sosyal politika unite02

Upload: aofsosyoloji

Post on 07-Apr-2018

231 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    1/20

    Bir nceki nitede Sosyal Politikann konular tarihsel bir sre erevesinde elealnarak ifllenilmifl, daha sonra bu bilim dalna zg bir tanm verilerek Sosyal Po-litikann akademik kimlii zerinde durulmufltu. Bu nite de nce Sosyal Politi-

    ka bilim dalna konu olan politikalarn baz zellikleri aklanacaktr. niteninikinci ana bafll altnda ise, Sosyal Politika ile ayn ya da benzer konular olanbaflka sosyal bilim dallar arasndaki yaklaflm farkllklar rneklendirilerek orta-

    ya konulacaktr. Bylece, Sosyal Politikaya iliflkin olarak bir nceki nite metnin-de size verilen kuramsal bilgiler tamamlanmfl olacaktr.

    Bu niteyi alfltktan sonra afladaki sorular yantlayabileceksiniz:Sosyal politikalar hangi kurum ve kurulufllarca taflnr?Sosyal politikalar ulusal ve uluslararas balamda neden ve naslayrmlafltrlabilir?Sosyal politikalarla varlmak istenilen hedeflere nasl ulafllabilir?Sosyal politikalar hangi kaynaklardan finanse edilir?Sosyal Politika ile Ekonomi, Hukuk, Endstri liflkileri ve nsan Kaynaklar

    Ynetimi disiplinleri arasnda nasl bir iliflki bulunur?

    19

    Sosyal Politika leSosyal Politikaya YaknBilim Dallar ArasndakiYaklaflm Farkllklar 2

    EKONOMEKONOM

    EKONOMEKONOMPOLTKASIPOLTKASI

    FELSEFEFELSEFE

    SOSYALSOSYALPOLTKAPOLTKA

    ALIfiMAALIfiMAEKONOMSEKONOMS

    HUKUKHUKUK

    NSAN KAYNAKLARINSAN KAYNAKLARIYNETMYNETM

    ENDSTRENDSTRLfiKLERLfiKLER

    SYASETSYASETBLMBLM

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    2/20

    Bilgi anda Ynetim ve Teknik Rasyonellik

    Bir sanayi flirketinin genel mdr ve ayn zamanda bir kltr vakfnca kuru-

    lan senfoni orkestrasnn ynetim kurulu baflkan, o ayn konseri olan Schubertin

    Bitmemifl Senfonisine gidemediinden, yerine flirketin verimlilik uzmann gnde-

    rir. Ertesi hafta verimlilik uzmanndan bir teflekkr ve deerlendirme raporu alr.

    Rapor flyledir: Sayn Genel Mdrm, 4 obuac, konserin nemli bir zaman di-

    liminde bofl oturmufllardr. Bunlarn says azaltlarak, dierlerinin konsere daha

    ok katks salanmaldr. 12 kemanc ayn anda, ayn hareketi yapmakta, ayn

    notalar seslendirmektedir. Burada da personel tasarrufu yaplmasn fliddetle tav-

    siye ediyorum. zellikle 16lk notalarn alnmas olduka gereksizdir. nk iz-

    leyiciler 8lik notalarla, 16lk notalar arasndaki fark annda hissedememektedir-

    ler. Dolaysyla 8lik notalarla eser icra edilmeli, yksek cretli keman ustalar ye-

    rine stajyerler kullanlarak masraflar dflrlmelidir. Yayl sazlarla ifllenen pasaj-

    larn, nefesli sazlarla tekrarnn yol at gereksiz dplikasyonlar nlenebilir.

    Bylece 2 saatlik konser de 20 dakikaya inmifl olur. Eer Schubert btn bunlarbilmifl olsayd bitmemifl senfoni, bitmifl olurdu. Sayglarmla. Endstri toplumun-

    daki ynetim anlayflna ve insana bakfl asna baktmzda bu hikaye, bunu ol-

    duka iyi bir flekilde bize ifade etmektedir.

    Belki ounuzun bildii yukardaki yk, Trkiye Metal Sanayicileri Sendikas tarafndan 29

    Ekim - 2 Kasm 1997 gnleri arasnda dzenlenen bir seminerin Bilgi anda nsan Kaynaklar

    adl oturumunda, Prof.Dr.Haluk Erkut tarafndan sunulan bildiri metininden aynen aktarlmfltr.

    Metnin tamam iin baknz: nc Bin Yla Girerken Deiflim 97 (1997). stanbul: MESS

    yaynlar, s. 222.

    indekiler

    SOSYAL POLTKALARIN BAZI ZELLKLER

    Sosyal Politikalarn Kamusal Nitelii

    Sosyal Politikalarn Ulusal Kimlii ve Uluslararas Kaynaklar

    Sosyal Politikalarn Aralar

    Sosyal Politikalarn Finansman

    SOSYAL POLTKA LE SOSYAL POLTKAYA YAKIN BLM DALLARI

    ARASINDAK YAKLAfiIM FARKLILIKLARI

    Sosyal Politika ve Ekonomi

    Sosyal Politika ve Hukuk

    Sosyal Politika ve Endstri liflkileri

    Sosyal Politika ve nsan Kaynaklar Ynetimi

    20 Sosyal Pol i t ika

    Anahtar Kavramlar

    Sosyal Politikalarn Kamusal Nitelii

    Sosyal Politikann Uluslararas

    Kaynaklar

    Sosyal Politikalarn Aralar

    Sosyal Politikalarn Finansman

    Kaynaklar

    Sosyal Politika ve Ekonomi

    Sosyal Politika ve Hukuk

    Sosyal Politika ve Endstri liflkileri

    Sosyal Politika ve nsan Kaynaklar

    Ynetimi

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    3/20

    SOSYAL POLTKALARIN BAZI ZELLKLERSosyal Politika bilim dalna konu olan politikalar baz zellikler taflr. Bu zellikle-

    rin bafllcalarn ayr bafllklar altnda ele alarak aklamaya alflalm.

    Sosyal Politikalarn Kamusal NiteliiSosyal Politika, ilkeolarak devletlerce srdrlen sosyal nitelikli politikalar konualan bir bilim daldr. alflma alanna devletce kamu yarar gzetilerek yaplan m-dahaleler girer. Bu nedenle ekonomi politikalar, maliye politikalar, dfl ticaret po-litikalar, tarm politikalar, ulusal savunma politikalargibi sosyal politikalar dadevlet eli ile ve denetimi altnda izlenir. Sosyal politikalarn oluflma, sorgulanma,yaplanma aflamalarnda; meslek kurulufllar, sivil toplum rgtleri, niversitelergibi kurulufllar demokratik ynetimlerde hi kuflkusuz nemli bir rol oynarlar. Bukurulufllar, sosyal politikalarn ynlenip biimlenmesinde byk lde etkili olur-lar. Ancak Sosyal Politika bilim dalna konu olan politikalar devlet tarafndan uy-

    gulanr ve denetlenir. Sosyal devlet ilkesini benimsemifl olmann da doal bir ge-rei olan bu zellik, sosyal politikalara kamusal bir nitelik kazandrr.

    Sosyal politikalar devletinyasama, yrtmeveyargorganlar taflr. Ancak; unu-tulmamaldr kiyerel ynetimlerile kar amac gtmeyen gnll kurulufllarsosyalpolitikalarn uygulanmas ynnden giderek oalan bir nem kazanmaktadr.

    Yafladmz dnemde, zellikle yerel ynetimlerin hemen hemen tm lkeler-de nemli bir gce sahip olduklar gzlenmektedir. Gl finansman yaplar, sun-duklar hizmetlerin yaygnl ve etkinlii, bu birimlere kmsenemeyecek bir s-tnlk kazandrmaktadr. Bu zellikleri ise, yerel ynetimlerin grev ve sorumlu-luk alanlar ile buna bal ifllevlerini oaltmaktadr. Bu yzden de gnmzdeye-rel ynetimlertarafndan srdrlen sosyal ierikli politikalar, sosyal politikalarn

    eksikliklerini, boflluklarn doldurmaktadr. Devletin ekonomik ve sosyal yaflamiindeki yerinin liberal ekonomi politikalarnn ne kt pek ok lkede daral-mas, gnmzde yerel ynetimlerin izledikleri sosyal boyutlu politikalara ayr birnem kazandrmfltr. Bu lkelerde, genel bte iinde sosyal politikalarn finans-man iin ayrlan paylardaki azalmaya karfln, giderek glenen yerel ynetim bt-elerinden sosyal politikalarn finansman iin ayrlan paylarda gzlenen oalmada bu dflnceleri dorulamaktadr.

    Geen yzyln sonlarna doru, kar amac gtmeyen gnll kurulufllardapek ok lkede sosyal nitelikli politikalar taflyan kurulufllar arasna katlmfltr.Gnmzde kamuve zelsektrlerin yannda giderek etkinleflerek artk ncbir sektr olarak da alglanan bu kesim, kamusal sosyal politikalar destekleyerekglendirmektedir.

    Toplumun tmkarar niteleri sosyal nitelikli politikalar izleyebilirler. Bu ba-lamda rnein; iflletmelerin, siyasal partilerin, sendikalarn, gnll kurulufllarnda kendilerine zg sosyal hedefleri ve bu hedeflere ulaflabilme yolunda alflma-lar, yani izledikleri sosyal boyutlu politikalar olabilir. Ancak bu politikalar, ifllet-me ya da rgt odakldr. Bunlarn sentezi, sistematize edilebilmesi gtr. Bu po-litikalar, rgtler sosyal politikasya da iflletme sosyal politikasalt bafllklar altn-da, Sosyal Politikann zel konular olarak irdelemek daha uygun olur.

    rgt ya da iflletme odakl sosyal boyutlu politikalar; Sosyal Politika alannda yazlmflolan baz kitaplarda, rgtler Sosyal Politikas ve flletme Sosyal Politikas bafllklaraltnda ifllenilmektedir (Erkul, Altan ve Gerek, 1987, s: 145-187).

    21nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar

    Sosyal Politika, sosyalnitelikli kamusal politikalarkonu alan bir sosyal bilimdaldr. Yerel ynetimler ilekar amac gtmeyen gnllkurulufllarn izleyeceklerisosyal ierikli politikalar,sosyal politikalardestekleyerek, glendirir.

    K T A P

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    4/20

    Sosyal Politikalarn Ulusal Kimlii ve Uluslararas KaynaklarSosyal politikalarn konular, kapsam ve geliflmifllik dzeyleri asndan lkeler

    arasnda da hi kuflkusuz farkllklar vardr. nk her lkenin ekonomik ve sos-yal yapsnn, yrrlkteki anayasa kurallarnca snrlar izilmifl kurulu hukuk d-zeninin, ekonomik geliflmifllik dzeyinin ve ynetim biiminin o lkenin sosyalpolitikalar zerinde izleri bulunur. rnein; serbest piyasa ekonomisi koflullarnnya da merkezi planlamann geerli olduu ve yahut da ekonomik ynden geliflmifllkeler ile geliflmemifl lkeler arasnda baz farkllklarn olabilecei aktr. Yinebu balamda nfusun demografik zelliklerinin, aile yapsnn, geleneklerinin,kltrel koflullarnn da ulusal sosyal politikalar zerinde etkili olduunu kabul et-mek gerekir. Ancak unutulmamas gerekir ki ulusal sosyal politikalar arasndakifarkllklar, bu politikalar konu alan Sosyal Politika bilim dalnn evrensel nitelii-ni ortadan kaldrmaz.

    Bir baflka ynden ise yafladmz dnemde ivme kazanan entegrasyon sreci,

    uluslararas pazarlara nem kazandrmfltr. Dnya devletlerini karfllkl olarak bir-birine yaklafltran ve hatta baml klan bu sre, lkelere zg sosyal politikalarda byk lde birbirine yaklafltrmfltr. Bu yaknlaflmayla ulusal sosyal politika-lar, kimliklerini artk yavafl yavafl yitirmektedir. Blgesel, ktasalve kreseldzey-de kurulu uluslararas rgtler ne kmakta, benimsedikleri ilkelerve kabul ettik-leri normlarulusal sosyal politikalar zerinde byk lde etkili olmaktadr. Birbaflka deyiflle, sosyal politikalar giderek evrenseldzeyde paylafllan ilkelere, de-erlere ve kurallara dayal bir temele oturmaktadr. Nitekim baflta Avrupa BirliiveUluslararas alflma rgtolmak zere, etkin uluslararas kurulufllar tarafndankabul edilen bildirgeler, kararlar, szleflmeler vb. belgeler bu kurulufllara ye olanlkeleri balayarak, izledikleri sosyal politikalara byk lde yn ve biim ver-

    mektedir. eflitli lkeler arasnda yaplan iki ya da ok tarafl andlaflmalarla sosyalpolitikalarn uluslararas kaynaklar daha da zenginleflmektedir. Sosyal politikala-rn evrensel bir yrngeye yerleflmeye bafllamas, bu politikalarn ulusal ve ulusla-raras balamda ayrmlaflmasna da yol amfltr. Uluslararas Sosyal Politika konu-suna, bu kitabn 5. nitesinde ayr bir bafllk altnda yer verilecektir.

    Sosyal Politikalarn AralarSosyal politikalarla ulafllmak istenilen hedeflere, eflitli aralardan yararlanlarak

    varlabilir. Kamusal nitelii olan tm politikalarla ortakaralara sahip olmakla bir-likte, bu bilim dalnn kendine zgaralar da vardr.

    Bunlarn baflnda hi kuflkusuz hukuk normlaryer alr. Her lkede, ulusalsos-yal politikalara temel olan ilkeler, ancak yasama organ tarafndan yrrle konu-lan hukuki dzenlemelerle uygulanabilir. Dahas bu bilim dalna zg baflka ara-lara da yine hukuki dzenlemelerle ifllerlik kazandrlabilir. Bu nedenle, hukuknormlar sosyal politikalarn aralar arasnda ne karak, nem kazanr.

    Sosyal planlamada sosyal politikalarn aralar arasnda yer alr. Kurulu sosyalgvenlik sistemiile endstri iliflkilerisisteminden de sosyal politikalarn hedefleridorultusunda yararlanlr. Ayrca sakat ve eski hkmllerin istihdam edilebilme-sinde kullanlan korumal iflyerleri, cretlerin reel deerlerinin korunmasnda ya-rarlanlan eflel-mobil, toplu ifl szleflmeleriya da toplumsal anlaflmalargibi eflitliteknikler de bu erevede deerlendirilmelidir. Kurumsal balamda ise istihdam,denetim kurumlar, yarg organlar gibi kamusalya dayar kamusal kurumve ku-rulufllarile tketici rgtleri, kooperatifler gibi kendi kendine yardm rgtleride

    Sosyal Politika bilim dalna konu olan politikalarn aralar arasnda saylabilir.

    22 Sosyal Pol i t ika

    Ynetim biimi, ekonomikgeliflmifllik dzeyi ve dzenine olursa olsun her lkeninizledii kendine zg sosyalpolitikalar bulunur.

    Sosyal politikalarnuluslararas kaynaklar,gnmzde ulusal sosyalpolitikalar byk ldeynlendirip,biimlendirmektedir.

    Sosyal politikalarla varlmakistenilen hedeflere ancak;sosyal planlama, hukuknormlar, bu bilim dalnazg sistemler, teknikler, buamala yaplandrlankurum ve kurulufllararacl ile ulafllabilir.

    Bir lkenin ekonomik, sosyal,ynetsel ve kltrelkoflullar, o lkede izlenilensosyal politikalara ulusal birkimlik kazandrr.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    5/20

    Konular sosyal politikalara iliflkin iki ya da ok tarafl uluslararas andlaflmalar,

    szleflmeler, onaylanan kararlar, bildirge ve resmi belge hkmleri de, sosyal po-

    litikalarn uluslararaskaynaklar erevesinde bir ara nitelii kazanabilmektedir.

    Sosyal Politikalarn FinansmanSosyal Politika bilim dalna konu olan sosyal politikalarn finansman kaynaklarnn

    baflnda devlet bteleribulunur. Bu nedenle bir lkede izlenilen sosyal politikala-

    rn kapsam ve ierik ynyle geliflmifllik dzeyi, byk lde genel devlet bte-

    sinin zenginliine ve bu bteden sosyalnitelikli kamusal politikalarn finansman

    iin ayrlan paylara baldr.

    Sosyal politikalarn bafllca finansman kaynan oluflturduunu ifade ettiimiz

    genel devlet bteleri, bilindii zere halktan alnan vergilerden oluflur. Bu neden-

    le adil bir vergi dzeninin kurulu olduu lkelerde, vatandafllarn gelirleriyle oran-

    tl biimde demifl olduklar vergiler araclyla sosyal nitelikli kamusal politika-

    lar finanse ettiklerini dflnebiliriz.

    Sigortallar ile sigortal alfltran iflverenlerden alnan primlerle oluflan sigorta

    fonlar ve fonlarn ifllenilmesinden elde edilen gelirler de yansma koflullar bir

    yana braklacak olursa sosyal politikalarn finansman kaynaklar arasnda yer

    alr. Sosyal sigorta fonlar, zellikle sosyal gvenlik gereksiniminin karfllanabil-

    mesi ynnden byk nem taflr. Ancak salt sigortal ve sigortal alfltranlardan

    toplanlarak oluflturulan fonlar, tek baflna yetersiz kalr. Bu nedenle sigorta fon-

    larna devlet, dorudan ya da dolayl olarak genel devlet btesinden aktard

    paylarla katlr.

    Baz devletlerin, sosyal politikalarnn finansmanna katlm paylar size bu

    konuda genel bir dflnce kazandrmak iin Tablo 1,2,3 ve 4 de ayrntl olarak

    gsterilmifltir.

    Baflta yerel ynetimlerin bteleri olmak zere, parasal nitelikli yaptrmlar, be-

    lirli bir amaca ayrlmfl zel vergiler, harlar, flans oyunlarnn gelirleri, bafllar,

    uluslararas kurulufllardan alnan eflitli yardmlar da sosyal politikalarn kaynakla-

    r arasnda yer alr.

    Sosyal nitelikli politikalar iin yaratlan ya da ayrlan kaynaklar ve yaplan har-

    camalar, ulusal gelirin oluflum ve blflmn etkiler. Yksek gelir gruplarndan,

    dflk gelir gruplarna doru gelirin yeniden dalmna yol aar. Bu yolla gelir, da-

    ha adil biimde dalmfl da olur. Bu nedenle gnmzde bir ok lkede sosyal

    politikalar, gerek yaratlan fonlar ve gerekse yaplan harcamalar ynnden nem-

    li mikro ve makro ekonomik gstergelerle dorudan balantldr.

    1. Yafladmz dnemde; sosyal politikalarn taflycs olan devletin, ekonomik ve toplum-sal yaflam iindeki yeri tartfllrken, bu bilim dalnn kamusal nitelii nasl irdelenebilir?

    2. Yerel ynetimler ile kar amac gtmeyen gnll kurulufllarn, sosyal politikalardestekleyerek, glendirebilmeleri sizce hangi koflullara baldr?

    3. Sosyal politikalar ile bir lkenin siyasi ideolojisi arasnda bir ba kurulabilir mi?

    23nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar

    Sosyal politikalar, arlklolarak devlet btesindenayrlan paylarla finanseedilir.

    SIRA S ZDE

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    6/20

    24

    24

    BLACK320 C

    Sosyal Pol i t ika

    Avust

    ralya

    Avust

    urya

    Belik

    a

    Kanad

    a

    ekos

    tavaky

    aDanim

    arka

    Fransa

    Almany

    a

    rlanda

    talya

    Japony

    a

    Kore

    Hollan

    da

    YeniZ

    ellanda

    Norve

    sve

    ngilte

    re

    A.B.D

    Gayrisafikamusosyalharcamalar

    17.4

    25.4

    27.2

    17.9

    19.4

    30.7

    28.7

    26.4

    17.6

    26.4

    14.0

    4

    .3

    24.2

    20.7

    26.1

    31.8

    21.2

    14.7

    Yafll(emekli)aylkl

    4.4

    13.0

    10.0

    5.6

    7.3

    7.0

    8.5

    10.9

    3.8

    15.8

    6.4

    1

    .3

    7.3

    5.6

    5.9

    8.4

    7.0

    6.0

    Sakatlariinyaplanharcamalar

    2.1

    1.6

    1.8

    0.9

    1.6

    2.0

    3.4

    1.4

    0.8

    1.4

    0.5

    0

    .4

    3.4

    1.8

    2.6

    2.5

    2.6

    0.9

    Hastalkvetedavigiderleri

    0.0

    0.2

    0.4

    0.1

    1.1

    0.7

    0.4

    0.3

    0.7

    0.7

    0.1

    0

    .0

    1.0

    1.2

    1.3

    0.9

    0.2

    0.2

    flsizlikdenekleri

    1.1

    0.9

    2.7

    1.0

    0.2

    3.8

    3.1

    1.5

    2.2

    0.8

    0.5

    0

    .0

    3.2

    1.5

    0.7

    2.1

    0.6

    0.3

    Saladnkkamuharcamalar

    5.7

    5.8

    7.7

    6.3

    6.5

    6.8

    0.0

    8.2

    5.1

    5.6

    5.6

    2

    .1

    6.0

    6.3

    6.7

    6.8

    5.6

    5.9

    Dierkamuharcamalar

    4.1

    3.9

    4.6

    4.0

    2.8

    10.4

    13.3

    4.1

    5.0

    2.0

    1.0

    0

    .5

    3.3

    4.3

    8.9

    11.0

    5.2

    1.4

    Gayrisafizorunluzelsosyalharcamalar

    1.1

    0.8

    1.5

    0.0

    0.0

    0.4

    0.1

    1.2

    0.0

    1.3

    0.5

    2

    .4

    0.7

    0.0

    1.1

    0.4

    0.4

    0.4

    Gayrisafiisteebalzelsosyalharcamalar

    3.2

    0.8

    0.9

    4.2

    0.0

    0.9

    1.1

    1.0

    1.6

    0.1

    0.4

    1

    .8

    4.2

    0.5

    0.0

    2.6

    3.4

    7.8

    Yafll(Emekli)aylklar

    2.4

    0.2

    0.3

    3.1

    0.0

    0.8

    0.9

    0.9

    1.1

    0.0

    0.4

    0

    .0

    3.2

    0.0

    0.0

    2.1

    3.1

    3.6

    Salkharcamalar

    0.8

    0.6

    0.5

    1.1

    -

    0.1

    0.2

    0.1

    0.6

    0.1

    -

    0

    .3

    1.0

    0.5

    -

    0.1

    0.2

    4.2

    Dierharcamalar

    0.0

    0.0

    0.1

    0.0

    0.0

    0.0

    0.0

    0.0

    0.0

    0.0

    0.0

    1

    .5

    0.0

    0.0

    0.0

    0.4

    0.0

    0.0

    Gayrisafitoplamsosyalharcamalar

    21.7

    27.0

    29.5

    22.1

    19.4

    32.0

    30.0

    28.6

    19.2

    27.8

    14.9

    8

    .4

    29.1

    21.3

    27.2

    34.8

    24.9

    22.9

    Kamusalnitelikteki

    %

    80.2

    %94.1

    %92.0

    %81.1

    %100.0%96.0

    %95.8

    %92.3

    %91.6

    %94.8

    %94.0

    %50

    .7

    %83.1

    %97.6

    %96.1

    %91.4

    %85.0

    %

    64.3

    zelnitelikteki

    %

    19.8

    %5.9

    %8.0

    %18.9

    %0.0

    %4.0

    %4.2

    %7.7

    %8.4

    %5.2

    %6.0

    %49

    .3

    %16.9

    %2.4

    %3.9

    %8.6%15.0

    %

    35.7

    Hizmetniteliindekiyardmlar

    Kamusosyalharcamalar

    %

    70.4

    %40.6

    %51.3

    %59.4

    %60.1

    %69.3

    %48.6

    %65.5

    %55.9

    %31.3

    %79.5

    %132

    .7

    %40.6

    %46.2

    %96.7

    %78.2

    %51.9

    %

    77.3

    zelsosyalharcamalar

    %

    58.1

    %41.7

    %49.8

    %54.0

    %60.1

    %65.8

    %47.0

    %58.7

    %55.6

    %29.8

    %71.3

    %100

    .4

    %37.7

    %49.8

    %89.5

    %71.2

    %42.8

    %

    88.7

    Kaynak:Willem,A

    (2001).SocialExpentiture,

    OE

    CD

    LabourmarketandSocialPolicy.

    Tablo

    2.

    1

    BazOECD

    lkelerinde

    GayrisafiToplam

    Sosyal

    Harcamalarn

    GayrisafiYurtii

    Haslaindeki

    OransalPay,

    1997

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    7/20

    25

    BLACK320 C

    nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar

    Tablo 2.3

    15 AB lkesindeBirliine yelkede SosyalKorumaHarcamalarnnFinansmanKaynaklar

    Dier Kaynaklar

    %5

    flveren Katklar%40

    Korunan KiflilerinKatklar

    %24

    Devlet Katklar%31

    fiekil 2.4

    9 000

    8 000

    7 000

    6 000

    5 000

    4 000

    3 000

    2 000

    1 000

    0

    Lksembu

    rg

    Danimarka

    Alman

    ya

    sve

    Belika

    Avustur

    ya

    Hollanda

    Fran

    sa

    Finlandiya

    Avr.B

    irli.O

    rt.

    ngilte

    re

    talya

    Yunanistan

    rlanda

    span

    ya

    Portekiz

    15 ABlkelerindeNfus BaflnaDflen SosyalKorumaHarcamalar

    Kaynak: Eurostat-European System of

    Intergrateal Social

    Protection Statistics.

    Kaynak: Eurostat-

    European System of

    Intergrateal Social

    Protection Statistics.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    8/20

    SOSYAL POLTKA LE SOSYAL POLTKAYA YAKINBLM DALLARI ARASINDAK YAKLAfiIM

    FARKLILIKLARISosyal Politika greli olarak yeni saylabilecek bir sosyal bilim daldr. nceleri ba-msz bir bilim dal olarak alglanmayp, konular kendisinden yzyllar nce do-up, geliflmifl olan baflka sosyal bilim dallarnn kapsamnda irdelenmifltir. Ancakbir nceki nite metninde akland gibi, Sosyal Politikann alflma konular za-manla belirginleflmifl, hedefleri netleflmifl, alflma yntemleri, aralar, finansmankaynaklar geliflmifl ve bu bilim dal uluslararas boyutlar da kazanmfltr. Bu srek-li ve hzl geliflme sreci iinde Sosyal Politika baflka sosyal bilim dallarndan uzak-laflarak, bamsz bir sosyal bilim dal haline gelmifltir.

    Sosyal Politika, sosyal bir bilim daldr. Bu nedenle de konusu insan, bir baflkadeyiflle toplumolan baflka sosyal bilim dallar ile ayn sistematik iinde yer alr.Sosyal Politika, konu ald politikalarn kamusalnitelii nedeniyle, yine kamusal

    nitelikli politikalar konu alan baflka sosyal bilim dallar ile de benzeflir. Ayrca ay-n ya da benzer konular olmas yznden bu bilim dalnn baz sosyal bilim dal-lar ile zel bir yaknl da vardr. Kapsamnda bulunan konulara, kendine zgyntemlerle yaklaflrken, komflu bilim dallarnn bilgi ve verilerinden byk l-de yararlanr. Ancak hemen eklenilmesi gerekir ki; Sosyal Politika ile bu bilim da-lnn evresinde bulanan sosyal bilim dallar arasndaki yaknlk, Sosyal Politikannakademik yetkinlie sahip, bamsz bir sosyal bilim dal olma zelliini ortadankaldrmaz.

    Sosyal Politika ile bu bilim dalna yakn baz sosyal bilim dallar arasndakiyaklaflm farkllklarn ayr bafllklar altnda rneklendirerek ortaya koyalm.

    Sosyal Politika ve Ekonomiktisada Girifldersinde Ekonominin; snrl kaynaklarn, snrsz insan gereksinim-lerini karfllamak zere nasl kullanlaca sorusunun yantlarn arayan bir sosyalbilim dal olduunu renmifltiniz (Trkay ve Alkin, 2003, s: 4). Sosyal Politika gi-bi Ekonominin de konusu insandr. Her iki bilim dal bu ortak paydada birleflir.

    Ancak, yukardaki tanmdan da karlabilecei zere, ekonomi bilminin ko-nular ekonomik nitelikli olaylarve oluflumlarzerinde odaklanr. Ekonomi, eko-nomik olaylarn unsurlarn, bu unsurlar arasndaki iliflkiyi ve bu iliflkiler nedeniy-le ortaya kan ya da kabilecek olan ekonomik sonular ele alp, inceler. Buerevede insan, davranfllarnn salt ekonomikyn ile bu bilim dalna konuolur. Bu zellii nedeniyle de Ekonomi; Sosyoloji, Psikoloji, Ahlak, Hukuk, Siya-setve Sosyal Politikagibi insan ve toplumu dorudan konu alan baflka sosyal bi-lim dallarndan uzaklaflr.

    alflp ekonomik faaliyetlere katlarak bireyler, yafladklar toplumun geliflme-sine katkda bulunurlar. Karfllnda ise bu geliflmeden pay alarak yararlanrlar.Kurduklar yaflam biimleri iinde mutlu olurlar, kiflilikleri geliflir, zgvenleri o-alr. Toplumla olan balar glenir ve toplumun bir paras olma nc ile in-san olma onurunu duyarlar. Bu nedenledir ki ekonomik faaliyetlerde bulunmak,toplumsal yaflamn son balamda hedefideildir. Ekonomik faaliyetlerde bulun-mak; alflma ve yaflam koflullarnn iyilefltirilebilmesi, toplumu oluflturan bireyle-rin en st dzeyde tatmin edilebilmesi, refah dzeyinin olabildiince ykseltilebil-mesi ve adilce paylafllabilmesi gibi daha insancl hedeflere ulaflabilmek ynndeancak bir ara olabilir (Kessler, 1945, s: 7). Sosyal Politikaya egemen olan bu d-

    flnce, bu bilim daln Ekonomi biliminden uzaklafltrarak zgnlefltirir. Ayrca

    26 Sosyal Pol i t ika

    Sosyal Politika, bir sosyalbilim daldr. Bu nedenle debaz sosyal bilim dallar ileayn ya da benzer konular

    bulunur. Bu bilim dallarnnbulgularndan yararlanr.Ancak, kendine zgyaklaflmlar SosyalPolitikay, evresindekibaflka sosyal bilimdallarndan ayrlarak,bamszlaflr.

    Ekonomi bilminin konularnekonomik nitelikli olay veolgular oluflturur. nsan,davranfllarnn ekonomikyn ile bu bilim dalnakonu olur.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    9/20

    unutulmamas gerekir ki ekonomik faaliyetlerin dokusunda insan bulunur. Bu fa-aliyetler ve sonular, gerek birey ve gerekse bireylerden oluflan toplum iinde ya-flanr ve ok ynl etkiler oluflturur. Sosyal Politika, ekonomik olaylar ya da sonu-lar deil, onlarn sosyal ynden taflyabilecei olumsuzluklar gidermeye ynelikkamusal karar ve uygulamalar konu alr. Bu nedenledir ki Sosyal Politika GenelEkonomi biliminin kurallarn dzeltenve snf tezatlarnn azaltlmasn ng-ren bir sosyal denge bilimiolarak da tanmlanabilmektedir (Talas, 1990, s: 6 ).

    Yukardaki deerlendirmeden yola karak konuyu Ekonominin Sosyal Politi-kaya daha yakn olan Ekonomi Politikas ve alflma Ekonomisi dallar asndanayr ayr byte altna alalm.

    Sosyal Politika ve Ekonomi PolitikasEkonomi Politikas da Sosyal Politika gibi kamusal nitelikli politikalar konu alanbir sosyal bilim daldr. Bu zellikleri nedeniyle birbirlerine benzeyen bu iki bilim

    dal, hedefleri ve bu hedeflere ulaflabilmek dorultusunda yararlandklar aralarynnden birbirlerinden ayrlr. nk Ekonomi Politikasna konu olan politika-lar ekonomik nitelikli, belirli bir hedefeulaflabilmek dorultusunda alnabilecek ka-musal kararlar ile ynelinebilecek uygulamalar konu alr. Oysaki sosyal politika-larla varlmak istenilen hedefler sosyal bir nitelik taflr. zlenilen ekonomi politika-laryla toplumda ekonomik gstergelere, sosyal politikalarla ise sosyal gstergeleredayal dengelerin kurulmasna alfllr. Byle bir yaklaflmla sosyal politikalarn,ekonomi politikalar baflarl oluncaya dek yaflanlabilecek ya da ekonomi politika-larnn taflyabilecei olas olumsuzluklar nlemeye ynelik bir ifllevinin bulundu-unu syleyebiliriz. Bu zellii Sosyal Politikaya, bir sanatya da ahlakboyutu dakazandrmaktadr.

    Sosyal politikalar ile ekonomi politikalar arasndaki farkll, hem EkonomiPolitikasnn ve hem de Sosyal Politikann ilgi alanna giren enflasyonkonusuzerinde gsterelim.

    Yksek enflasyon oranlarnn azaltlmas ynnde izlenilecek ekonomi politika-lar Ekonomi Politikasnn alflma alanna girer. rnein; vergi oranlar, dvizkurlar, enerji fiatlar, faiz hadleri, dflalmve dflsatmlara gmrk vergilerinin yada kotalarn konulmas, kaldrlmasvb. gibi ekonomi politikalarna zg aralar-dan yararlanlarak enflasyon oranlarnn dflrlmesini hedefleyen tm kamusalkarar ve uygulamalar ekonomi politikalarnn konularn oluflturur. Oysaki ekono-mi politikalar ile yksek enflasyon oranlar afla ekilmeye alfllrken, bu ekono-mik kkenli sorunun yol at ya da aabilecei bireysel ve toplumsal sakncalargz ard edilemez. Sosyal politikalarn bu balamda hedefi, yksek enflasyon oran-

    larnn aflaya ekilmesi deil, yksek enflasyon nedeniyle toplumda yaflanlabile-cek olan olumsuzluklarn giderilmesi ya da olabildiince azaltlabilmesidir. rne-in; yksek enflasyon oranlar nedeniyle bireysel ya da toplu ifl szleflmeleriyle be-lirlenen cretlerin reel deerlerini koruma gerei ile bu ynde yararlanlabilecekszgelimi eflel-mobil, toplumsal anlaflmalar, cret ve fiyatlarn dondurulmas gibiyol ve yntemler sosyal politikalarn konu alanna girer. Bu rnekten de karlabi-lecei zere; ekonomi politikalar enflasyon oranlarnn aflaya ekilmesi gibi eko-nomik, sosyal politikalar ise yksek enflasyonun yol aabilecei sosyal sakncala-rnn nlenebilmesi gibi sosyal nitelikli kamusal politikalar zerinde odaklanr.

    27nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar

    Sosyal Politika, ekonomikolaylar ya da sonularndeil, onlarn sosyal yndentaflyabileceiolumsuzluklar gideremeyeynelik kamusal karar veuygulamalar konu alr.

    Ekonomi politikalar:Ekonomik nitelikli belirli birhedefe varabilmek iinizlenilen kamusalpolitikalardr.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    10/20

    Bu nitenin sonunda Baflvurulabilecek Kaynaklar listesinde yer verilen Ekonomi Politi-kas kitabna ulaflarak, ierik haritalar ile konu bafllklarn inceleyin. Yukardaki akla-malar, edindiiniz bilgilerle karfllafltrarak irdeleyin. Her iki disiplin arasndaki farkll- bulabileceiniz baflka rnekler zerinde gstermeye alfln.

    Bir lkede ekonomi politikalar ile sosyal politikalarn birlikte, birbirine koflutve uyumlu biimdesrdrlmesi yaflamsal bir nem taflr. nk, ekonomi politi-kalar ile sosyal politikalar birbirini tamamlar. Konuya bir btn olarak yaklafllma-s, Ekonomi Politikas ile Sosyal Politika bilim dallarn birbirine yaknlafltrr.

    Sosyal Politika ve alflma Ekonomisinsan emei ve insann retim yapmak iin kullanmak zorunda olduu her fley, yi-ne ktisada Girifldersinde retken kaynaklar ya da retim faktrleri olarak adlan-drlrmflt (Trkay ve Alkin, 2003, s: 4). nsann bedensel ve dflnsel iflgc, da-ha ksa bir deyiflle insangc, bir lkenin en nemli varl ve zenginliidir. Bu ne-denle de iflgc, yani emek retim faktrleri arasnda daha da deer kazanarakne kar. flte; alflma Ekonomisinin konular, spesifik olarak iflgc (emek) fak-tr zerinde younlaflr. stihdam ve cret, bu disiplinin arlkl konulardr. a-

    lflma Ekonomisi insan, bedensel ve dflnsel iflgc ile retim srecine katkdabulunan bir retim faktr olarak alglar. Oysaki Sosyal Politika insangcn, re-tim iliflkileri ile snrl olmayan, hmaniter bir yaklaflmla ele alr. Bu zellii nede-niyle de konular, alflma Ekonomisinin snrlarn aflan bir boyut kazanr.

    Anlatlanlar hem Ekonomi Politikasnn, hem alflma Ekonomisinin ve hemde Sosyal Politikann ortak konularndan birisi olan iflsizliksorunu zerinde gs-tererek somutlafltralm.

    flgc piyasalarnn yaplar, iflleyiflleri, trleri, zellikleri, koflullar, iflgc-

    nn dier retim faktrleriyle olan karfllkl iliflkileri, mobilitesi, iflgc arz ile ta-

    lebi, iflsizlik ile enflasyon arasndaki iliflkialflma Ekonomisinin bafllca konular-dr. Bu erevede, iflsizlie yol aan nedenler, iflsizliin trleri, saysal ve oransal

    boyutlar bu bilim dal tarafndan arafltrlarak, sorgulanr.

    28 Sosyal Pol i t ika

    K T A P

    alflma ekonomisi: Spesifikolarak iflgcn, bir retimfaktr olarak ele alarakinceleyen ekonomi daldr.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    11/20

    Ancak, unutulmamas gerekir ki iflsizlik, ou kez ekonominin yapsndaki yada iflleyiflindeki bir bozukluktan kaynaklanr. Bu nedenle de iflsizlik sorunun -zm ynnde alnan kamusal karar ve uygulamalar, ekonomi politikalarnn ko-nu alanna girer. rnein; eer varolan iflsizlik sorunu, szgelimi tarm kesimindesanayileflme dzeyinin yetersizliinden ya da yatrm teknolojisindeki baz aksa-malardan kaynaklanyorsa, ekonomi politikalarna zg aralarnn yardm ile busorununun zlmesine alfllacaktr.

    Oysaki Sosyal Politikann alflma alann iflsizlik sorununun yol aabileceibireysel ve sosyal sakncalarn nlenebilmesine ynelik kamusal politikalaroluflturur. rnein; ifl ve iflgc salama, mesleki eitim formasyonlarn kazan-drma hizmetleri, nfus ve g politikalar, istihdam zendirenya da destekleyen

    politikalar ile iflsizlik sigortasve uygulamas, alflma yaflamn dzenleyen hu-kuk kurallarnn iflsizlikle savaflm dorultusunda yaplandrlmasgibi iflsizlik so-rununun zm dorultusunda ekonomi politikalarna yardmc olan istihdam

    politikalar ile bu sorunun yol aabilecei olumsuzluklarn giderilebilmesine yne-lik tm karar ve uygulamalar, Sosyal Politikann alflma alanna girer.

    Birer sosyal bilim dal olmalar nedeniyle, alflma Ekonomisi ve Sosyal Politi-ka arasnda bir benzerlik bulunur. Uygun sosyal politika aralarnn seimi ve do-ru ynde uygulanabilmesi, hem Ekonomi Politikas hem de alflma Ekonomisininbilgi ve bulgularndan yararlanlmasn gerektirir. Bu adan da her iki sosyal bilimdal arasnda hi kuflkusuz bir yaknlk vardr. Ayrca, alflma Ekonomisi'ne konuolan iflgc ve cretin Sosyal Politikann konular iinde zel ve nemli bir yertutmas da bu iki sosyal bilim daln birbirine yaknlafltrr. Bu yaknlk retide; a-lflma Ekonomisinin, Sosyal Politika ile efl anlaml bir disiplin (Tuna ve Yalntafl,1994, s: 26 vd.) ya da Sosyal Politikann kapsam iinde yer alan bir ana bilim da-l olarak grlmesine de yol aabilmektedir (Talas, 1972, s: 1). Bu alanda, alflmaEkonomisini, Sosyal Politika ile Ekonomi Politikas arasndaki iliflkiyi kuran, Eko-nominin ya da Sosyal Politikann ekonomik ynn temsil eden bir bilim dal ola-rak irdeleyen grfllere de rastlanlmaktadr (Zaim, 1975, s: 2, 5).

    alflma Ekonomisi kitabnzn ierik haritas ile nite bafllklarn inceleyin. Yukardakiaklamalar, bu kitabn 1. nitesinde size verilen tantc bilgilerle karfllafltrarak irdele-yin. Her iki disiplin arasndaki farkll, bulabileceiniz baflka rnekler zerinde gster-meye alfln. alflma Ekonomisi alannda basl bir baflka temel kitaba, yararl olabilece-i dflnlerek Baflvurulabilecek Kaynaklar bafll altnda ayrca yer verilmifltir.

    Sosyal Politika ve HukukBilinen tanm ile Hukuk; toplumda yaflayan insanlar arasndaki iliflkileri dzen-leyen uyulmas zorunlu kurallarn btndr. Hukuk kurallarn, toplumsal ya-flam iinde bireyler arasndaki iliflkileri dzenleyen din, ahlak, grgkurallarndanayran temel zellik, uyulma zorunluluunun bulunmasdr. nk, hukuk kural-larna uyulmamas halinde, Hukuka Girifldersinde ayrntl olarak aklandzere, yine hukuk kurallarnca ngrlen maddi nitelikli bir yaptrm uygulanr.

    Ulusal sosyal politikalara yn ve biim veren ilkeler, ancak yasama organ tara-fndan hazrlanarak yrrle konulan hukuk kurallararacl ile ifllerlik kazana-bilir. Bu nedenle, baflta Anayasa Hukukuolmak zere; Bireysel fl Hukuku, Sendi-kalar Hukuku, Toplu Szleflme, Grev ve Lokavt Hukuku, Sosyal Gvenlik Hukuku,dare Hukuku, Medeni Hukuk, evre Hukuku, flletme Hukukugibi hukuk dallar-nn kurallar sosyal politikalarn ifllerlik kazanabilmesi ynnden ara nitelii taflr-

    29nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar

    K T A P

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    12/20

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    13/20

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    14/20

    dan oluflturulup, uygulanr. Oysaki sosyal politikalar byk lde devlettaflr.Sosyal politikalarn kamusal niteliide bu politikalar konu alan Sosyal Politika ilensan Kaynaklar Ynetimi disiplinlerini birbirinden uzaklafltrr.

    Ayrca her iki disiplin arasnda nemli yaklaflm farkllklar da vardr. nsan Kay-naklar Ynetimi asndan bu politikalarn izlenilmesinin temelinde bulunan amaiflgcn motive ederek verimliliini ykseltmek, bu yolla retimi oaltlp reka-beti ortamlarda iflletmeye stnlk kazandrmaktr. Bu nedenle de nsan Kaynak-lar Ynetimi, iflletmelerde alflanlarn tmn deerlendirilmesive gelifltirilmesigereken bir kaynakolarak alglar. Oysaki iflletmelerin bir retim kayna olarakgrd iflgrenler, sosyal politikalar ynnden bir lkenin en deerli varl olan,bu nedenle de ifl iliflkileri ve yaflamnda korunma gereksinimi duyan insanlardr.

    nsan Kaynaklar Ynetimi ile Sosyal Politika disiplinleri arasndaki farkll birrnek zerinde aklamaya alflalm.

    retimin miktarna balanlan zendirici bir cret sistemi ve bu sistemin iflg-c verimlilii zerindeki olumlu etkileri nsan Kaynaklar Ynetiminin konusudur.Oysaki Sosyal Politikann alflma alan, byle bir sistemin alflanlar ynnden ta-flyabilecei olumsuzluklar ile bu olumsuzluklarn giderilebilmesine ynelik ilke vedzenlemeler zerinde younlaflr. Szgelimi, bu yndeki uygulamalarntaflyabilecei olumsuzluklar nedeniyle zellikle gen ya da kadn iflgc ynn-den baz koflullara bal tutulmasn ngren dzenlemeler Sosyal Politikann kap-samnda kalacaktr. Bu rnekte de grlebilecei gibi, Sosyal Politika konuyuinsancl, nsan Kaynaklar Ynetimi ise teknik bir rasyonellikleele almaktadr.

    nsan Kaynaklar Ynetimi alannda yazlmfl baz temel kaynaklar, bu nitenin sonunda,Baflvurulabilecek Kaynaklar listesinde gsterilmektedir. Bu kaynaklardan herhangi biri-ne ulaflarak, ierik haritalar ile nite bafllklarn inceleyin. Yukardaki aklamalar,edindiiniz bilgilerle karfllafltrarak irdeleyin. Her iki disiplin arasndaki farkll, bula-bileceiniz baflka rnekler zerinde gstermeye alfln.

    fli sendikalarnn ye saylarnda hemen hemen tm lkelerde gzlenen azal-ma, alflma iliflkilerinde esnekleflme, bireysel ifl iliflkilerinin yaygnlaflarak nemkazanmas, ifliler arasnda var olan dayanflma duygusunun ve buna bal olarakmeslek bilincinin zayflamas, sendikalarn hzl deiflime ayak uyduramamalar gi-bi nedenlerle sendikalarn baz ifllevleri de gnmzde iflletmelerin insan kaynak-lar ynetim birimleri tarafndan stlenilmeye bafllanmfltr. Bu sre, iflletme sos-yal politikalarnn ve bu politikalar taflyan insan kaynaklar ynetiminin ne k-masna yol amfltr. Yakn gemiflimize dek,personel ynetimibafll altnda yeralan konularn, sonralar zellikle de ABDde nsan Kaynaklar Ynetimi olarak ifa-

    de edilen daha stratejikve btncl bir ereve iine yerleflerek poplarite kazan-masnda bu nedenlerin pay da aranlabilir. Baz gazetelerin daha ok pazar gneklerinde bulunan nsan Kaynaklar sayfalarnda yer alan ilanlar, insan kaynaklarkavramnn nasl bir anlam ifade ettii konusunda size bir dflnce verebilir.

    4. Yukardaki aklamalardan yola karak, enflasyon konusunda, alflma Ekonomisi ileSosyal Politika disiplinleri arasnda nasl bir yaklaflm farklllnn bulunduunusylebilir misiniz?

    5. Sakatlara ynelik sosyal politikalar ile sakatlarn istihdam edilmesini ngren birhukuk kural arasndaki iliflkiyi Sosyal Politika ve fl Hukuku disiplinleri ynndenirdeleyiniz.

    6. Endstri liflkileri disiplininin neden sanayileflmifl lkelerde kurulup, gelifltiisylenebilir?

    32 Sosyal Pol i t ika

    K T A P

    SIRA S ZDE

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    15/20

    nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar 33

    zetSosyal politikalar hangi kurum ve kurulufllarca

    taflnr? Sosyal Politika, sosyal nitelikli kamusal politikalar

    konu alan bir sosyal bilim daldr. Bu nedenle bafl-

    ka kamusal nitelii olan politikalar gibi devlet eli ve

    denetimi altnda srdrlr.

    Yerel ynetimler ile kar amac gtmeyen gnll

    kurulufllarn izleyecekleri sosyal ierikli politikalar,

    sosyal politikalar destekleyerek, glendirir.

    Sosyal politikalar ulusal ve uluslararas balamda

    neden ve nasl ayrmlafltrlabilir?

    Bir lkenin ekonomik, sosyal, ynetsel ve kltrel

    koflullar, o lkede izlenilen sosyal politikalara ulu-

    sal bir kimlik kazandrr.

    Ynetim biimi, ekonomik geliflmifllik dzeyi ve

    dzeni ne olursa olsun her lkenin izledii kendi-

    ne zg sosyal politikalar vardr.

    Sosyal politikalarn uluslararas kaynaklar, gn-

    mzde ulusal sosyal politikalar byk lde yn-

    lendirip, biimlendirmektedir.

    Sosyal politikalarla ulafllmak istenilen hedeflere,

    nasl varlabilir?

    Sosyal politikalarla varlmak istenilen hedeflere an-cak, sosyal planlama, hukuk normlar, bu bilim dal-

    na zg sistemler, teknikler, bu amala yaplandr-

    lan eflitli kurum ve kurulufllar araclyla ulafllabilir.

    Sosyal politikalar hangi kaynaklardan finanse edilir?

    Sosyal politikalar, arlkl olarak devlet btesin-

    den ayrlan paylarla finanse edilir.

    Bafltayerel ynetimlerin bteleriolmak zere,pa-

    rasal nitelikli yaptrmlar, belirli bir amaca ayrl-

    mfl zel vergiler, harlar, flans oyunlarnn gelirle-

    ri, bafllar, uluslararas kurulufllardan alnan e-flitli yardmlarda sosyal politikalarn kaynaklar

    arasnda yer alr.

    Sosyal Politika ile Ekonomi, Hukuk, Endstri liflkile-

    ri ve nsan Kaynaklar Ynetimi disiplinleri arasn-

    da nasl bir benzerlik ve hangi farkllklar bulunur?

    Sosyal Politika sosyal bir bilim daldr. Bu nedenle

    de konusu insan, bir baflka deyiflle toplumolanbaflka sosyal bilim dallar ile ayn sistematik iinde

    yer alr. Sosyal Politika, konu ald politikalarn

    kamusal nitelii nedeniyle, yine kamusalnitelikli

    politikalar konu alan baflka sosyal bilim dallar ile

    de benzeflir. Ayrca, aynya da benzer konularol-

    mas yznden bu bilim dalnn baz sosyal bilim

    dallar ile zel bir yaknl da vardr. Kapsamnda

    bulunan konulara, kendine zg yntemlerle yak-

    laflrken, komflu bilim dallarnn bilgi ve verilerin-

    denbyk lde yararlanr.

    Ancak, bu bilim dallarnn konular ve yaklaflmlar

    arasnda nemli farkllklar vardr. Bu nedenle de,

    Sosyal Politika ile bu bilim dalnn evresinde bula-

    nan sosyal bilim dallar arasndaki yaknlk, Sosyal

    Politikann akademik yetkinliini kantlamfl, ba-

    msz bir sosyal bilim dal olma zelliini ortadan

    kaldrmaz.

    Ekonominin konusu, ekonomik nitelikli olaylarve

    oluflumlardr. Ekonomi bilminin alt dallarndan bi-

    risi olan Ekonomi Politikas, ekonomiknitelikli be-

    lirli bir hedefeulaflabilmek dorultusunda alnabi-

    lecek kamusal politikalar, bir baflkas olan alflma

    Ekonomisi ise spesifik olarak iflgcnbir retimfaktr olarak ele alarak inceler.

    Hukuk kurallarn konu alan Hukuk Bilmi, Sosyal

    Politikann yaratt ilkelerin hukuki dzenlemeler

    aracl ile uygulamaya konulabilmesi dorultu-

    sunda bir aranitelii taflr.

    Endstri liflkileri, ya da Endstriyel liflkiler, rgtl

    iflgren ve iflveren ile devlet arasndaki iliflkileri bir

    sistem btnl iinde irdeleyenbir disiplindir.

    Bir iflletmede alflanlarn tm, o iflletmenin insan

    kaynan oluflturur. nsan Kaynaklar Ynetimi, bu

    kaynan iflletmenin stratejik hedefleri dorultu-

    sunda en etkili ve verimli biimde nasl deerlendi-

    rileceiniele alarak inceler. Bu erevede nsan

    Kaynaklar Ynetimi disiplini; iflletmenin gereksi-

    nim duyduu iflgcnn salanlmasndan geliflti-

    rilmesine, en st dzeyde motive edilmesinden tat-

    min edilmesine dek uzanan genifl bir alflma alan-

    na sahiptir.

    1

    A M A

    2A M A

    3A M A

    4A M A

    5A M A

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    16/20

    Sosyal Pol i t ika34

    Kendimizi Snayalm1. Afladaki kurulufllardan hangisi tarafndan srdrlenpolitikalar, kamusal sosyal politikalar destekler?

    a. Siyasal partiler

    b. rgtler

    c. Bankalar

    d. Yerel ynetimler

    e. Meslek odalar

    2. Bir holding tarafndan izlenilen sosyal ierii bulunanpolitikalar, hangi bafllk altnda sosyal politikalarn dolay-

    l konusu olabilir?

    a. flletme sosyal politikas

    b. zel kamusal politikalar

    c. Tketici politikalard. Esnek sosyal politikalar

    e. Ulusal sosyal politikalar

    3. Afladakilerden hangisi, ulusal sosyal politikalarn fi-nansman kaynaklar arasndayer almaz?

    a. Devlet bteleri

    b. Parasal nitelikli yaptrmlar

    c. zel sigortalarn fonlar

    d. fians oyunlarnn gelirleri

    e. Harlar

    4. Afladakilerden hangisi, bir lkede srdrlen sosyalpolitikalarn ulusal kimlii zerinde etkili olmaz?

    a. Nfusun demografik zellikleri

    b. Ekonomik geliflmifllik dzeyi

    c. Ekonomik sistem ve anayasal dzen

    d. Uluslararas iliflkiler

    e. Gelenek ve grenekler

    5. Afladakilerden hangisi sosyal politikalarn aralarn-dandr?

    a. Sosyal planlama

    b. Sivil toplum rgtleri

    c. Yaptrmlar

    d. Kitle iletiflim aralar

    e. Sivil savunma

    6. nsan, davranfllarnn salt ekonomik yn ile hangisosyal bilim dalna konu olur?

    a. Sosyoloji

    b. nsan Kaynaklar Ynetimi

    c. Sosyal Politika

    d. Ekonomi

    e. Psikoloji

    7. Afladaki ifadelerden hangisi, Ekonomi Politikas ileSosyal Politika arasndaki iliflkiyi doru olarakyanstmaz?

    a. Her iki bilim dal da kamusal nitelikli politikalar

    konu alr.

    b. Bu bilim dallar, birbirlerinin saladklar bilgi ve

    bulgulardan yararlanr.

    c. Bu bilim dallarna konu olan politikalar, birlikte vebirbirleri ile uyumlu olarak srdrlmelidir.

    d. Her iki bilim dal da sosyal bilim dallar kapsamn-

    da bulunur.

    e. Her iki bilim dal da ayn aralardan yararlanr.

    8. alflma yaflamnn aktrleri kimlerdir?a. Baml statler altnda alflanlar ile iflverenler

    b. fli ve iflveren sendikalar

    c. Baml statler altnda alflanlar ile devlet

    d. Sendika, federasyon ve konfederasyonlar

    e. rgtl ifli, iflveren ve devlet

    9. flletme sosyal politikalar kim ya da kimlerce taflnr?a. Devlet tarafndan

    b. nsan kaynaklar ynetimleri tarafndan

    c. Endstri iliflkileri sistemi tarafndan

    d. Sosyal gvenlik sistemi tarafndan

    e. Hukuk kurallar ve kurumlar tarafndan

    10. Sakatlarn istihdam edilebilmesinde yararlanlan eflit-li yol ve yntemler, hangi bilim dalnn alflma alan iin-

    de kalr?

    a. Ekonomi Politikalarb. alflma Ekonomisi

    c. Sosyal Politika

    d. nsan Kaynaklar Ynetimi

    e. Endstri liflkileri

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    17/20

    nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar 35

    Yaflamn inden

    amzn en belirgin sosyal olgularndan biri de gelirle-

    rini emek glerini satarak salayan insanlar korumak,

    onlarn alflma ve yaflam koflullarn iyilefltirmek iin dev-

    letin gsterdii abadr. Bu olgu, lkelerin siyasal rejimle-

    ri demokrasiye doru yneldike, buna koflut olarak ge-

    liflmifl ve yaygnlaflmfltr. Bu gzlem bizi hemen bir genel

    saptamaya gtrmektedir. O da: demokrasi sosyal politi-

    kann baflta gelen etkenidir, olmazsa olmazdr...

    Ekonomik bakmdan gsz olanlara ve baflta iflileri

    korumann gereine ulaflmak iin uzun evrimler, nemli

    geliflme ve dnflmler geirilmifltir. Bugnk aflamaya

    gelinceye kadar byk toplumsal aclar ekilmifl, youn

    skntlara katlanlmfltr...Kabul etmek gerekir ki btn bu olumsuz durumlar

    ekonomik bakmdan gsz olan insanlar, baflka bir de-

    yiflle daha ok emekiler evresinde younlaflmfltr...

    Dnyamz, Birinci Sanayi Devriminin yeni teknik ve

    retim olanaklar ile zenginleflmifltir. Ama mutlu ve adil

    bir dnya yaratlamamfltr. Oysa, ngiltere, Almanya,

    Fransa, Birleflik Amerika ve bu sanayi devrimini yaflamfl

    teki lkeler, ocuklarn 6-7 yaflndan bafllayarak ma-

    denlere, fabrikalarn kirli havasna, ar ifllere sokmaktan

    vazgetikleri ve iflileri, kadnlar, yaflllar korumaya d-

    nk nlemler alp haka bir gelir blflmn salamakdorultusunda nlemler aldklar iin geliflme hzlarn-

    dan bir fley yitirmemifllerdir. Bu lkeler, rk ayrmna, k-

    t alflma koflullarna ve sefalet cretlerine son verdikle-

    ri iin geliflme, byme ve sanayileflme yarflnda geriler-

    de kalmamfllardr...

    Birinci Sanayi Devrimi artk uzaklarda kalmfl bulunu-

    yor. kinci Sanayi Devrimini de kinci Dnya Savafl ile

    birlikte yafladk ve arkalarda braktk...

    Bu oluflumlarn tm de sosyal oluflum ve politikalar

    asndan zengin deneyimlerle doludur. en nemlisi de

    sosyal politikalarn, lkelerin siyasal rejimlerini nitelikleri-

    ne, insan kaynaklarnn ve zgrlklerinin dzeylerine ne

    derece bal bulunduunun btn yalnlyla akla

    kmfl olmasdr.

    Kuflkusuz devletin sosyal politikalarn oluflmasnda

    dzenleyici olarak baflta gelen bir rl, ifllevi ve grevi

    vardr. Bununla birlikte, bunlar yerine getirmekte, doru-

    dan ilgililerin katlmlar ve iflbirlii ile daha ok baflarl

    olunaca, gemiflin yeniden deerlendirilmesi yolu ile

    daha iyi anlafllabiecektir...

    Yukardaki metin Prof. Dr. Cahit Talasn Sosyal Politi-

    ka Tarihi (1991, s: 11,12) adl kitabndan ksaltlarakalnmfltr.

    Kendimizi Snayalm Yant Anahtar1. d Yerel ynetimler seenei dflndaki kurum ve

    kurulufllar tarafndan srdrlen sosyal politika-

    lar, rgtler sosyal politikalar kapsamnda irdele-

    nir. Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal

    Politikalarn Kamusal Nitelii bafll altnda veri-

    len bilgilerden yararlann.

    2. a Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal Po-

    litikalarn Kamusal Nitelii bafll altnda verilen

    bilgilerden yararlann.

    3. c Sosyal politikalarn finansmannda sosyal sigorta

    fonlarndan yararlanlabilir. Ancak, ticari nitelii

    bulunan ve bu nedenle de kar amac gden zel

    sigorta fonlar sosyal politikalarn finansman kay-

    naklar arasnda yer almaz. Bu soruyu doru yant-layabilmek iin, Sosyal Sigortalarn Finansman

    bafll altnda verilen bilgilerden yararlann.

    4. d Uluslararas iliflkilerin ulusal sosyal politikalar ze-

    rinde dorudan bir etkisi bulunmaz. Bu soruyu

    doru yantlayabilmek iin, Sosyal Politikalarn

    Ulusal Kimlii ve Uluslararas Kaynaklar bafll

    altnda verilen bilgilerden yararlann.

    5. a Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal Po-

    litikalarn Aralar bafll altnda verilen bilgiler-

    den yararlann.

    6. d Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal Po-litika ve Ekonomi bafll altnda verilen bilgiler-

    den yararlann.

    7. e Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal Po-

    litika ve Ekonomi Politikas bafll altnda verilen

    bilgilerden yararlann.

    8. e Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal Po-

    litika ve Endstri liflkileri bafll altnda verilen

    bilgilerden yararlann.

    9. b Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, Sosyal Po-

    litika ve nsan Kaynaklar Ynetimi bafll altn-

    da verilen bilgilerden yararlann.

    10. c Bu soruyu doru yantlayabilmek iin, bu nitede

    ve bir nceki nite metninde Sosyal Politika Bi-

    lim Dalnn Konular bafll altnda verilen

    bilgilerden yararlann.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    18/20

    Sosyal Pol i t ika36

    Baflvurabileceiniz KaynaklarAlkn, E. Yldrm, K. ve zer, M. (2003). ktisada Girifl.

    Eskiflehir: Anadolu niversitesi Yayn.

    Bingl, D. (1998). nsan Kaynaklar Ynetimi(4.Bask).

    stanbul: Beta yaynlar.

    Ekin, N.(1976). Endstri liflkileri. stanbul: .ktisat Fa-

    kltesi yaynlar, s: 36.

    Erkul, . (1983). Sosyal Politika Dersleri, C.1. stanbul, s.

    1-16.

    Kaynak, T. ve dierleri (2000). nsan Kaynaklar Yneti-

    mi. stanbul: . flletme Fakltesi flletme ktisadi Ens-

    tits Arafltrma ve Yardm Vakf Yayn No. 7.

    Lordolu, K. zkaptan, N. ve Trner, M. (2003). alflma

    ktisad. stanbul: Der yaynlar.

    Serin, V. (1998). ktisat Politikas. stanbul: Alfa yaynevi.Talas C (1990). Toplumsal Politika.Ankara: mge kitapevi,

    s: 7-12.

    Tuna, O. ve Yalntafl, N. (1994). Sosyal Siyaset. stanbul:

    Filiz kitabevi yaynlar, s: 9.

    Yksel, (2000). nsan Kaynaklar Ynetimi.Ankara:

    Gazi kitapevi.

    Sra Sizde Yant AnahtarSra Sizde 1

    Devletlerin, ekonomik ve toplumsal yaflama ynelik yak-laflmlar ekonomi kuramlarnda srekli bir tartflma ko-

    nusu olagelmifltir. Baz ekonomistler, devletin ekonomik

    ve sosyal yaflama katk ile katlmna olumlu ynde yak-

    laflr. Yararlarn savunarak gerekli grr. Bazlar ise bu

    dorultudaki politikalar sakncal bularak kyasya eleflti-

    rir. Yaklaflk 300 yl aflkn bir sreden bu yana yaflanlan

    bu tartflmalarn, piyasa ekonomisi koflullar ve bu koflul-

    lara dayal liberal ekonomi politikalarnn gncelleflme-

    siyle birlikte, yafladmz dnemde yeniden poplarite

    kazand grlmektedir. Ancak, bu tartflmalarn, dev-

    letin ekonomik ve sosyal yaflam iinde yer almamasna

    deil, daha ok yerinin ne olmas gerektiine iliflkin ol-

    duunun da gzden karlmamas gerekir. Bu konuda

    bir deerlendirme yaplrken, gnmzde, devletin eko-

    nomik ve sosyal yaflama katk ile karflmnn yeni gerek-

    elere dayal yasal ve kurumsal pek ok rneinin oldu-

    u da hatrlanmaldr.

    Sra Sizde 2

    Yerel ynetimlerin ve kar amac gtmeyen gnll kuru-

    lufllarn bu alandaki katklar, geliflmifllik dzeylerinden

    soyutlanamaz. Bir baflka deyiflle, eer yerel ynetimler ve

    gnll kurulufllar, finansman ve rgt yaplar ynnden

    lke genelinde yaygn ve etkin bir gce sahip deillerse,

    devlet eli ve denetiminde izlenilen sosyal politikalarn o

    lke ynnden deeri daha da oalacaktr.

    Sra Sizde 3

    Ulusal sosyal politikalar zerinde, her lkenin ekonomik

    ve sosyal yapsnn, yrrlkteki anayasasnn kurallarnca

    snrlar izilmifl olan kurulu hukuk dzeninin, ekonomik

    geliflmifllik dzeyinin ve ynetim biiminin kuflkusuz izle-

    ri bulunur. rnein, piyasa ekonomisinin ya da merkeziplanlamann geerli olduu ve yahut da ok partili de-

    mokrasi ile ynetilen lkelerle, tek partili ynetim biimi-

    ne sahip lkeler arasnda baz farkllklarla karfllafllmas

    doaldr. Sosyal Politikann lkelerin siyasal yaklaflmlar

    ile de iliflkisi bulunur. nk, sosyal nitelikteki ilke ve uy-

    gulamalar ncelikle bir siyasal karar gerektirir. Bu adan

    aralarn seimi, politikalarn finansman, koruma kapsa-

    m ve dzeyine iliflkin ncelikler byk lde devlete

    egemen olan ideolojiye gre belirlenir.

    Sra Sizde 4

    rnein; ifli sendikalarnn toplu pazarlk sreci iindeki

    kazanmlarnn, enflasyon olgusu zerindeki etkilerinin

    sorgulanmas alflma Ekonomisi disiplininin konu alan-

    na girer. Oysaki Sosyal Politika enflasyon olgusunu deil,

    bu olgunun ifli cretlerinin reel deerleri zerinde bir

    azalmaya yol amamasna ynelik kamusal karar ve uygu-

    lamalar ele alr.

    Sra Sizde 5

    Sakatlarn istihdam edilebilmesinde yararlanlan eflitli tek-

    nikler vardr. Eer bu tekniklerden birisi ya da birka hu-

    kuki dzenlemelerle yrrle konulmufl ise, fl Huku-kunun konular bu dzenleme hkmleri ile snrldr.

    Sra Sizde 6

    fli kesimi sanayileflmenin geliflip, yaygnlaflmasyla oa-

    lr. Bu oalfl rgtlenme ve kademelenme srecinine yan-

    srken, iflverenlerin de rgtlenmesine yol aar. Bu koflul-

    lar ise ifli ve iflveren kesimlerinin rgtleri ile yer ald

    kurumlaflmfl bir sistemi beraberinde taflr.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    19/20

    nite 2 - Sosyal Pol i t ika le Sosyal Pol i t ikaya Yakn Bi l im Dal lar Arasndaki Yaklaflm Farkl l k lar 37

    Okuma Paras

    Trkiyede Sosyal Politika Eitimi

    Trkiyede Sosyal Politika alannda eitim ve retim; ilk

    kez stanbul niversitesi Hukuk Fakltesinde, 1934 yln-

    da niversite reformu ile birlikte lkemize gelen Alman

    bilim adamlarndan birisi olan Prof. Gerhard Kessler tara-

    fndan kurulmufl olan ktisat ve timaiyat Enstits at-

    s altnda bafllamfltr. Giderek nem kazanan bu disiplin

    iin, daha sonra stanbul niversitesi ktisat Fakltesinde

    bamsz bir krs kurulmufltur. ktisat ve Hukuk faklte-

    leri programlarnda yer verilen Sosyal Politika dersleri, yi-

    ne Prof. Kessler tarafndan srdrlmfltr. Uzun yllar

    Sosyal Siyaset krssnun da baflkanln yapan Prof.Kessler, ok sayda basl alflmas ile yanlzca bu bilim

    dalnn lkemizdeki geliflmesine byk katk salamakla

    kalmamfl, ayn zamanda bu alanda pek ok bilim adam

    da yetifltirmifltir. Prof. Kessler tarafndan hazrlanan Sosyal

    Siyaset Konferanslar, lkemizdeki ilk Sosyal Politika kl-

    liyatn oluflturmakta ve 30 cildi kapsamaktadr.

    Trkiyede ok iyi yetiflmifl yeni bir sosyal politiker

    kuflana byk gereksinim vardr. yi bir ekonomi for-

    masyonuna da sahip olmas gereken bu kuflak, lkemizin

    yaflad ya da gelecekte yaflayabilecei ar sosyal sorun-

    lara zm bulunabilmesine are olacaktr. Sosyal Politi-

    ka, karfllafllan sorunlarn zlmesine yol gsterici bir

    klavuz olursa, hem ekonomik ve hem de sosyal ynden

    bir geliflme kaydedilebilecek, bylece salkl ve mutlu

    bir toplum yaratlabilecektir.

    Yukardaki metin Orhan Tuna ve Nevzat Yalntafl tarafn-

    dan yazlan Sosyal Siyaset (1994) adl kitabn 9-19 say- falar arasnda yer alan bilgilerden ksaltlarak ve

    yalnlafltrlarak yararlanlarak aktarlmfltr.

  • 8/4/2019 Sosyal Politika unite02

    20/20

    Sosyal Pol i t ika38