SOSYO-EKONOMİK STATÜNÜN GENÇLERİN SİYASİ KATILIM

BİÇİMLERİ İLE İLİŞKİSİ

TÜRKİYE’DE GENÇLER VE SİYASİ KATILIM:

VOLKAN YILMAZ, İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ

Araştırma soruları Gençlerin siyasi katılım biçimleri ile sosyo-

ekonomik statüleri arasında bir ilişki var mı?

Araştırmanın bağlamı Demokratik toplumlarda siyasi katılım, kişi ve

grupların taleplerini seslendirme ve bu talepler doğrultusunda kendilerinin ve toplumun refahını sağlamanın meşru yolu.

Sosyo-ekonomik dezavantajlar yaşayan gençlerin farklı siyasi katılım mekanizmalarında ne ölçüde temsil edildiklerini tespit etmek, bu gençlerin taleplerinin demokratik karar alma mekanizmalarına ne kadar yansıyabildiğine ilişkin fikir edinmemizi sağlar.

Hipotez Sosyo-ekonomik dezavantajlarla yaşayan

gençler, eğer siyasi katılım mekanizmalarında diğer akranlarına oranla daha az yer alabiliyorlarsa, o zaman o toplumda bir ‘demokrasi açığından’ söz edilebilir. Bu ‘demokrasi açığı’, dezavantajlı gençlerin taleplerinin karar alma mekanizmalarına yansımasının önünde engel oluşturarak, toplumsal eşitsizliklerin döngüsel olarak yeniden üretilmesine ortam hazırlar.

Akademik yazında siyasi katılım Gençlerin siyasi katılımı, yalnızca siyasi parti

üyeliği ve oy verme ile kısıtlı görülmemelidir; sosyal hareketlere katılımdan, sosyal medya kanallarında siyasi paylaşımlar yapmaya kadar geniş bir spektrumda eylemleri gençlerin siyasi katılım biçimleri arasında değerlendirmek gerekir (Örn. EUYOUPART, 2005: 19-84).

Akademik yazında siyasi katılım ve sosyo-ekonomik statü ilişkisi I “Siyasi katılıma sosyo-ekonomik statü temelli

yaklaşım” (socio-economic status model of political participation) istihdam statüsü, gelir düzeyi ve eğitimsel kazanım üzerinden tanımladığı sosyo-ekonomik statü ile siyasi katılım arasındaki ilişkiyi açıklamayı hedefleyen bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır.

Bu yaklaşımın hipotezi sosyo-ekonomik statü yükseldikçe, katılımın artacağı yönündedir.

Akademik yazında siyasi katılım ve sosyo-ekonomik statü ilişkisi II “Siyasi katılıma kaynaklar yaklaşımı” (resource model

of political participation) ise, eğitimsel kazanım, istihdam statüsü ve gelir düzeyini temel alan sosyo-ekonomik statü temelli yaklaşıma alternatif olarak, harcanabilir gelir, boş zaman ve toplumsal becerilerin siyasi katılım düzeyi ile ilişkili olduğunu iddia eder (Brady, Verba ve Lehman Schlozman, 1995).

Bu yaklaşıma göre, harcanabilir geliri ve boş zamanı fazla olanlar ile toplumsal becerilere sahip olanların daha yüksek düzeyde siyasi katılım göstermesi beklenir.

Araştırmanın temel parametreleri

Anket Mayıs 2014’te gerçekleştirildi. Ulusal temsil yetisine sahip bir örnekleme

(36 şehir, 2508 genç) uygulandı. Hedef grup olarak 18-24 yaş grubu gençler

alındı. Anket Gezi protestolarının hemen öncesine

denk geldi. Veriler Ki-kare analizi ile değerlendirildi.

Sosyo-ekonomik statü göstergeleri

Öğrencilik durumu Eğitimsel kazanım Gençlerin ailelerinin hangi gelir grubuna dâhil

olduğuna ilişkin algısı Yaz tatiline gidebilme İşsiz idare edebilme süresine ilişkin algı Ailesiz idare edebilme süresine ilişkin algı Anne eğitim durumu Sağlık güvencesi

Siyasi katılım göstergeleri Oy verme Siyasi parti üyeliği Sivil toplum kuruluşuna üyelik Kamu kurumlarına şikayet iletme Toplantı/gösteri yürüyüşüne katılım Sosyal medyada siyasi içerikli mesaj paylaşma Bağış kampanyası için kısa mesaj gönderme Van depremi sonrası dayanışma kampanyasına

katılım

Araştırma sonuçlarının tümü Volkan Yılmaz ve Burcu Oy, 2014, Türkiye’de

Gençler ve Siyasi Katılım: Sosyo-ekonomik Statü Fark Yaratıyor mu?, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

ŞEBEKE projesi internet sitesinden kitabı ücretsiz olarak indirebilirsiniz.

Gençlerin farklı siyasi katılım biçimlerine rağbeti Gençlerin yüzde 58,1’i ilk seçimlerde bir siyasi partiye oy

verecek, Gençlerin yüzde 48,3’ü Van depremi sonrası kampanyalardan

birine destek vermiş, Gençlerin yüzde 28,2’si cep telefonuyla bağı mesajı attığını ş̧

beyan etti. Gençlerin yüzde 27,1’i bir STK’ya üye ya da bir STK’nın

gönüllüsü. Gençlerin yüzde 20,1’i internette toplumsal bir sorun ile ilgili

bir ileti/mesaj yazdığını belirtti. Gençlerin yüzde 12’si bir siyasi partinin üyesi. Gençlerin yüzde 10,7’si 2013 yılının Mayıs ayından önceki ü ç̧

ay içinde bir toplu yürüyüş, gösteri veya protestoya katılmış. Gençlerin yüzde 9,7’si son ü ay içinde bir devlet kurumuna ç̧

şikâyet iletmiş.

SE statü göstergeleri ile siyasi katılım göstergeleri arasında tespit edilen ilişkiler

Bir SES göstergesi olarak yaz tatiline gidebilme Her ne kadar tatile gitme yalnızca iktisadi

olanaklarla değil kültürel pratiklerle de ilgisi olsa da, kaba bir SES göstergesi olarak kullanılabileceğini düşündük.

Gençlerin yüzde 26,6’sı yazları yazlığa/tatil yerine gittiğini belirtirken, geri kalanı yazları yazlığa/tatil yerine gitmediklerini ifade ediyorlar. Bu iki grubun farklı siyasi katılım biçimlerine katılan gençler içindeki oranlarını karşılaştırdık.

Oy verme ile yaz tatiline gidebilme ilişkisi

Tablo bize ne söylüyor? Yaz tatiline gidebilen ve gidemeyen gençler bir

partiye oy veren gençler arasında gençler arasında temsil edildikleri oranda temsil edilselerdi “beklenen değer” kadar katılım gösterdiklerini söyleyebilirdik.

Ancak tabloda “gözlenen değer” yaz tatiline gidebilen gençler için “beklenen değerden” yüksek. Ki-Kare analizine göre, oy vereceğini belirten gençler arasında yaz tatiline gidemeyen gençlerin daha yüksek oranda temsil edildiğini görüyoruz.

STK’ya üyelik ile yaz tatiline gidebilme ilişkisi

Devlet kurumuna şikayet ile yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

Protestoya katılım ile yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

Çevrimiçi siyasi mesaj paylaşma ile yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

Van depremi sonrası dayanışma kampanyasına katılım ile yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

Kısa mesajla bağış kampanyasına destek ile yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

Temel bulgu SES göstergesi olarak yaz tatiline gidebilmeyi kabul

edersek, sosyo-ekonomik statüsü düşük gençlerin toplam gençler arasında temsil edildiklerinden daha yüksek oranda temsil edildikleri tek siyasi katılım biçiminin oy verme olduğunu görüyoruz.

Diğer siyasi katılım biçimlerinde (STK’ya üyelik, kamu kurumlarına şikayet iletme, protestolara katılım, internette siyasi mesaj paylaşma, Van dayanışma kampanyasına katılım ve kısa mesajla bağış yapma) sosyo-ekonomik statüsü yüksek olan gençlerin gençler arasında temsil edildiklerinden daha yüksek oranda yer aldıkları ortaya çıkıyor.

Sonuç “Siyasi katılıma sosyo-ekonomik statü temelli yaklaşım” ve

“siyasi katılıma kaynaklar yaklaşımı” sosyo-ekonomik statü yükseldikçe, siyasi katılımın artacağını iddia ediyordu.

Oy verme ve siyasi parti üyeliği dışında,* diğer tüm siyasi katılım biçimlerinde hipotez doğrulanıyor ve bulgularımız iki yaklaşımın hipotezleriyle uyuşuyor.

Bu durum siyasi katılım biçimlerinin büyük çoğunluğunda sosyo-ekonomik dezavantajlarla yaşayan gençlerin, gençler arasında temsil edildiğinden daha düşük oranda temsil edildiğine işaret ediyor. Bunu bir “demokrasi açığı” olarak görmek, toplumsal eşitsizliklerin yeniden üretimini sağlayan döngüyü kırabilmek için kilit önemde.

*Yaz tatiline gidebilme ile siyasi parti üyeliği arasında da anlamlı bir istatistiksel ilişki bulunamadı

Değerlendirmeler Her siyasi katılım biçimine katılım karar alma

süreçleri üzerinde eşit şiddette etkiye sahip değil.

Siyasi katılım biçimlerinin her biri farklı kaynaklara sahip olmayı gerektiriyor (Örn. İnternette siyasi mesaj paylaşabilmek, internete erişimi gerektirirken; protestolara katılım boş zamana sahip olmayı gerektiriyor).

Siyasi katılım kanalları gençlerin çoğunluğuna nasıl açılır? Sosyo-ekonomik dezavantajlar yaşayan gençler olarak

tanımladığımız gençler, gençlerin büyük çoğunluğunu oluşturuyor.

Siyasi katılımın önündeki “kaynak” engellerini aşacak uygulamalar üzerine düşünmek gerekli.Milletvekili aday adaylığı için partilere ödenen ücretlerSTK’larda çalışan gençlerin katılamayacağı saatlerde

gerçekleşen toplantılarSiyasi partilerde ve STK’lara yeni katılanların dâhil olması

kolay olmayan iç dillerin yeni katılanlar için nasıl erişilebilir olabileceğine yönelik mekanizmaların olmaması

Siyasi katılım kanalları gençlerin çoğunluğuna nasıl açılır? Farklı gençlik gruplarının sık bulunduğu

mekânlara ya da çıkmasının mümkün bulunmadığı mekânlarda örgütlenmelerinin kolaylaştırılması ve desteklenmesi:Genç işçilerin sendikalılaşmasının önünün

açılması ve teşvik edilmesi,Çalışmayan ve okumayan genç kadınların

mahalle temelli kadın kooperatiflerine katılımlarının teşvik edilmesi.

Teşekkürler.İletişim için: volkan.yilmaz@bilgi.edu.tr