sosyal politika unite12

8/4/2019 Sosyal Politika unite12

1/22

ocuklara ve genlere ynelik sosyal politikalar; salk, aile, yerleflim, eitim, istih-dam, alflma, sosyal hizmet ve yardm politikalar kapsamnda korunup, gzetil-melerini ngrr.

ocuklarn ve genlerin alflma yaflamnda korunmas, bu kesimin toplumsalyaflamn her alannda, efldeyiflle genelde korunmalarn hedefleyen sosyal politika-larn nemli bir parasn oluflturur. Bu nedenle konunun sistematii, daha okalflma politikalar yrngesinde yaplandrlmfltr.

ocuklarn ve genlerin alflma yaflamna hangi koflullar altnda, nasl girdik-

leri daha nce, sosyal politikalarn tarihsel gelifliminin ele alnd bu kitabn 3.nitesinde ayrntl olarak aklanmflt. Bu nitede ifllenilecek konular, 3. ni-tede size verilen bilgilerle birlikte irdelemeniz, metni daha iyi kavrayabilmenize

yardmc olacaktr.Bu niteyi alfltkan sonra afladaki sorular yantlayabileceksiniz:

ocuklar ve genler alflma yaflamna hangi koflullar altnda, nasl girmifllerve bu kesimin korunmasn ngren politikalar gnmze dek hangi yn vebiimde geliflmifltir?ocuklarn ve genlerin neden sosyal politikalarla zel olarak korunmasgerekir?ocuklarn ve genlerin korunmas dflncesi, hangi ulusal ve uluslararaskaynaklara dayanr?

ocuklar ve genler alflma yaflamnn hangi alanlarnda, hangi yn ve bi-imde korunmaldr?

241

ocuklarn veGenlerin alflmaYaflamndaKorunmas 12


2/22

ocuk Haklar

nsanolu, ocuklara vermek zorunda olduu fleylerin en iyisini verme ykml-

l altndadr... ocuklarn, zgr ve onurlu bir ortamda fiziksel, zihinsel, ah-laksal, ruhsal ve sosyal bakmlardan salkl ve normal bir biimde geliflmelerini

salamak iin, onlara, yasalarla ve dier aralarla, sosyal koruma salanmal, ge-

rekli frsat ve kolaylklar sunulmaldr... ocuklar her trl ihmale, acmaszla

ve smreye karfl korunacaktr

ocuk Haklar Bildirgesi, 1959

Ciddi flekilde bir sosyal mevzuat oluflturma ifli, ocuklarn korunmasyla

bafllar

Albert Thomas, ilk ILO Mdr

Taraf Devletler, ocuun, ekonomik smrye ve her trl tehlikeli iflte ya da

eitimine zarar verecek ya da sal veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal ya

da toplumsal geliflmesi iin zararl olabilecek nitelikte lfltrlmasna karfl korun-

ma hakkn kabul eder.

ocuk Haklarna Dair Birleflmifl Milletler Szleflmesi, 1989

indekiler

KMLER OCUK, KMLER GEN SAYILIR?

OCUKLARIN VE GENLERN ALIfiMA YAfiAMINA GRMES LE

KORUNMALARINA YNELK POLTKALARIN TARHSEL GELfiM

OCUKLARIN VE GENLERN KORUNMASI DfiNCESNN TEMELNDE

BULUNAN NEDENLER

OCUKLARIN VE GENLERN KORUNMASINI NGREN SOSYAL

POLTKALARIN KAYNAKLARI OCUKLARIN VE GENLERN ALIfiMA YAfiAMINDA KORUNMA ALANI

En Az alfltrlma Yafl

alflma Yaflamnn Genler Ynnden zel Olarak Dzenlenmelesi

242 Sosyal Pol i t ika

Anahtar Kavramlar

ocuk ifli

Gen ifli

ocuk iflgc

Gen iflgc

ocuklarn ve genlerin korunmas


3/22

KMLER OCUK, KMLER GEN SAYILIR?nsan yaflam ocukluk dnemi ile bafllar. Genlik dnemi ile srer ve yetiflkinlik

dnemi ile tamamlanarak son bulur. Dflnlecek olursa, bu dnemleri birbirin-den somut olarak ayrabilmenin hi de kolay olmad grlr. Ayrca, ocuk vegen szcklerinin sosyal politikalar ile konuflma ve yaz dilimizdeki anlamlar dabirbirinden farkldr. Bu nedenle, alflma yaflamnda ocuk ve gen iflgcnn elealnmasnda ve koruma gereinin ortaya konulmasnda, ncelikle konu asndantanm snrlandrmak ve kimlerin ocuk, kimlerin gen saylacan belirlemek ge-rekir ki, alflmann sonraki blmlerinde bu szckler ile neyin anlatlmak istenil-dii doru olarak anlafllabilsin.

Yukarda da ifade edildii gibi, yaflam srecini dnemsellefltirebilmek gtr.nk yaflam dnemlerinin ayrmlafltrlmasnda kifliden kifliye ya da toplumdantopluma deiflebilen baz zellikler ve koflullar rol oynar. rnein cinsiyet, iklim,ortalama yaflam uzunluugibi olgular ocukluk ve genlik dnemlerinde farkl-

lklara yol aabilir. Ayrca yaflam dnemleri, genifl yafl aralklarnkapsar. Bu ne-denle ayndnemi yaflayan, ancak ayryafllarda bulunanlar arasndaki farkllkla-r yok sayar.

nsanlarn yafllar, ocukluk ve genlik dnemlerini evrensel balamda belirle-yen bir lt olarak hi kuflkusuz deer taflr. Ancak, biyolojik yaflbu balamdatemel lt olarak semenin de, baz glkleri beraberinde taflyabilecei gzdenrak tutulmamaldr.

nk eer ocukluk ve genlik dnemleri biyolojik yafla gre belirlenecekolursa, bu dnemlere nasl yaklaflld nem kazanr. Bireylerin salkl geliflme-si, ekonomik ynden aktif iflgc kapsamnda yer almas, evlenmesi, askere aln-

mas, zorunlu eitim dneminin tamamlanmas, hukuken reflit saylmas, seme

ve seilme hakkn kullanabilmesi iingetirilmifl olan yafl koflullar birbirindenfarkldr. Dahas; biyolojik yafl, toplumlarn sosyo-kltrel geliflim sreci ile debalantl bir gsterge olduu iin, alglanma biimi de zaman iinde deiflebilir(Franklin, 1993, s: 21.).

Bu nedenlerle gnlk yaflamda, konuflma ve yaz dilinde kullandmz ocukve gen szckleri, farkl yafl gruplar iinde bulunanlar ifade eder. Szklerinanlamlarndaki esneklik, ocuk ve gen yafl gruplarnn evrensel balamda benim-senen ortak bir yafl ltne balanarak irdelenebilmesini glefltirir.

Deinilen olumsuz ynleri bulunmakla birlikte; evrensel, objektifve pratikol-mas nedeniyle biyolojik yafl, ocukluk ve genlik dnemlerinin belirlenmesindeyaygn biimde yararlanlan bir gstergedir.

U tarafndan en az alfltrlma yafl, 15 olarak kabul edilmektedir. rgtndnya genelinde ngrd bu yafl snr, yaygn bir uygulama alanna sahiptir.Bu belirlenmesinin temelinde, 15 yafl ile ocukluk dneminin tamamlanarak,genlik dneminin bafllad dflncesi yer alr. Nitekim, 15-65 yafl grubundakinfus bu nedenle aktif iflgc olarak kabul edilir. Bu dflncelerden yola karak,15 yafln altnda bulunanlar ocukolarak nitelendirilebilir. Byle bir deerlendir-menin, retide de byk lde benimsendii gzlenir (Centel, 1982, s: 35;Gndoan, 2001, s: 6; Lordolu, 2003, s: 54). Ancak ulusal sosyal politikalar a-sndan en az alfltrlma yaflna iliflkin baz farkllklarn olabilecei aktr. Buyzden de 15 yafl, evrensel dzeyde ve tm ifller iin geerli bir gsterge deildir.Yine de, en az alfltrlma yaflnn baz lkelerde 15 yafln daha altnda saptanarakuygulamaya konulmufl olmas, 0-14 yafl grubunda bulunanlarn ocuk olarak ni-

telendirilmesini engellemez.

243nite 12 - ocuklarn ve Genlerin al flma Yaflamnda Korunmas

ocuk iflgc: En azalfltrlma yaflnn altndabulunanlardr.


4/22

Genlik dnemi ise, ocukluk dnemini izler. nsann yetiflkinlik dneminedek sregiden fiziksel, eitsel, sosyal, ahlaki ve kltrelgeliflme srecini kapsar.ocukluk dneminin 15 yafl ile sonland varsaylacak olursa, genlik dneminin15 yafl ile baflladn kabul etmek gerekir. Ancak gerek sosyal politikalarn ulusla-raras kaynaklarnda, gerekse ilgili literatrde genlik dnemine ve zellikle de budnemin hangi yaflta sonlanacana iliflkin bir grfl birlii bulunmamaktadr.

rnein baz lkelerde hukuki rflt yafl genlik dneminin sonu, yetiflkinlikdneminin bafllangc olarak grlrken, baz lkelerde bu dnem zorunlu ei-timin tamamlanmasna balanmfltr. Unn 127 nolu Tek flinin TaflyabileceiYkn Azami Arl Hakknda Szleflmesinde, gen ifli 18 yaflndan kkbir ifliyi ifade eder denilerek tanmlanmfltr.

Trk hukuk sistemi ise, yafl rflt olarak 18i kabul etmektedir (MK. m. 11/1).18 yafln tamamlanmas ile birlikte yetiflkinlik dnemi bafllar. lkemizde yrrlk-te olan ifl mevzuatnda yafla bal zel dzenlemeler de 18 yafln dolmas ile son-

lanr. Nitekim Kda; ondrt yafln doldurup onbefl yafln tamamlamfl olanlarn o-cuk ifli, onbefl yafln tamamlamfl ancak onsekiz yafln tamamlamfl olanlarn genifli olarak kabul edildii grlr (m.71). Bu hkmler erevesinde lkemizde 18yafln tamamlanmas ile birlikte yetiflkinlik dnemi de bafllamfl olur. 2. Befl YllkKalknma Planda 14-24 yafl grubunda bulunanlar gen olarak kabul edilmifltir.Ancak daha sonraki kalknma planlarnda, bu balamda daha farkl yafl gruplarbenimsenmifltir. rnein 3.BYKP, 12-22; 4. BYKP, 12-24; 5. BYKP 15-24 yafllar ara-snda olanlar gen olarak tanmlanmfltr (Trkiyede Genlik, 1995, s: 24).

Avrupa lkelerinde, 15-24 yafl grubu iinde bulunanlar gen olarak kabul edil-mektedir (Gndoan, 2001, s: 6; Trkiyede Genlik, 1995, s: 24). Literatrde dekabul gren bir yaklaflmla, 15-24 yafl grubunda bulunanlar gen olarak kabul et-menin uygun olacan dflnyoruz.

OCUKLARIN VE GENLERN ALIfiMA YAfiAMINAGRMES VE KORUNMALARINA YNELKPOLTKALARIN TARHSEL GELfiMocuk ve gen iflgcnden tm dnyada ve hemen her dnemde, zellikle tarmkesiminde yararlanlmfltr. Korporasyon dzeni iindede mesleki ynden yetiflti-rilmek zere erken yafllardan bafllayarak ocuklar ve genler alfltrlmfllardr.Ancak, ifli stats altnda bu kesim Sanayi Devrimiile birlikte alflma yaflamnagirmifltir.

ocuklar ve genler nceleri babalar ve anneleri ile aynfabrikalarda, ardn-dan da ayrfabrikalarda alflmaya bafllamfllardr. Hatta, Sanayi Devrimi'nin ya-

flanld yllarda ve lkelerde, dokuma ve maden gibi kesimlerde alflan ocuk ve gen saylarnn, yetiflkin erkeklerin saylarn bile aflt gzlenmifltir(Kuczynski, 1968, s: 47 vd.).

flverenlerin iflgc maliyetlerini olabildiince dflk tutmaya ynelifli ve cretgelirlerinin giderek azalmasnedeniyle ailelerin birden ok yesi ile alflma yafla-mna girmek zorunda kalfl bu yndeki geliflmeleri uyarmfltr. Makinalarn insan-gcnn yerini almasyla basitleflen retim tekniide, ocuk ve gen iflgcndenyararlanlabilmesini kolaylafltrmfltr. Ayrca; ocuk ve gen iflgcnn, iflverenlertarafndan yetiflkin iflgcne gre daha kolay disiplin altnda tutulabilirolmalar-nn, daha dflk cretle alfltrlmalarnn, uysal ve az tepkiligrlmelerinin debu demografik deiflimde pay olmufltur.


Gen iflgc: Yafllar; en azalfltrlma yafl ile fiziksel,dflnsel geliflme sreci vezorunlu eitim sresinintamamland yafl arasndabulunanlardr.

ocuk ve gen iflgcn, yafldflnda nitelendiren baflkaltlerin de bulunmas, bubalamda ortak birstandardn

yaratlabilmesiniglefltirmektedir.

ocuk ve gen iflgc; tmdnyada, her dnemde,zellikle tarm kesimindeekonomik yaflam iinde yeralmfltr, Ancak bu kesim,ifli stats altnda alflmayaflamna SanayiDevrimi'nin kendine zgkoflullar altnda oluflan birortamda girmifltir.


5/22

ok ar alflma koflullar altnda, yaygn ve youn biimde kullanlmalar, ka-

muoyunu duygusal ynden incitmifl, ocuklar ve genlerin korunma gereksinimi

zamanla toplumun hemen her kesimi tarafndan duyulmaya bafllanmfltr. ocuk-

larn ve genlerin korunabilmesi iin devlet mdahalesini zorunlu gren bir anla-

yfl bu koflullar altnda doup, giderek glenmifltir. Bylece ocuklarn ve genle-

rin korunmasn ngren sosyal politikalarn retilip, uygulamaya konulabilecei

bir ortam da yaratlmfltr. Nitekim; sosyal politikalarn tarihsel geliflimine bakld-

nda, bu politikalara nce ifli ocuklar ve genlerin konu olduklar grlr.

Charles Dickensn Oliver Twist adl yks ile bu yknn uyarland, yapm Columbia

Pictures, Industries tarafndan gereklefltirilmifl olan ve 1968 ylnda eflitli dallarda, en

iyi film dl de olmak zere 6 akademi dl kazanan Oliver adl film, bu dnemlerde

Londrada ocuk iflilerin alflma ve yaflam koflullarn anlatmaktadr.

Belirli bir yafln altnda ocuk alfltrlmamas ile alflma yaflamnn ocuklar

ve genler ynnden zel olarak dzenlenmesi, sosyal politikalarn ncelikli he-

defi olmufltur. Yrrle konulan buyurucu ve dzenleyici nitelikteki hukuk ku-

rallar ile ocuklarn ve genlerin alflma yaflamnda korunmasna alfllmfltr.

Sosyal politikalarn tarihsel gelifliminin ele alnarak ifllenildii bu kitabn 3. nite

metninde ayrntl olarak akland zere; 19. yzyl bafllarnda ngilterede o-

cuk iflilerin gece alfltrlmalar yasaklanmfl ve dokuma kesiminde gnlk nor-

mal ifl sreleri 12 saate indirilmifltir. 1819 de Sir Robert Peelin hazrlayp, destek-

ledii bir yasa ile de dokuma kesiminde 9 yaflndan kk ocuklarn alfltrlma-

lar yrrle konulan hukuki dzenlemelerle engellenmifltir. Ayn yzyln orta-

larnda maden ocaklarnda alfltrlan 10 yaflndan kk ocuklar da yasaklama

kapsamna alnmfl, gnlk normal ifl sreleri nce 11, daha sonra da 10 saate in-

dirilmifltir. Yine ngilterede 1878 Fabrikalar Yasas ile tm kesimlerde asgari istih-

dam yafl 10a ykseltilerek, 14 yafln altndaki ocuklarn gnlk alflma sreleri

normal gnlk ifl srelerinin yarsna indirilmifltir. Fransada da nce maden ocak-

larnda 10 yaflndan kk ocuklarn alfltrlmalar yasaklanmfl, 1841 ylnda 12

yaflndan kk ocuklarn gnlk normal ifl sreleri yasa hkmleriyle 8 saat ola-

rak belirlenmifltir. 19. yzyl sonlarnda 16 yaflndan kk iflilerin gece dnem-

lerinde alfltrlmalar yasaklanmfltr. Almanyada ise yasalarla, ayn dnemlerde

en az alfltrlma yafl 13, 16 yaflndan kk iflilerin gnlk normal ifl sreleri 11

saat olarak belirlenmifltir.

Bu bilgilerden de yola karak, sosyal politikalarla ocuk ve gen iflilerin n-

ce en az alfltrlma yaflve ifl sreleri ynnden korunmalarnn hedeflendii

sylenebilir. Politikalara bu ynde ifllerlik kazanmas, ocuklarn fabrikalarda yay-

gn ve youn biimde, ok kk yafllarda ve uzun ifl sreleri ile alfltrldklarn

da gstermektedir.

Sosyal politikalar iinde ailenin, kadnn ve eitimin ne kmas, ocuklara ve

genlere ynelik koruma rejimini zaman iinde srekli olarak uyarp, gelifltirmifl-

tir. ocuklara ynelik zorunlu eitim uygulamalar, 19. yzyl sonlarnda yine n-

gilterede bafllamfltr. Zorunlu eitim sresinin nceleri 10, daha sonra 1920de

yrrle konulan bir yasa ile de 14 yafla dek srmesi ngrlmfltr (Franklin,

1993, s: 143, 146).


F L M


6/22

ocuklar ve genler, uluslararas sosyal politikalarn da ncelikli konusu olmufl-lardr. rnein, Unn kabul ettii ilk 16 szleflmenin yars, ocuklar ve gen-lerin alflma yaflamnda korunmalarna iliflkin ilke ve normlar iermektedir. U,1991 ylnda ocuk iflgc kullanmnn aflamal olarak azaltlarak, son balamdaortadan kaldrlmasn hedefleyen ocuk alfltrlmasnn Sona Erdirilmesi Progra-mn (IPEC) uygulamaya koymufltur. Trkiye de, U ile 1992 ylnda imzaladbir anlaflma erevesinde bu programa katlan lkeler arasnda yer almfltr.

Demokratik ynetimlerde iflilerin, kadnlarn ve tketicilerinrgtsz ya dargtl mcadelelerinin, sosyal ve politik kazanmlarnda nemli bir pay olmufl-tur. Oysa ki ocuklar ve genler, korunmalarna ynelik sosyal politikalar zerin-de hi bir zaman itici bir bask gcoluflturmamfl, belki daha doru bir deyifl ileoluflturamamfllardr. Bu yndeki geliflmeleri daha ok, ocuklar ve genleri koru-ma dflncesinin toplumda yaygn olarak benimsenmesiyle oluflan kamuoyu uyar-mfltr. ocuklar ve genler ile iflilerin, kadnlarn, tketicilerin, evreninkorun-

masna ynelik sosyal politikalarn tarihsel geliflimleri arasnda bu balamda birfarkllk bulunur.

ocuklarn hi bir iflte ve stat altnda alfltrlmamasn ngrenyasaklaycvegenler ynnden de alflma yaflamnn zel olarak dzenlenmesini ngrenya-saklaycve dzenleyicipolitikalar, hem ocuk iflgc kullanmnn zellikle gelifl-mifl lkelerde zaman iinde giderek azalmasna, hem de gen iflgcnn alflmayaflamnda korunmasna ynelik zel hukuki dzenlemelerin geliflmesine yol a-mfltr. Yaplan arafltrmalar ekonomik ynden geliflmifl lkelerde, kaytl, byk l-ekli iflyerlerindeocuk iflgc kullanmnn byk lde azaldn gstermekte-dir (Daha, 1995, s: 2-3). Konu ile ilgili uzman kurulufllarn bilgi ve verileri, o-cuk iflgc kullanmnn az geliflmifl ve geliflmekte olan lkelerde, tarm kesiminde,iflgcnn bolluu ve ucuzluuna dayal ihracaat sanayiinde, kaytdfl istihdam

iindeyaygn bir yeri olduunu da ortaya koymaktadr (Daha, 1995, s: 4).U tarafndan yaplan bir arafltrmann sonular, gnmzde geliflmekte olan

lkelerde 8-15 yafl grubunda bulunan yaklaflk 73 milyon ocuun alflma yaflamiinde yer aldnn gstermektedir (Bellamy, 1997, s: 26). BMnin bulgular ise, buorann dnya genelinde giderek oald grfln dorulamaktadr. ocuklarnve genlerin ok byk bir blm Gney Dou Asya, Afrika ve Latin Amerikal-kelerinde alflmaktadrlar (Daha, 1995, s: 8).

Trkiyede ise, DE tarafndan 1999 ylnda yaplan ocuk iflgc saymlarnagre; 6-9 yafl grubunda bulunan ocuklarn % 0.8inin, 10-11 yafl grubunda bulu-nan ocuklarn % 2.1inin, 12-13 yafl grubunda bulunan ocuklarn % 6.6snn, 14yafl grubunda bulunan ocuklarn, % 18inin, 15-17 yafl grubunda bulunan ocuk-

larn % 28inin ekonomik yaflam iinde alflarak yer aldn ortaya koymaktadr(DE ocuk flgc Haber Blteni, 1999).

U ile alflma ve Sosyal Gvenlik Bakanl arasnda ortaklafla yrtlenIPEC projesi kapsamnda srdrlen bir alflmann sonularna gre; aflada sra-landrlan baz zelliklere ulafllmfltr (alflan ocuklarn, 1995, s: 199 vd.).

Arafltrma kapsamndaki ocuklarn;i. ocuklarn % 44.4, 15 ya da daha kk yafllardadr. Bu ocuklarn %70.4

15 yaflndan nce alflmaya bafllamfltr.ii. ocuklarn ok byk bir blm, ailesi yoksul olduu iin okuldan ayrlmak

zorunda kalmfllardr. Ailelerini desteklemek iin alflma yaflamna girmifllerdir.iii. ocuklarn ailelerinin % 55.6s yafladklar yrelerden yoksulluk nedeniyle

g etmifltir.


Sosyal politikalarnuluslararas ilke ve kurallar;ifl iliflkileri ve yaflamnn,ocuklar ve genler

ynnden zelolarakdzenlenmesini ngrr.


7/22

iv. Ailerinin eitim dzeyi, genel ortalamann ok altnda bulunmaktadr.v. ocuklarn aileleri ok ocukludur. % 40.4 birden ok kardefli ile alflma

yaflamnda yer almaktadr.vi. ocuklarn aile bireyleri, ounlukla niteliksiz ifllerde ve ok dflk c-

retlerle alflmaktadr.vii.ocuklarn yaklaflk yars kentlerde gecekondularda yaflamaktadr.viii.ocuklarn % 66.7si cretinin tmn, % 26.3 byk blmn aileleri-

ne vermektedir.ix. ocuklarn % 16.5i ar yk kaldrmakta ve taflmakta, % 13.5i soukta,

% 13.1i ise srekli ayakta alflmaktadr.x. ocuklarn % 85.6s gnde 7.5 saatten daha uzun srelerle alflmaktadr:

% 86.2sinin haftalk alflma sresi 45 saati aflmaktadr.xi. ocuklarn ok byk bir blmnn cretleri, asgari cretin altnda bu-

lunmaktadr.

xii.ocuklarn % 53.8i sigortaszdr.alflma yaflam iinde yer alan ocuklarn gerek saylarnn, belirtilenden daha

da yksek olduunu dflnebiliriz (Daha, 1995, s: 8). nk, zellikle kayt d-fl ve enformel sektrlerde istihdam edilen ocuklarn saylabilmeleri gtr (Belqu-ele ve Myers, 1998, s: 14). Bu grnmezlikzellii nedeniyle ocuklarn istihdam-na iliflkin saysal veriler, byk lde tahminlere dayanr (Frankln, 1993, s: 150).

Trkiyede kayt dfl alflan ocuklar ve genlerle ilgili daha ayrntl bilgiler iin

fiiflmann (1999)Ekonomik Faaliyetlerde Enformelleflme ve Trkiyede EnformelEkonomik Faaliyetlerde alflanlara Ynelik Sosyal Politikalaradl kitabndanyararlanabilirsiniz.

OCUKLARI VE GENLER KORUMADfiNCESNN TEMELNDE BULUNAN NEDENLERocuklar ve genler alflma yaflamnda eflitli nedenlerle yer alrlar. ocuklarnnalflmasyla aileleriek bir gelir kaynana sahip olur. flverenler; maliyeti dflk,kolay disipline edilip, gzden karlabilen, rgtsz bir kesimi istihdam etmiflolurlar. ocuklar ve genleriin alflma yaflamnda yer almak ise, bir ifl ya da mes-lei renmek, kazan elde ederek bymek, yetiflkin olmak anlam taflr (Trki-

yede ocuk, 1994, s: 7). Nfusunun byk ounluunun ocuklardan ve gen-lerden oluflmasnn lke ynnden bir stnlk olduu dorudur. Bu kesimin a-lflma yaflamnda yer almasnn, ulusal refah dzeyi zerinde mikro ve makro ba-lamda oalfllara yol aaa da dflnlebilir. Ancak, byle bir deerlendirme ya-

plrken, konunun olumsuz ynlerinin gzden rak tutulmamas gerekir.fiyleki; insan yaflamnda ocukluk ve genlik dnemleri fiziksel, eitsel, duy-

gusal, sosyal ve ahlaki geliflme srecininhenz tamamlanmad yaflam evrelerini

ifade eder. Bu nedenle alflma yaflamnn yetiflkin iflgc gznnde tutularak d-

zenlenmifl olan koflullar, ocuklarn ve genlerin geliflme srecini olumsuz ynde

etkiler. rnein bedensel g ve stnle dayal, yorucu, tek dze, hzl (tempo-

lu), uzun sreli alflma ortamlar, bu srecin salkl biimde tamamlanmasn en-

geller. alflma yaflamna erken yafllarda giren ocuklarda bu koflullar akcierlerin

ge geliflmesi, belkemii erilmesi, kaslarda biim bozukluklar, dolaflm hastalk-

lar, grme ve iflitme kayplar, ruhsal bunalmlar gibi eflitli salk sorunlarna yol

aabilmektedir (Belquele ve Myers, 1998, s: 14). zelikle aflr yorgunluk, ok


K T A P


8/22

nemli, scak, tozlu ortamlar ocuklarn ve genlerin sal zerinde yetiflkinlere

gre daha da byk bir risk oluflturmaktadr. Bu kesimin byk ounluunun ye-

terli alt yapya sahip olmayan, eski teknolojilerin, zararl ve tehlikeli maddelerin

kullanld, kk iflletmelerde, kayt dfl istihdam edilmeleri deinilen riskleri da-

ha da oaltr (ILO-IPEC, 1996, s: 5). ocuklarn ve genlerin geliflme dnemle-

rinde yaflayaca salk sorunlarnn, ou kez yetiflkinlik dnemlerine de taflna-

ca aktr.

alflma yaflamna erken yafllarda giren ocuklar ve genler, mesleki ynden de

yeteri ve gereince geliflmeyecekler, gelecekte toplumlarn kalifiye olmayan(nite-

liksiz) iflgcne ekleneceklerdir. Oysaki yafladmz teknolojik ve yapsal deiflim

sreci, bilgi ve beceri dzeyi yksek iflgcne duyulan gereksinimi srekli oalt-

maktadr. Bu nedenle de ocuklarn ve genlerin temel ya da mesleki eitimlerini

tamamlamadan alflma yaflam iinde yer almalar ekonomik yndende verimli

deildir. ocuklarn ve genlerin temel ve mesleki eitim hizmetlerinden yeterin-

ce yararlanamamas, gelecekte karfllaflabilecek iflsizlik sorunun zlebilmesi y-

nnden daha yksek bir sosyal ve ekonomik maliyet oluflturur.

alflma koflullar, yaflamlarn alflarak srdrmek zorunda olan ocuklarn,

eitim ve retim hizmetlerden yararlanabilmelerini de engelleyebilir. Bazen de;

bir iflyerinde srdrlenfaaliyetin nitelii, ocuk ve gen iflgcnn duygusal, d-

flnsel ve ahlaki geliflimini asndan sakncal olabilir. Moral deerlerinin yitiril-

mesine, davranfl bozukluklarna, kt alflkanlklarayol aabilir.

Ayrca bir lkede eer istihdam olanaklar snrl ise, ocuklar ve genler alfl-

ma yaflamna girebilmek iin daha ar alflma koflullarn kabul etmek zorunda ka-

lacaklar ya da kayt dfl sektrlerde alflmaya yneleceklerdir. Bu ynde uygula-

malarn, ocuklar ynnden deinilen olumsuzluklar daha da oaltr.

ocuklarn ve genlerin yeteri ve gereince korunulamamalar kendileri, aileleri

ve yafladklar toplum iin eflitli alanlarda pek ok olumsuzluu beraberinde taflr.

Giderilebilmesi g kayplara, onarlamayacak zararlara yol alabilir. Bu kesimin

toplumlarn gelecekteki gvencesi olduklar dflnlecek olursa, koruma gereksini-

minin ne denli yaflamsal bir nem tafld daha da somut biimde alglanabilir.

Yukarda aklanan nedenlerle sosyal politikalar; ocuklarn ve genlerin, hem

sosyal yaflamve hem de alflma yaflamiinde korunup, gzetilmelerini ngrr.

Bu erevede alflma politikalar, ocuklarn ve genlerin genelde korunmalarn

hedefleyen sosyal politikalarn nemli bir parasn oluflturur. Bu ynde izlenilen

sosyal politikalar, devletin salk, aile, yerleflim, eitim, istihdam, sosyal hizmet ve

yardm politikalar ile tamamlanarak, btnlenir.

ocuklar ve genleri koruma dflncesinin temelinde kamusal yararlarbulu-

nur. Bu nedenle ocuklarn ve genlerin korunmasn hedefleyen sosyal politika-

lar devletlerce retilir, uygulamaya konulur ve denetlenir. Bu balamda devlet hi

kuflkusuz dorudan sorumluluk taflr. Devletin ocuklarn ve genlere yardmc ol-

ma dorultusundaki ykmll, sosyal devletilkesinin de bir gereidir. Bu alan-

da ayrca iflverenlerin, medya kurulufllarnn, yerel ynetimlerin, sendikalarn, t-

ketici rgtlerinin ve tek tek tm bireylerin de grmezlikten gelemeyecekleri so-

rumluluklar vardr (Daha, 1995, s: 19).


Fiziksel ve dflnselgeliflimlerini salkl olaraktamamlayabilmeleri, temelve mesleki eitimhizmetlerinden en stdzeyde yararlanabilmeleriiin ocuklar ve genleralflma yaflam iinde zelolarak korunurlar.

ocuk ve gen iflgcnnhem toplumsal yaflam vehem de ifl iliflkileri ileyaflamnda korunmasdevletin dorudansorumluluk alanna girer.Ancak, iflverenlerde bualanda sosyalbir

sorumluluk taflrlar.


9/22

nk, ocuklara ve genlere ynelik bir koruma rejiminin yaratlamamas;

karfllafllaca nceden bilinen, nlenebilir bir zararn nemsenmeyerek, gzard

edilmesi anlam taflr. Byle bir yaklaflm, ncelikle ahlakiynden onaylanamaz

(Daha, 1995, s: 17).

Ayrca sakl olan, bilinmeyeni ortaya karp, duyurmak medyann grevidir.

Kitle iletiflim aralarnn kamuoyunun bilgilenip, bilinlenmesi zerinde byk bir

pay vardr. Bu kurulufllardan, ocuklarn ve genlerin alflma yaflamnda yer al-

malarnn yol aabilecei olumsuzluklar konusunda toplumu uyarmalar, bir bas-

k gc yaratmalar beklenilir. Bu yolla rnein, sosyal damping yapan lkelere

ithal yasaklar getiren ulusal ve blgesel politikalar desteklenebilir. Sendikalar,

gnll kurulufllar, tketici rgtleri de dzenleyecekleri kampanyalarla ulusal veuluslararas politikalara bu balamda katk salayabilir (Daha, 1995, s: 18-19;

Bellamy, 1997, s: 66-67).

1. Uluslararas piyasalarda stnlk salayabilmek iin, ocuk ve gen iflgcnden yay-

gn ve youn biimde yararlanarak sosyal dampinge ynelen lkeler, sizce ekonomik

ynden bir stnlk kazanarak kalknabilirler mi?


fiekil 12.1

Kaynak: Derien, J.M. (1994). ocuk alfltrlmas ile ilgili Politika Hazrlanmas ve Denetimi(evirenler: Haluk Bafll veBlent Piyal). Ankara: Uluslararas alflma rgt Ankara Brosu, s: 92.

Dflk alflma ve tketimkapasitasi

Ekonomik azgeliflmifllikDflk retimve retkenlik

Yoksulluk

Dflk gelir dzeyi

ok boyutlu yetersizlik:beslenme, retim, eitim,konut, hijyen, konfor, salk

Dflk alflma kapasitesi

Yorgunluk, ypranma, erkenyafllanma, iflten kalma, iflten atlma

Gelirde azalma, borlanma,yoksulluk artfl

Dflk okullafltrma, geri genelve meslek eitim dzeyi

ok boyutlu yetersizlik(beslenme, konut, salk)

Dflk cretler

OCUK ALIfiTIRILMASI

SIRA S ZDE


10/22

OCUKLARIN VE GENLERN KORUNMASININGREN SOSYAL POLTKALARIN KAYNAKLARI

T.C. Anayasas'nn 50. maddesinde yer alan Kimse, yaflna, cinsiyetine ve gcneuygun olmayan ifllerde alfltrlamaz. Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi ye-tersizlii olanlar alflma flartlar bakmndan zel olarak korunurlar hkm ile ifliliflkisi ve yaflamnn hangi kiflilerbakmndan, nasl dzenleneceiak olarak be-lirtilmifltir. Anayasann bu hkm ile alflma yaflamnn, ocuklar ve genlery-nnden zelolarak dzenlenmesi ngrlmektedir. Bu zel hukuki dzenlemelerUmumi Hfzzshha Kanunu, Borlar Kanunu, Basn fl Kanunu ve Deniz fl Ka-

nununda yer almakla birlikte, en kapsaml ve ayrntl biimde 4857 sayl fl Ka-nunu'nda bulunmaktadr. Kanun koyucu tarafndan ifl iliflkileri ve yaflamnda zelolarak korunmalar hedeflenen ocuklar ve genlerbu kanunlarn kapsamnda bu-lunanlarn yararland genelnitelikteki koruyucu hkmlerden de hi kuflkusuzyararlanrlar.

ocuklarn ve genlerin korunmas, sosyal politikalarn temel uluslararas kay-naklar tarafndan da benimsenmifl olan bir ilkedir. Birleflmifl Milletlerinkabul et-tii ocuk Haklarna Dair Szleflmesiile Avrupa Konseyinin kabul ettii AvrupaSosyal fiartbu kaynaklar arasnda nemli bir yer tutar.

BM tarafndan 1989 ylnda kabul edilen ocuk Haklar Szleflmesi, Trkiye ta-rafndan onaylanarak 1995 ylnda yrrle konulmufltur. Trkiye, bu szleflme-yi; 17, 29 ve 30. maddelerini, T.C. Anayasas ve Lozan Andlaflmas hkmlerininsz ve zne uygun olarak yorumlama hakkn sakl tutarak onaylamfltr. Szlefl-menin 1. maddesi, genel bir yaklaflmla 18 yaflna kadar her insan ocuk sayar.Szleflme hkmlerinde ocuklarn ve genlerin alflma yaflamnda korunmasnngren ilke ve normlara yer verilmifl olmasna karfln, konu genifl bir perspektif-

le ele alnmfltr. Nitekim metinde; ocuklarn Aile Hukuku, Yarg Hukuku, letiflimHukuku, Sosyal Gvenlik Hukuku erevesinde hak ve zgrlklerini tanmlan-mfl, sakat ya da eitim hizmetlerinden yararlanan ocuklara iliflkin zel hkmle-re de yer vermifltir. Sadece lke tarafndan (Somali, ABD ve bamszln 2002ylnda kazanan Dou Timor) onaylanmayan Szleflme, bugne dek en yaygn bi-imde kabul edilen insan haklar belgesi olma nitelii taflmaktadr (http://uni-cef.org/crc/crc.ntm), 1946 ylnda ocuklara yardmc olabilmek iin kurulan UNI-CEFin, bir kaynak oluflturmaktan ok, bu konudaki kazanmlarn alt yapsn olufl-turma ynndeki alflmalarndan da burada sz etmek gerekir.

AKnin 1965 ylnda kabul ettii Avrupa Sosyal fiart, Trkiye tarafndan da 1989ylnda onaylanmfltr. Anlaflma metninde, ocuklarn ve genlerin zel korunmahakkna sahip olduklar vurgulanarak, koruma ilkeleri ve normlarna iliflkin h-kmlere yer verilmektedir.

Unn de; anayasasnn bafllang blm ile, sras geldike deinilecekolan eflitli szleflme ve tavsiye kararlar ocuklarn ve genlerin alflma yaflamn-da korunmalarn ngren hkmler iermektedir. 5 (1919), 15 (1921), 16 (1921),33 (1932), 45 (1935), 58 (1936), 59 (1937), 60 (1937), 77 (1946), 78 (1946), 79(1946), 90 (1948), 109 (1958), 112 (1959), 115 (1960), 123 (1965), 124 (1965), 127(1967), 136 (1971), 138 (1973) ve 182 (1999) sayl Szleflmeler bu ereve iindeyer alr. Trkiye bu szleflme kararlarnn tmnonaylamfltr. rgtn konuyailiflkin pek ok tavsiyesi de bulunmaktadr.

Bu kaynaklar gnmzde konuya iliflkin ulusal sosyal politikalara byk l-de hukuki dayanak oluflturmaktadr.



11/22

OCUKLARIN VE GENLERN ALIfiMA YAfiAMINDAKORUNMA ALANIocuklarn ve genlerin korunmasn ngren alflma politikalar ile srdrlenekonomive eitim politikalararasnda dorudan bir iliflki bulunur.

ncelikle ifade etmek gerekir ki, ocuklar ve genleri alflma yaflamna ynel-ten ekonomi politikalar, korunmalarn hedefleyen sosyal politikalarn baflarsnolumsuz ynde etkiler. nk yoksulluk, ocuk ve gen iflgc kullanmna yolaan nedenlerin baflnda yer almaktadr. Bu yargy, yaplan tm arafltrma sonu-lar ile istatistik veriler de dorulamaktadr (Bellamy, 1997, s: 20; Daha, 1995, s:9). Bir toplumda yoksulluk srdke, ocuklarn ve genlerin alflma yaflamndayer almalarn engelleyebilmek belki gtr. Ancak bu dflnce, ocuk ve gen ifl-gcnn yoksulluk ortadan kalkana dek, alflma yaflamnda smrlecekleri an-lamna gelmez. Bir lke, ocuklarn ve genlerini, ekonomik ve toplumsal gelifl-me stratejisinin nemli bir paras olarak grerek, etkin biimde koruyabilir.

Sosyal politikalarn baflars zerinde srdrlen eitim politikalarnnda paybulunur. Eitimin istenen nitelikte olduuna ve ocuklarnn gelecekte daha iyi ko-

flullarda, daha yksek bir gelir elde edebileceklerine ailelerinin inanmalar gerekir.


Avrupa Sosyal fiart (Anlaflmas) nn ocuklarn ve Genlerin Korunmasnaliflkin 7. Maddesi

ocuklarn ve Genlerin Korunma HakkMadde 7: Szleflmeci taraflar, ocuklarn ve genlerin korunma hakknn etkin biimde kullanl-

masn salamak zere;1. ocuklarn salk, ahlak ve eitimleri iin zararl olmayaca belirlenen hafif ifllerde alfltrlma-

lar durumu haricinde asgari alflma yaflnn en az 15 olmasn salamay,2. Tehlikeli ve sala aykr saylan belirlenmifl ifllerde asgari alflma yafln daha da ykseltmeyi,3. Henz zorunlu renim anda olanlarn, eitimlerinden tam anlamyla yararlanmalarn en-

gelleyecek ifllerde alflmalarn salamay,4. 16 yaflndan kklerin alflma srelerinin, geliflmeleri ve ncelikle de mesleki eitim gereksi-

nimleri uyarnca snrlandrlmasn salamay,

5. Gen alflanlarn ve raklarn adil bir cret ve dier uygun deneklerden yararlanma hakkntanmay,6. Genlerin, alfltranlarn izniyle normal alflma saatlerinde mesleki eitimde geirdikleri sre-

nin, gnlk alflma sresinden saylmasn salamay,7. 18 yafln altndaki alflan kiflilere ylda en az haftalk cretli izin hakkn tanmay,8. 18 yafln altndaki kiflilerin ulusal yasalar veya dzenlemelerle belirlenen ifller dflnda gece iflin-

de alfltrlmamasn salamay (Anlaflma ekinde, 18 yaflndan kklerin byk ounlu-unun gece iflinde alfltrlamayaca nn yasayla ngrlmesi halinde, ye devletler iingetirilmifl olan ykmlln yerine getirilmifl saylaca ifade edilmifltir),

9. Ulusal yasalar veya dzenlemelerle belirlenen ifllerde alflan 18 yafln altndaki kiflilere dzen-li salk kontroln salamay,

10. ocuklarn ve genlerin zellikle dorudan veya dolayl olarak ifllerinden doan tehlikeler bafl-

ta gelmek zere, uradklar bedensel ve manevi tehlikelere karfl zel olarak korunmalarnsalamay stlenirler.

Trkiye, Avrupa Sosyal fiartn, 1989 ylnda bu maddenin 1, 2, 7 ve 10. fkralarn dfllayarakonaylamfltr.


12/22

Sosyal Pol i t ika

Ancak bu durumda ekonomik katklar gzard ederek, ocuklarnn temel retimve mesleki eitim hizmetlerinden yararlanabilmelerini desteklerler. Bu nedenlezellikle geliflmekte olan lkelerde, istihdam gereksinimleri ve koflullar gznn-de tutularak dzenlenmifl, nitelikli bir eitim sistemi kurulup, yaygnlafltrlmadk-a ocuklarn ve genlerin alfltrlmalar engellenemez (Daha, 1997, s: 9).

Ulusal sosyal politikalarla ocuklar ve genler alflma yaflamnn hangi alanla-rnda ve nasl korunulur? ocuklarn ve genlerin alflma yaflamnda yer almalar

durumunda karfllafllabilecek daha nceki bir bafllk altnda aklamaya alflt-mz olumsuzluklar, korunulma alan ile ynn biimlendirir. Hukuki dzenleme-ler aracl ile ifllerlik kazandrlan bu politikalar ayr bafllklar altnda ele alalm.

En Az alfltrlma YaflNe kadar iyilefltirilmifl olsa da, alflma yaflamnn yetiflkinlere gre dzenlenmiflolan koflullar ocuklar zerinde olumsuz etkiler yaratr. Bu nedenle ocukluk d-nemleri tamamlanncaya dek ocuklarn alflma yaflamnn tm ile dflnda tutul-malar gerekir. En az alfltrlma yaflbu balamda ocukluk dneminin tamam-land yafl ifade eder. Sosyal politikalar en az alfltrlma yaflnn altnda bulunanocuklarn hi bir stataltnda, hi bir ifltealfltrlmamasn ngrr. Bu politika-

lara ise ulusal dzeyde yrrle konulacak emredici hukuki dzenlemelerarac-

252

En az alfltrlma yafl:Buyurucu nitelikteki hukukkurallar tarafndangetirilmifl olan ocuklarnhi bir stat altnda, hi biriflte alfltrlamayacaklar

yafl snr.


13/22

l ile ifllerlik kazandrlr. Bir baflka deyiflle, bu alanda mutlakbir alfltrlma ya-sann getirilmesi gerekir.

Daha nce de vurguland gibi, U tarafndan en az alfltrlma yafl 15 ola-rak kabul edilmifltir. Bu nedenle 15 yafln altnda bulunanlarn mutlak alfltrlmayasa kapsamnda kalaca dflnlebilir. Ancak; ilgili szleflme hkmleri zen-le okunduu zaman ifllerin nitelikleri, yrtm koflullar, lke ekonomisinin, geti-rilen koruma rejiminin ya da eitim olanaklarnn geliflmifllik dzeyigznndebulundurularak en az alfltrlma yafln daha aflada belirleyerek, uygulayabilme-leri dorultusunda ye lkelere bir esnekliin getirildii grlr.

Baz koflullara bal tutularak ulusal mevzuatlara braklan dzenlemeler ile be-nimsenen genel ilkeden uzaklafllmfltr. 138 nolu Szleflmede her yeasgariyafl bafllangta 14 olarak belirleyebilir (m.2/4) ve Ulusal mevzuatla 13-15 araskiflilerinhafif ifllerde alfltrlmalarna veya istihdamlarna izin verilebilir (m.7)denilerek, getirilen esnekliin gerekesi ak biimde ortaya konulmaktadr. r-

gt, 146 sayl Asgari alfltrlma Yaflna liflkin Tavsiyesinde yer alan ye-ler,alflmaya kabulde asgari yafln kademeli olarak 16 yafla karlmasn amaedinmelidirler hkm (m.5/2) ile en az alfltrlma yafln evrensel dzeyde, kade-meli olarak, zaman iinde varlmas ngrlenbir hedefolarak gstermifltir.

Unn, Trkiye tarafndan da onaylanan 138 sayl stihdama Kabulde Asga-ri Yafla liflkin Szleflmesi, eer iflin nitelii ve yrtm koflullar, genlerin sal,gvenlii ya da ahlak ynnden bir saknca oluflturuyorsa, en az alfltrlma yafl-nn 18in altnda olamayaca ngrmektedir (m. 3/1). Ancak, yine ayn Szleflme,genlerin salnn, gvenliininve ahlaknntam olarak gvence altna alnma-s ve ilgili faaliyet dalnda yeterli zel renim ya da mesleki eitim grmeleri ko-flulu ile 16 yaflndan sonra istihdam edilebilecei hkmn de getirmifltir. Bu istis-na hkmyle, en az alfltrlma yaflnn baz koflullara bal tutularak ulusal mev-zuatlarla 18in altnda belirlenebilmesine de olanak tannmfl olmaktadr (m.3/3).

Ayrca Szleflme; madencilik ve maden karm, imalat, inflaat, elektrik,gaz ve su, temizlik iflleri, ulafltrma, depoloma ve haberleflme, dzenli olarak c-retli ifli istihdam etmeyen ve yerel tketim amacyla retim yapan kk lekliaile iflletmeleri dflnda kalan ticari amal retimde bulunan dier tarm iflletmele-ri ve plantasyonlarda (m.5, f.3), zorunlu renimin bittii yafln altnda ve herhalkarda 15 yafln altnda (m.2/3) ocuk alfltrlmasnn engellenmesini dengrmektedir.

Szleflme hkmleriyle bu balamda getirilmifl olan esneklik, deinilen h-kmle de snrl deildir. 138 sayl Szleflme hkmleriyle ye lkelere, ekonomi-sive eitim olanaklar yeterince geliflmemifl olan ye lkelereen az alfltrlma ya-

fln bafllangta 14 olarak belirleyebilme ynnde bir insiyatif de tanmfltr (m.2/4). Szleflme eitim olanaklarndan yararlanabilmelerinin engellenmemesi vesalklar ile geliflmelerine zarar verilmemesi kofluluyla, 13-15 yafllar arasndaki o-cuklarn alfltrlabilmesine olanak vermektedir (m. 7).

Bu erevede U en az alfltrlma yafln; hafif olarak nitelendirilen ifller-de 13, 58 nolu Deniz fllerinde alfltrlacak ocuklarn Asgari Yafl Haddinin Tes-biti Hakknda Szleflme(m.2/1) ile 59 nolu Sanayi flyerlerine Alnacak ocukla-rn Asgari Yafl Snrn Belirleyen Szleflme(m.2/1) hkmlerine gre deniz ifllerive sanayie ait ifllerde 15, 123 nolu Yeralt Madenlerinde fle Alnmada Asgari YaflHakknda Szleflmehkmlerine gre yeraltnda madenlerde srdrlen ifllerdede 16 olarak belirlemifltir (m.2).



14/22

En az alfltrlma yaflnn, baz ifllerin nitelikleri ve yrtm koflullar gznn-de tutularak daha yukar ekildii de grlr. rnein, 15 nolu Trimci ve Atefli S-

fatyla Gemilerde fle Alnacaklarn Asgari Yaflnn Tesbitine Dair Szleflme h-kmlerine gre gemilerde trimci ve atefli olarak (m.2) ve 138 nolu Szleflme h-kmlerine gre ar ifllerde 18 yafln altnda olanlar alfltrlamazlar (m.2).

BM tarafndan kabul edilen ocuk Haklarna Dair Szleflmede ise, daha ncede vurguland gibi 18 yaflna kadar her insann ocuk saylaca ngrlmfltr.Ancak ayn Szleflme, en az alfltrlma yaflnn ulusal mevzuat hkmleri ile belir-lenmesi ilkesini benimsenerek, szleflmeyi onaylayan lkeleri balayan bir hkmgetirilmekten kanmfl ve U kaynaklarna koflut bir yaklaflm ortaya koymufltur.(m.32).

Konu eflitili ynleri ile sorgulanrken, sosyal politikalarn uluslararas kaynakla-r tarafndan ngrlen alfltrlma koflullarnn belirlenebilmesinde baz glklerinbulunduuna da dikkat ekmek gerekir. ncelikle belirtilmelidir ki alflma yafla-

mndaki iflleri hafifya da arolarak nitelendirebilmek gtr (Belequele ve Myers,1998, s: 8). Konu, teknik olduu kadar, deiflken bir zellik de taflr.

Ayn glkler ifllerin tarm, sanayi, ticaretifllerinin birbirinden kesin izgiler-le ayrlabilmesinde de yaflanr. Her ne kadar; Unn 59 nolu Sanayi flyerlerineAlnacak ocuklarn Asgari Yafl Snrn Belirleyen Szleflmesi ile 77 sayl ocuk-larn ve Genlerin fle Elverifllilikleri Ynnden Salk Muayenesine Tabi Tutulma-

lar Hakknda Szleflmehkmlerinde sanayi iflyerleri ile ilgili belirleyici hkm-ler yer almfl olsa da (m.1), bu alanda yaflanacak glkleri aflabilmenin ok kolayolmadn kabul etmek gerekir. Bu nedenle, 13-15 yafllar arasndaki ocuklar y-nnden getirilen bu kismi alfltrlma yasann uygulanabilmesinde iflverenlerdebyk sorumluluk taflr.

En az alfltrlma yafl ile zorunlu eitim dnemiarasnda da dorudan bir ilifl-ki vardr. nk; en az alfltrlma yafl, zorunlu eitim dneminin tamamlandyafl ile birlikte bafllar. Bu yzden her iki alanda yrrlkte bulunan mevzuat h-kmleri arasnda bir uyum olmaldr. Zorunlu eitim sresinin uzamas ile birlikteen az alfltrlma yaflnn da ykselecei aktr. Nitekim; bir yandanyaflam kalite-sinin ykselmesi, alflma ortamlarnn hmaniterleflmesi, bir yandan da zorunlu

eitim sresinin uzamasbaz lkelerde en az alfltrlma yaflnn ykselmesineyol amfltr. Bu yndeki geliflmeler dorultusunda Avrupa Sosyal fiart, en az a-lfltrlma yafln 15 olarak gstermektedir. U asgari alfltrlma yaflile ilgili 146sayl Tavsiye kararlarnda da ye lkelere, en az alfltrlma yafln zorunlu eitimsresini uzatarak 16 yafla ykseltmeleri nermektedir.

Trkiyede Kda en az alfltrlma yafln 14 olarak gstermifltir. UHK ise 12 ya-

flndan kkleri ocuk olarak nitelendirerek alfltrlmalarn yasaklamfltr (m.173/1).lkemizde zorunlu temel eitim sresi 5 yldan 8 yla karlarak, 15 yafln altnda bu-lunan ocuklarn alflma yaflam iinde yer alabilmeleri engellenmifltir.

Metinde kullanlan alfltrlmaszcnden de anlafllabilecei zere, ocuk-lar alfltrmamak dorudan iflverenin sorumluluk alannagirer. Bu nedenle ulu-sal buyurucu nitelikteki hukuki dzenlemelerle, en az alfltrlma yaflnn altndaocuk alfltran iflverenler hukuki ve cezai ynden sorumlu tutulur. Hem Unn138 sayl Szleflmesi (m.9) ve hem de BMnin ocuk Haklarna Dair Szleflmesibu ynde hkmler taflr (m.32).

Bir meslei renebilmek amac ile alflma yaflamnda rak stats altnda yeralan ocuklar da bu deerlendirmelerin kapsam iinde kalr. fiyle ki raklk, te-

melinde meslei renme amac olan bir alflma statsn ifade eder. Bir mesle-



15/22

e doal olarak erken yafllarda hazrlanlr. Bu nedenle yafla bal bir koflul bulun-masa da, kk yafllarda rak olunur. Bu zellikler birlikte deerlendirilecek olur-sa raklar, aslnda mesleki eitim gren rencilerolarak alglanmaldr. Ancak, -raklk eitiminden yararlanabilmek iin, zorunlu temel eitim srecinin tamamlan-mas gerekir. Zorunlu temel eitimini tamamlamayan ya da dzenlenen bir kamu-sal raklk eitimi program kapsam dflnda bulunanlarn, salt yafllarnn kkolmas nedeniyle rak olarak nitelendirilerek alflma yaflam iinde yer almalarhi kuflkusuz kabul edilemez.

alflma Yaflamnn Genler Ynnden zel OlarakDzenlenmelesiEn az alfltrlma yaflnn, ifllerin nitelikleri ve yrtm koflullarna gre belirlendi-i, sosyal politikalarn uluslararas kaynaklarnn da ye lkelere bu ynde bir in-siyatif tand, daha nce rneklendirilerek vurgulanmflt. En az alfltrlma yafl-

na iliflkin farkllklar, ocuk ve gen kesimin ayrmlafltrlmasn etkiler ve doalolarak alflma yaflamnn genler ynnden dzenlenmesi alanna da yansr. Bunedenle yasaklayc politikalar, salt ocuklar iin deil, gen olarak nitelendirilenkesim iin de ksmen geerlik kazanr. rnein; en az alfltrlma yaflnn dahayksek tutulduu ifllerde, baz ulusal politikalar asndan gen olarak nitelendiri-len 16-18 yafl grubu iinde bulunanlara ynelik alfltrlma yasaklar ortaya kar.

Bu erevede gen iflgcnnyer ve su altndasrdrlen ifller ile ar ve teh-likeliolarak nitelendirilen ifllerde alfltrlmamalar gerekir.

Yine genler, yetiflkinlere gre daha ok dinlenme gereksinimi duyar. Bu ne-denle de, normal gnlk ifl sresinden daha uzun srelerle alfltrlmamaldrlar.Avrupa Sosyal fiart, ulusal sosyal politikalara dzenleme esneklii getirilmekle bir-likte, yafllar 18in altnda bulunan genlerin gece dnemlerinde alfltrlmamalar-n ayn gerekeyle ngrr (m.7/8).

Bu alandaki yasaklayc sosyal politikalar gen iflilerin, retime gre cret de-nen akordya dayryen banttekniinden yararlanlan iflleri de kapsar. nkdaha ok yetiflkin iflgc gznnde tutularak dzenlenen bu cret sistemi ile re-tim teknii, kifliyi daha youn ve tempolu alflmaya yneltir. Bu yzden genlerinbu nitelikteki ifllerde alfltrlmalar uygun deildir (Boidin, 1995, s: 26).

Genlerinpsikolojik ve sosyalgeliflmeleri zerinde olumsuz etkiler oluflturabi-lecek ifllerde alfltrlmalar da yasaklayc hukuki dzenlemelerle engellenmelidir(Boidin, 1995, s: 26). rnein; alkoll iki satlan ve kullanlan yerlerde, oyun sa-lonlarnda, hamamlarda, kahve ve kraathanelerde, diskotek, kabare, gazino, bar

gibi yerlerde ahlaki nedenlerle genler alfltrlmamaldr. Nitekim, Avrupa Sosyal

fiart ile Unn 138 numaral Szleflmesi (m.3/1,3) ve 146 nolu Tavsiyesinde debu ynde hkmler yer almaktadr (m.9). Yrrle konulan hukuki dzenleme-lerle, bu alanda mutlakbir alfltrma yasa getirilir. flverenler iin ulusal mevzu-atlarla getirilecek yaptrmlarn caydrc olduu kadar, cezalandrc bir ifllevi deolmaldr.

Genlik dnemlerinde geliflme sreci byk lde tamamlanr. Bu nedenlede gen iflgcnden yararlanlabilmesi gerekir. Genler geliflme srelerinde birrisk oluflturmayacak ifllerde alfltrlabilir. Sosyal politikalar, alflma yaflamndagen iflgcnden snrl olarak ve baz koflullara bal tutularak yararlanlmasnngrr. Bu nedenle genlerin alfltrlma koflullar mevzuat hkmlerine bala-nlr. Getirilen zel koruma rejimi ile ifl iliflkileri ve yaflam genler ynnden zel

olarak dzenlenir.



16/22

fiimdi de alflma yaflamnn genler ynnden hangi alanlarda, nasl dzenle-necei sorusunun yantlarn vermeye alflalm. ocuklarn hi bir stat altnda,hi bir iflte alfltrlamayacaklar ortaya konulduu iin, bu bafllk altnda aklana-cak olan dzenlemelerin, alflma yaflam iinde yer alacak olan gen iflgc iingeerli olacaktr.a. flin Salk Ynnden Kifliye Uygunluunun Belirlenmesialfltrlacaklar iflin niteliinin ve yrtm koflullarnn, genler iin uygun olupolmad nemlidir. Unn 77 nolu, ocuklarn ve Genlerin fle ElverifllilikleriYnnden Salk Muayenesine Tabi Tutulmalar Hakknda Szleflme hkmleribu alanda benimsenen ilke ve kurallar ierir.

Bu ynde bir belirleme salk grevlileri tarafndan yaplarak, salk kurumlartarafndan belgelenmelidir. Gen iflilere ifl sresi iinde salk muayenelerini yap-trabilmeleri iin izin verilmesini ngren bir hukuki dzenlemelere de bu balam-da gereksinim duyulur. flverenin byle bir belgenin alnmasndaolduu kadar,

korunmasndada ykmll bulunur. Bu belgelerin yalnzca ifle girme aflama-snda deil, belirli aralklarla kifli yetiflkin oluncaya dek dzenli olarak yenilenme-si gerekir. Konunun, nemi nedeniyle Avrupa Sosyal fiarthkmleri ile de vurgu-land grlr (m.7/9).

Eer alfltrlaca ifl, gen iflinin sal ynnden sakncal ise ve bu durumbelgelenmiflse, iflveren onu daha uygun koflullar olan bir baflka ifle aktarmakla y-kmldr. Ancak, alfltrlacaklar iflin niteliinin ve yrtm koflullarnn, gen ifl-iler iin uygun olup olmad mevzuat hkmleri ile ne kadar ayrntl olarak vezenle dzenlenmifl olsa da yetersiz kalr. Bu nedenle iflverenin kullanaca insi-yatif bu balamda nem kazanr. rnein; gen bir iflinin sal ynnden alfl-trlmasnda saknca bulunmayan bir ifl bile, belirli bir anda szgelimi ar kaldr-ma fiilinin yaplmasn gerektirebilir. Byle bir durumda, gen iflinin, hangi ar-lkta bir yk taflyabilecei en yakndan ancak iflveren tarafndan gzlenebilir. Bunedenle, iflinin o iflte alfltrlmasnn sal ynnden bir saknca oluflturup,oluflturmayacana da doal olarak iflveren karar verecektir. Bu alanda iflverenler-den sosyal bir sorumluluk bilinciile davranmalar beklenilir.b. zin ve Tatil Dnemlerinin Dzenlenmesialflma yaflamnda genler, izin ve tatil sreleri ynnden de zel hukuki dzen-lemelere konu olurlar. nk genlerin doalarndaki dinamizm ve kltrel biri-kim gereksinimi bofl zamanlara nem kazandrr. Baz arafltrmalar, genlerin aradinlenmelerinden bile ilgi alanlar ile ilgili eflitli urafllar iin yararlandklarn veyafladklar konsantrasyon glkleri nedeniyle ifl kazas riskiyle yetiflkinlere gredaha ok karfl karflya kaldklarn ortaya koymaktadr. Bu nedenle, genlerin yl-

lk cretli izin srelerine, kdem srelerine baklmakszn bir alt snrn getirilmesigerekir. Hafta tatili sreleri de byle bir yaklaflmla dzenlenmelidir.

BM ocuk Haklar Szleflmesi, Taraf devletlerocuklar iin bofl zamandeerlendirmeye, dinlenmeye, sanata ve kltre iliflkin etkinlikler konusunda uy-gun ve eflit frsatlarn balanmasn teflvik ederler (m.31) hkm ile bu alandakidzenlemelerin hedefini ortaya koymaktadr. Unn bu konudaki szleflme vetavsiye kararlarnda, alflma yaflamnda yer alan genlerin hafta tatillerinin aralk-sz 2 gn srmesi ve yllk cretli izin srelerinin 12 iflgnnden daha az tutulma-mas ngrlmektedir. Avrupa Sosyal fiartise, yafllar 18 in altnda bulunan gen-ler iin en az 3 haftalk bir cretli izin hakkn tanyarak, Unn ngrd s-renin de zerinde bir standart norm getirmifltir (m.7/7).



17/22

c. Eitim ve alflma Yaflam Arasndaki liflkinin DzenlenmesiHem rgn ve kamusal nitelii bulunan bir eitim kurumunda retimlerini sr-drp, hem de alflan genlerin gnlk normal ifl srelerinin de zel olarak d-zenlenmesi gerekir. nk ifli ve renci niteliini birliktetaflyan genlerin alfl-ma ve eitim yaflamlar birbiri ile uyumlu olmaldr. Genlerin eitim kurumlarn-da geirdikleri srelerin ifl sresinden saylmas, eitim hizmetlerinden yeterinceyararlanabilmelerinin engellenmemesi ynnden nem taflr. Bu nedenle de gen-lerin renimlerini srdrdkleri eitim kurumlarnda geirdikleri sreler, AvrupaSosyal fiartnda da ngrld zere alfllmfl gibi saylarak deerlendirilir vecretleri kesintisiz denir (m.7/6).

Sosyal Politika'nn uluslararas kaynaklarnca da benimsenen bu yndeki huku-ki dzenlemelerin, iflyerinde kurulu alflma dzeni ile eliflebilecei belki dfln-lebilir. Ancak, bu politikalarn nceliklihedefinin genlerin eitim ve renimleri-ni aksatmadan srdrebilmeleri olduu unutulmamaldr.

d. Ayrmc Uygulamalarn Engellenmesine Ynelik DzenlemelerGenler, yetiflkin iflgcne gre daha uysal ve kolay ynetilebilir grlerek, ayrm-c davranfllarla da karfllaflabilmektedir. BM ocuk Haklar Szleflmesi, taraf devlet-lerin Her tr ayrmakarfl etkili biimde korunmas iin gerekli tm nlemlerialrlar (m.2) hkm ile genlerin alflma yaflamnda karfllaflabilecekleri ayrmcuygulamalara karfl korunmasn da ngrmektedir. Bu nedenle eflit deerde iflgren kifliler arasnda gen-yetiflkin ayrmnn yaplmamas, yrrlkteki ifl mev-zuat hkmleri ile engellenmelidir.

fl iliflkisinin geici ya da srekli nitelikte kurulmas aflamasnda da salt yafllar-nn kk olmas nedeniyle gen-yetiflkin ifliler arasnda bir ayrm gzetilmeme-lidir. Ayrca uygulamalarda; sendikalara ye olduklar ya da sendikal faaliyetlerdeyer aldklar iin genlerin ifl iliflkilerine son verildii ya da kriz dnemlerinde ilkgzden karlan kifliler olduklar da ska gzlenir (Beloquele ve Myers, 1998, s:7). Bu yzden ifl gvencesi ile ilgili hukuki dzenlemelerin, genlerin kar-fllaflabilecekleri ayrmc uygulamalara karfl korunmasn ngren hkmler deiermelidir.

2. Bir gen ifli, meslek ya da sanat okulunda gnde 4 saat sren eitim ve retim gr-

yor ve ayn zamanda normal gnlk ifl sresi 8 saat olan bir iflyerinde alflyor ise, ifl-

yerinde gnde ka saat alfltrlabilmesi uygundur?


SIRA S ZDE


18/22

Sosyal Pol i t ika258

zetSosyal politikalar ynnden ocuk ve gen szck-

leri, hangi kesimleri ifade eder? En az alfltrlma yaflnn altnda bulunanlar ocuk

iflgc olarak ifade edilebilir. Gen iflgc denilince

yafllar en az alfltrlma yafl ile fiziksel, dflnsel

geliflme sreci ve zorunlu eitim sresinin tamam-

land yafl arasnda olanlar anlamak gerekir.

ocuk ve gen iflgcn nitelendiren yafl dflnda bafl-

ka ltlerin de bulunmas, bu balamda standart or-

tak bir normun yaratlabilmesini glefltirmektedir.

ocuklar ve genler alflma yaflamna nasl girmifl-

ler ve bu kesimin korunmasn ngren politikalar

gnmze dek hangi yn ve biimde geliflmifltir?

ocuk ve gen iflgc; tm dnyada, her dnem-

de, zellikle tarm kesiminde ekonomik yaflam iin-

de yer almfltr, Ancak bu kesim, ifli stats altnda

alflma yaflamna Sanayi Devrimi'nin kendine z-

g koflullar altnda girmifltir.

Sosyal politikalarn uluslararas ilke ve kurallar; ifl

iliflkileri ve yaflamnn, ocuklar ve genler ynn-

den zelolarak dzenlenmesini ngrr.

ocuklarn ve genlerin neden korunmas gerekir?

Fiziksel ve dflnsel geliflmelerini salkl olarak ta-

mamlayabilmeleri, temel ve mesleki eitim hizmet-

lerinden en st dzeyde yararlanabilmeleri iin o-

cuklar ve genler alflma yaflam iinde zelolarak

korunurlar.

ocuk ve gen iflgcnn hem toplumsal yaflam ve

hem de ifl iliflkileri ile yaflamnda korunmas devle-

tin sorumluluk alanna girer. Ancak, iflverenler de

bu alanda sosyalbir sorumluluk taflrlar.

ocuklarn ve genlerin korunmasn ngren po-

litikalar, hangi ulusal ve uluslararas kaynaklaradayanr?

T.C. Anayasasnda yer alan ilkeler, lkemizde o-

cuklarn ve genlerin alflma yaflamnda korunma-

sna ynelik ulusal sosyal politikalar ynlendirip,

biimlendirmektedir. Bu hedef dorultusunda geti-

rilmifl olan ilkeler ve normlar, sosyal politikalarn

uluslararas kaynaklar iinde de genifl bir yer tutar.

ocuklar ve genler alflma yaflamnn hangi alan-

larnda, hangi yn ve biimde korunmaldrlar.

En az alfltrlma yaflnn altnda bulunan ocuklar;

mutlak bir alfltrma yasa kapsamnda hi bir sta-

t altndave hi bir ifltealfltrlamazlar.

Sosyal politikalar; genlerin yer ya da su altnda,

gece dnemlerinde srdrlen, ar ve tehlikeli ola-

rak nitelendirilen, akord cret sistemlerinin, fordist

retim tekniklerinin kullanld ifllerde, ahlaki yn-

den alfltrlmalar sakncal olan iflyerlerinde alfl-

trlmalarnn ve normal ifl sresinden daha uzun

sreli alflmalar iinde yer alabilmelerinin hukuki

dzenlemelerle yasaklanmasn ngrr.

alflma yaflam, iflin salk ynnden kifliye uygun-

luu ve ifl sreleri ynnden genler iin zel ola-rak dzenlenir.

1

A M A

2A M A

3

A M A

4A M A

5A M A


19/22

nite 12 - ocuklarn ve Genlerin al flma Yaflamnda Korunmas 259

Kendimizi Snayalm1. ocuklar ve genlerin, Sanayi Devrimi yaflanmadannce, ekonomik yaflamn daha okhangi alandayer al-

dklar dflnlebilir?

a. Ticaret

b. Sanayi

c. Hizmet

d. Tarm

e. Kamu

2. Afladakilerden hangisi, ocuklarn ve genlerin Sana-yi Devrimi ile birlikte ifli stats altnda alflma yaflamn-

da yer almaya bafllamasnn nedenlerinden birisi deildir?

a. Uysal ve kolay ynetilir grlmeleri

b. Teknolojik geliflmelerin ocuk ve gen iflgcndenyararlanlmasna olanak tanmas

c. Ailelerin birden ok yesi ile alflma yaflamnda

yer almak zorunda kalmas

d. Ucuz iflgc olarak grlmeleri

e. zen ve uzmanlk gerektiren ifllerde daha baflarl

olmalar

3. Sosyal politikalar asndan, ocuk ve gen iflgc kav-ramlarn afladaki kriterlerden hangisi belirler?

a. flin nitelii

b. Yaflc. Hizmet sresi

d. alfllan kesim

e. Bireysel zellikler

4. Afladaki kurulufllardan hangisinin ocuklarn ve gen-lerin korunmasn ngren bir yasama alflmasyoktur?

a. U

b. BM

c. IMF

d. AK

e. UNICEF

5. Uluslararas alflma rgt szleflme hkmlerindednya genelinde belirlenmifl olan en az alfltrlma yafl

katr?

a. 10

b. 12

c. 13

d. 15

e. 16

6. ocuk Haklar Bildirgesi BM tarafndan hangi yl kabuledilmifltir?

a. 1919

b. 1945

c. 1959

d. 2000

e. 2001

7. rgn eitim veren bir devlet okulunda 5 saat re-nim gren bir renci, normal gnlk ifl sresi 7.5 saat

olan bir iflyerinde gnde ka saat alfltrlabilir?

a. 5

b. 2.5

c. 3

d. 7.5e. 12.5

8. Afladaki ifllerden hangisinde genlerin alfltrlmalaruygun olabilir?

a. Yer altnda srdrlen ifllerde

b. Normal ifl sresinden daha uzun sreli alflmalarda

c. Ar ve tahlikeli olarak kabul edilen ifllerde

d. Su altnda srdrlen ifllerde

e. Sanaiye ait ifllerde

9. U szleflmeleri, genlerin yllk izin srelerinin enaz ne kadar olmasn ngrr?

a. 10 gn

b. 12 gn

c. 20 gn

d. 3 hafta

e. 1 ay

10. U szleflmeleri, genlerin hafta tatillerinin kesin-tisiz olarak, ka gn verilmesini ngrr?

a. 1

b. 1.5

c. 2d. 2.5

e. 3


20/22


Yaflamn iinden

Trkiyede Enformel Sektrde raklarBir meslein ya da bir sanatn renilmesi srecinin ilkbasama olarak adlandrlan ve genellikle 12-15 yafllarn-

da ocuklarn alfltrlma biimi olarak da nitelendirilen

raklk, birok lkede mevzuat hkmleriyle dzenlen-

mifl ve bu balamda baz snr ve koflullar getirilmifltir.

Enformel ekonomik faaliyetlerde alflan raklar, efl

deiflle retide ifade edildii gibi enformel raklk ise,

bu yasalarn snrlar dflnda braklarak alfltrlan kiflileri

ifade eder. Enformel rakln geliflmesinde formel rak-

lk srecinin snrl ve brokratik formalitelerle dolu ol-

masnn da rol bulunmaktadr. alflrken ren, renir-

ken kazan ilkesinin geliflmesiyle az da olsa gelir salayanenformel raklk zellikle geliflmekte olan lkelerde yay-

gnlk kazanmaktadr. Bu lkelerde kalabalk nfus ve

eitim olanaklarnn yetersizlii ocuklar ve ailelerini bu

ynde bir eilime yneltmektedir. Bu uygulamalarda ge-

nelde belirli bir meslein retilmesinden ok; uzun sre-

li alflmaya dayal, basit vasflarn edinildii, snrl bir -

raklk eitimi verilen retim iflilii ile karfllafllmaktadr.

Geliflmifl lkelerde ise sosyal refah dzeyinin ykselmesi,

adil bir blflm dzeninin kurulmas ve geliflen teknolo-

ji sonucu ocuk ifl gcne duyulan gereksinim zaman

iinde giderek azaltmfl, koruyucu hukuki dzenlemeningeliflmesi ile sorun byk lde zmlenmifltir.

Bu metin fiiflmann (1999, s: 53-54). Ekonomik Faaliyet-

lerde Enformelleflme ve Trkiyede Enformel Ekonomik Fa-

aliyetlerde alflanlara Ynelik Sosyal Politikalar adl a-

lflmasndan zetlenerek aktarlmfltr.

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar1. d ocuklarn ve genlerin iflgcnden, Sanayi Dev-

rimine dek sregelen dnem iinde tarm kesi-

minde yaygn olarak yararlanlmfltr. Bu soruyu

doru yantlayabilmek iin, ocuklarn ve Gen-

lerini alflma Yaflamna Girifli ile Korunmalarna

Ynelik Politikalarn Tarihsel Geliflimi bafll al-

tnda verilen bilgilerden yararlann.

2. e Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, ocukla-

rn ve Genlerini alflma Yaflamna Girifli ile Ko-

runmalarna Ynelik Politikalarn Tarihsel Gelifli-

mi bafll altnda verilen bilgilerden yararlann.

3. b Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Kimler o-

cuk ve Kimler Gen Saylr bafll altnda verilen

bilgilerden yararlann.4. c Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, ocukla-

rn ve Genlerin Korunmalarn ngren Sosyal

Politikalarn Kaynaklar bafll altnda verilen bil-

gilerden yararlann.

5. c Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, En Az a-

lfltrlma Yafl bafll altnda verilen bilgilerden

yararlann.

6. c Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, ocukla-

rn ve Genlerin Korunmalarn ngren Sosyal

Politikalarn Kaynaklar bafll altnda verilen bil-

gilerden yararlann.7. b rgn eitim veren bir devlet okulunda 5 saat -

renim gren bir renci, normal gnlk ifl sresi

7.5 saat olan bir iflyerinde; gnde 7.5-5=2.5 saat

alfltrlabilecektir. Bu soruyu doru yantlayabil-

mek iin, alflma Yaflamnn Genler Ynnden

zel Olarak Dzenlenmesi bafll altnda verilen

bilgilerden yararlann.

8.e Sanayie ait ifllerde genler alfltrlabilir. Bu soruyu

doru yantlayabilmek iin, alflma Yaflamnn

Genler Ynnden zel Olarak Dzenlenmesi

bafll altnda verilen bilgilerden yararlann.

9. b Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, alflma

Yaflamnn Genler Ynnden zel Olarak D-

zenlenmesi bafll altnda verilen bilgilerden

yararlann.

10. c Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, alflma

Yaflamnn Genler Ynnden zel Olarak D-

zenlenmesi bafll altnda verilen bilgilerden

yararlann.


21/22

nite 12 - ocuklarn ve Genlerin al flma Yaflamnda Korunmas 261

Baflvurabileceiniz KaynaklarBoidin, C. (1995). alflma Yaflamnda ocuk Psikososyo-

lojik Yaklaflm. (ev: B. Piyal) Ankara: Uluslararas a-

lflma Brosu-alflma ve Sosyal Gvenlik Bakanl

alflma Genel Mdrl ve fl Teftifl Kurulu Baflkan-

l Yaynlar.

alflan ocuklar Projesi Raporu(2000). Ankara: alflma

ve Sosyal Yardm Bakanl fl Teftifl Kurulu Baflkanl

Yaynlar.

alflan ocuklarla lgili Uluslararas Belge ve Szleflmeler

(2000). Ankara: alflma ve Sosyal Gvenlik Bakanl-

,alflma Genel Mdrl, alflan ocuklar Bl-

m Yaynlar.

Derrien, J.M. (1994). ocuk alfltrlmas le lgili Politika

Hazrlanmas ve fl Denetimi (ev: H. Bafll ve B.Pi-yal). Ankara: Uluslararas alflma Brosu-alflma ve

Sosyal Gvenlik Bakanl alflma Genel Mdrl

Ortak Yayn.

Franklin, B. (Der.1993). ocuk Haklar. stanbul: Ayrnt

Yaynlar.

fiiflman, Y. (1999). Ekonomik Faaliyetlerde Enformelleflme

ve Trkiye(de Enformel Ekonomik Faaliflyetlerde al-

flanlara Ynelik Sosyal Politikalar. Eskiflehir: T.C. Ana-

dolu niversitesi BF. Yayn.

Baflvurulabilecek nternet Kaynaklarhttp://www.ocukvakf.org.trhttp://www.shcek.gov.tr

Sra Sizde Yant AnahtarSra Sizde 1

Yafladmz dnemde lkeler, geliflebilmek iin globalle-

flen dnya piyasalarna entegre olarak pay sahibi olmaya

alflmaktadrlar. Bu yolla ekonomik ynden zenginlefle-

bilmek iin de, zellikle geliflmekte olan lkeler youn ve

ucuz iflgc kullanmn yeleyerek, sosyal damping ola-

rak adlandrlan uygulamalara ynelmektedirler. Sosyal

damping uygulamalar hi kuflkusuz ocuk ve gen iflg-

cnden yararlanlmasna da yol aar. Oysa ki, bu ynde

politikalar bir eliflkiyi de beraberinde taflr. nk; sana-

yileflme sreci bilgi ve beceri dzeyi yksek iflgcne du-

yulan gereksinimi oaltr. Bu durumda ise zellikle o-

cuklarn ve genlerin temel ve mesleki eitimlerini kesin-

tisiz srdrmeleri gerekir. Bu lkelerin, gelecekte iflsizliksorunu ile karfllaflmalar ve bu sorunu zebilmek iin

daha yksek bir ekonomik ve sosyal bedel demeleri ka-

nlmazdr.

Sra Sizde 2

Gnde 4 saat sren eitim sresi, iflyerinde 8 saat olan

normal gnlk ifl sresinden dfllerek, bu kifli iflyerinde

gnde 4 saat alfltrlabilecektir. Ancak iflveren tarafndan

cretinin kendisine kesintisiz olarak, 8 saat alflyormufl-

asna denmesi gerekecektir.


22/22


sosyal politika unite12

Documents