stjörnufræði og myndmennt samþætting …³k...fjallað verður um jörðina, tunglið, sólina,...
TRANSCRIPT
Stj
örnu
fræ
ðiog
myn
dmen
ntS
amþæ
ttin
gná
msg
rein
a
Ken
nslu
hand
bók
stjö
rnuf
ræði
Lok
aver
kefn
iB.E
d.ná
ms.
Árn
ýJ.
Ste
fáns
dótt
irog
Nín
aH
.Guð
mun
dsdó
ttir
Maí
2007
.
2
Lei
ðsag
nar
ken
nar
iSte
fán
Ber
gman
.
3
Efn
isyf
irlit
For
mál
i....
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
...4
Inng
angu
r...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
5G
rein
arge
rð...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
....5
Nát
túru
fræ
ðiná
m...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.6S
kem
ayf
irke
nnsl
uís
tjör
nufr
æði
ogm
yndm
ennt
......
......
.7H
lutv
erk
nám
sefn
is...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
....8
Not
kun
nám
sefn
is...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
8K
enns
lum
atog
mat
sblö
ð...
......
......
......
......
......
......
......
......
.9K
enns
luáæ
tlun
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
111.
Ken
nslu
vika
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
11R
eiki
stjö
rnur
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
....1
12.
Ken
nslu
vika
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
14O
rðab
ók...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
...14
Sýn
isho
rnaf
orða
bók.
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.16
3.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
....1
7S
ólke
rfið
,inn
raog
ytra
......
......
......
......
......
......
......
......
174.
Ken
nslu
vika
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
19S
taðs
etni
ng,s
tærð
irog
fjar
lægð
ir...
......
......
......
......
.....1
95.
Ken
nslu
vika
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
21S
tjör
nur
min
nkað
ar...
......
......
......
......
......
......
......
......
...21
6.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
...23
Hre
yfin
gst
jarn
a....
......
......
......
......
......
......
......
......
......
..23
7.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
...25
Tun
glið
rann
saka
ð...
......
......
......
......
......
......
......
......
.....2
5
8.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
..28
Fæ
ðing
ogda
uðiS
tjar
na...
......
......
......
......
......
......
......
.28
Ein
kenn
irei
kist
jarn
anna
......
......
......
......
......
......
......
......
..30
Mer
kúr
;-
hrað
fara
send
iboð
i....
......
......
......
......
....3
0V
enus
;-
ásta
rstj
arna
......
......
......
......
......
......
......
....3
1Jö
rðin
;-
heim
kyni
man
nsin
s....
......
......
......
......
......
.32
Mar
s;
-ryð
rauð
are
ikis
tjar
nan
......
......
......
......
......
.33
Júpi
ter;
-ri
sinn
,næ
stum
þvís
ól...
......
......
......
......
...34
Júpi
ter;
-ri
sinn
,næ
stum
þvís
ól...
......
......
......
......
...34
Satú
rnus
;-
heim
urhr
inga
nna
......
......
......
......
......
...35
Satú
rnus
;-
heim
urhr
inga
nna
......
......
......
......
......
...35
Úra
nus;
-re
ikis
tjar
nafr
á18
öld.
......
......
......
......
....3
6N
eptú
nus;
-re
ikis
tjar
nast
ærð
fræ
ðing
sins
......
......
..37
Nep
túnu
s;-
reik
istj
arna
stæ
rðfr
æði
ngsi
ns...
......
.....
37T
ungl
ið–
fylg
itun
glja
rðar
......
......
......
......
......
......
..38
9.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
..39
Fló
ðog
fjar
a...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.39
10.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
40F
ylgi
tung
log
gerv
ihne
ttir
......
......
......
......
......
......
......
..40
11.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
41V
erke
fnav
inna
ogup
pset
ning
......
......
......
......
......
......
..41
12.K
enns
luvi
ka...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
42S
ýnin
gá
verk
umog
tölv
uver
......
......
......
......
......
......
..42
Ítar
efni
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.....
43M
yndi
r....
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.44
4For
mál
iH
imin
geim
urin
ner
heil
land
ivi
ðfan
gsef
ni,s
tjör
nurn
arfá
okku
rti
lað
velt
avö
ngum
yfir
mör
guse
mvi
ðkem
urho
num
.Fl
esti
rha
fave
ltþv
ífy
rir
sér
einh
vern
tím
ann
álí
fsle
iðin
nihv
ort
líf
séan
nars
stað
aren
ájö
rðin
ni,
úrhv
erju
ætl
ist
jörn
urna
rsé
u,af
hver
juer
mei
ribi
rta
afsu
mum
stjö
rnum
enöð
rum
?E
kki
eræ
tlun
inað
svar
aþe
ssum
spur
ning
um,
enga
man
væri
aðle
yfa
nem
endu
mað
velt
aþe
ssu
fyri
rsé
rog
rann
saka
sjál
fhv
ort
það
væri
fræ
ðile
gur
mög
ulei
ki.
Þes
siha
ndbó
ker
sam
vinn
uver
kefn
itv
eggj
aút
skri
ftar
nem
avi
ðK
enna
rahá
skól
aÍs
land
svo
r20
07,
með
sam
þætt
ingu
ást
jörn
ufræ
ðiog
myn
dmen
nt.
Til
hlið
sjón
arer
umvi
ðm
eðfj
ölgr
eind
arke
nnin
guG
ardn
ers
við
skip
ulag
ning
uke
nnsl
ustu
nda.
Gar
dner
skip
tir
hæfi
leik
umei
nsta
klin
gaup
pím
ism
unan
digr
eind
irog
gott
erað
hafa
það
íhu
gaþe
gar
verk
efnu
mer
úthl
utað
til
þeir
ram
eðei
nsta
klin
gsm
iðað
nám
aðle
iðar
ljós
i.
Mar
kmið
með
þess
ari
kenn
sluh
andb
ók,
erað
kenn
ari
geti
nýtt
sér
hana
íken
nslu
.
Ken
nslu
efni
ðer
mið
aðvi
ð7.
bekk
grun
nskó
la,
mög
ulei
kier
sam
tfy
rir
hend
iað
útfæ
raná
mse
fnið
fyri
ryn
grij
afnt
sem
eldr
inem
endu
rgr
unns
kóla
.T
ekna
rer
ufy
rir
reik
istj
örnu
rnar
8,áð
urvo
ruþæ
ral
ltaf
sagð
arve
ra9
enP
lútó
var
teki
nnút
afre
ikis
tjör
nuli
stan
umha
usti
ð20
06og
ber
nafn
ið„
1343
40P
lútó
“nú
na.
Hug
myn
dir
eru
aðke
nnsl
ustu
ndum
fyri
rhv
erja
kenn
sluv
iku
ásam
tup
plýs
ingu
mum
hver
nig
þær
eru
bygg
ðar
upp.
Von
andi
nýti
stþe
tta
nám
sefn
ive
líke
nnsl
u.
Gan
giyk
kur
velv
iðke
nnsl
una,
Kve
ðja
Árn
ýJó
naog
Nín
aH
rönn
Inng
angu
rK
enns
luha
ndbæ
kurn
arva
rða
kenn
slu
nem
enda
í7.
bekk
grun
nskó
laí
myn
dmen
ntog
stjö
rnuf
ræði
með
það
aðle
iðar
ljós
iað
uppf
ylla
mar
kmið
Aða
lnám
skrá
rgr
unns
kóla
frá
árin
u19
99.
Aða
lmar
kmið
iner
uað
nem
endu
rky
nnis
tre
ikis
tjör
nunu
mog
him
inge
imnu
má
lifa
ndi
hátt
ogko
mið
séti
lm
óts
við
þau
mar
kmið
sem
finn
am
áí
Aða
lnám
skrá
nni
hvað
varð
arm
yndm
ennt
-og
nátt
úruf
ræði
með
eins
takl
ings
mið
aðná
mí
huga
ogfj
ölbr
eytt
arke
nnsl
uaðf
erði
r.B
æku
rnar
eru
uppb
yggð
arút
frá
sam
þætt
ingu
nám
sgre
ina
ogke
nnsl
uáæ
tlan
irí
sam
ræm
ivi
ðþa
ð.Æ
tlun
iner
aðve
ram
eðsa
mþæ
ttin
gum
yndm
ennt
aog
nátt
úruf
ræði
kenn
ara.
Nem
endu
rvi
nna
ása
ma
hrað
aog
taka
sam
aná
mse
fnið
fyri
rhj
ábá
ðum
kenn
urum
,go
ttvæ
rief
kenn
slus
tund
irna
rvæ
rusa
mli
ggja
ndi.
Ken
nara
rnir
vinn
asa
man
aðfl
estu
mþá
ttum
erva
rða
uppl
ýsin
garö
flun
,ve
rkef
navi
nnu
teng
dri
vinn
ubók
ogke
nnsl
u.
Gre
inar
gerð
Við
skil
álo
kave
rkef
ninu
þáge
rðum
við
15bl
aðsí
ðna
grei
narg
erð
sem
fylg
irke
nnar
ahan
dbók
unum
.Í
grei
narg
erði
nni
erað
finn
afl
est
það
sem
teng
ist
umgj
örð
bóka
nna
ogti
lgan
giþe
irra
.Í
byrj
ungr
eina
rinn
arer
stut
tur
form
áli
þar
sem
lýst
erað
drag
anda
verk
efni
sins
,þö
kkum
ogfl
eira
,þv
ínæ
ster
inng
angu
rse
mút
list
arin
niha
ldi
bóka
nna.
Fari
ðer
inn
árö
kstu
ðnin
gfy
rir
verk
efni
nu,
hver
sve
gna
það
hafi
veri
ðva
lið
ogti
lgan
ginu
mm
eðþv
í.T
ilgr
eind
eru
mar
kmið
sem
unni
ðer
útfr
ávi
ðge
rðbó
kann
a,þá
sérs
takl
ega
aðal
mar
kmið
in,
bæði
íná
ttúr
ufræ
ðiog
myn
dmen
ntar
hlut
anum
.Fa
rið
erít
arle
gayf
iral
lan
fram
gang
ogsk
ipul
agvi
ðvi
nnu
bóka
nna.
Ein
nig
erst
órka
fli
umte
ngin
gar
við
nám
sken
ning
arog
rann
sókn
irG
ardn
ers
oghu
gmyn
dafr
æði
hans
.Í
þeim
kafl
aer
fari
ðít
arle
gaí
það
hvað
agr
eind
irha
nnte
lur
aðsé
uvi
rkar
hjá
eins
takl
ingu
m,h
verj
arþæ
rer
uog
hver
nig
þær
virk
a.V
iðsý
num
fram
áþa
ðí
grei
narg
erði
nni
hver
nig
verk
efni
ðí
raun
ýtir
undi
rog
virk
jar
fles
tar
grei
ndir
hjá
nem
endu
m.
Far
iðer
vel
íþa
ðhv
erni
gve
rkið
nýti
stog
hver
jum
.Síð
aner
ust
uttl
okao
rðbæ
ðium
vinn
uvi
ðge
rðþe
ssa
verk
efni
sog
hver
nig
við
uppl
ifum
það
oghv
aðok
kur
finn
stum
sam
kenn
slu
ígr
unns
kólu
mal
men
nt.A
ðlo
kum
erhe
imil
dask
ráum
6þær
heim
ildi
rse
mno
taða
rvo
ruvi
ðge
rðgr
eina
rger
ðari
nnar
.Er
von
okka
rað
kenn
arar
geti
nýtt
kenn
arah
andb
æku
rnar
sér
tilf
ram
drát
tar
enle
siei
nnig
grei
narg
erði
nase
mva
run
nin
sam
hlið
ati
lná
nari
útli
stun
ará
okka
rlo
kave
rkef
ni.
Nát
túru
fræ
ðiná
mN
áttú
rufr
æði
kenn
sla
ersa
msp
ilm
anns
ogná
ttúr
u.M
eðm
argv
ísle
gum
kenn
sluh
áttu
mer
hægt
aðsn
íða
verk
efni
aðþe
kkin
gune
men
daog
hafa
eins
takl
ings
mið
aðná
mað
leið
arlj
ósi.
Ken
nslu
aðfe
rðir
eru
mar
gar
ogen
gin
ein
kenn
slua
ðfer
ðer
betr
ien
önnu
r.M
ikil
vægt
erað
kenn
slua
ðfer
ðir
mar
kist
afþe
imke
nnar
ase
mbe
itir
henn
i. Ski
pula
gðar
vett
vang
sath
ugan
irer
um
jög
góða
rog
brjó
taup
pke
nnsl
uhæ
tti
hver
sdag
slíf
sins
.
Skó
laló
ðin
ognæ
sta
nágr
enni
skól
ans
erlí
kakj
örin
nve
ttva
ngur
fyri
rra
nnsó
knir
s.s.
stjö
rnus
koðu
n.N
ýtum
okku
rm
yrku
rsk
amm
degi
sins
hér
ála
ndi,
það
fer
aðví
suef
tir
land
shlu
tum
hven
ær
birt
ate
kur
ám
orgn
ana.
Frá
mið
jum
nóve
mbe
rfr
amí
febr
úar
áhv
erju
ári
erhæ
gtað
nýta
mor
guns
árið
ogsk
oða
him
inin
n,þe
gar
heið
skýr
ter.
Veð
urat
huga
nir
má
alls
stað
arge
raog
ætl
unin
erað
vera
með
veðu
rath
ugan
irum
leið
ogtu
ngli
ðer
rann
saka
ð.N
emen
dur
fáþá
aðky
nnas
thv
erni
gve
ður
getu
rha
ftáh
rif
áby
ggði
rþe
gar
flóð
ogfj
ara
er.
All
tse
mer
raun
veru
legt
ergo
ttað
teng
jain
ník
enns
luþa
rá
með
alve
ðrát
tuna
.A
llar
vett
vang
sfer
ðir
eru
góða
ren
það
þarf
aðha
faí
huga
þega
rþæ
rer
ufa
rnar
aðve
rkef
niog
úrvi
nnsl
ave
rður
aðve
raí
gang
i,an
nars
mis
sir
kenn
slus
tund
inm
arks
.Í
kenn
sluh
andb
ókin
nier
einm
itt
gert
ráð
fyri
rsl
íkri
kenn
slus
tund
ogþá
skoð
ane
men
dur
fjör
una,
með
teng
ingu
við
tung
lgan
ginn
.
7
Skem
ayf
irke
nnsl
uís
tjör
nufr
æði
ogm
yndm
ennt
Stjö
rnuf
ræði
Myn
dmen
nt
1.K
enns
luvi
kaR
eiki
stjö
rnur
Gru
nnhu
gtök
t.d.l
itir
,blö
ndun
,for
mog
flei
ra.
2.K
enns
luvi
kaS
tjör
nufr
æði
orða
bók
Hei
tir
ogka
ldir
liti
r
3.K
enns
luvi
kaS
ólke
rfi-
innr
aog
ytra
Lit
aska
linn
ogsk
yggi
ngar
4.K
enns
luvi
kaS
tjör
nur,
stað
setn
ing
ogfj
arlæ
gðir
Rei
kist
jörn
urte
ikna
ðar
ogm
álað
ar
5.K
enns
luvi
kaS
tjör
nur
min
nkað
arU
nnið
áfra
mím
álun
6.K
enns
luvi
kaH
reyf
ing
stja
rna
Unn
iðíp
laka
tger
ð
7.K
enns
luvi
kaT
ungl
iðR
eiki
stjö
rnur
gerð
aríþ
ríví
ðufo
rmi
8.K
enns
luvi
kaFæ
ðing
ogda
uðis
tjar
naÁ
fram
hald
vinn
ufr
á7.
kenn
sluv
iku
9.K
enns
luvi
kaFl
óðog
fjar
aÁ
fram
hald
vinn
ufr
á7.
kenn
sluv
iku
10.K
enns
luvi
kaF
ylgi
tung
lM
álun
ogfr
ágan
gur
áre
ikis
tjör
num
11.K
enns
luvi
kaV
erke
fnav
inna
Tun
glm
ótun
ogsk
oðun
12.K
enns
luvi
kaFr
ágan
gur
ogtö
lvuv
erL
okaf
rága
ngur
ogup
pset
ning
fyri
rsý
ning
u
Hlu
tver
kná
mse
fnis
Mar
kmið
iðer
aðne
men
dur
í7.
bekk
öðli
stþe
kkin
guá
grun
dval
lara
trið
umí
stjö
rnuf
ræði
.Fj
alla
ðve
rður
umjö
rðin
a,tu
ngli
ð,só
lina,
sólk
erfi
ðás
amt
því
aðfj
alla
umst
öðu
sólk
erfi
sins
íal
heim
inum
,um
vetr
arbr
auti
rog
sóls
tjör
nur.
Ým
isön
nur
hugt
ökve
rða
teki
nfy
rir
ítí
mun
um.
Efn
iðer
uppb
yggt
með
kenn
aran
níh
uga.
Nám
sefn
iðer
unni
ðm
eðáf
anga
mar
kmið
7.be
kkja
rA
ðaln
ámsk
rágr
unns
kóla
íhu
gase
mM
ennt
amál
ará
ðune
ytið
gaf
útár
ið19
99.L
ögð
verð
uráh
ersl
aá
aðne
men
dur
þekk
ist
öðu
oghr
eyfi
ngu
jarð
arin
nar
ogre
ikis
tjar
nann
aí
sólk
erfi
nu.
Get
ilý
stáh
rifu
msp
orga
ngs
tung
lsin
sá
jörð
ina.
Ran
nsak
aít
arle
gatu
ngli
ðog
gang
jarð
arm
eðáh
ersl
uá
togk
raft
tung
lsá
jörð
u,hæ
gter
síða
nað
taka
fyri
rve
trar
brau
tina
íbe
inu
fram
hald
iaf
því.
Stu
ndum
þarf
aðhl
iðra
til
hvað
varð
arve
ttva
ngsf
erði
r,ra
nnsó
knir
ást
jörn
umog
tung
lgan
give
gna
mis
mun
andi
veðu
rfar
s.
Stj
örnu
sjón
auki
ertæ
kise
mný
tist
vel
við
rann
sókn
irne
men
daá
him
inge
imnu
m,
enef
hann
erek
kify
rir
hend
ier
ágæ
ttað
nota
stvi
ðsj
ónau
ka.V
elja
ber
stað
þar
sem
erek
kim
ikið
afgö
tulj
ósum
,þv
íbe
tra
erað
skoð
ast
jörn
urþa
rse
mm
yrku
rer
.
Not
kun
nám
sefn
isK
enns
luvi
kurn
arer
usk
ipul
agða
rse
mst
akar
kenn
slue
inin
gar
þann
igað
kenn
ari
getu
rfæ
rtþæ
rti
lef
tir
hent
ugle
ika.
Sky
nsam
lega
ster
þóað
hafa
þess
aup
pbyg
ging
uað
leið
arlj
ósi.
Tak
afy
rir
grun
nhug
myn
dir
nem
enda
ogby
ggja
ofan
áþæ
r.M
ism
unan
dier
hve
mar
gar
kenn
slus
tund
irí
nátt
úruf
ræði
eru
áhv
erju
mis
seri
(fer
efti
rsk
ólum
)en
í7.
bekk
fund
umvi
ðút
aðal
geng
ter
sam
kvæ
mt
skól
anám
skrá
aðþæ
rsé
uþr
jár
ávi
ku.
Nát
túru
fræ
ðiná
má
aðve
rase
mhe
ilds
tæða
stm
eðgó
ðris
amfe
llu
íþví
sem
kenn
ter.
Oft
eru
teng
inga
rvi
ðön
nur
nám
ssvi
ðog
grei
nar
inna
nsk
ólan
s,go
tter
aðha
fam
iðaf
þess
umte
ngin
gum
við
skip
ulag
ning
uá
kenn
slu.
9
Hæ
gter
aðný
taup
plýs
inga
rtæ
kniv
iðþe
ssa
sam
þætt
ingu
,m
eðþv
íað
láta
nem
endu
rút
búa
heim
asíð
u,sv
oei
tthv
aðsé
nefn
t.K
enna
riný
tir
sér
allt
aðhe
lmin
gke
nnsl
ustu
nda
sam
kvæ
mt
skól
anám
sskr
á,í
stjö
rnuf
ræði
kenn
slu,
hinn
helm
ingi
nnný
tir
hann
íal
men
ntná
ttúr
ufræ
ðiná
msv
ose
mlí
ffræ
ðiog
nám
umm
anns
líka
man
n.U
pplý
sing
arum
hver
nig
stan
dam
egi
aðsý
nike
nnsl
uí
kenn
slus
tund
um,
verð
ahj
áhv
erri
kenn
slus
tund
svo
oghv
aða
áhöl
dog
tæki
þarf
aðno
ta.
Íná
ttúr
ufræ
ðiha
ndbó
kinn
ier
allt
það
nám
sefn
ise
mæ
tlun
iner
aðke
nna
umhi
min
geim
inn,
búið
erað
útbú
aná
msá
ætl
unfy
rir
12vi
kur
þar
sem
hver
tím
ier
fyri
rfra
mák
veði
nnm
eðfy
rirv
ara
þóum
ófyr
irsj
áanl
egar
brey
ting
ar.
Íbó
kinn
ier
uít
arle
gar
uppl
ýsin
gar
umná
mse
fnið
,sp
urni
ngar
ogfr
óðle
ikur
umhi
min
geim
inn
ogey
ðubl
öðti
lað
ljós
rita
fyri
rke
nnsl
ustu
ndir
,m
atsb
löð
umhæ
fni
nem
enda
ogm
atsb
löð
fyri
rke
nnar
aum
það
hver
nig
tilt
ókst
.
Ken
nslu
mat
ogm
atsb
löð
Nem
endu
rvi
nna
jafn
tog
þétt
yfir
mis
seri
ðvi
ðað
skoð
aog
ígru
nda
uppl
ýsin
gar
sem
til
eru
umal
heim
inn.
Unn
inve
rða
verk
efni
sem
sett
verð
aí
verk
efna
möp
pu.N
emen
dur
nýta
sér
þess
arm
öppu
rog
verk
efni
nþe
gar
kom
iðer
inn
ímyn
dmen
ntat
íma.
Hug
myn
dir
aðm
atsb
löðu
mfy
lgja
með
s.s.
hópa
mat
,ei
nsta
klin
gsm
atog
kenn
aram
atsb
lað.
Sím
ater
mik
ilvæ
gur
þátt
urná
msm
ats
enja
fnfr
amt
skal
byrj
aað
styð
jast
við
verk
legt
mat
ogsj
álfs
mat
nem
enda
.Í
verk
legu
mat
ile
ysir
nem
andi
nnák
veðn
aþr
aut
eða
sýni
rfr
amá
aðha
nnha
fiti
lein
kað
sér
ákve
ðna
færn
i.H
ann
getu
rst
jórn
aðþv
íhv
erni
gha
nnfe
rað
þvía
ðvi
nna
verk
ið.
Þan
nig
eru
verk
efni
nm
etin
ogsj
álft
vinn
ufer
lið.
Með
sjál
fsm
ati
erhé
rát
tvi
ðhv
erni
gne
man
dim
etur
viðh
orf
sín,
þekk
ingu
og/e
ðafæ
rni
inna
nák
veði
nna
nám
ssvi
ða.
Ekk
ier
ætl
unin
aðne
man
dinn
fell
idó
mum
sjál
fan
sig
sem
pers
ónu,
held
urhv
ort
honu
mha
fite
kist
aðná
sett
umm
arkm
iðum
,ná
ðsk
ilni
ngi
áná
mse
fnin
u.M
ikil
vægt
erað
nem
endu
rge
risk
ýran
grei
narm
uná
þess
utv
ennu
.
10
11
Ken
nslu
áætl
un
1.K
enns
luvi
ka
Áhö
ldog
tæki
.L
jósa
pera
eða
lam
past
æði
sem
hægt
erað
kvei
kja
á,ti
lað
sýna
nem
endu
mhv
erni
gst
jörn
ursn
úast
umsó
lina
ogá
hvað
ahr
aða.
Rei
kist
jörn
ur
Ken
nari
kann
arfo
rhug
myn
dir
nem
enda
.L
agða
rer
usp
urni
ngar
fyri
rne
men
dur,
ýmis
tsk
rifl
egar
eða
mun
nleg
ar.
Mar
kmið
iðer
aðne
man
dige
risé
rgr
ein
fyri
rað
reik
istj
örnu
rsn
úast
umsó
lina
efti
rsp
orba
uglí
ktog
jörð
in.
A)
Nem
endu
rer
ulá
tnir
skri
fani
ður
ábl
aðhv
aðþe
irvi
taum
him
inge
imin
nog
teik
naþæ
rst
jörn
urse
mti
lhey
rave
trar
brau
tinn
iog
nafn
grei
niþæ
r.
12B)
Nem
endu
rfá
leið
andi
spur
ning
arog
kenn
ari
viða
rað
sér
hugt
ökum
ogsk
ráir
þau
átö
flu.
Ísa
mei
ning
uút
búa
kenn
ari
ogne
men
dur
hugt
akak
ort
umjö
rðin
aog
reik
istj
örnu
rnar
.
For
hu
gmyn
dir
kan
nað
ar:
Spu
rnin
gar
lagð
arfy
rir
nem
endu
r
1)U
mhv
aðsn
ýstj
örði
n?
2)S
nýst
jörð
inum
tung
lið?
3)S
núas
tjör
ðin
ogsó
lin
ísöm
uát
t?
4)H
var
eru
mar
gar
stjö
rnur
ísól
kerf
inu
okka
r?
5)G
etur
þúna
fngr
eint
þær?
6)H
vað
veld
urfl
óðio
gfj
öru
ájö
rðin
ni?
7)H
vað
erre
ikis
tjar
na?
8)H
vað
ersó
lstj
arna
?
C)
Ken
nari
sýni
rne
men
dum
töfl
use
mer
íup
plýs
inga
bank
a,lj
ósri
taf
henn
iog
nem
endu
rer
ube
ðnir
umað
skoð
aup
pröð
uná
reik
istj
örnu
num
.N
emen
dur
eiga
aðse
mja
ljóð
með
upph
afss
tafi
reik
istj
arna
nna
íhug
a.
D)
Ken
nari
fær
til
sín
8ne
men
dur
sem
skip
tam
eðsé
rve
rkum
.R
eiki
stjö
rnur
nar
sem
eru
þáne
men
durn
irfá
það
hlut
verk
aðsn
úast
umsó
lina
.S
koðu
ðer
tafl
aní
uppl
ýsin
garb
anka
num
ogne
men
dur
gang
aí
takt
við
umfe
rðar
tím
asi
nnum
sóli
na,
kenn
ari
held
urá
lam
pase
mtá
knar
sóli
na.
Til
aðvi
rkja
alla
nem
endu
rer
uþe
irbe
ðnir
umað
fylg
jast
með
því
hvor
tum
ferð
artí
mi
viðk
oman
dire
ikis
tjörn
usé
ítak
tvið
töfl
una.
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Stæ
rðir
stja
rna.
Tal
iðer
aðí
alhe
imin
umsé
uum
10þú
sund
tril
ljón
irsó
lstj
arna
.S
ólst
jörn
umer
skip
tup
pí
5fl
okka
efti
rst
ærð
.
13
1.M
eðal
stór
arst
jörn
ur
eins
ogsó
lin
okka
rge
ta
veri
ðal
ltað
10si
nnum
min
ni/s
tærr
i.
2.R
isas
tjör
nu
rer
uþæ
rst
jörn
urse
mer
u10
-100
sinn
umst
ærr
ien
sóli
nok
kar
3.R
egin
risa
rer
ust
jörn
urse
mer
u10
0-10
00si
nnum
stæ
rrie
nsó
lin
okka
r.
4.H
víti
rdv
erga
rge
tave
rið
mei
raen
100
sinn
um
min
nien
sóli
nok
kar.
5.N
ifte
inda
stjö
rnur
eru
allr
am
inns
tust
jörn
urá
him
ninu
m.
Sól
stjö
rnur
eru
sjál
flýs
andi
gash
nett
ir,s
vipa
stti
lsól
arok
kar.
Tal
iðer
aðfr
ájö
rðin
nisj
áum
við
allt
að6.
000
sóls
tjör
nur,
aðra
rer
usv
ola
ngt
íbu
rtu
aðþæ
rsj
ást
ekki
.
Taf
lan
sýni
rst
jörn
urna
rír
éttr
iröð
.
Rei
kist
jarn
a
Með
alfj
arl.
frá
sólí
mill
j.km
.
Þve
rmál
í
km.u
m
mið
baug
Um
ferð
at.
umsó
l
Fjö
ldi
tung
la
Mer
kúr
584.
879
88da
gar
0
Ven
us10
812
.104
225
daga
r0
Jörð
in15
012
.756
365,
25d.
1
Mar
s22
86.
794
687
daga
r2
Júpí
ter
778
142.
984
12ár
16
Satú
rnus
1.42
912
0.53
629
ár18
Úra
nus
2.87
541
.118
84ár
15
Nep
túnu
s4.
504
49.5
2816
4ár
8
Efn
asam
setn
ing
stja
rna
Með
því
aðno
tali
tsjá
erhæ
gtað
grei
naef
nasa
mse
tnin
gusó
lstj
arna
,lj
ósfr
ást
jörn
umin
niha
lda
uppl
ýsin
gar
umsl
íka
sam
setn
ingu
.Fl
esta
rst
jörn
urha
fasö
mu
efna
sam
setn
ingu
.
14Vet
nier
ofta
st60
-80%
afm
assa
stjö
rnun
nar,
helí
ner
næst
alge
ngas
taef
nið
ásam
tve
tni
myn
dar
96-9
9%af
mas
sast
jörn
u.Ö
nnur
frum
efni
eru
súre
fni,
neon
,ko
lefn
iog
nitu
r.
Hit
istj
arn
aog
litu
rþe
irra
Þeg
arli
tur
sóls
tjör
nuer
grei
ndur
erhæ
gtað
ákva
rða
yfir
borð
shit
ahe
nnar
.H
itin
nge
tur
veri
ðá
bili
nu3.
000°
Cti
l–
50.0
00°C
.Þ
ær
heit
ustu
eru
rauð
leit
aren
þær
köld
ustu
bláh
víta
r.S
ólin
okka
rer
tali
nve
raá
bili
nu5.
000-
6.00
0°C
heit
.L
itró
fst
jarn
anna
erly
kill
inn
aðfl
estu
sem
vita
ðer
umþæ
r,út
lit
litr
ófsi
nsfe
ref
tir
yfir
borð
shit
ast
jörn
unna
r,að
vísu
erei
nnig
hægt
aðsj
ám
erki
umef
nasa
mse
tnin
guvi
ðkom
andi
stjö
rnu.
Lit
róf
ersa
mfe
lld
lita
röð,
kem
urm
eðal
anna
rsí
ljós
(bir
ta)
þega
rhú
nsp
egla
stí
gegn
umgl
er.
Röð
lita
nna
eral
ltaf
súsa
ma,
eins
ogí
regn
boga
num
.U
pprö
ðuni
ner
rauð
ur,g
ulur
,græ
nnog
blár
.M
yndm
ennt
aken
nari
nnfe
rdý
pra
íþe
ssa
þætt
ise
msn
ýrað
heit
umli
tum
ogkö
ldum
litu
mí
sínu
mke
nnsl
ustu
ndum
.
2.K
enns
luvi
ka
Orð
abók
Áhö
ldog
tæki
–tö
lvur
fyri
rhv
ern
nem
enda
(töl
vust
ofa
pönt
uðeð
atö
lvuv
agn
feng
inn)
.R
itvi
nnsl
ufor
ritt
ilað
vinn
aúr
uppl
ýsin
gum
.
A)
Íþe
ssum
fyrs
tuke
nnsl
ustu
ndum
eræ
tlun
inað
hver
nem
andi
byrj
iað
útbú
así
naor
ðabó
kum
him
inge
imin
n.Æ
skil
egt
erað
vinn
anve
rði
útsk
ýrð
mjö
gve
lí
upph
afi
svo
aðek
kive
rði
umne
inn
mis
skil
ning
aðræ
ða.N
emen
dur
fara
inn
ásv
æði
sitt
ísk
ólan
um,o
pna
þar
skja
ltil
aðvi
sta
uppl
ýsin
gar.
Upp
lýsi
nga
öflu
n–
fari
ðer
íge
gnum
ísle
nska
rhe
imas
íður
oger
lend
ar(s
jáup
plýs
inga
bank
a)K
enna
rile
iðbe
inir
nem
endu
má
skjá
varp
a.Þ
essi
kenn
slua
ðfer
ðer
mjö
gst
ýran
dien
hún
kem
urí
veg
fyri
rað
nem
endu
rsé
uað
gera
eitt
hvað
anna
ðá
neti
nuen
þeim
ber
aðge
ra.
15
Þeg
arun
nið
ervi
ðor
ðabó
kina
erþæ
gile
gast
aðhú
nsé
stra
xíu
ppha
fiun
nin
ítöl
vutæ
kufo
rmi.
Þægi
lega
ster
aðvi
nna
hana
írit
vinn
sluf
orri
tinu
Wor
d,ne
men
dur
í7.b
ekk
eru
fles
tir
orðn
irág
æti
rín
otku
ná
þvíf
orri
ti.
Haf
ave
rður
íhu
gavi
ðvi
nnsl
uá
orða
bóki
nni
aðhæ
gtsé
aðaf
lasé
rup
plýs
inga
áfl
eiri
stöð
umen
bara
áne
tinu
.N
emen
dur
eru
beðn
irum
aðaf
lasé
rhe
imil
dase
mví
ðast
,sp
yrja
stfy
rir
heim
a,sk
oða
heim
ildi
rá
bóka
safn
inu
svo
ogá
neti
nu.
Skr
ánin
gá
heim
ildu
mer
hlut
iaf
þess
ariv
erke
fnav
innu
.A
ðra
nnsa
kaog
uppg
ötva
sjál
fur
hin
ýmsu
fyri
rbæ
rier
mik
ilvæ
gur
hlut
iaf
nám
inu.
Unn
iðve
rður
með
þess
aor
ðabó
k,ná
nast
íhv
erju
mbe
kkja
rtím
am
eðan
áþe
ssu
sam
vinn
uver
kefn
iste
ndur
.H
ugtö
kve
rða
skrá
ðá
töfl
uí
upph
afi
hver
sbe
kkja
rtím
aí
fram
hald
iaf
þess
umtí
ma.
Nem
endu
rsk
rám
erki
ngu
viðk
oman
dihu
gtak
aí
stíl
abók
sem
síða
rer
unni
nít
ölvu
veri
eða
sem
heim
avin
na.
B)
Ken
nslu
aðfe
rðin
,sp
urt
ogsp
jall
að,
verð
urí
þess
umke
nnsl
ustu
ndum
.R
eynt
verð
urað
finn
asv
örvi
ðse
mfl
estu
msp
urni
ngum
sem
nem
endu
rko
ma
með
.
Pap
paka
ssi
verð
urí
stof
unni
sem
nem
endu
rge
tase
ttsp
urni
ngar
sína
rí
ogke
nnar
ire
ynir
aðfi
nna
svör
við
þeim
,ka
ssin
nka
llas
tS
purn
ar-k
assi
.N
emen
dur
rita
niðu
rá
blöð
3-5
spur
ning
ar,e
itth
vað
sem
þála
ngar
til
aðfr
æða
stum
eða
hlut
ise
mþá
lang
arti
lað
fræ
ðast
mei
raum
.
C)
Nem
endu
rfa
raí
vefl
eiða
ngur
með
kenn
ara,
þeir
fylg
jast
með
átj
aldi
íke
nnsl
usto
funn
ieð
ake
nnar
ige
tur
feng
iðað
gang
aðtö
lvus
tofu
.N
emen
dur
hafa
hjá
sér
blað
ogbl
ýant
til
aðri
tani
ður
það
sem
þeim
þyki
rfr
óðle
gt(2
-4at
riði
)og
síða
ner
ual
lir
nem
endu
rfe
ngni
rti
lað
deil
am
eðhi
num
uppl
ýsin
gunu
m.
16Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Ísle
nska
rsl
óðir
:ht
tp:/
/ww
w.h
eim
urin
n.is
/ht
tp:/
/kep
pni.i
smen
nt.is
/vef
ir/g
eim
urin
n/ht
tp:/
/ww
w.v
isin
dave
fur.
hi.is
/ht
tp:/
/ww
w.s
tjor
nusk
odun
.is/
http
://w
ww
.stj
ornu
skod
un.is
/vef
ur/s
olke
rfid
.htm
l
Erl
enda
rsl
óðir
:ht
tp:/
/ww
w.f
ront
iern
et.n
et/~
kidp
ower
/ast
rono
my.
htm
http
://w
ww
.is.m
ap24
.com
/lht
tp:/
/ww
w.s
olar
view
s.co
m/e
ng/h
omep
age.
htm
http
://w
ww
.sar
epta
.org
/is/
http
://s
eds.
lpl.a
rizo
na.e
du/n
inep
lane
ts/n
inep
lane
ts/n
inep
lane
ts.h
tml
http
://w
ww
.nas
a.go
v/au
dien
ce/f
orki
ds/h
ome/
inde
x.ht
ml
Vef
leið
angu
rht
tp:/
/ww
w.is
men
nt.is
/not
/hel
gahe
/Sol
kerf
id_o
kkar
.htm
http
://e
arth
.goo
gle.
com
/
Sýni
shor
naf
orða
bók
17
3.K
enns
luvi
ka
Sól
kerf
ið,i
nn
raog
ytra
Áhö
ldog
tæki
Fræ
ðibæ
kur,
tím
arit
ogúr
klip
pur
umsó
lker
fið.
Pap
pírs
renn
inga
r–
tila
ðsk
ráup
plýs
inga
r.
Sögu
stun
d.A
)K
enna
rile
sfy
rir
nem
endu
rte
xta
úrup
plýs
inga
rban
kaog
með
aná
lest
rist
endu
rþá
rita
rke
nnar
ihu
gtök
átö
flun
ase
mne
men
dur
skrá
hjá
sér
ogný
ttve
rður
íor
ðabó
kne
man
dans
.N
emen
dur
eru
beðn
irað
skrá
þau
hugt
ökog
uppl
ýsin
gar
sem
þeim
finn
stm
erki
lega
rog
við
lok
lest
urs
umsó
lker
fið
þále
itas
tken
nari
við
aðsv
ara
þeim
spur
ning
umse
mup
pko
ma.
Nem
endu
rfá
tím
ati
lað
skrá
uppl
ýsin
gar
umhu
gtök
inog
leit
aað
svör
umvi
ðsp
urni
ngum
ífj
ögur
ram
anna
hópu
m.
All
irne
men
dur
skrá
niðu
rstö
ðuna
ogse
tja
þau
íve
rkef
nam
öppu
.N
emen
dur
eru
beðn
irum
aðpa
ssa
uppá
þess
am
öppu
,þv
íhún
erhl
utia
fná
msm
atin
u.
B)
Þeg
arko
mið
erað
þess
ari
kenn
slus
tund
ergo
ttað
kenn
ari
sébú
inað
viða
aðsé
rup
plýs
ingu
mum
allt
sem
viðk
emur
viðf
angs
efni
nus.
s.lj
ósri
tum
,útp
rent
unaf
neti
nusv
oei
tthv
aðsé
nefn
t.N
emen
dur
fátí
ma
tila
ðsk
oða
bæku
rog
lesa
umsó
lker
fið.
Nem
endu
rfá
renn
inga
íhe
ndur
til
aðsk
rifa
það
sem
þeir
finn
avi
ðle
stur
bóka
,tí
mar
ita
ogí
lok
tím
ans
fær
kenn
ari
þess
are
nnin
gaí
hend
urog
þeir
verð
ale
snir
ínæ
sta
tím
a.N
auðs
ynle
gter
aðle
saþe
ssar
tilv
itna
nir
upph
átt
fyri
rne
men
dahó
pinn
,ræ
ðasa
man
umhv
aðfa
nnst
oghv
ort
það
geti
veri
ðré
ttar
,ra
ngar
eða
jafn
vel
úrel
dar
uppl
ýsin
gar.
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Sól
kerf
iðH
efð
erfy
rir
því
aðsk
ipta
sólk
erfi
nuí
innr
aog
ytra
sólk
erfi
.In
nra
sólk
erfi
ðer
sam
tals
fjór
arre
ikis
tjör
nur
Mer
kúr,
Ven
us,
Jörð
inog
Mar
s,þe
ssar
stjö
rnur
eru
næst
sóli
nni.
18Þæ
rei
gaþa
ðsa
mei
ginl
egt
aðha
fafa
styf
irbo
rðog
eru
því
oft
kall
aðar
jarð
stjö
rnur
.M
ikil
lhi
tier
áM
erkú
rog
Ven
usi,
þvíþ
ær
eru
stað
sett
arnæ
stsó
l.Í
ytra
sólk
erfi
nu
eru
aðra
rfj
órar
reik
istj
örnu
r,Jú
píte
r,S
atúr
nus,
Úra
nus
ogN
eptú
nus
–se
mal
lar
hafa
það
sam
eigi
nleg
tað
vera
úrlo
ftte
gund
umog
því
oftk
alla
ðar
gasr
isar
.Þæ
rha
faek
kert
fast
yfir
borð
svo
ekki
erun
ntað
lend
age
imfa
riá
þeim
.S
ólin
erup
pist
aða
lífs
áJö
rðu,
hún
erí
mið
jusó
lker
finu
ogsn
ýst
vetr
arbr
auti
ní
heil
dsi
nni
umha
na.
Ste
rkt
aðdr
átta
rafl
sóla
rto
gar
íog
held
urve
trar
brau
tinn
iíkr
ingu
mha
na.
Sól
iner
lýsa
ndig
ashn
öttu
rog
erhi
tinn
tali
nnve
raum
5.50
0°C
-6.
000°
Che
it.
Sól
inin
nihe
ldur
99,8
5%ef
nisi
nsís
ólke
rfin
u.R
eiki
stjö
rnu
rnar
urðu
tilúr
söm
uef
num
ogsó
lin
enin
niha
lda
einu
ngis
0,13
5%af
mas
sanu
m.
Sól
iner
mjö
gst
órog
til
aðvi
ðge
tum
ímyn
dað
okku
rst
ærð
henn
arm
ásv
ona
til
gam
ans
nefn
aað
hún
er10
9si
nnum
stæ
rrie
nJö
rðin
.E
fvi
ðæ
ttum
aðlý
sasó
linn
iá
einf
alda
nhá
ttm
yndu
mvi
ðse
gja
aðhú
nvæ
rim
örg
risa
stór
eldf
jöll
sem
gysu
enda
laus
tog
næði
hrau
nið
ekki
aðkó
lna
held
urvæ
rira
uð/g
ulgl
óand
iall
antí
man
n.
Tu
ngl
-hi
ngað
til
hafa
140
fylg
ihne
ttir
(tun
gl)
fund
ist
ábr
aut
umse
xre
ikis
tjör
nur
sólk
erfi
sok
kar.
Sum
eru
stæ
rri
entu
ngli
ðok
kar
enað
rar
eru
agna
rsm
áar.
Ítal
ski
stjö
rnuf
ræði
ngur
inn
Gal
íleó
fann
fyrs
tufy
lgih
nett
ina
utan
jarð
arí
janú
arár
ið16
10,
þega
rha
nnle
itá
Júpí
ter
ígeg
num
sjón
auka
nnsi
nnog
fann
hann
fjög
urtu
ngl.
Síð
anþá
hefu
rfj
öldi
anna
rra
tung
lafu
ndis
tí
sólk
erfi
nuog
hefu
rþá
ttur
gerv
itun
gla
reyn
stdr
júgu
r.
19
4.K
enns
luvi
ka
Sta
ðset
nin
g,st
ærð
irog
fjar
lægð
irÁ
höld
ogtæ
ki-
bæku
r,ne
tið
til
aðvi
ðaað
sér
uppl
ýsin
gum
.Fót
bolt
iog
mál
band
.
A)
Nem
endu
rha
lda
áfra
mað
vinn
aí
orða
bóki
nni,
kenn
ari
skrá
irhu
gtök
átö
flu
jafn
óðum
ogþa
uko
ma
fyri
rog
þau
síða
nræ
dd.
Íþe
ssum
kenn
slus
tund
umve
rður
aðal
áher
slan
lögð
áfj
arlæ
gðir
,þæ
rre
ikna
ðar
útog
nem
endu
rþu
rfa
aðsk
ráup
plýs
inga
rog
jafn
vels
koða
þær
íljó
sáru
mo.
fl.
Ljó
sár
ersú
vega
leng
dse
mte
kur
ljós
iðfe
rá
einu
ári.
Stæ
rðir
stja
rna
ísó
lker
finu
vilj
aof
tve
raá
reik
iog
uppl
ýsin
gar
umfj
arlæ
gðir
ám
illi
þeir
ra.
Nem
endu
rei
gaka
nnsk
ier
fitt
aðát
tasi
gá
þeim
.R
ann
sókn
arh
ugm
yndi
rfy
rir
kenn
ara
aðga
nga
útfr
á.
1)ve
gale
ngdi
rá
mil
list
jarn
a2)
hver
nig
getu
mvi
ðsm
ækk
aðþe
ssar
eini
ngar
írét
tum
hlut
föll
um(s
játö
flu)
3)hv
ela
ngan
tím
ate
kur
sóla
rljó
sið
aðbe
rast
tilj
arða
r
B)
Nem
endu
rkl
ippa
grei
nar
úrtí
mar
itum
oglí
ma
ívi
nnub
óksí
na,
þeir
þurf
aað
röks
tyðj
aaf
hver
juþe
irvö
ldu
þess
arup
plýs
inga
rog
skri
fasí
nar
hugl
eiði
ngar
við
úrkl
ippu
na.E
fne
men
dur
hafa
tím
aþá
erág
ætt
aðle
yfa
þeim
aðkl
ippa
útað
ragr
ein
ogrö
ksty
ðja
vali
ð.
C)
Sko
ðið
myn
dina
,at
hugi
ðað
fjar
lægð
irer
uek
kií
rétt
umhl
utfö
llum
frá
sól.
Ám
yndi
nni
eru
stæ
rðir
ýkta
rge
ysil
ega
mið
aðvi
ðfj
arlæ
gðir
nar
(sjá
myn
dbl
s.20
).
1.N
emen
dur
klár
aað
mer
kja
við
liti
naá
myn
dinn
iup
pröð
uná
reik
istj
örnu
mog
nem
endu
rei
gaað
finn
aút
fjar
lægð
irá
mil
liþe
irra
.
2.N
emen
dur
skri
fani
ður
nöfn
áre
ikis
tjör
num
ogte
ngja
sjál
fm
eðtr
élit
um,
þett
aer
best
aðge
raí
hópa
vinn
u,þv
íþe
tta
ergo
ttum
ræðu
efni
.K
enna
rive
rður
sam
tað
fylg
jast
með
aðum
ræða
nsé
umré
ttm
álef
niþ.
e.a.
s.fj
arlæ
gðir
ogré
tta
uppr
öðun
áre
ikis
tjör
nunu
m.
20
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
aU
pprö
ðun
ást
jörn
umm
iðað
við
sóli
na,p
arav
inna
hent
arm
jög
velv
iðþe
tta
verk
efni
.N
emen
dur
para
nöfn
inog
hrin
gina
Mer
kúr
Ven
us
Jörð
in
Mar
s
Júpí
ter
Sat
úrnu
s
Úra
nus
Nep
túnu
s
5.K
enns
luvi
ka
Stj
örnu
rm
inn
kaða
rF
yrst
erva
lið
hvað
ast
jörn
uvi
ðby
rjum
áog
ákve
ðið
hvað
við
ætl
umað
min
nka
hana
mik
ið.
Að
sjál
fsög
ðuer
hægt
aðve
lja
hvað
ast
jörn
use
mer
,en
hér
vinn
umvi
ðút
frá
jörð
inni
.Ím
yndu
mok
kur
aðjö
rðin
séá
stæ
rðvi
ðfó
tbol
ta,
25cm
íþv
erm
ál.
Til
aðm
innk
asó
lina,
tung
lið,
hina
rre
ikis
tjör
nurn
arog
fjar
lægð
irá
mil
liþe
irra
umsa
ma
hlut
fall
þurf
umvi
ðað
finn
ahv
ersu
mik
ilhl
utfa
llsl
egm
innk
unja
rðar
inna
rer
.Það
erfu
ndið
áþe
nnan
hátt
:
Hlu
tfal
l=
ímyn
duð
stæ
rð__
__ra
unve
rule
gst
ærð
Nú
erei
nfal
tað
mar
gfal
dara
unve
rule
gar
stæ
rðir
með
þess
arif
orm
úlu.
.Fyr
irsó
lina
erti
ldæ
mis
:(1
.392
.000
.000
m)
*(1
,96*
10-8
)=
27,2
8m
Ken
nara
til
þægi
nda
hafa
alla
rtö
lur
veri
ðte
knar
sam
anít
öflu
.Hæ
gter
síða
nað
leik
asé
rm
eð
þess
artö
lur
ogbr
eyta
þám
etru
mí
sent
imet
ra,
sent
imet
rum
ímil
limet
rao.
s.fr
v.
Stja
rna
Rau
nver
uleg
tþv
erm
álSm
ækk
un
Sól
in1.
392.
000
km27
,28
m.
Mer
kúr
4.88
0km
9,5
cmV
enus
12.1
02km
23,7
2cm
Jörð
in12
.756
km25
,00
cmT
ungl
ið3.
476
km6,
8cm
Mar
s6.
786
km13
,30
cmJú
píte
r14
2.98
4km
280
cmS
atúr
nus
120.
536
km23
6cm
Úra
nus
51.1
18km
100
cmN
eptú
nus
49.5
28km
97,0
7cm
Þeg
arvi
ðer
umbú
inað
reik
naút
þver
mál
sóla
r,pl
ánet
anna
ogtu
ngls
ins
ísó
lker
finu
okka
rsj
áum
við
aðsó
lin
erla
ngst
ærs
tafy
rirb
æri
ð.
22Stja
rna
Fja
rlæ
gðfr
ásó
lF
jarl
ægð
efti
rút
reik
ning
a:
Mer
kúr
57.9
10.0
00km
1,13
km
Ven
us10
8.16
0.00
0km
2,12
km
Jörð
in15
0.00
0.00
0km
2,94
km
Tun
glið
384.
400
km7,
53m
Mar
s22
8.00
0.00
0km
4,47
km
Júpí
ter
778.
400.
000
km15
,25
km
Sat
úrnu
s1.
427.
000.
000
km27
,96
km
Úra
nus
2.86
9.00
0.00
0km
56,2
3km
Nep
túnu
s4.
496.
000.
000
km88
,11
km
Ein
nig
erh
ægt
aðre
ikna
fjar
lægð
irn
ará
sam
ah
átt.
Ef
jörð
invæ
rifó
tbol
ti,u
m25
sent
imet
riíþ
verm
ál,
væri
hún
í2,9
4kí
lóm
etra
fjar
lægð
frá
sóli
nni.
Got
ter
aðte
ngja
hlut
ina
við
raun
veru
leik
anfl
esti
rne
men
dur
þekk
jast
ærð
ina
áfó
tbol
ta.
Sýn
iken
nsla
ergó
ðog
þvíe
rna
uðsy
nleg
tað
vera
með
fótb
olta
ogm
álba
ndvi
ðhö
ndin
aþe
gar
fjal
lað
erum
þess
arst
ærð
iríb
ekkj
artí
ma.
23
6.K
enns
luvi
ka
Hre
yfin
gst
jarn
a
Áhö
ldog
tæki
.A
-3ka
rton
papp
ír,
lím
stíf
ti,
túss
liti
r.
A)
Öfl
unup
plýs
inga
umhr
eyfi
ngu
stja
rna
1)B
yrja
ðer
áþv
íað
skip
tane
men
dum
í4
man
nahó
paog
fram
kvæ
mir
kenn
ari
skip
ting
una.
2)H
ver
nem
andi
velu
rhv
aða
hlut
verk
hann
vill
taka
aðsé
r.
3)H
lutv
erki
ner
u:ri
tari
,ra
nnsó
knar
mað
ur,
myn
dlis
tarm
aður
ogtö
lvug
úrú.
4)Þ
egar
nem
endu
rha
fask
ipt
með
sér
verk
umer
hafi
stha
nda
Hlu
tver
kin
;
Rit
ari
skrá
irsv
örin
við
spur
ning
unum
ogsa
man
tekt
ina.
Ran
nsók
narm
aður
ifi
nnur
bæku
rum
sólk
erfi
ð,fl
etti
rí
gegn
ogle
itar
aðei
nhve
rju
sem
hægt
erað
nota
ísam
ante
ktin
aeð
ati
lað
svar
asp
urni
ngun
um.
Myn
dlis
tam
enni
rsj
áum
aðút
búa
vegg
spja
ldaf
sólk
erfi
nu,
með
áher
slu
áað
skrá
hrey
fing
ust
jarn
anna
.K
lipp
a,lí
ma
ogsk
ráup
plýs
inga
rá
kart
on.
Töl
vugú
rúer
við
stjó
rnvö
linn
þega
run
nið
erí
tölv
unni
þ.e.
finn
uref
nise
mke
mur
aðno
tum
við
verk
efna
vinn
una.
Auk
þess
skrá
irha
nnsa
man
tekt
ina
ítö
lvu
ogpr
enta
rút
fyri
rhi
naí
hópn
umse
mse
tja
uppl
ýsin
gar
íve
rkef
nam
öppu
nasí
na.
24B)
Kyn
ning
áve
rkef
num
hópa
nna.
Hve
rhó
pur
undi
rbýr
verk
efni
sitt
fyri
rfl
utni
ngog
skip
tir
með
sér
hlut
verk
um,
þett
aer
góðu
run
dirb
únin
gir
fyri
rlo
kave
rkef
nið
sem
erfl
utni
ngur
fyri
rst
ærr
ihóp
(lok
asýn
ing)
.
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Sn
únin
gur
him
inh
velf
inga
rin
nar
Svo
virð
ist
sem
stjö
rnuh
imin
inn
áno
rður
hvel
isn
úast
rétt
sæli
sum
hver
fis
Pól
stjö
rnun
a.Á
stæ
ðuna
fyri
rhr
eyfi
ngun
nier
aðle
ita
ísn
únin
gija
rðar
umsj
álfa
sig.
Við
sjáu
mþv
ístj
örnu
rog
stjö
rnum
erki
rísa
íau
stri
,ve
rahæ
stá
loft
ií
suðr
i(í
hágö
ngu
eins
ogþa
ðer
kall
að)
ogse
tjas
tí
vest
ri(r
étt
eins
ogsó
lin)
.H
ugta
kið
rétt
sæli
s(r
éttu
rsó
larg
angu
r=
>ré
ttsæ
lis)
erno
tað
yfir
hrey
fing
use
mfe
rí
söm
uát
tog
sóli
ná
him
ninu
má
norð
urhv
eli.
Ásu
ðurh
veli
jarð
arvi
rðis
thim
inhv
elfi
ngin
snúa
stum
hver
fis
suðu
rska
uthi
min
s.Ö
fugt
við
það
sem
við
þekk
jum
áno
rður
hvel
ija
rðar
eru
sóli
nog
aðra
rst
jörn
urí
hágö
ngu
íno
rður
átt
á
suðu
rhve
li.
Þes
sve
gna
sjá
íbúa
rse
mbú
sett
irer
uá
öðru
mst
öðum
Jarð
artu
ngli
ðöð
ruví
si.
Snú
ning
urhi
min
hvel
fing
arin
nar
umhv
erfi
sP
ólst
jörn
una
leið
irti
lþe
ssað
við
sjáu
mek
kisö
mu
stjö
rnum
erki
nal
lanó
ttin
ahé
ðan
frá
Ísla
ndi.
Lof
thjú
pur,
hri
ngi
rog
segu
lsvi
ðN
æst
umal
lar
reik
istj
örnu
rnar
ogfá
ein
tung
l,ha
falo
fthj
úp.
Lof
thjú
pur
jarð
arer
aðm
estu
úrni
tri
ogsú
refn
i,ha
nner
lífv
ænl
egur
ogge
tum
við
þvía
ndað
aðok
kur
súre
fni.
Veg
naná
lægð
arvi
ðsó
lge
tur
Mer
kúr
ekki
viðh
aldi
ðlo
fthj
úpi
því
sólv
inda
rbl
ása
honu
mbu
rt.
Ven
ushe
fur
þykk
anlo
fthj
úpúr
kold
íoxí
ðiog
úrsk
ýjun
umri
gnir
bren
nist
eins
sýru
sem
nær
ekki
aðyf
irbo
rðiV
enus
arve
gna
gífu
rleg
shi
taþa
r.L
ofth
júpu
rM
ars
erör
þunn
urog
úrko
ldío
xíði
enge
tur
sam
tvi
ðhal
dið
mik
lum
ryks
torm
umse
mst
undu
mhy
lja
allt
yfir
borð
ið.
Júpí
ter
ogS
atúr
nus,
eru
aðm
estu
leit
iúr
tvei
mur
alge
ngum
frum
efnu
num
,ve
tni
oghe
líum
,en
íið
rum
Úra
nusa
rog
Nep
túnu
sar
finn
stei
nnig
heil
mik
iðaf
vatn
iog
nitu
rsam
bönd
um.
25
7.K
enns
luvi
ka
Tu
ngl
iðra
nn
saka
ð
Áhö
ldog
tæki
–st
jörn
usjó
nauk
ieð
asj
ónau
ki,
blýa
ntur
ogbl
aðse
mne
men
dur
fálj
ósri
tað
hjá
kenn
ara
(tun
glsk
oðun
)
Aðg
angu
rað
sjón
varp
iþá
daga
sem
tung
lið
ersk
oðað
–ti
lað
fylg
jast
með
veðu
rspá
m.
Fyl
gst
erm
eðtu
ngli
nuí
28da
ga,
kenn
ari
nýti
rþæ
rke
nnsl
ustu
ndir
sem
eru
ímor
guns
árið
ogfe
rút
ásk
ólal
óðin
a.N
emen
dur
skrá
niðu
rstö
ður
ábl
aðse
mke
nnar
ilæ
tur
þeim
íté
(tun
glið
rann
saka
ð).
Áþe
ssum
eyðu
blöð
umer
ulí
nur
til
aðsk
ráni
ður
uppl
ýsin
gar
umve
ður
ogne
men
dum
erbe
ntá
aðsk
ráþæ
rá
verk
efna
blað
ið.
Lög
ðve
rður
áher
sla
áúr
hvað
aát
ttu
ngli
ðke
mur
upp,
íhva
ðaát
tþað
snýs
tog
lögu
nþe
ss.(
stæ
kkan
di/
min
nkan
di).
Ken
nari
getu
rlj
ósri
tað
verk
efna
blað
ogne
men
dur
teik
natu
ngli
ðíe
yður
nar.
Sko
ðuð
eru
hugt
ökin
full
ttu
ngl
,h
álft
tun
gl,
min
nka
ndi
tun
gl,
vaxa
ndi
tun
glsv
oog
glei
tttu
ngl
.
Nem
endu
rfr
amkv
æm
aþe
ssa
rann
sókn
ísk
ólan
umog
heim
a,þe
irfa
ram
eðey
ðubl
öðin
heim
ogsk
ráni
ðurs
töðu
r.E
fkv
öldi
ðhe
iðsk
ýrt
erað
ræða
teik
naþe
irtu
ngli
ðen
efþa
ðer
skýj
að,
eru
þeir
beðn
irum
aðli
tare
itin
gráa
nog
teik
natu
ngli
ðei
nsog
þeir
hald
aað
það
sé.
A)
Nem
endu
rsk
ráí
verk
efni
möp
puna
sína
ogge
ragr
eina
rgóð
alý
sing
uá
því
sem
þeir
sjá.
Sko
ðam
.a.
hvor
tyf
irbo
rðtu
ngls
ins
sjái
stm
eðþv
íað
skoð
aþa
ðá
ýmsu
mtí
mum
sóla
rhri
ngsi
ns.
26
B)
Nem
endu
rsk
ráhv
erni
gve
ður
eral
lada
gana
,ei
nnig
eiga
þeir
aðfy
lgja
stm
eðve
ðurs
pám
ísj
ónva
rpin
uá
kvöl
din.
Nem
endu
rge
tasí
ðan
bori
ðsa
man
veðu
rspá
Rík
issj
ónva
rpsi
nsog
Stö
ðvar
2,þæ
rer
uek
kial
ltaf
sam
stíg
a,ás
tæða
ner
súað
önnu
rfr
étta
stöð
iner
með
Evr
ópsk
ave
ðurs
páen
hin
erm
eðve
ðurs
páfr
áA
mer
íku.
C)
Nem
endu
rra
nnsa
kaum
leið
veðu
ráhr
ifog
geta
ályk
tað
umhæ
ðsj
ávar
við
Ísla
ndss
tren
dur
erhú
nað
lækk
areð
ahæ
kkar
.N
emen
dur
leit
asé
rup
plýs
inga
umha
mfa
rir
ogri
taá
eina
síðu
.
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Sjá
varf
öll
eru
regl
uleg
svei
fla
áhæ
ðsj
ávar
,hú
nge
ngur
yfir
áum
það
bil
tvis
var
ásó
larh
ring
.S
veif
lan
staf
araf
aðdr
átta
rkrö
ftum
tung
lsog
sóla
rþa
rse
máh
rif
tung
lsin
sve
gatv
öfal
tþyn
gra.
Stó
rstr
eym
ier
þega
rm
esti
mun
urer
áfl
óðio
gfj
öru
þega
rtu
ngl
erný
tteð
afu
llt
enþá
myn
dajö
rð,
sól
ogtu
nglb
eina
línu
.
Tun
glið
snýr
allt
afsö
mu
hlið
aðjö
rðin
ni.
Han
dbók
inA
lman
akÍs
land
ser
góð
til
aðsk
oða
með
nem
endu
mog
þar
eru
aðfi
nna
uppl
ýsin
gar
umst
öðu
flóð
sog
fjör
u.N
emen
dur
sjá
þar
áyf
irli
tihv
erni
gst
aðan
erog
geta
nýtt
íup
plýs
inga
rvi
ðra
nnsó
knsí
na.
27
288.K
enns
luvi
ka
Áhö
ldog
tæki
:sk
jáky
nnin
gke
nnar
aum
þróu
nst
jarn
aog
einn
igm
yndb
and
Fæ
ðing
ogda
uði
Stja
rna
Iog
II–
hægt
aðfá
bæði
ádv
dfo
rmi
ogm
yndb
andi
.
Úr
hve
rju
eru
stjö
rnu
rnar
?
A)
Ver
kefn
iþe
ssar
arvi
kuer
aðfr
æða
stít
arle
gaum
mas
sa,
þver
mál
ogúr
hver
just
jörn
urna
rer
u.K
enna
riný
tir
sér
spur
tog
spja
llað
aðfe
rðin
a.
B)
Myn
dban
dið
Mik
lihv
ellu
r–
æsk
ileg
ter
aðke
nnar
ist
oppi
áno
kkru
mst
öðum
ogsp
yrji
nem
endu
rum
efni
sinn
ihal
d.
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Ef
stjö
rnur
eru
skoð
aðar
,sj
áum
við
aðþæ
rer
um
ism
unan
diá
liti
nn.
Ást
æða
ner
einf
öld,
þær
eru
úrm
ism
unan
dief
ni.
Sól
stjö
rnur
brey
tast
með
tím
anum
ensý
nile
gar
brey
ting
arta
kam
illj
ónir
ára.
Þæ
rei
gaal
lar
sinn
líft
íma
sem
erm
isla
ngur
.Við
getu
msé
ðsó
lstj
örnu
rá
öllu
mst
igum
þróu
nari
nnar
enþæ
ryn
gstu
kall
ast
frum
stjö
rnur
.Fr
umst
jörn
urí
vetr
arbr
auti
nni
eru
ský
úrry
kiog
gasi
.Fr
umef
nið
erve
tni,
sem
erhl
uti
þess
ara
skýj
a,þa
ðby
rjar
aðdr
agas
tsa
man
íke
kki
ogað
loku
mve
rður
nægu
rhi
tií
mið
junn
iti
lað
efni
nþj
appi
stsa
man
ogve
rðia
ðei
nnis
tjör
nu.
Mas
sist
jörn
unna
rræ
ður
því
síða
nhv
erni
ghú
nþr
óast
áfra
mog
verð
urað
loku
m.
29
Fæ
ðin
gog
dau
ðiS
tjar
naI
–m
yndb
and
Mik
iðer
afhu
gtök
umí
þess
um
yndb
andi
,hæ
gter
aðút
búa
hugt
akak
ortí
teng
slum
við
hugt
ökin
.Ú
tský
rafy
rir
nem
endu
mhu
gtök
inog
skrá
íor
ðabó
k.Þ
etta
eru
mör
ghu
gtök
sem
teng
jast
eðli
sfræ
ðiog
umsa
mse
tnin
gust
jarn
anna
,t.d
.sa
mse
tnin
gkj
arna
viðk
oman
dist
jarn
aog
aðsó
lin
okka
rer
goss
tjar
na.
Fæ
ðin
gog
dau
ðiS
tjar
naII
–m
yndb
and
Hug
tök
sem
vert
erað
hafa
íhu
gavi
ðvi
nnu
með
him
inge
imin
n.
Leg
gja
þess
arsp
urn
inga
rfy
rir
nem
endu
rm
eðan
ásý
nin
gust
endu
r.
1.H
vítu
rdv
ergu
r
2.S
krúf
uþok
a(s
tórt
ský
úrga
si)
3.H
vel
4.D
ropl
aga
ský
(gei
mþo
ka
5.H
alas
tjör
nar
kom
ain
nísó
lker
fið
áu.
þ.b.
65
ára
fres
ti(s
íðas
tsýn
ileg
íjan
úar
2007
)
6.G
eim
þoka
stæ
kkar
útfr
áhv
ítum
dver
g
7.V
etni
–gr
ænn
litu
r
8.N
itur
–ra
uður
litu
r
9.K
rabb
aþok
a–
ljós
blos
sar
–bl
ár
10.T
ifst
jarn
a–
nift
eind
astj
arna
11.Þ
yngd
araf
l
12.S
pren
gist
jarn
a
13.S
jón
–hv
örf
–sv
arth
ol
30Ein
kenn
irei
kist
jarn
anna
Mer
kúr
;-
hra
ðfar
ase
ndi
boði
Fjöl
ditu
ngla
:0Fj
arlæ
gðfr
ásó
l:57
,9m
illj.
km.
Hit
ivið
yfir
borð
:350
Keð
a76
,85°
C.
Þve
rmál
:4,8
8þú
s.km
.U
mfe
rðar
tím
i:88
daga
rS
núni
ngst
ími:
58,6
daga
rG
ashj
úpur
:Vet
ni,h
elin
ogne
onA
nn
að:Þ
unnu
rga
shjú
pur,
yfir
borð
iðgr
ýtt
með
gígu
mog
bröt
tum
klet
tum
,er
næst
sóli
nni,
árið
áM
erkú
rer
aðei
ns88
jarð
arda
gar.
Rei
kist
jarn
aner
alse
ttgí
gum
þar
sem
löng
ogbr
ött
klet
tabe
lti
teyg
jasi
ghu
ndru
ðkí
lóm
etra
efti
ryf
irbo
rði
henn
ar.
Hit
inn
getu
ror
ðið
allt
frá
-170
°Cog
upp
í40
0°C
,þa
rse
msó
lin
kem
urup
pei
nusi
nni
áhv
erju
m17
6ja
rðar
dögu
m
.
31
Ven
us
;-
ásta
rstj
arn
a
Fjöl
ditu
ngla
:0Fj
arlæ
gðfr
ásó
l:10
8m
illj.
km.
Hit
ivið
yfir
borð
:750
Keð
a47
6,85
°CU
mfe
rðar
tím
i:22
5da
gar.
Snú
ning
stím
i:24
3da
gar
Gas
hjúp
ur:K
oltv
íoxi
ðog
nitu
r.A
nn
að:
Ven
user
ýmis
tm
orgu
nstj
arna
eða
kvöl
dstj
arna
.H
efur
næst
umþv
ísa
ma
þver
mál
,m
assa
ogþé
ttle
ika
ogjö
rðin
.M
ikið
afhá
umfj
öllu
m,
mik
lar
slét
tur
ogsk
ý.Y
firb
orð
stjö
rnun
nar
erhu
lið
sam
fell
dusk
ýjaþ
ykkn
i.L
ofth
júpu
rinn
erko
ltví
oxíð
iog
þar
rign
irel
diog
bren
nist
eini
.S
núni
ngur
Ven
usar
mið
aðvi
ðsó
ler
frá
aust
riti
lve
stur
sen
ekki
öfug
tei
nsog
við
eigu
mað
venj
ast.
Slí
khr
eyfi
ngka
llas
tba
khre
yfin
g.E
itt
sinn
var
Ven
usþa
kin
hafi
enve
gna
hækk
unar
áhi
tava
rðti
lfy
rirb
æri
sem
nefn
ist
gróð
urhú
saáh
rif
sem
ennþ
áer
uað
auka
st.V
arm
ilo
kaði
stin
nify
rir
neða
nsk
ýse
mva
rðti
lþes
sað
vatn
gufa
ðiup
pþa
nnig
aðsk
ugga
hlið
iná
Ven
usi
ernæ
stum
jafn
heit
ogsú
hlið
sem
snýr
aðsó
linn
i.Þ
etta
vand
amál
eigu
mvi
ðja
rðab
úar
við
aðst
ríða
,sky
ldum
við
læra
afre
ynsl
unni
.
32Jörð
in;
-h
eim
kynn
iman
nsi
ns
Fjöl
ditu
ngla
:1Fj
arlæ
gðfr
ásó
l:15
0m
illj.
km.
Hit
ivið
yfir
borð
:293
Keð
a19
,85°
CÞ
verm
ál:1
2,8
þús.
km.
Um
ferð
artí
mi:
365,
25d.
Snú
ning
stím
i:24
klst
.G
ashj
úpur
:Nit
urog
súre
fni
An
nað
:V
atn
ífl
jóta
ndi
form
iog
líf
fyri
rfin
nst.
Jörð
inva
rðtil
fyri
rum
það
bil
4500
mil
ljón
umár
a.H
únm
ynda
ðist
við
það
aðef
nisa
gnir
sem
geng
uum
hver
fis
sóli
na,
sem
þáva
rlí
kaað
myn
dast
,hn
oðuð
ust
sam
aní
sífe
lldu
már
ekst
rum
.Þ
anni
gur
ðuti
lsí
fell
tst
ærr
ief
nish
eild
irse
mað
loku
mm
yndu
ðure
ikis
tjör
nur
sólk
erfi
sins
,þa
rá
með
aljö
rðin
aok
kar.
33
Mar
s;
-ryð
rau
ðare
ikis
tjar
nan
Fjöl
ditu
ngla
:2Fj
arlæ
gðfr
ásó
l:28
8m
illj.
km.
Hit
ivið
yfir
borð
:220
K.e
ða-5
3,15
°CÞ
verm
ál:6
,79
þúsu
ndkm
.U
mfe
rðar
tím
i:1,
88ár
Snú
ning
stím
i:24
,6kl
ukku
stun
dir.
Gas
hjúp
ur:
Kol
tvío
xið,
nitu
rog
argo
n.V
ottu
raf
súre
fnio
gva
tnsg
ufu.
An
nað
:Ís
hell
urá
pólu
mM
ars,
blei
kur
him
inn,
ryðr
autt
yfir
borð
ogel
dfjö
llse
mvi
rðas
tve
raíd
vala
.
34Júpi
ter;
-ri
sin
n,n
æst
umþv
ísól
Fjöl
ditu
ngla
:16
Fjar
lægð
frá
sól:
778
mil
lj.km
.H
itiv
iðyf
irbo
rð:1
70K
eða
-103
,15°
C.
Þve
rmál
:143
þúsu
ndkm
.U
mfe
rðar
tím
i:11
,86
árS
núni
ngst
ími:
9,8
klst
.G
ashj
úpur
:vet
niog
helí
nA
nn
að:
Stór
tse
gulh
volf
,ra
uður
blet
tur,
berg
kjar
nim
eðfl
ótan
dive
tniu
tan
um.
Júpí
ter
erst
ærs
tare
ikis
tjar
nan,
sann
kall
aður
gasr
isi.
Að
mes
tuge
rður
úrga
steg
undu
num
vetn
iog
súre
fni.
Hef
ural
lave
gann
a16
tung
lá
brau
tí
krin
gum
sig,
þeir
raá
með
aler
Gan
ýmed
esse
mer
stæ
rsta
tung
lísó
lker
finu
.
35
Sat
úrn
us;
-h
eim
ur
hri
ngan
na
Fjöl
ditu
ngla
:18
Fjar
lægð
frá
sól:
1429
mil
lj.k
m.
Hit
ivið
yfir
borð
:90
Keð
a-1
83,1
5°C
Þve
rmál
:121
þús.
km.
Um
ferð
artí
mi:
29,4
2ár
Snú
ning
stím
i:10
,2kl
st.
Gas
hjúp
ur:V
etni
,hel
ín,m
etan
ogam
món
íak.
An
nað
:M
argi
rhr
ingi
rog
smáh
ring
irum
lykj
aS
atúr
nus.
Tít
aner
eina
fylg
itun
glið
sem
erm
eðve
njul
egan
gash
júp.
Sat
úrnu
ser
næst
stæ
rsta
reik
istj
arna
n,ut
anum
hana
eru
hrin
gir
sem
gerð
irer
uúr
ísög
num
enag
nirn
arer
uaf
arm
isja
fnar
aðst
ærð
.Þes
sir
hrin
gir
eru
aðm
inns
tako
sti7
tals
ins.
Sta
ðfes
the
fur
veri
ðað
18tu
ngl
fylg
iS
atúr
nus
þótt
erfi
ttsé
aðgr
eina
hvor
tþe
tta
séu
tung
leð
aek
ki.
Tun
glið
Tít
aner
þekk
tast
urá
Sat
úrnu
sog
gash
júpu
rinn
þar
svip
arm
jög
til
gash
júps
jarð
arin
nar
áður
enlí
fko
mti
lsög
unna
rá
jörð
inni
.
36Úra
nu
s;-
reik
istj
arn
afr
á18
öld.
Fjöl
ditu
ngla
:15
Fjar
lægð
frá
sól:
2875
km.
Hit
ivið
yfir
borð
:55
Keð
a-2
18,1
5°C
Þve
rmál
:51
þúsu
ndkm
.U
mfe
rðar
tím
i:83
,75
árS
núni
ngst
ími:
17,2
klst
.G
ashj
úpur
:vet
ni,h
elín
ogm
etan
An
nað
:sý
nile
gir
eru
11hr
ingi
rúr
met
anís
,m
jög
gran
nir.
Úra
nus
ligg
urá
hlið
inni
ísnú
ning
isí
num
.Haf
iðer
úryf
irhi
tuðu
vatn
ise
mum
lyku
ral
lan
hnöt
tinn
.Ú
ranu
ser
tvöf
alt
leng
rafr
ásó
len
Sat
úrnu
s.H
ann
hefu
r17
tung
lse
mer
um
jög
mis
jöfn
aðst
ærð
.G
ashj
úpur
Úra
nusa
rer
blág
rænn
aðli
tog
hefu
rha
nnsj
áanl
ega
fim
mhr
ingi
yfir
mið
baug
.Þ
essi
rhr
ingi
rer
uað
mes
tuúr
met
anís
eða
fros
num
etan
i.
37
Nep
tún
us;
-re
ikis
tjar
na
stæ
rðfr
æði
ngs
ins
Fjöl
ditu
ngla
:8Fj
arlæ
gðfr
ásó
l:45
04m
illj
.km
.H
itiv
iðyf
irbo
rð:5
5K
eða
218,
15°C
Þve
rmál
:50
þús.
km.
Um
ferð
artí
mi:
163,
7ár
Snú
ning
stím
i:16
,1kl
st.
Gas
hjúp
ur:v
etni
,hel
ínog
met
an.
An
nað
:S
tór
dökk
urbl
ettu
r.B
ergk
jarn
ium
luki
nnva
tni
ogfr
osnu
met
ani.
Nep
túnu
ser
oft
köll
uðgr
æna
reik
istj
arna
n.S
tjör
nurn
arÚ
ranu
sog
Nep
túnu
ser
uof
tka
llað
irtv
íbur
aris
arni
rog
svip
aðir
aðst
ærð
ogm
assa
.Á
Nep
túnu
sier
haf
úrva
tni
ogfl
jóta
ndi
met
ani.
Það
eru
alla
vega
4hr
ingi
rut
anum
Nep
túnú
ssí
ðan
hefu
rha
nn8
fylg
itun
gl.
.
��
38Tu
ngl
ið–
fylg
itun
glja
rðar��
Kar
linn
ítun
glin
uT
ungl
iðer
næst
jörð
inni
oger
eini
fylg
ihnö
ttur
henn
ar.
Stæ
rðtu
ngls
ins
er¼
afst
ærð
jarð
arin
nar.
Mas
sija
rðar
er81
sinn
umm
eiri
enm
assi
tung
lsin
s.Þ
aðer
ekke
rtva
tná
tung
linu
ogek
kert
veðu
rsv
oað
engi
nbr
eyti
nger
ála
ndsl
agi
nem
aþe
gar
loft
stei
nar
skel
laá
því.
Það
eru
u.þ.
b.38
4.40
3km
.á
mil
lija
rðar
inna
rog
tung
lsin
s.T
ungl
iðfe
rðas
tá3.
700
km.h
raða
ákl
ukku
stun
d.Þ
aðte
kur
tung
lið
27da
ga,
7kl
st.
43m
ín.
og11
,5se
k.að
fara
íkri
ngum
jörð
ina.
Tun
glið
er4,
6m
illj
arða
ára
gam
alt.
Mað
urer
1/6
afþy
ngd
sinn
iá
tung
linu
.M
álró
mur
;ef
eitt
hvað
ersa
gtá
tung
linu
þáhe
yris
tþa
ð50
sinn
umlæ
gra
þar
ená
jörð
inni
.L
engd
dags
átu
ngli
nuer
14,7
6ja
rðar
daga
r.H
itin
nfe
rm
est
upp
í12
7°C
oger
það
min
nst
í–1
73°C
átu
ngli
nu.
Tun
glið
hefu
rve
rið
kort
lagt
full
kom
lega
.S
tund
umfe
rtu
ngli
ðfy
rir
sóli
naog
erþá
sólm
yrkv
iog
mjö
gdi
mm
tog
getu
rve
rður
mjö
g
hætt
uleg
tað
horf
aí
sóli
naþe
gar
það
geri
sten
þett
age
rist
mjö
gsj
alda
n.S
tærs
tafj
alli
ðá
tung
linu
erL
eibn
itz
oger
það
6.10
0m
etra
hátt
oger
það
nálæ
gtsu
ðurp
óltu
ngls
ins.
Kom
iner
uppl
ýsin
gam
iðst
öðá
tung
linu
sem
sett
var
upp
1990
ogáv
allt
erve
rið
aðbæ
tavi
ðha
na.
39
9.K
enns
luvi
ka
Fló
ðog
fjar
aÁ
höld
ogtæ
ki.
Han
dbók
inA
lman
akÍs
land
s,se
mer
með
uppl
ýsin
gar
umfl
óðog
fjör
ueð
aup
plýs
inga
rfe
ngna
rhj
áw
ww
.mbl
.is
Nem
endu
rsk
oða
uppl
ýsin
gar
með
kenn
ara
umst
öðu
fljó
ðsog
fjör
u.S
krá
hjá
sér
uppl
ýsin
gar
sem
þeir
finn
aí
hand
bók,
s.s.
umsó
lmyr
kva
ogtu
nglm
yrkv
a.H
andb
ókin
Alm
anak
Ísla
nds
verð
urhö
fðvi
ðke
nnsl
una.
Fari
ner
ferð
með
nem
endu
m,
gang
andi
eða
ábí
l.B
est
erað
þess
ife
rðve
rði
fari
nþe
gar
háfl
óðer
ogne
men
dur
átti
sig
ám
unin
umá
þess
umtv
eim
urhu
gtök
umfl
óð/f
jara
.K
anna
ðer
hver
nig
tung
lsta
ðan
séþe
nnan
dag
oghv
ort
það
geti
haft
áhri
fá
viðk
oman
difl
óð.
Ken
nari
fær
nem
endu
reð
aei
nsta
klin
gati
lað
segj
afr
áre
ynsl
usög
umse
mte
ngja
sthæ
ttu
sem
staf
araf
háfl
óðie
fve
ður
ersl
æm
t.Á
hers
lave
rður
lögð
áhu
gtak
iðto
gkra
ftur
tung
lsá
jörð
ina.
Hva
ðaáh
rif
togk
raft
urhe
fur
á
flóð
.Ken
nari
nýti
rsé
rsp
urni
ngar
tila
ðka
nna
hvor
tað
þau
hafi
með
teki
ðlæ
rdóm
inn
afke
nnsl
unni
.
Spu
rnin
gar:
1.E
rfl
óðeð
afj
ara
núna
?
2.H
venæ
rer
næst
flóð
?
3.S
kipt
irve
ður
einh
verj
um
áli
fyri
rlí
fver
urí
fjör
unni
?
4.H
veof
ter
nýtt
tung
l?
5.S
nýr
tung
lið
allt
afsö
mu
átta
ðjö
rðu?
6.E
rlí
fá
tung
linu
,er
það
mög
ulei
ki?
7.E
rusa
mbæ
rile
gar
uppl
ýsin
gar
aðfi
nna
á
neti
nu(m
bl.is
)og
hand
bóki
nni?
8.H
vað
myn
dige
rast
effl
óðog
fjar
avæ
riek
ki?
(not
astv
iðhu
gmyn
dafl
ugne
men
da).
40Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Fló
ðog
fjar
ave
rður
vegn
aþe
ssað
þyng
dark
raft
urve
rkar
ám
illi
jarð
arin
nar
ogtu
ngls
ins.
Kra
ftur
inn
frá
tung
liá
jörð
erm
estu
rá
þeim
hlut
aja
rðar
sem
ernæ
stur
tung
linu
.Þ
essi
kraf
tur
hefu
rþa
uáh
rif
aðá
þeir
rihl
iðja
rðar
sem
snýr
aðtu
ngli
nuve
rður
flóð
,þv
ítu
ngli
ðto
gar
íha
fið.
Áhi
nni
hlið
inni
verð
urei
nnig
flóð
.M
illi
þess
ast
aða
ersv
ofj
ara.
Flóð
kem
urtv
isva
rá
sóla
rhri
ngog
fjar
aþv
ílík
atv
isva
r.
Stó
rstr
eym
ier
þega
rsv
eifl
anm
illi
flóð
sog
fjör
uer
mes
ten
smás
trey
mie
rþe
gar
mun
urin
ná
þeim
erm
inns
tur.
Sól
inve
rkar
einn
igm
eðþy
ngda
rkra
fti
ájö
rðin
aog
þega
rsó
l,tu
ngl
ogjö
rðli
ggja
því
sem
næst
íbe
inni
línu
legg
jast
þyng
dark
raft
arfr
átu
ngli
ogsó
lá
eitt
umað
skap
asj
ávar
föll
ogþa
uve
rða
þám
est
(stó
rstr
eym
i).
Þet
tage
rist
tvis
var
ím
ánuð
i,þe
gar
tung
ler
nýtt
ogþe
gar
það
erfu
llt.
Þyn
gdar
kraf
turi
nnse
mjö
rðin
verk
arm
eðá
tung
lið
veld
urþv
íað
tung
lið
snýr
allt
afsö
mu
hlið
aðok
kur.
Þó
svo
aðtu
ngl
sjái
stek
kiá
hver
jum
degi
,þá
erhæ
gtað
skrá
niðu
rstö
ður
með
því
aðsk
oða
tung
lstö
ðuá
ww
w.m
bl.is
ogei
nnig
íA
lman
akfy
rir
Ísla
nd. K
vart
ilas
kipt
itu
ngls
ins,
það
sem
við
sjáu
maf
tung
linu
eren
durk
ast
sóla
rljó
ssin
s.O
fthö
fum
við
velt
því
fyri
rok
kur
afhv
erju
við
sjáu
mvi
ðtu
ngli
ðm
inn
kaog
stæ
kka.
10.K
enns
luvi
ka
Fyl
gitu
ngl
ogge
rvih
net
tirÖ
llfy
rirb
æri
eru
skoð
uðse
mtil
heyr
aal
heim
inum
ogne
men
dur
skoð
ahv
aða
ferð
irha
fave
rið
farn
arfr
ájö
rðu
tila
ðka
nna
alhe
imin
n.G
ervi
hnet
tir
eru
mar
gir
ásv
eim
ií
krin
gum
jörð
ina.
Nem
endu
rsk
oða
þám
eðþa
ðfy
rir
augu
msk
ráni
ður
það
sem
hefu
rve
rið
rann
saka
ðog
einn
ighv
aðvæ
rilí
kleg
tað
yrði
rann
saka
ðíf
ram
tíði
nni.
Ímyn
durn
araf
lið
nota
ð,ne
men
dur
skrá
niðu
rhv
aðþe
irþu
rfa
aðha
fam
eðsé
ref
þeir
myn
duha
fam
ögul
eika
áað
flyt
jabú
ferl
umá
aðra
reik
istj
örnu
.
41
Þes
sar
spu
rnin
gar
eru
skrá
ðar
átö
flu
.
1.V
elja
sér
reik
istj
örnu
2.E
rlí
fvæ
nleg
táhe
nni,
umhv
erfi
ogná
ttúr
a
3.V
istk
erfi
4.S
jálf
bær
þróu
n
5.S
amfé
lag
oghv
aðþa
rfti
l
Smás
tirn
ier
uli
tlar
reik
istj
örnu
rse
mga
nga
umsó
lá
brau
tum
sem
eru
ám
illi
stja
rna.
Þau
kunn
aað
vera
brot
úrre
ikis
tjör
nuse
mhe
fur
sund
rast
oger
ust
jörn
ufræ
ðing
aral
ltaf
aðfi
nna
nýsm
ásti
rni.
Stj
örnu
hra
per
þega
rli
til
rykk
orn
kom
aá
mik
lum
hrað
ain
níl
ofth
júp
jarð
ar.
Lof
tste
inar
eru
stæ
rri
agni
reð
ahn
ullu
ngar
sem
kom
astí
gegn
umlo
fthj
úpin
nti
ljar
ðar.
Hal
astj
örnu
rti
lhey
rasó
lker
finu
.
11.K
enns
luvi
ka
Ver
kefn
avin
naog
upps
etni
ngA
)V
erke
fna
map
paun
nin,
nem
endu
rný
tasé
rþe
ssa
viku
tila
ðkl
ára
orða
bóki
na.
Nem
endu
rkl
ára
ýmis
legt
sem
þeir
hafa
ekki
haft
tím
ati
lað
full
gera
t.d.
vegg
spja
ld,
klár
atu
nglv
erke
fnin
,veð
urlý
sing
usí
no.
fl.
B)
Nem
endu
mer
skip
tíhó
pa,þ
rír
sam
anti
lað
alli
rfá
aðnj
óta
sín.
Ver
kefn
iþe
ssar
ahó
paer
aðta
kasa
man
text
aum
eina
reik
istj
örnu
(kan
nski
tvæ
ref
aðbe
kkur
inn
erfá
men
nur)
ogun
dirb
úasi
gun
dir
flut
ning
áhá
tíði
nni
sem
verð
urí
næst
uvi
ku.
Ken
nari
lætu
rne
men
dur
drag
aum
hvað
ast
jörn
uþe
irfá
.
C)
Nem
endu
rha
fava
lum
hver
nig
þeir
flyt
jaup
plýs
inga
rum
reik
istj
örnu
na,m
iðað
ervi
ðað
hver
hópu
rha
fium
6m
ínút
ur.
Ken
nari
getu
rák
veði
ðsj
álfu
rhv
ort
umsk
emm
rití
ma
séað
ræða
eða
leng
ri.
Nem
endu
rfá
frjá
lsar
hend
ur,m
eðfl
utni
ngá
verk
umsí
num
,all
irve
rða
þóað
taka
þátt
.Þ
aðse
mþa
rfað
kom
afr
amer
:
42
1)re
ikis
tjar
naog
eink
enni
henn
ars.
s.út
lit
ogst
ærð
.2)
fylg
itun
gl,h
reyf
ing
henn
arí
sólk
erfi
nu–
umfe
rðat
ímio
gsn
únin
gur
3)fj
arlæ
gðfr
ásó
log
hiti
áyf
irbo
rði
stjö
rnu
4)al
lir
flyt
jalj
óðse
mþe
irsö
mdu
með
upph
afst
afir
eiki
stja
rnan
na
Und
irbú
ning
urfy
rir
sýni
ngu
sem
verð
urha
ldin
ní
næst
uvi
ku.
Nem
endu
rfl
ytja
ljóð
iðse
mþe
irsö
mdu
umre
ikis
tjör
nuna
ogæ
fasi
gað
flyt
jate
xta
umst
jörn
urna
r.
12.K
enns
luvi
ka
Sýni
ngá
verk
umog
tölv
uver
Und
irbú
ning
urfy
rir
sýni
ngu
áve
rkum
nem
enda
.K
enna
rife
rí
tölv
uver
með
nem
endu
mog
sam
ansk
oða
þeir
forr
itið
Sta
rry
nigh
t.Ít
arle
gave
rður
fari
ðí
sólk
erfi
ðog
hvað
stjö
rnur
séu
sjáa
nleg
arfr
ájö
rðin
ni.
A)
Þes
sivi
kafe
ríu
ndir
búni
ngá
flut
ning
iver
kefn
a.V
orhá
tíð
erof
thj
ágr
unns
kólu
m,
ensa
mt
erek
kihæ
gtað
gang
aað
því
vísu
,svo
kenn
ari
getu
rbo
ðað
tilf
orel
dras
kem
mtu
nar.
B)
Hre
yfin
gja
rðar
orsa
kaár
stíð
irog
sjáv
arfö
ll.
Sko
ðað
erSt
arry
nigh
tfo
rrit
ið,
kenn
ari
sýni
rne
men
dum
hrey
fing
uja
rðar
,tung
ls,
reik
istj
arna
ogst
jörn
umer
kja.
Skr
áðar
eru
hrey
fing
artu
ngls
ogre
ikis
tjar
naá
blað
sem
fer
íver
kefn
amöp
puna
.
43
Upp
lýsi
ngab
anki
fyri
rke
nnar
a
Forr
itið
star
ryni
ght,
sem
hægt
erað
fápr
ufuú
tgáf
uá
neti
nuw
ww
.sta
rryn
ight
.com
/og
aðra
rst
jörn
ufræ
ðiup
plýs
inga
rá
ww
w.s
pace
.com
.K
enns
lufo
rrit
iðer
mjö
gha
ndhæ
gt,
það
erá
ensk
uen
mjö
gei
nfal
tí
notk
un.
Ken
nari
getu
rst
aðse
ttsi
gá
mis
mun
andi
stöð
umá
jörð
inni
t.d.
íR
eykj
avík
ogút
frá
því
skoð
aðhr
eyfi
ngu
stja
rna
oghv
erni
gþæ
rbi
rtas
tok
kur
séð
frá
jörð
u.K
enna
rige
tur
vali
ðm
ism
unan
dihr
aða
áhr
eyfi
ngu
stja
rna
ogm
argi
rva
lmög
ulei
kar
eru
s.s.
aðha
faal
ltaf
nöfn
ást
jörn
um,r
eiki
stjö
rnum
o.fl
.
Ítar
efni
Alm
anak
Þjó
ðvin
afél
agsi
ns.1
993.
Alm
anak
fyri
rÍs
land
2007
.Odd
i,R
eykj
avík
.
Ari
Tra
usti
Guð
mun
dsso
n.19
92.F
erð
ánen
da.
Ísaf
old,
Rey
kjav
ík.
Art
hur
C.C
lark
eog
rits
tjór
itím
arit
sins
Lif
e.19
64.
Kön
nun
Gei
msi
ns.B
aldu
rJó
nsso
nog
Gís
liH
alld
órss
onís
lens
kuðu
.Alm
enna
Bók
afél
agið
,Rey
kjav
ík.
Cou
per,
Hea
ther
ogH
enbe
st,N
igel
.199
2.P
åop
dage
lse
irum
met
.Pol
itik
enat
las,
Kau
pman
nahö
fn.
44Hel
giG
rím
sson
.200
2.A
uðvi
tað,
Eðl
is-,
efna
-og
jarð
fræ
ði.B
ók3.
Nám
sgag
nast
ofnu
n,R
eykj
avík
.
Ford
,Har
ry.1
998.
The
youn
gas
tron
omer
.D
orli
ngK
inde
rsle
yL
imit
ed,L
ondo
n.
Hur
d,D
ean,
John
son,
Sus
anM
.,o.
fl.2
002.
Sól,
tung
log
stjö
rnur
.Nám
sgag
nast
ofnu
n,R
eykj
avík
.
Jani
ceV
anC
leve
´s.1
991.
Ast
rono
my
for
Eve
ryK
id.J
ohn
Wile
y&
Son
s,In
c.,N
ewY
ork.
Kau
fman
n.19
91.U
nive
rse.
W.H
.Fre
eman
and
Com
pany
,New
Yor
k.
Mic
hael
Pol
lard
,Fel
icit
yT
rotm
an.1
992.
Spac
e,D
icti
onar
y.P
rent
ice
Hal
lGen
eral
Ref
eren
ce.N
ewY
ork.
Ste
phen
W.H
awki
ng.1
990.
Saga
Tím
ans.
Guð
mun
dur
Arn
laug
sson
þýdd
i.H
iðÍs
lens
kaB
ókaf
élag
,Rey
kjav
ík.
Þor
stei
nnS
æm
unds
son.
1977
.Drö
gað
heim
smyn
dnú
tím
ans.
Odd
i,R
eykj
avík
.
Þor
stei
nnS
æm
unds
son.
1972
.Stj
örnu
fræ
ði.
Bók
aútg
áfan
.Men
ning
arsj
óðs
ogþj
óðvi
nafé
lags
ins.
Rey
kjav
ík.
Þór
Jako
bsso
n.19
83.U
mhe
ima
ogge
ima.
Rey
kjav
ík,P
rent
smið
jan
Lei
ftur
h.f.
Myn
dir
Rei
kist
jörn
ur.2
007.
Ein
kaei
gnhö
fund
aha
ndbó
ka.