somatosensoryka -...
TRANSCRIPT
![Page 1: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/1.jpg)
SomatosensorykaMarcin Koculak
![Page 2: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/2.jpg)
Systemy czucia somatycznego
CZUCIE POWIERZCHNIOWE
DOTYK, BÓL, TEMPERATURA
CZUCIE TRZEWNE
WISCEROCEPCJA
BÓL, TEMPERATURA
CZUCIE GŁĘBOKIE
PROPRIOCEPCJAMIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA
CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU
2
![Page 3: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/3.jpg)
3
![Page 4: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/4.jpg)
Receptory czucia somatycznego
RECEPTOR – wyspecjalizowana komórka (lub część komórki) zdolna do reagowania pod wpływem specyficznego bodźca
RECEPTORY MECHANICZNE (MECHANORECEPTORY)WIĘKSZOŚĆ RECEPTORÓW CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO, PROPRIORECEPTORY
RECEPTORY CHEMICZNE (CHEMORECEPTORY)RECEPTORY BÓLOWE
RECEPTORY TERMICZNE (TERMORECEPTORY)RECEPTORY CIEPŁA, RECEPTORY ZIMNA
4
![Page 5: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/5.jpg)
5
Organizacja receptorów w skórze
![Page 6: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/6.jpg)
TYP RECEPTORA
WŁÓKNA LOKALIZACJA FUNKCJESZYBKOŚĆ
ADAPTACJI
PRÓG
POBUDZENIA
WOLNE ZAKOŃCZENIA
NERWOWE
C, Aδ
2-20 m/sCAŁA SKÓRA
BÓL, TEMPERATURA
WOLNA (?) WYSOKI
CIAŁKA MEISSNERA
Aβ
6-12 m/s
SKÓRA NIEOWŁOSIONA
DOTYK
DYNAMICZNESZYBKA NISKI
CIAŁKA PACINIEGO
Aβ
6-12 m/s
SKÓRA OWŁOSIONA
I NIEOWŁOSIONA
WIBRACJE
DYNAMICZNESZYBKA NISKI
6
Podział receptorów powierzchniowych
![Page 7: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/7.jpg)
TYP RECEPTORA WŁÓKNA LOKALIZACJA FUNKCJESZYBKOŚĆ
ADAPTACJI
PRÓG
POBUDZENIA
DYSKI MERKLAAβ
6-12 m/s
SKÓRA OWŁOSIONA
I NIEOWŁOSIONA
DOTYK
STATYCZNEWOLNA WYSOKI
CIAŁKA RUFFINIEGO
Aβ
6-12 m/s
SKÓRA OWŁOSIONA
I NIEOWŁOSIONA
NACIĄGNIĘCIA SKÓRY
STATYCZNE
WOLNA WYSOKI
RECEPTORY OKOŁOWŁOSOWE
Aβ
6-12 m/s
SKÓRA OWŁOSIONA
RUCH WŁOSA
DYNAMICZNESZYBKA NISKI
7
Podział receptorów powierzchniowych
![Page 8: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/8.jpg)
POJAWIENIE SIĘ BODŹCA
RECEPTORY O WOLNEJ ADAPTACJI
reakcja na bodziec zanika bardzo wolno
RECEPTORY O SZYBKIEJ ADAPTACJI
reakcja na bodziec pojawia sięgwałtownie i szybko zanika
8
Adaptacja receptorów
![Page 9: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/9.jpg)
9
Dermatotom
![Page 10: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/10.jpg)
KORASOMATOSENSORYZNA
BRUZDA ŚRODKOWA
10
Pierwszorzędowa kora somatosensoryczna
![Page 11: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/11.jpg)
11
Podział kory pierwszorzędowej
![Page 12: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/12.jpg)
12
Rozdzielczość przestrzennawrażeń dotykowych
![Page 13: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/13.jpg)
WZGÓRZE
DRUGORZĘDOWA KORASOMATOSENSORYCZNAS II
PIERWSZORZĘDOWA KORASOMATOSENSORYCZNAS I KORA
CIEMIENIOWA
KORA SOMATOSENSORYCZNA
BRUZDAŚRODKOWA
ZAKRĘTZAŚRODKOWY
JĄDRO BRZUSZNETYLNOPRZYŚRODKOWEWZGÓRZA (VPM)
JĄDRO BRZUSZNETYLNOBOCZNEWZGÓRZA (VPL)
ZESPÓŁ JĄDER BRZUSZNYCH TYLNYCH WZGÓRZA (VP)
13
(Pod)korowe ośrodki czucia somatycznego
![Page 14: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/14.jpg)
KORA SOMATOSENSORYCZNA
BRUZDAŚRODKOWA
ZAKRĘTZAŚRODKOWY
POLE 3aprzetwarzanie informacji z proprioceptorów
POLE 3bprzetwarzanie informacji z receptorów skórnych
POLE 1przetwarzanie informacji z receptorów skórnych
POLE 2przetwarzanie informacji z receptorów skórnych oraz proprioceptorów
14
Podział funkcjonalny kory somatosensorycznej
![Page 15: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/15.jpg)
KRESOMÓZGOWIE
ŚRÓDMÓZGOWIE
MOST
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY
RDZEŃ KRĘGOWYSEGMENTY SZYJNE
RDZEŃ KRĘGOWYSEGMENTY KRZYŻOWE
MECHANORECEPTORYDOLNE PARTIE CIAŁA
MECHANORECEPTORYGÓRNE PARTIE CIAŁA
MECHANORECEPTORYOBSZAR TWARZY
PĘCZEK SMUKŁYPĘCZEK KLINOWATY
JĄDRA SMUKŁE
JĄDRA KLINOWATEPĘCZEK ŁUKOWATY
WSTĘGA PRZYŚRODKOWA
WSTĘGA PRZYŚRODKOWA
WSTĘGA PRZYŚRODKOWA
WSTĘGA NERWUTRÓJDZIELNEGO
JĄDRA NERWUTRÓJDZIELNEGO
ZWÓJ NERWUTRÓJDZIELNEGO
S I
JĄDRA BRZUSZNO TYLNOBOCZNE I TYLNOPRZYŚRODKOWEWZGÓRZAD
otyk
precyzyjny
15
![Page 16: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/16.jpg)
16
AKSON MOTONEURONU α
AKSON MOTONEURONU γ AKSONY
AFERENTNE
WŁÓKNAMIĘŚNIOWE
WRZECIONA MIĘŚNIOWE
WŁÓKNONUCLEAR-CHAIN
WŁÓKNONUCLEAR-BAG
OTOCZKAWRZECIONA
OSŁONA
Wrzeciono
mięśniowe
Propriocepcja – Czucie głębokie
![Page 17: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/17.jpg)
17
Narząd
Golgiego
WŁÓKNAMIĘŚNIOWE
OSŁONA
AKSONAFERENTNY
ŚCIĘGNO
WŁÓKNAKOLAGENOWE
Propriocepcja – Czucie głębokie
![Page 18: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/18.jpg)
18
NOCYCEPTOR
BODZIEC
TERMORECEPTOR
Czucie wewnętrznetemperatura i ból
![Page 19: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/19.jpg)
19
Czucie wewnętrznetemperatura i ból
![Page 20: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Receptory bólowe
![Page 21: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/21.jpg)
WŁÓKNA Aδ
szybka adaptacja, dobra lokalizacja – ból pierwotny
WŁÓKNA C
bardzo wolna adaptacja, słaba lokalizacja – ból prawdziwy
21
Rodzaje włókien aferentnych
![Page 22: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/22.jpg)
22
Rodzaje włókien aferentnych
![Page 23: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/23.jpg)
23
Teoria bramkowania Melzacka i Walla
![Page 24: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/24.jpg)
24
KRESOMÓZGOWIE
ŚRÓDMÓZGOWIE
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY
RDZEŃ KRĘGOWY
KORASOMATOSENSORYZNA
JĄDRA BRZUSZNO-TYLNOBOCZNE WZGÓRZA
WSTĘGAPRZYŚRODKOWA
JĄDRA SMUKŁE
JĄDRA KLINOWATE
ZWÓJ RDZENIOWY
WŁÓKNO AFERENTNE
WŁÓKNO AFERENTNEBÓL I TEMPERATURA, DOTYK NIEPRECYZYJNY
RECEPTORY
Dotyk precyzyjnyvs
Nieprecyzyjny, temperatura, ból
![Page 25: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/25.jpg)
Szlaki
bólowe
ciała
i
twarzy
25
KRESOMÓZGOWIE
S I
VPM
ŚRÓDMÓZGOWIE
MOST
RDZEŃPRZEDŁUŻONY
RDZEŃPRZEDŁUŻONY
RDZEŃ KRĘGOWYSEGMENTY SZYJNE
RDZEŃ KRĘGOWYSEGMENTY KRZYŻOWE
SZLAK RDZENIOWO-WZGÓRZOWYSZLAK TRÓJDZIELNO-WZGÓRZOWY
SZLAK PRZEDNIO-BOCZNYBÓL I TEMPERATURAGÓRNE PARTIECIAŁA
BÓL I TEMPERATURADOLNE PARTIECIAŁA
JĄDRO RDZENIOWEKOMPLEKSU TRÓJDZIELNEGO
BÓL I TEMPERATURAOBSZAR TWARZY
WŁÓKNA AFERENTNE
VPL
![Page 26: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/26.jpg)
Reakcja emocjonalna
na ból
26
KRESOMÓZGOWIE
MOST
RDZEŃPRZEDŁUŻONY
RDZEŃPRZEDŁUŻONY
RDZEŃ KRĘGOWYSEGMENTY SZYJNE
RDZEŃ KRĘGOWYSEGMENTY KRZYŻOWE
BÓLGÓRNE PARTIE CIAŁA
BÓLDOLNE PARTIE CIAŁA
SZLAK PRZEDNIO-BOCZNY
AMYGDALA I HIPOKAMP
ZAKRĘT OBRĘCZY
TWÓR SIATKOWATY
GÓRNY KONARMÓŻDŻKU
JĄDRA ŚRÓDBLASZKOWEWZGÓRZA
KORA WYSPY
J. PRZYRAMIENNE
![Page 27: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/27.jpg)
Wiscerocepcja
Czucie
trzewne
27
KORA WYSPY
KRESOMÓZGOWIE
ŚRÓDMÓZGOWIE
RDZEŃPRZEDŁUŻONY
RDZEŃKRĘGOWY
WSTĘGAPRZYŚRODKOWA
PRZEWÓD POKARMOWY JĄDRO
SMUKŁE
JĄDRO KLINOWATE
ZWÓJ RDZENIOWY
JĄDRA BRZUSZNE TYLNEWZGÓRZA
![Page 28: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/28.jpg)
PRZEŁYK SERCE PĘCHERZ MOCZOWY
LEWY MOCZOWÓD PRAWA PROSTATA
28
Ból odniesiony
![Page 29: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/29.jpg)
29
Bóle fantomowe
![Page 30: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/30.jpg)
30
![Page 31: Somatosensoryka - zpf.psychologia.uj.edu.plzpf.psychologia.uj.edu.pl/biopsy/prezentacje/bmz1_cwicz09_Somato... · rdzeŃ krĘgowy segmenty krzyŻowe szlak rdzeniowo-wzgÓrzowy szlak](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021609/5c78825a09d3f2c9458b52be/html5/thumbnails/31.jpg)
31