statistische steekproeven :: hulpmiddel voor accountant of speeltje van edp-auditor?
DESCRIPTION
Nut, noodzaak en werking van statistische steekproeven in het werkveld van de accountant en belastingadviseur.TRANSCRIPT
Statistische steekproeven Hulpmiddel voor de accountant of speeltje van de EDP-auditor?
Introductie
Wil Peters RE RA
• Ruim 20 jaar ervaring bij Belastingdienst (8 jr) en Douane (14 jr) – Boekenonderzoeken VPB/OB/LB/DR/ACC etc.
– Initiële onderzoeken vergunningverlening douane (AO/IB, geautomatiseerde systemen)
– 2006-2009 : Lid Kennisgroep Vaktechniek Controle, Voorzitter Commissie Vaktechniek EDP-auditing Belastingdienst/Douane
• 3 jaar adviespraktijk KPMG Meijburg & Co – Customs & Trade (50%) + Tax Accounting & Control Services (50%)
• Zelfstandig m.i.v. maart 2012 – IT-audit & Control Services
– Specialisaties: • Tax/customs Audit & Control Services
– Data-analysis
– Statistical sampling
Inhoud
Hoe goed kunnen mensen schatten?
Noodzaak gegevensgerichte controle
Statistische steekproeven
Inbedding in controle-aanpak
Relatie met risico-analyse
Conclusies
Vraag
Hoe goed is het menselijk inschattingsvermogen
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
4
?
Wat doet Linda?
“Linda is 31 jaar oud, vrijgezel, erg uitgesproken en slim. Ze is afgestudeerd psychologe. Als student was ze erg betrokken bij onderwerpen als discriminatie en sociale
rechtvaardigheid en ze nam deel aan anti-kernwapen demonstraties.”
Wat is waarschijnlijker?
a) Linda werkt bij een bank.
b) Linda werkt bij een bank en is actief in de vrouwenbeweging
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
5
Hoeveel kost de gum?
“Een potlood en gum kosten samen € 1,10. De potlood kost 1 euro meer dan de gum.
Hoeveel kost de gum?”
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
6
“Jumping to conclusions’’
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
7
Systematische denkfouten
Mensen redeneren niet louter rationeel (homo economicus), maar maken systematische denkfouten (cognitive traps)
Inschatting risico’s en kansen (prospect theory)
Referentieniveau (anchoring and adjustment)
Aversie tegen verlies (loss aversion)
Voorkeur voor het bestaande (status quo bias)
Overschatting kans op een specifiek geval (conjunction fallacy)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Daniel_Kahneman
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
8
Risico-inschatting
Als een accountant besluit tot een kleine steekproef, doet hij dat dan terecht?
Anders geformuleerd: wat is de validiteit van de risico-inschatting door de accountant?
Gemiddeld schatten accountants risico’s vrij aardig in, maar de spreiding is erg groot
In de praktijk beoordeelt vrijwel geen enkele auditor achteraf of de risico-inschattingen juist zijn
Bij continue evaluatie op statistisch verantwoorde manier:
Verhoging kwaliteit risico-analyse
Verhoging efficiency van de controle
Validation of Risk Assessment in Auditing, Ed Broeze, Limpberg Instituut, ISBN 90 8659 0551
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
9
AR = IR * ICR * DR
Beheersingsraamwerk
Waarde van een control framework
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
10
Niet onderkend risico
Geaccepteerd risico
Niet werkende beheersmaatregel
Fout in de aangifte a.g.v. niet gedeteceerde risico’s
Transacties
Inrichting: • Niet onderkende risico’s • Geaccepteerde risico’s Operationeel: • Niet werkende beheersmaatregelen
Transacties
Beheersingsraamwerk
Controlemix
• Controlemix = mix(systeem- + gegevensgerichte controlewerkzaamheden)
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
11
Niet onderkend risico
Geaccepteerd risico
Niet werkende beheersmaatregel
Fout in de aangifte a.g.v. niet gedeteceerde risico’s
Controle effectiviteit
beheersings- maatregelen
Gegevensgerichte controle transactie-
gegevens
Omvang is probleem
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
12
Declaration
Transactions
Data-analyse Sampling
Voordelen statistische steekproeven
1. Steekproef maakt omvang (te) grote populatie hanteerbaar
2. Steekproef is objectief en representatief voor de hele onderzochte verantwoording
3. Steekproef is niet beperkt tot digitale gegevens, ook papieren brondocumenten worden in de controle betrokken
4. Omvang steekproef wordt afgeleid uit vooraf gestelde eisen t.a.v. betrouwbaarheid en materialiteit
5. Materiële fouten worden met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid ontdekt
6. In één steekproef kunnen verschillende controles worden gecombineerd
7. Bevindingen kunnen worden gekwantificeerd in termen van financiële impact
8. Fouten worden geanalyseerd, geduid en gekwantificeerd: structurele fouten worden daarbij afgezonderd en integraal opgelost
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
13
Hoe werkt het?
Uitgangspunt: we willen goedkeuren
Goedkeuren: resterende fout <= materialiteit
Controlerisico: goedkeuren, terwijl resterende fout > materialiteit
Controle: verzamelen zodanig aantal goede waarnemingen om met 95% zekerheid te kunnen stellen dat resterende fout niet groter is dan materialiteit
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
14
ff gevoel krijgen: goedkeuren?
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
15
ff gevoel krijgen: goedkeuren?
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
16
Maximaal aantal rode knikkers?
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
17
Goed 1 x trekking
Maximale fout na 1 x trekken groene knikker
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
18
Maximale fout na 2 x trekken groene knikker
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
19
Maximale fout na 3 x trekken groene knikker
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
20
Maximale fout na n x trekken groene knikker
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
21
Bepalen steekproefomvang, ingewikkeld?
n = steekproefomvang
p = maximaal toelaatbare foutfractie = materialiteit / populatieomvang (M)
(*) Bij vooraf verwachte fout (VVF) = 0 en betrouwbaarheid 95%
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
22
n x p = 3(*)
Voorbeelden
Voorbeeld 1
Betrouwbaarheid 95%
VVF = 0
M = € 10 mln
Materialiteit € 100K
Vraag 1
Steekproefomvang n?
Voorbeeld 2
Betrouwbaarheid 95%
VVF = 0
M = € 10 mln
p = 2%
Vraag 2
Steekproefomvang n?
Materialiteit?
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
23
p n
1% 300
2% 150
3% 100
4% 75
5% 60
Cell sampling
Cel interval = J = M/n Transacties worden geraakt naar rato van hun omvang Heel grote transacties (>2J, zgn. “2J-posten”) worden per definitie geraakt,
dus integraal (buiten steekproef om) gecontroleerd Geraakte transacties wordt gecontroleerd mbv. bronbescheiden,
evt. aangetroffen foutfractie is representatief voor de betreffende cel Als transactie in meer dan één cel is geraakt:
1x controleren telt voor 2 of 3 keer mee Maar, evt. geconstateerde fout telt dan ook 2 of 3 keer mee…
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
24
Steekproef
Transacties
Cel intervallen
Transacties worden geraakt naar rato van
hun omvang
Te controleren posten
1 1 3 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Foutfractie (taint)
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
25
Bookvalue Auditvalue Error Taint
10.000 9.000 1.000 0,1
20 10 10 0,5
400 0 400 1
300.000 330.000 -30.000 -
Trekkingslijst
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
26
Trekkingslijst
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
27
Foutbegrippen
Bekende fout (BF)
Maximale fout (MF: complexe berekening)
Geprojecteerde fout (PF: som taintings * J)
Waarschijnlijke fout (PF - BF)
Toevallige fout
Systematische fout
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
28
Evaluatie
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
29
Start
systematische afwijkingen
geconstateerd?
integraal herstellen systematische afwijkingen
toevallige afwijkingen
geconstateerd?
goedkeuren populatie
geringe, toelaatbare afwijkingen?
overleg met Belastingdienst,
totale omvang afwijking = foutprojectie
herstellen bekende afwijkingen
herstel populatie mogelijk/haalbaar?
opsporen en identificeren afwijkingen
Belastingdienst accepteert correctie
foutprojectie?
corrigeren foutprojectie
Einde
ja
ja
ja ja
ja
nee
nee
nee
nee
nee
Dus géén risico-analyse meer…?
Afwezig zijn van inherente risico’s + Kwaliteit interne beheersing kan worden uitgedrukt in korting op steekproef: Ontbreken inherente risico’s: korting 20% (+onderbouwen)
Adequate AO/IB: korting 75% (+toetsen b/w)
Specifieke fiscale maatregelen: korting 85% (+toetsen b/w)
Controle door derden: korting 100% (+dossierreview)
Dus, stel: Bruto-steekproef 300 euro’s
AO/IB adequaat, korting 225 euro’s + bestaan en werking AO/IB op toereikende wijze vaststellen
Netto-steekproef 75 euro’s
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
30
Dual purpose testing
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
31
Steekproef
Beheersingsraamwerk
Niet onderkend risico
Geaccepteerd risico Niet werkende
beheersmaatregel
Transacties
Cel intervallen
1 1 3 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Transacties worden geraakt naar rato van
hun omvang
Controle getrokken
posten
A
Beheersmaatregelen van aantal getrokken posten beoordelen
B
Statistical sampling
Is krachtig hulpmiddel
Staat niet los van risico-analyse
Moet worden ingebed in controle-aanpak
Vormt onmisbare schakel in te verzamelen controlebewijs, als onderzoekspopulaties (te) groot zijn, en
andere controlemiddelen falen (of inefficiënt zijn)
© 2012 Prosperius.bv. All rights reserved.
32
Tijdbesteding
Onder voorwaarde van (vlotte) beschikbaarheid data: IT-auditwerk (datadefinitie, -collectie, -validatie): 2-4 uur
Uren IT klant: 2-4 uur
Sampling werk (trekking, samenstellen steekproeflijst, evaluatie): 2-4 uur
Verzamelen posten Uren klant: 4-8 uur
Beoordeling posten: 6-12 uur
Rapportage: 4-6 uur
Overleg: 4 uur
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved.
33
IT-auditor Accountant Klant Totaal
IT-audit 2-4 2-4 4-8
Sampling 2-4 2-4
Verzamelen 4-8 4-8
Controle 6-12 6-12
Rapportage 2-3 2-3 4-6
Overleg 2 2 4
Totaal 8-13 10-17 6-12 24-42
Prosperius.bv
Prosperius.bv
Julianastraat 57
6181GP ELSLOO
+31624410002
www.prosperius.nl
© 2013 Prosperius.bv. All rights reserved. 34
Dank voor uw aandacht!