stanislavski-bir rol yaratmak
TRANSCRIPT
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
1/298
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
2/298
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
3/298
BİR ROL YARATMAK
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
4/298
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
5/298
BiR ROL YRTMK
Konstantin Stanislavski
Çereer: Çğdem eçır üü
r Tye
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
6/298
Mimesis Ktaplığı Dizisi: 2
. Constantin StanislavskiCreating a Role
© Taylor&F\ancs Group, LLC 1989
Authoed tnslation om English language edition published by
ouledge, part of Taylr & Fancis Group LLC
© BÜTEK AŞ 2008
Taylr & Fracis Group LLC'nin Routledge bölümü tarafından yayımlan İngice basmdan in n çevrlmiştir
Boğziçi Üniversitesi YaynevBoğaiçi Üniversitesi Uçaksavar Kampüsü
Cengiz Topel Caddesi Garanti Kültür Merkezi Arka Giriştiler/stanbul
bupress@bounedu trwbupressorg bupressnet Telen ve fs (90) 212 27 87 27
Sertika no 1082
Yayma Hırlayan Pn YanrdağKapk tasarımı Kerem YeğnBaskı GM Matbaaclk ve Ticet A
Yıl Ma MAS-SİT Cadde No Bğcılİstanbul Telen 022 290022
Sertika no 128
ördüncü Basm Mays 2011
oğii Uniity Liba Cataogig in Pbication ata
Stanislavsk, Konsntin 1863-1938Br ro yaratmk/Konsantn Stnsvsk;çevener Çiğdem Genç Fı Güü Bor Tanye.
vi ; cm
SBN --
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
7/298
İÇİİR
ÖNSÔZ, 1
İNGİLİZCEYE ÇEVİRENİN NOTU, 7
Ksım
GRIBOYEDOV'UN ALDAN BELA'Sl, 11
Bölüm 1: Çaşma Dönemi, 3 +Böüm 2: Coşusaeneym önemi 53 +Böm 3: Fzikse Şekendire
önemi 5
. Kısım
SHAKESPEARE'İN OH ELL O'SU, 117
Bm 4 İk Kşaşma + Böm 5 Br Roün FzikseYaşan Yaratmak 14 +Bölüm 6 Anaiz , 161 + Böm 7:
Yapanlar Gözden Geçirme ve Toarama 207.
Ill KsmGOGOLÜN MF1Şİ 225
Böüm 8 Fiziksel Aksyonardn Yaşayan mgeye 227
ELERA. ' Ek 265
Üzerine oğaçlalar 26
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
8/298
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
9/298
ÖNSÖZ
İşte öüünden needeye çeyek a on, Stanivinin ouncan eğiii ve o aşa üzeine yüütü
ğ d dk beyen rştrarnn ndğ enginkynkt devşş bz bge d Bir Ro Yaratmakazee bakndan o kad zengn ve o kda şcd k ndğ kiei ap akaeee, kitpaa dökeek ükün değidi
B kittki üç çşd brinii, bi o üzin
de n b çş ebeceğ tkde şyn bşekide öekend Kon adğ ondk epke zende hihazd çaşata oan onc ve yöetenei şüphe kdk bçok noktad doğa y onokta çkğ kvuştr Böye bi çş içendeoanar çn e Stanvnn Akıdan Bea oynund oyndğ Chat oü üzeinde ttüğ b çşyd b ehbedi Kitbn gei kan böüünde yann öğeni-öğeten diyaoğ yöntei haiç b böü bn Stnivkinin aaçarnn şidiye kdaki enanaş ata gb geyo
B çaşda, k okua aşaandan itiben provüeinin antka bi kgn bz "Başngça kada öned ki Stanvk bize b ounn, oon oyc on kadoy önce tek bi kşi tafndanokann nedn akc ocğn Bi oynnöyküünün oync çndn na tek ee nbece
ğini bi ounn ve oeinin, zhine ve nt nazi bibiine kaştay özen göteeek, na naizedebieceğini göte Yı özcüeine voş kzndck çe b yş yt içn ntk bi
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
10/298
2 • Ôsöz
denemerine aşvrmas raş çaşmada aydnakauşmuş or
"Duygnn üzerinde, rada deinidii kadyadurd zannedimesin Bu kiapa, yönem adn verdike şeyin sözde mod eyycierden rk oarak(Sanisavski'nin knd yzarnda öye r kir ras-anmayacakr), diin güzeiine, dizeerin ahengine im-geemin aydnna ve anamn üün eara ve sanasaaraçarna düzüen içeniken yoksn övgerden dahafazas vardr çinizde aşdnz rahaszk vermeme dşünces size iç dünyanzn kapsn narince çadrsa daSanisavski, o narin dokunşn ie içinizde ir ürkekikdygs uyandraieceinin rkndayd Tercihi her za-
man için, çşmas ounca iç aksiyona ie içiçe geçrmeyi sürdürdü zikse siyonardan yanadr Bir roükendisine yaknaşrken sordu soru hep Eer, enkaraerin ş ya da drumar içersinde uunsaydm,n yapardm sosudur. Eve, dama kakerin dmnda: Onn zamannd onun şehrnde ve onn yaşa
mnda; azen modern yönemcierin öye düşündündenşüphe eimiz gii, enim zamanmda, enim şehrimdeve enim hayamda dei
Üçüncü Böümde Sansavski r roün zikse kii-endirmesi hakknda konşur. Bu öümde gözerinizinve yüzünüzün karmaşk ide araçar, kendi sesinizi,konuşma arznz, sözükernizi, ses onnuzu kanngii ideere de rasayacsnz Dordur gerçekende sesin ve konşmann içse duyguara a geişive onarn doaysz, mtak, kanaiir ides odusonucna varr Ama ayn zamanda, sesin, konuşmann,
karaerin ve dier öeerin öneminin de arkndadr ergerekiyorsa, Sanisavski yöneminde önerien herhangir şeyin, iser isemez günç derecede dokn ir ko-nşmaya ve ss sahne durşna yo aç göüşünü k k i k d d i
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
11/298
Ônsö • 3
ler, nası görndüklerine söyledikerinin anlaşıp anlaşıl-madğına ve bunun gib daha irçok şeye zerre kadar bile
adırş etmeyen tek meşguliyeteri bir parça daha mahremduygu elde etmek oan kendn beğenmiş oyunculara kaşne kad da ağır br sitemdr. İzin verin söyedikleri budei saçmaarını kasen ya da yalışıka gerçekçi oyunardan oeraya kadar her tarzda prodüksyonu çeyrek asırboyuna başarıya gerçekeştirmiş br nsana at eorierinaçıımları oak görmüş olanlara kesn br yanıt olsunStisavsk yönteinn sadee bir tar olduğu beli birtiyao türüne uygulanablr bir niek göserdiği iddiaediemez. Yönem daha zyade oyunulaın herhangi biroyun üzerindek eğtmine dönük mantks bir yaaşm
bulma çabası, herhng bir rol üzerinde rüülen hazırıkçalışmasına işkn sanatsa b araç arayşıdır.Bi Ro Yaatmak yer an ikini ve üçünü çaışma
lar Bi ktö Hazlanyo ve B Kaakte Yaatmak kulanıan bçime br dönüşür. Tortsov adı öğretmenin bigup öğrenye ders vermekte olduğu o eanevi sınıf gö
üz Bu aım bçm braz karmaşık ve lk çışmanındoaysız anlaımına kıyasla anaşıması gç gözükeblrYne de tanisavski'yi diğer iki rol, Othello ve MtenKhesto üende pova ynemn denerken görmemzemkn ver İlk bölümde oduğ gbi bu roere de hem çeriden hem dışadan eşzamanı olarak yakaşr. Role iişkin
doğru ziksel gerçeğin ykaanmasının gerekten de, kendideymye, duyguyu zorlamak yerne oyununun çndekçsel gerçekliği besledğni keşeder Rolün ziksel eylemlerini eşuaştırma yoluna gderek ünlü "sihiri eğeer*
Shr eğerer: Stansavski, Sisem'i üzerinde çaışmaya baş
ladğ lk yladn baren "sane üeri gerçekğn "günde
haya gerçeklğnden fkl b deneymler büünü olrk ka
bu emştr. Ona göre oncar sane üernde brçok eyem
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
12/298
4 • ôöz
aracılığyla kendsn roün koşulla çesne yerleşrerek ve rolün çsel çzgsn manıksal yönelmlere ayışırarak
krakern n sürer; br başka deyşe roünün yaşamının dumları çersnde br nsan olak kendsnn nalzn yapar role nüfuz emş duygulara enzerlk aşıyankend duyglarını aaşı Bu, b oyundak oün yne ooyundak yaşamını geçeğe uygun oaak oynamak uğru
na yapılan r azırlıkırYönemenlern özel merkına şkn olaak ekler bölümünde k okumadan na kaakezasyona kada brpova dönemnn üm eeen deeyen 25 maddelk böze adı Bu özen, pova serbeslğ olan yaolarnyönmenlerne anınan br mya olaak oyunculaa ve
rl anda snenn neresnde konumlanmayı arzu eğnnsolması gb bell ekner ardır Göser dünyasın-da yan ek br podüksyonun belr zamanda herb klı r oyunculuk geçmşnden gelen yen b arayagelmş oyncularla, sınırlı b poa süesnde çıkarıldığıbr oramda yönemen �yncuaa dönük u oşgörüyü
haırlamak semeyelrBüün u sayılan üç çaşma boynca ş aşınd
tüklerini düşünmelerini isemez. Sonuça mucizevi bir dönüşüm olanak dışıdır ve oyncu sahne üzerinde kendi kişiliğine
en ters rollerde bie sonuça kendi bedensel ve ruhsal olanarı daiinde varolmaktadır Bu bağamda Stanisavski kendioyunculuk denemelerinin ilk yıllarndn itibaren oncuardankarakerin varoluş durmlrıyl kendi kişise özellkleri arasında br köprü rarak çalışmaarın stemişir İşte "sihirieğerer bu nokada devreye girer ve Snislavski'nin deyimiyle
oyunun yza tarafındn verien koşullarıya oyncunun bir birey oarak kendi dünyası arasında br kldraç görevi görrerOyncu ben Oheloyum, öyleyse şöyle davrnırım diye düşünmek yerine eğer ben Ohello olsaydım ve sevdiğim kadınıçok kısknsaydm ne yapardım sorusundan hareket emeidir
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
13/298
Ô • 5
geçek bi saçınn resmedşne ank olacaksnz: bu
satçı kimi zaman başarszlğa uğr a umusuzlu-ğa kapılmasız dma erek nlrn eşinde koşa(Sansavsi, on sekz l oadkn sona adl ondai olü zende enden çşmş). B Hırnyor e Br rker Yrm hayranla B RYrmk çok memnun kaacard. anslask'nn
eseene bu ap alığa aşina oack se dğer ikkab da ncelemek seeeled B ç kan kasm bi çalşmas deslede öğenilen eknğin eçek bro çaışmasna nasl ugaableceğn dnğa kaşuac.
Ölese söz k çömezede değ usann a kendi
inde u kiap iaro rofesnele çn oduğ kadğencie içn de bi kanakı Anlaklnn amamna a da bei blmene kalor a da klmo olablsnz ama kendnizi bu kia saesnde elşirmemeniz eanaklarndan eean dumamnz mmkn değldi
o be Lewis
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
14/298
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
15/298
İNGİZCY ÇVİRNN NU
B Ro Ym Stanslavski'nin, br oucunun eğtmi üzerne plnlanmış üçlemesnn üçüncü clddir. İlk iksB zlnyo ve B K Ym on üç ylarayla baslmış olsar da, genç bir oyuncunun çştırl
ma biçmini o oncunun kend geşm çzgis çerisndetasvr etmey amaçlamşlardır Oncu cşku belleğinn*mgeleminn ve konsntrasyonunun içsel telklerni eğitrken ses ve vücudu üzerinde yoğun lışmlr sayesnde -k ses ve vcudu çsel yaşmn açıa çıkartablece
ği şeyler canl ve kna edc bir şeklde smut br deyekavuşturan asl enstrmnlarıdır ziksel araçlarını dageliştirmştr Şd bir başka onk ılın ardndan dahaönce plana ınmış oln üçüncü cld yanlyorz yncunun lk iki evre üzerinde uzmanlaştıkt sonra geçmesigerektiği düşünülen Stanslavsknin öğretsindeki bu son
evre br oyunun ilk okumasından ve lk shnesnn çşlmasından başlayark belrli br rol üzernde yürütülen
Coşk beleği/ oşksl bellek: Stanslavs'nn çağdaşı olanpskolog Rbot'nun kramlarndan yalanak otaya attğı ve
özellkle dönem çalışmalarnda önemn gladığ kavamStanslavske göre nsan belleğ sadece aşanmş haalakaydetmekle kmz bu deneyimlen bzlede uyanddığoşkl da saklr. Ounu olüne şkn zrlklanı yt- üken bu kşsel belleğnde bktdğ mlzeme kllanaraklele Stanslavsk'nn yaklaşmına göe b oyn kendoşkusa beleğndek duylanml frklı durmla çesnde
yenden üeteblme yeteneğne sahpr Öeğn o geeğ b yaknın kayeden b nsın duyglanı serglemes stenenb oyunu, kşsel hayaında bu tür br deneyim yaşamasa ble yoğn br üüntüye neden olan rkl br durumda yaşadğ
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
16/298
8 • Bi Ro Ytk
hazırlık çışmasını konu edr. Ktabın İnglce başlığı,oldukça uzu ola Rusça başlığıa mümkün olduğunca
yan çevmştr Bi Oyuncunun Bi Ro Ü zeinde Yüüttüğü Çşm
1929-30 yıllında, Fransa ve Almanya'da Stanslavs le beraber basımı onusunda Amerkada ontrat mzaadığı Bi Akö znyo ve Bi ke Ymkktaplr zere çaştğmz dönemde, eds bana oyn
culuk tenğ le lgl yzdığı üç ktabı Shakespeare'Oeo üzernde brleştrme düşücesnden bahsetmşt Aını uz süredr meşgl ede bu oyunu her ulustan öğrecye özellkle de ngilzce konuşanlarına htap edebleceğn düşünüyordu Gerçeten t da bu dönemde 1928 yılıdak cdd rahatsızlğından ötürü yöetmden ayrımak zornda kaldığ Oeo prodüksyonu le lgl olarak Moskovaya sürekl öneriler gönderyordu Bu öerier, oyu metn yana düşümüş tmata le yönetmenler çn br el tabı teğnde ola, bu büyü yöetmen br oyu üznde nasıl çalıştığı göstermes
tbyle fevkaade önem taşıyan Snisvski Poduces O-eo (Stansavs Othelloyu Sahnelyor) adlı yapıt çn bremel oluşturur Elizdek bu ktapta, oycularn gerçekç ve hatırda kaır keslkte karaktele yaratması nked endlerne rollerne grebleceğ br egzersz araışıolarak, seçmn Staslavsknn zde asıl ZZo'da
yaa şelendğn de göeblrzStnslavsk ğstos 938de öldü Öldüğünde ABD ve
İngltere'de sadece Soyetler Brlğ'nde enüz bask yzü görmemş oln Bi Akö znyo ktabı basılmıştı(936 Stanslavs, Bi ke Ymk tabı çn gerekl bütü mazemeyi br araya getrmş ama 2 DüyaSavaşının patla vermes ktabı basıını geckmesne yol açmıştı Stanslavskye at Rusça el ymaların resmbasımıyla beraber kendsn aslında üçüncü ktabın üçay versyou üzernde çıştığını örenmş buluuyo
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
17/298
İniicy inin No • 9
bir dönmde zımştır (1916-20). Dğr kisi is, Bir körHrlaıyo tabını basa hzı ha gtirdtn v r
Kake Yamak adıa basıan mzm ouşturdukt sonra 930da
k son brabrind baz sonrı da gtirmştirStisask bu rsonda zmnda 15 sonra bi çir gçükri çrn ii anında bir Rus kasği ain gmş Grbodo'un kdan Bea ad onuk Omann Taihsiziği d d çrmiştir) üzrindçaışr Saspan bzı fd nası İngizc rşmşs bu onda brçok pi d şt ö aznsusçada r tştr Yin d ugn kad çb çirmn bodon nük dn g bir Bat din
d d tm brmmştr çrdği insan sgs onurnsştrmş bu sad onunun sursuz birsnat atabmsin oana rn araçarın araştımasında Stanisas çin rarı bir mod ouşturmuş omasna rağmn srgidğ dumar aımasız rgirçoğu zaman n sıradş uzmnn b uam sınıra
dşnda r r Bi R aramak adı çaışmanın İngizbn onuara htap dbms için özn mtnd bçük stma apma ısa açıkm kmk
ouna ttik Bu dğşkikr ri gdği zan birişt
kdan Bea onu üzrindk çışmasnda Stns
askinin daa ön Sana Yaşammda dğı öntmri göstrms bu öntmrd d onunun psikotknğ önk br roün içs tasrmının ouştumasırğ üzrnd oğnaşması g çkiidr Ohe Gogoun feiş üzn uuu diğr ik rsonda
oku Stansasknn öntn sürk as ndğni daha araça için ns srrı bir aaştırma ttüğünü görktir Eğr kdan Bea böümündkbzı aştırrın nidn maa imkn osadı bu
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
18/298
10 • r Rol tmk
dysa yönden nası düzenediğini kıyasama, amacınnömrü boynca ep ayn kdığn rsl doğlclk adn
verdiği şeyn sane üzerinde yaşamn yeniden yaratlmasınn peşinde koştğn anlama imknı vereceğine ina-nyorz
B üç versiyon, çevirisi ve basm için bana Stnis-lavski'nin oğl tarfndn gönderildi Mzemenin İngiizcekonşan oyunc içn zrlmas sırasında, Stanislavski tarafndan bana başedien görevin tekrarlarnayıklanmas ve Rsça bilmeyen oyncya bir şey ideetmeyen yerlerin bdanması işinin üstesinden geldiğimizannedyorm Bölümemeerde, kendi el yazma üze-ne çaşma imkn olsayd Stanislavskinin de yapacağnı
düşündüğümüz bzı belirgin değişiklikle yapmş bln-yorz Bayan Popperin ve benim b kitab okyuc içindaa yarlı ale geieceğini düşündüğümüz, Bir AkörHazırlnıyor ve Bir Karakter Yaratmk akknda gerekibilgiyi veren editörün not da baskıya eklenmiştir
Elizabet Reynods HapgoodNew York, 96
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
19/298
1. KIS
GRBOYEDOVUN ADAN EA'S
Gboydovun kak komdAldan Bela
üznd younaşan b oün hanşna şkn aşaıdk nm 96 v 10 yıa anda yzd Bu yüzdnayatnn onrk dnmnd dşk boyutaya knmşg dk b tmann Sanavk tandan bnnk kşdr Hnüz B A azlanyo v B Kaae
aama yrkugua bçm çnd oraya çkmamana amn bu mtb çaşmaın önkndn zatn tandık gn bçok kn k fadnburada buakt Bu kdn bazar onak yrdada dşmyk ama d Stanavk zg v
youmk bmyn yaat mgmnn şn oyunu
nn ounar zn yatmaya dv ttkç kkb dnüşm gçmşd ( ed nou
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
20/298
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
21/298
BÖLÜM
AIŞMA DÖNM
Rol üzerne hzırlık çlışması üç büyk döneme ayrıablr: Rolü nceleme, rolün yaşamını kurma ve zksel bçme
sokma.
OE K KAŞIAŞMA
Br rolle tanışma kend çnde br ön hazırlık dönemdrOnun k okunuşundn ednlen lk zlenmlerle başlarBu çok öneml n br kadınla br erkeğn lk buluşmasına,sevgl şık ya da dost olmaya yzgılı k nsnın lk arşılaşmasına benzetleblr
İlk zlenmlern bkr br telğ vdır Yaratıcı süreçte büük öneme sahp evreler olan sanats şevk ve ateşn
olas en y kışırtıcılarıdırlarBu lk zlenmler beklenmedk ve dolaysızdır Genelle oyuncunun çaşmasında kac zler bırkrlar Önceden karalaştırımş ve önyagısızdırlr Hçbr eleştrsüzgecnden geçrlmemşlerdr, oyuncunun ruhunun dernllene doğasının pınarl� na özgrce nüfuz ederler
ve çoğnlula rolün temel, oluşturulacak mgenn embr yosu olarak klack olan slnemez zler bırakırlar.
İlk zlenmler rolün tohumudur Oyuncu çışmasındalerledkçe ne kadr çeştleme ve değşklk yaprsa yapsıngenellkle lk zlenmlernn dern etks onu öylesne cezbeder gelşen rolüne uygulayaayacağını nladığında ble
onlaa uunmak çn yanp uuşur Bu zlenmler öylegüçlü dern ve kalıcıdır k oyncu oyunla lk kşıaşmasnda özellle dkkatl olmlıdır
Bu lk zlenmler kaydedeblmek çn oynculr ıcı
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
22/298
14 • Bi Rol Yaratmak
lar Yaratc sürecn olmsa olmaz koşlu olan coşksal yoğunlaşmaya sahp olmalrar Br oyncu sanats
ygların yanracak çn açacak ruh haln nasl hazrlayacağını blmelr Dahas br oynn lk okumasna ışsal koşull a uygn br şekle oluştrulmarYern ve zamanın nasl seçleceğ blnmelr Olaya bellbr törensellk eşlk etmelr; eğer kş rhn su yüüneçkmaya avet eecekse rhsal ve zksel olarak yüzeblrolmalr
S ve te zlenmler ele etmenn önünek en tehlkel engelleren br herhang br önyargır nyarılarrhun önünü şşenn ağzınak mantar gb tkar n yarg başkalarnın bze ayattğı görüşlerle olşur Baş
langıçtan ounla ve rolüyle lşksnn somut yg ya aüşüncelerle tanmanması ve olştrlmasna kaarbaşkaarnn göüşlenen etkenme ehlkesyle karşkarşyaır oync; özelkle e yanlış olanlaran Br başkasnn görşü br ouncunn yen rolüne yönelk coşkularınn oğal br bçme•kulmş lşksn zeeeyeblr
Bu üzen onc onla k kaşlaşması süresnce brönyarg yaratablecek ve ken lk zlenmernn yasraraesn akını ve mgelemn e yolan çkarablecek şetmenlern etks atna grmemeye çalşmalıır
Eğer oncu oynak karakterlern yaşalarnn şve ç urm ve koşullarn netleştrmee yarm aramaya
yönelrse başlangç ola brakn ken sorularn kens yantlaaya çalışsn Çünkü ancak o zaman rolüylbreysel lşksne zarar vermeen başkalarna hang sorular yöneltebleceğn umsayablr Oncuy şkken halne bırakın uyglar ve rolüne at kesn somut
yaratc br mge bllurlaşana ek rolüyle lgl coşklarn ruhsal malzemesn üşüncelern brktrmesne znvern Ancak zaanla oyncnn rolüne karşı ken tutm oluşunca ognlaşınca oync ken saatsal öz
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
23/298
Çm Dnemi • 5
bir başkasının görüşü, onun duygaına hiap emeksizin yz şeeie b şey kab
Oyuncunun diinde bime hisstme e eşnmıoduğna gre oynun ik omasnda oyncu yaraıoşkuarının dizginerini saıvermeidir İ karşıaşmadabir oyuna ne kadar sıcak hissiya ve nabzı aan anı coşk kaabiirse menin kr keimee duyuaına yaraıcı iradesine ına oşku beeğne o kada çok hiapedeek b ik okuma göse işise e iğer uygarı,imge resim duyganım anının yaraıcı imgeemine okada çok öneri gerecekir Oyuncunun imgeemi yazaınmenini knd gnmez paeinden nask moer verenkere süseyecekr
Oyunu için yaarın eserine hangi açıdan baığını bumk önemidir. Bunu kavadıında, kendieniokumaya kaperrer Okunan şee uumu üz ek-şimeere ya da mimiker yapmaya zoanan yüz kasarı-nı konro edemezer. Kendiiğinden ouşan harekeernkonro edemezer Yererinde duraaz oyunu yüksek
sese okyan işiye yakaşıkça ykaşırarOyu ik oa sua okya geince ona yapı-
abieek birkaç praik neri vdır.k oarak oere ve imgeee d ked yoruma
oyuncuaa dayaabiecek fazasıya gsermei bir zdankaçınmaıdır endisini oynun ee düşüncesinin içaksiyonun eme geişim çizgisnin ne bir idesiye oyniçinde zaen var oan enik yardıma sınırıdır
k omada oun emeei öz eme geişim çizgisi ve edebi değeri anaşıar basi ve ne oarak sunumaıdır Okuyucu yzarın yoa çıkış nokasıı uğna oyn
yazdığ düşü}ceeri hiseri ya da dneyimer ışırabi-meiir Bu ik sunuşa okuyan oynda gz üne serieninsn hunun yaşamının eme çizgisi boyuna her biroyuncuy sükemei ya da ona yo gösermeidir
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
24/298
6 • Br Ro Yamak
kmse, br oyunun yapsn hareket noktasnı, yzarı ka-ğd kalem elne lmaya ten duygu ve düşünceleri annda
kavrayalr. Bu kapaste oyuncunun, ounun uuna şleyen kend akşna müdaale etmedğ sürece, oncuyaçok yadmc olur
Br oyuncunun tm varğyla, al ve duygularyla,oyunu r anda kavrayablmes büyk br şanstr Böy-le mutlu ma nadr koşullar ltnda bütün rla ve
yöntemler unutma ve kendn yaatc gcün doğasnaterk etmek daha ydr Ama böyle anar öylesne nadrdrk kmse onla el bağlayamz. Oyuncunun öneml br yönelm * çzgsn, oyunun temel br ölümünü, oyununtemellernn örldüğ ya da şekllendğ önem öğeler branda kavmas kadar nadr anlardr İlk okuma sadeceoyuncunun coşkularnda sabtlenmş reysel anlar rakrken gersnn elrsz ulnk ve konuyla lgsz almasdaa mutemeldr Gerçekten klan zlenm paçackl,duygu rntla çöl ortasndak val ya da kaanlğnortasnda şk noktlar gdr
Neden ounun bz parç cnlnp, duygularmz a snrken, dğerler sadece zhnse beeğmzde değişmeden klr? Neden lkn atrladğmzda eyecan zevkşefkat, neşe, aşk ssederz de, knclern almza elmesbz duygsuz, soğk ve ideden yoksun brr?
Böyle olur, çün doğudan yaşam aşlanan yerer
ze yn, coşkularmza aşnadr; lbuk kanlk yerlerdoğamza yaancdr.
Daa sonra, aşlangçta ylnzca pça paç kaulettğmz onla daa yakndan tnştkça ve kendmzona daa yan ssetkçe şk nokaarnn bn roü
--�Sansavsknn B Aktö Hzlnyo ve B Kkte Ytmk al kaplarn mze kznn Sa Taşen ev-ene "maç rak erğ bjee karamn ön
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
25/298
Çım Döm • 1
kaplayana dek brbryle breşerek büüdüğünü ve ya-
dığn göüüz. Perde aralıklarından sız ışık hüzmele
gb, karanlıkta brkaç parlk noka oluşa sadeceAma perdeer açldğında bütün oda ışıkla doa ve karan
lık kovr
Bir oynu ek okumaya anam pek mümkün değil
dr Gnel k yönlerden yaşılası gerer. Ruhsal
özü öylesne derne gömümüş ouna adır çıkamasıbüyük çaba gerekirir Bel de ana düşüncesi öyle karma
şıkr ki deşie edilmes geekmetedr Ya da yapısı öyle
kamaşık ve soytr k onu za aza anatomsn parça
paça ceeyerek nlayabliz Böye br ouna bmece
gib yalaşrsnz ve çözüünceye kad da ilgnz uyand
racak pek fzla br şey sunmaz apmz gereken earear okm ve her yen omada endmizi br öncek
okumada klmuş oan şeye göre yöendrmekr
Ne yzık ki pek çok oncu ik izenimlerinn önemin
kavayamaz. ek çoğ ona yernce cddye almz Ça
lşmaın bu aşamasna öznsz bi bçmde yaklaşr ve
on yaac sürecin br paças ol gömez Br oynnik okmas içn kaçımız cdd bir oma yapaız? Neredey
sek orada rende sde aaada hzlca ouz ve bunu
oynu amk çin dğ de kend herhng br baş
olde hay etmek çn yapaz. B kur nda önm
bir yaacı ırsa kaçırz; mr edlmez br kap çün
k sonr okmaa yaac sezgierimiz çn eme eşkeden süpiz öesinden yoksundrla Bouk bir ik izlenm
simek kaybedilmiş bir bekei yeniemek kada gçür
ANALİZ
Bu büyük önhazırk döneminin ikc adımı aa sürecidi. Anlz youya ocu roüyle aha ynd taşr.
Anz ayn zmda oyunun rç nceleme yoya
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
26/298
18 • Bi Rl Yaamak
"Anaiz kelimesi genellle zhnsel br sürec deede Edeb, fese taise e dğer raştımaada lır. Ama satta herhang br ins nliz kend başna ve kends çn yapıırsa zrarlıdır çünkü onun matemakse k nitelikeri sanats canlılık ve yaratıcı heyecsn dondurma eğimndedr
Satta yaratan duyudur aı değ anatta asl ol
ve insyat dyya ait Bada alın olü tümüyle yadımcıdır tbd Br sanatç taandan yapıla aniz brbm adamı yahut b eleştrmen taandan yaplandançok klıdır ğer blmse br anazn sonucu düşünise sanats bi azn soncu da dr Br oyuncunun anaz her şeyden önce bir dygu aalizdir ve dy
gu yolyla yapıır dy yoya ednlen bgnn ya da anazn roü
yaac süeç çnde çok daa aza önem kzanır çünkü cak onn yardımıyla b nsanın ya da karatein yaşamının onda dokuznu oluşturan e onun en değelparças ola biinçalt bölgsne nüuz edleblr Oncunun yaratıcı sezgisi saatsl çgüdüsü dy-ötes doğ yeteneğ yolyla kullandığ onda dokza kaşı aı çin ynzca onda b kalır
Br aazn yaatc amaçla şnladır:
1 Yzarın esernn nceenmes
2. Yaatıcı çaışmada klılmak üzee hsa ya dadğe mazemelein onn ve kşnn oyundairolünün çerdğ her şeyn araştmas
3 Aynı tüde mazemey oncunun kendsnde aştmas (kendn az etme) Brada bsedlenmazeme oyncnn coşk beleğnde depolamış yada çalışma yoya ede edlmş e zinsel belektekonmş ve rolünün dyularına benzer olan beşdyuya gli canl şise ılardır.
4 Y t k k i
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
27/298
Ç Dnei • 1 9
lerde, rolün uhu için tümüyle yeni heyecn itkleiümüyle canlı mazeme paçacıklı sağlayack
yaratıcı uyarmlaın araştırılması
Puşkn oyn yzarından (ve biz de oyncudn) "verili koşullarda gerçek gibi görnen içten coşkulara duyglara
sahip olmasını isteriz). Bu zdn analizin acı bir oyun ya da rol için vel koşularn aynıı olrak incelenmesi ve hzırlnasıdır öyle onlar yoluyla dha sonra yaratıcı süreçte oynculan coşkulaı içdüsel olark içten ve duygla hayata sadık olacktır
Bir analizin hareket noktası nedir?
Yaşamda olduğ gibi sanatta da aka atfedien kendonda birlik bölüümüzden yararlanlım ki onun yardımıyla duygu çaışalaımıza başvrabilelim ve daha sonra da duyglarımız ide noktasına erişince yöneimleanlamaya çışlı ve onlara sezdirmeden gerçek yaratı
c yol boynca onlara yol gösterelim Bir başka deyişlebilinçdışımız sezgisel yaratıcılığıız bilinçli önhazırlıkçaışmaaının yardııyla harekete geçsin. Binç yoluylabilinçdışı; snatımızın ve tekniğimzin sloganı budur
Bu yaratıcı süreçte kı nasıl kullanırz? Şöyle akıl ytürz: Sezgisel coşkunun k dosu ve en iyi uyacısı
saasa heyecad şevki O zan analizde kullanılanilk araç bu olsun Şevk görnüşle sesle bilinçle ve hattasnatın en rane rkndalığıya bile ele geçileeyecekolana nüuz edebiir. Sanatsl heyecn ve şevk vasıtasıya
yapılan bir lz bir oyndki yaac uyama araştırmın en iyi aracı olark hreket eder ve bu uyarımla
da karşılık olak ouncunun yaratıcılığını kışkırtıOyncu heyecnlandıkça rolü anlamaya başlar anladıkçadha da heyecanlnır bi diğeini uyarır ve zorar.
Sanats şevk ouna ilk karşıaşma ında en yay
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
28/298
20 • B Rol Yaatmak
tekrar tadına vmaı ve sesını srmedr Oyuncu deha-
sı sanatsal gzellk ücelk, coşku lgnçlk gösterşe sa
p olan her şeye tepk verr yazarn oyunun zeyne yada dernlkerne serpştrdğ yetenek ışımalaryla ouncu
br anda mekn değştrr Btn bu yerler sanats şevk
ortaya çkaran patlacılar olma özeğne sahpe.
Pek oyncu nlık sezgsel drak muczesnn gerçek-
leşmedğ oyun parçalrya ne yapacaktr O zaman, bu
tr parçalın heps çlernde bandırdıkarı şevke getrc
mzemeer keşemek çn ncelenecektr Şu an coşkula-
rmız susn oduna göre, coşklın en yakn yadım
cs ve danşmanndan, yan akldan başka başvurable-
ceğmz kmse yoktur Bırakn akl br kaş olup onun
btn yönelmlernde geznsn Bırkn br önc olup asıl yaratcı gçermz, sezgiermz ve duygularmız ç yen
yollr açsın Sırası gelnce, bırakn dyglarmız ye he
yecan uyarımr rasın bırakn sezgmz da azla yen
canlı malzeme parçackar, roln hsa yaşamına at yen
parçaar, blnç yoluyla uaşamayacak yen şeyer aayıp
bulsunOyncu bu aniz akl yoluya ne kadar ayrıntı, çe-
ştlendrerek ve dernlemesne yaparsa eyecanı ve bnç-
dışı yaatıcılığ çn uyrıcılar bulma şansı o kadar tar.
Kap br şey aradğınız zaman, çoğunlukla beklen-
medk br yerde bulursunuz. Yaratıcıkta da aynı şey g-
çerldr Kaşf akınızı er yöne yolaalısınız Gişmle
çn en uygun olanı seçme şn duygularınıza ve sezgler
nze bırakarak yaratıc uyaran çn her yer armlısınız
Anaz srecnde, her zamn yapldğı gb, oyn ve
roler enne bouna ve dernlemesne, ayr ayr er parças,
bieşen katmanarı, dışsa, daa baz onlından başla- yıp en çerdek dern rusl dzeylernde bten tm düz
lemlernde araştrlır Bu amaçla oyun ve roller parçaara
aylmlıdır Dernlğnn en alt sevyesne nlmel, katman
k l h
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
29/298
Çalışm Dönemi • 2 1
Oyunun ve oyndaki rolerin, yaşamlarnn ktğ pek çokdüzle vrdır. İlk olarak olglar, olaya rgu ve biçieait dışsal düzlem vardr. Bu snf illiyet ve taihsel ortdiye at bölülere ayrlş olan sosyal durm düzlemiyle
yan yanadr Düşünceleri trz ve diğer yönleriyle edebidüzlem vardr ç aksiyon, duyglar ve içsel karakterizas
yonun psikolojik düzlemi; ziksel ede ve aksiyonlaylafziksel düzlem vardr son olarak da oyncuya ait ola bi-reysel yartıcı duygula düzlemi vrdr.
Bu düzlelern hepsi eş değerde önee sahip değldirler Bzla bi rolün yaşa ve hunu yratada teeldi
hlbuki diğerle ikncildir yaatacak olan igenin gövdesi ve hu için ekstra lzee ve krtezasyon sağlarlaAyrca büün bu düzleler öyle bir anda ulaşlabilir
de değildirler; pek çoğnun tek tek aştrlarak bulunas gerekir En nihayetinde bütün düzleler yaratc duyglarzda ve sunuşuuzda yekvcut olurlar ve ardndan
bize oynun ve rolün yalnzca dşsa biçini değil aynzanda bilinçli yakaşız taafından ulaşlabilir ve de ulaşlaaz her şey içeren içsel göünüşünü de sağlarlar
Bir rolün ya da oyunun bilinçli düzeyleri, yerkürenin
dş kabuğunu oluşturan , kl, kaya ve benzeri şeylerden oluşa üs düzeyer ve katalr gibidir nsan hu
nun derinliklerine inildikçe düzeyler da da bilinçdş birhle gelir ve en derinde dünyann çekirdeğinde, eriiş lav ve ateşi bulduğnuz yerde, görnez insn içgdüleri vearzl kurdar şte buras bilinçdışının ülksidir buras hayat veren kaynak buras oyuncunun sanatç-insann
ktsa "beni, buras esinin gizli kaynağdr Bunlan rkna varzsnz aa tü varğnzla hissedersinz
DIŞSA KOŞULAR! İNCEEME
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
30/298
22 • B Ro Yaatak
mede r ve bu çizg orada yola çık ounu içtekihsa özüe yazarn eseri çe koyduğu ve büyük br
ksmı yanızca bilçdışımızca erşleblr ola o görmezşeye gide Böylece dışta merkeze doğu, ounu dışsedebi bçmind ruhs özne doğu giderz. Bu sayedyaar arafıdn öe sülen koşulla blmeye (hssemeye) başlrz k daha sora çte coşkular ya da e ıdagerçek gib görüe duyglar hissedelm (blelim
Aalzme oyunun dş gönüşüye başlarım ve ilköce yazar araıda öne sürlen dışsal koşulları ortayaçıkarablmek ç sözel metn ele alrım. aizmi baş-lagıcında duyglarla değil olar soyt ve anımlamasıgçtür duygula canlandırablecek ola yazar tarafın-dan öerle koşullarla ilglenrim
Br oydak yaşamı dışsa koşulla çide en kolay celenebilecek olaı olglar düzlemidir Yazar eseriyararken, n ufak br koşu b olg bile önemlydi Herb oyuu kestsz yaşam zincr çin gerekl birer bağ-laydı. Yie d b büü olgları br ada kavramaka
oldukça uzağız Br da ve özüde kavradığımız oglsezgsel olarak belleğme kıırlar Bir anda duumsamadığımız, duygulamız tarafıda keşedilemeye ya dadoğlaamayan dğerer ise rk edlmemiş unutulmuşya da havada asıl kalrlar sanki her br ay ayrı, oyu-nu omuzlarındaki br yük gibdir Kaamızı karıştırırlr
ve olarda hçbir zama calı gerçekliğe dair bir hakikatbulaayz. Bütün bunla ounu lk zleimler ga-mmız ve kavramzla gelişr.
Böyle duumlarda kş ne yapmalıdır? Ounun dışsaetklenn arasda youu asıl bulabir? NemirovcDacheko so derece bast ve zekice br hile önermşirBu he ouu çerğ tekrarlamakta ibarer. Oyuncu var ola olguları, onlarn sırışıı ve brbirleryleola dışs ziksel lşkiler ezberes ve yazsn Ounlailk kaşılaş a aşa a ı da o içeriğ rekla larda a
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
31/298
l Dö • 23
şk arak yöir ğ a zaaa çsa araara ş v ağğa uaşaa a
ar urBuu Rusa pür ua rbuAkldan Bela' ökyi cğ
[ -ed not] : klak anz pyetek teel kaak tele şnladı FUOV zengn topak ve kle ah,
yükek atokaden ded 1820ede geçen oynn
ekn olan Mokova da üyük eve aht OPHIA nınaaıd; Sopha vpa edeyatıyla zellkle dygal
ve oantk anlala yetştlş genç kzdı Ekekle
n kendne şık oaından hoşanı e çockk akada
şı CHTKI nn kendne k yapaı hoşna gde a
hatk zakladayken aaının ekete MOLCHALIN n
hayanlğnın aşına yk hatknnknden çok daha
kecene odğn keşfede Molchalnn lgne kaşılık
e Oyn aşladığında gecey düetle çalaak ve ş ok
yak geçşled LZ Sopha nın güvenl hzetçd
kylü ve ev şeyle ğaşan ked PETRUŞK ya
şıktı Sopha ya şık dalkak olan Molchan oyal lçekte kendnden yükek hekee yalakalanı
Faovn gzne geye çok eaklı olaına ağen
en onnda Sopha yı kızdı e ao tandan ko
vl Molchaln üt kzd ve kendne akılınca
zaklaa gteden nce Sopha yla kadeş g olan yakı
şıkı zek eğtl hatknn değe aaktadı hatkdne dnez Sohayı yoklaak te on aık üyüdü
ğünü ve kendnn ona şık oldğn fak ede. Sopha on
oğk kaşıla hatk onn değe Molchaln kendne
tech ettğn geek çeden çıka Mokoa da kaşılaşığı ütünk kltü kaşıında hakl olaak daha da ka
Sopha nın ütün bnla taandan yoldan çıkatıldığıı hetekted Mokova oyeten et çde yee
Sophanın onn del oldna da dedkod aşaa
ıyla onçlanı ynn onnda kez daha ülkey tek
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
32/298
4 • ir Ro Yatak
a exeyevna ne dyecek? Rusyada everde kuanan
b söz hane ge Famusovun müstakbe damat oak en
ok benmsedğ kş oan SKALOZUB askedr Çok zengnd ve y b aedendr orduda en yüksek ütbeye uaşmas
muhtemed ama tava hıın ve askeedr zeks kttı
ve Sopha andan küümsen)
İşte 1 pedenn lglaı
1. Sphia ve Mlchalin büün geceyi blkte geçimişlerdir.
. Gün dğmşt an dada üt ve pianyla bi düetçalmaktadıla
3 zmetç Lza mktad Saat knt etmesgeekyd.
4 Liza yı sabah ldğn gö dehal ayrlma-laı için şıklaa ylva
5 Liza şıklı kktmak ve tehlikeye dikka çekmekiçn saat ilei l
6 Saat çalınca Sphia'nıJ babas Famsv çei ge7 Lizay gö ve na skıntılk ede.8 Liza zekce nn lgisn savş ve n gimeye
ikna ede9 Gürltüye Sphia gie Sabah dğn göü ve
aşk gecesinin nas da çabk geçtğne şaşa kal0 şıkla Famsva basılmad ayılmaya vakit bla
mamşladı. Şaşkınlık srla öke velvele 2 Spha zekice kendsn tnçtan ve ehikeden k
taı3 Babası Mlchline bzı kğıtla mzalamak üzee
çkar ve n b
14 iza Sphiayı ala ve şaane gece andevsnnadndan kselen günle Sphann canı skıl
1 5 Liza Sphiaya çckk kadaş Chatskiy ki nagöe Sphiaya şktı atılatmaya çışı
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
33/298
ım Dönmi • 25
şılaşm. Sophann sıgnığı br öpüük.Chasknn şaşknğ Sopha soğk omakaham eder. Esk zamanla konuşurlar Dos muhabbende Chask nükedndr Sophaya lıaşk eder. Sopha aı konuşur.
Famuso döner. Şaşrmşr. Chaskyle karşlaşması.
9 Sopha çıkar Babasınn gözünden ırak olma konu-sunda kurnaz br yorum yapar.20. Famuso Chasy başan aşağ neer. Chasknn
Sopha'ya dönük emeller onusunda şüpheler ardır
2 hask şarane br de Sopha'y öer. Ansızın çekp
gder2 2 Babanın şaşknğ e şüpheer
İşe brn perdenn olglarının br ses Sonrakperdenn ogn yzarken bunu örnek arsanz, amuso alesnn br gününün dşs yaşam kaaoğna sahp
olursunuz.Büün bu ollarn heps brden oyuu şmd m ouşruar.
Bununla beraber, geçmş olmayan br şmdk zamanoam. mdk zaman geçmşen doğa olarak ap gelrGeçmş, şmdk zamanın beslendğ kökerdr; geçmş ol
mayan şmdk zaman, köer kesmş br bk gb soar.Br ounu, ardnda roünün nn odğnu her zaman hssemedr ıpk gydğ kosümün yerde uzananeeğ gb.
Aya geeceğe dar br bakış, geleek hayaler geee hnda ahmnler e puçar omadan da şmd
zamn olamzGeçmş e geleeğnden koprılmış br şmd an,
başı ya da sonu olmayan br ora, br abn kazara kopmuşe oknmuş r bölümü gbdr Geçmş e geeek üzerne
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
34/298
26 • Bi Rl tk
içide olabilecek düşüceler olmaıdr Gelecek üzereurul hayler oycuu mihek taşları olmalı sahe
üstüdeki bütü aksiyol boyuca oa yol göstermelidirOyuda gelecek üzerie ipuçlı hayller seçmelidiir rolü şimdiki zamayla geçmişi ve geleceği ara-
sıdaki doğuda bağlat resmedilecek karakteri içselyaşama hacim verir. Eğer kedii rolü geçmişi ve geleceğiyle desteklerse bir oycu şimdiki zamaıı daha
büük bir güçle değerledirebiecektir.Geellikle bir oyuu olgulaı bir yaşam tarzı ve türüde tomsa bir duuma türetilir bu yzde orada daha deri bir varoluş düzeyie imek zor değldir.Ay zamada bir yaşam tarz oluştura koşullar yaızca asl metide araştrlmamalı ay zamada çeşitli
açıklamalarda edebi eserlerde söz kousu döemle lgilitarihsel yazlada vb. araştrılmlıdr
O halde kdan ea omsa düzlmde araştrılmas gereke olguları bir listesi şöyle yaplabilir:
1 Sophia ve Molchalii adevusu. Neyi gösterir?
Nasıl oldu da oldu? Frasız eğtimi v ktaplaıetkisi yzüde mi? ir geç kız duysallığısüzlüğü kılgalığ ve sağı; ama ayı zamadahameşrepliği.
2 Liza Sophia'yı kotrol eder. Lizayı tehdit ede tehlikeyi alamalısız Sibiaya gödeilebilir ya da
çlik işlerie atılabilir Liza' bağllığı alaı-sız
3 Famusov tavırlarda keşişlik taslake ay zamada Liza'ya sarkıtılk eder u o zamalaı ikiyüzlüüğü bir öreğidir
4 Famusov herhagi bir uygusuz kaşlaşmada
korka burada göz öüde buudurumas gerekePreses Maria Aexeyevadr. Maia Aexeyeva'ıpozisyou edir? Ailesi ou eeştirilede korkarsa adı prestijii ve hatta yerii bile kaybedebilir
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
35/298
Çı Dönei • 7
tl eğşeek yolculuk etmek ne nlmge?
B oynun enlklene oğ nke eeb zle-me gelz n kvybleceğmz b şey eğl bu;enlemesne ncelemeyle ele el Bununl bebe,bşlgt genel olk yzım bmn, slubunu, kelmelen mlsyonunu kyey eğeleneblz Ö-
neğn boyeovun ln, kyelen hğn tmnnkesknlğn kelmelen uumunu eğeleneblzYpsın nlm eştl blml uyum ve ble-
şmne seknlğne, ymuşklığın, gelşm mnığın,ksyonun shnesel ktesne, selme buluşlın, mk kşlklen kkezsyonun onlın gemş ve
gelecekene pulın hyn olm n b oyunuonu bnleyen plın yıblz
Yzın tkle, şnmeen ypıln syonl sebeple uyumk yıcılığını ( bunl kşılık ol oyunk sel z ve ns hunu ığ ıkl)eğeleneblz
Dh ene neek e sntsl, shneleme ve poksyonl lgl plstk, mzkl ol he şeyenoluşmuş zlemleyle esek zeme ge Yzın,shne, eko olın konumu, m ypı, ışıknı-m, okl, jestle, tvl hkkn sze syleğ heşey keşeebl ve not eeblsnz hsı, ynetmenn
ve shne sımcısının konuyl lg ol syleklenekulk veeblsn Poksyon kullnılmk zee hzılnmış on eştl mzemelee bkblsnz ynetmen ve shne sımcısın mzelee, esm glelene, nemn esk ze evlene geken eşlk eeek bu mlzemelen oplnmsın yımcı olblsnz ve son olk nemn gncelene ve esmene b gz blsz Bbşk eyşle ss, plsk mm ve ğe ğeleylelgl olk ounu sz kennz nceleyebsnz
Dışs koşull zene ığınız bn notl gelecek
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
36/298
8 • Br Ro Yaatak
DŞSA KOŞUAA HAYA VEMEK
Şu aa kadar sadece belli olla valğ oluşudukŞimdi allada e yağ, oluşmala eyi sebepolduğuu kalada eyi sakl olduğuu bulmak geekiyo Oldukça geiş bi ihisel aali yapaak oyuu dşsal koşulla üeie maleme biikidik Şimdiyekada yapğm olgla geçmiş, şimdi ve gelecek s
amaka bia daha la bi şeyde ibei, asındasad oyundak v oyunun böündk yaaın v
koşuanın b kaydı Bu ü bi ihisel icelemede ouu olaylarda callk, oaik alam eksiki cassadece eaal aksiyola olarak kalla Bi oyuu veiikoşullaa yöelik böyle ümüyle dşsal bi av kaşsda sammi duygulala ya da "geçek hayaamş gibigöüe duygulala epki vemek imksd
Bu ku malemeyi yoğuup yaac amaç halie geimek içi, oa uhsl yaşam ve içeik vemeliyi eaalolgla ve koşulla ölü öğeede yaşaya ve haya vee
öğelee döüşüülmelidi; olaa kaş avrm tatde nsan dömelidi Olg ve olayla kuru kayda yaşam hu üfu eiilmelidi, çükü yalca yaşayaşeydi yaşama yol açabile Bu üde yaa aafdaöeile koşulla cal bi biçimde yeide yaamaly
Bu döüşüm saamdaki emel yaac güçede
bii yadmyla geçekleşiilebili sanatsa gBu okada çaşmam akl dülemide kalkp saasaldüşle alaa yükseli.
He isa olgsal bi gülük haya yaşa, ama imgesel bi haya da yaşayabili. Bi oucuu doğas öylediki, oa göe bu imgesel yaşam geellike çok da alaşl ve ilgiçi Bi oyucuu imgelemi başka bi isa ya-şam kedie çekebili uyarlayabili oak ve heyeca-ladc ielike ve öellike keşfedebili Kedi evkieuygu bu yüde de oyucuu kbie y b vaoluş
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
37/298
Çm Dnemi • 29
Bu imgese aşam, oyuncunu kedi arzsunu yardımya ve sahip ouğu a a birikirğ hsa mazeme
nin yara younluuna oranl ol irai bir şeiearar; bu üzen ona ynr ve ou arafnda besenmişir çünü şardan gelişigüze nmamştr. İçsearzuarya asa çeişmez a da geeile gerçek yaşamaolduğu gibi hasbekaer eğilir. Bütü buar ounuiçin imgese aşam geik gerçeeren çok aha çekii omasn sağlar bu ze bir ounun düşeriinonu arat doğasa içte oşlu bir tepi oluşurmas şaşr eğidir
Br oyunu üşern sevmei ve oar as uamas geekiğii bilmeiir. Bu e öemi yarat yee
eere briir mgelem omada aralk oamaz.Sanas imgeem anndan geçmemş bir rol asa ikkaçeki e geemez Bir oyu imgeemini her çeşi emaüzerie nas ullamas gerekiğii bilmeiir. mgeemine herhgi bir verili mazmee gerçek bir aşamyaramay bimelidir. Bir ounu kedi düşünü aramaa
ümüye özgrdür yzr eme üşünes ve emasna fza uzlaşmağ müetçe
mgeemin aşam ve onu sansa işleviin çeşiiöneri varr Her türü görse mge a ara insa yüzerini özelileri mazarr esneeri maiünasn ekorr vb görmek içi iç gözmüzü anabiiriz ç uağmza her ürü meoiy sesi oamayvb duyabiliriz. Duularmz ve oşu beleğimizin şkrmasya z şeyleri imgeemimize hisseebiiriz
Bir görünen şeerin ouuar varr bir e dula şeerin Birniler özelike iyi bi içsel görme ikiier
uarl bir içse uyma yeeeğne sahiprer Benm deai olduğm tip için imgesel bir aşm araman ekola you görsel imgeer arma olur. kini i içinardm olan ses imgesiir
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
38/298
30 • B Ro Yaamak
aktf mgm yolya b düşede akti bi o aabiliizPas imgelemle başlayaağm dn ada ilk
göündüğ anda Pavel Famsov i gömle gömeyealşaağm 820ein mimai yaps ve mobilyaa hk-kndaki olg analizimde topladğm mazeme bada kl-lanma gieekti
Gözem gü ve algılanan iznime beleği olan heoyn (b niteliklee sahip olmayan oynnn vay hli
ne!) geniş ölüde gözememiş inelemiş okmş gezmişhe oyn (bna yapmamş oynnn vay haline)diyelm Famsovn yaşadğı ev kendi imgelemindeanlandabili Biz Rsla özelikle Moskov olamzb ü evlei bütün binay değilse de en aznd bi böümünü ataaımzn zamanndan kaan eve olaak biliiz
Moskovadaki b eski müstaki evleden biindeaz edelim dönemin mediveneiye holünü gömüşüzBi başkasnda sütna gödüğmüzü hatayabilizBi üünüsünden bi Çin bibos 1820lee ait esimFamsovn otabileeği bi kotk imgesi hatmzda
kmş oabii. ek oğmzda hl eski el yapm esele bonk ve ipekle işlenmiş bi paa maş olabii.Ona hayan hayan bakaken ophia geli akmza: Gev-şeyip nakş kasnağyla otp kiise takvimine bakaakesnemekten başka yapaak bi şeyin olmadğ taşadaaaba böye bi nakş işlemiş olabii miydi?
Onn analizi sasnda ve diğe eşitli ye ve zamn-lada biaaya getiimiş büün hatalaımz geek ya daimgese yaşamdaki haıaan hepsi bi seslenişimizlebize ge dönele ve 820ein soyl esk bi maknesiniyeniden kmak üzee yeleini aa
B bika alşma seansndan sona zihinsel oaak bi evin tamn bile dikebiliiz ve inşa ettiğimiz şeyiineleyebii mimai yapsna hayan olabii oda düzeninigözden geiebiliiz. Bn yapaken imgese nesnele ye-leini alla ve yavaş yavaş bütün mekn yakın tandk bi
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
39/298
Çı Dne • 3 1
nt veriyora anna yeni bir ev rabir ya a eiinin
moeini eiştirebr ya a bait olara tar eebirz
İmgeem ünya hiçbir enge hiçbir erteeme tanmamavantajna ahitir; imnz iye bir şey tanmz. Onun
hoşuna gien her şey uaşabirr ne tyora anna
yerine getrir
Güne biraç ez bu eve ai oara hayran oma yo
uya oyuncu en ince ayrntna aar onuna tanş olr
Alşan i iinc omzr ger ann hlee
Bununa beraber, boş bir ev ıcr; içine inan
omar İmgeem onr a yaramaya şacatr l
oara eon enii inan üretmeye yetenir. Nenee
rin ünya genee bu ünyay yaratann ev an
erinn rhunu yantrKein oan brşey var imgeemim bu inanr
hatta şie gönüşerini bie hemen üretemez yat
te şey otümerni be e aç moelerni göerme
tir. çe başmza henüz yüzeri omamana ramen
oümeri içine na hareet ettierini görürüz. Bazen
boşu berz br ezle olurrz.Yine e eyreeren uşaaran bir oaanş bir
enie çageir İç gözüme üzünü gözerini tavr
larn ne oar görüm. B şa Pea oabiir m?
Saçma bir zamn Novooi inna gemiye bi
neren görüüm o şen enizci bu. Buraya Famuov'un
evne na gei? Tha! yncunn mgeemine böye
şaşrtc başa oayar oaca m?
Dier ratererin işiieri bireye özei ve ni
eer e Yşm topu pozyonar ve yereri beiriz bir şeie aece gene termere yan
tmş urma: baba anne evin hanm z ou mürebbye ahya uşa hizmetçi hzmeti vb . Yine e bu
inan gögeeri ourur evin remini şu an aece birer
aeur olmaarna raen genel br aet rye oluş
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
40/298
3 • r Rol Yaraak
bağlantılı dier odalara gidiyorm koridordan aşağı bulaşık yıkanan yerin çnden geçp mutğın çne, ardından
merdivenlerden yukı. Yemek zamanı yaklaşnca endinin döşemelerne zarar vermemek çn ayakkabılarınıçıkarmış, ellerinde tabaklar ve yemeklerle her yöne doğrkoşuşturn hizmetçleri görürüm Önemli bir işmş gb biryardımcısından yemekler alırken, onları içer götürmeden ve efendiye sunmadan önce bütün titzliğiyle tadarken
soaının zünü değlse bile kostümlerini görürüm Koridorda ve mutfakta dolanan uşakların ve bulaşıkçılarınkostümlerini görürüm. İçlerinden bri, sırf eğlence olsundiye geçen hizmetçilerden birini kucaklayabilir
Sonra davete gelen misarlern, akr akrabaarın, evlatıkların canlı kostümlerni görürüm Çlışma odasındaFamusov'un önünde elmek, velinimetlerinin elin öpmeküzere içer alınırlar. Çocukar bu olay çn ezberlediklerişiirler okurlr ve velinimetbabaları şekerlemeler ve hediyeler dağıtır Sonra herkes çay için köşede ya da yeşilodada yeniden br raya ger. Dha sonra, hepsi everine
gittikten ve ev bir kez daha sesszliğe büründükten sonra,büyük bir tepsi üzerinde bütün odaara taşınan lambalargörürüm. Yaklmak üzere açılrken çıkan gıcırtılı sesleri,avizelere trmanıp yağ lambalar koymak için merdiven getiren hizmetier duarım
Gecenn sessizliği çökmüştür artık, holde terlik sesle
rini duyrım. iri kayıp geçer, her şey karnlık ve sessizdr Yalnız ara sıra, uzakardan bir bekçi sesi, geç kaa birarabanın gıcırtısı gelir . .
Şu ana kadar Famusov maliknesinn yaşantısı,onun dışsa alışkanıkları ve biçimlerne göre gelişti. Evyaşamına içsel bir ruh ve düşünce katmak çin nsanlaragerek vrdır ne vr benden ve şaşırtıc Petrşka nomeninden başka bütün evde bir tane bile canlı ruh yokturnsanlar taraından dolaştırılan kostümlere hayat vermeçabasıyla kendmi onların içinde hay etmeye çışırım
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
41/298
Çm Dem • 33
görrm. Kedim yemek masasda evi hamıı c
adrmş kosümüü yda ourrke görürm ve
böye ouru br yere oturtulmakta kvç duyan ya damasa ta öbür ucuda, Molcha' kosümüü ya
da oturtumuş olduğumu göüp bu kadar aşağamş
oduğm ç moram bozuur
Bu şkde mgelemm saarıa karşı br sempa
duygusu ouştururm Bu yye şareir Tab sempaduymak hssetmek demek değdr Ye de o yöe doğr
br admdr
Bu deememd cesareleerek başım Fausov
ve dğerer omuzan üsüde haya emeye çaşrm
Kedm ge br ada olarak hatıamaya çaşım a
şm Chatsk ve Mochl kosümler omuzan üzerekoyarm ve bel br dereceye kada başr adıı çka
rrım Oyda çeşt kaakterere oa ba yz a
rafd aıta bu ev saer oarak görseeşrmeye
çaşarak zhse br maaj yapa Ama bu şekde
br başr sağamama rağme bar baa öeml br
yardm sağama Daha sora aşğm ca sadaouş br z gaers harm Her ür resme kabar
maya oğrfa barm Ayı tür deemey yaşay ve
öü salr aya yapm ama heps başaszk
a souçlar
aşkarı kaaya yap bu başasz deey
buu vermsz br çaşma oduğa be adrr Çaşma amac pas br gözemc bş açsda a
musov mkes sake maarı kosmer
dışs göüüşler göüleyebmek değl gerçeke
vrodukan hssemek oar am yamda hssemek
olduğu k etmeye başlam V ol gerçeklğ hssememze yardm ede şey göü ve ses değl ese
yk hssdr u yasra bu yak duygusu
a masamda oup oy me derlkere erek
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
42/298
34 • Bi Ro Yaaak
a yapr aa u ser igee pasiften ziyade aktf ir
ro oyna
Düşünüzün gözecisi oaiirsiniz aa ayn zada içinde aktif ir ro de aiirsiniz ani kendinizi
zihinse oarak haya ettiğiniz koşuarn ve duuarn
r aş tarznn oaarn nesneerin v ortasnda
uaiirsniz Artk kendiniz dşardan ir seyirci oarak
görezsniz szi çevreeen şeyeri görürsünüz Zaana
u "oa duygsu pekiştikçe düşünüzü çevreeen ko-
şuar içinde as aktif kşiik siz oaiirsiniz zihinse oa-
rak onaaa rzuara sahip oaya çaa sarf eteye
hedefe uaşaya aşayaiirsiniz.
Bu igeein aktif yandr
ÇSE OŞUAR YARAMA
Bir ounun yaşnn içse koşuarn yaratak gene
anaiz sürecinin ir devar ve zaten iriktiriiş oan
azee haat aşaaktr Artk süreç derinere ier-
er dşsa oann zihinse oann dünasndan aşağ içseruhs aşankine iner Ve u oncunun yaratc coş-
kurnn ydya gerçekeştiriir
oşkus gann u önünün zoru ouncu-
nun roüne etin repiker a da zihinse anaiz veya di-
ğer iinçi igi vastaarya deği de kendi duyguara
kend gerçek coşkara kşse haa denee k-
aşasndadr
Bunu yapak için kendin evin t ortasna ereş-
tirei şahsen orada uun önce eni aptğ
gii kendini ir gözeci oark göreeidir; igeei
aktif oadr önceki gii pasi deği Tü u hazr-k dönei içinde zor ve önei ir psikooik andr u.
Bu an zi ouncuuk jargonuuzda en *
hai
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
43/298
Çı Dnei • 35
dedğmz andır kendm nesneern somutluğ çnde hs-setmeye başladığım yar ve oyuncu tafından öneen
bütün koşuara kesşmeye onın br parçası olmayahak kanmaya başadğm noktadır. Bu h br anda ka-zanım zamana ede edr.
klda l hazrğnın bu aşmasında kendmgözlemc posyonundan aktf katımcı pozsyonuna örneğn Famusov aesnn br üyesne dönüştürmeye çalış-n Bunu br anda başaabecekmşm haasna rmem.Yapabeceğm g dağımı kendmden ben çevreleyenşeylere çevrmektr. Tekrr evn çnde geznmeye başla. Şu na apı gryom ervener çıyomoturma odrına açıan kordorn kapısını açmış durum-
dayım. u anda kabu odasındaym, ön odaya açıan kapıyıtyoum. Brs kapnın önünü ağır br koltukla kapamış,bao sonuna grmek çn onu kenara tyorm.
Ama bu kadar yeter! Nye kendm kandırıyoum? Buyryüşü yaparken hssettklerm, ktf mgelem ya da gerçek br durm çnde olma duygsunun sonucu değl Bu
kendn kandrmaktan başka br şey değl Kendm coşkuanmaya şu ya da bu şey yaşadığım hssetmeye zorluyorm sadece Brçok oyuncu bu hataya düşer Kendernnbr durm çnde canı oduklaın hayal ederler sadeceonu gerçekten hssetmezer. ş bu ben" sahnedeym"duygusu mseesnde oağanüstü derecede kat davran
ve oyn nn kenisinen iseii jesle ve eylemleihkk veeek yeine getiebiiyosa yatmak istei kaakee sahne üzee vüct vemş emek Sanislavski'inb mülasyon Sistemi ik yllana eşii yanlş anlamaaa yol amş ve oncnn keni benlien vgeeekbi başkana önüşmesinin ne ka mümkün olabileceiışma kons olmş Acak Sanislavskin b koa ykaşm geekte ok nei Oc bi ü metamozgeii canan kaaktee önüşmez yz veii ve
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
44/298
6 • Ro Yaatmak
maıır kensne Rolün yaşamının gerçek hsselşyleaı kara hay elmş coşkular arasına çok üyük
ak ar. öye yanş yansmaın tuağına üşmektehlkelr ouncuyu orak e mekank ounculuğa yön-lenrme eğlmnerler
Yne e amuso malknesnek erms yüryü-şüm süresnce oraa oluğmu gerçekten hssetğ eken hslerme nanığım r an olmuştur Ön oaya açı
lan kapıyı açtığım e üyük r koltuğ kenara ttğm an;u em çn gereken çaayı gerçekten hssettm rkaçsanye sürü; arlığımın gerçekğn hssettm oraa Kol-tuktan uaklaşır uaklaşma yok olu e yne oşlktatanımsı nesnelern ortasına ürr olum.
u enemem r ese "en . .yım aşamasınageçmeme yarımcı olmaak rolünün olağanüstü önemnöğretr ana.
Denemelem aşka cansı nesnelrle tekrar eerm.Zhnsel olarak çeştl oalarak ütün molyalarn yerlern eğştrrm nesneler( r oraya r uraya taşın
olarn ırım nceerm. Cesaetlenerek enemey raım ler götürürm Artık canlı nesnelerle aha yakınlşkye gryorm Kmnle? Petrşkayla ta k u haya-letler e yürüyen kostümler ene şu ana kaar tek cnlıkşlk o oluğna göre öylece yem üst kata laryatakhanesne çıkan merenn yanınak loş korora
karşılaşırı.Herhale Laı eklyor? ye üşünürüm şaka
yollu ona parmak sallayarak.Key hoş r teessümle karşılık err O ana ü-
tün mgesel koşulların çne onun hakk arlığını yalnıcahssetmekle kalmam aynı amana nesneler ünyasnına oluğu g canlanığını kesnlkle hsseerm. Dar-lar haa nesneler canl r ışıka ykanmıştır Gerçek rşey yaratlmıştır en ona nnırım e sonuç olarak "en
h ü l A tü
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
45/298
m Dnemi • 37
lkle canl br nesneyle lgl kend duygulam aaclğylayaratğ gayet açktr.
Zihinsel olaak nsanlar yaramak, onlala kaşlaş-mak, onlarn yaknlığını, gerçekliğin hssemek üzernene kadar çok deney yapas, "ben ym aşamasnaulaşmada dşsa, ziksel imgnin (bir insan başı, gövdes,avarnn gönüsü) çsel mge içsel vağın mahyetkada öneml olmadğ konusunda o kadar kna olum.Ayn zamanda, diğer nsanlarla kurulan her lşkdeöneml olann ynzca onlarnkni değl, kend psikoojimde blmek olduğnun farkına varrm
Peuşka'yla karşlaşmmn başal olmasnn sebebbudu Onun içe ne odunu hissem; onun içsel im-
gesn görebldim euşka mgesinde denzcyi herhangdşsal br benzerlk zünden değil içsel doğasnın nasılolduğunu haya edebildiğim için and Lzann etuş-ka hakknda söylediğn ben denzci hakknda söylemekserdim: "İnsan ona nasıl şk olmaz!
Br sonrak sor Famusov malknesinn dğer büün
sakinlernn yaşlarnn neye benzedğini hssemek veözellkle onlarla ilşk kurmak içn, kend yaşam ecübelermi nasıl kullnacağmzdr Bu, gönüşe kamaşıkbr şr bunu oluşurmk neredeyse bün br oyun ya-ramakla aynı olacakr Benim nyeim o kadar leriye g-mez Çok daha basi ölçüdedir Famusov maliknesndekhayaleler aasndan canl uhlar bulm yeerli olacakrGiboyedov aaından nielenen yaradlşlarla am am-na ayn olmala gerekmez Yne de kend hsleimn, m-gelemimin ve büün sanasal doğamın önceden yaplmşçaşma arafından ekleneceğine nandğmdan, bu canlı
nesnelern, ynzca ksmen de olsa, Gboyedovun ka-erlern hayaa geçirecek bz izler taşyacağna emnmBu canl nesnelele kaşılaşmada kendm eğmek
çin Famusov malknes üyelerne, alesne ve arkadaşla
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
46/298
38 • B R Ytmak
maliknsi sakinlrin uğramak istrim. Öllikl vinrisini Pav Famusvun kndisini, snra vin küük
hanmn, Sphia, snra Lia, Mlchalin'i vs. gökistrim Lş şkta ir şylr taklp töklmmy çalşa-rak andk kridrda ilrrim, kaplar sayak üçüncygliim Kapy çaar v dikkatlic açarm.
Edindiğim şkank saysind, yaptğm şy, radakgrçk varlğma inanmada hlymdr musv'un ds
na girrim v n görürüm? Evin risi gcliğini giymiş vir Lann şrs öyüyr: m duaam daa iyi irvlat laimk için v u snada kr şf jsti yaarak dann asnda duryr Önünd, anama çala snuçsu kalmş v üünü kşitmiş küçük ir çukduryr Duann sölrini yakaayp unutmamak için ic,çcuksu r ssl iyak iyak ağyr Gölin yaşi var. Odann ir köşsin tuyrm. Yaşl adam açplak duumundan rr kada lsun utanmyr v şksöylmy dvam diyr On iç klağma duyarm v ik-sl yaknlğn hissdr gii lurm Buna rağmn fis
hissiyat ytri dldir rhunu hisstmy çşmalyBu iksl ir şkid yaplamayacağna gör akayaklaşm yla kuanmaym En nihaytind, insalairirlriyl sadc kimr ya da jslr aaclğyla dği, as aak göünmyn irad şmaa, iki ruh rasnda gidip gln titrşimlr yluyla knuşurar. Duyglar
dylar uur, ir rhun diğrini umas gii Bakayu yktur anl nsnmin huna ulamaya çaşakiçin nun nitliğini v hr şyin ötsind nuna ilişkimianlamalym
İradmin ya da duyglarmn şnlan, kndi li-ğimin ir parçasn na yönltmyi v nun rhunun ir
parças lmay dnrim. Bir aşka dyiş şn yayma valma aştrmas yapam in d daha Fusv'un kn-disi nim için mvcut dğilkn, hl rhsukn ndann alailir ya da na n vriirim? Evt mvcut dğil
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
47/298
Çı Dn • 39
yardıcı or Dşsa gnüşü tavıra aışkankarıçocks ciddiyeti derin inancı kts ziğe on hür
eti değerendiridiğnde bidik iyi hy eğencei harcında bir köe sahibi oanın barbr gerçeğini de taşyaninatçı eksantrik bir tip oası gerektiğini düşünürü.
B bir insann rhna nüfz etee ve on anaaa yardıc oayabir aa yine de hiç değise kendiiçide Fasova karşı doğr tav bı sağar. Taş-
aaarını ve eyeerini nas karşa gerektiğini bii-ri ark. Bir süre için b gzeer beni eşg eder aasonra yavanaşaya başrar ikkati dağır kendiitor ve tekrr yoğnaş ama ksa bir süre sonra k-ı başka yerere gider ve düşünceei Fasov terkeder onna yapacak başka bir şey yoktr Yine de bdeneeyi bir şekde başarı sayar ve böyece cesarete-nerek Sophiaya gideri
Onna ode kaşıaşı. Taaen giyinik ve dşa-rı çkmak üzere aceeye kürkünü giyektedir Liza onnetrnda çırpnta antosnn düğeerini iikee-
sine yard etekte ve bir küçük hanın yannda oasıgereken büün kçük paetere yanında koşştrmakta-dır Sophianın kendisi annın karşısında süsenekedirBaba baanıkti osine gtiştir diye yürtürve kız Fransız dükknandaki şapkar boneer iğneerve broşara "tapç ve pastaneere bk ve bek de
başka maçara şehre inek üzere acee eekedrB ser de sonç aynı: İgi nesne bana canı bir
oa dygs verir ne de bn zn süre korya-a kısa bir süre sonra düşünceri başka yöne çeki-ir. Yeniden yoğnaşr ve sonnda yapac bir şeykaayark Sophiadan ayıırı ve Mochaine gideri
Rica üzre ziyaret etei düşündüğ Famsovarnakraba ve arkadaşarının istesin yken kendii rahathissederi. ochinin ektparını yarken kandığısüsü e ysıya eğeniri Aa işi bitnce skır ve
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
48/298
40 • Ro Yaatmak
anmayacakır Hayal zyareermde ğm her yerdecanlı nesneern varğını hsseder ve br eme varsa on
arla şk krablrm ve her sernde var olma dymüçlenr. Ama ne yazk k her yen karşılaşma lm ksabr süe ç çeke Neden Anaması koay: Büün b karşıaşmaar amaçan yoksndr Seçen nesnern zkselvarlığn hssemye yönek emrnr oarak yaramşdır B dy kend adına elde edmşr ve yalnızca zksel dymsamaya zn süre llenlemez. B zyarendışs ble olsa br amacı olsaydı daha arkı olacakı Byüzden blrn br amaç rmüle ekn sonra dnemelerm krararım. Bao solonna rerm v kendme dermk Yanda Soha ve Skaozb'n vlğ erçekleşeck
ve ben yüz kadar msar çn büyk br düğün kahvaısıhazırlamaa örevlendrmşm Gümüşer masaları vesarey ayaramann en y yo nedr?
B aka her çş düşüncey err Örnğn Skalozbn aaynn abay mmen onn büün büğü düğnde olacakır. Rübelern ör ormar erekecek
k hç kmse şeref masasına ene damadın en yakınınamümkün old kadar yakn olamadığına çerlemesnAynı sorn akrabalar çn de eçerdr. es kolayca çerlyebrler Tereddüümün sebb yeer yermn omayşıYen evenen ç merkeze koymaya ve dğer masaarı merkzdn her yöne doğr yaymaya ne dersnz? B oomakoara önem yerernn sayısnı arıracakır
Ve ne kadar çok yernz varsa nsanarı rübelerneöre ormanız o kadar koaydır. Zhnm zn süre b sornara mş or ve lnçğn yrmeye başadığındabaşka br şey yen almaya hzırdır B ser Sohaya
Skalozbn değ Mohann düğünü çn yemek azlanmasıyaB herşey değşrr Babasının sekreeryle even
mek ynsz br evlk oacakır düğn çok daha ses
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
49/298
ı Dönei • 1
çide eni kobinaonla aalanır ve arık ne-neeiin knığın a da nenee ieişi ainde o
ayı düşüne ksyon ande! Akı duygarıirade igeei epi anki büün bunar gerçek ayaa ouoruşana a arı çşırar Deneedeneareenerek bir denee daa apaya karar veriribu efer anız deği anlı nenelerle
Bunu apk için bir daa Fauova gideri. Hçouğa ilai leeyi ğreekedir ve üziği geelike neekedir
Bu yaşı ekrik adaı kızdraya kar verriçeri girer odnn bür uuna ourr gzerii ona dikerve aşl beendii kzdraak bir arşa açk için bir
aae ararı"O lediğn nedir? die oranAa auov evap veree enezzül eez ue
een duanın oraında olduğ için. Niae biirir"Çok oş bir elodi deri akine"Meod değidi kua bir iaidi die evap verir
üüne baarak zür dile unuuşu e zaan en
işKiliee gieydin biirdin.Yaşı ada şididen kızış durdadr bu beni a-
dee eğendii ve ona daa da ziye eeye eşvik eder."Gider aa fza kaaa deri kibara. "Aya
oraı çok akırSıak ı? die erçe karşk verr aşı ada. Ya
eenne? Oraı ıak değ i?"O rkı diye evaplar daa da kiara
"Nei arkı? die ıra eder Fauov bana bir adıakaşarakÇünkü eennede ebieiz doşabiliriniz pk
Tanrınn izi araığı gibi deri apa gibi aparak "a-
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
50/298
2 Ro Ymk
"Ah sen. Sen korkunç bir gnahkrsn der yaşadam e kahkahadan orsesisini paamamak için hza
çarBu yeni çaşma bana ye nemi geir ki bunu eyid
emeye karar eririm Bir ziyare uru yapma üzere yeniden yoa çkan ama bu sefer kafamda Famusoarnakraba e arkadaşana Sophia e Sozubun yakaşandününü duyrmak gibi beirgin bir amaç ardr Herseerinde ayn dereede omasa da emrin başardr konuşuğm nesneein an harnn h fakındaymVe benim grünüde oma duyum her yeni denemeye sağ-amaşyor
Çaşma geişiçe nihai amam e oraya çan
oşuarm daha zor e armaşk hae geir Büün oayargerçekeşir Örneğin imgeemimde Sophia aşrann ürabir şesine gnderiir Ya onun gizi nişans Mohain neyapaakr? Bir çzm bumaya çaşrken kızn açrmasna adar giderim Başa bir zama bir aie opansnda Mohainden boşandan sonra Sophiay sanmay
gze arm Bu oayda aie yag o çağdaş abidesi renses Maria Aexeyenadr ie geenekerinin bu heybeiemsiisiye arşma oay değidir Üçünü bir oaydaSophiaya Saozubun nişannn sürpriz duyrsundabuunurm Bye bir akei nas neyebiirim diye afapaarm Oayar benim Skaozubun endisiye bir düe
oya uuşmam nokasna adar geir e Onu uumBen ym aşamasna uaşmada bu deneme emrin
erini yapan sonra basi aksiyonun yeeri omadğnaemin odum bir akm oayarn omas gerekir Bu şekideimgese hayanzda sadee ar omaya başamazsnz ayn
zamanda diğer insanarn hiserinin sizin onara e onarn size oan iişierinin rna daha gçü arrsnznsanar muuyken ya da musuzen anmaya başarsnz nsanara anşak gün be gn hayan aabağn
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
51/298
Çl Dnei • 3
hayatın gerçekerinn de frkına vırsınız.
Kendm tümüye imgese ksyonun ve karşıma çıkan
olayarla mücadelenn çnde eyeşebr buluna çmdemuczev br dönüşümün gerçekeşğn hssettm
B u noktada çse koşuarın değer ye anaşıır Bu
çse koşuar dışsa ve çse yaşamın oayaına karşı b
reyse tavırrdan ve dğer nsanara karşııkı şkerden
oluşmuşadr Eğer br oyunu yaratıc çse duum teknğne, "ben ym aşamasına sahpse, canı br g nesnes
nn gerçek duygsuna shpse ve mgeemnn hayeter
asında hareket edebr ve onara konuşablir durm
daysa o zaman dışsa ve çse koşuara hayat aşıayab
ro canı br r üeyebr br başka deyşe yen br
oyunu nceemenn k aşamasında yapmaya kakıştığımızçaışmaın üstesnden geebr Oguar ve nsanar değ
şebr kend mgeemnde yrattıkarı yerne başka yen
nsan ve oguar sunuabr yne de ona yaşam ver
me yets erk çışmaaı çn önem br etmendr
B u muzev döüşüm anıya çaışmamızın k evres
geç oak sonuçmıştır Onunun hu üzerndeyapı bu çışma hun bu tüst edş yatıı oşku
ar ve deneymer üretmek üzere zemn hzıamıştır Oyn
unun oyun anz yz tarınd öneren çnde "coş
ku çtenğnn doğa br şekde büyüyebeeğ koşuaı
onun çn canandırmıştır Oynunun öneden yaplmış
on şeye sonrad dönmes gerekmez namına gemez bu
Bütün bu çışma devam edecek, geşeek sınırsıza
genşeteektr ta k roüye tam temas rana dek
OGUAR! DEERLENDRMEK
Br oynun oganı değerendrmek önce yapmay
btrdğmz çse dönüşüme sonçann şeyn devamı
dha doğsu tekrıdır asında Aradk k önek ça
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
52/298
44 • Ro Yaaak
kına çeştlemee bçmne yapılmış omasıı hbkşm oynn kensyle, yazarın on yarattığı bçmyle
lgleneceğzB oynn çsel e ışsal koşla aasına oğan
br bağ aı. aa oğs kateen çse yaşamıyaşamlanın ışsal koşlaına, b yzen e oynnolgına gzenmşt İçse e ışs koşlaı ay ayeğelenmek zo Eğe b oynn e onn yküsü
nün ışsal olglaınan b ogaın çse züne oğ,çereen mekeze bçmen maeye geek nüz eesenz kaçınılmaz olaak oynn çsel yaşamına gesnz.
B zen Akda 'nın ışsa oglaına genmelyz, onlaın hatıına eğl, gzlele şeyn ha
tıına nlar te b bakş açısınan, yen b ışıka eleamalıız yen yaatıcı "ben .yım aşamaızın bakşylaFaso malkanesne yen b aşama gmelz. Amabaşangıçaknen kkat eğe mkaa aha aza nhazılık e patk eneyme sahbz b kez
Chatsk'y oynayacak omama ağmen ken olümün
ollaının eğelenrlmesne aşama aşama yaklaşıım;çünk Famso maknesnn bütün yaşamını tanımam(hssetmem) geek saece benm olümü oğan lglenen blümünü eğ.
Önce şıklaın, Sopha e Mochan'n blşasıa. B ogy ken coşkamın, hayattak ken ene
yimemn tatısına tatmak çn zhnse oaak kenmSophayı oynayacak oyncnn yene koymaya çaışme onn aına onn oüne va omaya çalışı "Ben .ym aşamamın b paçası oaak kenme soa "İç-sel yaşantımın koşlaı nee eğe kaın osayım eMolchaln e Sopha'nınk gb b şkm olsayı canı kşsel üşünceerm, arzlaım, mknlarım nele o?
Fakat çmek he şey "Mohaln saece sahte bsegl b opoünst, aşağılığın tek ye kaşı çıka. n ğ H b l k l ğ k l b
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
53/298
ama Döem • 5
memey braraya getremeyecekt dn Bea'rolümü bırakak zorna kalactı.
Br yandan mntığım şlerken öte ynan geemm e uyz Görnez br şeklde ben Fmusovmalknesnn yaşaının tnıdık çevresye kucaklarSophanın yaşa koşula çnde yaşamamı sağla benolgulın ortasına ter böylece oan btenlern ortasındakend rademn kend uygularmın, kend mantğımın vedeneymn tkler bu etenlern öne ve belreycğnkavrmaya zorar ben. Ve mgelemm, bu te bakış açısından yr tarfından verldğ hyle ogara yen brhaklılaştırma çsel açklaa ve uygusa yaaşı arar
a Sopha yetştrşyle Frnsız roanlaryla bu
aşağıık Mcholn b kyetsz br yaatığın aşnı erchedecek kad yozaşmışsa?" ye uyır gelem
Ne ğrenç Ne pataok" der duyr hdeeböyle coşkular çn herhang br esn nereden buablrsn?"
a da sebep olukları ğrençğn çne" dye sakn
manğmn yoru gera Chatsk?" ye duyglarım karşı çıkar Böye
köt huyu br Sopha'y seveblmes mkn mü? İnnak stemyom Chatsk mgesne ve bütn oyna zararveryor."
Bu açıan duyulrı çn hçbr yakaşım yolu bua-mayacağımı görünce mgelem yen üler farklı tepker ouşturacak rklı koşular rar
a Molchaln?" der mgeem ayartıcı br şekldegerçekten olağnstü br nsansa daha doğrsu tam daSophanın onu anımladığı gbyse şarane kbar sev
dou, dşüncel duygsal ve her şeyn ötesnde rahat vetaatkr?"O zaman Molchan olmaz başkası olurdu ve çok y
br olurdu" dye cevap verr duygulaım eleştren br şe-
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
54/298
46 • B Rol Yaama
yrıca diye ısrar eder melemim coşlarımın endini toplamasna iin vermeyere, ntlmamaıdır
her insan özellie şımarı bir adın, beğenlme ster veb drmda endin erçete oldğ ibi değil olma iste-diği bi haya etme zorndadır B oyn endi endineoynaması bir başasına oynamasından ne adar za abl edleblirdir, hee ochan b im neye isterse çtenbir şeilde ona nanacağ açı olan birine. Bir adın içn
heres taraından üçü örlen bar yüse öşlüşairane br yaratı arz etme ne zevtir Kendne acımave başaarınn merhamet ve şevini yandırma ne zevtr! Bir seyircinin varığ on daha a oyna başa birze ro oynamaya endne yeniden hayan olmaya iter;özellie on izleyen ochalin bi on cesaretlendiren ce-vaplar vermey bilen biryse"
vet ama Sophianın dyarnın b yom eybir yomdr ve Griboyedov'la çeşir"
iç de değl Grboyedov Sophia'n endn beğenmişğnde Molchalinn pşin yanışlığnda ısrar" diye
notayı oyar manığım.debiyat öğretmenerine inanmayın" diye sr ederimeemm daha da çlü br şelde. Dylarınıa üvenin"
Sopha ile ochan arasındai aşın hallaştırıa-biir br temeli odğna dyım na ettiğime öre
benim için b aş canlanr ve oldça ab edebir birhale eir artı Valığınn erçeğine inanı Coşsalanaizim il örevn tamamştır oyn çin ve benmrolüm Chasi içn önem içse oşar yaratmıştr Üsteli Sophia ve Molchalin arasndai samimi aş os biranda pe ço başa sahneye şı tar Sopha ve oc
halin arasındai aşın bütn çzisi ve b aşa esişeoşlla açıar. nn yansıra b olyla herhan birilşs olan oynn dğer bütün böümlerne aımlar ön-deren canı br ablo olr
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
55/298
aşma Döm 7
Famusov gb despok br karakere anden üz yüzegeek, böyle ehke durumarda kındığında karşınız-
dknn dengesin bozmak çn gözüpek ve bekenmedkbr adım atma seğ uyandırır. Böye br anda karşıdy anınmaıdır breyse özeer bnmedr. Ama benoyunun k okumasından haımda kaan br kaç pucudışında Famusov'u anımıyorum Ne yönemen ne deFamusovu oynayn ouncu bana b yardım sağayabyor çün onar da amusov konusunda benm kadarbgiszer Onun karktern breyse özeern bu yaşıve naç yaraığın çse şekn kendm çn anımamakanbaşka çarem yok Kmr o?
Manğm arafından çabucak emn eden bg "onun
br bürokra br köe sahb oduğdur bu bana edebya derserm haıraır
Mükemme! İmgeemm şmdden aeşend "Bu demekr k Sopha br kahramn
Nedenmş? dye sorar sersememş manığımÇükü br zorbayı ancak br kahraman böye sern
kanıık ve kendne güvene parmağında onaabr derheyecanı mgeemm Burada esk adeere yen adeeraasında br uuşmzık va! şık oma özgüüğ! Bu modern br ema
Pek ya amusov sadece ae aeern sınıf geenekern kormk renss Mara Aexeyevnanın gözünegmek çn heybe görnüyorsa? Bu yen br naz"Ya Famusov y huyu br hyarcıksa açık kr koaysnrenebr ama koayca yaşabr bryse? Ya kızıafından ordan oraya sürkenen babaardansa?
Bu drmda her şey ümüye rkı ourdu O zman
aran durmdan aş amen ak Böe br babaya uğraşm zor değdr özeke Sopha son annesgb kurn b oduğna göre dye bgendrr ben manığım
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
56/298
48 • o Yaama
yapmadr br mar eredeyse Sopa krde
ş sevgs şasdr; er ma esur vş ögür
ve sevd oa br aa orada göümedke sorauakrd döüşü re yoar omadğ sr
ağr you arabaarda youuk eğ br youuğ b
mes ayar be sürebeeğ o amaar ç oağdş
br şeydr Cask beklemedk br şekde ve köü a
eser am da yaş amda ger Bu Sopa s
gağ daa a aaşabr kar ay amada braro yapma ve sks geme seğ vda ab
da so orak Sopa Caskye sdrar da açk
a Cask duumu e Sopha le çoukluk arkadaş
oduğu gö öüe ldğda ve buar Sopa sk
arkadaşa yöek şu ak soğuk avrya karşaşrdğda değşm e oduğu ve Cask keds as
şaşk sseğ aaşabr Öe yada eğer kş oaya
ra Sopa açsda bkrsa Cask' rr
ve şeyağ oda yr�ğ as em gee
şkar buuşmas saes babasya arasda geçe
aykar yere basğ sae emes ve Cask'avr Moa' aa aa kbarğya aba abaa
omas yüüde oduğu ma ve ou sr av
r oşgörme eğme grer
Eğer kş ked dğer karerer Sopa' kra
bar yere koyarsa oar da aayabr Baaşmş
Cask o ögr kouşmasa ve ara ç kaaabrer myd Ser ssem l var oduğ br opumda
yaşay saar oarak ked opuma kuumr
aşağamay edeeye kouşmr karşsda deşee
düşmeer myd Aak çdrmş br s Cas gb
kouşmaya ve davramaya esre edebrO
ade bu
arkapa öüde Sopa kam sab dosu ve
şas k başda omadğa dğerer adrd
ğda daa da eke ve amas our Ve ye Sopa
d M l kü ük dü ü ü k ü üü
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
57/298
aa Döe 9
uşakmış gb, utaç vec kovuşu kaşsnda acsn
anlama -böyece de hssetmek içn kş geende
sef sahplenn çnde yaşamış omı ve onlaın lışkanıklarını adeten, yaşm bçmlen byo olalıdı. Ve
aynı zaanda kızgınlığnın dernğn, husuetn, sonda
k "Ama Tanım! Penses Maa Aexeyevna ne dyecek
eplğnde yoğunaşan gnah ve koku hssn anlamak
çn ş kendn Fausov'un ene de koad.
Sonuç ol, a a bütün olg btn dışs ve
çse koşulı sınadıkt sona kend deneynz youya
Gboyedov'un ounu çn seçğ musov akesnn
yaşamının bu gnnün nasıl heyeclı, nası belenmedk
olayla dolu oduğnu kavayab (doayısıyla hssedeb
l)snz Bu komednn öze b ntenn rkna ancak şimd vablsnz 'nın podktöle tandan
es geçlş b ntek: Akş öçsü teposu Geçekten
oyunun döt pedes bounca geşen k bu b göste çn
bkaç saat demek bu olgl bolluğnu dernleesne
beeyc olduklaı haeye skıştım ve hakını veek
çn hızlı b kış oluştumk geekd; oyncua sahnedeoan he şeye kaşı tavıaında uyanık olmalıdıa Bun
dan başka, amusov alkesnde, temede yatan nsa
hunun çsel temposunu da thn etmek gerekd bu,
oundk btün kaaktee çn zonludu
Oyncu ne kada çok gözem yapmış ve nsa tımış
sa, deneym canı zenm ve haıl bkm o kad b
yk oacı O kada ncelkl dşnecek hssedecekt ve
mgelenn yaşamı o kad genş, o kad çeşt, og ve
oaya kavaışı o kada den, oyundk ve oündek ha
yatın çse ve dışs koşuln agmas o kad net ola
ckt. ek ve ayn tea zende mgeemn yaptığı gnlükve sstematk patke ounun vel koşuıyla gl he
şey oynun hayal yaşamda lışkanık hane gelecekt
Adından bu aışkanıka knc doğa hne eecekt
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
58/298
50 • Ro Yama
ork gönürer. Am şmd sonsuz heyecn br gnücn oydrr yşm doudurr e gerçeken bn
kendme erBşgç bs kuru shne drek "Fmuso g
rer dyordu Şmd yn kemeer bsn şkr dönükcdd br hd err Soph ücr şry süme ehkesye krş kşydr e Mochn komk ehd
edmekedrBşngç bs br shne grş şre o şey
Chsk grer şmd mrsyednn esnn korn dönüşü e yrdr bekedğ şky yenden brry geşhn r Bu kur shne drekne e yzn yzdğ herkemeye ne kd mgeem n kd çse e dşs koşu
-ne kdr breyse çse yşm prçcğ rsymr mgeer rzur ksyon dh edmşr k!Ounun ogun kend kşse denymer yuy
sndğm göre oümün büün yşm e çse e dşs
koşu önceden odukr gb ybnc gönmez rk e geçek görnüer Fuso mkesndek yş
mn büün koşur nm e önem knmşr. nrprç prç değ ounun büün krmşk koşur zncrnn böünmez br prçs o kb ederm Onkrş rm gerçekk kznr.
Br onun ogrn e kurgusunu nkederknoyncu semede çse çerğn de çnde her e çerors
neder Dşs grn nd gz br nehr gb kn oc hu nkeder. Shnede kşye gereken ek şey çse
çrk ogdr coşk hrekee geçrecek c gçerork drnn ogrdr Br ognun br og orkkend bşn y d kendnden eğendrc br epsodd
bşk br şey omyn b og ork hçbr değe yokurdh doğrsu zrrdr çünkü çse yşmdn br şeyerp göürr
Ogun değerenrmesnn önem nsnr s
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
59/298
aşma Döem 5 1
ganizma olar oyncunun kendsni ondaki dğerkaaktererle karşııkı ilişkieini açığa çıka. Başka bir
deyşle onn içsel yaşamının koşllrn netleştirr vebizim radğmız da budr
B olglan ve olaylarn değerlendirilmesi başka neanama gelir? Dışsa oayaın deinine nmemz ve derinlerde mhtemeen dşsal olgarın oşmasna yol açanbaşka, daha önemi içse oay bulmamız gerekiği anlına ger Ayn zamanda b içsel olayn gelişm çzgisini izlememz ve onun etkisinn hem dereesin hem de doğasınıher br karaktern yönünü ve emek çzgsni hissememizkaraktererin pek çok içse çzgernn modlini her birhayattak blir hederne doğ yol rken ki kesişim ve
ayrımlrnı sezmemiz anlamına da gerKısaas, ogular değerlendrmek, nsan hayatının çse moden kavrmak (doaysyla hssetmek) demektirOlguları değerendrmek oyn yaza tarafınd yaratlano yabanı hayatı tümüyle kabu etmek ve sahiplenmektirOlgul değlendirmk, oun menni altnda yatan ka
rakerin çse yaşamnn gli anaha lmaktırBir oyundaki olgların ve oayarn değerlendrilmesi
ni br keede sabtlemek bir hata olrdu Çalşma lerledikçe her zman çsel öze katda blunan argıla yenidentazelemek için geriy dönmek gereklid Bnun da ötesinde, br ro yaratmay her tekrar edşinizde oglar yeniden
değerlendirlmeldi İns mne deildir Bir rolü heroyayışında aynı şeklde hissedemez Her seer aynı yaratıı itkyle kışkrtıamaz Dünün yarsı bugnkye pekd aynı değldr Yakaşımında gözle görnmeyecek kadarküçük güçlüke aglanablir değşker olaktır ve b
günkü yaratclığın temel tksi de bdur Böyle itkencü yen ve bekenmedk omalrnda yatrHavanın sıcaklğn ışğın yemein, dşsal ve çsel
koşullarn kışmının etkisyle olş tüm o saysız bel lk k l d
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
60/298
5 • i Rol Yarata
şla yluyla yalaı aeleyie yeis ü u-la yunnn çsel eki ön böüüdür. uyeeek laksn ynu kaç göseen sna elan lgs lguaa ve an aylala emasn kayeeili ve la ne ulaka vgeçeli
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
61/298
BÖÜM
CŞKUSA DNYİM DÖNMİ
Br ro üzerine ışmanın k dönem sadece hırıka
g br şeken bu knc dönem araıma ig br şedrEğer k dönem iki sevgi arasndaki ör dönemine benzeiebiirse ikincs aşkarının amamanmasını birikeikerinn mevesinin ana rmine düşmesini ve ouşumunuems eder
Nemrovichanchenko bu araım anın bir karşı-aşırmaa asvir emişr: Bir bk üremek in oprağaohum ekmenz gerekr bu ohum paranmı ve ondangeecekek bikinin köker ouşmaıdr Anen bu şekidearın aım ohumu da oncunun ruhuna ekmedir paraanma aşamasından gemei ve sonra eni bir
araımı ouşuracak oan kökerini samaıdır (Bu eniaraım) Oncua ai oacakır ama ruhu oun zarınınsoundan geecekir
Eğer hzırık dönemi verii durumar ouşurdusao zaman bu ikinci dönem duguarn enğn roün üreğini se imesni, ruhsa aşamın araır Roü u
coşksa deeym yaratcğmz e teme e öemaşamasdr
Roü aşama ve deneme süreci insanın doğasınahükmeden zikse ve ruhsa kurarın coşkuarının gerekiğinin ve doğ gzeiğin üzerine krmuş orgak braraıcı süreir Bu organik süre nası doğar ve geşir,ouncunun araıc aışması burada neerden ouşur
ÇSE TKER VE Ç KSYON
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
62/298
54 • Rl Yatma
acağımı öğenmiş aak, imgeemim sayesinde ada ya-şamam için kişise bi insani eme bumuş aa, bei
gua ve ayaa yüzeşmiş, ev sakineiye kaşıaşmış,naa anışmş, cşkuaınn ne duğnu hissetmş naa dğudan ietişim kumuş aak, kendiiğinden öneçkan beii bi hedefe dğ, nda madan beii a-zua ikie besemeye başadm
Öneğin Famusv şak söyeken na yağm sa
bah ziyaeini haıa ve ak yanzca endimi ada,nuna, nun dasnda hissetmee kamam. Yanzca can- bi nesnenin vğnı hisseme ve cşkuanı duyum-samaka kamam bi takm yakın hedeee dönük beiiazuan ikiein kna vamaya da başam. Şimdiik
bu azua sn deece basitti Keşke Famsv bana biazig göstese Bunu açığa çıkaacak uygn keimeei veaksiyna aaım. neğin, ökeenince mi acağınainandğm için yaşı adama daga geçmeyi deneim.
Bu yaatcı itkiei, akyna yönendien dütüedğa aak aki ede. ma iti henüz asiyn değidi
İki içse bi dütü, henüz tamin edimemiş bi azudu,ysa aksiynun endisi azunun ya dşsa ya da içse biaminidi. İtki iç aksiynu, iç aksiyn da en nihayeindedış siynu uştuu Ancak yine de bundan bahsetmekiçin henüz çk eken.
Şu anda aksiyna dönük itkeimin Fmusv
maknesi yaşamnd bi sahnenin imgese cşkusadeneyimi knda a gözemimin bei bi öznesi-ni hedeemeye, bi yöneimi geçekeştimenin aaçanaaya başam Böyeike, Famusv taafından yadakesien Shiaya Mchain aasndki aşk sahnesini ha-tıaynca bu duudan ktumann bi yunu bumaiçin Shia gibi düşünmeye başam. İk aak sakin göneek uancım gzemeiyim, tüm kntüm taıym, bi eyem an düşünmeiyim kendimi Famusva
k h h i k bi
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
63/298
Cşusl Dem Dömi 55
kafası karştımaya çaşrm Bu snda, çmd hr ürnc çs aymaa ouvi: Bck b yğn k
zğ b coşk karmaşas, syoa ön bklmdik ik; ki bulaı sad doğa ti dbilir, sadciham buarn asl glştriğii bir.
Bu kpıılar hssd hisstmz asyoa gibiirim,ama hü zksl olaak dğil sadc içs olarak mgmimd .
Eğr Sopha' dmda osydn yapard?diy sora mglmm dygma
Yüzüm mks br ifad takması söylrdimdy ddüsüz yanıar dygam
Ya oa diy dvam dr mgmim.
"İala ss kalması söyldm diy yanıadygarm. Bırakm babam dldiğc haş v apalcaşyr söylsi. Blr hpsi çoğka şmak kzyaraadr. Soa, yaşlı adam büü zhiri kstğda bağmakta fssz kadığda oşkdan yorgndüştüğüd, h diliklrid hr zamak yi m
zacı miskniği, sük düşküüğnd başka bir şykamadığıda ns ddmk r slmk çiahat b kotğa otuduğnda daha a ssk omasııaak düüst isalar bbilği daha da mksbir ifd akması byrrm.
a soa? dy ısrar d imglmim
Sopha'ya sah bir gözyaşn zic silmsii söyrm ama bun öyl yapmdr ki abas frk si vöcki kada haksz drdm, yaşı adam dşnp oldkça dş bi şkid dn bu kadar sus-knsn Sophia? diy soraa dk Aa b cvap vmz-
dim B dymuyo msu?' diy alvaırdı atık yaşadam. So d Söyl banaKız mütvaz, savnmasız, çocks b ss, yaşlı
adam daha da çarsz hal gtic şd vap vr '
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
64/298
56 • B Rol Yaama
"Soa oa h susku kamas ve oda öye eva-zuya dumas söyedim ta ki aas siiemeye aş
ayaa dek a u sefe ou Mohaie yakaadğ çdeği susku oduğ ve ou müşkü i duuma sokuiçi siieeeki. i isa igisii aşka yöe çekme-de kouşmay i kouda öüe çevimede mükem-me i yöemdi u
Souda aasa ayaak oağadş i siikeMohaii sk i içimde ve aaa akasda sakamaya çaşğ ütü aasa göseimesii ise.
i
"ak aa deditiim oa müevaz i ses ouya"Nedi o? diye soa aas"i üt diye eva vei "u yzde gedi Moha
"öyoum eketii kyğa as sakamayaçaşğ göüyom Ama uaya odaa as gedi o?diye soa yaş adam ze i oşkuya
"Neeye geeeki ki? Dü i dü çşmşk eae Çok iyi iiyosu ki aa o ve e u akşamki ati
içi i düe hazyouzKz masumiyeii isata gözüke duguğa
h kzg osa da "Şey Eve, yom diye kau edeaas ihiyaa
"Çşma süemizi ada muaşee kua aşği geçek. Buu içi sede af diiyoum aa Buada Sohia aas eii öe aas da ou adahaçe öe ve kedi kedie: "Ak kzm eim diyedüşüü
"Düe çaşmas kesiike iimemiz geekiyoduçük aksi akdide kz düeti kötü çaaak kedi
üü akaaa öüde ezi eiğii göüe çok a skd. Skmz myd"Eee Sk oudu aii diye oaya yaş adam
eedeyse suçuuka şimdide kuaa kad kza
-
8/16/2019 Stanislavski-Bir Rol Yaratmak
65/298
Cşusal Deym öm • 57
oaına girei yaaklaın Ta oralara, genç bir aaayalnız olanın uygn olayacağını ylein Ayrıca o oa
lr ün ııılaıkla içi çok oğuk Buraa, oaa,klavene çışayacakık a nere çaışacakk? Başkaenrüan yok ki. Genç bir aaa yanız klaak içinLizaya aia ura kalaını erei abii ki Ve buyzen baba, en Tabii, beni hkkıı koruyacak branne yok ki! Bana yo gerecek hiç kie yok kiBen bir yeii... Zavalı ben Yüce Tanrı! Keşke canıı aayın! Eğer Sophia şanlıya ve gzerinen yaşrgelire, büün orun onun heiye oarak yeni bir şapkaalaıya çzülecekir
Byeikle arzuar, eğiiler, oynaaya yneen ikilerenoğal olrak o neli şeye oğ yklaşrı: iç akiyon
Haya akiyonur; hayaın içinen yükeen canı anaıızın çoğunukla aki oaının neeni buur
Draa kelieinin