solunum fonksiyon testleri
TRANSCRIPT
SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ
Dr. Ali Fidan
SOLUNUM FONKSİYONUNU DEĞERLENDİREN TESTLER
SpirometriSpirometri ile ölçülemeyen FRC,TLCMIP, MEPDifüzyonBronş Provakasyonu KPET AKG
TANIa)Semptom (dispne, öksürük, balgam, göğüs ağrısı), bulgu (solunum
seslerinde azalma, hava hapsi, uzamış ekspirasyon, siyanoz, göğüs deformitesi, raller) ve laboratuvar sonuçlarının (hipoksemi, hiperkapni, polisitemi, radyoloji) değerlendirilmesi
b) Hastalığın akciğer fonksiyonları üzerine etkisinin araştırılması
c) Akciğer hastalığı gelişme olasılığı olan bireylerin taranması (sigara içenler, mesleki ekspozisyon)
d) Preoperatif riskin saptanması
e) Prognozun belirlenmesi
f) Zorlayıcı egzersiz programlarından önce genel sağlık durumunun belirlenmesi
SFT ENDİKASYONLARI
MONİTORİZASYONa) Tedavi yaklaşımlarının belirlenmesi Bronkodilatör tedavi, steroid tedavisi, konjestif kalp yetmezliği tedavisi)
b) Hastalığın gidişinin belirlenmesi Pulmoner hastalıklar (Obstrüktif havayolları hastalığı, interstisyel
akciğer hastalıkları, kardiak hastalıklar, konjestif kalp yetmezliği, nöromüsküler hastalıklar)
c) Mesleki ekspozisyonun monitorizasyonu
d) Pulmoner toksisitesi olan ilaçların yan etkilerinin takibi
SFT ENDİKASYONLARI
İŞ GÖREMEZLİK DERECESİNİN SAPTANMASIa) Rehabilitasyon amacıyla hasta değerlendirilmesib) Sigortalama yönünden risklerin belirlenmesic) Tazminat için değerlendirme
TOPLUM SAĞLIĞIa) Epidemiyolojik çalışmalar: b) Farklı çevrelerde yaşayan toplumların sağlık durumlarının
karşılaştırılmasıc) Mesleki veya çevresel etkenlerle ortaya çıkan sübjektif yakınmaların
değerlendirilmesi
SFT ENDİKASYONLARI
SFT LABORATUVARI EKİPMANI (ATS)MEDİKAL DİREKTÖR Pulmoner fizyoloji deneyimi, SFT ekipmanı hakkında geniş bilgi, test sonuçlarını yorumlama deneyimi.
TEKNİK DİREKTÖRYüksek okul (biyoloji, matematik). 3-4 yıl SFT lab. deneyimi (test uygulaması ve sorun giderme), en az 2 yıl süpervizörlük
SFT TEKNİSYENLERİ En az lise, tercihen yüksek okul (biyoloji, matematik) Spirometre için en az 6 ay, DLCO ve egzersiz için 1 yıl, sorun giderme için 1-2 yıl deneyim.
SÜPERVİZÖRYüksek okul (biyoloji, matematik), 2-3 yıllık lab. deneyimi
1846: Hutchinson sulu spirometreyi
tanımlamış, 2000 kişide VC ölçmüştür.
1933: Hermannsen MVV’yi tanımlamış, normal predikt değerleri 1948’de belirlenmiştir.
1947: Tiffeneau ve Pinelli zorlu ekspiratuar vital kapasite manevrasını geliştirmiştir.
1955: Leuallen ve Fowler FEF25-75’i tanımlamıştır.
1979: ATS ilk SFT standardizasyonunu
yayınlamıştır.
SPİROMETRİNİN TARİHÇESİ
VOLÜM SPİROMETRELERİÇan Kimograf
HASTA
Sulu sistem SULU SPİROMETRE
KURU PİSTONLU SPİROMETRE
KÖRÜKLÜ SPİROMETRE
BASINÇ-DİFERANSİYEL PNÖMOTAKOGRAFI
AKIM = BASINÇ REZİSTANS
AKIM SPİROMETRELERİ
TERMİSTOR
VORTEKS
TÜRBİN
KALİBRASYON Volüm spirometreleri 3lt’lik
kalibrasyon şırıngaları ile her gün kalibre edilmelidir.
Kabul edilebilir sınır ± %3 olmalıdır.
Akım spirometreleri menüdeki kalibrasyon seçeneği ile kalibre edilir.
% Hata = Beklenen volüm – Ölçülen volüm x 100 Beklenen volüm
TESTE HAZIRLIK Yaş, boy ve ağırlık kaydedilmeli
Test öncesi:24 saat sigara içilmemeli, 4 saat süreyle alkol alınmamalı, 30 dak.önce ağır egzersiz yapmamalı, dar giysi giymemeli, 2 saat önce ağır yemek yememeli, 4 saat önce kısa etkili bronkodilatör almamalı
Test sırasında: 5-10 dak. dinlendirilmeli, testler anlatılmalı, zorlu ekspirasyon manevraları sırasında oturtulmalı
Karşılaştırma amacıyla aynı cihaz kullanılmalı
Oda ısısı ve basınç kaydedilerek BTPS düzeltmesi yapılmalı
Testlerin sırası: Dinamik çalışma, statik AC volümleri, gaz transferi, bronkodilatör çalışması.
KONTRENDİKASYONLAR:
Myokard infarktüsü sonrasındaki bir ayda test yapılmamalıdır.
Herhangi bir nedenle göğüs veya karın ağrısı olanlarda, ağızlık ile artan oral veya yüze ait ağrısı olanlarda, stres inkontinensi olanlarda, demans veya konfüzyonda testler başarılı yapılamaz.
SPİROMETRİ Bir bireyin inhale ya da ekshale ettiği hava volümünün
zamanın bir fonksiyonu olarak değerlendirildiği fizyolojik bir testtir.
(ATS /ERS standardizasyon raporu 2005) Spirometrik testlerde ölçülen primer sinyal volüm (hacim)
veya akım olabilir. VOLÜM: Bir hava boşluğundaki hava hacmi. KAPASİTE: İki veya daha fazla volüm.
Solunum fonksiyon testlerinin ilk basamağıdır Ventilatuar kapasitenin değerlendirilmesinde kullanılır Ventilatuar kapasitede bozulmanın en önemli sebebi
havayolları obstrüksiyonudur. Zorlu inspirasyon ve ekspirasyon sırasında değerlendirilir
DİNAMİK SPİROMETRİ
Ölçülen volüm zaman ile ilişkilendirilir VOLÜM-ZAMAN AKIM -VOLÜM
ZORLU VİTAL KAPASİTE MANEVRASI
ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC): Derin inspirasyondan sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan maksimum hava volümüdür. Normal: FVC = VC Havayolları obstrüksiyonu: FVC < VCFVC’de azalma amfizemde parenkimal doku kaybı; kronik bronşit, astım, bronşektazi ve kistik fibroziste mukus tıkaçları ve bronş konstriksiyonuna bağlıdır.
FEV1/FVC: Genç erişkinde % 75’in üzerindedir, yaşla azalır. Obstrüktif ve restriktif patolojilerin ayırımında kullanılır.Havayolları obstrüksiyonu < % 70. Hafif-orta dereceli obstrüksiyonun değerlendirilmesinde yararlıdır. Restriktif patolojilerde oran korunur.
FEV1: Zorlu ekspirasyonun 1. saniyesinde atılan volümNormalde volümlerin % 80’i ilk saniyede atılır. Büyük havayollarını yansıtır. Havayolları obstrüksiyonunda belirgin azalır.Kooperasyon ve efora bağımlıdır.Değişkenliği 60-270 ml (ort.183 ml) dir.
Maksimal Ekspirasyon Ortası Akım Hızı (MMFR, FEF%25-75):
Zorlu ekspirasyon sırasında volümlerin % 25-75’inin atıldığı perioddaki ortalama akım hızıdır.
Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır.Obstrüktif hastalıkların erken döneminde azalır.FVC ölçümünün doğruluğu ve efora kısmen bağımlıdır.
REVERSİBİLİTE TESTİ
Üç kabul edilebilir FEV1, FVC, PEF ölçülmelidir
Spacer ile 30 sn aralıklarla toplam 400g( 4x100 g) salbutamol veya 160 g (4 x 40 g) ipratropium bromür verilmelidir.
Kısa etkili beta 2 agonist için 10-15 dakika sonra , antikolinerjik için 30 dakika sonra üç kabul edilebilir test uygulanmalıdır.
> %12 ve 200ml Pozitif yanıt
AKIM-VOLÜM EĞRİSİTepe Akım Hızı (PEFR): •Derin inspirasyondan sonra zorlu ekspirasyon sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır.•Sağlıklı kişide santral havayollarının çapı ve ekspiratuar kasların gücünü yansıtır.
Vmax%v, MEF%v , FEF%v: TLC düzeyin-den zorlu ekspirasyon yapılırken belirli volümlerde elde edilen akım hızlarıdır.
ZORLU EKSPİRASYON
Küçük havayolları obstrüksiyonunda eğri kürvilineerdir. FEF50, FEF75 FEF25-75 ile orantılı olarak azalır.Büyük havayolları obstrüksiyonunda ekspiratuar, inspiratuar veya her iki bölümde azalma olur.
Büyük havayollarında akım efora bağımlıdır.
FVC’nin % 75’inden sonrası ise efordan bağımsızdır. Akım akciğerlerin elastik recoili ve küçük havayollarının direncine bağlıdır.Bu segmentte akım volümle doğru orantılı olarak azalır, eğri lineerdir.
ZORLU İNSPİRATUAR VİTAL KAPASİTE (FIVC): Derin ekspirasyondan sonra zorlu inspirasyonla alınan maksimum hava volümü.
FIV1: Zorlu inspirasyonda 1.sn’de alınan hava volümü
PIF: Zorlu inspirasyonda elde edilen maksimal akım.
FIF50: % 50 volüm inhale edildiğinde gözlenen maksimum inspiratuar akım
ZORLU İNSPİRASYON
MAKSİMUM İSTEMLİ VENTİLASYON (MVV)
Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir dakikada atılan volüm (Sürekli , düzenli ve ritmik efor, en az 12 sn)
Solunum kasları, akciğer-toraks sisteminin kompliansı, solunum kontrolu, havayolu ve doku rezistansından etkilenir.
Orta-ileri havayolu obstrüksiyonunda, solunum kas disfonksiyonunda azalır. Restriktif hastalıklarda azalır veya normaldir.
STATİK AKCİĞER VOLÜMLERİ
Akciğerler ve intratorasik havayollarında bulunan hava volümü
şunlar tarafından belirlenmektedir:
Akciğer parankimi ve çevreleyen organ ve dokular,
Yüzey gerilimi,
Solunum kaslarının oluşturduğu güç,
Akciğer refleksleri,
Havayollarına ait özellikler ;
Vital kapasite (VC): Derin bir inspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümü, (ml veya lt)
VC
VT
Tidal volüm (VT): Her normal solukla alınan verilen hava volümü Ekspiratuar Rezerv
Volüm (ERV): Normal ekspirasyon-dan sonra derin eks-pirasyonla atılan hava volümü (%25VC)
İnspiratuar Kapasite(IC): Normal ekspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan maksimum volüm (%75 VC)
IRVİnspiratuar Rezerv Volüm (IRV):Normal inspirasyondan Normal inspirasyondan sonra derin inspirasyonla sonra derin inspirasyonla alınan hava volümüalınan hava volümü
IC
ERV
TLC
Total akciğer kapasitesi (TLC): Derin inspirasyonda akciğerlerde bulunan hava volümü (TLC=FRC+IC)
RV
Rezidüel volüm (RV): Derin ekspirasyondan sonra akciğerlerde kalan hava volümü (RV=FRC-ERV)
FRC
Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC): Normal ekspirasyon bitiminde akciğerlerde kalan hava volümü
SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNİN YORUMLANMASI
Test kalitesinin değerlendirilmesi Normal referans değerlerinin hesaplanması Test sonuçları ile sağlıklı popülasyona ait
referans değerlerinin karşılaştırılması Ventilatuar defektin tipinin belirlenmesi
(obstrüktif, restriktif, mikst)
SPİROMETRİ KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ ATS/ERS Statement 2005
Spirogramda artefakt bulunmamalı: öksürmemeli, ekshalasyonun 1.sn’de glottis kapatılmamalı, test erken bitirilmemeli, efor değişkenlik göstermemeli, ağızlıktan kaçak olmamalı, ağızlık açıklığı kapatılmamalı
Test başlangıcı iyi olmalı: Ekstrapolasyon volümü FVC’nin % 5’i veya 0.15 lt’den az olmalıdır, zirve akıma ulaşma süresi 120 msn’den kısa olmalıdır.
Yeterli ekshalasyon yapılmalı: Ekshalasyon süresi 6 sn olmalı ve/veya volüm-zaman eğrisinde bir plato çizdirilmelidir
VEYA;Ekshalasyonun bitiminde en az 1 sn volümde değişme olmamalı VEYA;Yaşlı ve obstrüksiyonu olanlarda süre uzatılabilir (15 sn).
Test başlangıcı hızlı olmalıdır
KABUL EDİLEBİLİR SPİROGRAM
VOLÜM-ZAMAN
AKIM-VOLÜM
İLK SANİYEDE ÖKSÜRME
VOLÜM-ZAMAN
AKIM-VOLÜM
GLOTTİSİN KAPANMASI
VOLÜM-ZAMAN
AKIM-VOLÜM
DEĞİŞKEN EFOREKSPİRASYONUN ERKEN SONLANMASI
VOLÜM-ZAMAN
AKIM-VOLÜM
HAVA KAÇAĞI
VOLÜM-ZAMAN
AKIM-VOLÜM
SPİROMETRİ TEKRARLANABİLİRLİK KRİTERLERİ ATS Statement 1995
Üç kabul edilebilir spirogramda: En yüksek iki FVC arasındaki fark < 0.2 lt En yüksek iki
FEV1< 0.2 lt olmalıTest sonlandırılır
Bu kriterlerin yokluğunda; Yeni spirogramlarda uygunluk saptanana VEYA; toplam 8
test yapılana VEYA; kişi testleri sürdüremeyinceye kadar tekrarlanır.
En iyi üç test kayda alınır.
TEKRARLANABİLİRLİK
AKIM-VOLÜM
VOLÜM-ZAMAN
OLUMLU
TEKRARLANABİLİRLİK
OLUMSUZ
VOLÜM-ZAMAN
AKIM-VOLÜM
FVC MANEVRASI YAPTIR
Kabul edilebilir
Kabul edilebilirmanevra 3
Tekrarlanabilir En iyi test eğrisinden(En yüksek FVC+FEV1)ile diğer parametreleri
belirle
KAYDET VE YORUMLA
En yüksek FVC ve FEV1’i
saptaEVET
EVET
EVET
HAYIR
HAYIR
HAYIR
PREDİKSİYON NOMOGRAM VE FORMÜLLERİ
Volümler boy ile doğru, yaş ile ters orantılıdır.Kadın ve erkek için ayrı formüller vardır.Etnik farklar vardır.
CO DİFFÜZYON TESTİ (DLCO)DLCO (ml/mmHg/dk) : CO gazının belirli bir
basınç farkı altında bir ünite zamanda alveolokapiller membrandan geçişini yansıtır.
DLCO/VA (1/ ml/mmHg/dk ): Total diffüzyonun alveoler volüme oranıdır.
TARİHÇE: 1914: Marie Krogh ilk kez akciğerlerden
gazların diffüzyonunu ölçmüştür.1957: Modern anlamda diffüzyon testi (tek
soluk) Ogilvie tarafından geliştirilmiştir.
EP
İTE
L
EN
DO
TE
L ERİTROSİT
EL
F
P
1/θVc1/Dm
1 = 1 + 1DLCO Dm θVc
GAZ MOLEKÜLER DİFFÜZYON
GAZ FAZI SIVI FAZI
DLCO BİLEŞENLERİMembran Diffüzyon Kapasitesi (Dm)Ekstrasellüler sıvı tabakaAlveol epiteliBazal membranlarİnterstisyumKapiller endoteli Plasma tabakası
CO alım hızı () ve pulmoner kapiller volüm (Vc) Eritrosit membranından diffüzyonEritrosit içinde diffüzyon ve CO veya O2’in Hb ile
simultane kimyasal reaksiyonuPulmoner kapiller kan volümü
Fick Prensibi: Bir gazın diffüzyonu gazın solübilitesi ve membranın yüzey ölçümü ile doğru, membranın kalınlığı ile ters orantılıdır. Diffüzyon için membranın iki tarafında basınç farkı olmalıdır.
KALINLIK
P
SOLÜBİLİTE
GAZ DİFFÜZYONU (ml/dk)
YÜZEY ALANI
DLCO’da ARTMA
Vc artışıPolisitemiSol-sağ intrakardiak şant Alveoler hemoraji (alveolde Hb )Astım (intratorasik basınç )EgzersizGebelikYatar pozisyon
DLCO’da AZALMAOBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIKLARIAmfizemKistik fibrozis
PARENKİMAL AKCİĞER HASTALIKLARI:İnterstisyel akciğer hastalıkları: fibrojenik
tozlar (asbestozis), biyolojik tozlar ( allerjik alveolit), ilaç reaksiyonları (amiodarone, bleomisin)
İdiopatik akciğer fibrozisiSarkoidozis
DLCO’da AZALMAKARDİOVASKÜLER HASTALIKLAR Akut myokard infarktüsü Mitral stenoz Primer pulmoner hipertansiyon Pulmoner ödem Akut ve tekrarlayan tromboembolizm Yağ embolisiDİĞER NEDENLER Kronik böbrek yetmezliği Kronik hemodiyaliz Marijuana, kokain kullanımı Akut ve kronik ethanol alımı Bronşiolitis obliterans organize pnömoni (BOOP)
DLCO’nun SINIFLANDIRILMASI
% predikt NORMAL: 81-140HAFİF AZALMA: 61-80ORTA AZALMA: 41-60İLERİ AZALMA: 40
OBSTRÜKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK
Kr
bronşit
Amfizem Astım Küçük h. y. hast
Yukarı
h.y. hast
FEV1 N FVC N FEV1/FVC N Revers. (-) (-) (-) (-)Volüm N N veya DLCO N N N N
OBSTRÜKSİYON ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI
FEV% predikt HAFİF > 70 ORTA 60-69ORTA-İLERİ 50-59İLERİ 35-49ÇOK İLERİ < 35
ATS/ERS 2005
RESTRİKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK
Parenkim Plevra,
Göğüs duvarı
Nöromüsküler
FEV1 FVC FEV1/FVC N veya N veya N veya Revers. (-) (-) (-)
Volüm DLCO N N
RESTRİKSİYONUN SINIFLANDIRILMASI
VC (%) ,TLC (%)NORMAL 81HAFİF RESTRİKSİYON 66-80 ORTA RESTRİKSİYON 51-65 İLERİ RESTRİKSİYON 50
VOLÜM ZAMAN EĞRİSİ
OBSTRÜKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK
Obstrüktif ventilatuar bozukluk maksimum ekspiratuar hava akımının volüme oranla daha fazla azalmasıdır. FEV1/FVC< %70
Erken evrede spirogramın terminal evresi etkilenir, akım-volüm eğrisinde konkav görünüm olur. FEF25-75 ve FEF75 azalır.
İleri evrede santral havayolları da etkilenir, FEV1 azalır.
Akciğer volümlerinde artma pulmoner hiperenflasyonu gösterir.
Havayolu rezistansı (Raw) maksimal ekspirasyon manevrasını yapamayanlarda kullanılabilir.
KOAH
NORMAL
ASTIM
RESTRİKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK
TLC’de azalma ve normal FEV1/VC oranı ile karakterizedir.
Azalmış VC her zaman restriksiyonu göstermez. FEV1/VC normal veya yüksek olmalıdır (FEV1/VC> % 85-90).
AKCİĞER VOLÜM DEĞİŞMELERİ
FRC
RV
TLC
Normal(genç)
Normal(yaşlı)
AmfizemErken İleri
Fibrozis Sol.kas güçs.
Obez.
150
100
50
0
VO
LÜ
M (
%)
SANTRAL ve YUKARI HAVAYOLLARI OBSTRÜKSİYONU
Ekstratorasik ( farinks, larinks, ekstratorasik trakea) ve intratorasik (intratorasik trakea ve ana bronşlar) havayollarında gözlenir.
FEV1 ve/veya VC etkilenmezken, PEF belirgin olarak azalır. FEV1/PEF (ml/lt/dk) oranında artma varsa inspiratuar ve
ekspiratuar akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir. FEV1/PEF> 8 yukarı havayolu obstrüksiyonunu düşündürmelidir.
Başlangıç eforunun yetersiz olması da bu oranın artmasına neden olur.
En az 3 akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir.
ERS/ATS 2005
YUKARI HAVAYOLLARI OBSTRÜKSİYONU: FEF50/FIF50 > 1, FEV1/FEV0.5 1.5 ERS 2003
Değişken intratorasik yukarı havayolu obstrüksiyonu
Değişken ekstratorasik yukarı havayolu obstrüksiyonu
Fiks yukarı havayolu obstrüksiyonu
EKSTRATORASİK OBSTRÜKSİYON DEĞİŞKEN FİKS
İNTRATORASİK OBSTRÜKSİYON
PEF Azalmış Normal veya azalmış AzalmışFIF50 Normal veya azalmış Azalmış AzalmışFIF50/FEF50 >1 < 1 1
ERS/ATS 2005
N2 WASHOUT
He DİLÜSYON
VÜCUT PLETİSMOGRAFI
VOLÜMLERİN ÖLÇÜMÜ
Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC)
• Normal bir ekspirasyonun sonunda akciğerlerde bulunan hava volümüdür (RV + ERV)
• FRC= ekspiryum sonu akciğer volümüne (EELV)
EKSPİRASYONYEDEK VOLÜM
TİDAL VOLÜM
İNSPİRASYON YEDEK VOLÜM
REZİDÜEL VOLÜM
FONKSİYONELREZİDÜELKAPASİTE
VİTAL KAPASİTE
TOTAL AKCİĞERKAPASİTESİ
İNSPİRASYON KAPASİTESİ
Akciğer volümlerinin ve kapasitelerinin ölçümü
FRC, RV ve TLC dışındakiler spirometre ile ölçülebilir.
FRC, RV ve TLC için: -Gaz dilüsyon testleri -Vücut pletismografisi-Radyolojik yöntemler
FRC direkt, TLC ve RV indirekt ölçülür.
RV=FRC-ERV; TLC: VC+RV veya FRC+IC
Nitrojen washout töntemiHelyum dilüsyon yöntemi
Nitrojen washout yöntemi
Vx=FRC FRC X 0.8= 0.035 X 100
Ekshale nitrojen konsantrasyonu <%2 olunca test sonlandırılır.
Test süresi normalde 7 dakika ancak obstruktif hastalıklarda 15-20 dakikaya uzatılmalıdır.
Nit
roje
n %
Nitrojen washout yöntemi
Helyum (%10) dilüsyon yöntemi
Denge öncesinde
He volümü= C1 x V1
Denge sonrasında
He volümü= C2 (V1+Vx)
He kaybı olmadığına göre
C1XV1= C2X (V1+Vx)
V1 (C1-C2)
C2Vx=
Vücut pletismografı, içine deneğin oturtularak solunum fonksiyon testlerinin uygulandığı kapalı bir kabindir. Yunanca plethusmos (genişleme) kelimesinden gelmektedir.
Bir vücut pletismografının temel işlevi intratorasik gaz volümü ve volüm değişikliklerinin ölçülmesidir
Vücut pletismografisi ile FRC ölçümü
Vücut pletismografisi ile FRC ölçümü
Boyle kanunu PxV= P1xV1
Başlangıçta:
P= PB barometrik basınç
V= bilinmeyen akciğer volümü (FRC)
Kompresyonla birlikte:
P1=PB+∆P (∆P ağızdan ölçülen alv. basınçtaki artış)
V1= V-∆V (∆V kompresyonun neden olduğu AC volümündeki azalma)
Boyle kanununa göre:
P x V= (PB+ ∆P) X (V- ∆V )
∆V
∆PPBV
=
1: alv basınç; 2: akım; 3:volüm ölçen transdüser
• Obstruktif hastalıklarda gaz dilüsyon testleri ile hesaplanan FRC ve TLC olduğundan düşüktür. Pletismografi ise tüm intratorasik gaz hacmini (hava yoluyla ilişkili veya değil) hesaplar. Aradaki fark hava hapsini gösterir.
• Vücut pletismografisi akciğer volümlerinin ölçümü için altın standart
FRC ölçüm yöntemlerinin özellikleri
Statik akciğer volümlerine ait patolojik paternler: restriksiyon ve obstruksiyon
Restriksiyon: Gerçek restriktif hastalıklarında volümler uniform olarak azalır. Şiddeti belirlemek için TLC, VCObstruksiyon: RV, TLC, RV/TLC artmıştır. Şiddeti için FEV1, FEV1/FVC
Bronş aşırı duyarlılığı: Değişik uyaranlara karşı hava yollarının verdiği abartılı bronkokonstriktör yanıt
Yüksek duyarlılık ve yüksek negatif prediktif değer nedeniyle astımın dışlanmasında değerliancak tanı koydurucu değeri düşük.
Allerjik rinit, kistik fibroz, KOAH, bronşektazi, ASYE: BAD (+)
Sıklıkla metakolin, histamin ve egzersiz kullanılır
Bronş provakasyon testleri
PD 20: FEV1’de % 20’lik düşüş yapan metakolin dozunormalde PD 20 > 16mg/mlAstımlılarda < 8mg/ml
Bronş provakasyon testleri
Mutlak kontrendikasyonlar
-Ciddi hava yolu obstruksiyonu (FEV1< beklenenin %50)
-Son üç ay içinde geçirilmiş MI veya serebrovasküler olay-Kontrol edilemeyen HT (sistolik >200mmHg, diastolik >100mmHg)
-Bilinen arteryal anevrizmalar
-Test ve manevralara uyumsuzluk
Relatif kontrendikasyonlar
-Orta dereceli hava yolu obstruksiyonu (FEV1< beklenenin %60)
-Gebelik veya emzirme
-M. Gravis nedeniyle kolinesteraz kullanımı
-Son 2 ay içinde geçirilmiş viral üst solunum yolu enfeksiyonu
-İlaç tedavisi gerektiren epilepsi varlığı
-Spirometre manevrasıyla oluşan hava yolu obstruksiyonu varlığında
BPT için kontrendikasyonlar
Testten önce bazı ilaçların kesilmesi gerekmektedir.
(Kısa etkili bronkodilatörler, kromolin/ 8 saat; uzun etkili bronkodilatörler, uzun etkili teofilin, nedokromil/48 saat; LTA/ 24 saat, çay-kahve-kolalı içecekler ve çikolata test günü; anti histaminikler 3-4 gün önce kesilmelidir. Oral veya inhaler cs’e devam edilir)
Influenza aşısı BAD yanıtını artırabilir (BPT aşıdan bir hafta sonra)
Test öncesi bazal FEV1 ölçülür ve %20’lik düşüşe karşılık gelen FEV1 hesaplanır
Metakolin uygulaması için:
1-Tidal volümde 2 dk inhalasyon
2-Dozimetre ile 5 nefes yöntemi
FEV1’de %20 düşüş sağlayan provokasyon konsantrasyonu (PC20).
PC20 (mg/ml) Yorum
>16 Normal4.0-16 Sınırda BAD1.0-4.0 Hafif BAD >1 Orta-ağır BAD
Hastada semptom yok ve PC20= 1-16mg/ml ise:
-Hafif astım var ve hasta semptomlarını tanımlayamıyor.-Hasta bronkospazma yol açan çevresel tetikleyicilerle hiç karşılaşmamıştır.-Hafif BAD astım dışı viral üst solunum yolu enfeksiyonu veya sigaraya bağlı olabilir.-Astım subkliniktir ve zaman içerisinde klinik astıma dönüşecektir.-Egzersiz veya test sırasında göğüste sıkışma hissi olur ancak hasta bunu normal olarak değerlendirir.
Bronş aşırı duyarlılığının derecesi
Solunum kas gücü ölçümleri: Maksimum inspiratuvar ve maksimum ekspiratuvar basınçlar (MIP ve MEP)
• Solunum yolunu kapatan bir valve (shutter) karşı yapılan max insp ve eksp sırasında ölçülen ağız içi basınçlarıdır
• Solunum kas gücünü indirekt
olarak gösteren noninvaziv testlerdir
Suboptimal efor, solunum kas yorgunluğu, göğüs kafesi deformitesi, intrensik akciğer veya göğüs duvarı hastalıkları ölçümleri etkiler
Akciğer volümlerinin azaldığı durumlarda (İAH) MEP (PEmax), obstruktif havayolu hastalıkları gibi volümlerin arttığı durumlarda ise MIP (PImax) azalır.
Kapanma volümü (CV)
• Akciğer volümü azaldıkça küçük
hava yollarının çapları da azalır ve
RV düzeyinde kapanırlar.
• Kapanma volümü, ekspirasyonda
hava yolları kapanmaya başladığı
zaman akciğer içerisinde kalan hava
volümüdür ve genellikle VC’nin bir
yüzdesi olarak ifade edilir:
CV/ VC X 100
• Kapanma kapasitesi (CC): Kapanma volümü noktasında akciğerlerdeki total gaz volümü
• CC:CV+RV• CC, TLC’nin bir yüzdesi olarak ifade edilir:
(CC/ TLC) X 100
•. Yüksek bir kapanma volümü, küçük havayolu hastalığının erken bir belirtisidir.•Genç erişkinlerde: CV/ VC % : %10-20, CC/ TLC % ise %30’dur.
Kapanma volümü (CV)
Kapanma volümü (CV)
Akciğer volümü azaldıkça küçük hava yollarının çapları da azalır ve RV düzeyinde kapanırlar.
Tek nefes nitrojen washout testi: %100 oksijen solumayı takiben akciğerden atılan nitrojen y eksenine, volümler x eksenine yazılır.
I II III IV
Faz I: büyük hava yolları boşalır (N2 yoktur)
Faz II:havayolları ve alveoller boşalır
Faz III: Her alandaki alveoller boşalır (Plato)
Faz IV: RV’e yaklaşınca bazallerdeki alveoller kapanır, apikal alveoller (N2 fazla) boşalmaya devam eder.
Kapanma volümü (CV)
Tek nefes nitrojen washout testi (sağlıklıda, erken KOAH ve ileri evre KOAH’da)
Hava yolu obstruksiyonunda CV ve faz III’ün eğimi artar. Ağır obstruksiyonda ise faz IV kaybolur
Kapanma volümü (CV)