soomaali - minneapolis public schools

2
Hagaha Waalidka Fasalka Koowaad Fine Arts http://finearts.mpls.k12.mn.us Health and Physical Education http://healthphyed.mpls.k12.mn.us Information Technology http://its.mpls.k12.mn.us Literacy http://ela.mpls.k12.mn.us/elementary Mathematics http://math.mpls.k12.mn.us Multilingual Learners http://multilingual.mpls.k12.mn.us Science http://science.mpls.k12.mn.us Social Studies http://socialstudies.mpls.k12.mn.us Talent Development and Advanced Learner Education http://giftedandtalented.mpls.k12.mn.us World Languages http://worldlanguages.mpls.k12.mn.us Khabaar badan Published by the MPS Office of Communications August 2014 | 612.668.0230 l www.mpls.k12.mn.us 1 Dhisme Aqoon Asaas Adag Leh La hadal Macalinka Cunugaaga/ Ilmahaaga Hadafka waxbarsho ayaa kuu siiya fursad fiican in aad kala hadhasho macalimiinta waxbarashada cunugaaga/ilmahaaga iyo sidii aad guriga tageero ugua siin lahayd. Tacliinta heerka ku salaysan ayaa kuu siisa fursad qaali ah eed ugala hadasho macallimiinta waxa cunuggaaga lagu baraayo dugsiga iyo sidaad ugu caawini karto waxbarashadiisa guriga. Hubi in aad waydiiso: Hadfaka waxbarasho Ma arki karaa tusaale ka mid ah manhaj tacliimeedka heer fasalka? Ma arki karaa qaybo ka mid ah shaqada cunugayga ee hadfkan ee la xiriita waxbarashadiisa? Waxqabadyo iyo casharo caynkeeya ayaa la isticmaalaa dugsiga dhexdiisa, si looga caawiyo cunugaygu inuu gaaro ama baro-dheereeyo hadafkiisa wax barasho? Maxaan u qaban karaa guriga dhexdiisa, si aan uga caawiyo cunugayga/ilmahayga si u gaadho heerka fsalkiisa? Horumarka Cunugaaga/ilmahayga Maadoyinkee buu cunugaygu uga shaqaynayaa heerka fasalkiisa? Dhinacyadee ayuu u baahan inuu ku soo dadaalo? Cunugayga akhriskiisu ma la siman yahay tan fasalkiisa? Ma jiraan buugaag aad igula talinayso inuu cunugaygu akhriyo? Cunugayga aqoontiisa xisaabtu ma tahay tan fasalkiisa? Side ayaan taasi ugaga caawini karaa guriga. Maxay qiimayntu ka sheegtay cunugayga arday ahaan? Siyaabaha aad uga taageeri karto waxbarashada Kaarka warbixinta waxbarshada ka sokow, maxay yihiin siyaabaha kale ee aan ula socon karo sida cunugaygu yahay? Haddii aanu cunugaygu gaarsiinayn heerka fasalkiisa, maxaa taageero ah ee uu dugsigu ii heli karaa? Haddii cunugayguaanu yahay heer-fasalkiisa, ma jiraan tageerooyin uu ka heli karo dugisga? Hadii uu cunugaygu / ilmahaygu joogo herka faslakiisa maxaa kale ee kordhin aqoneed ah oo u ka heli karaa dugisaga Side ayaan guriga dhexdiisa ugu caawini karaa, si aan u kobciyo waxbarashada? MPS ayaa xoog saarta sidii dugsi walba ay uga dhigi lahayeen dugsi heer sare ah. Waxa aan soo lifaaqanay tusaalayaal la xidhiidha xirfadaha/waxyaalaha ay tahay in ay gartaan dhamaadka fasal walba. Hadfka waxbarsho ee la higsaday oo ku salaysan wax loo yaqaan standards-based oo ah qaab ardayada wax loo baro oo wadnka oo dhan u ka siman yahay, sida xisabta, akhriska, imtaxaan qaadida, iyo madooyinka kale la higsanyaa. Waxxa ay siyaan fahmo ku salaysan asaas xirfadeed iyo aqoneed oo looga baahn yahay dhamaan ardayda oo dhami in ay diyaar u noqadaan u gudubka fasalka kale siina wadaan horomrka waxbarsho. Xidhiidh fiican oo dhexmara maclinka iyo ardayga iyo ardayda dhexdooda wax uu tageraa shucuurta bulsho nimada ardyga. Koritaanku waxa uu muhiim u yahay waxbarsho heer guul leh. Waad caawin kartaa Marka ay dugsiyadu la shaqeyaan dugsiyada, bulshaduna taageerto waxbarshada ardaydu way ku guulaysan doonaan dugsiyada iyo mustqablka. Lifaaqyada Waxtarka Leh Hadii aad macluumaad dheeraad ah aad u baahato, la xiriir cunugaaga/Ilmahaaga dugsigiisa, ama wac Waaxda Waxbarashada iyo Waxbaridda Dugsiyada Dadweynaha Miniyaabolis lam. 612.668.5300

Upload: others

Post on 11-Feb-2022

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Hagaha Waalidka Fasalka Koowaad

Fine Artshttp://finearts.mpls.k12.mn.us

Health and Physical Educationhttp://healthphyed.mpls.k12.mn.us

Information Technologyhttp://its.mpls.k12.mn.us

Literacyhttp://ela.mpls.k12.mn.us/elementary

Mathematicshttp://math.mpls.k12.mn.us

Multilingual Learnershttp://multilingual.mpls.k12.mn.us

Sciencehttp://science.mpls.k12.mn.us

Social Studieshttp://socialstudies.mpls.k12.mn.us

Talent Development and Advanced Learner Educationhttp://giftedandtalented.mpls.k12.mn.us

World Languageshttp://worldlanguages.mpls.k12.mn.us

Khabaar badan

PublishedbytheMPSOfficeofCommunicationsAugust2014|612.668.0230lwww.mpls.k12.mn.us

1

Dhisme Aqoon Asaas Adag Leh

La hadal Macalinka Cunugaaga/ Ilmahaaga

Hadafkawaxbarshoayaakuusiiyafursadfiicaninaadkalahadhashomacalimiintawaxbarashadacunugaaga/ilmahaagaiyosidiiaadgurigatageerouguasiinlahayd.Tacliintaheerkakusalaysanayaakuusiisafursadqaaliaheedugalahadashomacallimiintawaxacunuggaagalagubaraayodugsigaiyosidaadugucaawinikartowaxbarashadiisaguriga.

Hubi in aad waydiiso:

Hadfaka waxbarasho

• Maarkikaraatusaalekamidahmanhajtacliimeedkaheerfasalka?• Maarkikaraaqaybokamidahshaqadacunugaygaeehadfkan

eelaxiriitawaxbarashadiisa?• Waxqabadyoiyocasharocaynkeeyaayaalaisticmaalaadugsiga

dhexdiisa,siloogacaawiyocunugayguinuugaaroamabaro-dheereeyohadafkiisawaxbarasho?

• Maxaanuqabankaraagurigadhexdiisa,siaanugacaawiyocunugayga/ilmahaygasiugaadhoheerkafsalkiisa?

Horumarka Cunugaaga/ilmahayga• Maadoyinkeebuucunugayguugashaqaynayaaheerkafasalkiisa?• Dhinacyadeeayuuubaahaninuukusoodadaalo?• Cunugaygaakhriskiisumalasimanyahaytanfasalkiisa?

Majiraanbuugaagaadigulatalinaysoinuucunugayguakhriyo?• Cunugaygaaqoontiisaxisaabtumatahaytanfasalkiisa?

Sideayaantaasiugagacaawinikaraaguriga.• Maxayqiimayntukasheegtaycunugaygaardayahaan?

Siyaabaha aad uga taageeri karto waxbarashada• Kaarkawarbixintawaxbarshadakasokow,maxayyihiinsiyaabaha

kaleeeaanulasoconkarosidacunugayguyahay?• Haddiiaanucunugaygugaarsiinaynheerkafasalkiisa,maxaa

taageeroaheeuudugsiguiihelikaraa?• Haddiicunugayguaanuyahayheer-fasalkiisa,majiraan

tageerooyinuukahelikarodugisga?• Hadiiuucunugaygu/ilmahaygujoogoherkafaslakiisamaxaa

kaleeekordhinaqoneedahooukahelikaraadugisaga• Sideayaangurigadhexdiisaugucaawinikaraa,siaanukobciyo

waxbarashada?

MPSayaaxoogsaartasidiidugsiwalbaayugadhigilahayeendugsiheersareah.Waxaaansoolifaaqanaytusaalayaallaxidhiidhaxirfadaha/waxyaalahaaytahayinaygartaandhamaadkafasalwalba.Hadfkawaxbarshoeelahigsadayookusalaysanwaxlooyaqaanstandards-basedooahqaabardayadawaxloobarooowadnkaoodhanukasimanyahay,sidaxisabta,akhriska,imtaxaanqaadida,iyomadooyinkakalelahigsanyaa.Waxxaaysiyaanfahmokusalaysanasaasxirfadeediyoaqoneedooloogabaahnyahaydhamaanardaydaoodhamiinaydiyaarunoqadaanugudubkafasalkakalesiinawadaanhoromrkawaxbarsho.

Xidhiidhfiicanoodhexmaramaclinkaiyoardaygaiyoardaydadhexdoodawaxuutageraashucuurtabulshonimadaardyga.Koritaankuwaxauumuhiimuyahaywaxbarshoheerguulleh.WaadcaawinkartaaMarkaaydugsiyadulashaqeyaandugsiyada,bulshadunataageertowaxbarshadaardayduwaykuguulaysandoonaandugsiyadaiyomustqablka.

Lifaaqyada Waxtarka Leh

Hadiiaadmacluumaaddheeraadahaadubaahato,laxiriircunugaaga/Ilmahaagadugsigiisa,amawacWaaxdaWaxbarashadaiyoWaxbariddaDugsiyadaDadweynahaMiniyaabolislam.612.668.5300

LITE

RA

CY

MA

THEM

ATI

CS

SCIE

NC

ESO

CIA

L ST

UD

IES

• Inuuwaydiinkarokanjawaabikarosu’aalokujiraqoraalgaabanoomuhiimah

• InuuadeegsankarokalmadoiyosawiroisagookafaaloonayaJilaakujirasheeko

• Inuuhelikaroakhbaartaqoraabug• Inuuhelikaromuhimadamawduucsifaahfaahsana

ugasheekaynkaro• Inuukalagarnkaroinsheekotahaymidrunah

iyomidkhiyaaliah• Inuumawduucdoorankaroqeexikaranaxaqiiqa-

dakujortalanawadaagikaroardayadakale• Inuuqoraalsamaynkaroisagootalaabotalaabo

usoconaaya,sidauguhorayn,dabadeediyougudanbayntii

La akhri una akhri cunugaaga maalin walba• Kaqaadotaxanahabuugaagtaiyosheekooyinkadhawrka

luqadoodahMaktabaddaHennepinshabakadeedainternet-kawww.hclib.org

• Umuujihanakaagadaydaankalgacalkaagaakhriska• Kaqaadoiloqoyseedxaruntaboggashabakadda

www.eduplace.com/parents/resources/hac

Saadaali oo ballaari sheekooyinka• Dhegaystesaaxiibanoqomarkacunugaagukajilayoshee-

kooyinkabuugaagaamatelefishinka.Uqaadbuugaagkaladuwaneeislahalqoraasameeyey,sameennaisbarbardhig

• Udiyaarisheekooyinxilligahurdadacunugaagunahakudarosheekadaasiqayba

Inta badan wax qor (Write often)• Cunugaaguhakugucaawiyomarkaaadsamaynaysoliiska

adeeggacuntada• Qorliiska“waxyaabahaaadqabanayso”iyokaalandaraad

kuxusuusatolabada• Weydiixubnahaqoyskuinaywarqadusoodiraancunugaaga

islamarkaasnakudhiirigaliyaaninuudibugujawaabo• Soojarsawiraddawargaysyada,islamarkaasnacunugaagaha

raacsiiyosawirradaasiqoraa

Ardayga dhigata Fasalka 1-aad in dhamaadka sanad dugisyeedka uu awoodi karo in uu: Wax qabadyada aad guriga ku qaban karto:Xeeladahasoosocdaiyofikradahaayaadugusamaynkartaaguriga.

• Inuutirinkarogadaaliyohorobaisagoonadegsanayanwaxnatirinakaratirokastooladhahokabilowilaa120

• InuuIsbarbardhigikarosiiskuxigtailaatirda100• Inuugarankaroiskudardarkatirooyinkaill12• Inuukatirinkarotirooyina,shanshaniyotoban

toban,2,5,10• Inuukalasoocikaroqaababka,midabada,xajmiga,

iyocufka• Inuusamaynkaronaqshado,isagooadeegsanaaya

ashyaa(waxyaalo),iyosharciyo

Ka wada hadla lambarrada• Lacayaardheelolaadhuudaafargeeskaah,turubamakaarar• Kalahadalsiyaabahakaladuwaneelagusameeyolambarrada

(iskudaryokaladuwanoonoqonaya10)• Kudhiirrigalincunugaaga/cunugtaaduinuu/inaysharraxo/

sharraxdofekerkiisa/fekerkeeda• Weydiisu’aalolayliahsida,“Waxaanhaysannay8liimo.

Midbaadqaadatay.Annamidbaanqaatay.Immisaayaasoohartay/haray?”

Bal fiiri naqshado isla markaasna kala sooc• Kalasoocootiriqadaadiicdaamasunuudda(santiyada)• Tooyadaukalasoocmidab,waxayqabtaanintayle’egyihiin

Garwaaqso shaxannada (qaababka) iyo cabbirkooda• Isticmaalalaabadacaadigaaheegurigasiaaducabbirto

intadhererkodule’egyahayamaintajooggooduyahay.Weydii,“Immisabirahaxaashiyahalaguqabtaayaafargeetoladhererah?”

• Cunugaagahaqiyaasointatallaaboayisujiraanmusqushaiyojikadu.Kaddibnacabbirmasaafadaadigooisticmaalaya

• raadka/tallaabooyinkailmaha.• Sheegshaxannada(qaababka)alaabtagurigasidasanduuqa• kabaha(leydigeesihiisubarbarroyihiin),daasadgallay,

kubaddakolaygaamagoobokubbadaysan(sphere)

• Inayadeegsankaraandhugnaatoodasiayusheegikaraanfarqigaudhaxeeyawaxnooliyowaxaannoolayan

• Inaylawadaagikaraankuwakalewaxyaalahaayayusoofiirsadeensharxikaraanafikirkoodaiyagooadeegsanayaaqoraalo,sawiro,amawadahadal

• Inayadeegsankaraanqalabsiayusooururiyaanakhbaardabadeetanaxaliyaandhibaatada

• Inayfasirikaraanwaxyaabokasamaysanwalxolagahelodhulkakalacadaynkaraankaladuwanaanshahadhagxaanta

• Indhoindheeqornameelahaderiskaagaeedhagaxyadalagaisticmaalo

• Bilaaboinaandhardhaarradaaruurisoadigooraadinayadhagaxyadaamadhardhaaryadagurigaagaagagaarkiisaahiyomeelahaaadbooqataan.Kalasooisbarbardhigna.

• Raadiyadhirkutaallameeldhir/xaabobadanbiyocusubnaleh• Raadiintashaygurigiinnataallaeekorontokushaqeeya

islamarkaasnalehkalabeddele(switch)

• Inuumuujinkarosiyaabokalagadisaninuuyahaybulshadiisamuwaadinfiican

• Sharxikarosidaloodoortomadaxwaynhamaraykanka• Sharxikarosababtadadkuuganacsadaan• Iskusoohabaynkarowaxyaalomuhiimahoodhacay

bilawagailaahadasidaaykusugantahaywaxaasi• Sooururinkaroakhbaarwaxyaabohoreudhacay

iyadoosu’aalolaadeegsanaayo

• Kalahadalcunugaagawaxaymacnaheeduyahayinaadkatirsantahayunatabarrucdokoox

• Cunugaagaweydiiinuukawaraystoqofweynsidiiahaacarruurnimadiisii

• Cunugaagaweydiiinuusameeyoliiskashayadaisaga/iyadurabo/rabtoiyokuwaisaga/iyaduubaahanyahay/tahay

Ardayda faslaka kowaad ah ayaa khibrad balaaran hela taasi oo taageerta isla maraakana hodan ka dhigta waxbarashada manhajiga ah iyo fahamkiisa.

Waxbarashada farshaxanka ayaa ah abuurid, soo bandhigida, ku falcelinta adoo adeegsanaaya Farshaxanka Muuqda aradayda fasalka kowaad yaa barta:

• Inaydarsaanqeexinakaraandiilintaamajiitinta,qaabkashay,midabka,kanagartaansidaayugaduwanyihiinshaylataabankaro

• Isticmaalaancalaamadoiyoqormooyinsiayucabiraandhawaaqmuusigaiyodurbaanka

• Sameeyaandhaqdhaqaaqyosahlanooiskueeg

Caafimaadku waxa uu hore u mariyaa xirfada aqoonta iyo kalsoonida si loo sameeyo doorosho fiican oo caafimaadka qofka ah, ardayda faslaka kowaad a waxa ay baran donaan:

• Inaycabirikaraandareenkoodaiyoshucuurtoodalanaqabsankaraan

• Kahortagafaafidajeermiska• Kadoorshadacuntonafaqolehsaxankooda(noocyada

lookalaqaybiyocuntadanafqoahaan)“MyPlate”• Kadigtonaankaraandaawooyinkawaxyeeladalehama

walxahadaroogadaahiyosidaloogajawaabceliyomarkalagusiiyo

Waxbarashada jir dhisku, (ciyaaruha) waxa ay hore u marisaa xirfada, aqoonta iyo kalsoonida si loo sameeyo doorosho fiican oo jir caafimaad qaba ah ardayda fasalka kowaad waxa ay bartaan:

• Inaysameyaanwaxyaalofarxadiyomaadlehoociyaaroah• Inaysamaynkaraandooroshociyareedsikorlooguqaado

caafimaadkajidhakaiyotamaaweeladaba• Kaqaybqaadashadajimicsigajirdhiskataasiookordisaheerka

jirdhisahaneed• Wadajirahaanuwadashaqaynayaan

*Luqadaha adduunku waxa loo bartaa si la iskula xiriiro luqad kale isla markaasna loo tixgaliyo/fahmo dhaqamada kale, Iyadoo la isticmaalyo luqada la beegsady ardayda fasalka kowaad waxa ay bartaan:

• Adeegsadaansiyaabahalaisuslaamo• Kaqaybqaataanwaxqabaddhaqmeedda’doodakumunaasib• (sidaheesaha,sheekooyin)• Garnkaraankunadayankaraanerayadaaygaranayaan• Weydiinkaraankanajawaabaansu’aalofududooahmawduucyoaygaranayaan

Waxbarshada Warbaahinta iyo Tiknoolajiyda waxa ay ardayda ka caawiyaan inay bartaan:

• Doortaanbuugaagmunaasibah,qaataan,islamarkaasnadaryelaanbuugaagtaasi

• Eegaansidaysawirrada,jaantuskaiyogaraafyaduucaawiyaanmarkalagasheekaynaayosheekoamawaxxaqiiqaahoolaxiriirasheekada

• Fahmikaraansidalooraadiyomaclumaadugnawadahadlikaraansiyaabokaladuwan

• Adeegsankaraankombuyuutaradaborogaraamadakujirasikuhaboonwaxaykashaqaynayaan

*Dugsiyda oo dhami ma dhigaan afafka kale ee loo yaqaan world language immersion

• Inaydibuqorikaaransheekosiwaadaxayugadhigikaraandadkaakhrisanaya

• Inuukaqaybgalikaroururyariyomidwayanbasisheekowadaagloolayeeshoardayadakaleiyodadwaawaynba

• Inuugarankaroakhriynakarokalmadahadhawaaqadheerleh

• InuuqorikaromagacyadasisaxahkunabilaabikaroXarfwayn

• Inuuqorikarowaxyaalhaasaasgaahiyojumladodhamaystiran

• Inaygarankaraanfikradoodaaanykutaageerikaraantafaasiilwaxaysooakhariyeen

• Saacadainuushegikaromarkaaybuuxadoiyomarkaaysaacadbuuxadaamasaacadnusdhiman

• Inuumagaacbikarroamagarankarosanti,10santi,iyo5santihelinakaroqiimahasarifilaaiyo1dollar

• Inuusamaynkarogaraafyoiyoqaabkawaxlootiriyoeelooyaqaan(tally)

• Inuusamaynkarosharaxaadakhbaartagraafkaiyoshaxda

• Kalasoocikaraanxoolhaiyodhirta,kooxkooxiyadooufiirsashoiyosidaaykalayihiindabcigoodulagukalasoocayo

• Sharixikarosidaneefxooliahuubaahidiisauuugahelodegaankiisa

• Sharixikaroisbadelkakudhacadhirtaintageedkunoolyahay

• Sidainiintu(iniintadhirtalagabeero)isubadbadashomarkaaybaxayso

• Inuuiskurakibikarowaxyaaboisagooadeegsanayasawirhageah.

• Isbarbardhigikarokaladuwanaanshahanoloshaqoyska,dhismayaashagaadiidkaqaabkiiloowadhadlijiraywaayihiihoreiyomaanta

• Sawrikaraanturjumikaraanakhariirdameelolayaqaan• Fasirikaraanhalkawaxyaaboyalaaniyadoolaadeegsanaayoweedhahahelsita