sosyal bİlgİler - bilfenyayincilik.com · 2. cümlede sen dili kullanılmıştır. alay etmek,...
TRANSCRIPT
ATU
SOSYAL BİLGİLER1. Dönem
SINIF7.
TAM ÖLÇME
TÜRKİYE’DEİLK DEFA
●ÖĞRETİCİ BOL ETKİNLİK
●KAZANIMLARA TAM UYUMLU KONU TESTLERİ
●ÜNİTE TARAMA TESTLERİ
●YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI
●YARIYIL VE YIL SONU DEĞERLENDİRME SINAVLARI
●DİJİTAL ÇÖZÜMLER
SOSYA
L BİLG
İLER 1. D
ÖN
EMTA
M Ö
LÇM
E
117. Sınıf Sosyal Bilgiler
ETKİNLİK 1
Aşağıdaki diyalogda hangi iletişim hatalarının yapıldığını diyalogun altına yazınız. Sonra da bu iletişimi daha olumlu hâle getirmek için diyalogun nasıl gelişebileceğini yazınız.
1. Bugün matematik dersinde anla-tılan konu çok zordu. Bu derste başarılı olamamaktan korkuyorum.
2. Tavşanlar gibi korkuyorsun hep. Şimdi bırak bu konuları da bana bir bardak su getir.
4. Getirmezsen bisikletime binmeyi unut!3. Getirmezsem ne olur?
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Nasıl Etkili İletişim Kurarız?
2. cümlede sen dili kullanılmıştır. Alay etmek, geçiştirmek ve emir vermek şeklinde iletişim hataları yapıl-
mıştır.
4. cümlede tehdit etmek olarak ifade edilebilecek bir iletişim hatası yapılmıştır.
Bu iletişimin daha olumlu olması için ben dili kullanılmasına ve empati kurulmasına ihtiyaç vardır.
Örneğin 2. cümlede “Seni anlıyorum. Matematik dersi biraz zordur. Yardımcı olabileceğim konular olup
olmadığına bakalım, istersen yardımcı olayım.” cümlesi kurulabilir. Buna karşılık 3. cümle de daha olumlu
olacaktır. 4. cümlede ise “Ödevlerini bitirdikten sonra bisikletime sırayla binebiliriz.” cümlesi bu iletişimi
daha olumlu ilerletebilir.
12 Bilfen Yayıncılık
ETKİNLİK 2
Ayşe sinemaya gitmek istemektedir ancak arkadaşı Ceren ders çalışmak zorunda olduğu için sinemaya gidememektedir. Aralarında geçebilecek diyaloğu hem sen dili hem de ben dili ile aşağıya yazınız.
Ayşe
SEN DİLİAyşe: .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ceren: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ayşe: .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ceren: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ceren
BEN DİLİAyşe: .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ceren: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ayşe: .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Ceren: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Nasıl Etkili İletişim Kurarız?
Hadi Ceren, durmadan ders çalışıyorsun. Bırak şu dersleri de sinemaya gidelim.
Üzgünüm, Ayşe. Ödevim bitmeden gidemem. İstersen ödevimin bitmesini bekle öyle gidelim.
Senin gibi öğrencilere sınıfta inek denildiğini biliyor musun? Şimdi şu ödevi bırakıp benimle gelmezsen bir daha bir yere birlikte gitmeyi unut.
Gelmezsen gelme. Şimdi beni rahat bırak.
Çok güzel bir film var Ceren, sinemaya gidelim mi? Bu filmi birlikte izleyelim.
Gelmeyi çok isterim Ayşe. Ama ödevimi bitirmem gerekiyor.
Anladım. Bu filmi birlikte izlersek çok keyifli olacak. İstersen ödevini bitirmeni bekleyeyim.
İyi fikir, ödevimi tamamladıktan sonra gidelim.
157. Sınıf Sosyal Bilgiler
ETKİNLİK 3
Kitle iletişim araçlarının olumsuz etkileri ile ilgili kısa bir öykü yazınız.
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
ETKİNLİK 4
Aşağıdaki sembollerin altına açıklamalarını yazınız.
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
....................................
Haberleşme ve Kitle İletişimi
Bu bölümde öğrenci kendi öyküsünü yazacaktır.
Genel izleyici
kitlesi
18 yaş ve
üzeri için
7 yaş ve
üzeri için
Şiddet
Korku
13 yaş ve
üzeri için
Olumsuz örnek
oluşturabilecek
davranışlar
16 Bilfen Yayıncılık
1. Piyasaya yeni bir ürün çıkaracağım. Ama önce reklamını yapıp geniş kitle-lere tanıtmam lazım. Ürünümü hangi iletişim aracı ile tanıtsam acaba?
Mete Bey
Mete Bey, ürününü daha kısa sürede ve daha geniş kitlelere tanıtmak için günümüzde aşağıdaki iletişim araçlarından hangisini tercih etmelidir?
A) Televizyon B) RadyoC) Gazete D) Dergi
2. İnsanlar arası etkileşimde kitle iletişim araçlarının rolü ile ilgili,
I. Haber verme, eğitme, eğlendirme
II. Dış dünyayı tanımamızı sağlama
III. Kültürel aktarımı azaltma
IV. Eşya ve hizmetlerin tanıtılmasını sağlama
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) I, II, III B) II, III, IVC) I, III, IV D) I, II, IV
3. Tarih boyunca insanlar farklı yollardan iletişim kurmuşlardır. Toplumlar arası iletişim ise kültürel etkileşime neden olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi toplumlar arası kültürel etkileşime yol açan iletişim yollarından biri değildir?
A) Seyyahların gezi notları B) Ticarî faaliyetlerC) Göç hareketleriD) Yerleşik hayata geçilmesi
Kitle İletişim Özgürlüğü ve Temel Özgürlüklerimiz
ETKİNLİK 5
Aşağıdaki kutucuğa tekzip haberi örneği yazınız.
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
ETKİNLİK 6
Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise J, yanlış ise L çiziniz.
1. Radyo, televizyon, sinema, internet gibi araçlar kitle iletişim araçlarıdır. (.....)
2. Tiyatro ve televizyon hem görsel hem de işitseldir. (.....)
3. 1982 Anayasası ile basının sansür edilebileceği ifade edilmiştir. (.....)
4. Düzeltme ve cevap yazısına sansür denir. (.....)
5. Kitle iletişim özgürlüğü ancak kanunla sınırlandırılabilir. (.....)
(Kısaltılarak yazılacaktır.)
Düzeltme ve Cevap Metni
İnternet sitenizde 29 Mart 2013 tarihinde yayınlanan “Ecza-
nelere sızan sahte ilaç” başlıklı haber içeriği aşağıda belirtilen
nedenlerle hiçbir şekilde gerçeği yansıtmamaktadır. Şöyleki;
...
Gerçeklerin kamuoyuna sunulması ve okuyucuların doğru
bilgilerle donatılması için işbu düzeltme yazısının yazılması-
na ihtiyaç duyulmuştur.
J
J
J
L
L
217. Sınıf Sosyal Bilgiler
ETKİNLİK 7
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.
1. Duygu, düşünce ve bilgilerin çeşitli yollarla başkalarına aktarılmasına .................................. denir.
2. İletişimde, kendini başkasının yerine koyarak onu anlama çabasına .................................. denir.
3. “Derse geç gelmenin konuları anlamanı zorlaştıracağını düşünüyorum.” cümlesi iletişimde ...............................
kullanımına örnektir.
4. Yazının icadından önce toplumlar arası etkileşimi sağlayan olaylar ..................... , ..................... , .....................
5. Bir haberi, duygu ve düşünceyi aynı anda birden çok kişiye ulaştıran araçlara .......................................................
denir.
6. Her türlü yayının ve eserin yayım ve gösteriminin izne bağlı olmasına .................................................................
denir.
7. Kişi ve kurumlar hakkında gerçeğe aykırı veya onur zedeleyici yayınlara ilgili yapılan düzeltme ve cevap
yazısına .................................. denir.
8. Televizyon yayınlarını inceleyerek özelliklerine göre sınıflandırmaları için .................................. tarafından
konulan işaretlere ....................................................................... denir.
9. Herkesin düşüncelerini özgür olarak ifade edebilmesi ....................................................................... ile ilgilidir.
10. “Basın hürdür, sansür edilemez.” maddesi ile Anayasamız ....................................................................... özgürlü-
ğünü güvence altına alınmıştır.
11. Bir kişinin, ortak yaşam alanının dışında yer alan hayatının izinsiz olarak görüntülenmesi ................................
....................................... aykırıdır.
12. Hakim kararı olmadan bireylerin evlerine girilmesi ve arama yapılması ...................................................................
aykırıdır.
13. İnsanların düşüncelerini, görüşlerini, gazete, dergi, radyo, televizyon vb. yollarla iletebilmesine ...................
.............................................. denir.
14. Belli bir konu hakkında halkın ortak düşüncesine ...................................................... denir.
15. ........................................... yargılayıcı ve suçlayıcıdır.
Birey ve Toplum
iletişim
empati
ben dili
savaş göç ticarettir.
kitle iletişim aracı
sansür
tekzip
RTÜKAkıllı İşaretler
düşünce özgürlüğü
düşünce
özel hayatın
özgürlüğü
kamuoyu
Sen dili
basın
konut dokunulmazlığı hakkına
gizliliğine
22 Bilfen Yayıncılık
ETKİNLİK 8
Aşağıda verilen bilgilerin karşısına bilgi doğru ise J, yanlış ise L çiziniz.
1. Bir kimseye özgü belirgin özellik ve ruhsal niteliklerin bütününe kişilik denir. (.....)
2. Sağlıklı iletişim kurmak için düşüncelerimizi gizleyebilmeli, karşımızdaki kişi ile göz temasından kaçınma-
lıyız. (.....)
3. İletişimimizi etkileyen önemli davranışlardan biri kendimizi tam ve doğru biçimde ifade etmektir. (.....)
4. Sürekli eleştirmek, küçük görmek, önemsememek olumsuz iletişime neden olur. (.....)
5. “Öfkeyle kalkan zararla oturur.” atasözü iletişimde beden dilinin önemi ile ilgilidir. (.....)
6. Kitle iletişim araçları, insanlar arasındaki iletişimi artırır. (.....)
7. Bir konuyla ilgili halkın genel düşüncesine kamuoyu denir. (.....)
8. İnternet, bireyler arasındaki iletişimi ve toplumsal olarak da kültürü değiştirebilir. (.....)
9. Basın yayın organlarının taraflı haber yapması kitle iletişim özgürlüğünün gereğidir. (.....)
10. Gazete, dergi gibi belirli zamanlarda çıkan yazılı yayınların bütününe tekzip denir. (.....)
11. Ben dili kullanmak iletişimi olumsuz yönde etkiler (.....)
12. İletişim, bireylerin karşılıklı bilgi, duygu ve düşüncelerini paylaşmasıdır. (.....)
13. Arkadaşlarımız bizden farklı düşündüğünde onlara kızmak yerine düşüncelerine saygı göstermek iletişi-
mimizi olumlu yönde etkiler. (.....)
14. Konuşmacının duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmak iletişimi zorlaştırır. (.....)
15. Gazete, radyo, televizyon gibi iletişim araçları bireysel araçlardır. (.....)
16. İyi amaçla kullanıldığında çok yararlı olan iletişim araçları, kötü amaçla kullanıldığında kişilere zara vere-
bilir. (.....)
17. Basın özgürlüğü bütün vatandaşların doğruları öğrenebilme hakkının güvencesidir. (.....)
18. Yayın organları, yanlış bilgilerde düzeltme yapmak ve haksızlığa uğrayan kişilerin düzeltme ve cevaplarını
yayınlamak zorundadır. (.....)
19. Basın özgürlüğü basın mensuplarına özel hayatın gizliliğini ihlâl etme hakkı verir. (.....)
20. “Derslerini yapmazsan arkadaşlarınla görüşemezsin.” cümlesinde tehdit unsuru vardır ve bu ifade iletişim
hatasına örnektir. (.....)
Birey ve Toplum
J
J
J
J
J
J
J
J
J
J
J
L
L
L
L
L
L
L
L
J
297. Sınıf Sosyal Bilgiler
YAZILIYA HAZIRLANALIM
A. KLASİK SORULAR Aşağıdaki soruların yanıtlarını altlarına yazınız. (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)
1. Empati nedir, kısaca açıklayınız.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. İyi bir dinleyicinin özelliklerine üç tane örnek veriniz.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Tekzip nedir, örnek veriniz.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4. Günlük yaşantımızda karşılaştığımız iletişim sorunlarına üç tane örnek veriniz.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. Bireysel ve toplumsal ilişkilerde olumlu iletişim yollarına örnekler veriniz.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Empati kişinin kendini karşısındakinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalış-masıdır.Örnek:
- Annem ve babam beni hiç anlamıyor?- Neden böyle hissettiğini anlatmak ister misin?
Göz teması kurar.Karşısındaki birşey anlatırken başka bir işle ilgilenmez.Anlatıcının sözünü kesmez, ilgisiz sorular sormaz.
Kişi ve kurumlar hakkında gerçeğe aykırı veya onur zedeleyici yayınlarla ilgili yapılan düzeltme ve cevap yazısıdır.Örnek: İnternet gazetesinde yayınlanan ve Ahmet Işıksaçan tarafından yazılan “Okuldaki patlamadan hademe sorumlu.” başlıklı yazıda ileri sürülen iddia hiçbir araştırmaya ve hukuki dayanağa dayandırıl-madığı için kişilik haklarına aykırıdır ve saldırı niteliğindedir. Gerçek dışı bu haberin tekzip edilmesi ve düzeltilmesini talep ediyorum.
- Sınıf arkadaşım beni dinlemeden konuşuyor ve benimle aynı şeyi söylediğini fark etmiyor.- Kardeşim, ben onunla konuşmaya çalışırken telefonuyla oynuyor.- Annem hayallerimi çok abartılı bulup bu hayallerimle dalga geçiyor.
- Gülümsemek- Selamlaşmak- Hoşgörülü olmak- Empati kurmak- İş birliği ve dayanışmayı önemsemek
30 Bilfen Yayıncılık
B. DOĞRU YANLIŞ ETKİNLİĞİ (Her doğru yanıt 5 puan değerindedir.)
2. Aşağıdaki cümlelerin karşısına bilgi doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1. İletişim araçlarından yararlanırken sahip olduğumuz bazı hak, özgürlük ve sorumluluklar vardır. D
2. Medyanın sosyal değişimde ve etkileşimde rolü yoktur. Y
3. Kişinin konuşma biçimi, seçtiği sözcükler, konuşurken yaptığı jest ve mimikler, ses tonu iletişimin önemli unsurlarıdır. D
4. Kişi ya da kurumlar hakkında gerçek dışı veya itibar zedeleyici yayın yapıldığı zaman kişiler için doğan hakka sansür denir. Y
5. “Ne yaptığının farkında değilsin.” diyen biri iletişimde sen dili kullanmıştır. D
1. Aşağıdaki cümlelerin karşısına içerdiği iletişim hataları doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1. Bebekler gibi ağlıyorsun. Nutuk çekmek Y
2. Üzüldüğün şeye bak, maç ne oldu ondan haber ver. Alay etmek Y
3. Bu yazılıdan 100 almazsan bisiklete binmeyi hayal bile etme! Tehdit etmek D
4. Neden bu kadar geç kaldın, neredeydin? Sorgulamak D
5. Dikkat çekmek için sürekli kalemle oynuyorsun. Teşhis koymak D
YAZILIYA HAZIRLANALIM
337. Sınıf Sosyal Bilgiler
Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu
ETKİNLİK 1
Aşağıdaki kavramların açıklamalarını karşılarına yazınız.
Monarşi: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Saltanat: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Teokrasi: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Hanedan: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
İskân: .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Siyasi güç: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
ETKİNLİK 2
Turgut’un Turgay’a doğru cevap verdiği bilinmektedir. Turgut’un konuşma baloncuğunu buna göre doldurunuz.
Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde Balkanların fethi için gerçekleştirdiği savaşlar hangileridir?
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
Turgay Turgut
SırpsındığıI. KosovaNiğbolu
VarnaII. Kosova
Devletin, her konudaki kararlarının kral, padişah vs. gibi tek kişi tarafından verildiği yönetim biçimidir.
Yönetimin babadan oğula geçmesine dayalı sistemdir.
Devlet yönetiminde dinî kuralların etkili ve geçerli olmasına denir.
Hükümdar ya da devlet büyüğü gibi bir kişiye dayanan soy, büyük aileye verilen addır.
Yerleşme. Yerleşim. İnsanları bir bölgeye yerleştirmeye iskân denir.
İktidarda bulunanların, devletin millî hedeflerine erişmesi ve eriştiği bu gücü koruması için kullandığı güçleri siyasi kuvvetlerin bünyesinde toplamasına denir.
34 Bilfen Yayıncılık
Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu
ETKİNLİK 3
Aşağıda verilen parçalarla ilgili soruların yanıtlarını altlarına yazınız.
Orhan Bey Bursa’nın fethinden sonra Rumlara şehri teslim etmelerinin sebebini sorduğu za-man onlardan şu cevabı aldı:“Sizin devletinizin günden güne büyüdüğünü ve bizim devletimizin zayıfladığını anladık. Ba-banızın idaresine geçen köylülerin memnun kalıp bizi anmadıklarını gördük. Biz de bu rahatlı-ğa heves ettik.”
1. Rumların bu cevabına göre Osmanlı idaresinin fethettiği yerlerdeki politikası hakkında ne söylenebilir?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Türklerin Rumeli’ye geçişleri ve yerleşmeleri sistemli bir şekilde olmuştur. Fetihlerle beraber sınırlar genişledikçe bu verimli ve boş topraklar Anadolu’daki Türkleri buraya çekmeye başladı. Osmanlı Devleti bu göçleri destekledi. Osmanlı fetihleri daha önce baskı, sıkıntı içinde yaşayan Hristiyan halkı düzen, adalet ve barışa kavuşturdu. Böylece Osmanlı idaresi benimsendi ve kalı-cı hâle geldi. Osmanlı’nın aldığı haraç daha önce onların Bizans’a ödedikleri vergiden daha faz-la değildi. Rumeli’de fetihler ilerledikçe arkada kalan bölgelerde şehirler yükselmeye kasabalar oluşmaya, köyler yayılmaya ve ıssız, harap, işlenmemiş topraklar şenlenmeye başladı.
Feridun Emecen, Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, s.74-75
2. Osmanlı’nın fetih hareketinden önce Balkanların durumu nasıldır?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Osmanlı Devleti, Balkanlarda nasıl bir politika izlemiştir?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4. İzlenen iskân siyasetinin devlete sağladığı ekonomik faydalar neler olabilir?...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................
Osmanlı Devleti fethettiği yerde güç kazanmış, halka iyi davranmış ve halk tarafından benimsenmiştir.
Balkanlarda yönetim baskısı, huzursuzluk, adaletsizlik ve savaşlar vardı. Halk fazla vergi ödemek zorundaydı.
İskan politikası adı verilen politikayı izlemiştir. Böylece köyler kasabalar kurarak toprakları tarıma açmıştır. Bölgenin yaşanabilir olmasına katkı sağlamıştır.
Toprakların tarıma açılması sayesinde tarımsal üretim buna bağlı olarak tarımdan elde edilen gelir ve topraktan elde edilen vergi de artmıştır.
377. Sınıf Sosyal Bilgiler
Osmanlı Devleti’nde Fetih Hareketleri
ETKİNLİK 4
Osmanlı Devleti kurulduğu dönemde eli silah tutan herkes askerdi. Ancak zaman içinde teşkilatlı hâle gelerek büyük zaferler kazanan bu ordu dünyanın en önemli silahlı gücü hâline gelmiştir. Şimdi bu konuyu araştırarak aşağıdaki tabloyu tamamlayınız.
OSMANLI ORDUSU
Kara Kuvvetleri Deniz Kuvvetleri
Kapıkulu Piyadeleri Kapıkulu Süvarileri
Eyalet Askerleri
• ............................................
• ............................................
• ...........................................
• ...........................................
• ............................................
• ............................................
• ............................................
• ............................................
• ...........................................
• ...........................................
Kapıkulu Askerleri
Acemi Ocağı
Yeniçeriler
Topçular
Humbaracılar
Sipahi
Sağ ve sol garipler
Tımarlı Sipahiler
Cebelüler
Azaplar
Akıncılar
38 Bilfen Yayıncılık
Osmanlı Devleti’nde Fetih Hareketleri
ETKİNLİK 5
Aşağıda verilen gelişmelerin sonuçlarını altlarına yazınız.
• Fatih Sultan Mehmet, İtalyan devletleri Venedik ve Ceneviz’in elinde bulunan Limni, Midilli, Gökçeada ve Eğriboz gibi Ege adalarını fethetmiştir.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
• Fatih Sultan Mehmet, Kırım’a bir donanma göndererek Cenevizlilerin elindeki şehirleri fethetmiş, Kırım Hanlığı’nı Osmanlı Devleti’ne bağlamıştır.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
• Yavuz Sultan Selim’in başında olduğu Osmanlı ordusu Memlük ordusunu 1516’da Mercidabık 1517’de Ridaniye savaşlarında yenilgiye uğratmış ve Memlük Devleti’ne son vererek Mısır, Suriye ve Arabistan Yarımadası’nı ele geçirmiştir.
..................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
• Barbaros Hayrettin Paşa Akdeniz’de, Preveze Deniz Savaşı’nda Haçlı Donanmasını mağlup etmiştir.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
• 1571’de Kıbrıs Adası fethedilmiştir.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
Bu fetihler sonunda Ege’de Türk etkinliği artmış, Venedik ve Cenevizlerin Ege denizindeki ticaret faali-yetlerine ağır bir darbe indirilmiştir.
Osmanlı Devleti böylece Karadeniz’deki ticaret yollarının güvenliğini sağlamış, Karadeniz Türk Gölü hâline gelmiştir.
Bu savaşlar sonunda Memlük Devleti yıkılmış; Suriye, Filistin, Hicaz ve Mısır Osmanlı hakimiyetine gir-miş. Baharat Yolu’nun denetimi Osmanlılar’ın eline geçmiş, kutsal emanetler Osmanlı’ya getirilmiş; halifelik unvanı Osmanlı Devleti’ne geçmiştir.
Preveze Deniz Savaşı ile Akdeniz Türk Gölü hâline gelmiştir.
Doğu Akdeniz’in güvenliği sağlanmış ve Osmanlı Devleti yüklü bir vergi almaya başlayarak ekonomik kazanç elde etmiştir.
417. Sınıf Sosyal Bilgiler
Avrupa’daki Değişimin Osmanlı’ya Etkisi
ETKİNLİK 6
1. 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalıların yeni ticaret yolları bulmak amacıyla başlattığı ve yeni kıta ve okyanus-ların bulunmasını sağlayan keşifler
C O Ğ R A F İ K E Ş İ F L E R
2. Sanayi Devriminin başladığı ülke
İ N G İ L T E R E
3. Sanayi Devriminin ilk başladığı alan
D O K U M A C I L I K
4. 15. ve 16. yüzyıldaki Avrupa’da sanat, bilim, düşünce ve güzel sanatlar alanında meydana gelen yenilikle-rin tamamına verilen ad
R Ö N E S A N S
5. 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan, her konuda akla öncülük tanıyan düşünce sistemi
A Y D I N L A N M A Ç A Ğ I
6. 16. yüzyılda Avrupa’da dinî alanda meydana gelen gelişme ve düzenlemeler
R E F O R M
7. Sanayi Devrimi sonrası devletler arasında başlayan ekonomik yarışın genel adı
S Ö M Ü R G E C İ L İ K
8. Sanayi Devrimi sonrası başlayan ekonomik yarışın temelini oluşturduğu savaş
B İ R İ N C İ D Ü N Y A S A V A Ş I
42 Bilfen Yayıncılık
ETKİNLİK 7
Aşağıda verilen soruların yanıtlarını verilen boşluklara yazınız.
1. Islahat nedir?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Osmanlı Devleti neden mevcut kurumlarını ıslah etme ve yeni kurumlar kurma gereği duymuştur?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
ETKİNLİK 8
Osmanlı Devleti XVIII. yy’dan itibaren mevcut ku -rumlarını ıslah etmiş ve yeni kurumlar kurmuştur.
Verilen etkinlikte belirtilen kurumların karşısına hangi alanla ilgili olduğunu yazınız.
KURUM YENİLİK İLGİLİ OLDUĞU ALAN
Demir yolu yapımına başlanması Ulaşım
Posta Nezaretinin kurulması Haberleşme
Galatasaray Lisesinin açılması Eğitim
Ziraat Bankasının kurulması Ekonomi
Şirketihayriyenin kurulması Ulaşım
Telgraf Müdürlüğünün kurulması İletişim
Yeni Kurumlarla Değişen Toplum Hayatı
Osmanlı tarihinde gerileme döneminden başlayarak zaman zaman Batı örneğine göre girişilen ye-nileşme ve ilerleme atılımlarına verilen ad.
17. yüzyılda askeri alanda başarısız olunması ve sonraki yıllarda Avrupa’nın gerisinde kalındığının fark edilmesi, devleti bulunduğu durumdan daha iyi bir duruma getirme, iyileştirme düşüncesi ıslahat hareketlerinin gerekçesidir.
497. Sınıf Sosyal Bilgiler
KÜLTÜR VE MİRAS
ETKİNLİK 9
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun bilgileri yazınız.
1. İslam dinini korumak veya yaymak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan savaşa ............................... denir.
2. Sanayi Devrimi ilk olarak ................................................. başlamıştır.
3. Osmanlı Devleti’nin kurucusu .................................................
4. ................................................ yaymış olduğu milliyetçilik akımı çok uluslu yapıya sahip Osmanlı Devleti’ni olumsuz yönde etkilemiştir.
5. 1243 ............................... Savaşı ile Anadolu’da siyasi birlik bozulmuştur.
6. Osmanlı Devleti Rumeli’de izlediği ............................... politikası sonucunda ekonomik olarak kazanç elde etmiş ve bölgede kalıcı olmuştur.
7. Osmanlı Devleti’nde kurumsallaşma çalışmaları ............................... döneminde başlamıştır.
8. Tarihte kurulan en uzun ömürlü ve üç kıtada varlığını sürdüren tek Türk Devleti ............................... Devleti’dir.
9. II. Mehmet İstanbul’un fethinden sonra ............................... unvanını almıştır.
10. ............................... fethi ile Karadeniz bir Türk gölü hâline gelmiştir.
11. ............................... Beyliği’nin fethi ile Osmanlı ilk deniz gücünü kurmuştur.
12. Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı fethinden sonra hakimiyetini daha da genişletmesinden endişe eden Haçlı ittifakı, Osmanlı’yı ............................... Deniz Savaşı’nda büyük bir yenilgiye uğratmıştır.
13. Avrupa’yı daha yakından tanımak amacıyla ilk geçici elçiliklerin açılması ........................................ olmuştur.
14. Osmanlı Devleti 1827’de ilk buharlı gemiyi almış zamanla da gemi sayısını artırarak ......................................................................... kurmuştur.
15. ..................................................... 1888 yılında özellikle tarımla uğraşan halka destek olan Ziraat Bankasına dönüştürülmüştür.
cihat
Kösedağ
iskân
Orhan Bey
İngiltere’de
Osman Bey’dir.
Fransız İhtilali’nin
Osmanlı
Fatih
Kırım’ın
Karesi
İnebahtı
Lale Devri’nde
Şirketi
Menafi Sandıkları
Hayriyeyi
50 Bilfen Yayıncılık
KÜLTÜR VE MİRAS
ETKİNLİK 10
Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise ✓ , yanlış ise ✗ çiziniz.
1. XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde Posta Nezareti kurularak mektupların düzenli olarak dağıtılması amaç-lanmıştır. (.......)
2. Osmanlı yönetim anlayışında farklı dine mensup vatandaşlar Müslümanlar ile aynı haklardan yararlana-maz. (.......)
3. Osmanlı Devleti Avrupa’dan etkilenmiş, Avrupa’da da Osmanlı etkisi görülmüştür. (.......)
4. Kuruluştan İstanbul’un fethine kadar Osmanlı Devleti Rumeli ve Balkanlarda fethettiği topraklarda iskân politikası uygulamıştır. (.......)
5. Osmanlı Devleti gaza ve cihat politikasını Müslüman devletlere karşı uygulamıştır. (.......)
6. Türkler Anadolu’ya geldikten sonra yerleştikleri yerlere Türk kültür ve sanat anlayışı doğrultusunda eser-ler yapmışlardır. (.......)
7. Osmanlı Devleti izlediği hoşgörülü ve adaletli siyaseti ile birbirinden farklı milletlerin birlikte yaşamalarını sağlamıştır. (.......)
8. Sinop Baskını ile Osmanlı Devleti, Rus ordusunu büyük bir yenilgiye uğratmıştır. (.......)
9. Osmanlı ordusunda Tımarlı Sipahiler, Kapıkulu Ordusu’nun önemli bir bölümünü oluşturur. (.......)
10. II. Mehmet Osmanlı Devleti’nin kurucusudur. (.......)
11. Karamanoğlu Mehmet Bey’in Konya’ya egemen olduktan sonra Türkçeyi resmi dil ilan etmesi milliyetçi bir politika izlediğini gösterir. (.......)
12. Osmanlı Devleti Coğrafi Keşiflerden olumlu yönde etkilenmiştir. (.......)
13. Rönesans, İtalya’da bilim, sanat ve edebiyat alanında yaşanan gelişmelerle başlamıştır. (.......)
14. Selçuklular, Beylikler ve Osmanlılar dönemindeki eğitim kurumları medreselerdir. (.......)
15. Osmanlı Devleti’nde devşirme sistemi ile yetiştirilen askerler Kapıkulu Ordusu’nu meydana getirir. (.......)
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✗
✗
✗
✗
✗
✗
577. Sınıf Sosyal Bilgiler
YAZILIYA HAZIRLANALIM
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını altlarına yazınız. (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)
1. Anadolu’da “İkinci Beylikler Dönemi” olarak adlandırılan dönemde hangi beyliklerin kurulduğunu araştırarak bunlardan beş tanesinin adını yazınız.
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
2. Osmanlı Devleti’nin iskân politikası hakkında bilgi veriniz.
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
3. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesini sağlayan unsurlara üç örnek veriniz.
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
4. İstanbul’un fethinin sonuçları hakkında bilgi veriniz.
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................
OsmanoğullarıGermiyanoğullarıKaramanoğullarıHamitoğullarıCandaroğulları
1) Coğrafi konumunun elverişli olması2) Bizans ve Balkanların içinde bulunduğu ortam3) Anadolu’da güçlü bir devlet olmaması
İstanbul’un fethi ile Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü sağlanmış, devlet imparatorluk haline gel-miş, Türklerin Avrupa’nın içlerine doğru ilerleyişi kolaylaşmıştır. Ayrıca Orta Çağ sona ermiş Yeni Çağ başlamıştır. İpek Yolu Osmanlı Devleti’nin denetimine geçince Avrupalılar Doğu’nun zenginliklerine kavuşmak için Coğrafi Keşifleri başlatmıştır.
İskân, yerleşme anlamı taşır. Osmanlı Devleti, Rumeli ve Balkanlarda fethettiği topraklara Anadolu’dan getirdiği konar göçer Türkmenleri yerleştirmiştir. Böylece hem fethedilen toprakların Türkleşmesini sağlamış hem de göçebe Türkmenleri yerleşik hayata geçirerek üretime katkıda bulunmalarında etkili olmuştur.
58 Bilfen Yayıncılık
YAZILIYA HAZIRLANALIM
B. Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. (Her doğru yanıt 3 puan de-ğerindedir.)
1. Anadolu’nun birçok yerinde inşa edilmiş cami, han, hamam, kervansaray ve medrese gibi yapılar Anadolu’nun Türkleşmesine katkı sağlamıştır. (.....)
2. Reform hareketleri dinî alanda yaşanan gelişim ve değişimi ifade eder. (.....)
3. Osmanlı Devleti’nde denizcilik faaliyetleri Karesi Beyliği’nin alınması ile başlamıştır. (.....)
4. Mısır’ın fethi ile halifelik makamının Osmanlı’ya geçmesi, devlet yönetimine teokratik nitelik kazandırmış-tır. (.....)
5. Kanuni Sultan Süleyman, ticarî faaliyetleri geliştirmek ve Avrupa’da Hıristiyan birliğinin oluşmasını engellemek amacıyla İngiltere ile kapitülasyon antlaşması yapmıştır. (.....)
6. Matbaanın kullanılmaya başlamasıyla halkın hayatında görülen önemli gelişmelerden biri gazetele-rin yayımlanmasıdır. (.....)
7. Osmanlı Devleti’nde yayımlanan ilk Türkçe gazete İrade-i Millîye gazetesidir. (.....)
8. Osmanlı’da XIX. yüzyılda Şirketihayriye kurularak düzenli vapur seferleri gerçekleştirilmiştir. (.....)
9. Galatasaray Lisesinin açılması ekonomi alanındaki bir yeniliktir. (.....)
10. 1863 yılında Ziraat Bankasının temeli olan Memleket Sandıkları kurulmuştur. (.....)
C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız. (Her doğru yanıt 4 puan değerindedir.)
1. Osmanlı Devleti .......................................... sistemi ile farklı inançlara sahip insanlara, kendi inançları ve hukuklarının gerektirdiği şekilde yaşama ikmânı tanır.
2. .......................................... ve ................................ anlayışı islam dinini korumak ve yaymak amacıyla, Müslü-man olmayanlara karşı yapılan savaşlardır.
3. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye geçişi ......................................................... alınması ile kolaylaşmıştır.
4. Osmanlılar, Balkanlarda ele geçirdikleri yerlere Anadolu’dan getirdikleri Türkleri yerleştirmişlerdir. Bu uygulamaya ............................................................. denilmiştir.
5. İstanbul’un fethi ile .......................................... Yolu’nun, Mısır’ın fethi ile .......................................... Yolu’nun denetimi Osmanlı’ya geçmiştir.
D
D
D
D
D
D
D
Y
Y
Y
Çimpe Kalesi’nin
hoşgörülü
Gaza cihat
iskân politikası
İpek Baharat
617. Sınıf Sosyal Bilgiler
ETKİNLİK 1
Nerelerde Yaşıyoruz?
1. Çocuklar, bu konunun amacı ülkemizde nüfusun nasıl dağıldığını ve bu dağılışın neden ve sonuçlarını öğren-mektir. Şimdi bu konuyla ilgili bir tablo hazırlayalım. Tab-loda boş bırakılan alanları uygun bilgilerle dolduralım.
Nüfusun Dağışılını Etkileyen Faktörler
Doğal Faktörler
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
• .........................................
Beşeri Faktörler
2. Özge’nin, Özhan’ın sorusuna doğru cevap verdiği bilinmektedir. Buna göre Özge’nin konuşma baloncuğuna uygun bilgileri yazın.
Nüfus nedir?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Özhan Özge
İklim
Su kaynakları
Yer şekilleri
Toprak özelliği
Bitki örtüsü
Sanayi ve ticaret
Tarım
Turizm
Ulaşım
Madencilik
Sınırları belli bir alanda, belirli bir tarihte yaşayan insan sayısı-na nüfus denir.
62 Bilfen Yayıncılık
ETKİNLİK 2
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. (Bu etkinliği yaparken bir Türkiye fiziki haritası ile çalışmayı ve yazdığınız yerleri harita üzerinde işaretlemeyi unutmayın.)
1. Ülkemizde nüfusun iklime bağlı olarak yoğun olduğu yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Ülkemizde iklimin elverişli olmadığı ve bu yüzden nüfusun seyrek olduğu yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Ülkemizde yer şekilleri elverişsiz olduğu için seyrek nüfuslanmış yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4. Ülkemizde toprakları verimli olduğu için sık nüfuslanan yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. Sanayi ve ticaretten dolayı ülkemizde sık nüfuslanan yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
6. Madencilik faaliyetlerinin varlığından dolayı sık nüfuslanan yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
7. Ülkemizde, ulaşım faaliyetlerinin elverişli olmasından dolayı sık nüfuslanan yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
8. Turizm faaliyetlerinin varlığından dolayı ülkemizde sık nüfuslanan yerlere örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Nerelerde Yaşıyoruz?
Ülkemizin kıyı kesimleri iklim ılıman olduğu için daha sık nüfuslanmıştır.Antalya, Hatay, İzmir
Doğu Anadolu’nun çok yüksek kesimleri, soğuk olduğu için seyrek nüfuslanmıştır.Tuz Gölü ve çevresi, yağış az kuraklık fazla olduğu için seyrek nüfuslanmıştır.
Doğu Anadolu’nun yüksek kesimleriTeke ve Taşeli PlatolarıMenteşe Yöresi
Çukurova, Çarşamba ve Bafra Ovaları, Malatya Ovası, Gediz Ovası
Çatalca - Kocaeli BölümüZonguldak ve çevresiBursa ve çevresi
Zonguldak - Taş kömürünün varlığıManisa (Soma) - Linyitten ötürüElbistan - Linyitten ötürü
İstanbul, İzmir, Gaziantep
AntalyaMuğlaİzmir
637. Sınıf Sosyal Bilgiler
Nerelerde Yaşıyoruz?
ETKİNLİK 3
1. Yasemin’in, Özlem’in sorusuna doğru yanıt verdiği bilinmektedir. Buna göre Yasemin’in konuşma baloncuğuna uygun bilgileri yazınız.
Aritmetik nüfus yoğunluğu nedir?
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
Özlem Yasemin
2. Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1. İzmir ve çevresi sık nüfuslanmıştır. (.....)
2. Çukurova, seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
3. Doğu Karadeniz kıyı şeridi sık nüfuslanmıştır. (.....)
4. Tuz Gölü ve çevresi seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
5. Zonguldak ve çevresi seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
6. Menteşe yöresi sık nüfuslanmıştır. (.....)
7. Çatalca - Kocaeli Bölümü seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
8. Erzurum - Kars Bölümü sık nüfuslanmıştır. (.....)
9. Samsun ve çevresi seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
10. Hakkâri Bölümü seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
11. Teke Yöresi sık nüfuslanmıştır. (.....)
12. Biga Yarımadası seyrek nüfuslanmıştır. (.....)
13. Taşeli Platosu sık nüfuslanmıştır. (.....)
14. Sivas ve çevresi sık nüfuslanmıştır. (.....)
Belli bir alanda yaşayan nüfusun o alanın yüzölçümüne bölün-mesiyle elde edilen kişi sayısıdır. Aritmetik nüfus yoğunluğu 1 km2lik alana düşen insan sayısını bulmamızı sağlar.
D
D
D
Y
D
D
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
64 Bilfen Yayıncılık
Nerelerde Yaşıyoruz?
ETKİNLİK 4
1. Sami’nin Ali’nin sorusunu doğru yanıt verdiği bilinmektedir. Buna göre Sami’nin konuşma baloncuğuna uygun bilgileri yazınız.
Doğal nüfus artışı nedir?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ali Sami
2. Ülkemizde nüfus artış hızının yüksek olmasının ortaya çıkardığı bazı önemli sonuçlar vardır. Bu sonuçların bazıları aşağıdadır. Verilen sonuçların karşısına sonuç olumlu ise (✓), olumsuz ise (✗) sembolünü çiziniz.
a. Ekonomik kalkınma hızı yavaşlar. (.....)
b. İşsizlik artar. (.....)
c. Üretimde artış meydana gelir. (.....)
d. Tüketim artar, kaynaklar giderek azalır. (.....)
e. Kişi başına düşen millî gelir azalır. (.....)
f. Vergi gelirleri artar. (.....)
g. İhracat (dış satım) azalır, ithalat (dış alım) artar. (.....)
h. Eğitim ve sağlık hizmetleri yetersiz kalır. (.....)
ı. İşçi sayısı artar ve iş gücü ucuzlar. (.....)
i. Mal ve hizmetlere talep artar ve bunun sonucunda farklı iş kolları ortaya çıkar. (.....)
Bir yerde doğanlarla ölenler arasındaki farktan meydana gelen artışa doğal nüfus artı-şı denir.
✗
✗
✗
✗
✗
✗
✓
✓
✓
✓
677. Sınıf Sosyal Bilgiler
Niçin Sayılıyoruz?
ETKİNLİK 5
Bu konuyu öğrenmemizdeki amaç ülkemizin nüfus özelliklerini tablo ve grafikler yardımıyla kavramaktır. Konuyu kavramak için aşağıdaki etkinlikleri yapınız.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.
1. Bir ülkede yaşayan insan sayısını ve nüfusun çeşitli özelliklerini tespit etmek için yapılan uygulamaya ........................................... denir.
2. Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı ........................................... yılında gerçekleştirilmiştir.
3. Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı padişah ........................................... döneminde gerçekleştirilmiştir.
4. Cumhuriyet çağındaki ilk nüfus sayımı ........................................... yılında yapılmıştır.
5. Çalışma çağındaki nüfus dışında kalan ve çalışan nüfusun bakmakla yükümlü olduğu nüfusa .................................................................. denir.
6. Nüfusun 10.000’den az olduğu, ekonomik faaliyetlerin tarım ve hayvancılığa dayalı olduğu yerleşmele-re ........................................... denir.
7. Nüfusun 10.000’den fazla olduğu sanayi, ticaret, turizm gibi sektörlerin geliştiği yerleşmelere ........................................... denir.
8. Nüfus sayımı ........................................... tarafından gerçekleştirilmektedir.
9. İş kolu Çalışan nüfus oranı
Tarım % 48Sanayi % 14Hizmet % 38
Yukarıdaki tabloda Türkiye’de çalışan nüfusun iş kollarına dağılımı verilmiştir.
Tablodaki verilere göre,
I. Hizmet sektöründe çalışanların oranı sana-yide çalışanlardan fazladır.
II. Tarımsal üretimden elde edilen gelir sanayi üretiminden elde edilenden fazladır.
III. Türkiye’de çalışan nüfusun büyük bir oranı geçimini tarım sektöründen sağlamaktadır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I - IIC) I - III D) I - II - III
10. Yukarı
Kızılırmak Bölümü
Tuz Gölü Çevresi
Haritada taranan yerlerin seyrek nüfuslanmasında,
I. Tuz Gölü ve çevresinin su kaynaklarının yeter-siz olması,
II. Yukarı Kızılırmak Bölümü’nde sert iklim koşul-larının görülmesi,
III. Yukarı Kızılırmak Bölümü’nde yeryüzü şekille-rinin engebeli olması
faktörlerinden hangileri etkilidir?
A) Yalnız II B) I - IIC) II - III D) I - II - III
nüfus sayımı
1831
II. Mahmut
1927
bağımlınüfus
kır / köy
kent / şehir
TÜİK
68 Bilfen Yayıncılık
Niçin Sayılıyoruz?
ETKİNLİK 6
Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise J , yanlış ise L çiziniz.
1. Nüfus sayımları ile ülkemiz nüfusunun yapısı ve özellikleri hakkında bilgi sahibi oluruz. (........)
2. Nüfus sayımı, kişilerin hangi partiye oy vereceğini belirlemek için yapılmaktadır. (........)
3. Nüfusun yaş gruplarına dağılımının bilinmesi, nüfusun genel yapısı, doğurganlık oranları ve çalışabile-cek nüfus hakkında bize bilgi verir. (........)
4. 15 yaşın altındaki genç nüfus ile 65 yaş üzerindeki yaşlı nüfus aktif nüfusu oluşturur. (........)
5. Türkiye nüfusunun büyük bir kısmı 15 - 64 yaş grubunda yer almaktadır. (........)
6. Ülkemizde genç nüfus oranının fazla olması işsizlik, eğitim, sağlık ve diğer hizmetlerin aksamasına ve önemli sorunların yaşanmasına neden olmaktadır. (........)
7. Genellikle bir yerde erkek nüfus fazla ise o bölge göç veriyor, kadın nüfus fazla ise göç alıyor demektir. (........)
8. Gelişmiş ülkelerde okuma yazma oranı oldukça yüksektir. (........)
9. Gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun toplam nüfus içindeki payı, gelişmekte olan ülkelere göre yüksektir. (........)
10. Ülkemiz, bağımlı nüfus oranı dünyada en yüksek olan ülkedir. (........)
J
J
J
J
J
J
L
L
L
L
717. Sınıf Sosyal Bilgiler
Doğduğum Yerden Doyduğum Yere (Göç)
ETKİNLİK 7
Bu konuyu öğrenmemizin amacı göçlerin nasıl meydana geldiğini ve bu göçlerin ne gibi sonuçlar ortaya çıkardığını anlamaktır. Şimdi konuyu daha iyi anlamak için aşağıda gördü-ğünüz kavramların tanımlarını araştırarak yazı-nız.
Göç: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Sürekli Göç: .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
İç Göç: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Mevsimlik Göç: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Dış Göç: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Beyin Göçü: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
İnsanların çeşitli neden-lerle yaşadıkları yerden ayrılıp başka bir yere gidip geçici veya sürekli olarak yerleşmesine denir.
Nüfusun ülke sınırları içe-risinde yer değiştirmesi ile meydana gelen göç-tür..
Bir ülkeden başka bir ülkeye gerçekleşen göç-tür.
Kalıcı göç de denir. İnsan-ların yaşadıkları yerden başka bir yere gidip kalıcı olarak yerleşmesidir.
Yıl içerisinde belli dö- nemlerde yapılan göçler-dir. Tarım ve turizm böl-gelerine gidilerek yapılır. Ekonomik amaçlıdır.
Nitelikli insanların (dok-tor, bilim adamı, akade-misyen vb.) az gelişmiş, bilim ve teknolojiye ye- terli desteği sağlamayan ülkelerden daha iyi im- kanların olduğu bir ül- keye göç etmesidir.
72 Bilfen Yayıncılık
Doğduğum Yerden Doyduğum Yere (Göç)
ETKİNLİK 8
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.
1. İç göçler ........................... ve ........................... göçler olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
2. Kırsal alandaki hızlı nüfus artışıyla birlikte kaynakların artan nüfusa yetmemesi iç göçün ........................... nedenlerindendir.
3. Kentsel alanlarda sanayi ve ticaretin gelişmiş olmasından dolayı iş imkânlarının fazla olması iç göçlerin ........................... nedenlerindendir.
4. Kan davası gibi nedenler göçlerin ........................... nedenlerindendir.
5. Bazı yerlerde erozyon sonucunda toprağın verimsiz hâle gelmesi göçlerin ........................... nedenlerinden-dir.
6. Ülkemizde ........................................ ile ........................................ bölgeleri en fazla göç veren bölgelerimizdendir.
7. ........................... ........................... ve ........................... bölgelerimiz yoğun göç almaktadır.
8. Yıl içerisinde belli dönemlerde yapılan göçlere ........................... göç denir.
9. Bir ülkeden başka bir ülkeye gerçekleşen göçlere ........................... ........................... denir.
10. Az gelişmiş ülkelerde bilim ve tekniğin gelişmesine katkı sağlayabilecek, iyi yetişmiş, nitelikle insanla-rınbaşka ülkelere göç etmesine ........................... ........................... denir.
kalıcı mevsimlik
ekonomik
ekonomik
sosyal
doğal
Doğu Anadolu Karadeniz
Marmara , Ege Akdeniz
mevsimlik
dış göç
beyin göçü
737. Sınıf Sosyal Bilgiler
Doğduğum Yerden Doyduğum Yere (Göç)
ETKİNLİK 9
Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise J, yanlış ise L çiziniz.
1. Tarım alanlarının miras yoluyla bölünerek ailelerin geçimlerini sağlayamayacak kadar küçülmesi göçün ekonomik nedenlerindendir. (........)
2. Kırsal alanlarda eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği göçün sosyal nedenlerindendir. (........)
3. Deprem, heyelan, sel gibi doğal afetlerden dolayı zarar gören insanların yer değiştirmesi göçün siyasi nedenlerindendir. (........)
4. Ülkemizde göç alan başlıca merkezler Karabük, Bartın, Ağrı gibi illerdir. (........)
5. İç göçün sonucunda ülke nüfusunun dağılışında dengesizlik görülür. (........)
6. Düzensiz kentleşme sorunu iç göç sayesinde ortadan kalkar. (........)
7. İç göçler sonucunda ülkenin nüfus miktarında herhangi bir değişim meydana gelmez. (........)
8. İnsanların turistik amaçlı yaptıkları ziyaretler mevsimlik göç kapsamında değerlendirilir. (........)
9. Dış göçlerle göç alan ülkede nüfus artarken, göç veren ülkelerde ise nüfus azalır. (........)
10. İç göçler Türkiye’de doğudan batıya doğru ve genellikle ekonomik nedenli gerçekleşir. (........)
J
J
J
J
J
J
J
L
L
L
74 Bilfen Yayıncılık
Doğduğum Yerden Doyduğum Yere (Göç)
ETKİNLİK 10
Aşağıdaki soruların yanıtlarını altlarına yazı-nız.
1. Batman, Türkiye’nin ilk petrol yataklarının bulun-duğu ve işletilmeye başlandığı, Raman Dağı ile ismi özdeşleşen, tarihin en eski yerleşim birimle-rinden olan antik kent Hasankeyf’in bulunduğu şehir. İşte Batman’ın 50 yıllık tarihi: 1948’de Raman Dağı’nda petrolün bulunması ile 900 kişi olan nüfusu 2000 yılında resmi rakamlara göre 247 bin kişiye ulaşmıştır. 1927’de köy iken 1937’de bucak, 1955’te belediye, 1957’de ilçe ve 1990’da il statüsüne kavuşmuştur.
Yukarıdaki bilgiye göre Batman ilinin nüfus artışında en fazla etkili olan unsur nedir?
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
2. Yurdumuzda kırsal alanlardan kentlere göçün nedenlerinden biri de tarım alanlarında makine kullanımının artmasıdır. Tarımda makineleşme yurdumuzda yer şekilleri-nin sade, tarım alanlarının geniş olduğu yerlerde daha fazladır.
IV IV
I
III
II
Buna göre, haritada verilen yerlerden hangisinde kırsal alandan kentlere göçün nedenleri arasında tarımda makineleşme en az etkilidir? Nedeniyle birlikte yazınız.
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
3. Pamuk, fındık, çay ve zeytin gibi bazı tarım ürün-lerinin hasadı sırasında çok fazla iş gücüne ihtiyaç duyulduğu için bu ürünlerin yetiştirildiği bölge-lere diğer bölgelerden tarım işçisi göçü yaşanır. Bu tür göçlere mevsimlik göçler denir.
IVIV
II
III I
Buna göre Türkiye haritasında işaretli bölgelerden hangisi mevsimlik göç almaz? Nedenini yazınız.
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
4. Genellikle iklim koşullarının elverişli olduğu yerler fazla nüfuslanır ve gelişerek dışarıdan göç alır. Doğu Karadeniz Bölümü ise iklim şartları elverişli olduğu hâlde dışarıya göç verir.
Bu durumun ortaya çıkmasında,
I. yer şekillerinin engebeli olması,
II. ulaşımın güç olması,
III. sulamaya ihtiyaç duyulmaması
faktörlerinden hangileri etkilidir?
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
Petrol yataklarının varlığı yani ekonomik neden göçün yaşanmasında en etkili unsurdur.
II numaralı bölgedir. Çünkü burası engebeli ol-duğu için makineli tarıma uygun değildir.
I numaralı bölge engebesi fazla ve soğuk bir bölgedir. Mevsimlik göç alacak bir tarımsal faa-liyet yoktur.
I ve II numaralı nedenler bölgenin özellikleri ara-sındadır ve göç yaşanmasında etkilidir.
777. Sınıf Sosyal Bilgiler
Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü
ETKİNLİK 11
1. Anayasamızın 23. maddesi, insanların temel özgürlüklerinden biri olan yerleşme ve seyahat özgürlüğünü güvence altına almıştır. Bu maddeyi araştırarak aşağıdaki kutucuğa yazınız. Maddeyi kısaca yorumlayınız.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
2. İnsan Hakları Bildirgesi Madde 13: Bütün insanlar herhangi bir devletin sınırları içinde serbest dolaşma ve otur-ma hakkına sahiptir. Herkes kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeyi terk etmekte serbesttir.
Yukarıdaki maddeyi yorumlayarak aşağıdaki kutucuğa yazınız.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
9. Aşağıdaki grafikte, Türkiye’nin yıllara göre kentsel ve kırsal nüfus oranları gösterilmiştir.
10
30
5060
40
20
0
%
Kırsal nüfusKentsel nüfus
1927 1945 1955 1965 1975 1985 2000 2008
7080
Grafikteki bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Kentsel nüfus oranı artış göstermiştir.B) Kentsel nüfus oranı 1927 - 2008 yılları arasında
dört katına yakın artmıştır.C) Kırsal nüfus miktarının en düşük olduğu yıl
1945 yılıdır.D) Kır - kent nüfus oranı 1985 yılında en yakındır.
10.
Nüfus Yoğunluğu : SeyrekNedenleri • .............?.............. • .............? .............. • .............? ..............
Doğu Anadolu Bölgesi Nüfus Tanıtım Kartı
Verilen tanıtım kartında “?” olan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?
A) Yükselti ve engebenin fazla olmasıB) Ulaşım imkânlarının az olmasıC) İklim şartlarının olumsuz olmasıD) Kış turizminin gelişmiş olması
Herkes yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Yerleşme hürriyeti suç işlenmesini önlemek , sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek, kamu mallarını korumak, suç soruşturması ve kovuşturması sebebiyle sınırlandırılabilir.Vatandaşların yurt dışına çıkma hürriyeti de ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ceza so-ruşturmasını veya kovuşturması sebebiyle sınırlandırılabilir. Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.- Bu maddenin amacı, ülkeyi, kamu mallarını ve vatandaşları koruyarak düzenin gerçekleşmesine katkı sağlamaktır.
İnsanların yerleşme ve seyahat özgürlüğünü belirten maddedir. Bu madde yerleşme ve seyahat özgürlü-ğünü uluslararası alanda koruma altına almaktadır.
78 Bilfen Yayıncılık
Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü
3. Yerleşme ve seyahat özgürlüğünün kısıtlanabileceği durumları aşağıdaki kutucuğa yazınız.
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................
4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.
a. İnsanların yaşadığı, barınma ihtiyaçlarını giderdiği ve çeşitli ekonomik faaliyetlerde bulundukları alanlar-da yaşamalarına ............................... denir.
b. Ekonomik faaliyet olarak tarım ve hayvancılığın yoğun olduğu yerleşmelere ......................... yerleşmesi denir.
c. Kırsal yerleşmeler ............................... ve ............................... yerleşmeler olarak ikiye ayrılır.
d. Yer şekillerinin sade, arazinin düz olduğu ve su kaynaklarının az olduğu alanlarda genellikle evler birbiri-ne yakın yapıldığından bu yerleşmelere ......................... yerleşme denir.
e. Dağınık yerleşme ............................... Bölgesi’nde yaygın olarak görülür.
f. Sanayi, ticaret, hizmet, tarım ve turizm gibi sektörlerin yoğunluk kazandığı ve geliştiği yerleşmelere ............................... yerleşmeleri denir.
• Devlet tarafından imara açık olmayan arazilere yerleşilemez.• Sit alanları, askeri alanlar, milli parklar, ormanlara yerleşilemez.• Vizesiz, pasaportsuz yurt dışına çıkılamaz.• Salgın hastalıklar yüzünden karantina altına alınan bölgelere girmek ve bu bölgelerden çıkmak yasaktır.
yerleşme
kır / köy
dağınık toplu
toplu
Karadeniz
kent / şehir
817. Sınıf Sosyal Bilgiler
İnsanlar, Yerler ve Çevreler
ETKİNLİK 12
Aşağıdaki etkinlikte boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.
1. Sınırları belirli bir bölgede, belirli bir zaman içinde yaşayan toplam insan sayısına .................................. denir.
2. İklim, yerşekilleri ve toprak, nüfusun dağılışını etkileyen ...................................... faktörlerdir.
3. Yer şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu, su kaynaklarının bol olduğu alanlarda genellikle ........................... yerleşme görülür.
4. Ekonomik, toplumsal ve siyasi sebeplerle bireylerin veya toplulukların bir yerden başka bir yere gitme-si...................................... olarak tanımlanır.
5. Bir ülkedeki yüksek öğrenim görmüş, yetişmiş elemanların daha iyi şartlarda çalışabilmek için yurt dışına yaptıkları göçe ...................................... denir.
6. Devlet yöneticilerinin insanlar üzerinde oluşturduğu baskı nedeniyle oluşan göçlere ......................................denir.
7. Tarımda makineleşme nedeniyle oluşan göçler ...................................... bölgelerde görülmez.
8. Anne ve babası ölmüş, ekonomik durumu kötü olan öğrencilere eğitim sağlamak amacıyla 30 Mart 1863’de oluşturulan kurum .................................................................dır.
9. Yasal düzenlemeler ile yerleşmenin yasaklandığı, doğal ve tarihi önemi olan alanlara ......................................denir.
10. Sanayi, tarım, ulaşım, turizm nüfusun dağılışını etkileyen ...................................... faktörlerdir.
nüfus
doğal
göç
beyin göçü
dağınık
siyasi göç
engebeli / dağlık
Darüşşafaka
sit alanı
beşerî
82 Bilfen Yayıncılık
İnsanlar, Yerler ve Çevreler
11. Göç alan yerde genellikle ...................................... nüfus yoğundur.
12. Yeryüzü şekillerinin engebeli olması nüfuslanmayı olumsuz etkileyen ................................... faktörlerden bi-
ridir.
13. Nüfus istatistikleri ve devletin ihtiyaç duyduğu diğer veriler ......................................... çalışmaları ile elde edilir.
14. Başbakanlık GAP idaresi tarafından ekonomik, sosyal kalkınma ve yoksulluğu azaltmak amacıyla kurul-
muş merkezlere ............................... denir.
15. Sit alanları, askeri alanlar, milli parklar .................................................................. özgürlüğünün kısıtlandığı yer-
lerdir.
16. Gelişmiş ülkelerde nüfusun büyük çoğunluğu ..................................... ve ..................................... sektöründe ça-
lışmaktadır.
17. Ülkemizde ...................................... çevresi kuraklıktan dolayı seyrek nüfuslanmıştır.
18. Zonguldak ve çevresi ........................................................ faaliyetlerinden dolayı yoğun nüfuslanmıştır.
19. Ülkemizde ilk nüfus sayımı .................... yılında yapılmıştır.
20. Emekli Sandığı, BAĞ-KUR, SSK, 2006 yılında ...................................... çatısı altında birleştirilmiştir.
21. Belli bir alanda, belirli bir süre içinde insan sayısında meydana gelen artışa ....................................... denir.
22. Nüfusu 10.000 den fazla olan yerlere ...................................... denir.
23. Şehirlere, tarım bölgelerine ve turistik merkezlere belirli bir süre için çalışmak amacıyla yapılan göçlere
......................................... denir.
24. Kentlerde iş imkânlarının çok, eğitim ve sağlık hizmetlerinin fazla olmasına .......................... nedenler denir.
25. İklim, nüfusun dağılışını etkileyen .............................................. faktörlerden biridir.
erkek
TÜİK’in
fizikî (doğal)
fizikî (doğal)
ÇATOM
yerleşme ve seyahat
hizmet sanayi
Tuz Gölü
taş kömürü / madencilik
1927
SGK
nüfus artışı
kent / şehir
mevsimlik göç
çekici
897. Sınıf Sosyal Bilgiler
YAZILIYA HAZIRLANALIM
A. KLASİK SORULAR (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)
1. Yer altı kaynaklarının nüfusun dağılışına etkisini açıklayarak, bu etkiye örnek olacak bir şehir yazınız.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Nüfus yoğunluğunu açıklayarak yoğunluğu az ve yoğunluğu fazla olan şehirlere örnek veriniz................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Nüfus sayımı sonucunda elde edilen verilerden üç tanesini yazınız..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4. Yerleşme ve seyahat özgürlüğünün kısıtlanabileceği durumlara üç örnek veriniz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. Nüfus artışının neden olduğu olumsuz sonuçlardan üç tanesini yazınız..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Yeraltı kaynakları madencilik faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini sağlar. Madencilik faaliyetleri ekono-mik gelir ve iş olanağı sağladığı için yapıldığı bölgede nüfus artar.Örnek: Zonguldak (Taşkömürü), Manisa (Linyit)
Belli bir alanda yaşayan nüfusun, o alanın yüz ölçümüne bölünmesiyle elde edilen orandır.Nüfusun seyrek / az olduğu yerler: Yıldız Dağları, Menteşe Yöresi, Tuz Gölü çevresiNüfusun yoğun olduğu yerler: İstanbul, İzmir, Adana
Nüfusun yaş gruplarına dağılımıNüfusun eğitim durumuÇalışan nüfusun ekonomik faaliyetlere göre dağılımı
Salgın hastalıklar yüzünden oluşturulan karantina bölgelerine giriş - çıkış yasaklanmıştır. Devlet tara-fından imara açık olmayan arazilere yerleşilemez. Sit alanları, askeri alanlar yerleşime açık değildir.
Ekonomik kalkınma hızı yavaşlar.Kişi başına düşen millî gelir azalır.Tüketim artar, kaynaklar giderek azalır.
90 Bilfen Yayıncılık
YAZILIYA HAZIRLANALIM
B. DOĞRU YANLIŞ ETKİNLİĞİ (Her doğru yanıt 5 puan değerindedir.)
Aşağıdaki bilgilerin karşısına bilgi doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1. İklim, yer şekilleri, bitki örtüsü ve su kaynakları nüfusun dağılışını etkileyen doğal faktörlerdir. D
2. Ağrı ili yüksek ve engebeli olduğu, iklimi soğuk olduğu ve ulaşım zor olduğu için seyrek nüfuslanmıştır. D
3. Türkiye’nin coğrafi özelliklerinin farklı olması nüfusun düzenli olmasını sağlamıştır. Y
4. Ekonomik faaliyetler nüfusun sık veya seyrek olmasını etkilemiştir. D
5. Karasal iklime sahip olduğu için Ankara ili Türkiye’nin en seyrek nüfuslu illerindendir. Y
6. Yıldız Dağları, Menteşe Yöresi, Teke ve Taşeli Platoları nüfusun yoğun olduğu yerlerdir. Y
7. Bir bölgede doğal nüfus artışı fazla olmasına rağmen toplam nüfusta artış gerçekleş-miyorsa bölge göç veriyor demektir. D
8. Kentlerde iş imkânlarının çok, eğitim ve sağlık hizmetlerinin fazla olması göçlerin itici nedenleridir. Y
9. GAP İdaresi tarafından ekonomik, sosyal kalkınma ve yoksulluğu azaltmak amacıyla kurulmuş merkezler ÇATOM adı altında toplanmıştır. D
10. Dış göç ülkedeki nüfus miktarını değil, nüfusun yalnızca dağılışını etkiler. Y