speelgroen wageningen

Speelgroen in

Wageningen

Auteurs:Nicole GotinkBas KuipersCoen van der LaakLucas LensMarloes SchellekensNiek Spoelder

Plaats en datum van afronding:Velp, juni 2011

Drukker:Repro Van hall Larenstein

Soort papier inclusief afmetingen:120 gram, 20x24 cm

Lettertype:Calibri

Speelgroen in Wageningen

Tijdens de minor mens en natuur hebben wij een project gedaan over speelgroen in Wageningen. Er is begeleiding en ondersteuning geweest vanuit verschillende partijen en die willen wij graag via deze weg bedanken. Het gaat om Ingrid Pallast van de gemeente Wageningen, Eelco Koppelaar en Elske Oost van ingenieursbureau OBB. Zonder de hulp en informatie die we van hen gekregen hebben was dit project nooit geslaagd. Ook willen we Rotaryclub Wageningen bedanken voor het project dat ze ons gegeven hebben, hierdoor hebben we veel kunnen leren over speelgroen en alles wat erbij komt kijken.

Wij hopen dat de gemeente dit rapport oppakt en hierdoor in de toekomst meer speelgroen in de stad Wageningen aanlegt. Hierdoor kunnen de kinderen in Wageningen weer opgroeien met groene speelplekken.

Velp, juni 2011

Nicole GotinkBas KuipersCoen van der LaakLucas LensMarloes SchellekensNiek Spoelder

Voorwoord

4 Speelgroen in Wageningen

Speelgroen in Wageningen 5

Dit rapport is geschreven door studenten van Van Hall Larenstein in het kader van de minor mens en natuur. Rotaryclub Wageningen had het idee om meer speelgroen in Wageningen te ontwikkelen, zodat de kinderen in de leeftijdscategorie van zes tot twaalf jaar in Wageningen weer in het groen kunnen spelen. Spelen in het groen is belangrijk voor kinderen. Het helpt hen in hun motorische en mentale ontwikkeling, vergroot hun bewustheid voor milieu en natuur en kan zelfs helpen tegen ADHD. Er is gekeken naar hoeveel kinderen in Wageningen wonen en hoeveel formele speelplekken er zijn, zodat het nieuwe speelgroen wordt aangelegd in de wijken die dit het meeste nodig hebben.

Als resultaat van het onderzoek, zijn er ontwerpen en staalkaarten met daarop verschillende ontwerpen en objecten (waaronder spelaanleidingen) gemaakt. De objecten en ontwerpen kunnen één op één overgenomen worden op een vooraf vastgelegde locatie, of er kunnen delen van de ontwerpen gekozen worden. Dit is afhankelijk van de grootte van de in te richten locaties, van het budget dat beschikbaar is voor aanleg van nieuwe speelmogelijkheden en van de beheerkosten groen in Wageningen. Als het beheer voor een deel veranderd wordt, dan kan er geschoven worden met geld waardoor verschillende ‘groene’ ideeën realiseerbaar zijn, die ook nog eens met een gesloten portemonnee gerealiseerd kunnen worden.

De gegeven potentiële locaties voor groene speelmogelijkheden zijn bedoeld als suggestie voor het plaatsen van ‘groene speelobjecten’.

Locaties die op dit moment braak liggen maar binnen enkele jaren bebouwd zullen worden, kunnen door het veranderen van het huidige beheer gemakkelijk dienst doen als tijdelijk speelgroen. Dit kan door de veldjes niet meer, of zeer extensief te maaien en te beheren totdat er gebouwd wordt. Dit kan kostenbesparing opleveren op de locaties en dit bespaarde geld kan geïnvesteerd worden in te ontwikkelen speelgroen waardoor kostenneutraliteit gehaald wordt.

Samenvatting


InhoudLeeswijzer 9Inleiding en doel 10 Speelgroen 12Soorten speelgroen 13Aanleiding 13Doel 13Hoofd- en deelvragen 14

Definitie speelgroen 15

Algemene informatie Wageningen 16Ligging 18Wijkindeling 19Verandering speelruimteplan 19

Methodiek 22

Inventarisatie en resultaten 26Eisen en wensen speelgroen 28Veiligheid 28Beweging 28Ontdekken en initiatief 28Speelgroen 29Toegangkelijkheid 29Aantal speelplekken 29Eisen die niet te koppelen zijn 29Wensen die niet te koppelen zijn 29Aantal speelplekken per wijk 30

Locatie van de kinderen per wijk 35Mogelijke locaties voor veldbezoek 35Mogelijke locaties na veldbezoek 37Mogelijke locaties na gegevens gemeente 37 Staalkaarten 44Zand 48 Functie 48 Kosten/investering 48 Beheer/onderhoud 48Water 50 Functie 50 Kosten/investering 50 Beheer/onderhoud 50Steen 52 Functie 52 Kosten/investering 52 Beheer/onderhoud 52Hout 54 Functie 54 Kosten/investering 54 Beheer/onderhoud 55Planten 58 Functie 58 Kosten/investering 58 Beheer/onderhoud 58


Locatie van de kinderen per wijk 35Mogelijke locaties voor veldbezoek 35Mogelijke locaties na veldbezoek 37Mogelijke locaties na gegevens gemeente 37 Staalkaarten 44Zand 48 Functie 48 Kosten/investering 48 Beheer/onderhoud 48Water 50 Functie 50 Kosten/investering 50 Beheer/onderhoud 50Steen 52 Functie 52 Kosten/investering 52 Beheer/onderhoud 52Hout 54 Functie 54 Kosten/investering 54 Beheer/onderhoud 55Planten 58 Functie 58 Kosten/investering 58 Beheer/onderhoud 58

Aanbevolen beplanting 59 Heesters 59 Bloemenweide 59 Grassen 59Af te raden beplanting 60 Houtachtige beplanting 60 Niet houtachtige beplanting 61

Overig materiaal 62 Functie 62 Kosten/investering 62 Beheer/onderhoud 62Casus 64 Zonering 66 Veranderbaarheid 66 Ruimte 67 Reliëf 67Sfeerbeelden 68 Sfeerbeeld 1 68 Sfeerbeeld 2 70 Sfeerbeeld 3 72

Conclusie en aanbevelingen 74Conclusie 76Aanbevelingen 76

Literatuurlijst 78Boeken en publicaties 80Websites 80Afbeeldingen 80

Bijlagen 82


Leeswijzer

3 Methodiek

4 Inventarisatie/resultaten

5 Staalkaarten

2 Algemene informatie Wageningen

1 Inleiding & Doel

6 Conclusie en aanbevelingen

7 Literatuurlijst

* Waar In dit hoofdstuk zal worden in-gegaan op de ligging en de geografische

wikkeling

wik * Blijven de potentiële speelplekken voorlopig groen?

wikkeling

ikkeling

In dit hoofdstuk wordt het nut van spelen in het groen beschreven en de definitie van speelgroen zoals die in dit rapport gebruikt is. Verder wordt het doel van dit project toegelicht.

In dit hoofdstuk wordt algemene informatie over Wageningen geven, zoals de ligging en de wijkindeling. Er wordt kort ingegaan op de veranderingen in het speelruimteplan van Wageningen.

In dit hoofdstuk wordt de gevolgde methode beschreven, van het verkrijgen van de juiste gegevens tot en met het ontwerpen van speelelementen.

In dit hoofdstuk staan de eisen die gesteld worden aan speelgroen en de wensen van kinderen en omwonenden. Verder worden hier alle gevonden resultaten beschreven.

In dit hoofdstuk worden ontwerpen van verschillende speelelementen aangeboden. Ook worden er voorbeelden gegeven van hoe deze elementen gebruikt kunnen worden in verschillende situaties.

In dit hoofdstuk worden verschillende aanbevelingen gedaan voor het gebruik van de speelelementen en voor verder onderzoek.

In dit hoofdstuk worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt bij het maken van het rapport. Ook is er een bronnenlijst voor de gebruikte afbeeldingen bijgevoegt.

8 Bijlage

ikkelingIn de bijlage zijn de resultatan van het onderzoek over de kinderen van 0-5 jaar weergegeven.

12345678Inleiding en doel

In dit hoofdstuk wordt een inleiding gegeven over het begrip speelgroen. Daarnaast wordt uitgelegd wat het doel van dit rapport is en welke hoofd- en deelvragen in dit rapport behandeld worden. Verder wordt de definitie van speelgroen behandeld die verder in dit rapport gebruikt wordt.


SpeelgroenSpelen in de natuur is belangrijk voor kinderen. Door te spelen in de natuur kunnen kinderen allerlei vaardigheden ontwikkelen en verbeteren. Zo wordt hun motoriek verbeterd door te klimmen, te klauteren en rond te rennen, maar ook door het bouwen van hutten, het knutselen met takjes en bladeren of door te spelen met steentjes en zand. Ook leren kinderen hun fysieke grenzen verkennen door het risico te vallen of te struikelen. (bron: Van den Bogaard, J. e.a., 2009)Spelen in de natuur is ook heel belangrijk voor de fantasie van het kind. Het stimuleert fantasierijk speelgedrag, wat abstract denken, zelfregulatie en eigenwaarde bevordert. Het vergroten van cognitieve vaardigheden vergroot de kans op maatschappelijk succes. Uit onderzoek van onder andere Agnes van den Berg blijkt dat spelen in de natuur ook een positief effect kan hebben op kinderen met ADHD (bron: Van den Berg, A.E. & Van den Berg, 2010). Mensen die als kind veel in de natuur hebben gespeeld zijn op latere leeftijd meestal milieuvriendelijker en zich meer bewust van de natuur dan mensen die dat niet deden. Veel ouders van nu beseffen ook dat spelen in de natuur belangrijk is voor hun kinderen.

De belevingswereld van kinderen is heel anders dan die van volwassenen. Ze leven veel meer in het ‘nu’ en op hun gevoel. Otto Herz, een Duitse pedagoog en psycholoog, heeft

Inleiding en doelzich hier ook mee bezig gehouden. Hij heeft een leidraad opgesteld met de behoeften van kinderen ten aanzien van speelruimtes. Een aantal belangrijke punten zijn: zich bewegen en uitleven, “boven” en “beneden” zijn, zich verstoppen, de elementen ervaren, risico ondergaan en verantwoordelijkheid nemen (bron: www.otto-herz.de). Bij het ontwerpen van natuurlijke speelplekken moet daar dan ook rekening mee gehouden worden. Goede speelplekken bieden het kind de mogelijkheid om zelf te ontdekken, uit te proberen en initiatieven te nemen. Dit is al vrij simpel te realiseren door hoogteverschillen, kronkelpaadjes, bosjes waar het kind zich kan verstoppen of een boom om in te klimmen.

Niet iedereen kan met zijn of haar kinderen naar het bos om ze daar te laten spelen. Daarom is het van belang dat er in de stad ook mogelijkheden geboden worden om te spelen in de natuur. Ruimtes waar kinderen kunnen spelen in de stad hebben meestal dezelfde opzet. Het zijn traditionele speelplekken met een paar toestellen op een vlak terrein. Vaak is er wel wat groen om de speelplek heen, zoals een paar bomen, struiken of een grasveldje. Dit groen maakt echter geen deel uit van de speelplek en is voor kinderen vaak onaantrekkelijk om in te spelen. Veel kinderen hebben helaas in hun directe woonomgeving geen mogelijkheden om de natuur te beleven. Natuur die ver van huis ligt is niet voor kinderen weggelegd omdat ze er


zonder ouders niet kunnen of mogen komen. Daarom is het belangrijk dat er meer speelgroen gecreëerd wordt in de woonomgeving van kinderen.

Soorten speelgroenSpeelgroen is er in vele vormen en maten, van speelbossen aan de rand van de stad tot avontuurlijk ingerichte stukjes openbare ruimte midden in de stad. Het creëren van speelgroen in de stad is echter niet makkelijk, omdat de meeste openbare ruimte snel bebouwd wordt of een andere bestemming krijgt. Ook speelt het budget van de gemeente een grote rol. Een natuurlijke speelplek moet natuurlijk wel onderhouden worden. Toch is er met een klein budget al heel wat mogelijk. Speelgroen is voor omwonenden en ouders vaak wennen. De manier waarop kinderen hier spelen is anders dan op een traditionele speelplek, ze worden bijvoorbeeld eerder vies omdat ze lekker in de modder kunnen spelen. Veel mensen zijn onbekend met dit concept en zijn daardoor eerder bezorgd over de veiligheid van de kinderen.

AanleidingDe initiatiefnemer voor dit project is de Rotaryclub Wageningen (hierna in het rapport te vernoemen als de Rotaryclub) geweest die graag iets voor de bewoners in Wageningen wil doen op het gebied van speelgroen. De Rotaryclub heeft niet genoeg kennis in huis om dit zelf te doen, waardoor studenten van Van Hall Larenstein in

beeld zijn gekomen. De studenten volgen de minor mens en natuur en daar hebben zij geleerd hoe participatieve processen en samenwerken met externe partijen in zijn werk gaat. In het kader van deze kennis verbredende minor is het belangrijk dat de opgedane theorie in de praktijk wordt gebracht. Daarnaast is de gemeente bezig met het aanpassen van het speelruimteplan omdat het huidige verouderd is. Hiervoor is ingenieursbureau OBB (specialist in speelruimte) ingeschakeld. Dit rapport levert verdieping op, op het gebied van groene speelruimte. Voor het speelruimteplan van de gemeente zie: Spelen, bewegen, ontmoeten in de openbare ruimte van Wageningen, 2011.De gegevens over speelplekken, die zijn gebruikt in dit rapport, zijn verkregen van het ingenieursbureau OBB. Deze gegevens zijn verstrekt met medeweten en goedkeuring van de gemeente Wageningen.

DoelIn dit rapport wordt op zoek gegaan naar mogelijkheden om speelgroen te ontwikkelen in de gemeente Wageningen. Wageningen is een stad met veel kinderen en veel openbaar groen. Door deze twee te combineren kan de stad nog aantrekkelijker worden voor gezinnen en kunnen kinderen spelen in het groen.


‘Speelgroen is een informele plek in de openbare ruimte waar kinderen niet alleen in het groen spelen, maar waar de groene en andere natuurlijke elementen het onderwerp vormen van het spel.’

Hoofd- en deelvragenOm erachter te komen waar en hoe speelgroen in Wageningen het best gerealiseerd kan worden is de volgende hoofdvraag opgesteld: Op welke plekken kan er in de gemeente Wageningen speelgroen ontwikkeld worden, hoe kan dit eruit zien en hoe kan dit met minimale kosten gerealiseerd worden? Om deze vraag te beantwoorden zijn de volgende deelvragen opgesteld: • Wat zijn de huidige (formele) speelmogelijkheden? • Waar bevindt zich het (formele) speelgroen in Wageningen? • Waar zijn nog mogelijkheden om speelgroen te ontwikkelen/aan te leggen? • Wat zijn de eisen en wensen voor het nieuw te ontwikkelen speelgroen? • Blijven de potentiële speelplekken voorlopig groen? • Hoe kan het te ontwikkelen speelgroen eruit gaan zien? • Hoe kan het speelgroen met minimale kosten gerealiseerd/ontwikkeld worden?


Definitie speelgroenMet speelgroen wordt, in dit rapport, bedoeld:

‘Een informele plek in de openbare ruimte waar kinderen niet alleen in het groen spelen, maar waar de groene en andere natuurlijke elementen het onderwerp vormen van het spel’.

Onderdelen voor spel kunnen bijvoorbeeld bestaan uit natuurlijke materialen, vormen en reliëf. Hierbij kan men denken aan grondvormen en beplantingen (bomen, struiken, grassen, bloemen, mossen), keien of andere steenstructuren, omgevallen/gezaagde bomen of delen van bomen, zand en andere bodemsoorten, natuurlijke afscheidingen (stenen, wilgen, hout), onverharde paadjes en natuurlijke watervormen.

De onderdelen kunnen aanleiding geven voor kinderen om alle zintuigen open te stellen door middel van creatief spel, avontuur en uitdagingen. Kinderen hebben de mogelijkheid om hun fantasie om te kunnen zetten in iets tastbaars.

12345678Algemene informatie Wageningen

In dit hoofdstuk zal worden ingegaan op de ligging en de geografische aspecten van Wageningen. Ook wordt de wijkindeling van Wageningen benoemd. Verder zal er ingegaan worden op de verandering in het speelruimtebeleid waar de gemeente op dit moment mee bezig is.


In afbeelding 1 is de ligging van Wageningen te zien in Nederland. Wageningen ligt ongeveer in het midden van Nederland. In afbeelding 2 is te zien dat Wageningen ten westen van Arnhem en Renkum ligt, in het noorden van Wageningen ligt Bennekom en in het oosten ligt Rhenen. In het zuiden van Wageningen ligt de rivier de Neder-Rijn. Wageningen ligt direct aan de uiterwaarden van de Neder-Rijn.

Afbeelding 1: De ligging van Wageningen in Nederland (Bron: google maps, 2011)

Afbeelding 2. Ligging Wageningen. (Bron: google maps, 2011).

Algemene informatie WageningenLigging


Wageningen is ingedeeld in zestien wijken. In afbeelding 3 is de wijkindeling van Wageningen te zien. Zoals in tabel 1 te zien is, wordt Wageningen opgedeeld in 16 wijken. Deze wijkindeling is verkregen van de gemeente Wageningen.In tabel 1 staan de wijknamen die horen bij de wijknummers. De nummers in afbeelding 3 corresponderen met de nummers uit tabel 1.

Wijken WijknamenWijk 1 NudeWijk 2 CentrumWijk 3 VelluviaWijk 4 HamelakkersWijk 5 De BuurtWijk 6 Curchillweg/RooseveltwegWijk 7 BenendenbuurtWijk 8 PomonaWijk 9 HaverlandenWijk 10 BovenbuurtWijk 11 De WeidenWijk 12 Tarthorst/RoghorstWijk 13 GrindwegWijk 14 Wageningen-hoogWijk 15 Noord-westWijk 16 Overig gebied

Tabel 1: De wijknummers gekoppeld aan de wijknamen

Gemeente Wageningen is bezig met het aanpassen van het speelruimteplan. Dit plan is verouderd en past niet meer bij deze tijd. Om het speelruimteplan aan te passen is ingenieursbureau OBB uit Deventer ingeschakeld. OBB kijkt vooral naar de formele speelplekken in de gemeente Wageningen en schrijft een analyse voor de wijken. Hierbij kijkt OBB locaties van speelplekken en waar kinderen wonen. Ook geeft OBB adviezen om de speelplekken in de wijken te verbeteren.Voor meer informatie zie het rapport van OBB van 2011 (zie: Spelen, bewegen, ontmoeten in de openbare ruimte van Wageningen, 2011). De gegevens over speelplekken zijn verkregen van het Ingenieursbureau OBB. Deze gegevens zijn verstrekt met medeweten en goedkeuring van de gemeente Wageningen.

De wijkindeling Verandering speelruimtebeleid


0 500 1000 1500

Afbeelding 3: wijkindeling van wageningen met de wijknummers

12345678Methodiek

In dit hoofdstuk wordt uitgelegd op welke manier de informatie verkregen is en hoe deze informatie verwerkt is.


Voor de start van dit project is een inleidend gesprek gehouden met een aantal leden van Rotaryclub Wageningen. In dit gesprek is gekeken wat de Rotaryclub in gedachten had bij het woord speelgroen. Daarnaast is gekeken wat de Rotaryclub als einddoel zag voor dit project. Na het gesprek is een definitie opgesteld die past bij de wensen van de Rotaryclub. Deze definitie is tevinden in hoofdstuk 1 Inleiding en doel. Met behulp van deze definitie is bekeken welke informatie nodig is om goede locaties te vinden voor nieuw aan te leggen speelgroen. Hiervoor zijn demografische gegevens en de locaties van formele speelplekken nodig van de gemeente Wageningen. De demografische gegevens zijn verkregen van de gemeente en de locaties van de formele speelplekken zijn verkregen van ingenieursbureau OBB, met toestemming van gemeente Wageningen.

Deze gegevens zijn op verschillende kaarten weergegeven, deze zijn te vinden in hoofdstuk 4 Inventarisatie en resultaten. De formele speelplekken worden weergegeven op een overzichtskaart en op verschillende wijkkaarten.

Daarna zijn de demografische gegevens verwerkt. Eerst zijn de kinderen in de leeftijd van 6-12 jaar uit de demografische gegevens geselecteerd. Deze kinderen zijn op de wijkkaarten van Wageningen weergegeven (zie bijlage 1). Vervolgens zijn de kinderen op verschillende wijkkaarten weergegeven. Het gaat hier om dezelfde

kaartniveaus als bij de formele speelplekken. De kinderen worden per huishouden zo nauwkeurig mogelijk weergegeven per wijk en per straat. Hierdoor ontstaat een goed overzicht van de plekken waar veel en waar weinig kinderen wonen. Dit wordt gekoppeld aan de kaarten met de formele speelplekken. Aan de hand hiervan is bepaald of er veel of weinig kinderen per formele speelplek aanwezig zijn. Ook zijn er kaarten gemaakt voor de leeftijdscategorie 0-5 jarigen. Deze kinderen worden wel bekeken, omdat deze aangeven waar de toekomstige 6-12 jarigen wonen. De gegevens van de 0-5 jarigen zijn te vinden in bijlage 3. Deze gegevens worden verder niet meegenomen in het bepalen van mogelijke locaties, omdat kinderen in de leeftijdscategorie van 0-5 jarigen nu niet binnen de doelgroep vallen.

Nadat alle gegevens in kaart zijn gebracht wordt het gemiddelde aantal kinderen per speelplek uitgerekend. Dit wordt gedaan door het aantal kinderen te delen door het aantal speelplekken in de gemeente Wageningen. Deze berekening wordt alleen gedaan voor de leeftijdscategorie 6-12 jarigen. Nadat het gemiddelde aantal kinderen per speelplek in de hele gemeente Wageningen bekend is, wordt per wijk het gemiddelde aantal kinderen per speelplek berekend. Daarbij wordt gekeken naar hoe ver kinderen van een formele speelplek wonen, zodat de kinderen ‘verbonden’ kunnen worden aan een speelplek die het dichtst bij huis ligt. Aan de hand van het

Methodiek


gemiddelde aantal kinderen per speelplek (leeftijd 6-12 jaar), wordt bepaald welke wijken boven of onder het gemiddelde aantal kinderen per formele speelplek liggen. Nadat bekend is in welke wijken er te weinig formele speelplekken zijn, wordt, met behulp van Google Earth en Google Streetview, per wijk gekeken of er groen aanwezig is en hoeveel dit is.

Daarnaast worden eisen opgesteld waar de potentiële loca-ties voor speelgroen aan moeten voldoen.Deze lijst met eisen is te vinden in hoofdstuk 4. Aan de hand van de lijst met eisen zijn alle potentiële locaties in het veld bezocht. Na het veldbezoek is er overleg geweest met de betrokken partijen en de verdere uitwerking is iets veranderd. Er is gekozen voor een wat bredere aanpak waardoor er een aantal ontwerpen gemaakt worden die op verschillende locaties in Wageningen geplaatst kunnen worden. Deze ontwerpen zijn te vinden in hoofdstuk 5 staalkaarten. Voor deze ontwerpen zijn referenties gezocht om zo een beter beeld te krijgen van wat er al gedaan wordt met speelgroen in Nederland en in het buitenland. Referenties van uitgevoerde ontwerpen, maar ook van losse onderdelen worden als inspiratiebron voor de nieuwe ontwerpen gebruikt. Referenties van uitgevoerde ontwerpen, maar ook van losse onderdelen worden als inspiratiebron voor de nieuwe ontwerpen gebruikt. Voor de ontwerpen zullen ook kosten en beheer weergegeven

worden. Dit maakt het voor de toekomstige uitvoerder overzichtelijk en worden keuzes makkelijker gemaakt.Per element zullen voor- en nadelen genoteerd worden, waardoor de gemeente kan kiezen welk element geschikt is voor een bepaalde locatie. Hierbij wordt ook rekening gehouden met het beheer dat uitgevoerd zal moeten worden.

12345678Inventarisatie en resultatenIn dit hoofdstuk worden de eisen van speelgroen en de resultaten van de inventarisatie behandeld. Deze inventarisatie is gedaan aan de hand van de demografische gegevens en de locaties van de formele speelplekken.


Aan de hand van de gestelde definitie van speelgroen en de algemene regels die gelden voor speelgroen is er een lijst met eisen opgesteld. Er is ook gekeken naar wat kinderen en de bewoners graag willen met betrekking tot het buitenspelen in Wageningen. Hiervoor zijn de kinderen bewonersenquêtes van ingenieursbureau OBB gebruikt. De wensen van kinderen en bewoners zijn gekoppeld aan de gestelde eisen en de volgende punten komen naar voren.(zie bijlage 1).

Veiligheid is het belangrijkste punt. Dit is een zowel wettelijke verplichting als een sterke wens van bewoners en kinderen. Het gaat hier om fysieke en sociale veiligheid. Kinderen mogen geen onnodige risico’s lopen als ze spelen in het groen. Ook moet er sociale controle zijn, zodat de kinderen geen last hebben van bijvoorbeeld hangjongeren. De kinderen geven aan dat ze het waarderen als auto’s niet dicht bij de speelplek staan en hardrijders geweerd worden. Voor buurtbewoners is het belangrijk dat er geen onveilige situaties ontstaan en dat het beheer goed zichtbaar is. Het terrein moet veilig en begaanbaar blijven, ook na een flinke regenbui. Dit betekent bijvoorbeeld dat er geen diepe kuilen vol water mogen ontstaan. Verder is een goede omheining of afgrenzing van het gebied belangrijk. Dit geeft kinderen en buurtbewoners een veilig gevoel.

Kinderen moeten kunnen bewegen, dit is belangrijk voor hun gezondheid en ontwikkeling. De kinderen geven ook zelf aan dat ze graag bewegen. In de kinderenquête worden tal van sporten en spelletjes aangegeven waarbij flink bewogen wordt, zoals voetbal, tikkertje en klimmen, die graag beoefend worden. Ook constructie en fantasie spelletjes zijn een prima manier om kinderen meer te laten bewegen. Bovendien stimuleren deze spelletjes de creativiteit en het inzicht van de kinderen.Naast ruimte en spelaanleidingen om te bewegen hebben kinderen ook behoefte aan rustige plekjes.Die kunnen ze gebruiken als trefplek of als plek om even op adem te komen. Ook bewoners vinden het belangrijk dat kinderen verschillende activiteiten kunnen beoefenen. Diverse activiteiten betekent dat er voor elk kind een uitdaging is.

Kinderen moeten de kans krijgen om hun eigen grenzen te ontdekken en soms zelfs te overstijgen. Bewoners vinden het belangrijk dat kinderen uitgedaagd worden in hun spel om hun grenzen te verleggen. De mogelijkheid om te ontdekken en zelf initiatief te nemen is erg belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Spelen is ook een manier om gevaren te leren herkennen en er verstandig mee om te gaan.

Inventarisatie en resultatenEisen en wensen speelgroen

Veiligheid

Beweging

Ontdekken en initiatief


Kinderen spelen graag in bosjes en op grasveldjes. Spelen in het groen heeft allerlei voordelen voor kinderen. Zo ontwikkelen ze hun motorische vaardigheden, hun creativiteit en cognitieve vaardigheden. Verder is het goed voor hun gezondheid.

Speelplekken moeten makkelijk toegankelijk zijn voor kinderen. Ze moeten er zelfstandig heen kunnen, dat betekent dat er bijvoorbeeld geen drukke wegen op de weg naar de speelplek moeten lopen. De kinderen geven zelf aan dat ze dit belangrijk vinden.Er moet ook geen overlast van honden zijn. Overlast door hondenpoep moet worden voorkomen. Voordat een locatie wordt aangewezen als speelplek moet er dus gekeken worden of deze plek niet als uitlaatplaats voor honden gebruikt wordt.

Een aantal wijken heeft meer dan een gemiddeld aantal kinderen per speelplek (hier wordt dieper op in gegaan op bladzijde 30). In deze wijken moet (meer) speelgroen komen. Kinderen en bewoners geven aan dat er niet overal genoeg gelegenheid is voor kinderen om buiten te spelen, omdat er niet genoeg speelplekken zijn.

De grootte van de speelruimte moet aangepast zijn op de verschillende leeftijdsgroepen, de plek moet herkenbaar zijn, beschutting tegen weersinvloeden moet aanwezig zijn, afvoeren van hemelwater gaat via het oppervlak of ondergronds en het project moet budgettair neutraal zijn en binnen de bestaande kosten van groenbeheer passen.Deze eisen zijn vooral voor de inrichting van speelgroen locaties van belang, waardoor deze niet te koppelen zijn met eisen van de kinderen en de bewoners.

Er is één wens van de bewoners die niet te koppelen is aan de eisen die gesteld zijn. Dit is namelijk de wens dat het spelen in een complete situatie moet gebeuren. Deze wens is vooral voor de inrichting van belang en zal samen met andere wensen gecombineerd moeten worden, zodat er voor ieder kind meerdere mogelijkheden zijn om te spelen en dus zullen er wel complete situaties bestaan, maar deze zullen niet de gehele locatie beslaan.

Speelgroen

Toegankelijkheid

Eisen die niet te koppelen zijn

Aantal speelplekken

Wensen die niet te koppelen zijn


De wijkkaarten met de kinderen en de formele speelplekken zijn te vinden in bijlage 1. De gegevens van de kaarten zijn ook weergegeven in een aantal tabellen (tabel 2 tot 4). In de kaarten is te zien waar de kinderen wonen en waar de speelplekken zich bevinden. In de tabellen is goed te zien hoeveel kinderen er in een wijk wonen en hoeveel speelplekken ze tot hun beschikking hebben in de betreffende wijk.In tabel 2 is weergegeven hoeveel formele speelplekken er per wijk te vinden zijn. Hierbij valt op dat de wijken 13 en 16 helemaal geen formele speelplekken hebben en dat de wijken 4 en 14, beide maar één formele speelplek hebben.In wijk 15 zijn de meeste speelplekken te vinden, dit zijn er namelijk 27.De locaties van de formele speelplekken zijn verkregen via het Ingenieursbureau OBB uit Deventer. De aantallen van de formele speelplekken zijn per wijk met de hand geteld vanaf de wijkkaarten (zie bijlage 1).

Aantal speelplekken per wijk

Tabel 2. Aantal speelplekken per wijk.

Wijken Aantal speelplekkenWijk 1 11Wijk 2 2Wijk 3 3Wijk 4 1Wijk 5 10Wijk 6 6Wijk 7 4Wijk 8 2Wijk 9 4Wijk 10 8Wijk 11 11Wijk 12 14Wijk 13 0Wijk 14 1Wijk 15 27Wijk 16 0


Tabel 3. Aantal kinderen per wijk.

In tabel 3 is weergegeven hoeveel kinderen er per wijk wonen. Het gaat hier om de kinderen van de leeftijd 6-12 jaar. Deze gegevens komen uit de demografische gegevens van de gemeente Wageningen.Hierbij valt op dat wijk 13 het minste aantal kinderen heeft en geen speelplekken.In wijk 16 wonen wel kinderen, maar zoals te zien is in tabel 2 hebben deze kinderen geen formele speelplekken. De kinderen in deze wijk hebben veel ruimte om te kunnen spelen, alleen niet in formele speelplekken.In de tabel is ook te zien dat in wijk 15 de meeste kinderen wonen en de meeste speelplekken.

Wijken Aantal kinderenWijk 1 117Wijk 2 85Wijk 3 72Wijk 4 106Wijk 5 199Wijk 6 121Wijk 7 117Wijk 8 63Wijk 9 85Wijk 10 158Wijk 11 283Wijk 12 234Wijk 13 24Wijk 14 94Wijk 15 659Wijk 16 53


In tabel 4 is er per wijk gekeken hoeveel kinderen er gemiddeld moeten spelen met één formele speelplek. Dit is gedaan door het aantal kinderen te delen door het aantal speelplekken.In heel Wageningen wonen 2.470 kinderen (van 6-12 jaar) en er zijn 105 formele speelplekken. Hierdoor geldt dat er per één formele speelplek gemiddeld 23,5 (afgerond 24) kinderen moeten spelen.Bij de wijken waar meer dan 24 kinderen met één formele speelplek moeten spelen kan meer speelgroen aangelegd worden, ongeacht de grootte en onderhoudsstaat van deze speelplekken.

In tabel 4 is te zien dat de wijken 2, 4, 7, 8, 11, 13, 14, 15 en 16 (rode kleur) boven het gemiddelde aantal kinderen komen, waardoor ze in aanmerking komen voor meer speelgroen.

Tabel 4. Aantal kinderen per speelplek per wijk.

Wijken Gemiddeld aantal kinderen per speelplekWijk 1 11Wijk 2 43Wijk 3 24Wijk 4 106Wijk 5 20Wijk 6 20Wijk 7 29Wijk 8 31Wijk 9 21

Wijk 10 20Wijk 11 26Wijk 12 17Wijk 13 -Wijk 14 94Wijk 15 24Wijk 16 -


Afbeelding 4: Kinderen in de buurt van speelplekken

0 500 1000 1500


Op de afbeeldingen 5 t/m 9 zijn kaarten te zien waarop mogelijke locaties voor speelgroen zijn aangegeven. Deze locaties zijn gebaseerd op het aantal kinderen per speelplek. Dit is een plek waar veel kinderen dichtbij elkaar wonen en geen speelplekken aanwezig zijn. Daarnaast zijn de kaarten gebaseerd op het groen in de wijken.Eerder werden de wijken 2, 4, 7, 8, 11, 13, 14, 15 en 16 genoemd als wijken waar meer dan het gemiddeld aantal kinderen per formele speelplek moeten spelen.Met de afkadering van de opdracht, zijn de wijken aan de rand van Wageningen afgevallen. Dit zijn de wijken 13, 14 en 16.

De wijken die geselecteerd zijn, zijn de wijken 2,4, 7, 8, 11 en 15. De wijken 7 en 15 zijn afgevallen door het vele groen wat al in de wijk aanwezig is.

De mogelijke wijken die over zijn gebleven hebben dus een concentratie van meer dan 5 kinderen op één plek en geen speelplek in de buurt van een formele speelplek.

Mogelijke locaties voor veldbezoek

Geen kinderen in de buurt van speelplekken

Minder dan 5 kinderen

5 kinderen of meer

Locatie met veel kinderen en geen speelplek

Wijkgrens

Op afbeelding 19 wordt aangegeven waar de formele speelplekken zich bevinden binnen 100 meter van de plekken waar veel kinderen wonen. Ook is aangegeven bij welke speelplekken 5 of meer kinderen in de buurt wonen.Deze kaart laat zien dat er in bepaalde wijken een tekort is aan formele speelplekken.

Locatie van de kinderen per wijk

Legenda


Afbeelding 5: Wijk 2 Mogelijke locaties speelgroen voor veldbezoek



1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda




Op de afbeeldingen 10 t/m 12 zijn kaarten te zien waarop mogelijke locaties voor speelgroen zijn aangegeven. Deze locaties zijn gebaseerd op het veldbezoek in deze wijken. Het gaat hier om de wijken 2, 4 en 11.De afbeeldingen 13 t/m 26 zijn foto’s die genomen zijn van diverse locaties die bezocht zijn tijdens het veldbezoek, zodat er een duidelijk beeld gemaakt kan worden van de diverse locaties.

De mogelijke locaties die na het veldbezoek zijn overgebleven zijn voorgelegd aan de gemeente om te achterhalen van wie deze eigendom zijn. Ook is gevraagd of de locaties wel groen blijven en dus geen andere bestemming krijgt in het bestemmingsplan.Op de afbeeldingen 10 t/m 12 zijn de locaties genummerd en hieronder zijn deze weergegeven per wijk met de eigendommen en/of groen wel groen blijft en wat dan de opties voor deze plekken kunnen zijn. Ook zijn er opmerkingen geplaatst, bij de locaties, die vanuit de gemeente zijn gekomen, zodat duidelijk is waarom bepaalde locaties wel goed gekozen zijn en waarom andere locaties weer af (kunnen) vallen.

Mogelijke locaties na veldbezoek

Mogelijke locaties na gesprek


Wijk 2 (zie afbeelding 10)1. Bowlespark. Eigendom: Gemeente. Groen: Het blijft groen. Opmerkingen: Bowlespark is volgens de gemeente niet goed gekozen vanwege het parkachtige karakter en de beperkte oppervlakte.2. Rustenburg. Eigendom: Bemog projectontwikkeling/ Arcadis. Groen: Moet nog woonrijp gemaakt worden. Opmerking: Het nieuwbouw gedeelte biedt mogelijkheden als het gaat om nieuwe aanleg (van speelgroen).3. de Bleijk. Eigendom: Gemeente Groen: Het blijft groen. Opmerking: Deze plek biedt mogelijkheden rondom het hoog liggende trapveldje, maar is wel afhankelijk van wat de omwonenden er van vinden.

Wijk 4 (zie afbeelding 11)4. Vijverweg. Eigendom: WUR Groen: Het blijft niet groen, het vormt namelijk een onderdeel van herontwikkeling van de Dreijen. Opmerking: Het is wel toekomstig woongebied maar inrichting kan dus veranderen en tot aan de grondoverdracht hebben wij er geen zeggenschap over.5. Tuinlaan.

Eigendom: WUR Groen: Het blijft niet groen, het vormt namelijk een onderdeel van herontwikkeling van de Dreijen. Opmerking: Het is wel toekomstig woongebied maar inrichting kan dus veranderen en tot aan de grondoverdracht hebben wij er geen zeggenschap over.6. Verbindingsweg. Eigendom: WUR Groen: Het blijft niet groen, het vormt namelijk een onderdeel van herontwikkeling van de Dreijen. Opmerking: Het is wel toekomstig woongebied maar inrichting kan dus veranderen en tot aan de grondoverdracht hebben wij er geen zeggenschap over.7. Koenenlaan. Eigendom: WUR Groen: Het blijft niet groen, het vormt namelijk een onderdeel van herontwikkeling van de Dreijen.

Wijk 11 (zie afbeelding 12)8. Ooststeeg. Eigendom: Gemeente Groen: Het blijft groen.9. Ooststeeg 91. Eigendom: Gemeente Groen: Het blijft groen. Opmerking: De Ooststeeg biedt mogelijkheden, maar er ligt tussen de Uiverweide en de Ooststeeg al een vorm van natuurlijk spelen en deze wordt nog verder uitgebreid.


Afbeelding 10: Wijk 2 mogelijke locaties speelgroen na veldbezoek



1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda


Locatie 2

Afbeelding 15: Locatie 2

Locatie 1

Locatie 1Foto’s bezochte locaties



Hier zijn foto’s te zien van locaties die in Wageningenbezocht zijn. Deze locaties hebben de potentie om speelgroen op te ontwikkelen. Op sommige van deze locaties zijn er sporen gezien die duiden op speelactiviteit van kinderen.


Locatie 3


Locatie 4


Locatie 5




Locatie 7



Locatie 6




Locatie 8



Locatie 9


Na overleg met de Rotary, de gemeente en ingenieursbureau OBB is de conclusie getrokken dat Wageningen erg veel groen heeft en dat er niet één of twee plekken aan te wijzen zijn waar speelgroen gerealiseerd moet worden. Daarom is er besloten om ontwerpen te maken die apart of samen toegepast kunnen worden op verschillende plekken, zoals in bestaand groen, braakliggende terreinen en nieuwbouwwijken. In het hoofdstuk Staalkaarten zijn deze ontwerpen uitgewerkt. In dit hoofdstuk wordt aan de hand van voorbeelden toegelicht hoe deze ontwerpen in te passen zijn in verschillende situaties.

12345678Staalkaarten

In dit hoofdstuk worden de ontwerpen voor speelelementen besproken. Er wordt een overzicht gegeven van de elementen en de kosten hiervan. Verder wordt er een voorbeeld gegeven hoe een terrein ingericht kan worden aan de hand van een voorbeeldcasus en verschillende sfeerbeelden.


In dit hoofdstuk staan de losse elementen beschreven die op verschillende locaties geplaatst kunnen worden. De elementen staan gesorteerd op het basismateriaal waar ze van gemaakt zijn. De verschillende materialen zijn: zand, water, steen, hout, overig materiaal en planten.Bij ieder basismateriaal staat een prijsindicatie vernoemd, zodat men snel kan zien wat de indicatieprijs per element is (bron: Normenboek Staatsbosbeheer, 2010). De kosten van de verschillende elementen zijn helaas niet altijd duidelijk. Ondanks verschillende verzoeken om het bestek van de gemeente in te mogen zien is hier nooit een reactie op ontvangen. Daarom zijn de kosten gebaseerd op het Normenboek van Staatsbosbeheer. Deze kosten wijken af van de bestekkosten van de gemeente, maar geven wel een indruk. Ook staat er per basiselement een advies voor het beheer, en de kosten hiervan. Dit advies is niet bindend. Als er op een bepaalde locatie verwacht wordt dat er een gewijzigd beheer nodig is, zal het beheer naar eigen inzicht aangepast moeten worden. Daarnaast zijn er een aantal foto’s en schetsen toegevoegd ter inspiratie. Er is ook een voorbeeld casus toegevoegd, zodat goed gezien kan worden welke verdeling er kan zijn bij een natuurlijke speelplek. Hierbij wordt er vooral een verdeling gemaakt tussen rustig en druk. Deze casus is gemaakt op het trapveldje bij de Bleijk, omdat dit een mooi voorbeeld is van een locatie waar speelgroen ontwikkeld kan worden. Dit wil uiteraard niet zeggen dat er op deze plek nieuwe speelgroen ontwikkeld moet worden.

Verder zijn er adviezen gegeven over de beplanting die men kan gebruiken en welke juist niet vanwege giftigheid van de planten. Er is ook een lijst met bomen en struiken toegevoegd die geschikt zijn als klimboom/-struik. Veel bomen zijn niet geschikt als klimboom, omdat deze beschadigingen aan de stam niet goed kunnen verdragen. De genoemde bomen/struiken kunnen allemaal goed tegen de beschadigingen die de kinderen zouden kunnen maken wanneer ze er in klimmen. Ook zijn de bomen/struiken (wanneer deze gezond is) sterk genoeg om de kinderen te kunnen dragen.

Op iedere plek waar veel kinderen vaak spelen kan een verbodsbord voor honden geplaatst worden.Hieronder wordt aangegeven hoeveel het kost om een dergelijk bord aan te schaffen en te plaatsen.

€108,- om dit bord op zand te plaatsen.

€119,50 om dit bord op klei te plaatsen.

Staalkaarten


Zand

Behe

er/o

nder

houd

Kost

en/in

vest

erin

g

Func

tie

FunctieHet zand kan dienen als zandbak, fietshobbel/-kuil, bescherming, uitkijkpunt en verstopplek. Zand kan op verschillende manieren toegepast worden, hobbels achter elkaar, een heuvel, heuvel met water of groen en een gat door de heuvel als doorgang.

Kosten/investeringZand kost € 13,75 per m3. Het genoemde bedrag is inclusief de levering van het zand.Het maaien van ongewenste vegetatie kost € 85,00 tot € 112,00 per hectare. De prijzen zijn afhankelijk van de werkbreedte die gebruikt wordt. Zand afgraven en opwerpen tot heuvel kost € 40,00 per uur.

Beheer/onderhoudOm goed te kunnen spelen met zand is het belangrijk dat het zand kaal blijft. Als er veel kinderen gebruik maken van de voorzieningen zal dit vanzelf gebeuren. Wanneer de voorzieningen niet vaak genoeg gebruikt worden zullen deze begroeid raken. Als maatregel hiertegen zullen de ongewenste planten één keer per jaar weggemaaid en afgevoerd moeten worden. Deze maatregel moet worden genomen voordat de planten hun zaad laten vallen, dit is omstreeks eind mei - begin juni.Wanneer planten wel op het zand mogen groeien, dan is het advies om minmaal één keer per jaar te maaien. Dit mag het hele jaar door gebeuren.


Bij de fietshobbels is goed te zien dat er verscheidene heuvels zand zijn neergelegd. Dit zand kan natuurlijk ook opgegraven zijn vanuit de bestaande grond.

Een solitaire fiets-/sleeheuvel kan zowel in de winter als in de zomer goed gebruikt worden.

Een fietskuil kan een bestaande kuil zijn of een gegraven kuil. Dit element kan versterkt worden door een klein hoogteverschil te vergroten of heuvels ernaast te leggen.

Hier is een fiets-/sleeheuvel te zien waar een buis in ligt. Deze buis fungeert als doorgang en kan op meerdere manieren worden toegepast. Er kunnen bijvoorbeeld meerdere buizen op elkaar aangesloten worden.

Voor de kuil met evenwichtsbalk kan gebruik gemaakt worden van bestaande elementen, zoals slootjes. De kuil kan ook nieuw aangelegd worden. Voor de evenwichtsbalk kan een boomstam gebruikt worden.

Deze heuvel is een variant op een gewone heuvel. Dit geeft een extra dimensie aan een dergelijke heuvel. De heuvel kan opgeworpen zijn uit de gegraven kuil.

Fietshobbels

Fiets-/sleeheuvel

Fietskuil

Fietsheuvel met tunnel

Kuil met evenwichtsbalk

Heuvel met kuil (eventueel gevuld met water)


Behe

er/o

nder

houd

Kost

en/in

vest

erin

g

Func

tie

FunctieWater is fascinerend voor kinderen. Kinderen kunnen dammetjes bouwen, beestjes in het water zoeken en nat worden. Er zijn veel verschillende manieren, zoals stapstenen, vlot en stammetjes, waarop kinderen het water kunnen oversteken wat uitdagend is. Zelfs een gewone molgoot zou omgetoverd kunnen worden in een water speelplek.

Kosten/investeringHet aanleggen van een greppel in een zandgrond, met een diepte van 50 cm, kost € 33,00 per 100 m. Ook kunnen er elementen gebruikt worden voor het vervoeren van het water. Voorbeelden hiervan zijn: een boomstam met een geul erin gezaagd of een molgoot. Van deze elementen zijn geen kosten bekend.Het maaien van het talud met een smalspoortrekker kost € 59,00 per 1000 m. Hierbij is breedte van het talud minder dan 3 m.Het opschonen van de watergang met een graafmachine kost bij een greppelbreedte van <1,5m € 72,00 per 100 m, en bij een greppelbreedte van 1,5-3m 92,00 per 100 m.

Beheer/onderhoudAls beheer kan men het talud van de greppel maaien wanneer de vegetatie te hoog wordt. Ook moeten de watergangen opgeschoond worden.

Water


Dit vlot is een voorbeeld waarin geinvesteerd moet worden. Het is een zeer uitdagend object. Met een dergelijk vlot kunnen kinderen van A naar B of naar een eilandje varen.

Bij de alternatieve molgoot kan er een bestaande molgoot worden omgevormd tot een speelplek voor kinderen. Er kan ook een kunstmatige waterpomp worden aangelegd waardoor kinderen zelf kunnen bepalen wanneer er water doorheen stroomt. Deze pomp verhoogt de kosten en het kan alleen op een plek waar een put geslagen mag worden.

Door bij bestaande beekjes wat (stap)stenen neer te leggen, kunnen kinderen dammetjes bouwen. De losse stenen zijn veranderbaar dus kunnen kinderen het naar eigen zin invullen. Met stapstenen kunnen kinderen wederom van punt A naar punt B.

Kinderen kunnen in een kuil met water spelen door erbijvoorbeeld met de fiets doorheen rijden of beestjes te zoeken. Dit is niet alleen goed voor de kinderen maar het heeft ook een ecologische waarde.

Door een balk over een kuil met water te leggen wordt het uitdagender voor kinderen.

Vlot

Alternatieve Molgoot

Stroompje met stapstenen en losse stenen

Kuil met water

Kuil met water en evenwichtsbalk


FunctieStenen kunnen in verschillende grootte worden toegepast. De kleinere stenen zijn te veranderen van functie. Waar de grote stenen als vast object in hetterrein liggen. Het kan dienen als schuilplek, klimobject, zitobject of om over heen te springen.

Kosten/investeringMaaskei 5-12 cm € 100,50 per 1000 kgMaaskei 8-20 cm € 109,00 per 1000 kgMaaskei 20-50 cm € 156,50 per 1000 kgGletsjerkei 60-70 cm € 51,50 per stukGletsjerkei 70-80 cm € 120,00 per stukGletsjerkei 80-90 cm € 155,00 per stukInclusief vervoer.

Beheer/onderhoudExtensief beheer.

Steen

Behe

er/o

nder

houd

Kost

en/in

vest

erin

g

Func

tie


Stapstenen en losse stenen om mee te spelen

Stapelstenen, veranderbaar

Zwerfkeien in een heksenkring

Zwerfkei solitair

Stenen in het water bieden de mogelijkheid om het water over te steken. Als de stapstenen zijn geplaatst kan het zijn dat ze nog wat los zitten hierdoor leren kinderen voorzichtig te zijn en in te schatten wat het risico is om nat te worden. De losse stenen zorgen voor een speel mogelijkheid naar eigen invulling.

Stapelstenen kunnen reststenen zijn van een sloopproject. Kinderen kunnen muurtjes bouwen, torens maken, schuilmuurtjes bouwen. Dit geeft de kinderen een technisch inzicht, hoe kun je ervoor zorgen dat het muurtje niet instort en wat is hier de beste manier voor.

De zwerfkeien kunnen niet verplaatst worden vanwege het gewicht. Kinderen kunnen van de ene op de andere steen springen, maar kan bijvoobeeld ook dienen als een buitenklas op een basisschool of om kinderen te verzamelen. Er kan bijvoorbeeld ook een vuurplek in het midden gemaakt worden als extra toevoeging.

De solitaire zwerfkei is bedoeld als groot object waar kinderen op kunnen klimmen of achter schuilen. Hiervoor is echter wel een investering nodig mits dit object aanwezig is. Een dergelijke zwerfkei kan zowel in de verharding als onverharde grond worden geplaatst.


Hout

Behe

er/o

nder

houd

Kost

en/in

vest

erin

g

Func

tie

FunctieHout kan gebruikt worden om in te klimmen, op de springen, om te verstoppen of iets mee te bouwen. Kinderen leren goed gevaren inschatten en evenwicht te houden.

Kosten/investeringDe kosten voor de aanleg voor het dode hout zijn de aankoopkosten en transportkosten om het hout op de juiste plek te krijgen, ook kunnen er eventuele kosten zijn om het hout vast te zetten.De kosten voor het onderhoud van het dode hout zijn de kosten van de zorgplicht.De aanleg kosten voor levend hout zijn de kosten van de bomen, bijvoorbeeld:Zomereik (Quercus robur) € 15,95- € 29,95 afhankelijk van de hoogte en de dikte van de stam.Schietwilg (Salix alba) € 1,25- € 13,75 afhankelijk van de hoogte en de dikte van de stam.Het in vorm snoeien van de bomen en wilgenelementen kost het per 10 bomen met een stamdiameter van 8-10 cm € 3,90. Voor een boom met een stamdiameter van 10-12 cm kost het € 5,85 per 10 bomen. Voor een boom met een stamdiameter van 12-14 cm kost het snoeien van 10 bomen € 9,10.Het wegsnoeien van dood hout per 100 bomen met takken van 13 cm kost € 211,00, en een 100 bomen met takken van 18 cm kost € 309,00.


Snoeien van takken op een hoogte van 3 tot 5 m:1-10 takken € 26,0011-15 takken € 45,5016-20 takken €56,00

Beheer/onderhoudKlimbomen moeten vooral de ruimte en licht hebben om op te groeien, dat betekent dat ze niet te dicht op andere bomen moeten staan. Hierdoor krijgen bomen laaghangende takken, om de stam te beschermen tegen zonnebrand. Deze laaghangende takken zijn ideaal om in te klimmen. Als een klimboom te hoog wordt, moet het klimmen naar een te grote hoogte onmogelijk gemaakt worden (3 tot 5 meter) door een aantal takken, midden in de boom, weg te zagen. Als de boom te gevaarlijk wordt om in te klimmen, moet het klimmen onmogelijk gemaakt worden door de boom op te kronen. Dit betekent alle onderste takken weg te zagen, zodat kinderen niet meer in de boom kunnen komen. Hierdoor verandert de functie van klimboom naar “gewone” boom. Let hierbij op dat de boom geenzonnebrand oploopt. Verder is het belangrijk dat de boom minstens één keer per jaar gecontroleerd wordt, vergelijkbaar met de controle langs een openbare weg. Voor elementen van wilgentenen is het beheer vooral snoeien, zodat het element zijn oorspronkelijke vormbehoudt.

Aanbevolen klimbomen Veldesdoorn/Spaanse aak (Acer campestre) Haagbeuk (Carpinus betulus) Weichselboom (Prunus mahaleb) Gewone vogelkers (Prunus padus) Zomereik (Quercus robur) Diverse soorten iepen (Ulmus spec.) Es (Fraxinus excelsior) Mispel (Mespilus germanica) Grove den (Pinus sylvestris)


Evenwichtsbalk

Wilgwam

Wilgentakken in vorm van een tunnel

Boomstammen in ver-schillende hoogte

Uitgeholde boomstam als waterafvoer

Pallets als gereedschap

Klimpaal

Hier komt wederom de evenwichtsbalk terug ook zonder kuil toe te passen.

Het hutje van wilgentakken, de wilgwam, kan vrij simpel worden opgebouwd. De takken worden in de grond gestoken en aan de bovenkant vastgemaakt, zodat een hutvorm ontstaat.

Hetzelfde geldt voor een wilgentunnel. De takken gebogen in de grond stoppen en hopen dat het aanslaat. Hierbij kan als afwisseling een klein stukje open gelaten worden in de tunnel.

Met de boomstammen kunnen de kinderen klimmen, springen of verstoppen. Het is ook te combineren met een ongelijke ondergrond.

De kinderen kunnen in klimpaal klimmen. Een boomstam kan uitgeholt worden, zodat daar water door kan lopen.

Pallets kunnen dienen als een veranderbaar object in een ruimte. De pallets kunnen gestapeld worden, er kunnen hutten mee gemaakt worden of de pallets kunnen dienen als een ladder. Bij gebruik van de pallets moet rekening gehouden worden met splinters en aanwezige jongeren, vanwege oneigenlijk gebruik van de materialen.


Planten

Behe

er/o

nder

houd

Kost

en/in

vest

erin

g

Func

tie

FunctieDe plant is een vergeten speelelement in de openbare ruimte. Planten kunnen nieuwsgierigheid opwekken bij kinderen en dragen bij aan de ecologie en het milieu. Kinderen kunnen zien hoe planten reageren op de seizoenen. Planten zorgen voor verstopplekjes, beschutting, verwondering en kunnen ook heel goed dienen als afrasteringen. De beplanting kan fantasie en creativiteit stimuleren voor het kind.

Kosten/investeringIedere plant heeft zijn eigen prijs die kan verschillen van € 1,00 tot € 100,00 per plant. Voor de meest betrouwbare prijs is het advies om een kweker of medewerker van het groenonderhoud raad te plegen.

Beheer/onderhoudIedere plant heeft z’n eigen beheer nodig. Sommige planten moeten gesnoeid worden, terwijl kruiden één tot twee keer per jaar gemaaid moeten worden. Voor het beste advies kan men een kweker of medewerker van het groenonderhoud raadplegen.


HeestersBij de keuze van de heesters kan er gekeken worden naar natuurwaarden en naar ecologische waarden van de planten. Ook kan er gekeken worden of de planten eetbare vruchten hebben. Bij deze heesters kunnen de kinderen zelf hun vruchten bij elkaar plukken.Bij de ecologische en natuurwaarden kan men denken aan heesters die veel vlinders, insecten en vogels aantrekken. BloemenweideHierbij kan men denken aan verschillende akkerkruiden of kruidachtigen die vanzelf opkomen. Wanneer er wordt gekozen voor de spontaan opgekomen kruiden moet er rekening worden gehouden met eventuele giftigheid van de planten.

GrassenVoor grassen zijn speciale grasmengsels te krijgen. Welke mengsels het beste gebruikt kunnen worden is per locatie verschillend. Ook kan er gekozen worden om het gras van nature omhoog te laten komen.

(bron: groene ruimte)Gras

sen

Bloe

men

wei

de

Hee

ster

s

Aanbevolen beplanting


Hieronder staan een aantal planten die, vanwegegiftigheid, afgeraden worden voor het gebruik bij speelplekken. Deze zijn opgedeeld in houtachtige planten en niet houtachtige planten.

Houtachtige beplanting: Lavendelhei (Andromeda polifolia) Bosrank (Clematis vitalba) Diverse soorten brem (Cytisus spp.) Rood peperboompje (Daphne mezereum spp.) Kardinaalsmuts (Euonymus europaeus spp. ) Heidebrem (Genista spp.) Klimop (Hedera helix ‘Arborescens’) Divese soorten jeneverbes (Juniperus spec.) Kalmia (Kalmia spp.) Gouden regen (Laburnum anagyroides) Liguster (Ligustrum spp.) Kamperfoelie (Lonicera spec (behalve Lonicera pileata en Lonicera nitida ‘Elegant’)) Boksdoorn (Lycium barbarum) Pieris (Pieris japonica) Laurierkers (Prunus laurocerasus) Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) Wegedoorn (Rhamnus catharticus) Sporkehout (Rhamnus frangula) Sumak geslacht (Rhus spp.) Robinia geslacht (Robinia spp.) Kruidvlier (Sambucus ebulus)

Af te raden beplanting


Trosvlier (Sambucus racemosa) Taxus (Taxus baccata) Sneeuwbal geslacht, de besdragende soorten (Viburnum spp.)

Niet houtachtige beplanting: Blauwe monnikskap (Aconitum napellus) Gevlekte aronskelk (Arum maculatum) Stinkende gouwe (Chelidonium majus) Droogbloeier (Colchium byzantinum) Lelietje-van-dalen (Convallaria majalis) Ridderspoor (Delphinium cultorum) Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) Nieskruid geslacht (Helleborus spp.) Reuzeberenklauw (Heracleum mantegazzianum) Bolpapaver/Slaapbol (Papaver somniferum) Zwarte nachtschade (Solanum nigrum)


FunctieMet overig materiaal wordt een verzameling aan tweedehands spullen bedoeld. Dit zijn bijvoorbeeld oude autobanden, tonnen, vaten, touwen en pallets. Deze materialen kunnen speelobjecten gemaakt worden voor kinderen. Ze kunnen zich verstoppen, er doorheen kruipen, slingeren, klimmen, bouwen, springen en wat de kinderen zelf kunnen fantaseren.

Kosten/investeringVeel materialen zijn voor mensen afval, zoals oude autobanden of oude olievaten. Vaak kunnen deze gratis of tegen een kleine vergoeding afgehaald worden. Hierbij moet gekeken worden of de materialen schoon en veilig genoeg zijn. De onderhoudskosten zijn vooral de kosten van een veiligheidscontrole.

Beheer/onderhoudVeel van deze elementen hebben geen beheer nodig.Vaak hebben ze wel enig onderhoud nodig. Dit is af en toe verven tegen het roesten of het controleren en repareren van versleten of scherpe delen. Het is aan te raden om minstens één keer per jaar een veiligheidscontrole te doen naast de vaste zorgplicht.

Overig materiaal

Behe

er/o

nder

houd

Kost

en/in

vest

erin

g

Func

tie


Tonnen/vaten

Autobanden

Touwen kunnen als schommel en slingertouw gebruikt worden. Met een knoop onderin het touw kunnen kinderen makkelijker op het touw zitten of hebben ze een goed begin om erin te klimmen.

Tonnen of vaten kunnen bewerkt worden tot speelobjecten. Deze tonnen kunnen worden ingegraven, opgehangen of als los object neergelegd, zodat kinderen hun eigen fantasie erop los kunnen laten.

Op autobanden kunnen kinderen springen of erdoorheen kruipen. Ze kunnen ook opgehangen worden als schommels of als losse elementen geplaatst worden. Ook kunnen de banden als stoeltjes gebruikt worden door één band half in te graven en één band ervoor neer te leggen.

Een zeil over een boomtak of over een gespannen touw vormt een droge en beschutte speelplek.Zeil

Touw

Overig materiaal


5m 10m

Bestaande situatieDe bestaande situatie zoals te zien in afbeelding is te vinden in de wijk ‘De Bleijk’ (zie afbeelding 26). In de bestaande situatie is een trapveldje met twee goals te zien. De kinderen kunnen ook links in de bosjes spelen. De inrichting kan natuurlijker. Op de volgende pagina staat een voorbeeldontwerp van dit gebied.

In dit voorbeeldontwerp (zie afbeelding 27)is ervan uitgegaan dat er geen speeltoestellen staan. In dit gebied is er gebruik gemaakt van diverse soorten natuurlijke speelaanleidingen. Er is gebruik gemaakt van beplanting wat het gebied invulling geeft en wat zorgt voor

Casus

Afbeelding 28 kaart met locatie van de casus

Afbeelding 27


5m 10m

Heuvel

Palen

Hoog gras, met bomen

wilgwam

Wilgentunnel

Boom

Bloemen-weide

beschutting. De rand met bomen en struiken die al aanwezig is blijft en kan wellicht bijgewerkt worden als het gaat om beheer. er zijn openingen gemaakt in de bomenrand waardoor de kinderen zich aangetrokken kunnen voelen. Er zijn ook solitaire bomen in het lange gras geplaatst met de bedoeling om schaduw en bescherming te bieden. Het gras is er in drie varianten. Er is kort gras wat openheid biedt en tevens de actieve zone vormt. Er is lang gras aanwezig wat speelmogelijkheden biedt, maar ook een plek om even tot rust te komen in de schaduw van de bomen. Verder is er een bloemenweide aanwezig, bedoelt om bloemen te plukken en beestjes aan te trekken. In het ontwerp zijn natuurlijke attributen geplaatst waaronder een heuvel zand. Deze heuvel biedt uitkijk over het hele gebied. Er zijn palen geplaatst in verschillende hoogten waar kinderen op kunnen klimmen. Dan ligt er ook nog een boomstam om op te klimmen. Deze boomstam leidt de kinderen weer naar het meest rechter hoekje waar een wilgentunnel en een wilgwam staan.

Afbeelding 29


ZoneringOp deze kaart in afbeelding 30 zijn de zones aangegeven waar de actieve zones en de rustzones te vinden zijn. Bij binnenkomst wordt het kind direct geprikkeld met de speelaanleidingen om zich heen. Het rode gebied geeft de actieve zone aan. In deze zone zijn allerlei speelobjecten te vinden aangegeven met sterren. Er zijn twee soorten sterren, de grote sterren staan voor speelobjecten en de kleine sterren zijn de geleidende attributen in het ontwerp. Omdat kinderen ook af en toe behoefte hebben aan rust, zijn er ook gebieden waar ze zich in kunnen terugtrekken, dit zijn de gestreepte gebieden. Het hoge gras geeft een gevoel van privacy, terwijl de ouders de kinderen nog kunnen zien.

VeranderbaarheidIn deze kaart in afbeelding 31 is te zien waar de vaste objecten en attributen liggen. Rond deze objecten ligt het gebied open voor vrij spel, wat inhoudt dat kinderen hier bijvoorbeeld kunnen rennen, liggen en verzamelen. De rand van het speelveld is veranderbaar. Dit betekent dat er losse materialen liggen zoals takken, van de aanwezige bomen, waar kinderen mee kunnen spelen. Van deze takken kunnen de kinderen bijvoorbeeld hutten maken.

Speelobjecten

Geleidende attributen

Entree

Rustzone

Actieve zone

Veranderbaar

Vrij spel

Vaste objecten en attributen

Afbeelding 30: Zoneringskaart

Afbeelding 31: Veranderbaarheidskaart


Ruimte Deze kaart, te zien in afbeelding 32, laat zien waar de grootste massa’s te vinden zijn. Met massa wordt in deze context visuele barrières bedoelt. De bestaande bomenrand biedt mogelijkheden om in bomen te klimmen of om te verstoppen. Ook kunnen er losse materialen gevonden worden waarmee gespeeld kan worden. Het hoge gras is een tussenstap van dichte onoverzichtelijke massa naar half dichte overzichtelijke massa. Het hoge niet gemaaide gras zorgt hierbij voor beschutting waarbij toch alles nog zichtbaar is. Voor kleine kinderen is het gras een stuk hoger dan voor volwassenen waardoor ouders toezicht kunnen houden, zonder dat het kind dit door heeft. Het voordeel van dit hoge gras is dat er minder vaak gemaaid moet worden, hierdoor gaan de beheerkosten naar beneden. De heuvel biedt de mogelijkheid om alles goed te kunnen overzien.

ReliëfOp de reliëfkaart (zie afbeelding 33) is te zien waar het hoogteverschil in het gebied ligt. Deze hoogtes bieden kinderen aanleiding om hun fantasie te gebruiken. De hoge gedeeltes zijn te vinden in de bosjes en in de vorm van een heuvel die in het open gebied ligt. Reliëf biedt kinderen verschillende uitdagingen, zoals sleeën in de winter, klimmen of met een bal spelen.

Hoogtes

Bomenrand

Heuvel

Afbeelding 32: Ruimtekaart

Afbeelding 33: Reliëfkaart

Hoog gras

Laag gras


Op de afbeeldingen 34 en 35 is de huidige situatie weergegeven van het speelveld in de Bleijk. Het sfeerbeeld op de volgende pagina (afbeelding 36) is gebaseerd op afbeelding 16. Dit is een voorbeeld om te laten zien hoe een bestaande situatie verbeterd kan worden door een aantal simpele aanpassingen. De goals kunnen blijven staan omdat er nu voornamelijk met de nieuwe attributen op de bomenrand wordt gefocust. Op het sfeerbeeld is een ondiepe put te zien waar kinderen in kunnen kruipen en er is een wilgenhut gemaakt met de opening gericht op de bomenrand waardoor men niet zomaar de hut in kan kijken. Er is ook een hutje van pallets in elkaar gezet aan de rand van het bos met de focus op de overkant waar kinderen reeds al in het bosje spelen.

SfeerbeeldenSfeerbeeld 1

Afbeelding 34

Afbeelding 35

Speelgroen in Wageningen 69Afbeelding 36 Sfeerbeeld van het speelveld in de Bleijk


Het sfeerbeeld op de volgende pagina (afbeelding 37) is gebaseerd op afbeelding 26. Op het sfeerbeeld is te zien hoe er slim gebruikt gemaakt kan worden van de restruimte die onder andere te vinden is op brede trottoirs. Objecten kunnen geplaatst worden door één of meerdere tegels te verwijderen en in plaats daarvoor iets in de grond te plaatsen, zoals hier te zien is bij de paaltjes in het sfeerbeeld. Er kan ook met beplanting gewerkt worden, zoals een kronkelpaadje met hoge beplanting, in perkjes langs het trottoir. Deze perkjes moeten dan uiteraard, om ongelukken te voorkomen, niet aan de straatkant van het trottoir liggen.

Sfeerbeeld 2

Afbeelding 37

Speelgroen in Wageningen 71Afbeelding 38 Sfeerbeeld met gebruik van restruimte


Deze plek is (zie afbeelding 39) te vinden op de oude locatie van de universiteit van Wageningen (zie bovenstaand kaartje). Hier is een gebouw verwijderd en er wordt in de toekomst een nieuw gebouw geplaatst. Tot de tijd dat dit zal gebeuren kan het terrein dus beschikbaar gesteld worden om een tijdelijke groene speelplek te creëren. Het terrein bevat veel oppervlakte en relëf waardoor het mogelijk is om een fietsroute aan te leggen, zoals een soort crosspad. Afhangend van de tijd van leegstand kan er ook geplant worden en zo nog meer speelmogelijkheden gemaakt worden. In het sfeerbeeld (zie afbeelding 40) is een rioolbuis door een haag gelegd is, dit is ook mogelijk om met een dergelijk bestaand bosje te doen.

Sfeerbeeld 3

Afbeelding 39

Speelgroen in Wageningen 73Afbeelding 40 Sfeerbeeld met gebruik van braakliggende terreinen

1234567812345678Conclusie en aanbevelingen

In dit hoofdstuk wordt de conclusie van het rapport gegeven. Ook worden er aanbevelingen gedaan voor verder onderzoek naar de mogelijkheden voor speelgroen in de stad.


Spelen in het groen is belangrijk voor kinderen. Het helpt hen in hun motorische en mentale ontwikkeling, vergroot hun bewustheid voor milieu en natuur en kan zelfs helpen tegen ADHD.

Er bestaan verschillende definities van speelgroen.De volgende definitie is in samenwerking met de Rotaryclub opgesteld:

‘Speelgroen is een informele plek in de openbare ruimte waar kinderen niet alleen in het groen spelen, maar waar de groene en andere natuurlijke elementen het onderwerp vormen van het spel.’

De hoofdvraag van dit rapport luidt als volgt:

‘Op welke plekken kan er in de gemeente Wageningen speelgroen ontwikkeld worden, hoe kan dit eruit zien en hoe kan dit met minimale kosten gerealiseerd worden? ‘

Gemiddeld moeten per wijk 24 kinderen samen doen met één formele speelplek. Een aantal wijken liggen boven dit gemiddelde. Uit deze wijken zijn de volgende potentiële locaties uiteindelijk naar voren gekomen: • In het Centrum zijn dit de Rustenburg en de Bleijk.• In Hamelakkers is dit het terrein van de WUR dat herontwikkeld moet worden.• In de Weiden is dit de Ooststeeg.

Er is voor gekozen om een pakket samen te stellen met groene speelmogelijkheden die overal in de stad zijn toe te passen. De potentiële locaties zijn dus alleen suggesties. De onderdelen van het pakket kunnen, afhankelijk van de grootte van het terrein en de kosten van het onderdeel, toegepast worden waar de gemeente dit wil. Een aantal onderdelen zijn ook geschikt voor locaties die nu braak liggen, maar over een paar jaar bebouwd zullen worden.De kosten van de diverse onderdelen zijn genoemd bij de elementen. Hierbij zijn de kosten zo laag mogelijk gehouden, waar mogelijk.

AanbevelingenDit pakket bevat allerlei onderdelen die samen of apart aangelegd kunnen worden om groene speelmogelijkheden voor kinderen van 6-12 jaar te creëren. Deze onderdelen kunnen aangelegd worden op zowel grote als kleine locaties, waardoor de stad aantrekkelijker wordt voor gezinnen.

Veel van de ontwerpen zijn toe te passen in het al bestaande groen in Wageningen. Door bijvoorbeeld de beplanting in perken naast grasvelden te veranderen van prikstruiken naar kindvriendelijkere struiken kan vrij gemakkelijk een onofficiële groene speelplek gerealiseerd worden. Soms is een simpele verandering in het beheer al genoeg om een groenstrook te veranderen in een informele, groene speelplek voor kinderen.

Conclusie en aanbevelingenConclusie


Denk hierbij bijvoorbeeld aan het anders snoeien van een boom waardoor deze als klimboom te gebruiken is. In nieuwbouwwijken kunnen de groenstroken ingericht worden met eetbaar groen of planten en struiken die veel vlinders trekken.

Het is aan te bevelen om ook te kijken naar braakliggende terreinen als tijdelijke speelplek voor kinderen. Door eenvoudige, groene spelaanleidingen kan zo’n terrein een spannende speelplek worden. Dit is een simpele en goedkope manier om kinderen te stimuleren buiten te spelen.

Uit de resultaten kwam naar voren dat niet alle officiële speelplekken veel kinderen in de buurt hebben wonen. Ook worden niet alle plekken veel gebruikt. Het is aanbevolen om alle officiële speelplekken te evalueren en eventueel te verwijderen. Dit kan kosten in onderhoud en controle besparen. Een andere mogelijkheid is om deze niet of weinig gebruikte speelplekken aan te passen door bijvoorbeeld groene speelmogelijkheden aan te leggen. Dit kan de aantrekkelijkheid van deze plekken verhogen.

12345678Literatuurlijst


Boeken en publicatiesVan den Berg, A.E. & Van den Berg, C.G., (december 2010): A comparison of children with ADHD in a natural and built setting. Child: Care, Healthand Development.

Van den Bogaard, j. e.a., (2009): Speelnatuur in de stad, hoe maak je dat. Uitgeverij Jan van Arkel, Utrecht

Gemeente Rotterdam (2008): Eindrapportage Rotterdamse norm voor buitenspeelruimte. Dienst Sport en Recreatie.

Hoekstra e.a., (2000): Fysieke voorwaarden en inrichting voor gezond spelen. Speelnatuur in de stad, p. 70 t/m 89.

OBB (2011): Spelen, bewegen, ontmoeten in de openbare ruimte van Wageningen

Raad voor het Landelijk Gebied (2008): Groen opgroeien. Advies over meer samenhang in groen jeugdbeleid. Publi-catie RLG 08/08.

Van Raffe, J.K en De Jong, J.J. (2010): Normenboek natuur, bos en landschap. Alterra, Wageningen.

Groene ruimte: beplanting op speelruimten, Groene ruimte

Websites (geraadpleegd in de periode 28 maart tot en met 31 mei 2011)

maps.google.nlwww.minlnv.nlwww.speeldernis.nlwww.springzaad.nlwww.otto-herz.dewww.obb-ingenieurs.nl

AfbeeldingenBladzijde 1: gevonden via www.flickr.comBladzijde 15: www.speeldernis.nlBladzijde 21: gevonden via www.flickr.comBladzijde 40: linksonder, R.C. van der Laak rechtsboven, R.C. van der Laak rechtsonder, R.C. van der LaakBladzijde 41: linksonder, R.C. van der Laak linksboven, R.C. van der Laak rechtsboven, B. Kuipers rechtsonder, B. KuipersBladzijde 42: linksonder, B. Kuipers linksboven, B. Kuipers rechtsboven, B. Kuipers rechtsonder, B. KuipersBladzijde 43: linksonder, R.C. van der Laak


linksboven, R.C. van der Laak rechtsboven, B. Kuipers rechtsonder, B. KuipersBladzijde 46: www.emaille.nuBladzijde 47: gevonden via www.flickr.comBladzijde 48: boven, gevonden via www.flickr.com midden, www.springzaad.nl onder, N. GotinkBladzijde 49: L.Q. LensBladzijde 50: boven, www.springzaad.nl midden, www.springzaad.nl onder, gevonden via www.flickr.comBladzijde 51: L.Q. LensBladzijde 52: boven, N. Gotink midden, gevonden via www.flickr.com onder, gevonden via www.flickr.comBladzijde 53: L.Q. LensBladzijde 54: boven, gevonden via www.flickr.com midden, gevonden via www.flickr.com onder, gevonden via www.flickr.comBladzijde 56: R.C. van der LaakBladzijde 57: L.Q. LensBladzijde 58: boven, gevonden via www.flickr.com midden, gevonden via www.flickr.com onder, gevonden via www.flickr.comBladzijde 59: boven, gevonden via www.flickr.com midden, gevonden via www.flickr.com onder, gevonden via www.flickr.comBladzijde 60: gevonden via www.flickr.com

Bladzijde 62: boven, www.survivalrunner.nl midden, gevonden via www.flickr.com onder, gevonden via www.flickr.comBladzijde 63: L.Q. LensBladzijde 64: L.Q. LensBladzijde 65: L.Q. LensBladzijde 66: boven, L.Q. Lens onder, L.Q. LensBladzijde 67: boven, L.Q. Lens onder, L.Q. LensBladzijde 68: boven, R.C. van der Laak onder, R.C. van der LaakBladzijde 69: L.Q. LensBladzijde 70: gevonden via www.flickr.comBladzijde 71: L.Q. LensBladzijde 72: R.C. van der LaakBladzijde 73: L.Q. Lens

12345678Bijlage


Afbeelding 41: Wijk 1 met kinderen (leeftijd 6-12 jaar) en formele speelplekken


Afbeelding 43: Wijk 3 met kinderen (leeftijd 6-12 jaar) en formele speelplekken.

1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda

Bijlage 1

Speelgroen in Wageningen 85Afbeelding 46: Wijk 6 met kinderen (leeftijd 6-12 jaar) en formele speelplekken.



1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda



Afbeelding 48: Wijken 8 en 9 met kinderen (leeftijd 6-12 jaar) en formele speelplekken.


1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda





1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda


In onderstaande tabellen staan de resultaten van de online enquête onder kinderen van de basisschoolleeftijd vermeld. De resultaten worden per vraag getoond. Om inzichtelijk te krijgen wat de verschillen per buurt en geslacht zijn de resultaten naar geslacht en buurt uitgesplitst. Omdat er weinig respondenten per buurt zijn kan een indruk gegeven worden van de wensen per buurt. Er kunnen echter geen definitieve conclusies aan verbonden in verband met de kleine aantallen. Vraag 5: Wat doe je het liefst in je vrije tijd, bijvoorbeeld op woensdagmiddag of zaterdag? Respondenten konden twee voorkeuren aangeven. (in percentages naar buurt en geslacht)

Bijlage 2


Vraag 6: Wat vind je het minst leuk aan buiten spelen?

(in percentages naar buurt en geslacht)


Vraag 7: Waar speel je het liefst buiten? (in percentages naar buurt en geslacht)


Vraag 8: Wat vind je leuk om te doen als je buiten speelt? (in percentages naar geslacht en buurt)


Bewonersvertegenwoordigers en belanghebbendenIn onderstaande tabellen staan de resultaten van de online enquête onder omwonenden en belanghebbenden. De resultaten worden per vraag getoond. De resultaten geven een indruk van de wensen van de omwonenden, het zijn te weinig resultaten om een definitieve uitspraak te kunnen doen.

Vraag 4: Wat vindt u van het aantal speelplekken in uw buurt? (in percentages)

Vraag 5: Hoe vindt u de veiligheid van de speeltoestellen? (in percentages)

Vraag 6: Op welke plek ziet u kinderen/jeugd/jongeren het vaakst buiten spelen? (in percentages)

Vraag 7: Als zij op deze plekken spelen, hoe ervaart u dat? (in percentages)

Vraag 8: Hoe zou het buitenspelen voor kinderen ingericht moeten zijn? (in percentages)

Vraag 9: Op welke ruimte hebben jongeren recht? (in percentages)


Kinderen 0-5 jaarHieronder zijn de wijkkaarten met de kinderen en de formele speelplekken weergegeven. Deze zijn te vinden van afbeelding 56 tot afbeelding 70.De gegevens van de kaarten zijn ook weergegeven in een aantal tabellen (tabellen 5 en 6). In de kaarten is te zien waar kinderen wonen en waar de formele speelplekken zich bevinden. In de tabellen is goed te zien hoeveel kinderen er in een wijk wonen en hoeveel speelplekken ze tot hun beschikking hebben in de betreffende wijk.In tabel 2 is het aantal formele speelplekken per wijk weergegeven, zoals al eerder aangegeven is. Deze speelplekken zijn niet veranderd bij deze leeftijdscategorie.In tabel 5 is weergegeven hoeveel kinderen in iedere wijk wonen. Het gaat hier om de kinderen in de leeftijd van 0-5 jaar. De gegevens komen uit de demografische gegevens van de gemeente. Hierbij valt op dat wijk 13 het minste aantal kinderen heeft. Dit komt ook overeen met het aantal formele speelplekken in deze wijk.In wijk 16 wonen wel kinderen, maar zoals te zien is in tabel 2 hebben deze kinderen geen formele speelplekken. In afbeelding 70 is daarentegen te zien dat deze kinderen vooral in de uiterwaarden wonen. Hierdoor hebben ze veel ruimte om te spelen, alleen niet in formele speelplekken. In de tabel is te zien dat in wijk 15 de meeste kinderen wonen, ook dit komt overeen met het aantal formele speelplekken.

Wijken Aantal kinderenWijk 1 154Wijk 2 93Wijk 3 33Wijk 4 54Wijk 5 179Wijk 6 124Wijk 7 129Wijk 8 84Wijk 9 60Wijk 10 160Wijk 11 186Wijk 12 203Wijk 13 7Wijk 14 38Wijk 15 444Wijk 16 46

Tabel 5. Aantal kinderen per wijk.

Bijlage 3


In tabel 6 is er per wijk gekeken hoeveel kinderen gemiddeld moeten spelen bij één formele speelplek. Dit is gedaan door het aantal kinderen te delen door het aantal speelplekken.In heel Wageningen wonen 1.994 kinderen, in de leeftijd 0-5 jaar, en er zijn 105 formele speelplekken. Hierdoor geldt dat er per één formele speelplek gemiddeld 18,9 (afgerond 19) kinderen zijn ingedeeld per speelplek. In tabel 6 is te zien dat de wijken 2, 4, 6, 7, 8, 10, 13, 14 en 16 dit niet halen. Hier zijn meer dan 19 kinderen per speelplek ingedeeld.

Wijken Gemiddeld aantal kinderen per speelp-lek

Wijk 1 14Wijk 2 47Wijk 3 11Wijk 4 54Wijk 5 18Wijk 6 21Wijk 7 32Wijk 8 42Wijk 9 15Wijk 10 20Wijk 11 17Wijk 12 15Wijk 13 -Wijk 14 38Wijk 15 16Wijk 16 -

Tabel 6. Aantal kinderen per speelplek, per wijk.





1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

6 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda

100 Speelgroen in WageningenAfbeelding 64: Wijk 10 met kinderen (leeftijd 0-5 jaar) en formele speelplekken.

Afbeelding 63: Wijk en 8 & 9met kinderen (leeftijd 0-5 jaar) en formele speelplekken


1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

6 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda





1 kind

2 kinderen

3 kinderen

4 kinderen

6 kinderen

Speelplek

Wijkgrens

Legenda


Mogelijke locaties speelgroen 0-5 jaarOm te bepalen of speelgroen ook voor deze leeftijdscategorie gemaakt kan worden, is gekeken naar de locaties die aangegeven zijn bij de 6-12 jarigen (afbeeldingen 10 t/m 12). De eerste selectie wijken is te zien in tabel 6. Hierin zijn het aantal kinderen gedeeld door het aantal speelplekken. Uit deze tabel worden de wijken 2, 4, 6, 7, 8, 10, 13, 14 en 16 genoemd als wijken waar meer dan het gemiddelde aantal kinderen per formele speelplek ingedeeld zijn. Aan de hand van deze gegevens is gekeken naar de afkadering van de opdracht, wat inhoudt dat het gaat om de wijken in Wageningen en niet het buitengebied. Hierdoor vallen de wijken 13, 14 en 16 af.De wijken die hierdoor in eerste instantie geselecteerd zijn, zijn de wijken 2, 4, 6, 7, 8 en 10. Hierna zijn de wijken 7 en 14 ook afgevallen door het vele groen dat aanwezig is. Hieronder is er per wijk aangegeven welke locaties opties zijn voor de 0-5 jarigen. Hier moet nog wel verder onderzoek naar gedaan worden, aangezien dit niet de hoofddoelgroep. Dit zijn de kinderen die in de toekomst gebruik gaan maken van dit speelgroen. Wijk 2: • Locatie 2, Rustenburg (afbeelding 10). Is voor de 0-5 jarigen ook een locatie om hier speelgroen te ontwikkelen. Hier gaat het om nieuw te ontwikkelen speelgroen, aangezien de wijk nog in aanbouw is en woonrijp gemaakt moet worden.

Wijk 4:• Locatie 4, Vijverweg (afbeelding 11). Is voor de 0-5 jarigen ook een locatie om hier speelgroen te ontwikkelen.• Locatie 5, Tuinlaan (afbeelding 11). Is voor de 0-5 jarigen ook een locatie om hier speelgroen te ontwikkelen.Voor beide locaties gaat het mogelijk om tijdelijk speelgroen. Wijk 6:In deze wijk zijn geen locaties aangegeven voor de 6-12 jarigen. Gekeken naar de 0-5 jarigen zouden de volgende locaties een optie kunnen zijn. Deze locaties moeten nog wel verder onderzocht worden.• Hoek Gravinnestraat & Brinkerweg• Crocusstraat (ter hoogte van de van Uvenweg).

Wijk 7:Deze wijk is bij de 6-12 jarigen afgevallen vanwege het vele groen wat aanwezig is en waar in gespeeld kan worden. Dus wordt er voor 0-5 jaar ook niet naar gekeken. Wijk 8:Deze wijk is bij de 6-12 jarigen afgevallen (na het veldbezoek) omdat er genoeg groen aanwezig is , om in te spelen.

Wijk 10:In deze wijk zijn er geen locaties aangegeven voor de 6-12 jarigen. Gekeken naar de 0-5 jarigen zouden de volgende


locaties een optie kunnen zijn. Deze locaties moeten nog wel verder onderzocht worden.• Hollandseweg (ter hoogte van de Zeemanstraat, Eykmanstraat en van de Waalsstraat).• Kolkakkerweg (ter hoogte van de Braakakkerweg).• Nobbelweg (tussen Jagersweg en Kolkakkerweg). Wijken 13, 14 en 16:Deze wijk is bij de 6-12 jarigen afgevallen omdat het een buitenwijk betreft en omdat er voldoende groen aanwezig is.

In tabel 7 zijn de twee leeftijdscategorieën samengevoegd in één tabel.Hier kan per wijk gezien worden wat de verschillen zijn in de twee leeftijdscategorieën. Welke wijk is meer vertegenwoordigd in de ene categorie en welke in de andere, of zijn ze gelijk. In deze tabel is duidelijk te zien dat in wijk 15 de meeste kinderen wonen in beide leeftijdscategorieën en dat in wijk 13 het minste aantal kinderen woont in beide leeftijdscategorieën.Ook is er te zien dat in de wijken 3, 4, 5, 9, 11, 12, 13, 14, 15 en 16 meer kinderen wonen in de leeftijd 6-12 jarigen en dat in de wijken 1, 2, 6, 7, 8 en 10 meer kinderen wonen in de leeftijdscategorie 0-5 jarigen.

Wijken Aantal kinderen0- 5 jarigen 6-12 jarigen totaal

Wijk 1 154 118 272Wijk 2 93 85 178Wijk 3 33 72 105Wijk 4 54 106 160Wijk 5 179 199 378Wijk 6 124 121 245Wijk 7 129 117 246Wijk 8 84 63 147Wijk 9 60 85 145Wijk 10 160 158 318Wijk 11 186 282 468Wijk 12 203 234 473Wijk 13 7 24 31Wijk 14 38 97 135Wijk 15 444 656 1100Wijk 16 46 53 99

Tabel 7: het aantal kinderen in de leeftijdscategorie van 0-5 jaar, 6-12 jaar en het totaal aantal kinderen

Conclusies


In tabel 8 is er per wijk gekeken hoeveel kinderen er gemiddeld moeten spelen met één formele speelplek. Dit is gedaan door het aantal kinderen te delen door het aantal speelplekken.In heel Wageningen wonen 4.464 kinderen, in de leeftijd 0-12 jaar, en er zijn 105 formele speelplekken. Hierdoor geldt dat er per één formele speelplek gemiddeld 42,5 (afgerond 43) kinderen moeten spelen.In tabel 8 is te zien dat de wijken 2, 4, 7, 8, 13, 14 en 16 dit niet halen. Hier moeten meer dan 43 kinderen het doen met één formele speelplek.Deze wijken komen overeen met de eerder genoemde wijken per leeftijdscategorie.

Wijken Gemiddeld aantal kinderen per speelplekWijk 1 25Wijk 2 89Wijk 3 35Wijk 4 160Wijk 5 38Wijk 6 41Wijk 7 62Wijk 8 74Wijk 9 36Wijk 10 40Wijk 11 43Wijk 12 31Wijk 13 -Wijk 14 135Wijk 15 41Wijk 16 -

Tabel 8. Aantal kinderen per speelplek per wijk.

speelgroen wageningen

Documents