Sosyal EtkiUyma ve İtaat

Araş. Gör. Büşra Alparslan

Sosyal Etki

• Sosyal etkinin oluşacağı ortamlar

– Kişiler arası iletişim

– Birey – grup iletişimi

– Basın yayın aracılığı ile oluşan sosyal etki

Kişiler arası iletişim

• Birebir iletişim

• Yüzyüze iletişim

• Sosyal medya?

Bireyin Grubu Etkilemesi

• Aynı anda birden fazla hedef (grup)

• Örneğin politikacı > halk

• Propaganda

Basın Yayın

• Kaynak herhangi biri/şirket/ideoloji/vs. olabilir

– Yeni Akit vs. Birgün

• Kişilere ulaşır ama kişisel değildir

• Kaynak kişi olarak tanımlanamayabilir, fiziksel olarak yakın değildir

• sosyal medya?

Sosyal kurallar ve sosyal roller

• Nasıl davranmalıyız?• Sosyal olarak öğrenilmiştir• Uygunluk

1. Yaygın olan davranışlar2. Toplumca onaylanır

Havaalanı davranışıİş görüşmesi davranışıÖğretmen davranışıBkz. Şemalar

+ Kolaylık sağlar- Kişiyi bu kurallara uymaya zorlar

Sosyal kurallar

• Zimbardo 1972

• Stanford hapishane deneyi

• http://unutulmazfilmler.co/das-experiment-deney.html

Sosyal kurallar değişir mi?

• Ruby Bridges, 1960, New Orleans

Imam Daayiee Abdullah, Washington DC

Sosyal etkinin temelinde ne vardır?

• Sosyal kurallara bağlı sosyal etki

– Sevilme, kabul görme, vs.

• Bilgiye dayalı sosyal etki

– Doğruyu gözleyerek bulma ihtiyacı

Uyma

• Sherif (1936)

• Otokinetik etki deneyi

• Asch (1956)

• Çizgiler deneyi

Uyma davranışının temelinde ne vardır?

• Kişilik özellikleri– Sevilme ihtiyacı– Gruptan farklı olma ihtiyacı– Kontrol ihtiyacı– Olumlu benlik sunma ihtiyacı

• Grubun üye sayısı– Netlik yoksa nicelik belirleyicidir

• Sosyal destek– örgütlenmek

• Grup birlikteliği– Sevgi ve bağlılık

• Kişinin konuya ilgisi– Ne kadar bilirsen o kadar keskin olursun

• Kültürlerarası farklılık– ???

İtaat

• Otorite neden otoritedir?

• Otoriteye boyun eğen insanlar nasıl insanlardır?

• Kötü insanlar var mıdır?

• Bickman, 1974

– üniforma üniformadır

• Wilson, 1968

– Profesör dediğinin boyu uzundur

Yıkıcı İtaat

• Cialdini, 1993

– Willson ve arkadaşlarının tren yolu eylemi, 1987

• Adolf Eichmann

• 1961

Milgram, 1963

Milgram, 1963

İtaat etmeyi etkileyen unsurlar

• Prestij

• Kurbana fiziksel yakınlık

• Otoriteye fiziksel yakınlık

• Kişisel sorumluluk

• Otoriteye itiraz eden diğer kişiler

Yıkıcı itaat nasıl azaltılır?

• Sorumluluk duygusu

• Emirlerin yıkıcı olduğunda yerine getirilmemesi

• Otoritenin kararlarının sorgulanması

• İtaatin nasıl işlediği hakkında bilgi sahibi olmak