stopanska komora na makedonija - sektor za ... stapka na vrabotenost 34,5% stapka na aktivnost 54,5%...

1

SSTTOOPPAANNSSKKAA KKOOMMOORRAA NNAA MMAAKKEEDDOONNIIJJAA -- SSeekkttoorr zzaa eekkoonnoommsskkaa ppoolliittiikkaa ii rraazzvvoojj --

KKOORRIISSNNII IINNFFOORRMMAACCIIII ZZAA SSTTRRAANNSSKKIITTEE IINNVVEESSTTIITTOORRII VVOO RREEPPUUBBLLIIKKAA MMAAKKEEDDOONNIIJJAA

SSkk oo pp jj ee 22000044 ggooddiinnaa

2

Sodr`ina:

1. Op{ti pokazateli za Republika Makedonija ............ 3 2. Business environment ..................................................... 5 3. Ekonomski odnosi so stranstvo .................................. 6 4. Dogovori za slobodna trgovija..................................... 8 5. Dano~en sistem............................................................... 10 6. Formirawe pretprijatija.............................................. 12 7. Za{tita na industriska sopstvenost.......................... 16 8. Koncesii.......................................................................... 17 9. Slobodni ekonomski zoni.............................................. 18

10. Socijalni dava~ki......................................................... 19 11. Finansiski sistem......................................................... 20 12. Platen promet so stranstvo........................................ 23 13. Spogodbi za izbegnuvawe dvojno odano~uvawe......... 24 14. Spogodbi za za{tita na investicii........................... 25 15. Stranski direktni investicii................................... 26 16. Country Credit Rating.........................................................27 17. Korisni veb-stranici................................................... 28

3

1. OP[TI POKAZATELI ZA REPUBLIKA MAKEDONIJA

NASELENIE (popis 31.12.2002 godina) 2.049.000 ìteli POVR[INA 25.730 km2

BRUTO-DOMA[EN PROIZVOD 4604 mil. SAD $

(ocenka za 2003 godina) BDP - po ìtel vo SAD $ vo 2002 godina .... 1839 SAD $

STRUKTURA NA DODADENATA VREDNOST vo % - zemjodelstvo, lov, {umarstvo i ribarstvo (A+B) 9,9 - vadewe rudi i kamen (V) 0,2 -prerabotuva~ka industrija (G) 15,8 - snabduvawe so elektri~na energija, gas i voda (D) 4,1 - grade`ni{tvo (\) 5,1 - uslugi (E, @,Z, Y, I) 30,2

INFLACIJA Ceni na malo: - prose~na stapka -2003/2002.............. 2,4% Tro{oci na ìvot: - prose~na stapka - 2003/2002....................... 1,2%

SREDEN KURS NA DENAROT (fevruari 2004 god.) denar/SAD $ .............. 48,28 denar/evro.................. 61,28

VRABOTENI ........................ 545.108 lica (spored anketa - april 2003 god.)

PROSE^NA BRUTO-PLATA (XII 2003 god.)....... 20.184 den. PROSE^NA NETO-PLATA (XII 2003 god.)....... 11.995 den. (najniskata plata e utvrdena

so kolektivni dogovori na nivo na granka)

4

STAPKA NA VRABOTENOST................. 34,5% STAPKA NA AKTIVNOST ................. 54,5% STAPKA NA NEVRABOTENOST ........... 36,7% (po ILO-definicija spored anketa)

ISO KOD ZA REPUBLIKA MAKEDONIJA -MK - EAN MAK KOD -prefiks 531

SPOGODBA ZA STABILIZACIJA I ASOCIJACIJA SO EU . ........................od 2001 godina

SVETSKA TRGOVSKA ORGANIZACIJA (polnopravno ~lenstvo od 4.IV 2003 godina) SVETSKA BANKA (~lenstvo od dekemvri 1993 godina)

ME\UNARODEN MONETAREN FOND (~lenstvo od 14.XII 1992 godina)

STRANSKI FIZI^KI I PRAVNI LICA NA TERITORIJATA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA NE MO@E DA KUPUVAAT

GRADE@NO I ZEMJODELSKO ZEMJI[TE.

5

2. BUSINESS ENVIRONMENT -Favorable geo-strategic location

-Relatively good infrastructure -Stable macroeconomic environment -Young, qualified and low-waged workforce -Financial and fiscal advantages -National treatment of foreign investors;

-The rule of law and full protection of the ownership right of the foreign investors; -Stable and consistent regulations i.e. economic environment enabling increase of new investments; -Adequate and transparent functioning of all institutions of the

system -Programme for suporting Foreign Direct Investments -On going project With FIAS for reducing administrative barriers

6

3. EKONOMSKI ODNOSI SO STRANSTVO

Najzna~ajni partneri vo izvozot: - Srbija i Crna Gora; - Germanija; - Grcija; - Italija; - SAD; - Hrvatska; - Holandija; - [vajcarija; - Velika Britanija.

Najzna~ajni partneri vo uvozot: - Germanija; - Grcija; - Srbija i Crna Gora; - Bugarija; - Slovenija; - Italija; - Rusija; - Ukraina; - SAD; - Turcija.

7

NAJZNAÂJNI STOKI VO IZVOZOT: 1. tekstil - konfekcija; 2. crna metalurgija; 3. vino; 4. tutun; 5. feronikel; 6. olovo i cink; 7. metaloprerabotuva~ki proizvodi; 8. farmacevtski proizvodi; 9. hemiski proizvodi; 10. zemjodelski prehranbeni proizvodi; 11. zelen~uk - sve`, smrznat, su{en i konzerviran; 12. drugi elektri~ni provodnici. NAJZNAÂJNI STOKI VO UVOZOT:

1. nafta i nafteni derivati; 2. elektri~na energija; 3. tekstil - dorabotka; 4. crna metalurgija - polufabrikati; 5. hemiski proizvodi; 6. farmacevtski proizvodi; 7. oprema; 8. stoki za {iroka potro{uva~ka; 9. ìvina, ise~ena, zamrznata; 10. govedsko meso; 11. p~enica; 12. surovo maslo od son~ogled; 13. mebel, drvo i proizvodi od drvo; 14. hartija; 15. koà i proizvodi od koà; 16. avtomobili i delovi; 17. jaglen, koks i jaglen za koksirawe.

8

4. SKLU^ENI DOGOVORI ZA SLOBODNA TRGOVIJA

- Srbija i Crna Goora (primena od 07.10.1996 god.) "Sl. vesnik na RM" br. 59/1996 - Republika Hrvatska "Sl. vesnik na RM" br. 28/1997 (primena od 8.7.1998 god.) Dogovor za izmenuvawe i dopolnuvawe na DST me|u RM i RH "Sl. vesnik na RM" br. 51/2002; 100/02 (primena od 01.7.2002 god.) - Republika Bugarija "Sl. vesnik na RM" br. 83 i 85/1999;100/02 (primena od 01.1.2000 god.) - Republika Turcija "Sl. vesnik na RM" br. 83/99 (primena od 1.11.2000 god.) - Dr`avi-~lenki na EFTA "Sl. vesnik na RM" br. 89/01 (primena od 1.5.2002 god.) - Ukraina "Sl. vesnik na RM" br. 53/01 (primena od 15.7.2003 god.) - Republika Albanija "Sl. vesnik na RM" br. 47/02 (primena od 15.7.2002 god.) - Bosna i Hercegovina "Sl. vesnik na RM" br. 45/02 (primena od 01.7.2002 god.)

9

- Republika Slovenija "Sl. vesnik na RM" br. 48/96 Dogovor za izmenuvawe i dopolnuvawe na DST me|u RM i RS "Sl. vesnik na RM" br. 51/02; 100/02

(primena od 1.9.1996 god.) ]e prestane da va`i od 1 maj 2004 godina. Od 1 maj 2004 godina vo razmenata me|u Republika Makedonija i Republika Slovenija }e va`i Spogodbata za stabilizacija i asocijacija me|u Republika Makedonija i Evropskata unija.

- Romanija

(sklu~en na 7.2.2003 god.) Ratifikuvan na 7 oktomvri 2003 godina.

(primena od 1 januari 2004 godina) - Moldova (sklu~en na 28.1.2004 god.) Vremena spogodba za trgovija i trgovski pra{awa me|u RM i Evropskite zaednici. "Sl. vesnik na RM" br. 35 i 39/01 (primena od 1.1.2005 god.) PROSE^NA CARINSKA STAPKA

Do krajot na 2007 godina spored STO .............. 8%

10

5. DANO^EN SISTEM: - danok na dobivka 15% - personalen danok na dohod 15% na osnova do

30.000 denari mese~no i 18% na osnova nad 30.000 denari mese~no

- DDV - op{ta stapka..................... 18% - povlastena stapka........... 5% - danok na imot..................... 0,1% Dividendi

Dividendi ostvareni so u~estvo vo kapitalot na drug

obvrznik - rezident na RM, vklu~uvaj}i gi i prihodite od u~estvo vo dobivkata na dru{tvata so ograni~ena odgovornost ne se vklu~uvaat vo dano~nata osnova, pod uslov da se odano~eni kaj obvrznikot koj vr{i isplata.

Postoi ceklosna sloboda vo repatrijacija na dobivkata, odnosno ne postoi danok po dobivka na dividendite {to rezidentna kompanija gi isplatuva na nerezidentna. Isto taka ne postoi drug danok na transfer na dobivkata.

Kapitalni dobivki

Kapitalnite dobivki ostvareni od proda`ba na hartii od vrednost, oprema i nedvi`en imot se vklu~uvaat vo dano~nata osnova vo visina od 70%. Kapitalnite dobivki ostvareni od hartii od vrednost nema da se odano~uvaat do 1 januari 2006 godina.

11

Nekoi investicioni i dano~ni pottiknuvawa - Na dano~niot obvrznik, kaj koj se vloèni sredstva od

stranski lica, mu se namaluva presmetaniot danok srazmerno na u~estvoto na stranskiot kapital, pod uslov u~estvoto na stranskiot kapital da iznesuva najmalku 20% od vkupno vloèniot zaedni~ki traen kapital. Osloboduvaweto od danokot se odnesuva i za dano~ni obvrznici koi se osnovani celosno so stranski kapital. Osloboduvaweto od danokot se odnesuva samo za period od prvite tri godini, po~nuvaj}i od godinata vo koja se ostvaruva dobivkata, pod uslov obvrznikot koj go koristel ova osloboduvawe da raboti najmalku u{te tri godini po istekot na poslednata godina vo koja go koristel pravoto na dano~no osloboduvawe.

- Na dano~niot obvrznik koj izvr{il vloùvawe vo podra~ja na stopanski nedovolno razvienite op{tini i vo specifi~ni podra~ja (ridsko-planinski regioni, pograni~en pojas i kompaktno zaostanati podra~ja) mu se namaluva dano~nata osnova vo visina na vloènite sredstva, no najmnogu do 50% od osnovata.

- Na dano~niot obvrznik mu se namaluva dano~nata osnova vo visina na sredstvata vloèni za za{tita na ìvotnata sredina i na prirodata, odnosno sredstvata vloèni za ovaa namena se priznavaat 100%.

12

6. FORMIRAWE PRETPRIJATIJA Postapka za osnovawe stranski trgovski dru{tva

Uslovi pod koi stransko lice moè da osnova trgovsko dru{tvo i edinici na stransko dru{tvo

vo Republika Makedonija

I. Oblici na vloùvawe Stransko pravno lice soglasno Zakonot za trgovskite dru{tva ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 28/04) moè da obavuva dejnost vo Republika Makedonija na slednite na~ini: 1. Trgovsko dru{tvo Trgovsko dru{tvo e pravno lice koe samostojno vr{i dejnost zaradi ostvaruvawe na dobivka. Za da moè stransko pravno lice da osnova trgovsko dru{tvo potrebno e toa pravno lice da ima registrirano firma vo stranskata dràva vo trgovskiot registar na tamo{nata dràva. Stransko pravno lice moè da osnova dru{tvo ili da steknuva akcii vo nego na na~inot i pod ednakvi uslovi predvideni za pravnite lica zapi{ani vo trgovskiot registar na teritorija na Republika Makedonija, ako so zakon ne e poinaku opredeleno. U~estvoto na stranskoto lice vo novoosnovano ili vo postojno dru{tvo ne e ograni~eno, osven vo slu~aite opredeleni so zakon. Dru{tvoto so stransko u~estvo gi ima site prava i obvrski kako i dru{tvata bez stranski u~estva. Stranskoto lice e izedna~eno so doma{noto lice vo odnos na pravata steknati vrz osnova na vloèniot kapital. Pravata na stranskoto lice steknati vrz osnova na vloèniot kapital vo dru{tvoto ne moàt da mu se namaluvaat so zakon ili drug propis. Stranskoto lice koe steknalo pravo vrz osnova na vloèniot kapital ima pravo na u~estvo vo dobivkata na dru{tvoto i na sloboden transfer, odnosno repatrijacija na delot od dobivkata vo stranska valuta, ako dru{tvoto raspolaga so pari~no pokritie. Kako naj~esta forma na stransko vloùvawe vo Republika Makedonija se koristi dru{tvoto so ograni~ena

13

odgovornost. Dru{tvo so ograni~ena odgovornost pretstavuva dru{tvo vo koe sodru`nicite u~estvuvaat so po eden osnoven vlog vo odnapred dogovorena osnovna glavnina na dru{tvoto. Vakvo dru{tvo moè da osnova i edno lice koe se ozna~uva kako edinstven sodru`nik. Zakonot propi{uva minimum na sredstva potrebni za osnovawe na ova dru{tvo, odnosno 5.000 EVRA vo denarska protivvrednost ili so procenka na kapitalot na dru{tvoto od strana na ovlasten procenitel, dokolku vlogot se sostoi od predmeti ili prava. Za svoite obvrski dru{tvoto odgovara so siot svoj imot. Sodru`nicite (edinstveniot sodru`nik) na dru{tvoto ne odgovaraat za obvrskite na dru{tvoto. So dru{tvoto upravuva upravitel. Ovlastuvawata na upravitelot odnosno upravitelite moè da se opredelat so dogovorot na dru{tvoto odnosno izjavata. Dokolku so dogovorot ne se opredeleni ovlastuvawata, toga{ upravata gi izvr{uva site akti i gi prezema site dejstva {to se vo interes za dru{tvoto. Upravitelot e ovlasten za zastapuvawe na dru{tvoto i toj e li~no odgovoren sprema sodru`nikot, dru{tvoto i sprema treti lica za raboteweto sprotivno na zakonot i drugite propisi, za nepo~ituvawe na dogovorot odnosno izjavata, kako i za gre{ki {to gi napravil vo upravuvaweto so dru{tvoto. 2. Edinici na stranski dru{tva Edinici na stranski trgovski dru{tva vo Republika Makedonija, soglasno Zakonot za trgovski dru{tva se podru`nici i pretstavni{tva. A. Podru`nica Stransko dru{tvo moè dejnosta da ja vr{i vo Republika Makedonija samo dokolku osnova podru`nica. Stranskoto dru{tvo ima pravo preku svojata podru`nica da gi vr{i spored formata i predmetot na rabotewe site raboti, da steknuva i da prezema obvrski, pravo na pristap pred sudovite i drugite organi na Republika Makedonija pod isti uslovi kako i doma{nite dru{tva od ista ili srodna

14

forma i predmet na rabotewe, ako so zakon poinaku ne e opredeleno. Stransko dru{tvo moè da osnova podru`nica vo Republika Makedonija samo ako e zapi{ano vo registarot na dràvata vo koja ima sedi{te. Dokolku stranskoto dru{tvo osnova pove}e podru`nici, vo prijavata za upis vo trgovskiot registar se ozna~uva podru`nicata, koja }e se smeta za glavna podru`noca, odnosno za makedonska centrala. Podru`nicata vo pravniot promet nastapuva vo imeto i za smetka na stranskoto dru{tvo, pri {to mora da ja upotrebuva firmata, nejzinoto sedi{te, kako i imeto na podru`nicata. Za obvrskite nastanati so raboteweto na podru`nicata, stranskoto dru{tvo odgovara so celiot svoj imot. Ako dru{tvoto koe ja osnovalo podru`nicata e zapi{ano vo Registarot na dràvata vo koja ima sedi{te pomalku od dve godini od denot na podnesenoto barawe za osnovawe podru`nica, do istekot na dve godini od denot na osnovaweto, za obvrskite nastanati so raboteweto na podru`nicata, solidarno i neograni~eno so siot svoj imot odgovaraat i osnova~ite na stranskoto dru{tvo, odnosno stranskiot trgovec-poedinec. Za sekoja podru`nica dru{tvoto nazna~uva eden ili pove}e zastapnici koi go zastapuvaat vo negovoto rabotewe vo Republika Makedonija. Stranskoto dru{tvo spored formata i predmetot na raboteweto e dol`no za svoeto rabotewe vo Republika Makedonija preku podru`nicata da vodat trgovski knigi. Zastapnicite na podru`nicite se dol`ni da gi objavuvaat godi{nite smetki kako za celoto dru{tvo, taka i za raboteweto na podru`nicite. B. Pretstavni{tvo Stransko dru{tvo, koe ima pravo da vr{i trgovska dejnost spored nacionalnoto zakonodavstvo, moè da osnova trgovsko pretstavni{tvo vo Republika Makedonija. Pretstavni{tvoto ne e pravno lice i ne moè da vr{i trgovska dejnost.

15

Na~inot, postapkata na upisot i organot kaj koj{to se vr{i upisot na pretstavni{tvata gi propi{uva Vladata na Republika Makedonija. Stransko dru{tvo moè da otvori pretstavni{tvo zaradi istraùvawe na pazarot, vr{ewe na prethodni i podgotvitelni dejstvija, za sklu~uvawe na dogovori, za izvoz na stoki i uslugi od Republika Makedonija, za uvoz so koj se unapreduva i razviva proizvodstvoto, na dogovori za dolgoro~na proizvodstvena kooperacija, delovno-tehni~ka sorabotka i stranski vloùvawa i na dogovori za pribavuvawe i otstapuvawe pravo od industriska sopstvenost i znaewe i iskustvo. Pretstavni{tvoto go pretstavuva rakovoditelot na pretstavni{tvoto ili lice vraboteno vo pretstavni{tvoto {to }e go ovlasti stranskoto lice.

16

7. ZA[TITA NA INDUSTRISKATA SOPSTVENOST

Steknuvaweto, ostvaruvaweto i za{titata na pravata od industriska sopstvenost se uredeni so Zakonot za industriska sopstvenost ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 47/02, 42/03 i 9/04).

So ovaa za{tita se onevozmo`uva pojavata na zloupotreba od strana na treti lica na pronajdocite, dizajnite, trgovskite znaci i geografskite nazivi {to firmite gi koristat za svoite proizvodi, i za ostvaruvawe na nivnite prava (moralni i materijalni). Tie treba da se za{tituvaat, zadol`itelno vo zemjata, a ako se nameneti za plasman vo stranstvo, i vo zemjite na izvozot. (Stopanskata komora na Makedonija nudi uslugi za za{tita na industriskata sopstvenost, www.mchamber.org.mk)

17

8.KONCESII

Ovaa problematika e regulirana so: - Zakon za koncesii (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 25/2002);

-Zakonot za mineralni surovini (Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 18/ 9, 29/02);

Vo "Slu`ben vesnik na RM" br. 22 od 31 mart 2003 godina

objavena e Odlukata za opredeluvawe na kriteriumite i visinata na nadomestokot za koncesii za vr{ewe na detalni geolo{ki istra`uvawa i eksploatacija na mineralni surovini.

Pa}aweto od koncesiskiot nadomestok pri eksploatacijata e po koli~ina proizvedena mineralna surovina. Koncesionerite sklu~uvaat dogovor za koncesija so Vladata na Republika Makedonija.

18

9. SLOBODNI EKONOMSKI ZONI Carini

Proizvodi Carinski stapki

Vo zonata

Nadvor od zonata

Surovini 0%-15% 0% 0%-15% Oprema 5%-20% 0% 5%-20% Stoki za {iroka potro{uva~ka

15%-30%

0%

15%-30%

Zemjodelski proizvodi

20%-60%

0%

20%60%

Danoci

Danoci Dano~ni stapki

Vo zonata Nadvor od zonata

DDV 18% 0% 18% Akciza 5%-62% 0% 5%-62% Danok na dobivka

15% 0% za deset godini

15%

Danok na imot o,1% 0% za deset godini

0,1%

19

10. SOCIJALNI DAVA^KI - PENZISKO I INVALIDSKO OSIGURUVAWE 21,2 % - ZDRAVSTVENO OSIGURUVAWE 9,2 % - VRABOTUVAWE 1,6 %

20

11. FINANSISKI SISTEM

BANKI

1. Vo Republika Makedonija ima 21 banka od univerzalen tip, od koi edna banka e vo dràvna sopstvenost i edna banka za finansirawe i potpomagawe na razvojot na malite i srednite pretprijatija.

Osumnaeset (18) banki imaat golemo ovlastuvawe, odnosno dozvola za vr{ewe finansiski aktivnosti predvideni so ~len 45 i ~len 46 od Zakonot za banki ("Sl. vesnik na RM" br. 63/00, 103/00, 37/02, 51/03 i 85/03). Banka moàt da osnovaat doma{ni i stranski pravni i fizi~ki lica.

2. Kapitalot potreben za osnovawe banka so golemo ovlastuvawe ne moè da bide pomal od 9.000.000 evra vo denarska protivvrednost, presmetano po sredniot kurs na Narodnata banka na Republika Makedonija. Ovie banki moàt da gi vr{at slednite finansiski aktivnosti:

- platen promet so stranstvo, vklu~uvaj}i i vr{ewe uslugi brz transfer na pari;

- kreditni i garanciski raboti so stranstvo; - faktoring za smetka na komitentite; - trguvawe so hartii od vrednost za svoja smetka i za

smetka na komitentite; - trguvawe so devizni sredstva i izvr{uvawe devizni

transakcii; - trguvawe so finansiski derivati; - ~uvawe, upravuvawe so hartii od vrednost i predmeti so

blagorodni metali; - kupoproda`ba, garantirawe i plasman na emisija na

hartii od verdnost i - davawe usluga na banka-~uvar na imot.

Vrz osnova na ocenkata na Narodnata banka na Republika Makedonija, koga banka osnova banka, ili otkupuva akcii vo banka, u~estvoto vo kapitalot moè da bide neograni~eno.

21

BROKERI

1. Vo Republika Makedonija ima 7 posebni brokerski dru{tva i 6 direkcii za rabotewe so dolgoro~ni hartii od vrednost od soodvetnite banki. Brokersko dru{tvo moè da osnovaat najmalku dve doma{ni i/ili dve stranski pravni i fizi~ki lica.

Banka, {tedilnica i osiguritelno dru{tvo moàt samostojno da osnovaat brokersko dru{tvo.

2. Brokersko dru{tvo se osnova so osnovna glavnina od najmalku 75.000 evra, vo denarska protivvrednost po sreden kurs na NBRM.

BERZA

Vo Republika Makedonija funkcionira Berza na

dolgoro~ni hartii od vrednost. Berzata se osnova kako akcionersko dru{tvo, so osnova~ki kapital od 500.000 evra. Akcioneri na Berzata moàt da bidat doma{ni i stranski pravni i fizi~ki lica. Sopstvenosta na poedine~en akcioner na Berzata e ograni~ena na 10% od osnovnata glavnina na Berzata.

Berzata raboti na profitna osnova. Soglasno Zakonot za hartii od vrednost, ~lenovi na

Berzata - u~esnici vo trguvaweto so hartii od vrednost moàt da bidat brokerski dru{tva i banki registrirani i so dozvola za rabota vo Republika Makedonija. Uslovite za ~lenstvo se propi{ani so zakon.

OSIGURUVAWE

Vkupniot broj na osiguritelni dru{tva e 7, a postoi i Nacionalno biro za osiguruvawe. Dru{tvoto za osiguruvawe se osnova kako akcionersko

dru{tvo so sedi{te vo Republika Makedonija, koe ima dozvola za rabota od ministerot za finansii.

Dru{tvoto za osiguruvawe moè da se osnova kako: 1. dru{tvo za osiguruvawe; 2. dru{tvo za reosiguruvawe i

3. dru{tvo za osiguruvawe i reosiguruvawe.

22

Dru{tvo za osiguruvawe moàt da osnovaat doma{ni i stranski pravni lica.

Raboti na osiguruvawe moàt da vr{at: 1. dru{tvo za osiguruvawe so sedi{te vo Republika

Makedonija, koe ima dozvola za vr{ewe raboti na osiguruvawe od strana na ministerot za finansii;

2. filijala na stransko dru{tvo za osiguruvawe koe dobilo dozvola za vr{ewe raboti na osiguruvawe od strana na ministerot za finansii;

3. dru{tvo za osiguruvawe na zemja-~lenka, koe osnovalo filijala na teritorijata na Republika Makedonija ili e ovlasteno direktno da vr{i raboti na osiguruvawe na teritorijata na Republika Makedonija, soglasno so ovoj zakon.

Akcionerskiot kapital na dru{tvoto za osiguruvawe treba da bide najmalku vo visina na garantniot fond predviden vo ~len 77 od Zakonot. U~estvoto na poedine~en akcioner vo kapitalot na dru{tvoto za osiguruvawe moè da bide najmnogu do 25% od iznosot na akciite na dru{tvoto za osiguruvawe so pravo na upravuvawe. Koga dru{tvo za osiguruvawe ili banka osnova dru{tvo za osiguruvawe, u~estvoto vo kapitalot na dru{tvoto e neograni~eno.

23

12. OVLASTENI BANKI ZA VR[EWE PLATEN PROMET SO STRANSTVO

1. Alfa banka AD - Skopje; 2. Uni Banka AD - Skopje; 3. Eurostandard Banka AD - Skopje; 4. TC Ziraat bankasi - Podru`nica Skopje; 5. Izvozna i kreditna banka AD - Skopje; 6. Invest banka AD - Skopje; 7. Komercijalna banka AD - Skopje; 8. Makedonska banka AD - Skopje; 9. Makedonska banka za poddr{ka na razvojot - Skopje; 10. Ohridska banka AD - Ohrid; 11. Pro Kredit banka AD - Skopje; 12. Rado bank AD -Skopje; 13. Sileks banka AD - Skopje; 14. Stopanska banka AD - Bitola; 15. Stopanska banka AD - Skopje; 16. Teteks - Kreditna banka AD - Skopje; 17. Tetovska banka Ad - Tetovo i 18. Tutunska banka AD - Skopje.

24

13. SPOGODBI ZA IZBEGNUVAWE DVOJNO ODANO^UVAWE:

- Hrvatska ...................................................... 11 januari 1996 - Turcija.......................................................... 28 noemvri 1996 - SR Jugoslavija - Srbija i Crna Gora ....... 22 juli 1997 - Polska ......................................................... 17 dekemvri 1999 - Italija ........................................................ 8 juni 2000 - Narodna Republika Kina ........................... 29 noemvri 1997 - Rusija ......................................................... 5 juli 2000 - Albanija ....................................................... 2 septemvri 1998 - [vedska ...................................................... 15 maj 1998 - Ukraina ....................................................... 23 noemvri 1998 - Slovenija ..................................................... 20 septemvri 1999 - Holandija...................................................... 21 april 1999 - Francija........................................................ 22 april 1999 - Bugarija......................................................... 22 april 1999 - Republika Kina............................................ 16 juli 1999 - Egipet ........................................................... 1 fevruari 2000 - Danska........................................................... 19 juni 2000 - [vajcarija.................................................... 17 dekemvri 2000 - Romanija ....................................................... 31 januari 2002 - Iran............................................................... 31 januari 2002 - Finska........................................................... 31 januari 2002 - Ungarija ....................................................... 16 vevruari 2002 - Republika ^e{ka......................................... 17 juni 2002

25

14. SPOGODBI ZA ZA[TITA

NA INVESTICIITE

- Hrvatska......................................................... 4 noemvri 1996 - Slovenija....................................................... 21 septemvri 1999 - Turcija........................................................... 27 oktomvri 1997 - SR Jugoslavija - Srbija i Crna Gora........... 22 juli 1997 - Polska........................................................... 22 april 1997 - Germanija....................................................... 17 septemvri 2000 - [vajcarija....................................................... 6 maj 1997 - Italija............................................................ 28 maj 1999 - Narodna Republika Kina.............................. 1 noemvri 1997 - Rusija............................................................... 9 juli 1998 - Narodna Republika Koreja .......................... 30 april 1998 - Albanija.......................................................... 3 april 1998 - Francija ........................................................ 31 mart 2000 - [vedska........................................................ 1 oktomvri 1998 - Ukraina.......................................................... 25 mart 2000 - Malezija......................................................... 17 mart 1999 - Holandija....................................................... 1 juni 1999 - Belgija............................................................ 4 noemvri 2002 - Bugarija.......................................................... 5 juni 1999 - Republika Kina............................................. 9 juni 1999 - Egipet ...............................................(se ~eka ratifikacija) - Romanija....................................................... 13 fevruari 2002 - Iran............................................................... 31 januari 2002 - Finska........................................................... 22 mart 2002 - Bosna i Hercegovina................................... 31 januari 2002 - Avstrija........................................................ 14 april 2002 - Ungarija......................................................... 14 mart 2002 - Belarus......................................................... 30 juni 2002 - ^e{ka ........................................................ 20 septemvri 2002

26

15. STRANSKI DIREKTNI INVESTICII

(1994-2003)

Vo milioniSAD $

94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 24,00 9,49 11,21 30,01 127,72 32,40 175,13 440,66 77,05 44,77

Pozna~ajni stranski investicii po zemji vo 2003 (vo milioni SAD $)

- Bugarija ..................................................................... 9.142 - Grcija ......................................................................5.196 - Germanija.....................................................................4.377 - [vajcarija...................................................................4.337 - Slovenija.....................................................................2.727 - Avstrija ......................................................................2.629 - SAD...............................................................................1.442 - SR Jugoslavija (Srbija i Crna Gora)........................1.010

27

16.COUNTRY CREDIT RATING Long term rating of BB Short term rating of B Outlook is Positive Standard and Poor"s

28

17. KORISNI INTERNET-STRANI 1. http://www.mchamber.org.mk Stopanska komora na Makedonija 2. http://www.finance.gov.mk Ministerstvo za finansii 3. http://www.economy.gov.mk Ministerstvo za ekonomija 4. http://www.moe.gov.mk Ministerstvo za `ivotna sredina i prostorno planirawe 5. http://www.mtsp.gov.mk Ministerstvo za trud i socijalna politika 6. http://www.mzsv.gov.mk Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo 7. http://www.stat.gov.mk Dr`aven zavod za statistika 8. http://www.mpa.org.mk Agencija na Republika Makedonija

za privatizacija 9. http://www.customs.gov.mk Carinska uprava na Makedonija 10. http://www.ujp.gov.mk Uprava za javni prihodi 11. http://www.zvrm.gov.mk Zavod za vrabotuvawe 12. http://www.sei.gov.mk Sektor za evropska integracija 13. http://www.nbrm.gov.mk Narodna banka na Republika Makedonija 14. http://www.crm.org.mk Centralen register 15. http://www.mzsv.gov.mk/veterinarstvo Uprava za veterinarstvo 16. http://www.ippo.gov.mk Biro za za{tita na industriska sopstvenost 17. http://www.sec.gov.mk Komisija za hartii od vrednost 18. http://www.mse.org.mk Makedonska berza na dolgoro~ni hartii od vrednost 19. http://www.cdhv.org.mk Centralen depozitar na hartii

od vrednost 20. http://www.kb.com.mk Komercijalna banka AD - Skopje 21. http://www.unibank.com.mk Uni banka AD - Skopje 22. http://www.eurostandard.com.mk Eurostandard banka AD - Skopje 23. http://www.investbanka.com.mk Invest banka AD - Skopje 24. http://www.ikbanka.com.mk Izvozna i kreditna banka AD - Skopje 25. http://www.makbanka.com.mk Makedonska banka AD - Skopje 26. http://www.ob.com.mk Ohridska banka AD - Ohrid 27. http://www.procreditbank.com.mk ProKreditna banka AD - Skopje 28. http://www.radobank.com.mk Rado banka AD - Skopje 29. http://www.stb.com.mk Stopanska banka AD - Skopje 30. http://www.tb.com.mk Tutunska banka AD - Skopje 31. http://alphabank.com.mk Alfa banka AD - Skopje 32. http://tczbsk.mol.com.mk Ziraat bankasi AD - Skopje 33. http://sileksbanka. com.mk Sileks banka AD - Skopje 34. http://www.mbdp.com.mk Makedonska banka za poddr{ka na razvojot 35. http://www.eurolink.com.mk Eurolink ad za osiguruvawe - Skopje 36. http://www.unet.com.mk/vardar Vardar Osiguruvawe AD - Skopje 37. http://www.insuma.com.mk QBE Makedonija osiguruvawe i reosiguruvawe - Skopje 38. http://www.deloitte.com.mk DELOITTE&TOUCHE - Skopje 39. http://www.kpmg.com.mk KPMG - Skopje 40. http://www.pwc.com/mk PRICE WATTER HOUSE COOPERS - Skopje 41. http://www.ey.com ERNST-JOUNG - Skopje 42. http://www.f.e.z.bunardzik.com.mk Direkcija za slobodni ekonomski zoni 43. http://europa.eu.int EU 44. http://www.ear.eu.int Evropska agencija za rekonstrukcija 45. http://www.usaid.org.mk USAID 46. http://www.ebrd.com Evropska banka za rekonstrukcija i razvoj 47. http://www.amcham.com.mk Amerikansko-makedonska komora 48. http://www.gtz.com.mk GTZ 49. http://www.worldbank.org.mk Svetska banka 50. http://www.undp.org.mk UNDP

29

Avtor na Proektot: M-r Aco Spasovski, [email protected] Podgotvile: M-r Aco Spasovski

Pavlina Karaeva [email protected] Sorabotnici: Bor~e âlovski, Nata{a Hristova, Marija Petrovska,

Afrodita Pat~eva, Qupka Samarxiska, Belinda Minovska Lektor: Stanka Damjanovska Prevod: Qubica Dokovska

STOPANSKA KOMORA NA MAKEDONIJA Dimitrie ûpovski br.13

1000 - Skopje tel. ++389/02/3118-088 faks ++389/02/3116-210

http://www.mchamber.org.mk Izvori na informacii: - Dràven zavod za statistika; - Ministersto za finansii; - Ministerstvo za ekonomija; - Ministerstvo za nadvore{ni raboti; - Stopanska komora na Makedonija; - Narodna banka na Republika Makedonija; - Direkcija za slobodni ekonomski zoni.

stopanska komora na makedonija - sektor za ... stapka na vrabotenost 34,5% stapka na aktivnost 54,5%...

Documents