Sosyal Süreçler Karşısında Uzmanlık Örgütü

Levent AKYILDIZ3 Nisan 2014

TTD 17.Yıllık Kongre

Çıkar Çatışması Bildirimi

• Belirlenen konuşma başlığı altında bir çıkar çatışmam bulunmamakla birlikte,

• Meslek örgütümüz TTB’ye,• Uzmanlık dernekleri olan TTD, TÜSAD, ERS,

ATS üyeliklerimi paylaşırım,

SAĞLIĞIN ÖNKOŞULLARI• Gelir• Barış• Eğitim• Barınma• Beslenme• Ekosistem• Sosyal adalet ve eşitlik • Sürdürülebilir kaynaklar

SAĞLIĞI GELİŞTİRME

• Sağlığa yönelik herhangi bir davranış ve

yaşam durumu için;

– eğitim

– örgütsel

– ekonomik

– çevresel desteklerin bileşimi

Özvarış ŞB, Sağlık Eğitimi ve Sağlığı Geliştirme, 2001.

SAĞLIK EĞİTİMİ

• Sağlığı toplumsal bir değer haline getirmek

• Halkı bilgi ve becerilerle donatmak

• Farkındalığı sağlamak

• Davranışı değiştirmek

• Sağlıklı davranışları destekleyen çevreler oluşturmak

Yardım N, İst Tıp Fak Derg, 2009.

Temel Akciğer Hastalıklarında

• 1. Türkiye’deki sıklık dağılımını belirlemek,• 2. Yaş, cins, sosyal durum ilişkilerini

belirlemek, • 3. Nedensel ilişkilerini ve nedenlerin

ciddiyetini belirlemek,• 4. Söz konusu hastalıkların gelecekteki

seyirlerini belirlemek,• 5. Çözüm için öneriler geliştirmek

Beyaz Kitap

• İlk defa 2003 ‘de ERS , ‘Beyaz Kitap,• Avrupa ülkelerindeki solunum sistemi

hastalıklarında – hastalık yükü – ekonomik yükleri– son durumlarını bizlere sunmakta ve

• resmi otoriteye de önlem alması ve • politika oluşturması yönünde uyarılarda

bulunmayı amaçlamaktadır.

TTD ‘Beyaz Kitap’ ile,

• 1. Türkiye verileri elde edilecek,• 2. İcracı kurumlara yol gösterecek ve planlama yapma

fırsatı verecek veriler iletilmiş olunacak,• 3. İcracı kurumlar gerçeğe en yakın verilerle baskı

altına alınmış olunacak,• 4. Gerçeğe en yakın iş gücü planlaması yapılmış

olunacak,• 5. Akciğer sağlığı ile ilgili araştırma yapılması ve eğitim

bursları verilmesi çok gerekli konular – alanlar belirlenmiş olunacaktı

“Hastalık ve ölüm bizi her gün öfkelendiriyor. Hastalanan ya da ölen insanlar

olduğu için değil. Öfkeliyiz, çünkü pek çok hastalığın ve ölümlerin temelinde bizlere

dayatılan ekonomik ve sosyal politikalar yatıyor.”

(Orta Amerika’dan bir ses)

http://www.phmovement.org/enhttp://www.insev.org.tr/kategori/peoples-healt-movement

ATS- ERS Policy Statement

• Sağlıkta eşitsizlik solunum sistemi hastalıklarında diğer sistemlere göre daha yaygındır

• Farklı toplumsal gruplar, çevre farklılıkları, çevrenin etkisi

• En düşük sosyal gruplarda , en yüksek gruplara göre 14 kat yüksek

ATS ERS Policy Statement

• Tütün dumanı, hava kirliliği, çevresel maruziyetler, mesleki maruziyet akciğeri daha çok etkiler

• Etnik azınlıklar ve düşük sosyoekonomik durumlarda eşitsizliğe yol açar

• Beklenen yaşam süresi farklılığı erkeklerde 10 yıl, kadınlarda 6 yıla ulaşabilmektedir

Türkiye- GINI katsayısı

• GINI katsayısı : Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütü• Adaletli dağılımda 0’a yaklaşır, adaletsizlik

artınca 1’ e yaklaşır,• OECD ort : 0,31 (33 ülke)• Türkiye 0.42 (2012)• Meksika’dan sonra en kötü dağılımlı ülke

TÜİK verileri

• En zengin %20 ile en yoksul %20 arasında gelir farkı 8 kat (2012),

• En zengin %20’lik grubun ülke gelirinden aldığı pay

• En yoksul %20 gelirden aldığı pay %5.9

sözleşmeyi onaylayan ulus devletlerin, tütün kontrolü ile ilgili halk sağlığı politikalarını “tütün

endüstrisinin ticari ve diğer çıkar çevrelerinden” korumakla yükümlü

Tütün Kontrolü ve Özelleştirme

• Toraks Derneği tutum almalı mıdır?

WHO, Tobacco Control In Turkey, 2009.

ÖZELLEŞTİRME = EKONOMİK BAĞIMLILIK

Gilmore AB, Global Public Health, 2011.

ÖZELLEŞTİRME = ARTAN ÜRETİM

Gilmore AB, Global Public Health, 2011.

ÖZELLEŞTİRME = ARTAN İTHALAT

NEDEN & SONUÇ

• Tütün Ürünlerinin Ucuzlaması

• Dağıtım Ağının Yaygınlaşıp Etkinleşmesi

• Tütün Şirketlerinin Lobi Uygulamaları

– tütün tüketimi artıyor

– sigara içmeye başlama yaşı düşüyor

– sigara içenler arasında ek talep canlanıyor

Gilmore AB, Global Public Health, 2011.

Formula 1 karşıtı tutum almak

• Otomobil tüter giderFormula 1, ancak sigara reklamını yasaklayan yasa değişirse Türkiye'ye gelecek. Bu nedenle sigara karşıtlarıyla Formula 1 tutkunları sürekli lobi yapıyor

29 Mart 2000, Milliyet

• Ve Formula - 1 yarışları, 4207 sayılı kanunun sağlığa zararlı sayılan sigaranın tanıtım ve reklamını önleyen üçüncü maddesi nedeniyle Türkiye'ye gelemiyor. Türkiye'deki tartışma da bu noktada patlıyor. Türkiye Motorsporları Federasyonu, üçüncü maddede yapılacak bir değişiklikle "Formula - 1" yarışlarının mutlaka Türkiye'ye getirilmesini savunurken, başta Toraks Derneği ile Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi gibi sigara karşıtı dernek ve kuruluşlar bu fikre şiddetle karşı çıkıyor. İşte Formula - 1 yanlıları ve karşıtlarının görüş ve iddiaları.

Milliyet, 29 Mart 2000

• Sigara karşıtı mücadelesiyle tanınan Toraks Derneği ve Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi Üyesi Prof. Dr. Elif Dağlı, dört yıl önce yürürlüğe giren 4207 sayılı kanundaki sigara reklamını önleyen üçüncü maddenin değiştirilmesi için, Türkiye'ye büyük bir baskı yapıldığını iddia ediyor. Sigara lobilerinin Türk delegasyonunu "köşeye sıkıştırdığını" ileri süren Dağlı, bu girişime bazı milletvekillerinin de destek verdiği fikrinde.

• Toraks Astım Grubu ve Sigarayla Mücadele ve Sağlığı Geliştirme Derneği Onur Kurulu Üyesi Prof. Dr. Feyza Erkan da destek veriyor. Erkan da, "Türkiye'de tekrar sigara reklamlarına serbesti tanımak istiyorlar. Avrupa'dan kovulan Formula - 1'i çok uluslu firmalar reklamsız kalmasın diye Türkiye'ye sokmak istiyorlar" diyor.

•

Amerika’da 16 Temmuz 1989Marlboro Grand Prix’sindeMarlboro logosu 94dakikada5933 kez görüntüye girmiş veyasözü geçmiştir.

Bu yayın süresinin % 49’udur .

Türkiye'nin dünyaca başarılı motor sporları ekiplerinden ralli takımı Team Atakan'ın direktörü İskender Atakan da şöyle konuşuyor: "Sigara iyi bir şey demiyorum. Çocuğumu sigaradan uzak tutmak için de her şeyi yapıyorum. Ama bu ayrı, sponsurluk ayrı. Bir insan reklamda gördüğü için sigara kullanmaz. Kaldı ki, Türkiye'de devlet kendi eliyle

sigara üretimi ve satışı yapıyor. Avrupa, Efes Pilsen sayesinde Türkiye'yi tanıdı. Bira reklamı yapıyorlar diye kim bu kulübü kapatmayı düşünebilir? İngiltere ve Almanya Başbakan'ı bu yarışlar için özel izin çıkardılar."

Hava Kirliliği GARD

• Kronik Solunum Hastalıklarına Karşı Küresel İşbirliği (Global Alliance against Chronic Respiratory Diseases –GARD),

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bünyesinde kurulmuş bir birliktir.

• GARD stratejik planı DSÖ’nün Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Eylem Planı’nın bir parçası niteliğindedir.

• GARD, ulusal kontrol programının kronik havayolu hastalıkları parçasının gelişimine teknik destek sağlamak için insan kaynaklarını ve finansal kaynakları bir araya getirir.

GARD’ın Amaçları• Tarafların KHH hakkındaki farkındalıklarını ve bilgi

paylaşımlarını arttırmak (İletişim).

KHH önleme ile ilgili küresel toplumsal taraftar kazanma ve kaynakların harekete geçirilmesi (Toplumsal Hareket).

KHH’nın saptanması, önlenmesi ve kontrolü için çalışan mevcut sağlık hizmetlerinin ve programlarının güçlendirilmesi (Hizmetin Genişletilmesi).

KHH’nın saptanması, önlenmesi ve kontrolü için yeni araç ve yöntemler geliştirilmesi ve uygulamaya sokulması (Teknik Gelişme).

Biber Gazı Açıklamaları• Uzun dönem biber gazı solumak meslek

hastalığı yapabilir.• Türk Toraks Derneği biber gazı ile ilgili olarak-

maruz kalanlarda üç haftaya varan solunum etkilerinin olduğunu, -eylemlere katılmayıp evlerinde maruz kalan bölge halkının solunum işlevlerinin bozulduğunu, -kronik hastalığı olanlarda etkilerinin hayat tehdit edici boyuta ulaşabileceğini, kamuoyu ile paylaşmıştır.

TTD'den Flaş Biber Gazı Uyarısı• Türk Toraks Derneği biber gazı konusunda uyarılarda bulundu. Gezi Parkı olaylarından beri, hemen

hemen tüm eylemlerde yoğun biçimde kullanılan biber gazına karşı uzmanlardan ciddi uyarı geldi: Uzun süre biber gazı solumak hayatı tehdit edici boyutlara yol açabilir...

• Dernekten yapılan yazılı açıklamalarda şu sözlere ve uyarılara yer verildi:• Uzun dönem biber gazı solumak meslek hastalığı yapabilir.• Türk Toraks Derneği geçtiğimiz yıl mayıs ayından bu yana toplumsal olayların kontrolü için kullanılan biber

gazının sağlık etkilerine dikkat çekmiştir. Türk Toraks Derneği biber gazı ile ilgili olarak-maruz kalanlarda üç haftaya varan solunum etkilerinin olduğunu, -eylemlere katılmayıp evlerinde maruz kalan bölge halkının solunum işlevlerinin bozulduğunu, -kronik hastalığı olanlarda etkilerinin hayat tehdit edici boyuta ulaşabileceğini, kamuoyu ile paylaşmıştır.

• "ÖLEN POLİSİN ADLİ TIP İNCELEMESİNDE BULUNMAK İSTİYORUZ"• 12 Mart 2014 tarihinde Tunceli'de polis memurunun ani kaybı, uzun süredir gaza mesleki nedenle maruz

kalan emniyet mensuplarının da tehdit altında olabileceğini gündeme getirmiştir. İnsan sağlığını olumsuz etkileyen bu gazın emniyet mensuplarında da, kömür madeni işçileri, kot kumlama işçileri gibi, hayatı tehdit eden mesleki akciğer hastalıkları yaratabileceği dikkate alınmalıdır. Türk Toraks Derneği gelecekte benzer durumlarının tekrarını önlemek amacıyla, kaybedilen polis memurunun adli tıp incelemesinde bilimsel destek sağlamak ve izlemek talebindedir.

• Türk Toraks Derneği, akciğer sağlığını geliştirme misyonunu kararlılıkla sürdüreceğini kamuoyumuza duyurur.

• http://www.hurriyet.com.tr/saglik-yasam/26000947.asp

• "ÖLEN POLİSİN ADLİ TIP İNCELEMESİNDE BULUNMAK İSTİYORUZ"• 12 Mart 2014 tarihinde Tunceli'de polis memurunun ani kaybı, uzun

süredir gaza mesleki nedenle maruz kalan emniyet mensuplarının da tehdit altında olabileceğini gündeme getirmiştir. İnsan sağlığını olumsuz etkileyen bu gazın emniyet mensuplarında da, kömür madeni işçileri, kot kumlama işçileri gibi, hayatı tehdit eden mesleki akciğer hastalıkları yaratabileceği dikkate alınmalıdır. Türk Toraks Derneği gelecekte benzer durumlarının tekrarını önlemek amacıyla, kaybedilen polis memurunun adli tıp incelemesinde bilimsel destek sağlamak ve izlemek talebindedir.

• Türk Toraks Derneği, akciğer sağlığını geliştirme misyonunu kararlılıkla sürdüreceğini kamuoyumuza duyurur.

• http://www.hurriyet.com.tr/saglik-yasam/26000947.asp

Etik Arkaplan

• TTB - Etik Bildirgeleri Kitapçığı• Dünya Tıp Birliği Helsinki Bildirgesi• Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi• Hekimlik Meslek Etiği Kuralları

Akılcı İlaç Kullanımı

• DSÖ’nün tanımlamasına göre akılcı ilaç kullanımı; “kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri” dir.

• Günlük pratiğimizden edindiğimiz gözlemler ile,– Son yıllarda yetkili kurum ve kuruluşların bildirdiği ilaç ve tedavi

istatistikleri de, solunum ilaçlarında akılcı ilaç kullanımı sorununun varlığını desteklemektedir.

– Durum tespiti, sorunların belirlenerek kalıcı çözüm yollarının aranması, konunun güncelliğinin korunması ve çözüm formüllerinin devamlılığının sağlanması için TTD Genel Merkezi’nde “Akılcı İlaç Kullanımı” çalıştayı düzenlenmiştir

Kot Kumlamacılığı Silikozis

• Kot Kumlamacılığı ve Silikoz Girişim Grubu• Kot Kumlamacılığı ve Silikoz Girişim grubu Dr Metin Akgün ve Dr Arif Çımrın'ın katılımıyla

kurulmuş olup, çalışmalarına Haziran 2008'de başladılar

Mücadeleye Destek Süreci

• "Silikozis Hastası İşçilere Ücretsiz Sağlık Hizmeti Verilmeli“

• "Silikozis Hastalarına Bağlanan Maaş Lütuf Değil Hak Olmalı“

• Silikozis Meslek Hastalığı Olsun• Kot Kumlama Sektöründeki Kaçak Çalışmanın

Sorumlusu Bakan Çelik• Sağlık Bakanlığı Kot Taşlamayı Yasakladı, Sıra

Çalışma Bakanlığında

Destek Süreci

• 44 Ölümün Ardından Kot Taşlama İşçisi Hakkını Kazandı

• Diş teknisyenleri de silikozis tehdidi altında

24 Mart 2014 Türk Toraks Derneği Tüberküloz Bildirisi

• Dünya Sağlık Örgütü 2012 yılı için Türkiye’de verem hastalarının %87’sinin saptandığını tahmin etmektedir. Bundan, 2.200 verem hastasının 2012’de ülkemizde kayıtlara girmediği sonucu çıkmaktadır. Tüberkülozu durdurma stratejisinde sağlık çalışanlarının TB mücadelesine dahil olması yanında TB hastalarının ve toplumun da bu mücadeleye katılması önem arz etmektedir. Bu sağlandığı takdirde tedavi başarısının ve hasta bulma oranlarının artması beklenmelidir. Ülkemizdeki hastaların yaşadığı sıkıntılar, ekonomik, sosyal ve dışlayıcı tavırlar şeklinde özetlenebilir. Başarıyla yürütülmekte olan verem savaşının gereken destekleri sağlayarak daha başarılı olması için çalışmalıyız.

Asbest maruziyeti

Asbest Temas Önerileri

• 1. Asbest temaslı olan köylerde temasa neden olan toprak örtülerinin kapatılması,

• 2. Asbest temaslı köylerde temasa neden olan aktoprak sıvalı evlerin sıvalarının ve üstlerinin izale edilmesi,

• 3. Çevre köylerde çok etkin bir şekilde yürütülecek sigara ve asbest teması sorunları ile ilgili eğitim çalışmaları,

• 4. Erionite temaslı köylerde erionite taşıyıcısı Akkuşak taşılı evlerin terk edilmesi. Bu evlerin yeşillik ile izale edilmesi,

• 5. Ülkemiz için merkezi bir çevre ve meslek hastalıkları araştırma enstitüsü kurulması.

Mesleki Akciğer Hastalıkları• Üniversite, işveren ve işçi sendikaları ile iş teftiş kurumu işbirliği

ile meslek hastalığının önlenmesini (işyeri değerlendirme ve izlem) sağlayacak politikaların

geliştirilmesi desteklenmelidir. • Sosyal güvenlik hakkı, iş güvencesi hakkı ve sendikal hakların fiilen

yaygınlaştırılması gerekmektedir.• Meslek hastalığı tanısı alan bir işçinin, tam maluliyet ile emekli

olma hariç, işveren tarafından işten çıkarılması engellenmeli, istihdamı zorunlu hale getirilmelidir.

• İş sağlığı ve güvenliği için ulusal gelirden %1 oranında bir kaynağın ayrılması meslek hastalığı ve iş

kazasından ortaya çıkan kaybı gidermede etkili olabilir.

Dünya Günleri ve Farkındalık

• Panoptikon• Gardiyan olmak

gözetim

denetim

kontrol

inceleme

reçete

öneri

“doktor sağlıklı yaşamın gardiyanıdır”

SPÇG VE UZMANLIK ÖRGÜTÜ

• Siyaset, niyet beyanı veya karar verme konusunda bir kılavuz olarak görülebilir. DSÖ’ya göre, sağlık konusundaki en yüksek standart temel insan haklarıdır.

• AB Anlaşmalarında, politikaların tanımlanmasında ve uygulanmasında insan sağlığının en yüksek seviyede korunması gereklidir.