sosyal b‹lg‹ler - sinifogretmenim.com‹nsanlar ve yönetim sosyal b‹lg‹ler 483 ‹l Özel...

SOSYAL B‹LG‹LER

‹nsanlar ve YönetimTemel Kaynak 4

448822

Yerel yönetim birimleri halka en yak›nyönetim birimleridir. Belli nüfusun üzerinde(2000) olan yerleflim yerlerinde devletkurulufllar›n›n yan› s›ra yerel yönetimbirimleri de vard›r.

Yerel yönetimler, ulusal s›n›rlariçerisindeki de¤iflik büyüklüklerdekitopluluklarda yaflayan insanlar›n, ortak veyerel nitelikteki gereksinimlerini karfl›lamakamac›yla kurulan ve hukuk düzeniiçerisinde oluflturulmufl olan anayasalkurulufllard›r.

Anayasada tan›mlanm›fl olan yerelyönetim kapsam›nda;

• ‹l Özel ‹dareleri,• Belediyeler,• Köy idareleri yer al›r.

Yerel Yönetim

Karar Organ› Yürütme Organ›

‹l Genel Meclisi Vali

Belediye Meclisi Belediye Baflkan›

Köy ‹htiyar Meclisi Köy Muhtar›

‹l Genel Meclisleri, Belediye Meclisi, Belediye Baflkan›, Köy ‹htiyar Meclisi ve KöyMuhtar› seçimle göreve gelmektedir. Valiler ise atama ile göreve gelirler.

‹l Özel ‹daresi

Belediye

Köy ‹daresi

‹nsanlar ve Yönetim SOSYAL B‹LG‹LER

448833

‹l Özel ‹dareleriBelirli ve s›n›rl› görevleri yerine

getirmekle yükümlü olan tüzel kifliliktir. ‹lözel idarelerinin seçilmifl organ› il genelmeclisidir.

‹l Genel Meclisi: Valinin baflkanl›¤›ndagörev yaparlar. Halk taraf›ndan seçilirler.

BelediyelerBelediye, nüfusu iki bini aflan yerleflim

yerlerinde yaflayanlar›n ortakgereksinimlerini karfl›lamakla görevli, kamutüzel kiflili¤ine sahip ve karar organlar› halktaraf›ndan oluflturulmufl yerel yönetimbirimleridir.

Birden çok merkez ilçesi bulunanillerde bir tane büyükflehir belediyesi, ilinher merkez ilçesinde de ayr› ayr› ilçebelediyeleri bulunmaktad›r.

Belediye Meclisi: Belediyenin üstdüzey karar organ›d›r. Halk taraf›ndan befly›lda bir seçilirler. Belediye baflkan›baflkanl›k eder. Belediye meclisi, y›lda üçdefa toplanarak acil ve önemli kararlar› al›r.

Belediye Encümeni: Üyelerin bir k›sm›belediyenin hizmet bölümününyöneticilerinden (personel, hukuk, mimar)bir k›sm› ise belediye meclisinin kendiiçinden seçti¤i üyelerden oluflur. Encümen,belediye meclisi toplant›da bulunmad›¤›zaman onun görevlerini yerine getirir.Ayr›ca, yeni parklar, yollar›n yap›m› içintasar›lar haz›rlar. Belediye hizmetlerikarfl›l›¤›nda al›nacak ücretleri belirler,meclis karar›na sunulmak üzere bütçe vehesaplar› inceler.

Belediye Baflkan›: Belediye tüzelkiflili¤inin temsilcisi ve yürütme organ›d›r.Temel görevi, belediye meclisi veencümeninin kararlar› do¤rultusundabelediye hizmetlerinin gerekli flekildeyürütülmesini sa¤lamakt›r. 5 y›l süre içinseçilir.

Yerel Yönetim Birimleri

Belediyenin Parasal Kaynaklar›n› Biliyor musunuz?• Belediyeye ait tafl›nmaz mallar›n kira gelirleri• Ulafl›m hizmetlerinden elde edilen gelirler• Belediyeler taraf›ndan toplanan vergiler• Ba¤›fl ve yard›mlar• ‹nflaat ve ifl yeri ruhsat gelirleri

☞

Yerel seçimler

5 y›lda bir yap›l›r.


448844

Belediyenin Görevleri• Sa¤l›k hizmetleri yapmak• fiehrin temizli¤ini sa¤lamak• Arsa üretmek• Sosyal yard›m yapmak• fiehir içinde yol ve kald›r›m yapmak• Konut üretmek• ‹tfaiye teflkilat› kurmak• Alt yap› çal›flmalar› yapmak• Kültür hizmetleri sa¤lamak• fiehir içi ulafl›m hizmetlerini

sa¤lamak• Esnaf› denetlemek

• Yiyecek ve içecek sat›lanyerleri denetlemek

• Resmî nikâh ifllemlerini yapmak• Park ve oyun bahçeleri yapmak• Yeflil alanlar› korumak ve yenilemek• ‹nflaat ruhsatlar› vermek• Kanalizasyonlar yapmak• Kültürel ve sportif tesis yapmak• Yerleflim yerinin elektrik, su, do¤al

gaz ihtiyac›n› karfl›lamak


448855

Köy ‹daresi‹htiyar Meclisi: Belediye encümeni gibi

iki tür üyeden oluflur. Üyelerin bir k›sm›“seçilenler,” bir k›sm› da “do¤al” üyelerdir.Seçilenler, befl y›l süre için köy derne¤itaraf›ndan seçilirler. Do¤al üyeler, köyö¤retmeni gibi üyelerdir. ‹htiyar meclisiningörevleri köy kanununda belirtilmifltir. Bunagöre köy ihtiyar heyeti, köy illerini s›rayakoyar, imece ve salmaya karar verir, köymuhtar›n›n harcamalar›n› denetler. Köybütçesini kabul eder.

Muhtar: Görev süresi befl y›ld›r. ‹htiyarheyeti ile köyün ifllerini yürütür. Ayn›zamanda muhtar, genel yönetimintemsilcisi s›fat›yla da yasalar› ve hükûmetemirlerini halka duyurur. Köy içinde dirlik vedüzeni sa¤lar. Köyde genel yönetimle ilgiliifllerin uygulanmas›na yard›mc› olur.

Muhtar›n Görevleri• Cadde, sokak ve meydan levhalar›n›

zaman zaman kontrol ederek eksik veyabozulmufl olanlar› belediyeye bildirmek

• Sand›k seçim listelerinin ve askerlikça¤›na girmifl olanlar›n kimlik çizelgelerininask›ya ç›karmak, ilan etmek

• Mahallede oturan vatandafllar içingerekli ilmühaber düzenlemek

• Nüfus cüzdan›n› kaybeden, yenisiniç›karmak isteyenlere gerekli olan belgeleridüzenlemek.

Kamuoyu, herhangi bir konu ya daolayla ilgili halk›n düflüncesi, görüflüdür.‹nsanlar, yasalar çerçevesindedüflüncelerini ve görüfllerini özgürcesöyleme hakk›na sahiplerdir.

Halk, seçti¤i yöneticininçal›flmalar›ndan, hizmetindenmemnuniyetini ya da mennuniyetsizli¤iniaç›klayabilir. Yönetimden baflka hizmetleristeyebilir. Halk seçti¤i yöneticiyide¤ifltirebilir.

Yerel Yönetimler, Kamuoyu


448866

TBMM’nin Aç›lmas›Mustafa Kemal’in Anadolu’da

toplanmas›n› istemesine karfl›n, 12 Ocak1920’de ‹stanbul’da toplanan meclis,Erzurum ve Sivas kongrelerinin esaslar›n›Misak›millî ilkesi do¤rultusunda kabul veilan etmifltir.

16 Mart 1920’de ‹stanbul’un ‹tilafDevletleri taraf›ndan fiilen iflgal edilmesiüzerine meclis da¤›lm›fl ve milletvekillerininbir k›sm› ‹ngilizler taraf›ndan tutuklanm›flt›r.Bunun üzerine Mustafa Kemal, valiliklere vekolordu komutanl›klar›na talimat vererek,Ankara’da toplanacak pek çok yetkiye sahipbir meclise yeni temsilciler seçmelerinibildirmifltir.

Bu ça¤r›n›n sonucunda 23 Nisan1920’de yurdun her bölgesinden gelenmillet temsilcileriyle Ankara’da Büyük MilletMeclisi aç›ld›. Mustafa Kemal, milletiradesini ve egemenli¤ini temsil eden bumeclise baflkan seçilerek, art›k Türkba¤›ms›zl›k mücadelesinin her bak›mdan,askerî, siyasi ve sosyal lideri olmufltur.Egemenli¤in padiflaha, bir s›n›f veyazümreye de¤il, Türk milletine ait oldu¤u

gerçe¤ini devlet hayat›m›za kazand›ranAtatürk’tür.

Art›k Türk milletinin iradesi, kararlar› vesesi, onun yegane temsilcisi olan BüyükMillet Meclisi arac›l›¤›yla bütün dünyayaduyurulmufl olmaktayd›. Büyük MilletMeclisi ile Türk milleti, varl›¤›n› ve kaderiüzerindeki hakimiyetini resmen ilan etmifltir.

Millî Mücadele, Türk ulusununba¤›ms›zl›¤›na olan düflkünlü¤ünün vezafere duydu¤u sars›lmaz inanc›n tamdeste¤iyle, Birinci meclisin önderli¤indekazan›lm›flt›r.

20 Ocak 1921 tarihinde haz›rlanan ilkanayasam›zda da, hakimiyetin kay›ts›zflarts›z milletin oldu¤u ilkesi esas kabuledilmifltir. Halk›n kendi kaderini kendisinintayin etmesi en tabi hakk›d›r. Kanunyapmak ve yürütmek yetkileri, milletimizitemsil eden Türkiye Büyük Millet Meclisindetoplanm›fl ve buradan tecelli etmifltir. 1921Anayasas› ile Amasya Genelgesi’ndenitibaren gelen ve yerleflen maneviyat vekanaat, resmî bir nitelik kazanm›fl ve buanayasa metni ile art›k hukukî hüvviyetebürünmüfltür.

TBMM ve Millî Egemenlik


448877

Millî EgemenlikAnayasam›z›n “Egemenlik” bafll›kl› 6.

maddesi aynen flöyle demektedir:“Egemenlik, kay›ts›z flarts›z milletindir. Türkmilleti egemenli¤ini, anayasan›n koydu¤uesaslara göre, yetkili organlar› eliylekullan›r. Egemenli¤in kullan›lmas›, hiçbirsurette hiçbir kifliye, zümreye veya s›n›fab›rak›lamaz. Hiçbir kimse veya organkayna¤›n› anayasadan almayan bir devletyetkisi kullanamaz.”

Toplumda hiçbir kimse, hiçbir zümre,hiçbir s›n›f ya da grup, do¤rudan üstünemretme gücüne sahip olamaz. Toplumdaüstün emretme gücünün tek kayna¤› ve teksahibi milletin kendisidir.

Önemli olan, millî egemenlik fikriningenç nesillerce, ruhunda ve anlam›ndagönülden benimsenmesi ve onuyaflatmas›d›r.


448888

Millî egemenli¤in en k›sa tan›m› fludur;Egemenli¤in tam meflru kayna¤› ve sahibimillettir. Millet iradesi, fertlerin iradelerininbir araya gelmesinden ve kaynaflmas›ndanoluflmaktad›r. Millî egemenlik, milletinbölünmez iradesini temsil eder.

Atatürk’e göre, toplumda en yüksekhürriyetin, en yüksek eflitlik ve adaletindevaml› flekilde sa¤lanmas› ve korunmas›ancak ve ancak tam ve kesin manas›ylamillî egemenli¤in kurulmufl olmas›naba¤l›d›r. Bundan dolay› hürriyetin deeflitli¤in de adaletin de dayanak noktas›millî egemenliktir.

Atatürk, “Türk’üm” diyen her insan›nvatan topraklar› üstünde ayr›cal›ks›z vekaynaflm›fl bir Türk ulusunu temsil etti¤iniözellikle vurgulam›flt›r. Egemenlik kay›ts›zflarts›z ulusun olacakt›r! ilkesido¤rultusunda hiçbir güç, hiçbir iç ve d›flkuvvet bu hakk› ulusun elinden alamaz.Ulusumuz, en kutsal varl›¤› olanba¤›ms›zl›¤›n›, gerekti¤inde can› pahas›nakorumufltur ve her zaman da koruyacakt›r.


448899

Tan›mlar› verilen kavramlar› ilgili kutulara yazarak bulmacay› çözünüz.

11.. Ayn› toprak üzerinde yaflayan,

aralar›nda dil, tarih, duygu, ülkü, gelenek ve

görenek birli¤i olan insan toplulu¤u.

22.. Belli bir yöre ile ilgili.

33.. ‹l, ilçe, kasaba, belde vb. yerleflim

merkezlerinde temizlik, ayd›nlatma, su,

toplu tafl›ma gibi kamu hizmetlerine bakan

tüzel kiflili¤i olan örgüt.

44.. Milletin ve onun tüzel kiflili¤i olan

devletin yetkilerinin hepsi, hâkimiyet.

55.. Herhangi bir konu ya da olayla ilgili

halk›n görüflü, düflüncesi.

6. Görev, ifl.

7. Yönetme ifli, idare.

8. Köy ve mahallenin yasalarla

belirtilmifl ifllerini yürütmek için o köy veya

mahallede oturanlar›n seçtikleri kimse.

E¤lenerek Ö¤renelim - 7

4 5

6

7

8

3

2

1

☺


449900

1. Afla¤›daki ifadelerde bofl b›rak›lan yerlere verilen kelime ve kelimegruplar›ndan uygun olanlar›n› yaz›n›z.

• …………………………………………………………………, ulusal s›n›rlar içinde de¤iflik büyüklükteki topluluklar›nortak ihtiyaçlar›n› karfl›lamak amac›yla kurulan anayasal kurulufllard›r.

• …………………………………………………………………, nüfusu iki bini aflan yerleflim yerlerinde hizmet ederler.

• Belediyenin üst düzey karar organ›,………………………………………………………………… dir.

• …………………………………………………………, belediye tüzel kiflili¤inin temsilcisi ve yürütme organ›d›r.

• ‹fl yeri ruhsat gelirleri belediyenin ………………………………………………………………… kaynaklar›ndand›r.

• …………………………………………………………………, ihtiyar heyeti ile köyün ifllerini yürütür.

• Herhangi bir konuyla ilgili halk›n düflünce görüflüne ……………………………………………………………… denir.

• Belediye baflkan› ………………………………………………………………… ifl bafl›na gelir.

• TBMM, ………………………………………………………………… temsil etmektedir.

• Hürriyet, eflitlik ve adalet ………………………………………………………………… ilgili kavramlard›r.

2. Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar›n bafl›na D, yanl›fl olanlar›n bafl›na Y harfiyaz›n›z.

Belediye baflkan›n›n görev süresi dört y›ld›r.

fiehrin temizli¤ini sa¤lamak belediyenin görevidir.

Muhtar, valinin atamas› ile göreve bafllar.

Sand›k seçim listelerini asmak muhtar›n görevidir.

Muhtar, itfaiye teflkilat› kurmakla görevlidir.

Belediye, köyde dirlik ve düzeni sa¤lar.

Muhtar›n görev süresi iki y›ld›r.

Park ve oyun bahçeleri belediyenin görevidir.

‹htiyar meclisi üyelerini belediye baflkan› belirler.

Belediye baflkan›n› halk seçer.

Ö¤rendiklerimizi Uygulayal›m - 7✍

• Belediye meclisi• kamuoyu• Belediyeler• Parasal• Muhtar

• Millî egemenlikle• Millet iradesini• Yerel yönetimler• Belediye baflkan›• seçimle


449911

1. Afla¤›dakilerden hangisi yerelyönetim birimlerinden de¤ildir?

a. Belediye Baflkan›b. Muhtarc. Valid. Baflbakan

2. Afla¤›dakilerden hangisibelediyenin yürütme organ›d›r?

a. ‹l Genel Meclisib. Belediye Encümenic. Belediye Meclisid. Belediye Baflkan›

3. ‹tfaiye teflkilat› afla¤›dakilerdenhangisine ba¤l›d›r?

a. Valib. Muhtarc. Belediyed. Baflbakanl›k

4. Kasaplar›n denetlenmesiafla¤›dakilerden hangisinin görevidir?

a. Muhtarb. Maliye Bakanl›¤›c. Valid. Belediye

5. ‹kametgâh belgesi düzenlemekkimin görevidir?

a. Muhtar b. Belediyec. Vali d. ‹ç ‹flleri Bakanl›¤›

6. Belediye baflkan› kaç y›l süre ilegörev yapar?

a. 2 b. 3c. 4 d. 5

7. Afla¤›dakilerden hangisi seçimle iflbafl›na gelmez?

a. Muhtarb. Baflbakanc. Belediye Baflkan›d. Vali

8. Mahallesine çocuk park› isteyeninsanlar afla¤›dakilerden hangisinebaflvurmal›d›r?

a. Belediye b. Valic. Kaymakaml›kd. TBMM

9. Afla¤›daki bilgilerden hangisido¤rudur?

a. Belediyenin karar organ› belediyebaflkan›d›r.

b. Belediye baflkan›n› vali göreve atar.c. Köy idaresinin yürütme organ›

muhtard›r.d. Vali, il özel idaresinin karar organ›d›r.

10. Afla¤›dakilerden hangisi muhtar›ngörevlerindendir?

a. ‹nflaat ruhsat› vermekb. Kanalizasyon yapmakc. Alt yap› çal›flmalar› yapmakd. Askerlik ça¤›na gelenleri belirlemek

11. Bir semtin yol yap›m›afla¤›dakilerden hangisinin görevidir?

a. Belediyeb. Kara Yollar› Genel Müdürlü¤üc. Muhtarl›kd. ‹l Özel ‹daresi

TEST 7✍


449922

12. Afla¤›dakilerden hangisibelediyenin parasal kaynaklar›ndande¤ildir?

a. ‹nflaat ifl yeri ruhsat gelirlerib. Telefon faturalar›ndan elde edilen

gelirlerc. Ulafl›m hizmetlerinden sa¤lanan

gelirlerd. Ba¤›fl ve yard›mlar

13. I. Yeni park tasar›lar› yapmakII. Belediyenin bütçelerini incelemekIII. Sand›k seçim listelerini ilan etmek

ifadelerinden hangileri belediyeencümeninin görevlerindendir?

a. I ve IIb. I ve IIIc. II ve IIId. I, II ve III

14. Muhtarla ilgili afla¤›dakiifadelerden hangisi do¤rudur?

a. Belediye baflkan› göreve atar.b. Görev süresi üç y›ld›r.c. Köy idaresinin yürütme organ›d›r.d. Belediye baflkan› olmad›¤›nda

baflkanl›k eder.

15. Belediye baflkan› afla¤›dakilerdenhangisine baflkanl›k eder?

a. ‹htiyar Meclisib. Belediye Meclisic. Belediye Encümenid. ‹l Özel ‹daresi

16. Resmî nikâh ifllemlerinin yap›lmas›afla¤›dakilerden hangisinin görevidir?

a. Belediyeb. Valic. Muhtard. Kaymakam

17. Herhangi bir olay ya da konu ileilgili halk›n düflüncesi afla¤›dakilerdenhangisidir?

a. Seçimb. Halk oyuc. Kamuoyud. Muhalefet

18. TBMM’nin aç›lmas› afla¤›dakilerdenhangisinin göstergesidir?

a. Millî egemenlikb. Ulusal iradec. Vatanseverlikd. Güçler birli¤i

19. I. Cumhuriyeti kurmakII. Yurdun bütünlü¤ünü sa¤lamakIII. Ülkeler aras›nda birlik oluflturmak

ifadelerinden hangileri TBMM’nin aç›l›flamaçlar›ndand›r?


20. I. Valileri göreve atamakII. Yöneticileri seçmekIII. Kamuoyu oluflturmak

ifadelerinden hangileri halk›n yerelyönetimlere etkilerine örnektir?


sosyal b‹lg‹ler - sinifogretmenim.com‹nsanlar ve yönetim sosyal b‹lg‹ler 483 ‹l Özel...

Documents