. Mnogi stari vinogradi u tom podneblju se u poslednje nekolike godine revitalizuju ilise zasnivaju novi. U posljednjih 5-6 godina u našoj opštini je došlo i do afirmacije nekihstarih voćnih vrsta. Odličan primjer ruralnog razvoja, dobre prakse održivog upravljanjaresursima, očuvanja genetskog potencijala, zapošljavanja u ruralnim oblastima i povećanjaprihoda domaćinstva jeste afirmacija samonikle voćne vrste Drenjine. Promocijom ovevoćne vrste se bavi udruženje “Dani drenjina” koji su animirali veliki dio ruralne populacijena očuvanje stabala drenjine na svojim imanjima i organizovali im otkup. Ovaj primjer unašoj opštini može služiti i kao primjer dobre prakse u regionu.

Ljekovito i aromatično bilje i šumski plodovi se i pored značajnih prirodnihpotencijala i florističkog bogatstva livadskih, pašnjačkih i šumskih površina još uvijekdovoljno ne iskorišćavaju. Sakupljanje ljekovitog bilja i šumskih plodova (kupina, šipurka isl.) je uglavnom neorganizovano i individualnog je karaktera. Pored značajnih prirodnihpotencijala za sakupljanje samoniklog ljekovitog i aromatičnog bilja, postoje sasvim dobriuslovi i za plantažni uzgoj, npr. žalfija, majčina dušica, matičnjak, vrijesak, kantarion, sljez isl. Postoje manje, privremene otkupne stanice i punktovi za sezonski otkup gljiva (vrganja ilisičarke) i drugih šumskih plodova, ali ne i adekvatni pogoni za sušenje, preradu ipakovanje. U Nikšiću je postojalo nekoliko destilerija eteričnih ulja koje su mogle biti nosilac


48

razvoja ove aktivnosti u našim ruralnim krajevima. Postoje pozitivni signali da bi se još uovoj godini mogla otvoriti velika kompanija za otkup, preradu i izvoz ljekobilja.

STANJE AGROINDUSTRIJE - PRERAĐIVAČKI KAPACITETI

U Nikšiću se proizvede najviše hrane od svih opština u Crnoj Gori. Proizvodnju hrane,i pored pozitivnih pomaka u posljednje vrijeme, još uvijek karakteriše nizak stepenfinalizacije poljoprivrednih proizvoda, znatan udio samosnabdijevanja seoskog stanovništva,te plasman poljoprivrednih proizvoda neregistrovanim kanalima prodaje. Primarnapoljoprivreda i prehrambena industrija čine nedjeljivu cjelinu u proizvodnji hrane. Stoga jevitalan i konkurentan prehrambeno-prerađivački sektor važan činilac razvoja poljoprivrede iruralnih područja.

Na teritoriji opštine Nikšić je u proteklih 15-ak godina otvoreno ili reaktivirano višeprehrambeno-prerađivačkih kapaciteta koji su bitno doprinijeli boljem vertikalnompovezivanju u lancu proizvodnje hrane na ovom području, pa i šire.

Tako je u mljekarskom sektoru osnovana mljekara „Srna” koja otkupljuje mlijeko sateritorije opštine Nikšić (oko 350 kooperanata), kao i iz drugih opština. Dnevno prerađuje10-12.000 kg mlijeka i proizvodi više vrsta mlječnokiselih proizvoda i pasterizovano mlijeko,a iste plasira u skoro sve gradove Crne Gore.

Mljekara „Nika” je privatizovana i prestruktuirana bivša državna mljekara(„Agroprodukt”), koja je u svom vlasništvu imala i farmu krava od 300 grla (Kapino polje).Pored sopstvene proizvodnje mlijeka dodatne količine mlijeka otkupljuje od oko 250kooperanata i dnevno prerađuje 8-10.000 kg mlijeka. Pored mlječnokiselih proizvodaproizvodi i više vrsta kvalitetnih sireva iz konvencionalne proizvodnje, proizvodila je čak iorganske mlječne proizvode (organski jogurt i organski sir). Ova proizvodnja je bilasertifikovana kod „Monteorganica” nacionalne sertifikacione kuće.Pored ovih mljekara postoje i nekolike registrovane mini sirare, zanatskog tipa, ali sadobrom perspektivom.

Veoma važan industrijski kapacitet predstavlja mesna industrija ‘’Goranović’’ koja jelider, ne samo u Crnoj Gori, nego je među boljim mesnim industrijama u regionu. Poredmodernog pogona za preradu raspolažu i savremenom klanicom za sve vrste stoke.Značajan dio potreba u mesu za preradu ili plasman u svježem stanju podmiruju otkupomod farmera sa područja Nikšića, Plužina, Žabljaka, Šavnika pa i drugih opština u Crnoj Gori.Proizvodi široku paletu proizvoda (preko 100) i plasira ih ne samo u Crnoj Gori nego i uskoro svim zemljama regiona.

Postoji više registrovanih preduzetnika koji posjeduju mesarske radnje i koji, takođe,vrše otkup stoke od farmera, a najznačajniji među njima su mesara ‘’Radović’’, „Miljanić”,‘’Bijelić’’ i druge.

Kompanija „Monteživ” raspolaže sa savremeno opremljenim objektima za tovbrojlera i za proizvodnju konzumnih jaja, kao i savremenu klanicu za živinu i za obradu


49

živinskog mesa. Ovi kapaciteti se poslednjih godina uopšte ne iskorišćavaju, ali mogu dabudu pokretač daljeg razvoja živinarske proizvodnje na području Nikšića i šire.˝Pivara Trebjesa˝ je osnovana u Nikšiću 1896. godine. Ona je uvijek bila poznata poNikšićkom pivu, jednom od najstarijih i najcjenjenijih brendova koji svojim kvalitetom idugom tradicijom predstavlja simbol kako same Pivare, tako i grada Nikšića.

Vlasnik ˝Pivare Trebjesa˝ je američko-kanadska kompanija ˝Molson Coors˝. Pivarskakompanija ˝Molson Coors˝ (Molson Coors Brewing Company) je vodeća svjetska pivarskakompanija sa izuzetnim brendovima koji oduševljavaju ljubitelje piva širom svijeta.Kompanija proizvodi, oglašava i prodaje asortiman vodećih premium brendova kao što su:Coors Light, Molson Canadian, Carling, Staropramen, Blue Moon i Cobra u Sjevernoj i JužnojAmerici, Evropi i Aziji. Ima operativne segmente u Kanadi kroz Molson Coors Kanada; uSjedinjenim Državama kroz MillerCoors; u Velikoj Britaniji i Irskoj kroz Molson Coors VelikaBritanija; u Centralnoj Evropi kroz Molson Coors Centralna Evropa; i na međunarodnomtržištu kroz Molson Coors International.

Više od 90 procenata prodatog piva u Crnoj Gori dolazi iz Nikšića, a proizvodi ˝PivareTrebjesa˝ se izvoze u mnogo zemalja od kojih su najvažnija tržišta Srbije, Albanije, Bosne iHercegovine, Kosova, Australije i SAD. U Pivari je danas zapošljeno oko 300 radnika različitihprofila.

Kompanija „Neksan” raspolaže savremeno opremljenom destilerijom za proizvodnjužestokih alkoholnih pića i vina. Poslednjih godina, dio potreba za grožđem za proizvodnjuvina, ova kompanija podmiruje otkupom od primarnih proizvođača, a ima namjeru da širimrežu otkupa.

„Nikšićki mlin” AD se već nekoliko decenija bavi preradom žitarica i proizvodnjomraznih tipova hljebnog brašna i sporednih proizvoda, tako da se tržni viškovi žitarica moguplasirati kroz ovaj mlin. Ova kompanija je privatizovana i veoma uspješno posluje uzpoštovanje svih standarda.

Pekarstvo je uvijek zauzimalo značajno mjesto u nikšićkoj agroindustriji. Osimnajstarije ,,Gradske pekare˝, danas u Nikšiću uspješno posluje više njih, među kojima su„Uniprom”, „Trend”, „Miljanić”, „Božović”, „Ivaleks” i dr. Osim podmirivanja potreba uhljebu i pecivima Nikšića, ove firme pokrivaju i dio tržišta Podgorice i crnogorskog primorja.

Veliki broj poljoprivrednih gazdinstava organizuje preradu poljoprivrednihproizvoda u sklopu sopstvenog gazdinstva, pogotovu kad su u pitanju prerada voća u raznevrste rakija, zatim prerada u džemove, prerada i konzerviranje povrća i sl. Dio tih proizvodaplasira se i na tržište.


50

PODSTICAJI U POLJOPRIVREDI

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja je kroz strateška dokumenta: Strategijurazvoja poljoprivrede i ruralnih područja iz 2006. godine i Nacionalni program za razvojpoljoprivrede i ruralnih područja iz 2008. godine definisalo mjere agrarne politike čija su triosnovna cilja: održivi razvoj poljoprivrede, podizanje konkurentnosti naših proizvođača irazvoja ruralnih područja. U tu svrhu brojne mjere podsticaja za primarnu poljoprivrednuproizvodnju i prerađivački sektor realizuju se kroz sljedeće agrobudžetske linije:

- Odgajivačke premije u govedarstvu, ovčarstvu i kozarstvu (po grlu priplodne stoke),

- Podrška razvoju tržišne proizvodnje mlijeka i isporuke mlijeka mljekarama (po kgisporučenog mlijeka),

- Klanične premije i podrška plasmanu stoke kroz registrovane klanice,

- Podrška ratarsko-povrtarskoj proizvodnji ( po ha zasijane površine žitarica, krompira ikrmnog bilja),

- Podrška podizanju višegodišnjih zasada (po ha površine),

- Podrška organskoj poljoprivredi,

- Podrška očuvanju genetičkih resursa u poljoprivredi,

- Podrška investicijama u poljoprivredi (nabavka opreme i mehanizacije, izgradnjaobjekata, podizanje plastenika i pogona za preradu, nabavku priplodne stoke i sl.),

- Podrška korišćenju planinskih pašnjaka kroz izdig stoke na katune,

- Podrška unapređenju kvaliteta proizvoda (uvođenje HACCP sistema i standarda zabezbjednost hrane).

CILJEVI OPŠTINE NIKŠIĆ ZA POLJOPRIVREDU I RURALNI RAZVOJ

Osnovni ciljevi razvoja poljoprivrede na nivou opštine moraju biti u skladu sa osnovnimopredjeljenjima u razvoju poljoprivrede koji su definisani strateškim dokumentima na nivoudržave, a to su: podizanje konkurentnosti, održivo gazdovanje resursima i sveobuhvatniprogram razvoja sela. Pri tome se mora se poći od činjanice da poljoprivreda imamultifunkcionalni značaj, tj značaj poljoprivrede je daleko veći od same proizvodnjeodrađenih količina hrane. U tom smislu poljoprivreda ima nezamjenljivu ulogu u održivomrazvoju i očuvanju ruralnih područja, ekonomska uloga kroz obezbjeđenje prihoda i izvorzapošljavanja, zatim kao veoma važna karika u razvoju turizma, ekološka uloga u zaštiti oderozija, zarastanja, očuvanja pejzaža itd.

Imajući sve navedeno u vidu za glavne ciljeve u razvoju poljoprivrede Nikšića mogu se istaći:


51

- Zaštita postojećeg potencijala poljoprivrednog zemljišta od dalje degradacije i pretvaranjau građevinsko zemljište,

- Edukacija poljoprivrednika i ruralnog stanovništva o savremenim trendovima upoljoprivredi i dobrim ruralnim praksama,

- Razvoj poljoprivredne djelatnosti kao glavnog ili dodatnog izvor prihoda za seoskostanovništvo i stanovništvo u dijelu prigradskih naselja,

- Unapređenje kompletne infrastrukture u svim selima gdje se stanovništvo zadržalo, kakobi se zaustavio trend dalje depopulacije, (dobra putna infrastruktura, škole, ambulante idrugi sadržaji),

- Afirmacija tradicionalnih tehnologija i proizvoda sa ovog područja, unapređenje organskepoljoprivrede u svim oblastima,

- Razvoj ruralnog turizma- Diversifikacija djelatnosti na selu (podsticanje tradicionalne kućne radinosti, zanata i sl.),- Čvrsto povezivanje sa turizmom i plasman proizvoda (pogotovu tradicionalnih) skoro

isključivo kroz turizam čime se značajno upotpunjuje turistička ponuda,- Stvaranje većih robnih proizvođača i njihovo udruživanje u asocijacije – koopreative radi

zajedničkog nastupa na tržištu,- Jačanje uloge poljoprivrede kao važne komponenete u očuvanju kulturnog nasljeđa

crnogorskog sela,- Razvoj djelatnosti za preradu i pakovanje poljoprivrednih proizvoda,- Jačanje horizontalne i vertikalne povezanosti u lancu proizvodnje hrane i dr.- Podrška organizacijama koje se bave promocijom lokalnih prirodnih i poljoprivrednih

potencijala i ruralnog razvoja.


52

1.4 SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE

Drumski saobraćaj

Opština Nikšić pripada središnjem regionu Crne Gore i ima veoma povoljansaobraćajno - geografski položaj u odnosu na cjelokupnu saobraćajnu mrežu Crne Gore.

Putnu mrežu čine magistralni, regionalni, lokalni i nekategorisani putevi.Magistralni i regionalni puteviKroz opštinu Nikšić prolaze dionice magistralnih puteva: M-18 Šćepan polje (gr. B i H) -Nikšić – Podgorica – Božaj (gr. Alb.); M-6 Vilusi (gr. B i H) - Nikšić; M Priboj (gr. Srbije) -Pljevlja – Žabljak – Nikšić – Boka Kotorska.

Osnovne karakteristike mreže magistralnih puteva na teritoriji opštine Nikšić:

Broj puta PutDužina na teritorijiopštine Nikšić (km)

Zastor puta

M - 6 Vilusi (gr. B i H) - Nikšić 36,89 asfalt

M – 18 Šćepan polje (gr. B i H) - Nikšić – Podgorica –Božaj (gr.Alb.) 45,90 asfalt

MNovi magistralni put: Priboj (gr. Srbije) - Pljevlja – Žabljak –Nikšić – Boka Kotorska

30,72 asfalt

Na magistralnu putnu mrežu, na teritoriji opštine Nikšić utiču limitirajući faktori:nepovoljna topografija i geološka struktura terena, izražena sezonska cikličnost u korišćenjuputne infrastrukture i umanjena propusna moć saobraćaja u urbanizovanom području, krozkoje prolazi. U skladu sa strateškim ciljem (nacionalne Strategije razvoja saobraćaja),siguran i bezbjedan saobraćaj, u proteklom periodu preduzete su mjere na povećanjukvaliteta saobraćajne infrastrukture: izgradnjom novih dionica, rješavanju uskih grla –izgradnjom obilaznica i saobraćjnih traka za sporu vožnju i rekonstrukcijom kritičnih dionica.

U proteklom periodu realizovane su sljedeće aktivnosti na poboljšanju saobraćajneinfrastrukture, odnosno stvaranju uslova za siguran i bezbjedan saobraćaj:

Novi magistralni put: Priboj (gr. Srbije) - Pljevlja – Žabljak – Nikšić – Boka Kotorska,dionica kroz opštinu Nikšić, od Grahova do Vilusa izgrađen je novi put; od Vilusa doNikšića koristi se postojeći magistralni put M-6.

II faza zaobilaznice koja predstavlja dionicu magistralnog puta M-18.

Na teritoriji opštine Nikšić u toku su aktivnosti na izgradnji i rekonstrukciji putnih pravaca:


53

Na magistralnom putu M-18, izgradnja obilaznice oko Nikšića (III faza) u dužini oko 10km, što predstavlja završetak putnog pravca Podgorica – Nikšić – Plužine;

Na magistralnom putu M-6 Vilusi – Nikšić, izvode se radovi na rekonstrukciji dijelaputa u dužini od 5,50 km uključujući i izgradnju treće trake, u mjestu Kuside u dužini2,75 km.Za prostor opštine Nikšić značajni su i sljedeći putevi koji imaju regionalni značaj:

R-5 Đurđevića Tara – Žabljak – Šavnik – Nikšić (na većem dijelu obuhvaćen je novomdionicom magistralnog puta Pljevlja – Boka Kotorska),

R-6 Vir – Krstac (gr. BiH) R-11 Risan – Grahovo – Vilusi (na središnjem dijelu obuhvaćen je novom dionicom

magistralnog puta Pljevlja – Boka Kotorska), R-12 Vilusi – Deleuša (gr. BiH) R-15 Čekanje – Čevo – Riđani R-23 Danilovgrad – Markovina – Čevo – Resna – Grahovo – Nudo (gr. BiH).

Putna mreža regionalnih puteva na teritoriji opštine Nikšić je prilično dotrajala, štootežava održavanje, tako da ima dosta kritičnih mjesta, posebno na većim nadmorskimvisinama. Izuzetak je regionalni put R – 12 , gdje je završena rekonstrukcija dionice Vilusi –Petrovići.

Osnovne karakteristike mreže regionalnih puteva na teritoriji opštine Nikšić:

Brojputa

Saobraćajna dionicaDužina na teritoriji

opštine Nikšić (km)Zastor puta

R – 5 Đurđevića Tara – Žabljak – Šavnik – Nikšić 41,04 km asfalt

R – 6 Vir – Krstac (gr. BiH) 45,53 km asfalt

R - 11 Risan – Grahovo – Vilusi 16,45 km asfalt

R – 12 Vilusi – Deleuša 21,12 km asfalt

R - 15 Čekanje–Čevo–Riđani 13,79 km asfalt

R - 23Danilovgrad – Markovina – Čevo – Resna –

Grahovo – Nudo22,85 km asfalt

Dužine državne saobraćajne mreže u Crnoj Gori i na teritoriji opštine Nikšić:

Rang puta Crna Gora (km) Teritorija opštine Nikšić (km)

Magistralni putevi 884 113,51

Regionalni putevi 963 160,78

Ukupno 1847 294,29

Za opštinu Nikšić, sa aspekta integracije saobraćaja u evropsku mrežu putevanaročito je značajan jadransko-jonski pravac.


54

Opštinski i nekategorisani putevi

Imajući u vidu da je opština Nikšić teritorijalno najveća opština u Crnoj Gori,razuđenost putne mreže je zadovoljavajuća u smislu povezanosti grada sa gradskim,prigradskim i seoskim područjima opštine.

Najveći dio putne mreže je asfaltnog kolovoznog zastora, dok je manji dio samakadamskim zastorom.

Prikaz puteva na teritoriji opštine NikšićDužina u km Asfaltni kolovozni

zastor u kmMakadamski zastor u

km

Lokalni putevi 307 274 33

Ulice u naselju 141 130 11

Nekategorisani 415 104 311

Ulice u naseljima formirane su paralelno sa izgradnjom naselja. Izgrađene su odasfaltnog kolovoznog zastora, a mnoge su bez trotoara i oivičenja. Uglavnom su opremljenejavnom rasvjetom, dok ostala infrastruktura nije izvedena. Razvoj prigradskih naselja nijepratila izgradnja putne infrastrukture u skladu sa standardima i tehničkom dokumentacijom.

Gradske saobraćajnice uglavnom su izgrađene kao moderne saobraćajnice, sapripadajućom putnom infrastrukturom, tj. sa asfaltnim kolovoznim zastorom, ivičnjacima itrotoarima, javnom rasvjetom, uređenim zelenim površinama, urbanim mobilijarom,fekalnom i atmosferskom kanalizacijom i TK instalacijama.

Javni prevoz putnikaNa području opštine Nikšić obezbijeđen je javni prevoz putnika kao autobuski

prigradski prevoz (javni masovni prevoz putnika - JMPP) i auto taksi prevoz. Gradski prevoznije organizovan.

Sistem javnog gradskog i prigradskog putničkog saobraćaja u opštini Nikšić jeorganizovan na linijama koje su utvrđene planom u gradskom i prigradskom linijskomdrumskom saobraćaju na teritoriji opštine Nikšić, a koje se prevoznicima dodjeljuju javnimkonkursom. Ovim planom linije su grupisane na osnovu rentabilnosti i teritorijalnepripadnosti u 5 grupa od 18 linija i 26 pojedinačnih linija. Planom je za svaku liniju utvrđenbroj i naziv linije, period održavanja, dužina linije, vrijeme obrta, trasa linije, redosled i nazivstajališta, kao i minimum polazaka sa vremenima polaska i minimalni broj vozila koji jepotreban za obavljanje ovog vida prevoza uz naznaku kojim linijama će se prevoz obavljatimalim autobusima. Prevoz na ovim linijama obavljaju privredna društva i preduzetnici.


55

Saobraćaj u mirovanju

Izgradnja novih stambenih, poslovnih i stambeno-poslovnih objekata kao i povećanstepen motorizacije posljednjih godina otvorila je problem nedostatka dovoljnog brojaparking mjesta. Problem je izražen ne samo u najužem jezgru grada, gdje je prisutna inajveća gustina atraktivnih sadržaja, odnosno najveća koncentracija zahtjeva korisnika zasaobraćajem u mirovanju, već i u drugim gradskim kvartovima. Planiranje ovih kapacitetapredstavlja urbanistički problem koji zahtijeva metodičan pristup u cilju obezbjeđenjapotrebnog broja parking mjesta i dostupnost užeg gradskog jezgra svima koji to žele.

Ovaj problem će biti riješen primjenom Odluke o javnim parkiralištima na teritorijiopštine Nikšić, kojom je propisano uspostavljanje parking zona i naplata parkiranja u timzonama, kao i izgradnja novih parkirališta i garaža predviđenih planskom dokumentacijom.

Pješački i biciklistički saobraćaj

Sistem pješačkih komunikacija se sastoji od trotoara uz saobraćajnice (u skladu saprostornim mogućnostima), popločanih površina ispred objekata, kao i uređenihsamostalnih pješačkih staza i trgova.

Pješačke ulice, odnosno pješački koridori djelimično su oformljeni u gradskomcentru, gdje su i pješačka kretanja najintenzivnija. Na formiranje pješačkih tokova u centrunajveći uticaj ima lokacija javnih objekata (zgrada Opštine, bolnica, hotel...). Može sezaključiti da je posljednjih godina na novoizgrađenim saobraćajnicama ostvaren dobarkontinuitet i kvalitet pješačkog saobraćaja, ali je neophodno u kontinuitetu raditi i napoboljšanju postojećih trotoara (sa posebnim osvrtom na uže gradsko jezgro).

Infrastruktura za odvijanje biciklističkog saobraćaja u opštini nije dovoljno razvijena,premda su prisutne inicijative za njegovo uvođenje, naročito u rekreativne svrhe. Izgradnjabiciklističkih staza i traka zahtijeva studiozan pristup, koja se ne odnosi samo na biciklističkestaze već i na izgradnju parking mjesta za bicikle, razvoj sistema iznajmljivanja, razvoj mrežebiciklističkih staza, edukaciju učesnika ove vrste saobraćaja i njegovu promociju.

Željeznički saobraćaj

Stanje željezničke mreže u Crnoj Gori nije zadovoljavajuće ni po gustini, ni pokvalitetu.

Postojeću željezničku mrežu u Crnoj Gori čine jednokolosječne pruge normalneširine:

Vrbnica – Bar

Podgorica – Tuzi (drž. gr.)

Podgorica – Nikšić.


56

U maju 2006. godine počeli su radovi na modernizaciji i elektrifikaciji pruge Nikšić -Podgorica. Radovi na remontu i elektrifikaciji ove pruge, završeni su 2012. godine, čime jeomogućen prevoz putnika i tereta. Pruga Podgorica – Nikšić je kategorisana kao pruga B2(najveće dopušteno opterećenje 18t/osovini ili 6,4t/m').

Vazdušni saobraćaj

Sportski aerodrom Kapino Polje se nalazi na oko 3 km od centra Nikšića. Izgrađen jeprije 80 godina i decenijama je bio centar za obuku pilota i škola za padobranstvo.Svojevremeno je bio jedini u SFRJ koji je posjedovao sertifikat za školovanje pilota izinostranstva.

Izbor Crne Gore, odnosno opštine Nikšić za domaćina 31-og Svjetskog padobranskogprvenstva u klasičnim disciplinama i 5-og juniorskog prvenstva u padobranstvu, koji suodržani 2010. godine, zahtijevalo je rekonstrukciju aerodroma. Tada je travnata pistazamijenjena asfaltnom dužine 1,450 m i širine 30 m, izgrađeni su spojnica od piste dohangara u dužini od 350 m i širine 15 m, stajanka dužine 60 m i širine 22 m, a rekonstruisanje i prilazni put i postavljena je ograda. Potpuno je rekonstruisan hangar površine 1.926,95m2, u okviru kojeg se nalaze kancelarijske prostorije, učionica i tri sobe za prenoćište, aizgrađen je i jedan manji ugostiteljski objekat.

Izgradnja aerodroma je nastavljena preko projekata koji se finansiraju iz IPA fondova,tačnije CBC Programa IPA Adriatic. U okviru projekta “Jačanje i umrežavnje malihaerodroma u Jadranskom području” (A3-NET), izgrađene su dvije rulne staze i dvijeplatforme. U toku je realizacija projekta “Prekogranično aero umrežavanje” – CAN u okvirukojeg je bila planirana izgradnja PSS zemljano-travnata kolovozna konstrucija i dvijeadministrativne spojnice. Kako nakon dva tendera nije dobijena prihvatljiva finansijskaponuda, upućen je zahtjev za izmjenu aktivnosti i izgradnju tornja i upravne zgrade.

Aero klub “Nikšić” koji je osnovan 1928. godine, pored vazduhoplovnih aktivnosti,školovanja pilota aviona, jedrilica, padobranaca i avio-modelara, uspješno organizujevazduhoplovne manifestacije, aero mitinge i takmičenja. Do sada su organizovali desetinetakmičenja, državnih prvenstava u motornom letenju, jedriličastvu, padobranstvu i dr.

Aerodrom Kapino Polje predstavlja idealnu destinaciju za laku avijaciju. Na stazi semogu obavljati slijetanja i polijetanja svih vazduhoplova generalne avijacije. U doglednovrijeme aerodrom se može koristiti za obavljanje taksi prevoza, letova poslovne avijacije, adugoročno gledano ima mogućnost obavljanja javnog prevoza u regionalnom saobraćajuvazduhoplovima kapaciteta do 50 sedišta.

Preovlađujući smjerovi i brzine vjetrova pokazuju da je lokacija idealna za širokispektar rekreativnog i nastavnog letjenja. Lokacija je savršena za padobranstvo, ultra-lakoletjenje avionima, baloniranje i druge povezane aktivnosti.

Na aerodromu Kapino Polje, ljubitelji avio sportova mogu iznajmiti avion, skakati sapadobranom, letjeti ultra lakim avionom ili pak uživati u panoramskom letenju.


57

Telekomunikacije

Na području opštine Nikšić djeluju tri operatera mobilne telefonije i to: M-tel,Telenor i T-mobile; dva operatora fiksne telefonije T-com i M-tel (koji pružaju i uslugeinterneta) i operateri kablovske televizije: Elta mont, BBM, T- Com, Total TV, M – kabal.

Lokalni javni emiter RTV Nikšić

Lokalni javni servis prati aktivnosti i izvještava građane o aktuelnim dešavanjima uopštini. Radio i Televizija Nikšić su dvije nezavisne cjeline medijskog sistema. Radio Nikšić jepočeo sa radom 1973. godine, a Televizija Nikšić 1995. godine. Televizija Nikšić je od maja2013. godine umrežena na kablovski sistem – Extra TV pa je signalom pokrila 85% teritorijeCrne Gore. Tehnička opremljenost RTVNK nije u skladu sa savremenim standardima. Ovamedijska kuća posjeduje reportažna kola sa 4 lanca kamera, 5 studijskih i terenskih kamera,a program se emituje sa 5 predajnika.Shodno Zakonu o elektronskim medijima RTV Nikšić se finansira dijelom iz Budžeta osnivača– Opštine, a dio obezbjeđuje od markentiških usluga, projekata, konkursa. Proces prelaskasa analognog na digitalno emitovanje mora biti završen do 2017. godine.


58

Godina Potrošnja

2011. 3. 221.820,00 m3

2012. 3. 481.468,00 m3

2013. 3. 285.103,00 m3

1.5 ŽIVOTNA SREDINA

Životna sredina je prirodno okruženje: vazduh, zemljište, voda i more, biljni i životinjskisvijet; pojave i djelovanja: klima, jonizujuća i nejonizujuća zračenja, buka i vibracije, kao iokruženje koje je stvorio čovjek: gradovi i druga naselja, kulturno istorijska baština,infrastrukturni, industrijski i drugi objekti.

Zaštitom životne sredine obezbjeđuje se cjelovito očuvanje kvaliteta životne sredine,očuvanje biološke i pejzažne raznovrsnosti, racionalno korišćenje prirodnih dobara i energijena najpovoljniji način za životnu sredinu, kao osnovni uslov zdravog i održivog razvoja.

1.5.1 Upravljanje otpadom

Poslovi sakupljanja, transporta i deponovanja komunalnog otpada u opštini Nikšićsu u nadležnosti Javnog komunalnog preduzeća. Sakupljanje otpada se vrši sa 70℅ teritorije(gradsko područje i prigradska naselja, gdje je koncentracija stanovništva najveća) itrenutno se skladišti na privremenom odlagalištu Mislov do, čija površina iznosi 2 ha inalazi se 6,5 km južno od grada. Čuvarska služba organizovana je 24 h.

U cilju smanjenja negativnog uticaja otpada na životnu sredinu i povećanje ekonomskekoristi od upravljanja otpadom putem transformacije otpada u resurs, opština Nikšić će unarednom periodu implementirati održiv savremen sistem upravljanja otpadom, koji je uskladu sa evropskim zakonodavstvom (konverzija otpada u toplotnu i električnu energiju).

U toku je izrada lokalnog Plana upravljanja otpadom, za period od 2014-2018. godine.

1.5.2 Upravljanje vodama

Snabdijevanje vodom

Opština Nikšić se snabdijeva vodom za piće iz centralnog gradskog vodovodnogsistema kojim upravlja JP “Vodovod i kanalizacija”. U sistem vodosnabdijevanja uključenasu izvorišta:

- Gornji Vidrovan prosječne izdašnosti oko 350 l/s;

- Donji Vidrovan prosječne izdašnosti oko 300 l/s;

- Dva bunara na lokaciji Donji Vidrovan kapaciteta po 20 l/s i

- Poklonci (pet bunara), prosječne izdašnosti 150 do 200 l/s.

Tabela 28.Potrošnja vode fizičkih lica za periode:


59

Godina Potrošnja

2011. 543.419,00 m3

2012. 548.275,00 m3

2013. 467.994 ,00 m3

Tabela 29.Potrošnja vode pravnih lica za periode:

Za poboljšanje vodosnabdijevanja neophodno je posvetiti posebnu pažnju gubicima ipotrošnji vode. Gubici na vodovodnoj mreži se moraju smanjiti, kako fizički,pravovremenim otklanjanjem kvarova i rekonstrukcijama mreže, tako i administrativnimeliminisanjem svake paušalne potrošnje. Neophodno je preduzeti više aktivnosti naeliminisanju nenamjenske, prekomjerne i nelegalne potrošnje.

Izvorišta Gornji i Donji Vidrovan mogu u potpunosti da zadovolje potrebe svihpotrošača u gradu i prigradskim naseljima oko 10 mjeseci u toku godine, dok izvorištePoklonci obezbjeđuje oko 200 l/s u sušnom periodu tj. u toku ljeta 1-2 mjeseca.Osim javnog vodovodnog sistema, na području opštine postoji i niz seoskih - lokalnihvodovodnih sistema: Grahovo, Župa, Bogetići, Šipačno, Orah i Šume koji su priključeni nagradski vodovod. Pokrivenost stanovništva i privrede sa javnog vodovodnog sistema iznosi90%. Lokalni vodovodni sistemi pokrivaju 10% stanovništva.

Gradskim vodovodnim sistemom upravlja preduzeće JP “Vodovod ikanalizacija’’. Ovaj sistem bazira se na zahvatanju podzemnih voda sa izvora rijeke Zetena lokalitetima Gornji i Donji Vidrovan promjenljivog ukupnog kapaciteta od preko 1500l/s (maksimum) do 300 l/sec. (minimum), u sušnom periodu. Zbog nemogućnosti da seraspoloživim količinama vode redovno snabdijevaju svi potrošaci, u sušnom periodu(avgust – septembar), obezbijeđene su dodatne količine vode sa izvorišta Poklonci uobalnom području jezera Krupac do 200 l/s.

Gravitacioni čelični cjevovod profila 1.000 mm ima propusnu moć od oko 1.200l/s. Ovim cjevovodom se voda transportuje do crpne stanice Duklo, a daljedistributivnom mrežom do potrošača i rezervoara na Trebjesi koji su kapaciteta 3 x 2.500m3.

Distributivna mreža sastoji se od cijevi različitih materijala i profila 50-700 mmprečnika, ukupne dužine preko 400 km. Najveći dio mreže star je od 20 do 40 godina. Gubiciu sistemu su prema analizama 35-40%. Najveći gubici su identifikovani na kućnimpriključcima, starim pocinčanim i drugim cijevima manjih profila u distributivnoj mreži.Evidentirani su i gubici u šahtovima. Na glavnim transportnim cijevima većih prečnikanema značajnijih gubitaka. U 2011. godini posredstvom IPA fonda Vodovod je dobioopremu za utvrđivanje gubitaka.

Otpadne vode

Kanalizaciona mreža za otpadne vode izgrađena je u centralnom gradskompodručju na prostoru površine od oko 350 ha. Sve otpadne vode evakuišu se glavnimkolektorom ka postrojenju za prečišćavanje na lokaciji Studenca. Završetak izgradnje


60

postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda je predviđen do kraja 2014. godine.

Po Master planu otpadne vode iz specijalizovane bolnice za plućne bolesti „DrJovan Bulajić“ u Brezoviku su definisane kao jedan od većih ekoloških problema opštineNikšić, prvenstveno zbog zaštite rijeke Zete. U tom smislu izgrađeno je postrojenje zaprečišćavanje otpadnih voda (PPOV) specijalizovane bolnice za plućne bolesti „Dr JovanBulajić“, koje je završeno 2007. godine.

1.5.3 Kontrola vazduha

Sistematska automatska mjerenja imisionih koncentracija zagađujućih materija uvazduhu u Nikšiću se kontinuirano sprovodi od sredine 2009. godine. Lokacija automatske mjernestanice je u dvorištu gimnazije "Stojan Cerović" gdje se vrši automatsko mjerenje sumpor dioksida,prizemnog ozona, azot monoksida, azot dioksida, ukupnih azotnih oksida, PM10 čestica, sadržajteških metala, benzo (a) pirena, relevantnih predstavnika PAH-s (markera benzo(a)pirena),ukupnih PAH-s u PM10 i meteoroloških parametara.

Analizom rezultata izvršenih mjerenja za period od 2009. do 2013. godinekonstatovano je da su osnovne zagađujuće materije: sumpor dioksid, azot dioksid, ugljenmonoksid i sadržaj olova, nikla i arsena u PM10 česticama, bile ispod propisanih graničnihvrijednosti, dok su kadmijum u PM10 česticama i benzo(a)pirena, izračunati kao srednjavrijednost, bili iznad propisanih ciljnih vrijednosti.

Prekoračenja su posljedica saobraćaja i industrijskih procesa.Na osnovu Zakona o zaštiti vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 25/10, 40/11) Sekretarijat

za uređenje prostora i zaštitu životne sredine je donio Plan kvaliteta vazduha.

1.5.4 Prirodna baština, upravljanje i očuvanje prirodnih resursa

Stanjem životne sredine u opštini Nikšić bavi se Sekretarijat za uređenje prostora izaštitu životne sredine. Najviši nivoi zagađenja vazduha u Nikšiću vezani su za industrijskuproizvodnju, komunalnu oblast i saobraćaj.

Radiološko opterećenje stanovništva, izazvano izlaganjem radonu, je na nivouevropskog prosjeka.

Na osnovu praćenih parametara u o č l j i v o je da je gotovo čitav vodotok rijekeZete opterećen sadržajem fosfata i nitrita, što je jasan pokazatelj uticaja komunalnihotpadnih voda i organskog opterećenja iz industrijskih otpadnih voda.

Opština Nikšić kao teritorijalno najveća opština u Crnoj Gori odlikuje se veomaspecifičnim geomorfološkim, hidrološkim, klimatskim, biodiverzitetskim i drugimkarakteristikama sa aspekta zaštite životne sredine.

Na teritoriji opštine Nikšić do sada su zaštićena samo dva objekta prirode: Botaničkabašta (arboretum) porodice Kovačević na Grahovu (kao spomenik prirode) i park-šumaTrebjesa kao posebni prirodni predio.

Kao potencijalni objekti prirode za zaštitu predloženi su: Orjen sa Bijelom gorom,Zabran kralja Nikole, vrela Gračanice, Lukavica sa Velikim i Malim Žurimom, Lokva na VelikojOsječenici kod Grahova (stanište malog mrmoljka – Triturus vulgaris), šumska zajednica


61

Naziv lovišta Površina

„ Nikšić“ 137.857 ha

„ Bratogošt“ 48.958 ha

„ Grahovo“ 26.679 ha

balkanske dioskoreje i bjelograbića (Dioscoreo-Carpinetum orientalis), šumska zajednicabora munike (Pinetum heldreichii mediterraneo - montanum) na Štitovu i Prekornici,šumska zajednica javorova i lipa ( Aceri obtusati-Tilietum mixtum), na lokalitetu Gradine kodGrahova (iznad Nudola), šumska zajednica medvjeđe lijeske i crnog graba (Corylo colurnae-Ostryetum carpinifoliae) na lokalitetu od Jasenovog polja do Velikog Javorka, gorostasnostablo Pančićevog prelaznog makljena (Acer intermedium) u Broćancu kod Nikšića,Bjeloševska bara (kod Gornjeg Morakova), intermitentni izvor (potajnica) Vidov potok uGornjem Polju i Estavela Gornjepoljski vir. Ovo je najpoznatija i najveća estavela (izvor-ponor) u Dinarskom planinskom sistemu.

1.5.4.1 Parkovi, lov i ribolov, upravljanje šumama i zaštitabiodiverziteta

ParkoviJavne zelene površine u našem gradu održava Javno komunalno preduzeće Nikšić.

Pod travnjacima se nalazi oko 176. 000 m². Broj drveća na zelenim površinama kao i uokviru drvoreda iznosi oko 5.600, žbunja oko 5.500. Živa ograda je zasađena u dužini od3.358 m, ruže su zasađene na 370 m², a sezonsko sađeno cvijeće i perene (višegodišnje

cvijeće) na 620 m² površine. Centralni gradski park se nalazi u okviru granica zaštićenogobjekta prirode park-šume Trebjesa.

Na gradsko zelenilo posebno nepovoljno djeluje aerozageđenje.

Lov i ribolov

Divljač je obnovljivo prirodno dobro od opšteg interesa u državnoj svojini koje uživaposebnu zaštitu. Vlada ustanovljava lovišta i ona su osnovne jedinice za gazdovanje ulovstvu jer predstavljaju prirodnu i zaokruženu lovno-privrednu cjelinu za uzgoj divljači iuspješan razvoj lovstva.

Na teritoriji opštine Nikšić postoje tri lovišta ukupne površine 213.494 ha, prikazana usljedećoj tabeli:

Tabela 30. Lovišta

Lovišta „Nikšić“ i „Grahovo“ su tipično planinska lovišta, dok je lovište „Bratogošt“brdsko-planinsko. U njima postoje povoljni stanišni uslovi za: divokoze, medvjede, vukove,srne, divlje svinje, zečeve, jarebice kamenjarke, divlje patke i druge vrste divljači (sisara iptica).


62

U cilju održivog upravljanja i korišćenja prirodnih resursa potrebno je preduzetimjere radi održavanja, obnavljanja i postizanja broja i kvaliteta divljači prema prirodnim idrugim mogućnostima lovišta. Teži se postizanju optimalne gustine naseljenosti populacije,vitalnosti jedinki dobrog zdravstvenog stanja i reproduktivne sposobnosti, kao i postizanjedobre trofejne vrijednosti.

Lovni turizam je značajan segment lovstva kao privredne grane, koja je kod nas dosadbila zanemarena. Razvojem lovstva Crne Gore predviđeno je značajno povećanje brojnostidivljači, što iziskuje ulaganje sredstava na uzgoj divljači (ishrana, uređenje lovišta, zaštitadivljači, kadrovi u lovstvu i dr.).

Neophodna je valorizacija vrijednosti divljači kroz lovni turizam, meso divljači idjelove divljači (kože, rogovi i sl.). Savremeni razvoj lovnog turizma zahtijeva određenousmjeravanje razvoja lovstva. Jedna od smjernica razvoja postavljena je regionalizacijomprostora i uspostavljanjem lovnih područja, kao plansko – organizacionih cjelina. Kaokorisnici lovišta, koji pružaju lovno - turističke usluge, stručna lica će pratiti lovce turiste ulovu i omogućiti uspješan odstrjel. Kod krupne divljači, uspješan odstrjel podrazumijevaodgovarajuću trofejnu vrijednost za koju je lovac pokazao interesovanje. U planu je razvojlovno turističke privrede u skladu sa važećim Zakonom o divljači i lovstvu i drugim zakonima.Povratkom naše zemlje na međunarodno turističko tržište, a imajući u vidu da je ovaj regionpredstavljao jedno od najznačajnijih lovnih područja u regionu, stvara se pretpostavka dalovci iz Italije, Njemačke , Austrije itd. ponovo čine osnov inostranog turističkog prometa ulovištu.

Šumska vegetacija

Na ovom prostoru egzistiraju sljedeći tipovi šumske vegetacije:

Vegetacija lišćarskih listopadnih šuma (Klasa Querco-Fagetea Br.-Bl. et Vl. 37)

Vegetacija poplavnih šuma i šikara (Klasa Salicetea purpureae Moor 58.)

Vegetacija borovih šuma i šikara (Klasa Erico-Pinetea Ht. 1959) Vegetacija tamnih četinarskih šuma i šikara (Klasa Vaccinio-Piceetea Br.-Bl. 39) Vegetacija higrofilnih šuma i šikara (Klasa Alnetea glutinosae Br.-Bl. et Tx. 43)

Šumski ekosistemi su pretrpjeli velike promjene i najveći pritisak trpe od sektorašumarstva, kao i požara.


63

Biodiverzitet

Praćenje stanja biodiverziteta na području opštine Nikšić se značajnije vrši od 2000.godine u objektima prirode koji su predloženi za zaštitu na osnovu stručnih analiza Službe zazaštitu životne sredine, Zavoda za zaštitu prirode Crne Gore i drugih institucija i pojedinaca.

Zaštitu biodiverziteta treba usmjeriti ka uspostavljanju sistema zaštićenih površina uskladu sa međunarodnim kriterijumima, zatim neophodno je održivo korišćenje resursadivlje flore i faune koja podrazumijeva uspostavljanje kontrole lova divljih životinja isakupljanja divljih biljaka, te kontrolisanja rijetkih i ugroženih vrsta divlje flore i faune.

Flora i fauna

Od ukupno 3.250 vrsta vaskularne flore (paprati i cvjetnica) Crne Gore na ovomprostoru je zastupljeno više od 2.000 vrsta što predstavlja u poređenju sa pojedinimevropskim zemljama (Velika Britanija 1.500 vrsta, Holandija 1.400, Mađarska 2.200)izuzetan prirodni resurs. Indeks ˝S/A˝ za vaskularne biljke Crne Gore iznosi 0,837 ipredstavlja najvišu zabilježenu vrijednost od svih evropskih zemalja, a na globalnom nivouCrna Gora pripada Mediteranskom “hot - spot “-u biodiverziteta.

Na teritoriji opštine Nikšić konstatovan je veliki broj endemičnih, tercijerno-reliktnih irijetkih vrsta biljaka. Mnoge od tih vrsta su od međunarodnog značaja, a neke su zaštićeneCITES konvencijom. Poseban pečat flori nikšićkog kraja daje izuzetno prisustvo samoniklogljekovitog bilja što daje dobru osnovu za ravoj farmaceutske industrije, kao i prisustvomedonosnih vrsta biljaka, a takođe i mnoge vrste na ovom području koriste se zbog biološkivisoko vrijednih plodova.

Nikšićki kraj karakteriše specifičnost faune u okviru koje je evidentirano prisustvoendemičnih i rijetkih vrsta, kao i vrsta od međunarodnog značaja. Neke od vrsta se nalazena evropskim i svjetskim Crvenim listama za koje su utvrđene kategorije ugroženosti.Posebno je značajno istaći da pojedine oblasti opštine kao što su nikšićke akumulacije,planina Golija i dolina rijeke Zete pripadaju IBA područjima.

Može se konstatovati nedovoljna istraženost pojedinih djelova teritorije opštine kojaza posljedicu ima veliku šarolikost podataka koji se odnose na distribuciju vrsta a sa tim i nabiodiverzitet u cjelini. Neki djelovi su veoma dobro floristički i faunistički istraženi i poznati,dok se o drugim veoma malo zna, uglavnom na osnovu starih i oskudnih podataka. Ovo zaposljedicu ima i može imati neadekvatno donošenje odluka, čuvanje, praćenje i gazdovanjebiodiverzitetom usljed nedostatka podataka u određenim regionima.

Planina Golija je zbog velike biološke raznovrsnosti, što su potvrdile inostranenaučno – istraživačke ekspedicije koje su boravile na ovom prostoru u poslednje nekolikegodine kandidovana za ulazak u dvije ekološke mreže EMERALD i NATURA 2000. Važno jeistaći da su ovim istraživanjima pronađene rijetke i endemične vrste koje su po tvrdnjamaovih naučnika potpuno nove za nauku.


64

1.5.4.2 Kontaminirana mjesta i zagađenje zemljišta, prirodne opasnosti i tehnološkirizici

Opasne i štetne materije u zemljištu

Rezultati ispitivanja zagađenosti zemljišta u 2010. godini ukazuju da na pojedinimlokacijama postoji odstupanje od norme propisane Pravilnikom u pogledu sadržajaneorganskih polutanata (hrom, nikal, arsen, bakar, cink, kadmijum, olovo i bor) iorganskih polutanata (poliaromaticnih ugljovodonika i polihlorovanih bifenila), dok jesadržaj ostalih neorganskih i organskih polutanata ispod MDK normiranih pravilnikom.

Zagađenja zemljišta iz atmosfere

U okviru ispitivanja mogućeg zagađenja zemljišta iz atmosfere (emisije koje nastajukao rezultat industrijskih i tehnoloških procesa, sagorijevanja fosilnih goriva u industriji, kaoi rada individualnih i lokalnih kotlarnica) i postizanja što realnije slike stepena zagađenja,uzorkovanje je izvršeno na lokaciji koja je na najreprezentativniji način prikazala uticajŽeljezare na okolno zemljište. Rezultati nijesu pokazali negativne efekte rada togpostrojenja u 2011. godini, u smislu povećanog sadržaja organskih i neorganskih polutanatau zemljištu.

Rezultati analize uticaja emisija iz motornih vozila su pokazali da su koncentracijeolova (koji je neorganski indikator izduvnih gasova automobila) i poliaromatskihugljovodonika (koji predstavljaju organske indikatore izduvnih gasova automobila), uzemljištu pored saobraćajnica, u granicama MDK.

Emisija iz motornih vozila

Sagledavanje uticaja emisija iz motornih vozila, koji koriste naftne derivate, kaopotencijalne izvore zagađenja zemljišta, je kroz rezultate analize pokazalo da sukoncentracije olova (koji je neorganski indikator izduvnih gasova automobila) ipoliaromatskih ugljovodonika (koji predstavljaju organske indikatore izduvnih gasovaautomobila), u zemljištu pored saobraćajnica, u granicama MDK.

Neselektivno i nepropisno odlaganje industrijskog ili komunalnog otpada

Stepen zagađenja zemljišta na pojedinim lokacijama je povećan usled neselektivnoi nepropisno odloženog industrijskog i komunalnog otpada na pojedinim lokacijama nateritoriji opštine Nikšić, a prije svega u blizini deponije industrijskog otpada Željezare.


65

1.6 ADMINISTRATIVNI KAPACITETI

Organizacija lokalne uprave

Lokalna samouprava obuhvata pravo građana i organa lokalne samouprave da ugranicama utvrđenim Zakonom, uređuju i upravljaju određenim javnim i drugim poslovima,na osnovu sopstvene odgovornosti i u interesu lokalnog stanovništva. U skladu sa Zakonomo lokalnoj samoupravi (Službeni list RCG 42/03, 28/04, 75/05, 13/06), uspostavljena jefunkcionalna struktura lokalne samouprave za Opštinu Nikšić.

Za obavljanje poslova lokalne uprave utvrđenih Zakonom, Statutom opštine i drugimpropisima, osnovani su organi i službe lokalne uprave. Organi lokalne uprave osnovani sukao sekretarijati, direkcije, službe i biroi.

Sekretarijati

Sekretarijati se osnivaju za vršenje stručnih poslova u jednoj ili više povezanihupravnih oblasti, zavisno od prirode, značaja i obima tih poslova. To su:

Sekretarijat za lokalnu samoupravu Sekretarijat za finansije, razvoj i preduzetništvo Sekretarijat za uređenje prostora i zaštitu životne sredine Sekretarijat za komunalne poslove i saobraćaj Sekretarijat za kulturu, sport, mlade i socijalno staranje.

Uprava

Uprava lokalnih javnih prihoda.

Direkcije

Za vršenje poslova iz oblasti imovinskih prava i ovlašćenja i pravne zaštiteimovinskih prava i interesa Opštine obrazovana je Direkcija za imovinu.

Posebne službe

Za vršenje specifičnih i administrativno tehničkih poslova osnovane su službe icentri. Službe su:

Komunalna policija Služba zaštite i spašavanja Služba za unutrašnju reviziju Centar za informacioni sistem.

Stručne službe

Za obavljanje stručnih, organizacionih i administrativno tehničkih poslova, za


66

Godine radnog staža Broj zaposlenih

0-5 78

6-10 103

11-15 95

16-20 64

21-25 64

26-30 53

31-35 54

36-40 12

ostvarivanje funkcije predsjednika Opštine, osnovana je Služba predsjednika.

Za obavljanje određenih stručnih i drugih poslova, glavnog administratora imenađžera osnovane su stručne službe:

Služba predsjednika Opštine Služba glavnog administratora Služba menadžera Služba za zajedničke poslove

Osim gore navedenih postoji i Služba za skupštinske poslove.

Unutrašnja organizacija organa lokalne uprave zasniva se na načelima: Zakonitog i blagovremenog vršenja poslova Primjene informatičkih metoda u radu Grupisanje srodnih i međusobno povezanih poslova Obezbjeđenje potpune kontrole i odgovornosti u vršenju posla.

Međusobni odnos organa lokalne uprave i javnih službi ostvaruju se u skladu saZakonom, Statutom i Odukom o lokalnoj upravi.

Međusobni odnosi organa lokalne uprave zasnivaju se na principima zakonitosti,međusobne saradnje i koordinacije uslovljene nadležnostima organa lokalne uprave.

U cilju afirmisanja i razvoja lokalne demokratije organi lokalne uprave i službesarađuju sa NVO iz oblasti za koje su osnovane.

Cilj opštine Nikšić je efikasna lokalna uprava, sa edukovanim i motivisanimslužbenicima i namještenicima, a u pravcu zadovoljavanja potreba i očekivanja građana idrugih korisnika usluga Opštine, uz primjenu svjetski prihvaćenih standarda djelovanjajavne uprave.

Tabela 31.Prikaz broja zaposlenih po godinama radnog staža i polnoj strukturi


67

Pol Broj

Muškarci 234

Žene 289

UKUPNO 523

Tabela 32. Broj zaposlenih prema polu

U poslednjih pet godina usvojeni su sledeći planovi:

Lokalni ekološki akcioni plan (LEAP)Akcioni plan za borbu protiv korupcjjeLokalni plan iz oblasti invalidnostiLokalni plan za djecuLokalni plan za rodnu ravnopravnostLokalni plan za mladeLokalni plan za Rome, Egipćane i AškalijeStrateški plan opštine Nikšić Lokalni plan za unapređenje socijalne inkluzije/razvoj lokalnih socijalnih usluga –

servisa 2012 – 2016.


68


69

2.SWOT ANALIZA

SNAGE SLABOSTILjudski resursi Visok procenat radno sposobnog

stanovništva

Raznovrsna strukturarazličitih obrazovnihprofila

Kontinuiran izvor talenataiz oblasti sporta i kulture

Relativno mlada populacija(prosječne starosti 37,8 g.)

Veliki broj naših građanakoji uspješno djeluju udrugim sredinama

Izražena unutrašnja migraciona kretanjaIseljavanje ruralnih područja ikoncentracija stanovništva ugradskom dijelu OpštineTendencija odlaska mladih i obrazovanihljudi van opštine NikšićPrisustvo nezaposlenosti radnosposobnog stanovništvaNeusklađenost ponude i tražnje na tržišturadne snageNepovoljna starosna strukturastanovništva na ruralnom područjuNizak prirodni priraštaj stanovništva

Nemotivisanost za rad

Prirodni resursi Povoljan geografski i geostrateškipoložajPovoljni klimatski uslovi za razvojpoljoprivrede i turizmaRaspoloživi prirodni resursi (obnovljivii neobnovljivi)Šume i šumsko zemljišteVode (tekuće i podzemni rezervati)Rude i minerali

Obradivo poljoprivredno zemljišteVeliki broj vrsta samoniklog ljekovitog iaromatičnog bilja

-obnovljivi izvori energije(voda, sunce, vjetar)

Nedovoljna iskorišćenost prirodnihresursa

Nedovoljna istraženost pojedinihresursa

Neodrživo i neracionalno korišćenjeprirodnih resursaNedostatak dugoročnih strategija upojedinim oblastimaNizak stepen svijesti o životnoj srediniZastarjele tehnologije kod pojedinihvrsta proizvodnje

Nizak stepen zaštite prirodnihpotencijala


70

Obrazovanje iZdravstvo

Povoljni uslovi za predškolsko,osnovno i srednje obrazovanjeNikšić - fakultetski centarDobra infrastruktura za kvalitetnopružanje zdravstvenih uslugaRazvijena infrastruktura školskihobjekataInovativan pristup obrazovanju osoba sainvaliditetom (Dnevni centar)Značajan broj NVO koje se baveneformalnim obrazovanjem

Nedovoljno ulaganje u podrškuobrazovanje lica sa invaliditetomSmanjene mogućnosti za stipendiranje

učenika i studenataNeadekvatna kvalifikacionastruktura nezaposlenihNedovoljni kapaciteti za predškolskoobrazovanje i jasliceProblemi u tehničkoj i drugojopremljenosti obrazovnih institucijaOdliv kvalitetnog zdravstvenog kadra

Kulturna dobra Bogata kulturno istorijska baštinaArheološka nalazištaSpeleološka nalazištaIstorijski spomenici iz raznih periodaStari objeki urbanističkih iarhitektonskih vrijednosti

Nedovoljna istraženost arheoloških ispeleoloških nalazištaNedovoljno ulaganje u zaštitu značajnogkulturno istorijskog nasleđa


71

Stari objekti raznih vrsta arhitekture inamjene

EkonomskeAktivnosti

Povoljan ambijent za razvoj privredesmanjenjem poreza, taksi iadministrativnih barijeraZnačajan broj privrednih subjekataDobri uslovi za razvoj malog i srednjegbiznisaDobri uslovi za razvoj svih granapoljoprivredeDobri uslovi za proizvodnju hrane uskladu sa principima organskepoljoprivredeZastupljenost svih grana privrede(metalna, drvna, mesna, pekarska,pivarska, energetska idr.)Duga privredna i poslovna tradicijaDobra geografska pozicijaDobre mogućnosti za turističku privredu(eko, etno, ruralni, vjerski, istorijski,zdravstveni turizam itd.)

Nizak stepen ulaganja u istraživanje irazvojZnačajan stepen neiskorišćenostipoljoprivrednog zemljištaNedovoljna standardizacija proizvoda iniska konkurentnostNedovoljna izgrađenost smještajnihkapaciteta i drugih turističkih sadržajaNedovoljna izgrađenost pratećih sadržajau privrednim zonama

Nepovoljan odnos između proizvodnog iugostiteljskog sektora lokalne privredeSmanjena likvidnost preduzećaNedovoljna zainteresovanost mlađepopulacije za bavljenje biznisom naruralnom područjuNizak stepen primarne biljneproizvodnje u cilju obezbjeđenjastočne hrane

TehničkaInfrastruktura

Dobra saobraćajna povezanost sasusjednim opštinama, regionom i šireDobra infrastruktura zavodosnabdijevanje na skoro čitavojteritoriji OpštineRazvijena telekomunikacionainfrastruktura

Izvjesno rješavanje tretmanakomunalnog otpada i rješavanjeproblema otpadnih voda

Dobri planski preduslovi za poboljšanjesaobraćajne infrastrukture

Nepouzdana elektro-energetskainfrastruktura

Nezadovoljavajuće saobraćajnotehničke karakteristike putneinfrastrukture u ruralnom iplaninskom području

Nedovoljna uređenost zaštitnih zonavodoizvorištaNerazvijena optička mrežaNedostupnost interneta na čitavoj površiniopštine NikšićKanalizaciona mreža pokriva samo gradskuteritoriju i manji dio prigradskih naselja


72

Životna sredina Očuvana prirodna okolinaIzrađen Lokalni ekološki akcioni plan(LEAP)

Raznovrsnost biodiverziteta

Veliki broj vodenih površina (jezera irijeke)

Nedovoljna uređenost i održavanjeparkova i zelenih površinaNedovoljno izgrađena ekološka svijestgrađanaPrisutnost nelegalnih odlagališta smećaNizak nivo primjene standarda upoljoprivrednoj proizvodnjiNizak nivo primjene mjera i standarda zazaštitu životne sredine kod privrednihsubjekata

AdministrativniKapaciteti

Značajan broj obučenihadministrativnih radnika u različitimoblastimaJasna vizija upravljačke strukture o

razvoju Opštine

Nepostojanje geografskog informacionogsistema, kao i nedovoljno ažurirane bazepodataka iz pojedinih oblastiOdsustvo navike konstantnog usavršavanjaNedovoljna i neadekvatna opremljenostslužbi


73

ŠANSE PRIJETNJELjudsi resursi Povećanje ponude radne snage

različitih profesionalnih profila

Prekvalifikacija kadrova iprilagođavanje tražnji na tržišturadaAngažovanje kreativnih i stručnihkadrovaObuke nezaposlenih licaSinergija djelovanja svih sektora

Veliki broj radnika koji ostaju bez poslausled tranzicionih promjena

Odlazak mlade i visokokvalitetne radnesnage u druge sredineNedostatak svijesti o potrebicjeloživotnog obrazovanja i sticanjavještinaPad životnog standardaRastuća migracija stanovništva premavećim centrimaNepovoljna kvalifikaciona strukturanezaposlenihPorast bolesti zavisnostiNeusklađenost sistema obrazovanja sapotrebama tržišta rada

Prirodni resursi Adekvatna valorizacija prirodnihresursaKorišćenje obnovljivih izvora energije

Primjena znanja i novih tehnologijaMogućnost korišćenja poljoprivrednihkapaciteta

Bolja valorizacija turističkih kapaciteta

Elementarne nepogode (poplave, suše,požari, grad)Uzurpacija poljoprivrednog zemljištaUgrožavanje zaštićenih područjaSvi oblici zagađivanja životne sredine,posebno industrijskim i poljoprivrednimaktivnostima

Narušavanje prirodne ravnoteženekontrolisanim i neodrživimupravljanjem prirodnim resursima

Obrazovanje IZdravstvo

Ulaganje u cjeloživotno obrazovanjeStipendiranje učenika i studenataStimulisanje specijalizacija u zdravstvuObrazovanje lica sa invaliditetom

Nezainteresovanost za ulaganje ucjeloživotno obrazovanjeNezainteresovanost građana zapreventivno kontrolisanje zdravljaOpasnost od povećanja bolesti zavisnosti


74

Kulturna dobra Zaštita i unapređenje kulturnoistorijskih dobaraDodatna istraživanja pojedinihkulturnih dobaraAdekvatna valorizacija kulturnihdobara posebno kroz promocijuturističke ponudeVeliki broj afirmisanih kulturnihposlenika (glumci, muzičari, likovniumjetnici…)Brendiranje Nikšića kao kulturnedestinacije

Nedostatak sredstavaNedovoljan broj savremenih objekatakultureOdlazak kulturnih poslenika u veće centre

EkonomskeAktivnosti Održivo upravljanje postojećim

privrednim subjektimaStimulisanje razvoja MSP ipreduzetništvaStimulisanje razvoja zanatstvaUlaganja u istraživanja i razvojPrimjena novih znanja i tehnologijaRealizacija državnih , regionalnih ilokalnih projekataMogućnost razvoja otkupa i preradepoljoprivrednih proizvoda, bilja i

Nedostatak finansijskih sredstavaNedostatak povoljnih kreditnih linija zarazvoj privredeIzbor valjanih i održivih programaNestabilnost tržištaKorupcija i siva ekonomijaPosledice ugrožavanja životne sredineNekonkurentnost pojedinih proizvodaSpora implementacija standarda


75

ljekovitog biljaMogućnost privlačenja investitoraCjelovito korišćenje potencijala jezeraIzgradnja turističke infrastrukture ipromocija iste

Valorizacija prirodnih resursaProizvodnja organskih proizvodaStvaranje uslova za življenje i bavljenjebiznisom na ruralnom području

Razjedinjenost, individualni nastupi natržištu - nepostojanje klastera tj.interesnog udruživanja

TehničkaInfrastruktura

Izgradnja i rekonstrukcija putne mreže

Rekonstrukcija postojeće, izgradnja novei modernizacija vodovodneinfrastrukture posebno na ruralnompodručju.

Modernizacija i proširenje elektroinfrastruktureDigitalizacija javnog servisa TV

NikšićIzgradnja optičkog kabla

Sve veća frekvencija saobraćajaNedovoljnost prateće saobraćajneInfrastrukture i opremeNedostatak finansijskih sredstava zafinansiranje infrastrukturnih projekataVisok stepen zavisnosti od eksternihizvora finansiranja

Životna sredina Izgradnja sistema za prečišćavanjeotpadnih vodaRealizacija projekata upravljanjaotpadom korišćenjem savremenihtehnologija, sa ciljem korišćenjaotpada kao resursa

Sprovođenje LEAP-a, edukacijastanovništva u stvaranju ekološkekulture

Jača saradnja i partnerskodjelovanje sa različitiminstitucijama i organizacijama kojese bave zaštitom životne sredine

Visoki ekološki zahtjeviNedovoljno razvijena ekološka svijestgrađana

Zagađivanje životne sredineindustrijom i poljoprivredom zbognedovoljne primjene standarda

Nedovoljna znanja o ovoj oblastiNedovoljno restriktivne mjere zazagađivače životne sredineOpasnost od požara i drugih prirodnihnepogoda (poplava, suša, grada...)


76

Administrativnikapaciteti

Optimalno koriščenje postojećihadministrativnih kapacitetaPružanje šanse mladimvisokoobrazovanim kadrovimaSticanje novih vještina i znanjaKorišćenje novih informacionihtehnologijaKontinuirano usavršavanje kadraKorišćenje dobrih praksi iz regiona i EU

Odliv stručnih kadrova

Niska motivisanost stručnjaka iz raznihoblasti za rad u organima uprave

Nedovoljna finansijska stimulacija

Nedostatak finansijskih sredstava zakontinuirano usavršavanje kadrova i

uvođenja novih tehnologija

Diskontinuitet u obukama i treninzima


77

3.VIZIJA RAZVOJA OPŠTINE NIKŠIĆ

Na osnovu analize stanja, urađene SWOT analize i prepoznatih potencijala zarazvoj opštine Nikšić, u okviru Strateškog plana razvoja, a za period 2014 – 2019. godine,definiše se cilj razvoja opštine Nikšić:

Opština Nikšić – moderna, razvijena lokalna zajednica, dinamičnog ekonomskograsta i razvoja, otvorena i regionalno povezana, demokratskog prosperiteta, visokihkulturnih i moralnih vrijednosti, sa zavidnim životnim standardom i kvalitetom životagrađana, uz adekvatan obrazovni, zdravstveni i socijalni sistem i zaštitu osnovnih ljudskihprava i vrijednosti.

CILJEVINa osnovu svega navedenog izdvojili su se sljedeći ciljevi kao prioriteti u razvoju

opštine Nikšić.

Grad sa razvijenim proizvodnim sektorom

Grad sa investicijama, finansijski osnažen

Opština sa razvijenim preduzetništvom

Opština sa razvojnim urbanističkim planovima

O p š t i n a s p o s t g n u t i m visokim ekološkim standardima

Grad sa uređenim zelenim oazama

Grad sa riješenim problemom otpadnih voda

Grad sa savremeno uređenim sistemom upravljanja otpadom

Grad sa urednim vodosnabdijevanjem

Grad sa stabilnim i pouzdanim elektro sistemom

Grad sa razvijenim kapacitetima za predškolsko obrazovanje

Grad sa dostupnim internetom

Grad sa infrastrukturom prilagođenom invalidnim licima

Grad sa izgrađenim dječijim igralištima

Elektronska opština

Grad sa riješenim problemom Doma revolucije

Grad sa savremenom pozorišnom scenom

Grad kulture i kulturnih manifestacija

Grad sa reprezentativnom bioskopskom salom

Grad sa savremenim gradskim saobraćajnicama

Grad sa biciklističkim stazama

Grad sa razvijenim javnim prevozom

Grad sa bolnicom sa savremenom opremom i stručnim kadrom

Opština sa razvijenim ruralnim područjem


78

Grad sa razvijenim duhom volonterizma

Grad sporta

Grad mladih

4.PRIORITETI I MJERE

Strateški prioriteti

U skladu sa vizijom razvoja, definisanim strateškim ciljevima utvrđeni susljedeći strateški prioriteti:

Strateški prioritet 1: Revitalizacija postojeće i izgradnja nove infrastrukture

Strateški prioritet 2: Razvoj ekonomije i privrede

Strateški prioritet 3: Unaprijeđen kulturni i javni život zajednice

Strateški prioritet 4: Zdrava životna sredina

Strateški prioritet 5: Efikasna lokalna uprava

U tabeli koja slijedi dat je pregled prepoznatih prioriteta i mjera koji su odznačaja za ostvarenje vizije razvoja opštine Nikšić.


79

Prioritet 1 Revitalizacija postojeće i izgradnja nove infrastruktureMjera 1 Izrada planske i projektne dokumentacije u cilju poboljšanja Infrastrukture

1. Izrada Prostorno urbanističkog plana (PUP-a) opštine Nikšić2. Izrada strateške procjene uticaja na životnu sredinu za PUP Nikšića3. Izrada novih detaljnih urbanističkih planova, urbanističkih projekata i lokalnih

studija lokacija4. Izrada projektne dokumentacije Jadransko – jonskog autoputa5. Izrada projektne dokumentacije za izgradnju magistralnog puta Cetinje - Nikšić6. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju magistralnog puta M – 6 Nikšić –Vilusi – granica Bosne i Hercegovine7. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju regionalnog puta Petrovići –Vraćenovići – granica Bosne i Hercegovine8. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju regionalnog puta Maočići –Velimlje – Petrovići9. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju lokalnog puta Krnja Jela – BareBojovića – Kapetanovo jezero (granica opštine Kolašin)10. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju lokalnog puta Rudine – Gomilice– Jabuka – Trešnjevo (granica opštine Cetinje)11. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju lokalnog puta Velimlje – CrniKuk – Donje Crkvice – granica Bosne i Hercegovine12. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju lokalnog puta Nikšić –Morakovo– dionica Liverovići13. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju Trebješke ulice III faza ( miniobilaznica)14. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju ulice Vuka Karadžića15. Izrada Studije opravdanosti izgradnje željezničke pruge Nikšić - Bileća16. Izrada projektne dokumentacije rekonstrukcije Trga Slobode

17. Izrada Studije saobraćaja za opštinu Nikšić

18. Izrada Studije o bezbjednosti saobraćaja za opštinu Nikšić

19. Izrada projektne dokumentacije za rekonstrukciju aerodroma Kapino Polje III faza

20. Izrada projektne dokumentacije objekata saobraćaja u mirovanju

21. Izrada glavnog projekta za polaganje 110 KV kabla od TS 110/35 KV Nikšić 1do nove TS 110/10 KV Kličevo

22. Izrada projektne dokumentacije za izgradnju TS 110/10KV Kličevo

23. Izrada projektne dokumentacije za polaganje 35 KV kabla od TS 35/10 Bistrica dorasklopnog postrojenja Duklo

24. Izrada projektne dokumentacije za pretvaranje dijela rasklopnog postrojenja u TS35/10 KV

25. Izrada projektne dokumentacije za polaganje 10 KV kabla od TS Duklo 35/10 KVpreko Ćemenaca do Dragove Luke (Krš)

26. Izrada projektne dokumentacije za polaganje 10 KV kabla od TS Duklo 35/10 KV doTS Kočani 1.

27. Izrada projektne dokumentacije za polaganje kabla 10 KV od TS 110/10 KV Kličevodo TS Kočani 1.


80

28. Izrada projektne dokumentacije za izgradnju 10 KV dalekovoda Dragova Luka (Krš)-Tović

29. Izrada projektne dokumentacije za polaganje optičkog kabla

30. Izrada projekta optimizacije sistema vodosnabdijevanja kroz uvođenje automatskekontrole na svim objektima vodosnabdijevanja

31. Uvođenje Geografskog informacionog sistema (GIS)

32. Izrada planske i projektne dokumentacije za rekonstrukciju i zamjenu vodovodnemreže koja ne zadovoljava standard u pogledu kapaciteta materijala od kojih jeizgrađen

33. Izrada projektne dokumentacije za obezbjeđenje dodatnih količina vode sabunarskog izvorišta Blace34.Izrada projektne dokumentacije za obezbjeđivanje seoskih područja pitkom vodom

35. Izrada projektne dokumentacije sistema tehničke zaštite objekata sistema javnogvodosnabdijevanja

36. Izrada projektne dokumentacije za izgradnju kanalizacione mreže u prigradskimnaseljima Ćemenca, Dragova Luka, Rubeža, Oštrovac

37. Izrada projektne dokumentacije za izgradnju kanalizacione mreže – Južni slivMjera 2 Poboljšanje infrastrukture kroz izgradnju i rekonstrukciju

1. Rekonstrukcija magistralnog puta M – 6 Nikšić – Vilusi, dionica Kuside

2. Izgradnja Obilaznice dionica Grebice – Vidrovan

3. Rekonstrukcija dionice magistralnog puta M-6 Nikšić – Vilusi – granica Bosne iHercegovine

4. Rekonstrukcija dionice magistralnog puta Nikšić – Plužine

5. Rekonstrukcija regionalnog puta Petrovići – Vraćenovići – granica Bosna iHercegovina

6. Rekonstrukcija regionalnog puta Maočići – Velimlje – Petrovići

7. Rekonstrukcija lokalnog puta Krnja Jela – Bare Bojovića – Kapetanovo jezero(granica opštine Kolašin)

8. Rekonstrukcija lokalnog puta Nikšić – Morakovo dionica Liverovići

9. Rekonstrukcija Trebješke ulice III faza (mini obilaznica)

10. Rekonstrukcija ulice Vuka Karadžića

11. Rekonstrukcija ulice Bulevar 13 jul

12. Rekonstrukcija Trga Slobode

13. Rekonstrukcija aerodroma Kapino Polje (III faza)

14. Radovi na polaganju 110 KV kabla od TS 110/35 KV Nikšić 1 do nove TS 110/10KVKličevo

15. Radovi na izgradnji nove TS 110/10 KV Kličevo

16. Radovi na izmještanju 110KV dalekovoda Nikšić – Bileća iz reona Dragove Luke

17. Radovi na polaganju 35 KV kabla od TS 35/10 Bistrica do nove TS 35/10 KV Duklo

18. Radovi na pretvaranju dijela rasklopnog postrojenja Duklo u TS 35/10 KV

19. Polaganje 10 KV kabla od nove TS Duklo preko Ćemenaca do Dragove Luke (Krš)

20. Radovi na polaganju 10 Kv kabla od nove TS Duklo do nove TS Kočani 1.


81

21. Radovi na izgradnji nove TS 630 KVA Kočani 1.

22. Radovi na polaganju 10 KV kabla od nove TS 110/10KV Kličevo do nove TS Kočani1.

23. Radovi na izgradnji 10KV dalekovoda Dragova Luka (Krš) - Tović

24. Radovi na izgradnji STS 250KVA – Mokra Njiva

25. Radovi na izgradnji STS 250KVA – Rastovac – Mali Brezovik

26. Radovi na izgradnji STS 250KVA - Miločani

27. Radovi na polaganju 10 KV kabla I izgradnja TS 630 KVA Dragova Luka (Krš)

28. Radovi na polaganju 10KV kabla I izgradnja TS 630 KVA Kličevo (Školska)

29. Radovi na polaganju 10 KV kabla od TS 35/10 Bistrica do novih TS Rastoci 1 i Rastoci2.

30. Radovi na izgradnji TS Rastoci 1 i Rastoci 2, od po 630 KVA

31. Izvođenje radova na rekonstrukciji i zamjeni dijela vodovodne mreže

32. Izvođenje radova na optimizaciji sistema vodosnabdijevanja kroz uvođenjeautomatske kontrole na svim objektima vodosnabdijevanja

33. Izvođenje radova na rekonstrukciji i izgradnji vodovoda u seoskim područjima

34. Izvođenje radova na izradi sistema tehničke zaštite objekata vodosnabdijevanja

35. Izvođenje radova na izgradnji kanalizacione mreže u prigradskim naseljimaĆemenca, Dragova Luka, Rubeža i Oštrovac

36. Izvođenje radova na izgradnji dijela kanalizacione mreže – Južni sliv

37. Radovi na izgradnji postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda

38. Radovi na polaganju optičkog kabla

Prioritet 2 Razvoj ekonomije i privredeMjera 1 Valorizacija i razvoj postojećih industrijskih kapaciteta

1. Revitalizacija i modernizacija metaloprerađivačke i mašinske industrije2.R a z v o j i o d r ž i v o u p r a v l j a n j e d r v o p r e r a đ i v a č k i m s e k t o r o m3. Jačanje kapaciteta prehrambene industrije kroz uvođenje i primjenu evropskihstandarda4. Promovisanje kapaciteta i prednosti postojeće Biznis zone i sagledavanje mogućnostiza otvaranje novih biznis zona

Mjera 2 Valorizacija prirodnih potencijala u funkciji jačanja i razvoja određenih privrednihgrana

1. Efikasnija eksploatacija rezervi rude boksita2.Stvaranje pretpostavki za rast eksploatacije arhitektonsko – građevinskog kamena3.Kontrolisana eksploatacija šljunka i pijeska u funkciji razvoja građevinarstva4.Efikasnije korišćenje površinskog potencijala voda u funkciji proizvodnje električneenergije6.Veći stepen obrade šumskih resursa kroz razvoj i modernizaciju drvoprerađivačkihkapaciteta

Mjera 3 Unapređenje poljoprivrede i ruralnog razvoja1.Izrada Lokalne strategije razvoja poljoprivrede2. Izrada Lokalne strategije ruralnog razvoja3.Izrada baze podataka poljoprivrednih resursa koristeći GIS


82

4.Izrada Plana održivog upravljanja poljoprivrednim zemljištem

5.Diverzifikacija ekonomskih aktivnosti u ruralnim područjima Nikšića

6.Podrška razvoju primarne proizvodnje stočne hrane

7.Podrška razvoju LAG – ova (lokalna akciona grupa) i LEADER pristupa

8.Izrada plana obuka i studijskih posjeta za poljoprivredne proizvođače opštine Nikšić

9.Podrška promociji domaćih proizvoda

10. Podrška korišćenju alternativnih načina vodosnadbijevanja (vještačke akumulacije)

Mjera 4 Razvoj turizma

1.Izrada lokalne Strategije razvoja turizma

2.Promocija turističkih potencijala opštine Nikšić

3.Razvoj i unapređenje posebnih turističkih proizvoda

4.Valorizacija turističkih potencijala opštine Nikšić

5.Podrška i razvoj različitih manifestacija u funkciji razvoja turizma

6.Izrada novih i unapređenje standarda postojećih smještajnih kapaciteta u Nikšiću

7.Unapređenje preduzetništva u turističkom sektoru

8.Povezivanje turističkog sektora sa ostalim sektorima lokalne privrede

Mjera 5 Konkurentna privreda, privlačenje investicija i stvaranje stimulativnog ambijenta zadalji rast i razvoj lokalne ekonomije

1.Smanjenje biznis barijera i stvaranje povoljnog poslovnog ambijenta za privlačenjeinvesticija (stranih i domaćih)

2.Realizacija projekta inovativno – preduzetničkog centra “Tehnopolis”

3.Jačanje kapaciteta za korišćenje dostupnih fondova Evropske unije i drugihmeđunarodnih fondova i institucija

4.Stvaranje preduslova kroz različite forme za rast zaposlenosti

5.Implementacija evropskih praksi i standarda na lokalnu ekonomijuPrioritet 3 Unaprijeđen kulturni i javni život zajednice

Mjera 1 Stvaranje infrastrukturnih preduslova za unapređenje kulturnog i javnog životazajednice1. Rješavanje pitanja Doma Revolucije2. Rekonstrukcija Kulturno-informativnog centra “18 septembar”3. Rekonstrukcija Dvorca kralja Nikole4. Adaptacija Scene 20135. Izvođenje radova na zaštiti i konzervaciji Carevog mosta6. Izvođenje radova na sanaciji, zaštiti i konzervaciji Rimskog mosta7. Izvođenje radova na smještaju, zaštiti i konzervaciji stećaka8. Radovi na valorizaciji arheološkog nalazišta Crvena stijena9. Radovi na arheološkom nalazištu Riječani10. Radovi na rehabilitaciji i zaštiti Bedema11. Radovi na zaštiti i konzervaciji spomen obilježja na teritoriji opštine Nikšić

Mjera 2 Unapređenje kulturnog života kroz realizaciju kulturnih manifestacija i programa1.Realizacija projekta “Podrška razvoju kulture u Nikšiću” u saradnji sa Ministarstvom


83

kulture i ostalim državnim institucijama kulture2.Realizacija manifestacija: Septembarski dani kulture, Guitar fest, Lake Fest,Međunarodni festival glumca, Nikšićki književni susreti, Bijenale mladih u Nikšiću.

Mjera 3 Poboljšanje uslova za razvoj sporta

1.Rekonstrukcija i adaptacija bazena u sklopu Sportskog centra Nikšić

2.Radovi na rekonstrukciji Gradskog stadiona

3.Radovi na izgradnji trim staze oko Trebjese

4.Radovi na izgradnji sportske sale pod TrebjesomMjera 4 Aktivan i transparentan odnos Opštine prema građanima i javnom mnjenju

1.Izrada strategije komunikacija Opštine Nikšić2.Pokrivanje cjelokupne teritorije opštine Nikšić Radio i TV signalom lokalnog javnogservisa (RTNK)3.Digitalizacija lokalnog javnog servisa (RTNK)4.Transformacija lokalnog javnog servisa u regionalni javni servis

Prioritet 4 Zdrava životna sredinaMjera 1 Očuvanje biodiverziteta zaštićenih područja i zaštita životne sredine

1. Izrada i donošenje Lokalnog plana zaštite životne sredine2. Izrada i donošenje Lokalnog akcionog plana za biodiverzitet3. Izrada plana pošumljavanja i ozelenjavanja svih područja koja su stradala od požara

i drugih elementarnih nepogoda4. Upravljanje i zaštita voda u skladu sa Vodoprivrednom osnovom

5. Zasnivanje Botaničke bašte u skladu sa planskom dokumentacijom

6. Izgradnja skloništa za napuštene životinje

Mjera 2 Upravljanje otpadom

1. Izrada Lokalnog plana upravljanja otpadom za period 2014 – 2018.

2. Edukacija građana o pravilnom odlaganju otpada

3. Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom uz korišćenje savremenihtehnologija konverzijom otpada u toplotnu i električnu energiju

Mjera 3 Korišćenje alternativnih izvora energije i poboljšanje energetske efikasnosti

1. Izrada Lokalnog energetskog plana

2. Izrada Programa energetske efikasnosti

3. Sprovođenje mjera na edukaciji građana o značaju i mogućnosti korišćenjaalternativnih izvora energije i načinima (mjerama) povećanja energetske efikasnosti

Prioritet 5 Efikasniji rad organa lokalne upraveMjera 1 Unapređenje rada organa lokalne uprave i javnih službi

1. Elektronska Opština2. Sprovođenje edukacije lokalnih službenika i namještenika u skladu sa planovimaobuka3. Razvoj mehanizma za saradnju i koordinaciju između lokalne samouprave,privrednih društava i organizacija civilnog društva4. Stalna edukacija opštinskih timova za pisanje i upravljanje projektima EU iprojektima drugih međunarodnih fondova iIi institucija


84

PROJEKTI


85

REVITALIZACIJA POSTOJEĆE I IZGRADNJA NOVEINFRASTRUKTURE


86

KLJUČNO PITANJE: Revitalizacija postojeće i izgradnja nove infrastrukture

Cilj Izrada planske dokumentacije u funkciji razvoja

Zadatak (projekat) Izrada Prostorno-Urbanističkog-Plana (PUP-a) Nikšić

OpisIzradom PUP-a Nikšić, stvoriće se planske pretpostavke za optimalnuvalorizaciju svih raspoloživih resursa.

Rezultati projektaUsklađivanje planske dokumentacije u skladu sa zakonskom obavezom istvaranje bolje osnove za izradu planova nižeg reda

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta, investicije, PJP,koji će se stvoritizahvaljujudiimplementaćiji ovogprojekta)

Broj radnih mjestaKoličina investicijaPrivatno Javno Partnerstvo

Indirektni rezultatStvaranje preduslova za daljiurbanistički razvoj grada ipoboljšanje planske osnove zaizradu planova nižeg reda

Kontakt sa potencijalniminvestitorima(broj kontakata godišnje)

Realizacija Organizacija Osoba

Nadležni

Služba PredsjednikaSekretarijat za uređenje prostora izaštitu životne sredine

Sekretar Sekretarijata

Partneri u saradnji

Ministarstvo održivog razvoja i turizmaJedinica za implementaciju LAMPprojektaAgencija za projektovanje i planiranje

Direktor Agencije zaprojektovanje i planiranje

Budžet (total)

Finansiranje Svjetska banka – LAMP projekatOpština Nikšić

PLAN RADA - AKTIVNOST

Aktivnost Opis Nadležnost Rok

1 Izrada plana Odabrani obrađivač 12 mjeseci

2 Dobijanje saglasnosti Vlada Crne Gore 2 mjeseca

3 Usvajanje plana Skupština Opštine 1 mjesec


87


CiljIzvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu za Prostorno-urbanistički plan NikšićaZakonska obaveza, smanjenje troškova za izradu pojedinačnih izvještaja ostrateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu planova nižeg reda

Zadatak (projekat) Izrada strateške procjene uticaja na životnu sredinu za Prostorno-urbanističkiplan Nikšića (PUP-a Nikšić)

Opis

Izradom strateške procjene uticaja na životnu sredinu za prostorno-urbanističkiplan Nikšića, stvaraju se pretpostavke na preduzimanju adekvatnih mjera uoblasti zaštite životne sredine.

Rezultati projekta Stvaranje pretpostavki za zaštitu životne sredine.



Indirektni rezultatStvaranje preduslova za daljiurbanistički razvoj grada



NadležniMinistarstvo održivog razvoja iturizma

Služba Predsjednika

Sekretarijat za uređenje prostora izaštitu životne sredine


Partneri u saradnji

Vlada CGAgencija za zaštitu životne sredineObrađivač PUP-a

Budžet (total)

Finansiranje Svjetska banka – LAMP projekatOpština Nikšić



1Pripremni poslovi i raspisivanjetendera za izbor obrađivača

Sekretarijat za uređenje prostorai zaštitu životne sredine održivograzvoja i turizma

Ministarstvo održivog razvoja iturizma

10 mjeseci

2 Izrada Izvještaja Odabrani obrađivač 6 mjeseci

3 Dobijanje saglasnosti Vlada Crne Gore 1 mjesec


88


CiljBolje uređenje saobraćaja na teritoriji opštine Nikšić

Zadatak (projekat) Izrada Studije saobraćaja za opštinu Nikšić

Opis

Do sada nije rađena studija saobraćaja ni studija javnog prevoza kroz grad iprigradska naselja. Izrada studije treba da se bazira na podacima dobijenimsnimanjem postojećeg stanja saobraćaja, te da predloži optimalne razvojnepravce u ovoj oblasti.

Rezultati projektaOsnova za optimalno rešavanje saobraćaja i njegov dalji razvoj



Indirektni rezultat Pospješivanje razvoja privrede



NadležniOpština Nikšić

Nadležni sekretarijat Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji Naučne institucije iz oblasti saobraćaja

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, IPA fondovi, Donacije



1 Analiza postojećeg stanja Opština Nikšić 60 dana

2 Raspisivanje tendera za izbornajpovoljnijeg ponuđača

Opština Nikšić 30 dana

3 Izrada i revizija studije Odabrani obrađivač 120 dana


89


CiljRješavanje uskih grla na državnoj putnoj mreži, povećanje propusne moći ipovećanje sigurnosti saobraćaja

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija dijela Magistralnog puta M-6 Vilusi – Nikšić , dionica Kuside

OpisProjektom je predviđena izgradnja treće trake (saobraćajne trake za sporuvožnju u dužini od 2.70km), kao i potpuna rekonstrukcija dijela puta označenogkao “crna tačka” (ukupna dužina dionice na kojoj će se odvijati radovi je 5,5km).

Rezultati projekta Povećanje propusne moći saobraćajnice i povećanje bezbjednosti.


Broj radnih mjestaKoličina investicija 2.490.000,00 €Privatno Javno Partnerstvo

Indirektni rezultatStvaranje uslova za razvojprivrede i turizma



Nadležni Direkcija za saobraćaj Direktor Direkcije za saobraćaj

Partneri u saradnji Opština NikšićPredsjednik Opštine Nikšić

Budžet (total) 2.490.000,00 €

Finansiranje Direkcija za saobraćaj



1 Realizacija projektaDirekcija za saobraćaj

6 mjeseci

2 Tehnički prijem objekta Direkcija za saobraćaj 1 mjesec


90


Cilj Završetak obilaznice magistralnog puta M-18

Zadatak (projekat) Izgradnja obilaznice, dionica Grebice – Vidrovan

OpisObilaznica oko Nikšića: Brlja – Petlja “2” – Grebice – Duklo – Vidrovan je diomagistralnog puta M18 (E762). U završnoj fazi biće realizovana saobraćajnicaod Grebica do Vidrovana u dužini od 10 km.

Rezultati projektaIzmještanje tranzitnog saobraćaja iz centralnog gradskog jezgra


Broj radnih mjestaKoličina investicija 8.800.000,00 €Privatno Javno Partnerstvo

Indirektni rezultatRasterećenje grada, smanjenjebuke i zagađenosti vazduha usamom gradu



NadležniDirekcija za saobraćaj Direktor Direkcije za saobraćaj

Partneri u saradnji Opština Nikšić Predsjednik Opštine

Budžet (total) 8.800.000,00 €




1Realizacija projekta

Direkcija za saobraćaj12 mjeseci

2 Izvođenje radova Odabrani izvođač 24 mjeseca



91


Cilj Bolja saobraćajna povezanost, podizanje nivoa bezbijednosti saobraćaja.

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija regionalnog puta Petrovići – Vraćenovići – granica BiH

OpisProstornim planom Crne Gore do 2020. godine ovaj put dobija rangmagistralnog puta, te ga je potrebno izgraditi i rekonstruisati. Prva fazarekonstrukcije Vilusi – Petrovići je završena.

Rezultati projekta Povećanje propusne moći puta i povećanje bezbjednosti.



Indirektni rezultatStvaranje uslova za razvojprivrede, turizma i kvalitetnijegživota na selu.



Nadležni Direkcija za saobraćaj Direktor Direkcije za saobraćaj

Partneri u saradnji Opština NikšićPredsjednik Opštine

Budžet (total)




1 Izrada tehničke dokumentacijeDirekcija za saobraćaj 6 mjeseci

2 Realizacija projekta Direkcija za saobraćaj 12 mjeseci



92

KLJUČNO PITANJE: Revitalizacija postojeće i izgradnja nove infrastructure

CiljUnapređenje lokalne putne mreže i podizanje nivoa bezbjednosti, valorizacijaprirodnih ljepota kao i ostvarivanje bolje veze sela sa gradom.

Zadatak (projekat) Izgradnja i rekonstrukcija puta Krnja Jela-Bare Bojovića-Kapetanovo Jezero

Opis Radi se o putnom pravcu koji je povezan sa kolašinskom opštinom. Dužina putaje 12 km.

Rezultati projekta Unapređenje lokalne putne mreže, stvaranje bezbjednijih saobraćajnihuslova i poboljšanje uslova za razvoj turizma.


Broj radnih mjestaKoličina investicijaPrivatno Javno Partnerstvo Moguće

Indirektni rezultatRazvoj turizma, zaustavljanjeprocesa napuštanja sela ipodizanje životnog standardasela.




Opština KolašinPredsjednik Opštine Nikšić

Partneri u saradnji

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, IPA fondovi, Donatori



1Izrada tehničke dokumentacije

Opština Nikšić 6 mjeseci

2 Raspisivanje tendera za izbor izvođača Opština Nikšić 2 mjeseca


4 Tehnički prijem objekta Opština Nikšić 2 mjeseca


93


CiljPovezivanje industrijske zone (Željezara, rampa Boksita…) na magistralni put, atime i rasterećenje gradskog jezgra i stvaranje uslova za bezbjedniji saobraćaj

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija Trebješke ulice III faza (mini obilaznica)

Opis

Realizacija projekta vršena je fazno. U prvoj fazi izvedeni su radovi na dioniciod 680 m od parking novog groblja do prvog pružnog prelaza.U II fazi rekonstruisana je saobraćajnica od parkinga novog groblja dopriključka na rekonstruisani bulevar 13. jul.U cilju potpunog izmještanja teretnog saobraćaja neophodno je pristupiti irealizaciji III faze od prvog pružnog prelaza do uključivanja ove saobraćajnicena put pored Gračanice.

Rezultati projektaIzmještanje teretnog saobraćaja iz užeg gradskog jezgra


Broj radnih mjestaKoličina investicija 650.000,00 €Privatno Javno PartnerstvoIndirektni rezultat Povećana bezbjednost u

saobraćajuKontakt sa potencijalniminvestitorima(broj kontakata godišnje)



Nadležni sekretarijati i službeOvlašćeni predstavnici Opštine

Partneri u saradnji Direkcija javnih radova

Budžet (total) 650.000,00 €

Finansiranje Direkcija javnih radova, Opština Nikšić



1 Realizacija projekta Izvođač 6 mjeseci

2 Organizovanje tehničkog prijema Opština Nikšić 1 mjesec


94


CiljProširenje profila saobraćajnice zbog povećanog saobraćajnog opterećenja

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija ulice Bulevar 13. jul

Opis III faza rekonstrukcije Bulevara 13. jul obuhvata dionicu od ukrštanja saželjezničkom prugom do Carevog mosta.

Rezultati projekta Komfornija i bezbjednija saobraćajnica .



Indirektni rezultatPovećana bezbjednosti usaobraćaju



Nadležni Vlada Crne GoreOpština Nikšić

Direktor Direkcije javnih radovaPredsjednik Opštine

Partneri u saradnji

Budžet (total)Finansiranje Direkcija javnih radova



1 Izrada projekta Direkcija javnih radova 6 mjeseci

2 Revizija projekta Direkcija javnih radova 6 mjeseci

3 Realizacija projekta u cjelosti Izvođač radova 3 godine

4 Organizovanje tehničkog prijema Direkcija javnih radova 30 dana


95


CiljUrediti javne površine

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija Trga Slobode

Opis Rekonstrukcijom Trga Slobode oplemenilo bi se i uredilo centralno gradskojezgro sa novi sadržajima i funkcijama.

Rezultati projekta Uređenje centralnog gradskog jezgra



Indirektni rezultatPoboljšanje uslova života ugradu

Kontakt sa potencijalnim investitorima

(broj kontakata godišnje)


NadležniOpština Nikšić, Služba menadžera,

Agencija za projektovanje i planiranje Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji

Vlada Crne GoreNVOMeđnarodne organizacije

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje Budžet Opštine, IPA Fondovi, Donatorske organizacije



1Analiza postojećeg stanja sa revizijomidejnog projekta Opština Nikšić 2 mjeseca

2 Izrada projektne dokumentacije Opština Nikšić 3 mjeseci

3 Raspisivanje tendera, izbor izvođača,izvođenje radova



96


CiljUnaprijediti saobraćajnu povezanost Nikšića sa ostalim oblastima u regionuPoboljšati ponudu za bavljenje avio sportom i omogućiti lakše intervencije uakcidentnim situacijama

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija aerodroma Kapino Polje (III faza)

Opis

Izgradnjom Aerodroma poboljšano je mjesto Nikšića na saobraćajnoj kartiregiona, omogućen brži razvoj turizma, stvoreni uslovi za ponovnimbavljenjem avio sportovima, kao i mogućnosti za obuku budućih pilota, počemu je ovaj Aerodrom bio poznat od ranije. U I fazi se pristupilo sanacijipostojećih objekata, izgradnji ograde i piste aerodrome, u II fazi radovi naizgradnji rulnih staza i travnatih pista, a u III fazi izgradnja objekta u funkcijiaerodroma.

Rezultati projektaUnaprijedjena infrastruktura i poboljšana ponuda grada usaobraćajnom,turističkom ibezbjednosnom smislu.



Indirektni rezultat




NadležniVlada Crne GoreOpština Nikšić

Ovlašćene osobe iz ovih institucija

Partneri u saradnji

Vlada Crne GoreOpština NikšićAero klub

Ovlašćene osobe iz ovih institucija

Budžet (total)

Finansiranje Budžeti Opštine i Vlade Crne Gore

IPA Fond, Međunarodne organizacije, Donacije




2 Izvođenje radova Odabrani izvođač 18 mjeseci


97


CiljStvaranje uslova za kvalitetno održavanje saobraćajnica, poboljšanjebezbjednosti saobraćaja i međusobna usaglašenost sa ostalim činiocimasaobraćajnog sistema.

Zadatak (projekat) Izrada katastra opštinskih puteva

Opis

Katastar predstavlja bazu podataka o svim relevantnim fizičkim i funkcionalnimelementima puta i ulice i njihovog referentnog okruženja: opšta identifikacija, veza sadrugim referentnim sistemima, označavanje i lociranje, kategorizacija, globalnegeometrijske karakteristike (dimenzije, nagib), struktura i dimenzije činilaca poprečnogprofila, sadržaji i drugi zahtjevi neposrednog okruženja, detaljan režim saobraćaja,vrsta i mikrolokacija objekata i elemenata opreme, vrsta i mikrolokacija elemenatasaobraćajne signalizacije (horizontalne, vertikalne, putokazne, svjetlosne),konstruktivni detalji i stanje elemenata opreme i signalizacije od značaja zaeksploataciju i održavanje sistema), posebni zahtjevi korisnika.

Rezultati projekta Poboljšanje bezbjednosti saobraćaja.



Indirektni rezultatPoboljšanje bezbjednostisaobraćaja.



NadležniSlužba predsjednika

Sekretar za komunalne poslove isaobraćaj


Partneri u saradnjiJavno komunalno preduzeće Izvršni direktor

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, IPA fondovi, donacije



1 Raspisivanje tendera za izborobrađivača


2 Izrada katastra opštinskih puteva Odabrani izvođač 120 dana


98


CiljUnapređenje iskorišćenja vodnih resursaOsiguranje urednog snabdijevanja svih korisnika opštine Nikšić dovoljnomkoličinom vode za piće uz značajno smanjenje gubitaka u vodovodnom sistemu

Zadatak (projekat) Izvođenje radova na optimizaciji vodosnabdijevanja kroz uvođenjeautomatske kontrole na svim objektima vodosnabdijevanja

Opis

Uvođenje automatske kontrole u cilju optimizacije sistema vodosnabdijevanjai smanjenje gubitaka zahtijeva automatizaciju svih objekata sistema , a izradakompletnog GIS-a je preduslov za kvalitetno vodosnabdijevanje. Fazaautomatizacije obuhvata ugradnju mjernih uređaja i njihovo uvezivanje uSCADA sistem.

Rezultati projekta Olakšano upravljanje i kontrola sistema



Indirektni rezultat Unapređenje vodosnabdijevanja




Nadležni J.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić Tehnički direktor

Partneri u saradnji Ministarstva Vlade Crne Gore Ovlašćeni predstavnici

Budžet (total)

Finansiranje J.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić, Vlada Crne Gore, IPA Fondovi



1 Uvođenje automatskog upravljanjaJ.P. “Vodovod i kanalizacija”

Nikšić 6 mjeseci

2 Nastavak izrade GIS-a I baze podataka J.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić 12 mjeseci

3 Priprema projektne dokumentacije J.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić 12 mjeseci


99


CiljUnapređenje iskorišćrenja vodnih resursaOsiguranje snabdijevanja vodom seoskih područja

Zadatak (projekat) Izvođenje radova na rekonstrukciji i izgradnji vodovoda u seoskimpodručjima

OpisAktivnosti na predmetnim vodovodima obuhvataju istražne radove , projektnudokumentaciju i izgradnju.

Rezultati projekta Uredno snabdijevanje seockih područja



Indirektni rezultat




Nadležni J.P. “Vodovod i kanalizacija”Nikšić Tehnički direktor

Partneri u saradnji Ministarstva Vlade Crne Gore, OpštinaNikšić

Predsjednik resornihministarstava

Budžet (total)

Finansiranje JP “Vodovod i kanalizacija” Nikšić, Opština Nikšić, Vlada Crne GoreMinistarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, donacije


100


Cilj Zaštita životne sredineRješavanje problema otpadnih voda u Nikšiću

Zadatak (projekat) Izvođenje radova na izgradnji kanalizacione mreže u prigradskim naseljimaĆemenca, Dragova Luka, Rubeža i Oštrovac.

Opis

Na osnovu urađenog matematičkog modela u studiji Izvodljivosti zaprojekat otpadnih voda grada definisane su „kritične tačke„ na kanalizacionojmreži. U prvoj fazi izgrađeno je nove i rekonstuisano stare kanalizacionemreže u dužini od 22km u užem dijelu grada.U slededoj fazi predviđena je izgradnja kanalizacione mreže u prigradskim

naseljima Ćemenca, Dragova Luka, Rubeža i Oštrovac. Za realizaciju tog projektapotrebna je kompletna prostorno-planska i projektna dokumentacija.

Rezultati projektaRješavanje problematike otpadnih voda i unapređenje trenutnog kvalitetakanalizacione mreže u Opštini

Ekonomski rezultat(predvidjeti brojradnihmjesta,investicije, PJP,koji če se stvoritizahvaljujudiimplementaciji ovog

Broj radnih mjesta

Količina investicija

Privatno Javno Partnerstvo

Indirektni rezultat Očuvanje životne sredine

Kontakt sa potencijalnim investitorima(broj kontakata godišnje)

6


NadležniJ.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić iOpština Nikšić.

Predstavnik ministarstvaPredsjednik OpštineMenadžer Opštine

Partneri u saradnjiOpština Nikšić, Ministarstva Vlade CrneGore

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

FinansiranjeOpština Nikšić, Evropska investiciona banka i Vlada Crne Gore

IPA Fond



1 Analiza postojećeg stanja J.P. “Vodovod i kanalizacija“ .6 mjeseci

2Izrada tenderske dokumentacije i izborizvodjača

Opština Nikšić i Vlada Crne Gore 6 mjeseci

3 Izvodjenje radova Odabrani izvođač 24 mjeseca


101


CiljZaštita životne sredineRješavanje problema otpadnih voda u Nikšiću

Zadatak (projekat) Izvođenje radova na izgradnja dijela kanalizacione mreže – Južni sliv

Opis

Na osnovu urađenog matematičkog modela u studiji Izvodljivosti za projekatotpadnih voda grada definisane su „kritične tačke„ na kanalizacionoj mreži. U prvojfazi izgrađeno je nove i rekonstuisano stare kanalizacione mreže u dužini od 22kmu užem dijelu grada.

U slededoj fazi predviđeno je izgradanja kanalizacione mreže u prigradskim naseljimaĆemenca, Dragova Luka i Rubeža. Za realizaciju tog projekta potrebna je kompletnaprostorno-planska i projektna dokumentacija.

Rezultati projekta


Broj radnih mjestaKoličina investicijaPrivatno Javno PartnerstvoIndirektni rezultat Očuvanje životne sredine




NadležniJ.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić iOpština Nikšić.


Partneri u saradnjiOpština Nikšić, Ministarstva Vlade CrneGore, Direkcija javnih radova

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Donator i Vlada Crne Gore, IPA Fond



1 Analiza postojećeg stanja J.P.“Vodovod i kanalizacija“ 6 mjeseci

2 Izrada tenderske dokumentacije i izborizvodjača

Opština Nikšić i Vlada Crne Gore 6 mjeseci

3 Izvodjenje radova Odabrani izvođač 24 mjeseca


102

PLAN RADA – AKTIVNOST


1 Priprema neophodne projektnedokumentacije. J.P.“Vodovod i kanalizacija“ 12 mjeseci

2 Realizacija J.P.“Vodovod i kanalizacija“ 12 mjeseci

KLJUČNO PITANJE: Revitalizacija postojće I izgradnja nove infrastrukture

CiljUnapređivanje iskorišćenja vodnih resursa u cilju održivostiOsiguranje urednog snabdijevanja svih korisnika opštine Nikšić dovoljnomkoličinom vode za piće.

Zadatak (projekat) Izvođenje radova na izradi sistema tehničke zaštite objekatavodosnabdijavanja

Opis Tehnička zaštita sljedećih objekata: izvorišta - Gornji Vidrovan, Donji Vidrovan,Poklonci, Crpna stanica Duklo, rezervoari na Trebjesi i PPOV Studenca.

Rezultati projekta Olakšano upravljanje i kontrola sistema.

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta,investicije, PJP,koji če se stvoritizahvaljujudiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta





6

RealizacijaOrganizacija

Osoba

NadležniJavno preduzede“Vodovod i kanalizacija”Nikšić

Tehnički direktor

Partneri u saradnji Ministarstva Vlade Crne Gore Predstavnici resornihministarstava

Budžet (total)

FinansiranjeJ.P. “Vodovod i kanalizacija” Nikšić, Opština Nikšić, Vlada Crne GoreIPA fondovi


103



1 Analiza postojećeg stanja Opština Nikšić 60 dana

2 Raspisivanje tendera za izbornajpovoljnijeg ponuđača


3 Izrada i revizija studije Odabrani obrađivač 120 dana

KLJUČNO PITANJE: Revitalizacija postojeće I izgradnja nove infrastrukture

Cilj Rješenje problema otpadnih voda

Zadatak (projekat) Izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda

Opis

Opština Nikšić je u procesu unapređenja i proširenja procesa sakupljanja itretmana otpadnih voda iz grada. U tu svrhu neophodno je izgraditi novopostrojenje za prečišćavanje otpadnih voda sa prosječnim protokom od 15,422m³/d i maksimalnim BOD ekvivalentom opterećenja od 2 x 55,000 E.S.(ekvivalent stanovništva). Očekuje se da maksimalni protok bude 18,864 m³/dza najvece BOD opterećenje od 6,233.5 kg/dan.Radovi i usluge su sljedeći:1. Izgradnja i rekonstrukcija;2. Izgradnja dovodnog kolektora, rekonstrukcija hidrotehničkog tunela iodvodnog kolektora do recipijenta;3. Nabavka i instalacija opreme (hidraulične, mehaničke, elektromehaničke, itd).

Rezultati projekta Rješavanje dijela ekoloških problema u Nikšiću, odnosno Crnoj Gori


Broj radnih mjesta 15

Količina investicija 15.000.000,00 €


Indirektni rezultat Kvalitet površinskih i podzemnihvoda, ima dugoročan pozitivanuticaj kao mjera za zaštitupodručja Skadarskog jezera.



Nadležni Opština Nikšić Predsjednik OpštineMenadžer Opštine

Partneri u saradnji Konsultantska kuća "TYPSA/TECNOMA"Jedinica za implementaciju

"PROCON"DOO

Izvršni direktor PROCON-a ,

project direktor JV Typsa/Tecnoma

Budžet (total) 15.000.000,00 €

Finansiranje kredit EIB-a, Opština Nikšić


104


CiljStvoriti preduslove za kvalitetnije korišćenje svih savremenih vidovakomunikacije

Zadatak (projekat) Radovi na polaganju optičkog kabla

Opis

Polaganjem optičkog kabla stvoriće se infrastrukturni preduslovi za boljeuvezivanje i kvalitetniji protok informacija svih subjekata na teritoriji opštineNikšić.

Rezultati projekta Kvalitetnije korišćenje svih savremenih vidova komunikacija.


Broj radnih mjesta 10Količina investicijaPrivatno Javno Partnerstvo Moguće

Indirektni rezultatPovećanje zaposlenosti,Ekonomska korist Opštine


5


NadležniSekretarijat za uređenje prostora izaštitu životne sredine

Služba menadžera

Sekretar

Menadžer

Partneri u saradnji Privatni subjekti

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, IPA fondovi, privatni partneri



1 Izrada projekta polaganja optičkogkabla na teritoriji opštine Nikšić Odabrani dorađivač 90 dana

2 Priprema projektnog zadatka iraspisivanje tendera Opština Nikšić

30 dana

3 Radovi na polaganju optičkog kabla Odabrani izvođač 2 godine


105



1 Priprema neophodne projektnedokumentacije J.P. “Vodovod i kanalizacija“ 6 mjeseci

2 Realizacija J.P. “Vodovod i kanalizacija“ 6 mjeseci

3. Ispitivanje, tehnički pregled i prijem J.P. “Vodovod i kanalizacija“ ilokalni organ

2 mjeseca

KLJUČNO PITANJE: Revitalizacija postojeće I izgradnja nove infrastrukture

CiljUnapređivanje iskorišćenja vodnih resursa u cilju održivostiOsiguranje urednog snabdijevanja svih korisnika opštine Nikšić dovoljnomkoličinom vode za piće uz značajno smanjenje gubitaka u vodovodnomsistemu

Zadatak (projekat) Obezbjeđenje dodatnih količina vode-sa vodozahvata Blace

OpisIzrada projektne dokumentacije za opremanje dva bunara preko cjevovoda

Poklonci-grad (projekat, bunarske pumpe, elektronapajanje, cjevovod odbunara do cjevovoda Poklonci).

Rezultati projekta Obezbjeđenje dodatnih količina vode


Broj radnih mjesta


Privatno Javno Partnerstvo Moguće



6


NadležniJavno preduzede “Vodovod i kanalizacija”Nikšić

Tehnički direktor

Partneri u saradnji Ministarstva Vlade Crne Gore Predstavnik resornihministarstava

Budžet (total)

FinansiranjeJavno preduzede “Vodovod i kanalizacija” NikšićIPA fondovi


106


CiljStvaranje preduslova za povećanje bezbijednosti saobraćaja

Zadatak (projekat) Izrada Studije o bezbjednosti saobraćaja za opštinu Nikšić

Opis Studija o bezbjednosti saobraćaja treba da ukaže na glavne probleme u ovojoblasti te da predloži mjere za njihovo rješavanje.

Rezultati projekta



Indirektni rezultatPovećanje bezbjednostisaobraćaja na teritoriji opštineNikšić.



NadležniSekretarijat za komunalne poslove isaobraćaj

Služba menadžera

SekretarMenadžer

Partneri u saradnji

Naučne institucijeiz oblasti saobraćaja

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, IPA fondovi, donacije



1 Raspisivanje tendera Opština Nikšić 30 dana

2 Izrada studije Odabrani izvođač 180 dana


107

RAZVOJ EKONOMIJE I PRIVREDE


108

KLJUČNO PITANJE: Razvoj ekonomije i privrede

CiljValorizacija i razvoj postojećih industrijskih kapaciteta

Zadatak (projekat) Revitalizacija i modernizacija metaloprerađivačke i mašinske industrije

Opis

U periodu koji je za nama, metaloprerađivačka i mašinska industrija su prošlekroz turbulentan tranzicioni period iz samoupravne u tržišnu ekonomiju.Preduzeća iz ovog sektora su danas privatizovana ili traže novog vlasnika.Investicije u ovim preduzećima su započete, ali neophodno je pružiti imlogističku podršku kroz razne oblike ka formiranju održivih i konkurentnihproizvodnih sistema. Sagledavajući postojeće proizvodne kapacitete, stručnuradnu snagu i tržišnu perspektivu ovaj proces bi u narednom periodu trebaloda obezbijedi benefite za lokalnu ekonomiju.

Rezultati projektaRast zaposlenosti, veća kupovna moć i veći poreski prihodi.

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta, investicije, PJP,koji će se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)


Indirektni rezultatJača lokalna i regionalna

ekonomija


(broj kontakata godišnje)6



Ministarstvo ekonomije

Vlada Crne Gore

Nadležne osobe u Opštini, Ministarstvui Vladi

Partneri u saradnjiInvestitori

Budžet (total)

Finansiranje Domaći i međunarodni investitori


109



Zadatak (projekat) Razvoj i održivo upravljanje drvoprerađivačkim sektorom

Opis

70,1% teritorije Nikšića se nalazi pod šumama i šumskim zemljištem.Zahvaljujući bogatstvu ovog prirodnog resursa, u Nikšiću je u prošlosti vrloznačajnu ulogu imao drvoprerađivački sektor. Danas je situacija sasvimdrugačija, zbog nedostatka kvalitetnih strateških partnera. Zato će se unarednom periodu, uz inteziviranje aktivnosti na investicionoj promociji ovogresursa, pokušati pronaći partneri koji bi podstakli ekonomsku i proizvodnuaktivnost. Cilj je da drvoprerađivački sektor poveća stepen finalizacije svojihproizvoda kroz rast ulaganja, a da to prati razvoj malih i srednjih preduzeća.

Rezultati projektaRast zaposlenosti, veća kupovna moć i veći poreski prihodi.



Indirektni rezultatJača lokalna ekonomija





Ministarstvo poljoprivrede i ruralnograzvoja

Nadležne osobe u Opštini i Ministarstvu

Partneri u saradnji

Investitori

Budžet (total)

Finansiranje Domaći i međunarodni investitioriFondovi


110



Zadatak (projekat)Jačanje kapaciteta prehrambene industrije kroz uvođenje i primjenuevropskih standarda

Opis

Trenutno u Nikšiću imamo jedan od najrazvijenijih prehrambenih sektora uCrnoj Gori, što se tiče proizvodnje. Međutim, prehrambena industrija sesuočava sa izraženom konkurencijom iz regiona i Evrope. Zato je neophodnopružiti svu moguću podršku ovom strateški važnom sektoru kroz uvođenje iprimjenu evropskih standarda kako bi izdržao tržišnu konkurenciju.

Rezultati projekta Jača tržišna pozicija, rast konkurentnosti.



Indirektni rezultatRazvijeniji i održiv

prehrambeni sektor






Nadležne osobe u Opštini i Ministarstvu

Partneri u saradnji

Postojeća preduzeća iz prehrambenogsektoraInvestitori

Budžet (total)

Finansiranje Domaći i međunarodni investitori, fondovi


111


Cilj Valorizacija i razvoj postojećih industrijskih kapaciteta

Zadatak (projekat) Promovisanje kapaciteta i prednosti postojeće Biznis zone i sagledavanjemogućnosti za otvaranje novih biznis zona.

Opis

Opština Nikšić je 2012. godine donijela Odluku o osnivanju Biznis zone Nikšić snamjerom podsticanja razvoja biznisa. Ovom Biznis zonom želi se dati impulsrazvoju proizvodnih preduzeća na infrastrukturno opremljenom zemljištu,povećati zaposlenost u gradu, kao i aktivirati kapital domaćih i inostranihinvestitora koji bi prepoznali interes za sprovođenje i unapređenje ovogprojekta. Programom Biznis zone su date smjernice o aktivnostima koje trebapreduzeti kako bi omogućili investitorima adekvatne uslove za lakše poslovanje.Povoljnosti koje su predviđene ovom Biznis zonom su olakšice u dijelu plaćanjakomunalnih ili drugih naknada, povoljna cijena zakupa ili kupovine prostora,smanjenje poreza na nepokretnosti i prireza poreza na dohodak, definisanjepovoljnog modela privatno-javnog partnerstva.

Takođe, na nivou države je donešena Uredba o subvencijama za zapošljavanjeodređenih kategorija nezaposlenih lica kojom su poslodavcima koji će poslovati ubiznis zonama omogućene subvencije.

Rezultati projekta Rast investicija i zaposlenosti, veća kupovna moć stanovništva.



Indirektni rezultatPromocija Nikšića kao

investicione destinacije




NadležniSekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

Služba menadžera

Sekretar sekretarijata

Menadžer Opštine

Partneri u saradnji Vlada Crne GoreBudžet (total)



112


CiljValorizacija prirodnih potencijala u funkciji jačanja i razvoja određenihprivrednih grana

Zadatak (projekat) Stvaranje pretpostavki za rast eksploatacije arhitektonsko – građevinskogkamena

Opis

Prostorni plan Crne Gore je predvidio eksploataciju arhitektonsko –građevinskog kamena kao jednu od razvojnih mogućnosti za Nikšić. Rezerveovog resursa se procjenjuju na oko 5 miliona m3. Zato je neophodno preciznolocirati mjesta za potencijalnu eksploataciju i promovisati iste lokacije kako biinvestitori bili upoznati sa mogućnošću ulaganja.Opština Nikšić bi pružila svu neophodnu logističku podršku potencijalniminvestitorima kako bi se čitav proces odvijavao bez biznis barijera i eventualnihnedoumica.

Rezultati projektaRast investicija i otvaranje novih radnih mjesta, kao i ulazak novihinvestitora u eksploataciju relativno neiskorišćenog resursa.



Indirektni rezultat Razvijenija lokalna ekonomija


(broj kontakata godišnje) 5



Vlada Crne GoreNadležne osobe u Opštini i Ministarstvu

Partneri u saradnji

Investitori

Budžet (total)



113



Zadatak (projekat) Efikasnije korišćenje površinskog potencijala voda u funkciji proizvodnjeelektrične energije

Opis

Teritorija opštine Nikšić je bogata vodnim resursima koji nijesu u dovoljnojmjeri iskorišćeni za proizvodnju električne energije. S obzirom na važnostenergetike u razvoju ekonomije i privrede kao jedan od prioriteta se namećevalorizacija pojedinih resursa koji se nalaze u Nikšiću (rijeka Zeta, jezeroLiverovići itd.) u funkciji rasta ekonomskih aktivnosti. Efikasna upotrebaprirodnih bogatstava na ovaj način dobija punu verifikaciju, dolazi dodiverzifikacije energetskih izvora i rasta zaposlenosti.

Rezultati projekta Veća proizvodnja električne energije, rast zaposlenosti, rast prihoda.



Indirektni rezultatRazvijenija lokalna ekonomija


3



Ministarstvo ekonomijeNadležne osobe u Opštini iMinistarstvu

Partneri u saradnji

Elektroprivreda Crne GoreInvestitori

Budžet (total)

Finansiranje Elektroprivreda Crne GoreMeđunarodne finansijske institucije, Vlada Crne Gore, fondovi


114



Zadatak (projekat) Veći stepen obrade šumskih resursa kroz razvoj i modernizacijudrvoprerađivačkih kapaciteta

Opis

Ako za cilj imamo razvijeniju ekonomiju onda kao jedan od koraka kaostvarenju toga cilja moramo imati veći stepen finalizacije proizvoda. Zato jeneophodna promocija i podrška kroz stimulativne mjere kako bi se podstaklamodernizacija drvoprerađivačkih kapaciteta. To bi rezultiralo očuvanjem šumaod devastacije i omogućilo da kompanije iz ovog sektora budu prepoznatljivijena regionalnim i međunarodnim tržištima.Ispunjenje ovog zadatka bi približilo kompanije iz drvoprerađivačkog sektorasavremenom načinu poslovanja, ponudilo im perspektivu na tržištima ipodstaklo razvoj malih i srednjih preduzeća.

Rezultati projektaSnažniji drvoprerađivački sektor, rast investicija i zaposlenosti, osvajanjenovih tržišta.





8




Nadležne osobe u Opštini iMinistarstvu

Partneri u saradnji

Ministarstvo ekonomijeInvestitori

Nadležne osobe u Ministarstvu

Budžet (total)

Finansiranje Domaći i međunarodni investitori, fondovi


115


CiljUnaprjeđenje poljoprivrede i ruralnog razvoja

Zadatak (projekat) Izrada Lokalne strategije razvoja poljoprivrede

Opis Primjenom participativnog pristupa obezbijediti najkvalitetnije informacije kojeće omogućiti realno sagledavanje trenutnog stanja i projekciju razvojapoljoprivrede u planiranom periodu.

Rezultati projektaIzrađena lokalna strategija poljoprivrede sa jasnom vizijom razvoja irazrađenim aktivnostima koje će dovesti do ostvarenja planiranih ciljeva.



Indirektni rezultat



NadležniOpština NikšićSekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

Sekretar

Partneri u saradnji

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnograzvoja, lokalni agrobiznis sektor,lokalne NVO i farmeri

Budžet (total)

Finansiranje Opština NikšićMeđunarodni donatori



1 Priprema osoba koje će obavljatifokus grupe

Sekretarijat za finansije, razvoji preduzetništvo 5 dana

2 Fokus grupe sa zainteresovanimstranama

Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

30 dana

3 Analiza postojećih podataka Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

30 dana

4 Pisanje Strategije, javna rasprava,usvajanje


60 dana


116



Zadatak (projekat) Izrada baze podataka poljoprivrednih resursa koristeći GIS

OpisKoristeći stečena znanja o korišćenju GIS alata iz obuka od strane UNDP, lokalna službaza poljoprivredu će formirati bazu podataka poljoprivrednih resursa, aktivnih farmi, itd.koja će biti pregledna i jasno strukturirana. Podaci za izradu ove baze će se sakupljatidirektno na terenu opštine Nikšić.

Rezultati projektaJasan pregled raspoloživih resursa, korišćenih potencijala i kapaciteta proizvodnjeu svakom trenutku. Rezultat ovog projekta će obezbijediti odličnu osnovu zasvako buduće planiranje.



Indirektni rezultat




Nadležni

Opština Nikšić


Sekretar

Partneri u saradnji


Budžet (total)

FinansiranjeMeđunarodni donatori



1Priprema anketara

Služba za poljoprivredu5 dana

2 Terenski rad na sakupljanju podataka Služba za poljoprivredu 90 dana

3 Kancelarijski rad na sređivanju podataka Služba za poljoprivredu 30 dana

4 Unošenje podataka u bazu Služba za poljoprivredu 30 dana


117



Zadatak (projekat) Izrada Plana održivog upravljanja poljoprivrednim zemljištem

OpisOvim projektom će se obezbijediti plan održivog upravljanja poljoprivrednimzemljištem, spriječiti njegovu dalju devastaciju i kontrolu korišćenja.

Rezultati projektaOčuvano i održivo korišćeno poljoprivredno zemljište. Izrađen plan kojiobezbjeđuje smjernice za aktivnosti koje je neophodno realizovati u ciljuostvarenja glavnog cilja.



Indirektni rezultatOčuvanje kvaliteta poljoprivrednogzemljišta




Nadležni

Opština Nikšić


Sekretar

Partneri u saradnji

Budžet (total)

FinansiranjeOpština Nikšić



1Analiza podataka iz katastra Služba za poljoprivredu 15 dana

2 Analiza pedološke karte Nikšića Služba za poljoprivredu 15 dana

3 Prikupljanje na terenu Služba za poljoprivredu 60 dana

4 Unos podataka i izrada plana Služba za poljoprivredu 30 dana


118



Zadatak (projekat) Diverzifikacija ekonomskih aktivnosti u ruralnim područjima Nikšića

Opis

Opština Nikšić je najveća po površini u Crnoj Gori. Veoma je razuđena i veoma bogata različitimprirodnim resursima. Veliki broj ljudi je usled tranzicije ostao bez zaposlenja i predstavljajusnažan kapacitet za razvoj novih radnih mjesta u poljoprivrdnim, ali i vanpoljoprivrednimaktivnostima u ruralnim djelovima opštine. Potrebno im je obezbijediti tehničku pomoć, kao idostupnost kredita i fondova za finansiranje otpočinjanja biznisa (start up podrške) iz ovihoblasti sa posebnim akcentom na ruralni turizam. U našoj opštini se spontano, bez strateškogopredjeljenja, segmentisao ovaj vid turizma. Naime, na nekoliko lokacija su se oformili veći ilimanji agro-eko centri koji prodaju svoje proizvode i usluge gostima. U narednom periodu krozovaj projekat će im se pružati podrška.

Rezultati projekta Diverzifikovane i razvijene ekonomske aktivnosti na širem ruralnompodručju opštine Nikšić.Ekonomski rezultat

(predvidjeti broj radnihmjesta, investicije, PJP,koji će se stvoritizahvaljujudiimplementaćiji ovogprojekta)


Indirektni rezultat

Kontakt sa potencijalniminvestitorima(broj kontakata godišnje)Realizacija Organizacija Osoba

Nadležni Opština Nikšić


Sekretar

Partneri u saradnji

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnograzvoja,Međunarodne organizacije za tehničkupomoć i saradnju

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja,Međunarodne organizacije za tehničku pomoć i saradnju



1 Obuke za prekvalifikaciju Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

90 dana

2 Studijske posjete primjerima dobreprakse (zanati i mala privreda)


10 dana

3 Uklanjanje administrativnih barijera Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

10 dana

4 Informisanje o dostupnim fondovimapodrške


30 dana


119



Zadatak (projekat) Obuka farmera za proizvodnju silaze

Opis

Naša opština je najveći proizvođač mlijeka u Crnoj Gori. U našoj opštini niko odfarmera ne proizvodi silažu. Silaža je najekonomičnija i najkorisnija stočnahrana koja se spravlja na sopstvenom domaćinstvu. Silaža osim hranidbenihsvojstava ima odličan uticaj na zdravlje i kondiciju muznih krava. Nikšić imadobre uslove za uzgoj potrebnih kultura za siliranje. Ovim projektom jeplanirana obuka farmera za proizvodnju silaže, tako što bi stručnjaci radili sanjima na imanju, a primjere dobre prakse će vidjeti na sjeveru Crne Gore utoku studijske posjete koja je dio ovog projekta.

Rezultati projektaObezbijeđena podrška proizvodnji stočne hrane. Obezbijeđena jeftinija izdravija stočna hrana, kao i smanjena zavisnost od uvoza.



Indirektni rezultatOdrživo upravljanjepoljoprivrednim zemljištem





Sekretar

Partneri u saradnjiUN FAO, Ministarstvo poljoprivrede iruralnog razvoja

Budžet (total)

FinansiranjeUN FAO, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoj



1 Formiranje projektne kancelarije uopštini


60 dana

2 Radionice za odabir korisnika projekta,kod kojih će se raditi na terenu


30 dana

3 Zasijavanje oglednih polja sa silažnim

biljem


30 dana

4 Obuka i testiranje proizvodnje silaže Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

3 godine


120



Zadatak (projekat) Podrška razvoju LAG – ova (lokalna akciona grupa)

Opis

Podrška osnivanju LAG-ova će se realizovati tako što će se obezbijediti obukaza formiranje Lokalnih akcionih grupa i prenijeti znanja i dobre prakse oLEADER pristupu. Opština Nikšić je zbratimljena opština sa opštinom Koprivnicau Hrvatskoj koja ima bogato iskustvo u ovoj oblasti i koja će nam obezbijedititransfer znanja i studijsku posjetu njihovim LAG-ovima.

Rezultati projekta Formiran LAG i promovisan LEADER pristup u lokalnoj zajednici.



Indirektni rezultatUnaprijeđena saradnja ikomunikacija svih sektora ulokalnoj zajednici





Sekretar

Partneri u saradnji

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnograzvoja.SWG (Stalna radna grupa za ruralnirazvoj JIE)Budžet (total)

Finansiranje Opština NikšićMinistarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja.SWG (Stalna radna grupa za ruralni razvoj JIE)



1

Priprema radionica za edukaciju oLAGovima


10 dana

2 Realizacija radionica o LAG-ovima Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

4 dana

3 Studijska posjeta LAG-ovima u regionu Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

5 dana


121



Zadatak (projekat) Studijske posjete za poljoprivredne proizvođače opštine Nikšić

Opis

Priprema i izrada plana obuka studijskih posjeta podrazumijeva sastanke saciljnim grupama i analizu potreba i planiranje u periodima kada određenestrukture farmera imaju najviše slobodnog vremena. Plan će obezbijediti lakšuorganizaciju obuka i studijskih posjeta. Po usvojenom planu odvijaće se posjeteprimjerima dobre prakse u region.

Rezultati projekta Izradjen plan sa razrađenim aktivnostima i obavljene studijske posjete.



Indirektni rezultatBolja komunikacija izmeđulokalnih farmera – učesnika ovihprograma





Sekretar

Partneri u saradnji Farmeri.

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić



1Fokus grupe sa farmerima zbogodređivanja potreba.

Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo 10 dana

2 Javni poziv učesnicima studijskihposjeta


15 dana

3 Studijsko putovanje Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

10 dana


122


Cilj Unaprjeđenje poljoprivrede i ruralnog razvoja

Zadatak (projekat) Podrška promociji domaćih proizvoda

Opis

Ovim projektom opština Nikšić će podržavati promociju domaćih proizvoda iagroturističkih resursa. Podrazumijeva otvaranje info pointa, izradu katalogadomaćih proizvoda i zanatske radinosti, kao i agroturističkih potencijalaopštine Nikšić. Ovi materijali će se koristiti kao promotivni materijal narazličitim događajima, posjetama i donatorskim organizacijama.

Rezultati projekta Prezentovan agroturistički potencijal Nikšića.



Indirektni rezultatPovećana proizvodnja i prodajadomaćih proizvoda i usluga





Sekretar

Partneri u saradnji Međunarodni donatori

Budžet (total)

Finansiranje Opština NikšićMeđunarodni donatori



1 Izbor i priprema prostora za infopoint

Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo 90 dana

2 Opremanje prostora Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

30 dana

3 Izrada promotivnih materijala Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

60 dana

4 Svečano otvaranje i promocija infopointa


30 dana


123



Zadatak (projekat) Izgradnja vještačkih akumulacija vode kao podrška selima u bezvodnimkrajevima opštine Nikšić.

OpisIzgradnja vještačkih akumulacija za vodu kao podrška bezvodnim selima. Ovimprojektom će se obezbijediti tamponiranje postojećih ili napravljenih uvala ipostavljanje kvalitetne vodonepropusne folije. Ovakav vid podrške ubezvodnim djelovima naše opštine pokazao se veoma koristan što ga ipreporučuje za dalju primjenu.

Rezultati projektaPoboljšani uslovi za bavljenje stočarstvom u bezvodnim i sušnim krajevimanaše opštine.



Indirektni rezultatUnaprijeđena mogućnost razvoju ruralnim krajevima opštine





Sekretar

Partneri u saradnji Međunarodni donator i Ministarstvopoljoprivrede i ruralnog razvoja

Budžet (total)

Finansiranje Opština NikšićMeđunarodni donator i Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja



1Izrada plana izgradnji vještačkihakumulacija


15 dana

2 Izgradnja vještačkih akumulacija Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

120 dana


124



Zadatak (projekat) Promocija standarda u poljoprivredi i obaveze u EU

OpisAnalizom stanja poljoprivrede, prilikom izrade Strateškog plana, tim je došao dozaključka da na našim farmama imamo veoma nizak stepen primjene standarda iprincipa za bezbjednost hrane. Stoga je utvrđeno da je neophodno sprovesti edukacijufarmera, kao i promociju standard i principa za veću bezbjednost hrane. Takođe jeutvrđen veoma nizak stepen znanja o procesu integracija i ulogu poljoprivrede u EU,odnosno zahtjeve EU od poljoprivrednika u okviru svojih zemalja.

Rezultati projektaInformisani i edukovani poljoprivrednici, sa dovoljno stečenog znanja ostandardima u poljoprivredi i procesima koji ih očekuju u EU.



Indirektni rezultat





Sekretarijat za finansije, razvoj i preduzetništvoSekretar

Partneri u saradnjiMinistarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

Budžet (total)




1Priprema materijala za obuke i radionice Sekretarijat za finansije, razvoj i

preduzetništvo15 dana

2 Realizacija info radionica Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

60 dana


125



Zadatak (projekat) “Dani poljoprivrede”

Opis

Ovim projektom će se organizovati tri dana koja će obilovati informacijama izpoljoprivrede, promocijom dostupnih fondova, informacije o EU, okrugli stolovi itribine na razne teme, prisustvo eksperata iz različitih oblasti itd. Učesnici ovih “Danapoljoprivrede ”će imati mogućnost da dobiju informaciju u vezi bilo čega iz oblastipoljoprivrede i ruralnog razvoja u CG I EU.

Rezultati projektaPromovisana poljoprivreda, ostvarena bolja i relaksirana komunikacija izmeđufarmera i administracije lokalne i nacionalne, približeni procesi EU svim farmerimai stečena nova znanja.



Indirektni rezultatPromocija Nikšića kao inovativnesredine u pristupu poljoprivredi.




Nadležni

Opština Nikšić

Sekretarijat za finansije, razvoj i preduzetništvo Sekretar

Partneri u saradnjiMinistarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, SWG,

FAO, GiZ…

Budžet (total)


Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, SWG, FAO, GiZ…



1Izbor termina i mjesta događaja

Sekretarijat za finansije, razvoj i preduzetništvo30 dana

2 Priprema događaja Sekretarijat za finansije, razvoj i preduzetništvo 60 dana

3 Realizacija događaja Sekretarijat za finansije, razvoj i preduzetništvo 3 dana

4 Evaluacija Sekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

2 dana


126

KLJUČNO PITANJE: Razvoj ekonomije i privredeCilj Turistička valorizacija opštine NikšićZadatak (projekat) Strategija razvoja turizma opštine Nikšić

Opis

U cilju objektivnog sagledavanja, stručne i naučne procjene turističkih motiva imogućnosti za razvoj selektivnih vrsta turizma koje je, obzirom na raznolikostmotiva, moguće razviti u Nikšiću potrebno je uraditi Strategiju za razvojodrživog turizma koja će se naslanjati na već usvojenu Strategiju za razvojturizma Crne Gore do 2020. godine i koja će u okviru integralne crnogorsketurističke ponude pozicionirati Nikšić na turističkoj mapi Crne Gore.

Rezultati projektaKvalitetan i stručan dokument za održivi razvoj turizma, formiranaturistička ponuda Nikšića, mogućnost za generisanje prihoda od turizma,mogućnost za zapošljavanje.



Indirektni rezultat Bolja prezentacija grada





Turistička organizacija Nikšić

Nadležno ministarstvo

Resorni potpredsjednik OpštineDirektor T.O

Partneri u saradnji

Nosioci turističke ponude grada,privatni sektor, NVO sektor,

međunarodne institucije za tehničkupomoć i saradnju, pojedinci i

društvene organizacije

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Ministarstvo održivog razvoja i turizmaMeđunarodne organizacije



1 Formiranje radne grupeOpština Nikšić, T.O. Nikšić 2 mjeseca

122 Razrada planskih dokumenata Opština Nikšić, T.O. Nikšić 12 mjeseci

3 Javna rasprava – usvajanje Strategije Opština Nikšić 2 mjeseca


127

KLJUČNO PITANJE: Razvoj ekonomije i privredeCilj Razvoj turizma

Zadatak (projekat) Promocija turističkih potencijala opštine Nikšić

Opis

U okviru ovog zadatka bio bi pripremljen promotivni materijal o turističkimpotencijalima opštine Nikšić. Planom je predviđeno snimanje promotivnihtelevizijskih reportaža i spotova, kao i štampanje promotivnog materijala.Previđeno je i štampanje turističkog vodiča opštine Nikšić u kom bi biliprezentovani svi turistički potencijali nikšićkog kraja.Sav promotivni materijal koji bi bio pripremljen u okviru ovog projekta bio bidostavljen turističkim agencijama i organizacijama u Crnoj Gori i regionu.

Rezultati projektaPromocija turističke ponude i prirodnih bogatstava, veći broj turista, rastekonomskih pokazatelja.



Indirektni rezultat Rast turističkog sektora u Nikšiću





Turistička organizacija NikšićDirektor TO NikšićNadležni u Opštini

Partneri u saradnji Ministarstvo održivog razvoja i turizma Nadležni u Ministarstvu

Budžet (total)

Finansiranje Budžet TO NikšićMinistarstvo turizma i održivog razvoja, IPA fondovi i donatori


128


Cilj Razvoj turizmaZadatak (projekat) Razvoj i unapređenje posebnih turističkih proizvoda

Opis

Cilj projekta je privlačenje što više gostiju, podsticanje ciljanog poslovanja, tepovećanje potrošnje po gostu tokom turističke posjete. Kao prvi korak trebaprocijeniti tržište, identifikovati vrste proizvoda koje bi mogli razviti, kao inačine kako ih efikasno predstaviti tržištu. Treba sagledati čitav rasponinteresnih grupa gostiju i procijeniti koliko bi profitabilno moglo biti privući tepojedince i grupe, te šta treba razviti kako bismo ih privukli.

Rezultati projektaPovećan broj turističkih posjeta, povećani prihodi u pansionskoj ivanpansionskoj potrošnji.



Indirektni rezultat Rast i dalji razvoj turističkogsektora u Nikšiću





Turistička organizacija Nikšić

Direktor T.O. NikšićNadležne osobe u Opštini

Partneri u saradnji Ministarstvo održivog razvoja i turizma Nadležni

Budžet (total)

Finansiranje Turistička organizacija NikšićIPA fondovi, donatori


129

KLJUČNO PITANJE: Razvoj ekonomije i privredeCilj Razvoj turizma

Zadatak (projekat) Valorizacija turističkih potencijala opštine Nikšić

Opis

Osnovni preduslov za kvalitetno upravljanje turizmom je poznavati interno ieksterno okruženje, te na osnovu toga spoznati prednosti i slabosti, prijetnje išanse za uspjeh. Da bi najprepoznatljivije turističke tačke Nikšića dobile tržišnioblik vrijednosti kroz turističku ponudu, neophodno je sprovesti postupakturističke valorizacije. Ispunjenje ovog projekta može se postići turističkomvalorizacijom kulturne i istorijske baštine, arheoloških nalazišta, religijskihmjesta (Ostrog), zimskih potencijala, lova i ribolova u funkciji ekonomskograzvoja. Važno je ukazati i na značaj turističke valorizacije prirodnih resursa uskladu sa ekološkom politikom radi dugoročno održivog razvoja turizma.

Rezultati projekta Ubrzan lokalni razvoj, rast prihoda i zaposlenosti, povećanje turističkeposjećenosti.



Indirektni rezultat Dalji razvoj turističke ponudeNikšića




NadležniTuristička organizacija Nikšića

Opština NikšićDirektor TO NikšićaNadležni u Opštini

Partneri u saradnji Ministarstvo održivog razvoja iturizma, turistički sektor,

investitori

Nadležni u Ministarstvu,sektoru, investitori

Budžet (total)

Finansiranje TO NikšićDomaći i međunarodni investitori, IPA fondovi, donatori


130


Cilj Razvoj turizma

Zadatak (projekat) Podrška i razvoj različitih manifestacija u funkciji razvoja turizma

Opis

U Nikšiću se održava veliki broj manifestacija – kulturnih, sportskih, književnih,muzičkih itd. One su posjećene u velikom broju, ali sigurno je da postoji jošprostora da se one dodatno promovišu kako bi se ojačala turistička pozicijaNikšića. Neophodno je da Turistička organizacija ono što nam je priroda iistorija podarila, vješto prezentira kao posebnosti nikšićkog kraja zanimljivimdogađajima. Manifestacije bi trebalo podržati dobro organizacijom i logistikom,još kvalitetnijim idejama, saradnjom sa medijima i tradicijom. Moderni turistiimaju potrebu za potpunijim doživljajem i tu je veoma važna ulogamanifestacija.

Rezultati projekta Masovnija posjećenost manifestacija, veći turistički prihodi i joškvalitetnija promocija opštine Nikšić



Indirektni rezultat Veća i bolja prepoznatljivostNikšića





Sekretarijat za kulturu, sport, mlade isocijalno staranje

Resorni potpredsjednik OpštineSekretar sekretarijata

Partneri u saradnji TO NikšićMinistarstvo kulture

NVO sektor i grupe građana

Direktor TOMinistar kulture

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Ministarstvo kultureDonatori, privatni sektor


131


Cilj Razvoj turizmaZadatak (projekat) Izrada novih i unapređenje standarda postojećih smještajnih kapaciteta u

Nikšiću

Opis

Kroz ovaj projekat želi se obezbijediti veći broj kvalitetnih smještajnihkapaciteta u Nikšiću. Neophodno je uraditi analizu trenutnog stanja i preduzetimjere kako bi se podstakle investicije u smještajne kapacitete. Realizacija ovogprojekta bi omogućila povećanje kvaliteta turističke ponude. Danas u Nikšićuimamo nemodernizovane hotele koje nude samo osnovne usluge smještaja iishrane. Stoga i dalje postoji velika potreba da se stvore smještajni kapacitetipotpunijeg sadržaja. Investicije u nove i modernizovane smještajne kapaciteteu Nikšiću bi imalo niz pozitivnih ekonomskih efekata.

Rezultati projektaSmanjena nezaposlenost, povećanje životnog standarda lokalnogstanovništva, dat doprinos regionalnom/ruralnom razvoju.



Indirektni rezultatBolja posjećenost grada i

omogućavanje organizacijemeđunarodnih događaja





Ministarstvo održivog razvoja iturizma

Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji Domaći i međunarodni investitoriOvlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje Lokalna turistička privredaDomaći i međunarodni investitori


132


Cilj Razvoj turizma

Zadatak (projekat) Povezivanje turističkog sektora sa ostalim sektorima lokalne privrede

Opis

Značaj turističkog sektora se ne može kvantifikovati upravo zato što je povezansa skoro svim aspektima društva. Jedna od osnovnih funkcija turizma je štodirektno i indirektno utiče na rast bruto domaćeg proizvoda. Uporedo sajačanjem njegovog ekonomskog aspekta podstiče se zapošljavanje, utiče naotvaranje novih radnih mjesta što se odražava na poboljšanje životnogstandarda stanovništva. Zato je neophodno što kvalitetnije realizovati ovajprojekat kako bi se podstakao održiviji rast i razvoj lokalne ekonomije.

Rezultati projekta







NadležniOpština Nikšić, turistički sektor,

privatni sektor Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji TO NikšićMinistarstvo ekonomije

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje


133


CiljKonkurentna privreda, privlačenje investicija i stvaranje stimulativnogambijenta za dalji rast i razvoj lokalne ekonomije

Zadatak (projekat) Smanjenje biznis barijera i stvaranje povoljnog poslovnog ambijenta zaprivlačenje investicija (stranih i domaćih)

Opis

Nikšić se danas bori sa nedostastkom investicija koje su potrebne za otvaranjenovih radnih mjesta. Pošto danas imamo vrlo visoku stopu nezaposlenosti,privlačenje dodatnog kapitala nameće se kao vrlo važan prioritet u procesustabilizacije ekonomske aktivnosti i kreiranju uslova za novi održivi rast.Smanjenje biznis barijera ne samo da je važno za privlačenje investicija, većutiče i na olakšavanje poslovanja kompanijama koje su već prisutne na teritorijiopštine Nikšić. Ispunjenje ovog zadatka ne predstavlja dovoljan, ali svakakojeste potreban uslov za promociju Nikšića kao grada otvorenog za noveinvestitore.

Rezultati projektaNove investicije, nova i sačuvana radna mjesta, rast kupovne moćistanovništva.







NadležniSekretarijat za finansije, razvoj ipreduzetništvo

Služba menadžera

Sekretar sekretarijataMenadžer Opštine

Partneri u saradnji Ministarstvo ekonomijeMinistarstvo finansija

Ministar ekonomijeMinistar finansija

Budžet (total)

Finansiranje Budžet Opštine Nikšić, IPA fond


134



Zadatak (projekat) Realizacija projekta Inovativno – preduzetničkog centra ˝Tehnopolis˝

Opis

Nikšić ima sve prostorne i urbanističke pretpostavke za realizaciju ovog projektačiji je cilj davanje dodatnog stimulansa za ekonomski razvoj grada. Projekat bitrebao da podstakne razvoj preduzetništva putem osnivanja mikro, malih isrednjih preduzeća. Prepoznajući važnost ovog projekta kao načina da naukadirektno utiče na razvoj preduzetništva, predviđeno je da projekat sadržikarakteristike i instrumente tri tipa centara: naučno-tehnološkog parka, bizniszona i inkubatora. ˝Tehnopolis˝ će doprinijeti povezivanju nauke i biznissektora, poboljšanju kompetitivnosti MSP i promociji preduzetništva, i na krajupodršci start-up kompanijama.

Rezultati projektaRazvoj preduzetništva, uvođenje inovacija, rast konkurentnosti,Novootvorena mikro i MSP.


Broj radnih mjesta 100Količina investicijaPrivatno Javno Partnerstvo

Indirektni rezultat Rast lokalne ekonomije




NadležniSlužba menadžera

Ministarstvo naukeMenadžer Opštine

Ministar nauke

Partneri u saradnji Direkcija javnih radova Direktor Direkcije javnih radovaBudžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Direkcija javnih radovaIPA fondovi



1 Izrada projektne dokumentacije Ministarstvo nauke 6 mjeseci

2 Raspisivanje tendera i izbor izvođača Direkcija javnih radova 6 mjeseci


4 Tehnički prijem objekta Direkcija javnih radova 1 mjesec


135



Zadatak (projekat) Jačanje kapaciteta za korišćenje dostupnih fondova Evropske unije i drugihmeđunarodnih fondova i institucija

Opis

Opština Nikšić trenutno prolazi kroz fazu stabilizacije finansijske pozicije kojapodrazumjeva finansiranje operativnih troškova, uz vrlo izražen manjaksredstava za kapitalno investiranje. Zato se kao jedan od imperativa namećejačanje i obuka ljudskih kapaciteta za pripremu i implementaciju projekata kojibi bili finansirani sredstvima EU i drugih međunarodnih fondova i institucija.Finansijska sredstva koja bi bila obezbijeđana kroz ove kanale dala bi značajandoprinos u momentu deficita kapitalnih sredstava u ostvarenju nekih odprioriteta razvoja opštine Nikšić.

Rezultati projektaSteknute vještine, veći broj odobrenih projekata za finansiranje, određenirast investicija


Broj radnih mjesta 5Količina investicijaPrivatno Javno Partnerstvo Nije moguće

Indirektni rezultat Bolja pripremljenost za procespristupanja EU




Nadležni Opština NikšićNadležne osobe u Opštini

Partneri u saradnji

Ministarstvo vanjskih poslovaOEBS

NVO sektor

Budžet (total)

Finansiranje Opština NikšićIPA fondovi, OEBS, donatori


136



Zadatak (projekat) Stvaranje preduslova kroz različite forme za rast zaposlenosti

Opis

Visoka nezaposlenost je jedan od najvećih ekonomskih i socijalnih problema uNikšiću. Kako bi se dostiglo održivo povećanje zaposlenosti neophodan jeintegralan pristup za ispunjavanje ovog cilja. Da bi se ovaj zadatak ostavarioneophodno je pružiti podršku stranim direktnim investicijama i investicionomaktiviranju domaće štednje, podršku preduzetništvu i unapređenju klime zaotpočinjanje poslovanja i unaprijediti finansijske podsticaje da bi se rad višeisplatio. Ključne dimenzije za rast zaposlenosti su: pomoć u traženju posla iprevencija dugoročne nezaposlenosti, promovisanje adaptilnosti radnika ipodrška profesionalnoj mobilnosti. Neophodno je inovirati znanja i vještine,primjeniti praksu savjetovanja, ulagati u ljudske resurse i ljudski kapital,integrisati neformalni sektor i smanjiti obim neformalnog rada, pružiti podrškuravnopravnosti polova u pogledu zapošljvanja i uključiti ugrožene grupe urazličite programe za podršku zapošljavanju.

Rezultati projektaInovirana znanja i vještine, otvorena nova radna mjesta, bolja socijalnasituacija.


Broj radnih mjesta 50Količina investicijaPrivatno Javno Partnerstvo

Indirektni rezultat Rast i razvoj lokalne ekonomije





Zavod za zapošljavanje Nikšić

Centar za socijalni rad

Nadležne osobe

Partneri u saradnji InvestitoriVlada Crne Gore

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Zavod za zapošljavanjeIPA fondovi, donatori


137

UNAPRIJEĐEN KULTURNI I JAVNI ŽIVOT ZAJEDNICE


138

KLJUČNO PITANJE: Unaprijeđen kulturni i javni život zajednice

Cilj

Atraktivan, prostor u centralnom gradskom jezgru privesti namjeni i obogatiti kultur-

nim sadržajima

Zadatak (projekat) Rješavanje problema funkcionisanja Doma Revolucije

Opis

Nakon izrade Studije izvodljivosti Doma revolucije Nikšić, koji je obradio Građevinskifakultet - Podgorica razmotrene su tri varijante za rješavanje ovog problema:- završetak objekta po postojećoj tehničkoj dokumentaciji,- rušenje kompletnog objekta,-rušenje dijela sa izgradnjom ostatka objekta

Odluka o konačnom izboru varijante biće donesena u saradnji sa Ministarstvom kul-ture

Rezultati projekta Riješen višedecenijski problem u centru grada


Broj radnih mjesta

Količina investicija Zavisi od usvojene verzije


Indirektni rezultatEliminiše se ružna slika o zapuštenomobjektu i prostoru u centru grada


12


NadležniOpština NikšićVlada Crne Gore

Predsjednik OpštineResorni ministar

Partneri u saradnjiPrivredni subjektiMeđjunarodne organizacijeIPA fond

Ovlašćene osobe

Budžet (total) Zavisi od odabrane varijante

Finansiranje

Opština NikšićVlada Crne GoreMedjunarodne organizacije I države, Privatni investitoriIPA fond



1 Donošenje odluke o odabranoj varijanti Vlada Crne Gore 1 godina

2 Realizacija projekta Vlada Crne Gore 4 godine


139


CiljIzgradnja Kulturno-informativnog centra

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija i adaptacija Kulturno – informacionog centra 18. septembar

Opis

Zahtjev investitora - opštine Nikšić, definisan kroz projektni zadatak, kada je u pitanjuenterijer objekta je adaptacija postojećeg objekta u objekat namijenjen za aktivnosti"Gradskog pozorišta" sa multimedijalnim karakterom. Kada se postavlja zahtjevgradskog pozorišta, cilj je da kroz svoju aktivnost realizuje programe tipa : drama,lutkarskih drama i kratke umjetničke forme, odnosno multimedijalni sadržaji uključujurazne kulturne programe: od tribina, raznih vrsta skupova u obimu koji pruža postojećasala. Na osnovu tog zahtjeva urađen je Glavni projekat I dobijena građevinska dozvola.U toku su radovi na II fazi.

Rezultati projekta Stvaranje kulturnog centra u gradu


Broj radnih mjesta

Količina investicija 2.000.000.00 €


Indirektni rezultat

Poboljšanje uslova života u gradu istvaranje boljeg ambijenta zakulturni razvoj mladih


Realizacija Organizacija

Nadležni Opština Nikšić, Direkcija javnih radova Ovlašćene službe i sekretarijati

Partneri u saradnji Vlada Crne Gore Resorni ministar, Direkcija javnihradova

Budžet (total) 2.000.000,00 €

FinansiranjeOpština Nikšid, Vlada Crne Gore, Direkcija javnih radova



1 Izgradnja Opština Nikšić, Direkcija javnih radova 12 mjeseci

2 Tehnički pregled i prijem radova Direkcija javnih radova 1 mjesec


140

KLJUČNOPITANJE: Unaprijeđen kulturni i javni život zajednice

CiljRevitalizacija kulturno-istorijskih spomenika, infrastrukturno opremanje iprilagođavanje turističkoj ponudi

Zadatak(projekat) Zaštita i očuvanje postojećih kulturno istorijskih objekata

Opis

Opština Nikšić ima potencijala za razvoj kulturnog turizma s obzirom na veliki brojkulturno- istorijskih spomenika, koji nažalost nijesu adekvatno valorizovani i nemajuadekvatan nivo zaštite. Cilj projekta je očuvanje kulturnog nasleđa I stavljanje kulturnihresursa u funkciju razvoja turizma u Nikšiću. Postojeće stanje kulturno istorijskihspomenika je u prilično lošem stanju, pojedini nijesu pristupačni , tako da je neophodnoizvršiti njihovu rekonstrukciju, kako bi na adekvatan način reprezentovali istorijsko ikulturno nasleđe opštine Nikšić.

Rezultati projekta Povećan nivo zaštite kulturno-istorijskih spomenika, bogatija turistička ponudagrada,valorizacija kroz naplatu ulaznica, taksi I sl.

Ekonomskirezultat(predvidjetibroj radnih mjesta,investicije,PJP, kojiče se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat


Nadležni Opština Nikšić, TO Nikšić, MinistrastvoKulture, JU Centar za kulturu

Partneriusaradnji NVO, društvene organizacije, privatnisektor

Budžet(total)

Finansiranje Međunarodne donacije i fondovi, Opština Nikšić, Ministarsva


141


CiljPomoć i podrška licima i porodicama u stanju socijalne potrebe uspostavljanjemservisa socijalne, dječije i zdravstvene zastite

Zadatak (projekat) Izgradnja neophodnih servisa socijalne, dječije i zdravstvene zaštite u opštini Nikšić

Opis

Potrebni i planirani servisi socijalne, dječije i zdravstvene zaštite još uvijek nijesuuspostavljeni. Samim tim, potrebe pojedinaca i porodica u stanju socijalne potreberastu, a nepostojanje potrebnih servisa dovodi do nezadovoljavajuće socijalne politikena lokalnom nivou. Iz tog razloga je potrebno uraditi sljedeće: napraviti jedinstvenubazu podataka svih lica korisnika socijalne pomoći/različitih oblika socijalnih usluga,izgraditi Klub za stara lica, otvoriti Savjetovalište za planiranje porodice, uspostavitinesrodničko hraniteljstvo, izgraditi pristupne rampe na ulazima javnih objekata, škola ivrtića kako bi se olakšalo kretanje OSI.

Rezultati projekta Uspostavljeni sistemi socijalne zastite

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta,investicije, PJP,koji će se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Bolji socijalni i zdravstveni usloviživota uOpštini



Nadležni Opština Niksić Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji Državne institucije, NVO i zainteresovaneprivatne kompanije

Zainteresovane osobe

Budžet (total)

Finansiranje



1 Formiranje jedinstvene baze podataka za osjetljivei grupe u riziku.

Opština Niksić

2 Izgradnja i funkcionisanje Kluba starih lica. Opština Niksić

3 Otvaranje i funkcionisanje Savjetovalista zaplaniranje porodice.

Opština Niksić

4 Uspostavljanje nesrodnickog hraniteljstva za svegrupe korisnika.

Ošstina Niksić

5 Izgradnja rampe za invalide na ulazu javnihobjekata

Opština Niksić


142


Cilj Unaprijeđenje i razvoj fizičke kulture

Zadatak (projekat) Rekonstrukcija i adaptacija bazena u sklopu SRC Nikšić

Opis

Projektom rekonstrukcije bazena za Izradu tehničke dokumentacije, a na osnovu pro-jektnog zadatka obuhvaćene su sledeće faze:*ARHITEKTONSKO-GRAĐEVINSKI DIO;* MAŠINSKI DIO;* ELEKTROINSTALACIJE JAKE STRUJE;* INSTALACIJE VODOVODA I KANALIZACIJE;*PROTIVPOŽARNA ZAŠTITA - ELABORAT I ELABORAT MJERA ZAŠTITE NA RADU.

Rezultati projekta Stavljanje u funkciju postojećih sadržaja Sportskog centra





Indirektni rezultatStvaranje uslova za zdrav sportsko-rekreativni život




NadležniOpština NikšićVlada Crne GoreDirekcija javnih radovaVaterpolo-plivački savez

Predsjednik Opštine,Ministar kulture medija i sportaPredsjednik plivačko-vaterpolo saveza

Partneri u saradnji JP “Sportski Centar”

Budžet (total)

FinansiranjeOpština Nikšić, Vaterpolo-plivački savez Crne Gore, Direkcija javnih radova, IPA i ostalimeđunarodni fondovi



1 Revizija postojećeg Glavnog projekta Opština Nikšić i Vaterpolo-plivački savez 2 mjeseca

2Izgradnja-fazno izvođenje :- rekonstrukcija krova,- rekonstrukcija školjke bazena

Opština Nikšić i Vaterpolo-plivački savezCrne Gore

18 mjeseci

3 Tehnički pregled i prijem radova Opština Nikšić i Vaterpolo-plivački savez 1-2 mjeseca


143


Cilj Unapređenje infrastrukture u rekreativnoj zoni Trebjesa

Zadatak (projekat) Izgradnja trim staze u podnožju Park šume Trebjesa

Opis Idejnim projektom trim staza je predviđena podnožjem Trebjese, a ostvarena je veza satrim centrom i teniskim terenima. Dužini staze je 1200.00m, sa 20 stanica. Projektom jepredviđeno i opremanje dječijeg igrališta za djecu sa posebnim potrebama.

Rezultat projekta Unapređenje infrastrukture u rekreativnoj zoni.

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta, investcije, PJP,koji će se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjestaKoličina investcija

Privatno Javno PartnerstvoIndirektni rezultati Unapređenje infrastrukture u

rekreativnoj zoni

Kontakt sa potencijalnim investtorima(broj kontakata godišnje)


Nadležni Opština NikšićNadležni sekretarijat i službe

Ovlašćeni predstavnici Opštine

Partneri u saradnji NVO

Budžet (total)Finansiranje Opštna Nikšić

IPA fondovi, Donatori, Međunarodne institucije



1 Izrada tehničke dokumentacije Opština Nikšić 2mjeseca

2 Raspisivanje tendera I izbornajpovoljnijeg izvođača

Opština Nikšić 1mjesec

3 Izvođenje radova Odabrani izvođač 6mjeseca

4 Organizovanje tehničkog prijema Opština Nikšić 1 mjesec


144


CiljPodizanje kvaliteta komunikacijskih kapaciteta sa ciljnim grupama

Zadatak (projekat) Izrada komunikacijske strategije

Opis Donošenje strateškog dokumenta koji će detaljno opisati razvoj komunikacijana lokalnom nivou.

Rezultati projektaBolja komunikacija izmedju lokalne uprave i građjana, veća informisanost

javnosti.

Ekonomski rezultat(predvidjeti brojradnih mjesta,investicije, PJP, kojiće se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Bolja informisanost građana



Nadležni Loklana uprava Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji Ministarstvo kulture Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje

Opština NikšićMeđunarodne organizacije

Ministarstvo kulture



1 Izrada strategije komunikacije Služba predsjednika 6 mjeseci

2 Digitalizacija RTNK 12 mjeseci

3 Pokrivanje radio i tv signalom RTNK 24 mjeseca


145

ZDRAVA ŽIVOTNA SREDINA


146

KLJUČNO PITANJE: Zdrava životna sredina

CiljOčuvati zdravu životnu sredinu

Zadatak (projekat) Izrada Lokalnog plana zaštite životne sredine

Opis

U skladu sa Zakonom o životnoj sredini potrebno je izraditi Lokalni plan zaštiteživotne sredine, kojim se uspostavljaju ciljevi I zadaci od značaja za zaštitu životnesredine I održivi razvoj na lokalnom nivou.

Rezultati projekta Zaštita životne sredine i poboljšanje uslova života


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultatBolji uslovi života i rada na teritorijiopštine Nikšić




Nadležni

Opština Nikšić

Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji

Ministarstvo održivog razvoja I turizmaJavna PreduzećaNVO sector iPrivredni subjekti

Ovlašćeni predstavnici

Budžet (total)

FinansiranjeBudžet OpštineDonacijeIPA fondovi


147

KLJUČNO PITANJE : Kako unaprijediti i očuvati zdravu životnu sredinu

CILJ

Utvrditi osnovne biološke osnove naročito pojedinih lokaliteta kao i najznačajnih ekosistema iprostora u cjelini.

Izradom plana potencijalni investitori imaju mogućnost da koriste gotove podatke o stanjubiodiverziteta predmetne lokacije na kojoj realizuju projekat

Zadatak(projekat) Izrada Lokalnog akcionog plana za biodiverzitet

Opis

Nikšićki kraj karakteriše specifičnost flore i faune u okviru koje je evidentirano prisustvoendemičnih i rijetkih vrsta, kao i vrsta od međunarodnog značaja. Neke od vrsta se nalaze naevropskim i svjetskim crvenim listama za koje su utvrđene kategorije ugroženosti. U tom smislupotrebno je intezivirati radove na područjima koja do sada nijesu pokrivena prirodnjačkimistraživanjima za koje se smatra da imaju reprezentativne predstavnike biodiverziteta.

Rezultati projekta Mogućnost kontrolisanog i održivog upravljanja biodiverzitetomOtklanjanje biznis barijera potencijalnim investitorima.


Broj radnih mjesta


Privatno Javno Partnerstvo moguće

Indirektni rezultat -Zaštita životne sredine- Ekonomska korist

Kontakt sa potencijalnim investitorima (brojkontakata godišnje)


Nadležni Agencija za zaštitu životne sredineSekretarijat za uređenje prostora i zaštituživotne sredine opštine Nikšić

Predstavnik AgencijePredstavnik SekretarijataMenadzer Opštine

Partneri u saradnji Donatori Ovlašćeni predstavnik

Budžet(total)

Finansiranje Donacije, fondovi

PLAN RADA- AKTIVNOST


1. Pripremni radovi (konsultacije sa relevantnimstručnim licima i institucijama, izrada i revizijaplana)

Opština NikšićAgenija za zaštitu životne sredine

12 mjeseci


148


Cilj

Zdrava životna sredina kroz uspostavljanje biološke ravnoteže i očuvanje postojećegeko sistema

Zadatak (projekat) Uređenje korita i priobalnog dijela rijeka u Nikšiću

Opis

uređenje korita i priobalnog dijela: Bistrice, Moštanice, Zete, Mrkošnice iGračanice;

uklanjanje smeća i šiblja;

kanalisanje pojedinih riječnih tokova;

plansko uređenje priobalnog pojasa rijeka;

uspostavljanje prirodne dinamike funkcionisanja riječnog toka.

Rezultati projekta Čistije rijeke , ljepša i zdravija okolina

Ekonomski rezltat(predvidjeti broj radnihmjesta, investicije, PJP,koji de se stvoriti zah-valjujući implementac-iji ovog projekta)

Broj radnih mjesta


Privatno Javno Partnerstvo MogućeIndirektni rezultat Ljepši utisak o samom gradu

Kontakt sa potencijalnim investitiorima(broj kontakata godišnje)

6


Nadležni Opština Nikšić Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji

Resorno MinistarstvoJP KomunalnoJP Vodovod i kanalizacija

NVO sektor

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje Opština Nikšić, Vlada Crne Gore NVO sector, IPA fond

PLAN RADA-AKTIVNOST


1Analiza postojedeg stanja i izradaprojektne dokumentacije


2Kandidovanje projekata i obezbjeđivanjesredstava


3 Izvođenje radova Opština Nikšić 24 mjeseca


149


CiljOstvarivanje naučno istraživačke, obrazovne, edukativne, estetske idruge funkcije

Zadatak (projekat) Zasnivanje Botaničke bašte u skladu sa planskom dokumentacijom

OpisLokacija botaničke bašte bi bila u skladu sa planskom dokumentacijom u podnožju parkšume Trebjesa.

Rezultati projektaUredjenje jugoistočnog dijela Trebjese, edukacija, očuvanje biljnog geofonda, pro-izvodne aktivnosti plastenika.

Ekonomski rezltat(predvidjeti broj radnihmjesta, investicije, PJP,koji će se stvoriti zah-valjujući implementacijiovog projekta)




Indirektni rezultat Povećanje stepena ekološke svijesti

Kontakt sa potencijalnim investitiorima



NadležniOpština NikšićJKP Nikšić

Agencija za zaštitu životne sredineOvlašćene osobe

Partneri u saradnjiOpština NikšićJKP Nikšić

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

FinansiranjeBudžet Opštine

DonacijeNVO sektorFondovi

PLAN RADA-AKTIVNOST


1 Analiza postojećeg stanja Opština Nikšić 6 mjeseci


3Kandidovanje projekta i obezbjeđivanjesredstava

Opstina Nikšić 12 mjeseci

4 Izvođenje radova izvođač 12 mjeseci


150


Cilj

Podizanje nivoa kulture življenja i zaštita životne sredine, javnog reda i mira, kao izaštita životinja.

Zadatak (projekat) Izgradnja skloništa za napuštene životinje

OpisIzgradnjom skloništa za napuštene životinje potrebno je riješiti problem prisustva svevećeg broja pasa lutalica na gradskim ulicama. Takođe,ovim treba riješiti neželjeneposljedice eventualnih napada napuštenih pasa na građane.

Rezultati projekta Odgovorniji odnos zajednice prema nezbrinutim životinjama.


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultatBezbjednije kretanje djece I građana, kaoi sam doživljaj o gradu




Nadležni Lokalna uprava i JKP Nikšić Ovlašdene osobe

Partneri u saradnji NVO sektor, privredna društva.

Budžet (total)

FinansiranjeLokalna uprava, NVO – sektor , donatori.



1Izbor lokacije i izrada projektne

dokumentacijeOpština Nikšić 6 mjeseci

2Izrada projektne dokumentacije iraspisivanje tendera

Opština Nikšić 4 mjeseca

3 Izbor izvođača i izgradnja Opština Nikšić 6 mjeseci


151


CiljUredjenje gradskog parka i njegove okoline

Zadatak (projekat) Revitalizacija gradskog parka

Opis Revitalizacija gradskog parka obuhvata:- oporavak I obnavljanje biljnog fonda;- saniranje i dopuna parkovskog mobilijara;- održavanje normalnog funkcionisanja fontane i česme u parku.

Rezultati projekta Uredjen park u službi svih gradjana.

Ekonomski rezltat(predvidjeti broj radnihmjesta, investicije, PJP,koji će se stvoriti zah-valjujući implementac-iji ovog projekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultatPoboljšanje uslova života u gradu,kao iljepši utisak o samom gradu

Kontakt sa potencijalnim investitiorima(broj kontakata godišnje)

6


NadležniOpština NikšićJKP Nikšić

Ovlašćene službe i sekretarijatiTehnički direktor

Partneri u saradnjiNVO sektorMeđunarodne organizacije

Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje

Opština NikšićJp Komunalno NikšićMeđunarodne organizacije

PLAN RADA-AKTIVNOST


1Analiza postojedeg stanja, izradaprojektne dokumentacije


2Kandidovanje projekta, obezbeđivanjesredstava


3 Izvođenje radova Izvođač 12 mjeseci


152



1 Pripremni radovi Opština Nikšić 3 mjeseca

2 Izrada Glavnog projekta i revizija Opština Nikšić 6 mjeseci

3 Realizacija Resorno Ministarstvo, Opština Nikšić12 mjeseci

4 Teh. pregled i prijem radova Opština Nikšić 3 mjeseca

KLJUČNO PITANJE : Zdrava životna sredina

Cilj

Rješavanje problema upravljanja otpadom na regionalnom nivou

Zadatak (projekat) Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom uz primjenu savremenihtehnologija

Opis

.Regionalni centar za upravljanje otpadom koristiće otpad kao resurs, njegovom

konverzijom u toplotnu I električnu energiju, na regionalnom nivou na održiv način.

Rezultati projekta Rješavanje ekoloških problema u Nikšidu, odnosno Crnoj Gori





Indirektni rezultat Ekonomska koristZaštita životne sredine


12


Nadležni Ministarstvo uređenja prostoora izaštite životne sredine i OpštinaNikšid


Partneri u saradnji Donator, Privatni partneri Ovlašćeni predstavnik

Budžet (total)

FinansiranjeOpština Niksić Privatni sektor

Donacije


153


CILJ

Rješavanje problema upravljanja otpadom, rješavanje problema zaštite životnesredine,usklađivanje sa domaćim i evropskim zakonodavstvom u oblastima upravljanjaotpadom i zaštite životne sredine

Zadatak (projekat) Sanacija privremanog odlagališta komunalnog otpada

Opis

Privremeno odlagalište otpada je na logaciji "Mislov do", koji se nalazi oko 5km južno od grada idato je JKP - u Nikšić na upravljanje. Površina odlagališta je 2 ha i prirodno je ograđena. Čuvarskaslužba organizovana je 24 h. Na postojećem privremenom odlagalištu “Mislov do” se odlaže iotpad koji ima karakter neopasnog otpada od svih pravnih subjekata sa teritorije opštine Nikšić.Deponija je počela da se koristi 2003. godine.

Rezultati projekta Sanirano postojeće privremeno odlagalište otpada

Ekonomskirezultat(predvidjetibroj radnih mjesta,investicije, PJP, kojiće se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Zaštita životne sredine, Ekonomska korist


12


Nadležni Ministarstvo održivog razvoja i turizmaOpština Nikšić

Predstavnik MinistarstvaPredsjednik opštine NikšićMenadžer opštine Nikšić

Partneri u saradnji Privatni sektor, Donatori, Ovlašćeni predstavnik

Budžet(total)

Finansiranje Donacije, fondovi, privatni sektor



1. Pripremni radovi (konsultacije sa relevantnimstručnim licima i institucijama, izrada i revizijapotrebne dokumentacije)

Opština Nikšić 3 mjeseca

2. Realizacija projekta Resorno MinistarstvoOpština Nikšić

24 mjeseca

3. Tehnički pregled i prijem radova Opština Nikšić 3 mjeseca


154


CILJ

Rješavanje problema upravljanja otpadom

Stvoriti uslove za prikupljanje, tretman i odlaganje otpada u opštini Nikšić

Zadatak (projekat) Opremanje JKP potrebnom mehanizacijom

Opis

Sakupljanje, transportovanje i deponovanje otpada u opštini Nikšić u nadležnosti je Javnogkomunalnog preduzeća. Neophodno je izvršiti nabavku potrebne mehanizacije, kako bi sepreduzeće osavremenilo i funkcionisalo po evropskim standardima.

Rezultati projekta Opremljenost JKP potrebnom mehanizacijom i funkcionisanje po savremenim principima


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Pružanje kvalitetnije usluge građanima

Kontakt sa potencijalnim investitorima( brojkontakata godišnje)

12



JKP Nikšić

Predstavnik opštine Nikšić

Predstavnik JKP


Budžet(total)




1. Analiza postojećeg stanja Opština NikšićJKP

2 mjeseca

2. Izrada potrebne dokumentacije i dobijanjesaglasnosti

Opština NikšićOdabrani obrađivač

2 mjeseci

3. Nabavka opreme Odabrani ponuđač 2 mjeseca


155


CILJ

Rješavanje problema upravljanja otpadom

Stvoriti uslove za prikupljanje, tretman i odlaganje otpada u opštini Nikšić

Usklađivanje sa domaćim i evropskim zakonodavstvom u oblastima upravljanja otpadom izaštite životne sredine

Zadatak (projekat) Izrada studije upravljanja građevinskim otpadom

Opis U opštini Nikšić je predviđena izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom.Međutim,zbrinjavanje građevinskog, otpada nije regulisano, pa je stoga neophodno obezbijediti uslove zaadekvatno upravljanje tom vrstom otpada.

Rezultati projekta Adekvatan način upravljanja pojedinim vrstama otpada


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Zaštita životne sredine

Kontakt sa potencijalnim investitorima(brojkontakata godišnje)


Nadležni Opština NikšićJKP Nikšić

Predstavnik opštine NikšićPredstavnik JKP


Budžet(total)





2 mjeseca

2. Izrada potrebne dokumentacije MORT-aOpština NikšićOdabrani obrađivač

12mjeseci

3. Dobijanje saglasnosti MORT-a 6 mjeseca


156


CILJ

Rješavanje problema upravljanja otpadomStvoriti uslove za prikupljanje, tretman i odlaganje otpada u opštini NikšićUsklađivanje sa domaćim i evropskim zakonodavstvom u oblastima upravljanja otpadom izaštite životne sredine

Zadatak (projekat) Izgradnja podzemnih kontejnera

Opis

Sakupljanje, transportovanje i deponovanje otpada u opštini Nikšić u nadležnosti je Javnogkomunalnog preduzeća. Organizovano sakupljanje se vrši u metalnim kontejnerima zapremine1,1m³ i 5m³, ali na pojedinim mjestima zbog velike koncentracije saobraćaja, velikog brojaprivrednih i stambenih subjekata je veoma komplikovano izvršiti adekvatno prikupljanje itransport otpada korišćenjem postojeće opreme i mehanizacije. Takođe, zbog specifičnostipojedinih objekata ( kulturno istorijski spomenici, trgovi i sl.), nije primjereno sakupljanje smeća upostojećim kontejnerima. Iz ovih razloga neophodna je izgradnja podzemnih kontejnera iorganizovanje sistema sakupljanja i transporta otpada prilagođeno postojećoj situaciji.

Rezultati projekta efikasniji način sakupljanja i transporta otpadadoprinos estetskom izgledu grada

Ekonomskirezultat(predvidjetibroj radnih mjesta,investicije, PJP, kojiće se stvoritizahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Zaštita životne sredine


5


Nadležni Opština NikšićJKP Komunalno Nikšić

Predstavnik opštine NikšićPredstavnik JKP


Budžet(total)





2 mjeseca

2. Izrada potrebne dokumentacije i dobijanjesaglasnosti

Opština NikšićOdabrani obrađivač

6mjeseci

3. Izvođenje radova Odabrani izvođač 12 mjeseca


157


Cilj

Podizati svijest građana na viši nivo i razvijati što veći stepen individualneodgovornosti prema životnoj sredini i pravilnim odlaganjem otpada i zaštiti voda

Zadatak (projekat) Ekološka edukacija i kultura življenja

Opis

Organizovanje kvizova i različitih vidova takmičenja. Namjenske kampanje, izradabrošura, kataloga, postera. Inicijativa za formiranje ekoloških sekcija u obrazovnimustanovama i osnivanje eko patrola u saradnji sa organima lokalne uprave koji sebave zaštitom životne sredine i zaštitom voda

Rezultati projektaRazvijenija svijest pojedinca, a samim tim i zajednice o zaštiti životne sredine ičuvanju za buduće generacije.


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Bolji opšti utisak o samom gradu


6



Ovlašćene osobe

Partneri u saradnjiNVO – sektor, vaspitno obrazovneustanoveMeđunarodne organizacije

Budžet (total)

Finansiranje

Lokalna upravaNVO sektor

IPA fond



1 Izbor Tima za edukaciju Opština Nikšć 2 mjeseca

2 Izbor tema Opština Nikšić 4 mjeseca

3 Organizovanje edukacije Opština Nikšić 36 mjeseci


158


CILJ Turistička valorizacija nikšićkih akumulacija

Zadatak(projekat) BIRDWATCHING (posmatranje ptica)

OpisOd ukupno 526 vrsta evropskih ptica, u Crnoj Gori su redovno prisutne oko 333 vrste. Od njih ,204 vrste se gnijezde u zemlji.Na teritoriji opštine Nikšić se nalazi više od 130 vrsta ptica. Nikšićke akumulacije, Golija i dolinarijeke Zete predstavljaju značajna IBA područja. Najznačajniji objekat za migratorne ptice jeSlano jezero na kome povremeno boravi i do 20.000 ptica.

Rezultati projekta Turističko- ekonomska dobit


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Zaštita životne sredineEko turizam

EdukacijaSportsko rekreativne aktivnosti



Nadležni Prirodnjački muzejMinistarstvo održivog razvoja i turizmaOpština Nikšić

Ovlašćeni predstavnici


Budžet(total)

Finansiranje Donacije, Fondovi



1. Analiza postojećeg stanja i izrada potrebnedokumentacije

Opština NikšićAgenija za zaštitu životne sredine

12 mjeseca

2. Realizacija projekta Opština NikšićAgencija za zaštitu životnesredine

6 mjeseci


159


CiljDefinisanje aktivnosti koje uzimajući u obzir trenutno stanje, prioritete razvoja opštine Nikšić,potencijale i planiranu buduću potrošnju, predstavljaju korake ka održivom razvoju energetike nateritoriji opštine Nikšić

Zadatak (projekat) Izrada Lokalnog Energetskog Plana

Opis

Lokalni energetski plan kroz sveobuhvatan pregled trenutne potrošnje i proizvodnje energije ienergenata, kao i sagledavanjem mogućnosti za efikasnijim snabdijevanjem energije, njenomdistribucijom i korišćenjem, definiše aktivnosti za unapređenje lokalne energetike. Lokalnienergetski plan predstavlja zakonsku obavezu lokalnih samouprava u skladu sa Zakonom oenergetici, ali i priliku da se korišćenjem načela razvoja energetike definisanih Energetskompolitikom Crne Gore do 2030. godine i Strategijom razvoja energetike Crne Gore do 2025. godineprepoznaju konkretne aktivnosti koje je moguće realizovati na nivou svake od lokalnihsamouprava.

Rezultati projekta Povećanje energetske efikasnostiVeće korišćenje održivih izvora energijeRevitalizacija postojećih i izgradnja novih elektroenergetskih objekataPostizanje balansa između energetskog razvoja i zaštite životne sredine


Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Zaštita životne sredine, Energetska Efikasnost

Kontakt sa potencijalnim investitorima(brojkontakata godišnje)

12


Nadležni Opština Nikšić Predstavnici Opštine Nikšić

Partneri u saradnji Donatori Ovlašćeni predstavnik opštine Nikšić

Budžet(total)




1Analiza postojećeg stanja Opština Nikšić

2 mjeseca

2 Izrada lokalnog energetskog plana Opština Nikšić 6 mjeseci

3 Revizija projekta Resorno Ministarstvo, opština Nikšić 2 mjeseca


160

EFIKASNIJI RAD ORGANA LOKALNE SAMOUPRAVE


161


Aktivnost

Opis Nadležnost Rok

1

Formiranje tima lokalne uprave koji biuspostavio saradnju sa institucijamanadležnim za uvođenje sistemaElektronska Opština


2Nabavka i umrežavanje informatičkih

sistemaOpština Nikšić 1 godina

3 Realizacija cijelog projekta Opstina Nikšić 4 godine

KLJUČNO PITANJE: Efikasniji rad organa lokalne samouprave

Cilj Unapređenje rada organa lokalne uprave i javnih službi

Zadatak (projekat) Elektronska Opština

Opis

Donošenje pravilnika o unutrašnjoj reorganizaciji i sistematizaciji rada, kako bi sestvorili svi uslovi za izvršenje projekta uz korišćenje savremenih informacionihtehnologija.Takođe stvoriti ekonomske uslove za njegovu realizaciju. Upoznati sesa pozitivnim iskustvima iz okruženja i po mogudnosti ih primijeniti

Uspostaviti bolju koordinaciju organa lokalne uprave međusobno i sa GrađanskimBiroomUvesti sistem nagrađivanja i stimulisanja službenika za ažurno obavljen posao

Rezultati projekta Efikasniji i jednostavniji rad, bolji uslovi za usluge građanima.


Broj radnih mjesta


Privatno Javno Partnerstvo Nije moguće

Indirektni rezultat Bolji utisak gradjana o lokalnoj upravi




Ovlašdeni predstavnici

Partneri u saradnjiMeđunarodne organizacije

Ovlašdeni predstavnici

Budžet (total)

Finansiranje Opština NikšićDonatori


162

KLJUČNO PITANJE: Efikasniji rad lokalne uprave


Zadatak (projekat) Sprovođenje edukacije lokalnih službenika i namještenika u skladu sa planovima obuka

Opis

Ovaj projekat doprinosi naporima Opštine Nikšić da se uključi u proces evropskihintegracija tako što poboljšava rad lokalne uprave i unapređuje ljudske resurse koji ćekvalitetnije i efikasnije pružati usluge građanima,investitorima i drugim privrednimsubjektima.Takođe doprinosi boljoj osposobljenosti opštinskih službenika da profesionalno obavljajuposlove iz oblasti pružanja usluga korisnicima kao i da nivo komunikacije sa korisnicimausluga podignu na nivo koji će omogućiti zadovoljstvo korisnika istih.

Rezultati projekta Unapređen rad lokalne uprave kroz veća i bolja znanja, steknute vještine i boljainformisanost službenika i namještenika.

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta,investicije, PJP,koji če sestvoriti zahvaljujućiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Efikasniji i inovativniji pristup prirješavanju problema, pružanju usluga iadministrativnih rješenja.


2


Nadležni Opština i Vlada CG Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji Međunarodne organizacije, donatori Ovlašćene osobe

Budžet (total)

FinansiranjeBudžet Opštine

Međunarodne organizacije, donatori



1 Izrada trening strategije unapređenjaljudskih resursa

Opština Nikšić, međunarodneorganizacije i donatori

2 mjeseca

2 Realizacija projekta Opština Nikšić, medjunarodneorganizacije

12 mjeseci


163

KLJUČNO PITANJE: Efikasniji rad organa lokalne samouprave


Zadatak (projekat) Stalna edukacija opštinskih timova za pisanje i upravljanje projektima EU i projektima drugihmeđunarodnih fondova ili institucija

Opis

Ovaj projekat doprinosi naporima opštine Nikšić da stvori kvalitetan opštinski tim zapisanje i upravljanje projektima koji će moći da svojim znanjem i iskustvom odgovori na svezahtijeve projekata EU kao i pojekata drugih međunarodnih fondova ili institucija.Cilj obuka je osposobljavanje zaposlenih za aktivno učešće na međunarodnim i domaćimpozivima za podnošenje projektnih predloga.Jačanje kapaciteta zaposlenih u lokalnim i javnim institucijama na području nikšićke opštine ,kako bi iskoristili mogućnosti koje EU trenutno pruža Crnoj Gori.

Rezultati projekta Stvaranje takvog opštinskog tima koji profesionalno i funkcionalno ima ili moze imati važnuulogu i mogućnost u procesu Evropskih integracija

Ekonomski rezultat(predvidjeti broj radnihmjesta,investicije, PJP,koji če sestvoriti zahvaljujudiimplementaciji ovogprojekta)

Broj radnih mjesta



Indirektni rezultat Stvaranje opštinskog tima koji će moći dobru idejupretvoriti u projekat u skladu sa pravilima izahtjevima koje postavlja EU.



Nadležni Opština i Vlada CG, EU, Međunarodnifondovi i institucije

Ovlašćene osobe

Partneri u saradnji Međunarodne organizacije, Donatori Ovlašćene osobe

Budžet (total)

Finansiranje Budžet Opštine, EU, Međunarodni fondovi i institucije, Donatori



1 Formirati opštinske timove za pisanjeprojekata


2 Realizacija projekta Opština Nikšić,EU, Medjunarodneorganizacije

2 godine


164

6. MONITORING

Monitoring predstavlja vrlo značajnu komponentu strateškog i uopšteplaniranja. Podrazumijeva uključivanje svih subjekata u svim fazama počev odprikupljanja informacija pa sve do davanja informacija o realizaciji plana odnosnopojedinih mjera i projekata. Glavni akteri monitoring sistema su jedinice lokalnesamouprave. U tom cilju Opština je formirala opštinsku konsultativnu grupu za izradu,reviziju i implementaciju strateškog plana razvoja.

Komponente monitoringa su:

Sakupljanje informacija po izvorima Definisanje ulaznih (output) i rezultirajućih indikatora Monitoring izvještavanje.

Za svaku planiranu mjeru formira se Tim za implementaciju sastavljen od ljudi izsubjekata koji su nosioci realizacije i predstavnika lokalne uprave, a zavisno od projektau Tim se po potrebi uključuju odgovarajući profili stručnjaka i institucije specijalizovaneza vrstu projekta. Zavisno od projekta u Tim se uključuju predstavnici državnih imeđunarodnih institucija.

Na nivou Opštine formiraće se Tim(ovi) za upravljanje projektima od stručnihljudi čiji će zadatak biti izrada programa i planova za njihovu implementaciju.

Sistem za prikupljanje informacija

Sistem za prikupljanje informacija se sastoji od razmjene informacija izmeđuOpštine i drugih subjekata koji su uključeni u realizaciju strategije razvoja. Osnovnipokazatelj je monitoring izvještaj koji će Opština slati drugim subjektima, prije svegaMinistarstvu ekonomije. Taj izvještaj će se podnositi u elektronskoj formi prekoPlatforme za upravljanje razvojem (PLUR). On treba da sadrži sledeće komponente:1. Preduslovi potencijalnog projekta:

- Pripadnost projektu;- Ekonomska kategorija.

2. Detalji projekta:- Projektni predlog,- Vrsta ulaganja,- NKD ulaganja,- CEI sektor,- Koristi od ulaganja,- Nivo značaja ulaganja,- Status,- Ciljne grupe,- Nadležno ministarstvo,- Nadležni direktorat/sektor,- Generalni direktor direktorata/pomoćnik ministra,- Suinvestitori,


165

- Planirani početak i završetak pripreme dokumentacije,- Planirani početak i završetak realizacije,- Stvarni početak i završetak realizacije.

Tip izvještaja se prilagođava vrsti projekta. Izvještaj će se periodično slatisubjektima koji međusobno treba da sarađuju i daju savjete Opštini kada realizacijabude izvjesna.

2. Monitoring indikatori

Ovaj segment monitoringa sastoji se od finansijskih, fizičkih i procesnihindikatora.

Finansijski indikatori se koriste za praćenje napretka u pogledu obaveza i isplataraspoloživih sredstava za bilo koju operaciju, mjeru ili program u odnosu na dozvoljenetroškove saglasno važećim propisima i odgovarajućim računovodstvenim dokaznimdokumentima.

Fizički pokazatelji proizvodnje i rezultata su pokazatelji koji ostvaruju Strateškiplan. Oni pružaju informacije o ponašanjima, sposobnosti i učinku direktnih korisnika.

Procesni pokazatelji pokazuju proces izrade programa i projekata. To supostupni koraci koje jedan projekat ostvaruje. To se posebno odnosi na infrastrukturu iliuslužne projektne ugovore i na grantove.

Monitoring izvještaj

Konačan proizvod monitoring sistema je monitoring izvještaj koji sačinjavaOpština u saradnji sa lokalnom konsultantskom grupom. Svrha izvještaja je analiziranje iverifikovanje prikupljenih podataka od strane monitoring tijela. Fizički, finansijski iprocesni indikatori moraju biti prikazani na mjerljivom nivou kako bi se sagledao iprikazao cjelokupan proces implementacije Strateškog plana razvoja. Sakupljanjepodataka vrši se po svakoj mjeri u monitoring tabeli koja se daje u prilogu.

Monitoring izvještaj će se raditi godišnje u skladu sa pravilnikom lokalnekonsultantske grupe koji je sastavni dio Strateškog plana (poglavlje VI). Izvještaj treba daprikaže cjelokupno implementaciono stanje za proteklu godinu i podnosiće se u majutekuće godine. Izvještaj sadrži:

1. Izvršni rezime, kao sintezu trenutnog stanja;2. Monitoring tabelu;3. Finansijsku implementaciju;4. Fizičku implementaciju;5. Procesnu implementaciju;6. Zaključke, predloge i sugestije za dalje korake u implementaciji Strateškog

plana.


166

MONITORING TABELAMJERA:

OPIS MJERA:

FINANSIJSKA IMPLEMENTACIJA

a) Ukupni budžet a) Početak realizacije c) Nivo implementacije

Komentar:

FIZIČKA IMPLEMENTACIJA

Rezultat a) Početak realizacije b) Realizovano (A/B)

Komentar:

PROCESNA IMPLEMENTACIJA (popunjava radna grupa)

1. Broj projekata sa završenim radovima2. Broj projekata sa započetim radovima3. Broj projekata sa donošenom odlukom o finansiranju

Komentar:Zaključak o mjerama implementacije:

7 . PROCES I PARTNERSTVOU cilju izrade Strateškog plana opštine Nikšić Predsjednik opštine je Rješenjem

zvanično formirao opštinsku konsultativnu grupu koju sačinjava 15 predstavnika iz svihstruktura opštine.

Opštinska konsultativna grupa

Rednibroj

Ime i prezime Sekretarijat / Služba

1. Živko Kecojević v.d. menadžer Opštine - koordinator

2. Dragan Perović potpredsjednik Opštine

3. Đoko Krivokapić potpredsjednik Opštine

4. Milorad Jovanović potpredsjednik Opštine

5. Vesna Jauković glavni administrator Opštine

6. Slobodanka Roganović rukovodilac Službe predsjednika Opštine

7. Slavica Zindović v.d. sekretara Sekretarijata za komunalne poslove, saobraćaj i vode

8. Nebojša Adžić v.d. sekretara Sekretarijata za uređenje prostora i stambene poslove

9. Marko Radojević direktor Agencije za projektovanje i planiranje

10. Olivera Božović predsjednik UO J.P. “Vodovod i kanalizacija”

11. Rade Vujičić viši savjetnik III za ekonomiju u Službi menadžera Opštine

12. Milica Radojičić samostalni savjetnik za turizam

13. Nataša Bakić samostalni savjetnik u Sekretarijatu za komunalne poslove i saobraćaj

14. Ratko Bataković samostalni savjetnik za poljoprivredu

15. Milijana Kovač samostalni savjetnik u Službi menadžera Opštine


167

Nacrt dokumenta je stavljen na javnu raspravu u trajanju od 15 dana, odnosnood 14. 02. do 28. 02. 2014. godine.

Konsultativna grupa za izradu Nacrta Strateškog plana i Služba menadžera kaonosioci javne rasprave sačinili su Program javne rasprave. Zainteresovani predstavniciprivrednih društava, ustanova, preduzetnika, mjesnih zajednica, nevladinih organizacija igrađani su se mogli upoznati sa Nacrtom dokumenta u prostorijama Službe menadžera.Takođe, zainteresovanim pravnim i fizičkim licima je omogućeno da svoje predloge,primjedbe, sugestije i mišljenja na tekst Nacrta Strateškog plana razvoja opštine Nikšićza period 2014 – 2019, dostavljaju u pisanoj formi ili elektronskom poštom Službimenadžera.

Javna tribina je održana 28. 02. 2014. godine sa početkom u 14 časova.Tokom izrade nacrta Strateškog plana ostvarena je saradnja sa Ministarstvom

ekonomije, predstavnicima UNDP-a, predstavnicima konsultantskih kuća GOPA, HCL iWYG.

8. FINANSIRANJE

Kako je obim sredstava koja su dostupna opštinama ograničen, investiranje izbudžeta lokalne samouprave će biti u skladu sa raspoloživim finansijskimsredstvima, pa se nameće potreba za dodatnim izvorima finansiranja. Mogućisuinvestitori u realizaciji projekata mogu biti državni fondovi, fondovi EU i drugemeđunarodne institucije i donatori. Drugi model finansirana investicija odnosi se naprojekte koje će finansirati isključivo država, fondovi EU ili pojedini donatori, a čiju ćerealizaciju sprovoditi Opština.

U namjeri da iskoristi sve mogućnosti koje postoje, lokalna uprava mora raditipermanentno na jačanju administrativnih kapaciteta kako bi bila u mogućnosti dablagovremeno pripremi potrebnu dokumentaciju i konkuriše za dobijanje sredstava odpotencijalnih donatora, uključujući EU, kao i da ispuni sve potrebne uslove zafinansiranje projekata iz državnog budžeta. Za projekte koje planira da realizuje u okviruovog Strateškog plana, pored izvora iz sopstvenog budžeta, lokalna uprava je definisala ipotencijalne partnere uz čiju podršku (finansijsku i tehničku), će biti moguće realizovatinavedene projekte.

U određivanju prioriteta u realizaciji projekata, pored mogućnosti za finansiranjebilo iz kapitalnog budžeta, bilo iz državnog budžeta ili sredstvima donatora, lokalnauprava će voditi računa i o sledećim kriterijuma:

Uticaj projekta u realizaciji strateških ciljeva Opštine Izvodljivost Vremenski okvir za realizaciju Uticaj na moguće investicije i otvaranje novih radnih mjesta Učešće poslovnog sektora Usklađenost sa ostalim prioritetima i projektima.

Strateškim planom je dat pregled projekata za koje će lokalna samouprava, uskladu sa važećom procedurom, donijeti Akcioni plan. Akcionim planom će se definisatiprioritetni projekti i dinamika realizacije projekata u zavisnosti od dostupnosti


168

finansijskih sredstava i zainteresovanosti građana i privrednog sektora, kao i mogućarealizacija projekata putem privatno-javnog partnerstva, čemu će biti posvećenaposebna pažnja.

IZVJEŠTAJ O EX-ANTE EVALUACIJI STRATEŠKOG PLANA RAZVOJA OPŠTINE NIKŠIĆ2014 – 2019.

UVOD

Ministarstvo ekonomije Crne Gore u cilju unapređenja kvaliteta izradeStrateškog plananiranja jedinica lokalne samouprave angažovalo je nezavisnogevaluatora koji će vršiti ex-ante evaluaciju Strateškog plana razvoja opštine Nikšić 2014-2019. Obaveza i posao ex - ante evaluatora podrazumijeva praćenje izrade Strateškogplana razvoja, vršenje izmjena, dopuna i modifikacija, predloge i sugestije, kako bi,zajednički sa članovima opštinske konsultativne grupe, bio unaprijeđen kvalitetStrateškog plana razvoja. Ex-ante evaluacija uključuje i ocjenu usklađenosti Strateškogplana razvoja i Strategije regionalnog razvoja Crne Gore, kao i poštovanje Pravilnika ometodologiji za izradu Strateškog plana razvoja jedinica lokalne samouprave.

Pored toga, osnovni cilj ex-ante evaluacije jeste procjena mogućnostisprovođenja Strateškog plana razvoja Opštine i njegova transparentnost, načinostvarivanja različitih programskih pitanja, na koja je potrebno dostaviti mišljenja,predloge, određene sugestije i poželjne izmjene.

Strateški plan razvoja opštine Nikšić sadrži sedam poglavlja: Analizapostojećeg stanja, SWOT analiza, Strateški cilj razvoja opštine (vizija), Prioriteti i mjere,Projekti, Monitoring i Finansiranje. Ovakva struktura Strateškog plana razvoja je uskladu sa Pravilnikom o metodologiji za izradu SPR JLS.

PROCES IZRADE STRATEŠKOG PLANA RAZVOJA

Opština Nikšić pokrenula je proces izrade Strateškog plana razvoja 2014 – 2019.sa ciljem pažljivog planiranja korišćenja raspoloživih resursa kako bi tekao ubrzanijiekonomski i društveni razvoj Opštine. Sav ovaj proces teče, svakako, u skladu sa:Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014, Zakonom o regionalnom razvoju iPravilnikom o metodologiji za izradu SPR JLS.

Poštujući relevantnu zakonsku regulativu i koristeći najbolju praksu ustrateškom planiranju, formirana je opštinska konsultativna grupa od predstavnikarazličitih društvenih grupa u Opštini. Ova struktura OKG bila je otvorena za mišljenja svihzainteresovanih strana i slagala se sa većinom utvrđenih problema, prihvatajući značajandio predloga.

Javna rasprava je organizovana u trajanju od 15 dana odnosno od 14. 02. do 28.02. 2014. godine. Tokom javne rasprave, građani i zainteresovani predstavnici privrednihdruštava, ustanova, preduzetnika, mjesnih zajednica, političkih partija, nevladinihorganizacija i druga zainteresovana javnost su se mogli upoznati sa Nacrtom dokumenta uprostorijama Službe menadžera. Takođe, zainteresovanim pravnim i fizičkim licima je


169

omogućeno da svoje predloge, primjedbe, sugestije i mišljenja na tekst SPR-a,dostavljaju u pisanoj formi ili elektronskom poštom Službi menadžera. Javna tribina jeodržana 28. 02. 2014. godine.

FAZNA EX-ANTE EVALUACIJA

Proces izrade Strateškog plana razvoja odvijao se fazno, prema poglavljima uzdostavljanje mišljenja i predloga evaluatora.

Analiza postojećeg stanja

Analiza postojećeg stanja je, u cjelosti gledano, sveobuhvatna i usklađena sainicijalnom strukturom analize postojećeg stanja predloženom Pravilnikom ometodologiji za izradu Strateškog plana razvoja jedinica lokalne samouprave. Prikazanipodaci daju jasnu sliku i dovoljno informacija o trenutnom socio-ekonomskom stanju uOpštini. Podaci su logični i fokusirani su na ključne prednosti i nedostatke, odnosnomogućnosti i opasnosti. Zasnovani su na principima nepristrasnosti, objektivnosti ivjerodostojnosti. Maksimalno su korišćene raspoložive metode uporednih podataka.Vršena su poređenja sa podacima u različitim vremenskim periodima, što je omogućilouočavanje trenda posmatranih pojava na nivou opštine.

SWOT analiza

Sveobuhvatna analiza postojećeg stanja predstavlja dobru osnovu drugogpoglavlja – SWOT analize. Sadržaj SWOT-a je prikazan na veoma transparentan i jasannačin. Napravljena je direktna veza i potpuna usklađenost između Analize postojećegstanja u kojoj je prikazano socio-ekonomsko stanje i SWOT analize. Jasno se vidi da jeSWOT analiza proizašla iz Analize postojećeg stanja. Takođe jasna je razlika izmeđuunutrašnjih i spoljašnjih faktora, tako da SWOT analiza daje dobre informacije kako opotencijalima i problemima u samoj opštini, tako i o onima koji su eksternog karaktera.Jasno su naglašene prednosti i nedostaci, odnosno mogućnosti i opasnosti. Analizaobuhvata svih pet poglavlja iz Pravilnika i relevantno je opravdana.

Strateški cilj razvoja opštine (vizija)

Strateški cilj razvoja Opštine (vizija) postavljen je široko i predstavlja dobruosnovu za razvoj opštine u skladu sa prioritetima razvoja središnjeg dijela Strategijeregionalnog razvoja i drugim nacionalnim strategijama. Ovaj cilj je veoma realnopostavljen i definisan, i u skladu je sa Pravilnikom o metodologiji za izradu SPR JLS.Shodno navedenome, vizija odgovara realnim prilikama i mogućnostima Opštine.

Prioriteti i mjere

U četvrtom poglavlju predstavljen je okvir za ostvarenje definisanog Strateškogcilja razvoja. U pitanju su Prioriteti i mjere koje će se preduzeti za izradu konkretnihrazvojnih projekata čijom realizacijom se ostvaruje zacrtana vizija. Mjere jasno proizilazeiz postavljenih prioriteta i jasno su fokusirane na ostvarivanje strateškog cilja i logično supovezane, budući da su proizašle iz Analize postojećeg stanja i SWOT analize.


170

Projekti

U okviru pet utvrđenih prioriteta, transparentno i jasno je postavljen pregledpredloženih projekata. Svaki predloženi projekat, njih 73, posjeduje dosta informacija orealizaciji samog projekta. Izvršen je kratak opis svakog projekta, predložene suaktivnosti, kao i očekivani rezultati. Naznačeni su partneri, okvirni budžet za realizacijuprojekta, glavni partneri koji će učestvovati u finansiranju, kao i vrijeme do kada će seprojekat realizovati. U vezi sa finansiranjem navedenih projekata nedostaje strukturaulaganja, odnosno učešće potencijalnih partnera na projektima. Za adekvatno praćenjerealizacije SPR-a, kao i za mjerenje efekata koji se postižu realizacijom predviđenihprojekata neophodno je definisati indikatore.

Monitoring

Poglavlje Monitoring značajan je element strateškog planiranja, gdje su sadržaniizvori informacija o fazi realizacije projekata, finansijske, fizičke i procesne pokazatelje zasvaki projekat po prioritetima i mjerama. U svim projektima ovog SPR raspoloživiindikatori su mjerljivi, navedeni su izvori za provjeru podataka, tako da se nesmetanomogu pratiti. Opština će formirati radni tim za izradu projekta i konsultantivnu grupu zaizradu, reviziju i implementaciju strateškog plana razvoja. Na nivou Opštine će seformirati tim za upravljanje projektima čiji će zadatak biti izrada programa i planova zanjihovu implementaciju. Zbog svega toga poglavlje Monitoring ima svoj bitan značaj.

Finansijsko planiranje

Kada je riječ o Finansijskom planiranju predloženih projekata ono uključujebudžet Opštine, Državni budžet, sredstva po osnovu EU fondova, javnih ustanova ijavnih preduzeća, privatnih preduzetnika, privatno-javnih partnerstava, građana, IPAfondova, donacija i drugih međunarodnih institucija. Opština će u narednom periodu ukontinuitetu raditi na jačanju administrativnih kapaciteta kako bi bila u mogućnosti dablagovremeno pripremi potrebnu dokumentaciju i konkuriše za dobijanje sredstava odpotencijalnih donatora, uključujući EU, kao i da ispuni sve potrebne uslove zafinansiranje projekata iz državnog budžeta.

ANALIZA USKLAĐENOSTI

Eksterna usklađenost

Strateški plan razvoja opštine Nikšić nije u suprotnosti sa Prostornim planom CrneGore do 2020. godine, kojim se predviđa da privredni razvoj Nikšića treba zasnivati narazvoju metalo-prerade, mašinske industrije, poljoprivrede i prehrambene industrije.Takođe, Strateški plan razvoja je u skladu sa Nacionalnom strategijom održivog razvojaCrne Gore, koja se zasniva na tri stuba održivog razvoja: ekonomski razvoj, životna sredinai prirodni resursi i društveni razvoj. Sva tri stuba održivog razvoja prepoznata su krozprioritete i mjere SPR-a.

Zakonom o regionalnom razvoju Crne Gore (Sl. list CG 20/11) propisano je daStrateški planovi razvoja treba da budu usklađeni sa Strategijom regionalnog razvoja CrneGore 2010-2014., koja predstavlja osnovni dokument planiranja regionalnog razvoja. U


171

Tabeli 1. dat je prikaz usklađenosti prioriteta i mjera Strateškog plana razvoja opštineNikšić 2014-2019. sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014.

Tabela 1. Usklađenost prioriteta i mjera Strategije regionalnog razvoja Crna Gore 2010-2014 i Strateškogplana razvoja opštine Nikšić 2013-2018.

PRIORITETI I MJERE CENTRALNOGREGIONA SRR-a

PRIORITETI I MJERE SPR-a

Prioritet1

Povećanje konkurentnosti jačanjemljudskih potencijala

Prioritet 2 Razvoj ekonomije i privrede

Mjere uokviru

prioriteta

Umrežavanje visokoobrazovnihustanova i privrednih subjekata

Mjera 5 Konkurentna privreda, privlačenjeinvesticija i stvaranje stimulativnogambijenta za dalji rast i razvoj lokalneekonomije.

Razvoj tržišta rada i sistemazapošljavanjaPromovisanje društvene inkluzijeUlaganje i izgradnja sistema doživotnogobrazovanjaJačanje kapaciteta lokalnih samoupravaza strateško planiranje i korišćenje EUfondova i drugih raspoloživih izvorafinansiranja

Prioritet 5 Efikasniji rad organa lokalne uprave

Mjera 1 Unapređenje rada organa lokalneuprave i javnih službi

Prioritet2

Unapređenje uslova za razvoj usluga,proizvodnje i preduzetništva

Prioritet 1 Revitalizacija postojeće iizgradnja nove infrastrukture


Mjere uokviru

prioriteta

Unapređenje privredne infrastrukture Prioritet 1 Revitalizacija postojede iizgradnja nove infrastrukture

Mjera 2 Poboljšanje infrastructure krozizgradnju i rekonstrukciju


Mjera 2 Valorizacija prirodnih potencijala ufunkciji jačanja određenih privrednihgrana

Unapređenje informacione tehnologijei e-trgovine


Transfer znanja i tehnologija Mjera 5.5 Implementacija evropskih praksi istandarda na lokalnu ekonomiju

Promocija i ulaganje u istraživanje,razvoj i inovacije

Prioritet 2Mjera 5.2

Razvoj ekonomije i privredeRealizacija projekta inovativno

preduzetničkog centra “tehnopolis

Prioritet3

Valorizacija kulturnih i prirodnihpotencijala na održiv način

Prioritet 2 Razvoj ekonomije i privredePrirotet 3 Unaprijeđen kulturni i javni život

zajednice

Mjere u

Održivi razvoj poljoprivrede Prioritet 2 Razvoj ekonomije i privredeMjera 2 Valorizacija prirodnih potencijala

Održivi razvoj turizma i izgradnjaturističke infrastrukture

Prirotet 3 Unaprijeđen kulturni i javni životzajednice

Mjera 2 Unapređenje kulturnog života kroz


172

okviruprioriteta

Promocija regionalnih klastera radijačanja turističkog potencijala

realizaciju kulturnih manifestacija iprograma

Razvoj energetike (obnovljivi izvorienergije, primjena principa energetskeefikasnosti i sl.)

Prioritet 4Mjera 3

Zdrava životna sredinaKorišćenje alternativnih izvora

energije i poboljšanje energetskeefikasnosti


Mjera 2 Valorizacija prirodnih potencijala

Valorizacija prirodne i kulturno –istorijske baštine

Prirotet 3 Unaprijeđen kulturni i javni životzajednice

Mjera 2 Unapređenje kulturnog života krozrealizaciju kulturnih manifestacija iprograma

Razvoj komunalne, javne i putneinfrastrukture

Prioritet 1 Revitalizacija postojeće iizgradnja nove infrastrukture

Održavanje i unapređenje komunalneinfrastrukture

Mjera 1 Izrada planske dokumentacije ucilju poboljšanja Infrastrukture

Upravljanje otpadom i otpadnimvodama

Mjera 2 Poboljšanje infrastrukture krozizgrađnju i rekonstrukciju

Izgradnja, održavanje i unapređenjesaobraćajne infastrukture

Prioritet 1

Mjera 1

Revitalizacija postojeće iizgradnja nove infrastructureIzrada planske dokumentacije ucilju poboljšanja Infrastrukture

Veći stepeni bezbjednosti u saobraćaju

Unapređenje sistema upravljanjaprirodnim resursima i zaštita životnesredine

Prioritet 4 Zdrava životna sredina

Održivo upravljanje i korišćenje prirodnihresursa

Mjera 1 Očuvanje biodiverziteta, zaštićenihpodručja i zaštita životne sredine

Mjera 2 Upravljanje otpadom


173

Nisko karbonski razvoj

Infrastruktura za zaštitu životne sredine(komunalna infrastruktura)

Mjera 2Mjera 3

Unapređenje životne sredineKorišćenje alternativnih izvoraenergije i poboljšanje energetske

Na osnovu tabelarnog prikaza, može se zaključiti da su prioriteti i mjereStrategije regionalnog razvoja Crne Gore uzete u obzir prilikom izrade prioriteta i mjeraStrateškog plana razvoja opštine Nikšić. Obzirom da su prioriteti i mjere prilagođenesopstvenim potrebama razvoja opštine, prioriteti SPR-a korespondiraju sa mjerama izrazličitih prioriteta Strategije regionalnog razvoja Crne Gore.

Sadržaj i struktura Strateškog plana razvoja opštine Nikšić su u skladu saPravilnikom o metodologiji za izradu Strateškog plana razvoja jedinica lokalnesamouprave. Očigledno je da je većina inicijalnih predloga strukture i metoda radaispoštovana.

Na osnovu analize eksterne usklađenosti zaključuje se da je Strateški planrazvoja opštine Nikšić 2014-2019. u skladu sa Prostornim planom Crne Gore do 2020.godine, Nacionalnom strategijom održivog razvoja, Strategijom regionalnog razvoja CrneGore 2010-2014. kao i sa Pravilnikom o metodologiji za izradu Strateških planova razvojajedinica lokalne samouprave.

Interna usklađenost

Kao što je prikazano u opisu faza ex-ante evalacije, postoji usklađenost izmeđuAnalize trenutnog stanja i SWOT analize. Potencijali i ograničenja razvoja koja suprepoznata u Analizi trenutnog stanja, direktno su reflektovana u SWOT analizi, naosnovu koje su određeni prioriteti razvoja opštine Nikšić. Planirano je da se realizuju 43projekta do 2019., koji će se finansirati iz: budžeta opštine, budžeta države, javnihustanova i javnih preduzeća, privatnih preduzetnika, privatno-javnih partnerstava,međunarodonih donatorskih institucija, investitora, EU fondova itd. Iz gore navedenogse može zaključiti da je postignuta i unutrašnja usklađenost strategije, pošto jeuočena značajna sinergija među svim prioritetima i mjerama.


174

ZAKLJUČAK

Na osnovu svega izloženog može se zaključiti da je Strateški plan razvoja opštineNikšić postavljen na realnim osnovama. To se zaključuje na osnovu broja planiranihprojekata, sadržaja konkretnih predloga i rješenja postojećih problema. Kao takav SPROpštine može odgovoriti na izazove sa kojima se ona suočava, pa se sa optimizmom, a naosnovu relevantnih pokazatelja može očekivati ostvarenje glavne strateške vizije oveOpštine. Na osnovu analize usklađenosti, može se zaključiti da ovaj Dokumentispunjava uslove interne i eksterne usklađenosti. Prilikom definisanja vizije definisana sui očekivanja koja su usmjerena na poboljšanje socio-ekonomskih uslova u Opštini, sakrajnjim ciljem poboljšanja i povećanja stepena konkurentnosti.

Realizacija prezentovanih aktivnosti u Strateškom planu razvoja opštine Nikšić,pored uticaja na održivi razvoj i zaštitu životne sredine, djelovaće prvenstveno nademografska kretanja i ekonomski napredak.

OBRAĐIVAČ: Služba Menadžera

V.D. Menadžer OpštineŽivko Kecojevic s.r.


175

strateŠki plan razvoja opŠtine nikšic 2014-2019

Documents