stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum15

Bölüm 15

Kurumsal Yönetişim

ve Yönetsel Etik

© Ülgen&Mirze 2004

KURUMSAL YÖNETİŞİM

(Corporate Governance)

İşletmenin stratejik yönetimi ve yönlendirmesi ile

görevli ve sorumlu üst yönetimin (söz sahipleri),

bu görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirirken;

işletme üzerinde kendilerini belirli nedenlerle “hak sahibi” gören

pay sahipleri, çalışanları, tedarikçi, müşteri ve

diğer toplumsal kurumlarla olan ilişkilerini kapsar


İşletmenin Varlık Nedenleri

• Pay Sahipleri Yaklaşımı

Bu görüşe göre, işletmenin hak ve dolayısı ile söz sahipleri,

onu kuran, sermayesini sağlayan ve riske girerek

toplum gereksinimlerini karşılamaya çalışan pay sahipleridir.

Bu nedenle işletme, toplumun gereksinimlerini karşılarken,

aynı zamanda onu kuran, sermayesini sağlayan, riske giren

pay sahiplerinin çıkarlarını da öncelikle gözetmek zorundadır.


İşletmenin Varlık Nedenleri

• Paydaş Grup yaklaşımı

Pay sahiplerinin koyduğu sermayeye ek olarak,

çalışanlar, tedarikçiler, kredi sağlayanlar, tüketiciler, vergi

daireleri, resmi makamlar da çeşitli nedenlerle işletmenin

faaliyetlerini yürütebilmesi için girdiler sağlamaktadır.

İşletmenin misyonu, üst düzey yönetim tarafından hazırlanırken

her çeşit paydaş grubun oluşturduğu koalisyonun çıkar ve

amaçlarına uygun olarak hazırlanmalıdır


Kurumsal Yönetişimin İşlevleri

• Yapılandırma : İşletmenin misyonun şekillenmesi,

görev ve sorumlulukların belirlenmesi, ilke ve amaçların saptanması,

uygun yönetim kadrolarının ve mekanizmanın planlanması.

• Performans : İşletmenin günlük ve stratejik yönetiminin, misyon ve

ilkelere uygun olarak yürütülmesi ile ilgili mekanizmanın kurulmasıdır.

• Uygunluk : Kontrol ve değerleme evresidir.


Vekalet Teorisi

Vekalet ilişkisi, mülkiyeti elinde bulunduran pay sahipleri ile,

başka bireyler (vekiller) arasında, bazı karar verme yetkilerini de

içeren yönetim hizmetlerini yerine getirmesi amacı ile

bir sözleşme geliştirilmesi olarak tanımlanabilir.

Vekalet Teorisi yaklaşımına göre işletme, pay sahipleri,

yöneticiler, çalışanlar, tedarikçiler, müşteriler gibi farklı

kesimlerdeki paydaşlar arasındaki sözleşmelerden oluşmaktadır.


Kurumsal Yönetişim Mekanizmaları-1

• Yönetim Kurulları

Pay sahibi sayısının artması sonucunda her pay sahibi

yönetimde bulunamayacağı için, işletme pay sahipleri

tarafından vekalet ilişkisi ile görevlendirilen yönetim

kurullarınca yönetilir.

– Yönetim Kurulu Yapısı

– Yönetim Kurulunun Bileşimi

– Yönetim Kurullarının Görev ve Sorumlulukları



• Yönetici Ücret ve Teşvik Sistemleri

Şayet yöneticilerin ücret ve teşvik sistemleri paydaşların çıkarına

ve amaçlarına uygun olan stratejik faaliyetler ve amaçlarla

bağlantılı olabilirse, bu takdirde üst yönetim kendi çıkarlarını da

gerçekleştirmeye neden olabilecek bu faaliyetlerle ilgili kararları

kolaylıkla verebilecektir.

Böylece hak sahibi paydaşların çıkarlarına uygun bir yönetim

yapılabilecektir.



• Güçlendirilmiş Pay Sahipleri

Sermaye piyasası gelişmiş ülkelerdeki halka açık işletmelerde,

pay sahipliği son derece dağılmış bir durumdadır.

Bu gibi durumlarda hak sahiplerinin kendi temsilcilerini seçebilmeleri

tam anlamı ile demokratik olamamaktadır.

Bu durum için önerilen bir yol, dağılmış pay sahipliği durumunda,

pay sahiplerini fiziki veya telekonferans sistemleri ile bir araya getirmek

ve birlikte uzlaşarak, blok halinde oy verme hakkı kazandıracak

mekanizmaları geliştirmektir.



• Sermaye Piyasasında Oluşan Satın Alınma Tehditleri

Sermaye piyasası gelişmiş ülkelerde, işletmeler arası birleşme ve

satın almalar son derece yaygındır.

Ancak bu satın almalar, satın alınan işletmenin yöneticilerinin işlerini

de kaybetmelerine neden olabilmektedir.



• Yönetici Emek Pazarı

Her mal ve hizmetin olduğu gibi çalışanların hizmetlerini arz

ettikleri ve işletmelerin de işgücü talebinde bulundukları bir

pazar vardır.

Bu nedenle, işsizlik riskini azaltabilmek için üst düzey

yöneticiler kendi pazarlarında oluşacak talepleri her zaman

canlı tutmak isterler.

Talebin en belirleyici faktörü ise yöneticilerin geçmişteki

performanslarıdır.


Uluslararası Kurumsal Yönetişim Model ve Uygulamalar-1

• Tekil Kurumsal Yönetişim Modeli

ABD ve İngiltere gibi işletmenin varlık nedenini ve kime

hizmet edeceğini pay sahipleri yaklaşımı ile ele alan

ülkelerde uygulanan bu modelde, işletmenin pay sahiplerinin

çıkarlarına ve amaçlarına hizmet etmesi gerektiği öne sürülür.

Bu model, pazara-dayalı kurumsal yönetişim modeli

olarak da adlandırılmaktadır.


Uluslararası Kurumsal Yönetişim Model ve Uygulamaları-2

• Çoğulcu Yönetişim Modeli

Çalışanların çıkarları ve amaçları önceliklidir.

Daha sonra sırası ile; işletmeye borç sermaye sağlayan ve

genellikle kriz zamanlarında desteklerini esirgemeyen

bankaların, önemli tedarikçilerin, işletmenin taşeronlarının

ve dağıtıcılarının çıkarları ile amaçları gelir.


Uluslararası Kurumsal Yönetişim Model ve Uygulamaları-3

• İkili Kurumsal Yönetişim Modeli

Fransa, Hollanda ve Almanya gibi ülkelerde pay sahiplerinin ve

çalışanların çıkarlarının öncelikle gerçekleştirilmesine önem

verilmektedir.

Bu modelde, pay sahiplerinin çıkarlarını gerçekleştirebilecek

ekonomik amaçlar yanında, çalışanların çıkarlarını

gerçekleştirecek sosyal amaçlar da bulunmaktadır.


YÖNETSEL ETİK

Etik;

kişi ya da bir grubun neyin doğru, neyin yanlış olduğu ile ilgili

olarak davranışlarını yönlendiren ahlâki değerler ve ilkeleri

içeren kurallar topluluğudur.

Etik iki temel konu ile ilgilidir;

• İyi, doğru insan olmanın gerektirdiği özellikler ve

• Bireyin davranışlarını belirleyen kurallar.


Etik Davranışı Etkileyen Unsurlar

• Bireyin Ahlaki Gelişim Düzeyi,

• Ahlaki davranışı yönlendiren şartlar,

• Bireyin Yaşı, Aile Çevresi, Ekonomik Durumu,

• Toplumsal Kültür ve Değerler,

• Normlar ve Görgü Kuralları.


Etiğin Uygulama Alanları

• Kişisel Etik : insanoğlunun öncelikle kendi vicdanında oluşturduğu etik standartlardır.

• Meslek Etiği : insanların çeşitli meslekleri uygularken uymak zorunda oldukları davranış kurallarıdır.

• İş Etiği : iş yerinde neyin doğru, neyin yanlış olduğunu bilmek ve doğru olanı yapmaktır.

• Toplumsal Etik : bir sosyo-kültürel varlık olarak insanın içinde bulunduğu toplumun değer yargılarıdır.

• Global Etik : iş etiği ile toplumsal etik değerlerin uluslararası boyutta uygulanmasıdır.


Yönetsel Kararlarda Etik Yaklaşımlar

• Faydacı Yaklaşım

• Bireyci Yaklaşım

• Adalet Yaklaşımı

• Ahlaki Haklar Yaklaşımı


stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum15

Documents