SPECIJACIJA, PRAVCI I BRZINA EVOLUCIJE

▪ Čitav tok evolucije zasniva se na nastajanju novih vrsta –specijacije.

▪ Lat. Species – vrsta

▪ Tipovi specijacije:

▪ Filetička (sukcesivna) specijacija

▪ Divergentna specijacija (divergentna evolucija)

▪ 1. Apomiktična specijacija

▪ 2. Specijacija hibridizacijom vrsta

▪ 3. Specijacija putem poliploidije

▪ 4. Biparentalna specijacija

▪ a) alopatrička (geografska)

▪ b) simpatrička

▪ c) parapatrička

Apomiksis – svi oblici razmnožavanja jedinki pri kojima ne dolazi do sparivanja

(npr. vegetativno razmnožavanje, partenogeneza isl.).

• Alopatrička – geografska

• Parapatrička

• Simpatrička specijacija

Oblici

biparentalne

specijacije:

Geografska specijacija

▪ Promjene genskog sastava populacije koje omogućuju promjenu populacije –promjene na razini skupina zovemo Makroevolucijom.

▪ Ako je postignutagenskaravnotežanma promjena.

Microevolucija obuhvata promjene relativne frekvencije alela koje

se u populacijama javljaju tokom vremena, odnosno alohroničnog

mijenjanja njihove genetičke strukture Te promjene iuzrokuju četiri

osnovna faktora evulucije: promjenjivost, selekcija (prirodna ili

vještačka), izolacija (tj. tok gena) i genetički drift.

Makroevolucija je evolucija na razini odvojenih genskih fondova.

Makroevolucija i mikroevolucija suštinski opisuju iste procese na različitim razinama

▪ Adaptivni tip je skup osobina populacije i drugih taksonomskih kategorija koji omogućuju opstanaku određenoj ekološkoj niši,odnosnoadaptivnoj zoni.

▪ Adaptivna zona je ekološka niša ili sistem ekoloških niša sa specifičnim karakteristikama. Adaptivnu zonu nastanjuju odgovarajući adaptivni tip koji je prilagođen uslovima adaptivne zone.

▪ Nstanak – istim faktorima evolucije (promjenjivost, selekcija, izolacija i genetički drift)

▪ Aromorfoza (idioadaptacija) - značajnije promjene u strukturi i funkcioniranju organizama, uzdižući ih na viši nivo evolutivnog razvoja.

▪ Telomorfoza (telogeneza) - je takav pravac regresivne evolucije u kojoj specijazijalizacija organa i organskih sistema vodi ka prilagođenosti živih bića uvjetima određene uže sredine.

▪ Katamorfoza (katageneza) - e pravac evolucije koji se odvija pojednostavljivanjem općeg plana građe i jednostrani odnos organizama prema sopstvenoj sredini.

▪ Hipermorfoza (hiperteija) - je pravac evolucije koji se ispoljava u hipertrofiji pojedinih organa ili tjelesnih regiona.

▪ Hipomorfoza (hipogeneza) - je pravac evolucije u kojem se sposobnost reprodukcije (spolna zrelost) doseže nad predadultnim stupnjevima razvoja.

▪ Horotelična brzina – vrijeme u kojem se konstituisala savremena fauna sisara (oko 70 miliona godina).

▪ Braditelična evolucija – spora evolucija (neke životinje nisu bitnije mijenjale tokom proteklih 400 do 600 miliona godina (neke vrste mekusaca i neke ribe). )

▪ Tahitelična brzina – evolucija mnogih vrsta brža od horotlične (prosječne brzine).

PRIRODNO VJEŠTAČKO

1000-

10000xbrže od

prirodnog!!!

RAZLIKA IZMEĐU PRIRODNOG I VJEŠTAČKOG IZUMIRANJA

Prirodna izumiranja su uglavnom spora, a ako su brza onda su to

masovna i obično su izazvana geološkim zbivanjima.

Vještačko izumiranje je ubrzano i izazvano ljudskim aktivnostima kao

što su prekomjerni lov i ribolov, zagađivanje zemljišta, vazduha i

vode.

Smatra se da je izumrlo preko

99% vrsta koje su nekada živjele!

▪ Pojava novih kompetitora, pojava novihparazita,

▪ Nestanak određene vrste hrane

▪ Bitnije promjene klime

▪ Neusaglašenost promjena sredine isposobnosti organizma da se prilagodi timpromjenama.

▪ u opasnsoti od izumiranja usko specijalizirane forme. Organizmi koji senalaze u „evolutivnom ćorsokaku”.

▪ Jednom izumrla grupa više se nikada nemože vratiti evolucijom.