SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ

Dr. Ali Fidan

SOLUNUM FONKSİYONUNU DEĞERLENDİREN TESTLER

SpirometriSpirometri ile ölçülemeyen FRC,TLCMIP, MEPDifüzyonBronş Provakasyonu KPET AKG

TANIa)Semptom (dispne, öksürük, balgam, göğüs ağrısı), bulgu (solunum

seslerinde azalma, hava hapsi, uzamış ekspirasyon, siyanoz, göğüs deformitesi, raller) ve laboratuvar sonuçlarının (hipoksemi, hiperkapni, polisitemi, radyoloji) değerlendirilmesi

b) Hastalığın akciğer fonksiyonları üzerine etkisinin araştırılması

c) Akciğer hastalığı gelişme olasılığı olan bireylerin taranması (sigara içenler, mesleki ekspozisyon)

d) Preoperatif riskin saptanması

e) Prognozun belirlenmesi

f) Zorlayıcı egzersiz programlarından önce genel sağlık durumunun belirlenmesi

SFT ENDİKASYONLARI

MONİTORİZASYONa) Tedavi yaklaşımlarının belirlenmesi Bronkodilatör tedavi, steroid tedavisi, konjestif kalp yetmezliği tedavisi)

b) Hastalığın gidişinin belirlenmesi Pulmoner hastalıklar (Obstrüktif havayolları hastalığı, interstisyel

akciğer hastalıkları, kardiak hastalıklar, konjestif kalp yetmezliği, nöromüsküler hastalıklar)

c) Mesleki ekspozisyonun monitorizasyonu

d) Pulmoner toksisitesi olan ilaçların yan etkilerinin takibi

SFT ENDİKASYONLARI

İŞ GÖREMEZLİK DERECESİNİN SAPTANMASIa) Rehabilitasyon amacıyla hasta değerlendirilmesib) Sigortalama yönünden risklerin belirlenmesic) Tazminat için değerlendirme

TOPLUM SAĞLIĞIa) Epidemiyolojik çalışmalar: b) Farklı çevrelerde yaşayan toplumların sağlık durumlarının

karşılaştırılmasıc) Mesleki veya çevresel etkenlerle ortaya çıkan sübjektif yakınmaların

değerlendirilmesi

SFT ENDİKASYONLARI

SFT LABORATUVARI EKİPMANI (ATS)MEDİKAL DİREKTÖR Pulmoner fizyoloji deneyimi, SFT ekipmanı hakkında geniş bilgi, test sonuçlarını yorumlama deneyimi.

TEKNİK DİREKTÖRYüksek okul (biyoloji, matematik). 3-4 yıl SFT lab. deneyimi (test uygulaması ve sorun giderme), en az 2 yıl süpervizörlük

SFT TEKNİSYENLERİ En az lise, tercihen yüksek okul (biyoloji, matematik) Spirometre için en az 6 ay, DLCO ve egzersiz için 1 yıl, sorun giderme için 1-2 yıl deneyim.

SÜPERVİZÖRYüksek okul (biyoloji, matematik), 2-3 yıllık lab. deneyimi

1846: Hutchinson sulu spirometreyi

tanımlamış, 2000 kişide VC ölçmüştür.

1933: Hermannsen MVV’yi tanımlamış, normal predikt değerleri 1948’de belirlenmiştir.

1947: Tiffeneau ve Pinelli zorlu ekspiratuar vital kapasite manevrasını geliştirmiştir.

1955: Leuallen ve Fowler FEF25-75’i tanımlamıştır.

1979: ATS ilk SFT standardizasyonunu

yayınlamıştır.

SPİROMETRİNİN TARİHÇESİ

VOLÜM SPİROMETRELERİÇan Kimograf

HASTA

Sulu sistem SULU SPİROMETRE

KURU PİSTONLU SPİROMETRE

KÖRÜKLÜ SPİROMETRE

BASINÇ-DİFERANSİYEL PNÖMOTAKOGRAFI

AKIM = BASINÇ REZİSTANS

AKIM SPİROMETRELERİ

TERMİSTOR

VORTEKS

TÜRBİN

KALİBRASYON Volüm spirometreleri 3lt’lik

kalibrasyon şırıngaları ile her gün kalibre edilmelidir.

Kabul edilebilir sınır ± %3 olmalıdır.

Akım spirometreleri menüdeki kalibrasyon seçeneği ile kalibre edilir.

% Hata = Beklenen volüm – Ölçülen volüm x 100 Beklenen volüm

TESTE HAZIRLIK Yaş, boy ve ağırlık kaydedilmeli

Test öncesi:24 saat sigara içilmemeli, 4 saat süreyle alkol alınmamalı, 30 dak.önce ağır egzersiz yapmamalı, dar giysi giymemeli, 2 saat önce ağır yemek yememeli, 4 saat önce kısa etkili bronkodilatör almamalı

Test sırasında: 5-10 dak. dinlendirilmeli, testler anlatılmalı, zorlu ekspirasyon manevraları sırasında oturtulmalı

Karşılaştırma amacıyla aynı cihaz kullanılmalı

Oda ısısı ve basınç kaydedilerek BTPS düzeltmesi yapılmalı

Testlerin sırası: Dinamik çalışma, statik AC volümleri, gaz transferi, bronkodilatör çalışması.

KONTRENDİKASYONLAR:

Myokard infarktüsü sonrasındaki bir ayda test yapılmamalıdır.

Herhangi bir nedenle göğüs veya karın ağrısı olanlarda, ağızlık ile artan oral veya yüze ait ağrısı olanlarda, stres inkontinensi olanlarda, demans veya konfüzyonda testler başarılı yapılamaz.

SPİROMETRİ Bir bireyin inhale ya da ekshale ettiği hava volümünün

zamanın bir fonksiyonu olarak değerlendirildiği fizyolojik bir testtir.

(ATS /ERS standardizasyon raporu 2005) Spirometrik testlerde ölçülen primer sinyal volüm (hacim)

veya akım olabilir. VOLÜM: Bir hava boşluğundaki hava hacmi. KAPASİTE: İki veya daha fazla volüm.

Solunum fonksiyon testlerinin ilk basamağıdır Ventilatuar kapasitenin değerlendirilmesinde kullanılır Ventilatuar kapasitede bozulmanın en önemli sebebi

havayolları obstrüksiyonudur. Zorlu inspirasyon ve ekspirasyon sırasında değerlendirilir

DİNAMİK SPİROMETRİ

Ölçülen volüm zaman ile ilişkilendirilir VOLÜM-ZAMAN AKIM -VOLÜM

ZORLU VİTAL KAPASİTE MANEVRASI

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC): Derin inspirasyondan sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan maksimum hava volümüdür. Normal: FVC = VC Havayolları obstrüksiyonu: FVC < VCFVC’de azalma amfizemde parenkimal doku kaybı; kronik bronşit, astım, bronşektazi ve kistik fibroziste mukus tıkaçları ve bronş konstriksiyonuna bağlıdır.

FEV1/FVC: Genç erişkinde % 75’in üzerindedir, yaşla azalır. Obstrüktif ve restriktif patolojilerin ayırımında kullanılır.Havayolları obstrüksiyonu < % 70. Hafif-orta dereceli obstrüksiyonun değerlendirilmesinde yararlıdır. Restriktif patolojilerde oran korunur.

FEV1: Zorlu ekspirasyonun 1. saniyesinde atılan volümNormalde volümlerin % 80’i ilk saniyede atılır. Büyük havayollarını yansıtır. Havayolları obstrüksiyonunda belirgin azalır.Kooperasyon ve efora bağımlıdır.Değişkenliği 60-270 ml (ort.183 ml) dir.

Maksimal Ekspirasyon Ortası Akım Hızı (MMFR, FEF%25-75):

Zorlu ekspirasyon sırasında volümlerin % 25-75’inin atıldığı perioddaki ortalama akım hızıdır.

Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır.Obstrüktif hastalıkların erken döneminde azalır.FVC ölçümünün doğruluğu ve efora kısmen bağımlıdır.

REVERSİBİLİTE TESTİ

Üç kabul edilebilir FEV1, FVC, PEF ölçülmelidir

Spacer ile 30 sn aralıklarla toplam 400g( 4x100 g) salbutamol veya 160 g (4 x 40 g) ipratropium bromür verilmelidir.

Kısa etkili beta 2 agonist için 10-15 dakika sonra , antikolinerjik için 30 dakika sonra üç kabul edilebilir test uygulanmalıdır.

> %12 ve 200ml Pozitif yanıt

AKIM-VOLÜM EĞRİSİTepe Akım Hızı (PEFR): •Derin inspirasyondan sonra zorlu ekspirasyon sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır.•Sağlıklı kişide santral havayollarının çapı ve ekspiratuar kasların gücünü yansıtır.

Vmax%v, MEF%v , FEF%v: TLC düzeyin-den zorlu ekspirasyon yapılırken belirli volümlerde elde edilen akım hızlarıdır.

ZORLU EKSPİRASYON

Küçük havayolları obstrüksiyonunda eğri kürvilineerdir. FEF50, FEF75 FEF25-75 ile orantılı olarak azalır.Büyük havayolları obstrüksiyonunda ekspiratuar, inspiratuar veya her iki bölümde azalma olur.

Büyük havayollarında akım efora bağımlıdır.

FVC’nin % 75’inden sonrası ise efordan bağımsızdır. Akım akciğerlerin elastik recoili ve küçük havayollarının direncine bağlıdır.Bu segmentte akım volümle doğru orantılı olarak azalır, eğri lineerdir.

ZORLU İNSPİRATUAR VİTAL KAPASİTE (FIVC): Derin ekspirasyondan sonra zorlu inspirasyonla alınan maksimum hava volümü.

FIV1: Zorlu inspirasyonda 1.sn’de alınan hava volümü

PIF: Zorlu inspirasyonda elde edilen maksimal akım.

FIF50: % 50 volüm inhale edildiğinde gözlenen maksimum inspiratuar akım

ZORLU İNSPİRASYON

MAKSİMUM İSTEMLİ VENTİLASYON (MVV)

Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir dakikada atılan volüm (Sürekli , düzenli ve ritmik efor, en az 12 sn)

Solunum kasları, akciğer-toraks sisteminin kompliansı, solunum kontrolu, havayolu ve doku rezistansından etkilenir.

Orta-ileri havayolu obstrüksiyonunda, solunum kas disfonksiyonunda azalır. Restriktif hastalıklarda azalır veya normaldir.

STATİK AKCİĞER VOLÜMLERİ

Akciğerler ve intratorasik havayollarında bulunan hava volümü

şunlar tarafından belirlenmektedir:

Akciğer parankimi ve çevreleyen organ ve dokular,

Yüzey gerilimi,

Solunum kaslarının oluşturduğu güç,

Akciğer refleksleri,

Havayollarına ait özellikler ;

Vital kapasite (VC): Derin bir inspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümü, (ml veya lt)

VC

VT

Tidal volüm (VT): Her normal solukla alınan verilen hava volümü Ekspiratuar Rezerv

Volüm (ERV): Normal ekspirasyon-dan sonra derin eks-pirasyonla atılan hava volümü (%25VC)

İnspiratuar Kapasite(IC): Normal ekspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan maksimum volüm (%75 VC)

IRVİnspiratuar Rezerv Volüm (IRV):Normal inspirasyondan Normal inspirasyondan sonra derin inspirasyonla sonra derin inspirasyonla alınan hava volümüalınan hava volümü

IC

ERV

TLC

Total akciğer kapasitesi (TLC): Derin inspirasyonda akciğerlerde bulunan hava volümü (TLC=FRC+IC)

RV

Rezidüel volüm (RV): Derin ekspirasyondan sonra akciğerlerde kalan hava volümü (RV=FRC-ERV)

FRC

Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC): Normal ekspirasyon bitiminde akciğerlerde kalan hava volümü

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNİN YORUMLANMASI

Test kalitesinin değerlendirilmesi Normal referans değerlerinin hesaplanması Test sonuçları ile sağlıklı popülasyona ait

referans değerlerinin karşılaştırılması Ventilatuar defektin tipinin belirlenmesi

(obstrüktif, restriktif, mikst)

SPİROMETRİ KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ ATS/ERS Statement 2005

Spirogramda artefakt bulunmamalı: öksürmemeli, ekshalasyonun 1.sn’de glottis kapatılmamalı, test erken bitirilmemeli, efor değişkenlik göstermemeli, ağızlıktan kaçak olmamalı, ağızlık açıklığı kapatılmamalı

Test başlangıcı iyi olmalı: Ekstrapolasyon volümü FVC’nin % 5’i veya 0.15 lt’den az olmalıdır, zirve akıma ulaşma süresi 120 msn’den kısa olmalıdır.

Yeterli ekshalasyon yapılmalı: Ekshalasyon süresi 6 sn olmalı ve/veya volüm-zaman eğrisinde bir plato çizdirilmelidir

VEYA;Ekshalasyonun bitiminde en az 1 sn volümde değişme olmamalı VEYA;Yaşlı ve obstrüksiyonu olanlarda süre uzatılabilir (15 sn).

Test başlangıcı hızlı olmalıdır

KABUL EDİLEBİLİR SPİROGRAM

VOLÜM-ZAMAN

AKIM-VOLÜM

İLK SANİYEDE ÖKSÜRME

VOLÜM-ZAMAN

AKIM-VOLÜM

GLOTTİSİN KAPANMASI

VOLÜM-ZAMAN

AKIM-VOLÜM

DEĞİŞKEN EFOREKSPİRASYONUN ERKEN SONLANMASI

VOLÜM-ZAMAN

AKIM-VOLÜM

HAVA KAÇAĞI

VOLÜM-ZAMAN

AKIM-VOLÜM

SPİROMETRİ TEKRARLANABİLİRLİK KRİTERLERİ ATS Statement 1995

Üç kabul edilebilir spirogramda: En yüksek iki FVC arasındaki fark < 0.2 lt En yüksek iki

FEV1< 0.2 lt olmalıTest sonlandırılır

Bu kriterlerin yokluğunda; Yeni spirogramlarda uygunluk saptanana VEYA; toplam 8

test yapılana VEYA; kişi testleri sürdüremeyinceye kadar tekrarlanır.

En iyi üç test kayda alınır.

TEKRARLANABİLİRLİK

AKIM-VOLÜM

VOLÜM-ZAMAN

OLUMLU

TEKRARLANABİLİRLİK

OLUMSUZ

VOLÜM-ZAMAN

AKIM-VOLÜM

FVC MANEVRASI YAPTIR

Kabul edilebilir

Kabul edilebilirmanevra 3

Tekrarlanabilir En iyi test eğrisinden(En yüksek FVC+FEV1)ile diğer parametreleri

belirle

KAYDET VE YORUMLA

En yüksek FVC ve FEV1’i

saptaEVET

EVET

EVET

HAYIR

HAYIR

HAYIR

PREDİKSİYON NOMOGRAM VE FORMÜLLERİ

Volümler boy ile doğru, yaş ile ters orantılıdır.Kadın ve erkek için ayrı formüller vardır.Etnik farklar vardır.

CO DİFFÜZYON TESTİ (DLCO)DLCO (ml/mmHg/dk) : CO gazının belirli bir

basınç farkı altında bir ünite zamanda alveolokapiller membrandan geçişini yansıtır.

DLCO/VA (1/ ml/mmHg/dk ): Total diffüzyonun alveoler volüme oranıdır.

TARİHÇE: 1914: Marie Krogh ilk kez akciğerlerden

gazların diffüzyonunu ölçmüştür.1957: Modern anlamda diffüzyon testi (tek

soluk) Ogilvie tarafından geliştirilmiştir.

EP

İTE

L

EN

DO

TE

L ERİTROSİT

EL

F

P

1/θVc1/Dm

1 = 1 + 1DLCO Dm θVc

GAZ MOLEKÜLER DİFFÜZYON

GAZ FAZI SIVI FAZI

DLCO BİLEŞENLERİMembran Diffüzyon Kapasitesi (Dm)Ekstrasellüler sıvı tabakaAlveol epiteliBazal membranlarİnterstisyumKapiller endoteli Plasma tabakası

CO alım hızı () ve pulmoner kapiller volüm (Vc) Eritrosit membranından diffüzyonEritrosit içinde diffüzyon ve CO veya O2’in Hb ile

simultane kimyasal reaksiyonuPulmoner kapiller kan volümü

Fick Prensibi: Bir gazın diffüzyonu gazın solübilitesi ve membranın yüzey ölçümü ile doğru, membranın kalınlığı ile ters orantılıdır. Diffüzyon için membranın iki tarafında basınç farkı olmalıdır.

KALINLIK

P

SOLÜBİLİTE

GAZ DİFFÜZYONU (ml/dk)

YÜZEY ALANI

DLCO’da ARTMA

Vc artışıPolisitemiSol-sağ intrakardiak şant Alveoler hemoraji (alveolde Hb )Astım (intratorasik basınç )EgzersizGebelikYatar pozisyon

DLCO’da AZALMAOBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIKLARIAmfizemKistik fibrozis

PARENKİMAL AKCİĞER HASTALIKLARI:İnterstisyel akciğer hastalıkları: fibrojenik

tozlar (asbestozis), biyolojik tozlar ( allerjik alveolit), ilaç reaksiyonları (amiodarone, bleomisin)

İdiopatik akciğer fibrozisiSarkoidozis

DLCO’da AZALMAKARDİOVASKÜLER HASTALIKLAR Akut myokard infarktüsü Mitral stenoz Primer pulmoner hipertansiyon Pulmoner ödem Akut ve tekrarlayan tromboembolizm Yağ embolisiDİĞER NEDENLER Kronik böbrek yetmezliği Kronik hemodiyaliz Marijuana, kokain kullanımı Akut ve kronik ethanol alımı Bronşiolitis obliterans organize pnömoni (BOOP)

DLCO’nun SINIFLANDIRILMASI

% predikt NORMAL: 81-140HAFİF AZALMA: 61-80ORTA AZALMA: 41-60İLERİ AZALMA: 40

OBSTRÜKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK

Kr

bronşit

Amfizem Astım Küçük h. y. hast

Yukarı

h.y. hast

FEV1 N FVC N FEV1/FVC N Revers. (-) (-) (-) (-)Volüm N N veya DLCO N N N N

OBSTRÜKSİYON ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI

FEV% predikt HAFİF > 70 ORTA 60-69ORTA-İLERİ 50-59İLERİ 35-49ÇOK İLERİ < 35

ATS/ERS 2005

RESTRİKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK

Parenkim Plevra,

Göğüs duvarı

Nöromüsküler

FEV1 FVC FEV1/FVC N veya N veya N veya Revers. (-) (-) (-)

Volüm DLCO N N

RESTRİKSİYONUN SINIFLANDIRILMASI

VC (%) ,TLC (%)NORMAL 81HAFİF RESTRİKSİYON 66-80 ORTA RESTRİKSİYON 51-65 İLERİ RESTRİKSİYON 50

VOLÜM ZAMAN EĞRİSİ

OBSTRÜKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK

Obstrüktif ventilatuar bozukluk maksimum ekspiratuar hava akımının volüme oranla daha fazla azalmasıdır. FEV1/FVC< %70

Erken evrede spirogramın terminal evresi etkilenir, akım-volüm eğrisinde konkav görünüm olur. FEF25-75 ve FEF75 azalır.

İleri evrede santral havayolları da etkilenir, FEV1 azalır.

Akciğer volümlerinde artma pulmoner hiperenflasyonu gösterir.

Havayolu rezistansı (Raw) maksimal ekspirasyon manevrasını yapamayanlarda kullanılabilir.

KOAH

NORMAL

ASTIM

RESTRİKTİF VENTİLATUAR BOZUKLUK

TLC’de azalma ve normal FEV1/VC oranı ile karakterizedir.

Azalmış VC her zaman restriksiyonu göstermez. FEV1/VC normal veya yüksek olmalıdır (FEV1/VC> % 85-90).

AKCİĞER VOLÜM DEĞİŞMELERİ

FRC

RV

TLC

Normal(genç)

Normal(yaşlı)

AmfizemErken İleri

Fibrozis Sol.kas güçs.

Obez.

150

100

50

0

VO

LÜ

M (

%)

SANTRAL ve YUKARI HAVAYOLLARI OBSTRÜKSİYONU

Ekstratorasik ( farinks, larinks, ekstratorasik trakea) ve intratorasik (intratorasik trakea ve ana bronşlar) havayollarında gözlenir.

FEV1 ve/veya VC etkilenmezken, PEF belirgin olarak azalır. FEV1/PEF (ml/lt/dk) oranında artma varsa inspiratuar ve

ekspiratuar akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir. FEV1/PEF> 8 yukarı havayolu obstrüksiyonunu düşündürmelidir.

Başlangıç eforunun yetersiz olması da bu oranın artmasına neden olur.

En az 3 akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir.

ERS/ATS 2005

YUKARI HAVAYOLLARI OBSTRÜKSİYONU: FEF50/FIF50 > 1, FEV1/FEV0.5 1.5 ERS 2003

Değişken intratorasik yukarı havayolu obstrüksiyonu

Değişken ekstratorasik yukarı havayolu obstrüksiyonu

Fiks yukarı havayolu obstrüksiyonu

EKSTRATORASİK OBSTRÜKSİYON DEĞİŞKEN FİKS

İNTRATORASİK OBSTRÜKSİYON

PEF Azalmış Normal veya azalmış AzalmışFIF50 Normal veya azalmış Azalmış AzalmışFIF50/FEF50 >1 < 1 1

ERS/ATS 2005

N2 WASHOUT

He DİLÜSYON

VÜCUT PLETİSMOGRAFI

VOLÜMLERİN ÖLÇÜMÜ

Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC)

• Normal bir ekspirasyonun sonunda akciğerlerde bulunan hava volümüdür (RV + ERV)

• FRC= ekspiryum sonu akciğer volümüne (EELV)

EKSPİRASYONYEDEK VOLÜM

TİDAL VOLÜM

İNSPİRASYON YEDEK VOLÜM

REZİDÜEL VOLÜM

FONKSİYONELREZİDÜELKAPASİTE

VİTAL KAPASİTE

TOTAL AKCİĞERKAPASİTESİ

İNSPİRASYON KAPASİTESİ

Akciğer volümlerinin ve kapasitelerinin ölçümü

FRC, RV ve TLC dışındakiler spirometre ile ölçülebilir.

FRC, RV ve TLC için: -Gaz dilüsyon testleri -Vücut pletismografisi-Radyolojik yöntemler

FRC direkt, TLC ve RV indirekt ölçülür.

RV=FRC-ERV; TLC: VC+RV veya FRC+IC

Nitrojen washout töntemiHelyum dilüsyon yöntemi

Nitrojen washout yöntemi

Vx=FRC FRC X 0.8= 0.035 X 100

Ekshale nitrojen konsantrasyonu <%2 olunca test sonlandırılır.

Test süresi normalde 7 dakika ancak obstruktif hastalıklarda 15-20 dakikaya uzatılmalıdır.

Nit

roje

n %

Nitrojen washout yöntemi

Helyum (%10) dilüsyon yöntemi

Denge öncesinde

He volümü= C1 x V1

Denge sonrasında

He volümü= C2 (V1+Vx)

He kaybı olmadığına göre

C1XV1= C2X (V1+Vx)

V1 (C1-C2)

C2Vx=

Vücut pletismografı, içine deneğin oturtularak solunum fonksiyon testlerinin uygulandığı kapalı bir kabindir. Yunanca plethusmos (genişleme) kelimesinden gelmektedir.

Bir vücut pletismografının temel işlevi intratorasik gaz volümü ve volüm değişikliklerinin ölçülmesidir

Vücut pletismografisi ile FRC ölçümü

Vücut pletismografisi ile FRC ölçümü

Boyle kanunu PxV= P1xV1

Başlangıçta:

P= PB barometrik basınç

V= bilinmeyen akciğer volümü (FRC)

Kompresyonla birlikte:

P1=PB+∆P (∆P ağızdan ölçülen alv. basınçtaki artış)

V1= V-∆V (∆V kompresyonun neden olduğu AC volümündeki azalma)

Boyle kanununa göre:

P x V= (PB+ ∆P) X (V- ∆V )

∆V

∆PPBV

=

1: alv basınç; 2: akım; 3:volüm ölçen transdüser

• Obstruktif hastalıklarda gaz dilüsyon testleri ile hesaplanan FRC ve TLC olduğundan düşüktür. Pletismografi ise tüm intratorasik gaz hacmini (hava yoluyla ilişkili veya değil) hesaplar. Aradaki fark hava hapsini gösterir.

• Vücut pletismografisi akciğer volümlerinin ölçümü için altın standart

FRC ölçüm yöntemlerinin özellikleri

Statik akciğer volümlerine ait patolojik paternler: restriksiyon ve obstruksiyon

Restriksiyon: Gerçek restriktif hastalıklarında volümler uniform olarak azalır. Şiddeti belirlemek için TLC, VCObstruksiyon: RV, TLC, RV/TLC artmıştır. Şiddeti için FEV1, FEV1/FVC

Bronş aşırı duyarlılığı: Değişik uyaranlara karşı hava yollarının verdiği abartılı bronkokonstriktör yanıt

Yüksek duyarlılık ve yüksek negatif prediktif değer nedeniyle astımın dışlanmasında değerliancak tanı koydurucu değeri düşük.

Allerjik rinit, kistik fibroz, KOAH, bronşektazi, ASYE: BAD (+)

Sıklıkla metakolin, histamin ve egzersiz kullanılır

Bronş provakasyon testleri

PD 20: FEV1’de % 20’lik düşüş yapan metakolin dozunormalde PD 20 > 16mg/mlAstımlılarda < 8mg/ml

Bronş provakasyon testleri

Mutlak kontrendikasyonlar

-Ciddi hava yolu obstruksiyonu (FEV1< beklenenin %50)

-Son üç ay içinde geçirilmiş MI veya serebrovasküler olay-Kontrol edilemeyen HT (sistolik >200mmHg, diastolik >100mmHg)

-Bilinen arteryal anevrizmalar

-Test ve manevralara uyumsuzluk

Relatif kontrendikasyonlar

-Orta dereceli hava yolu obstruksiyonu (FEV1< beklenenin %60)

-Gebelik veya emzirme

-M. Gravis nedeniyle kolinesteraz kullanımı

-Son 2 ay içinde geçirilmiş viral üst solunum yolu enfeksiyonu

-İlaç tedavisi gerektiren epilepsi varlığı

-Spirometre manevrasıyla oluşan hava yolu obstruksiyonu varlığında

BPT için kontrendikasyonlar

Testten önce bazı ilaçların kesilmesi gerekmektedir.

(Kısa etkili bronkodilatörler, kromolin/ 8 saat; uzun etkili bronkodilatörler, uzun etkili teofilin, nedokromil/48 saat; LTA/ 24 saat, çay-kahve-kolalı içecekler ve çikolata test günü; anti histaminikler 3-4 gün önce kesilmelidir. Oral veya inhaler cs’e devam edilir)

Influenza aşısı BAD yanıtını artırabilir (BPT aşıdan bir hafta sonra)

Test öncesi bazal FEV1 ölçülür ve %20’lik düşüşe karşılık gelen FEV1 hesaplanır

Metakolin uygulaması için:

1-Tidal volümde 2 dk inhalasyon

2-Dozimetre ile 5 nefes yöntemi

FEV1’de %20 düşüş sağlayan provokasyon konsantrasyonu (PC20).

PC20 (mg/ml) Yorum

>16 Normal4.0-16 Sınırda BAD1.0-4.0 Hafif BAD >1 Orta-ağır BAD

Hastada semptom yok ve PC20= 1-16mg/ml ise:

-Hafif astım var ve hasta semptomlarını tanımlayamıyor.-Hasta bronkospazma yol açan çevresel tetikleyicilerle hiç karşılaşmamıştır.-Hafif BAD astım dışı viral üst solunum yolu enfeksiyonu veya sigaraya bağlı olabilir.-Astım subkliniktir ve zaman içerisinde klinik astıma dönüşecektir.-Egzersiz veya test sırasında göğüste sıkışma hissi olur ancak hasta bunu normal olarak değerlendirir.

Bronş aşırı duyarlılığının derecesi

Solunum kas gücü ölçümleri: Maksimum inspiratuvar ve maksimum ekspiratuvar basınçlar (MIP ve MEP)

• Solunum yolunu kapatan bir valve (shutter) karşı yapılan max insp ve eksp sırasında ölçülen ağız içi basınçlarıdır

• Solunum kas gücünü indirekt

olarak gösteren noninvaziv testlerdir

Suboptimal efor, solunum kas yorgunluğu, göğüs kafesi deformitesi, intrensik akciğer veya göğüs duvarı hastalıkları ölçümleri etkiler

Akciğer volümlerinin azaldığı durumlarda (İAH) MEP (PEmax), obstruktif havayolu hastalıkları gibi volümlerin arttığı durumlarda ise MIP (PImax) azalır.

Kapanma volümü (CV)

• Akciğer volümü azaldıkça küçük

hava yollarının çapları da azalır ve

RV düzeyinde kapanırlar.

• Kapanma volümü, ekspirasyonda

hava yolları kapanmaya başladığı

zaman akciğer içerisinde kalan hava

volümüdür ve genellikle VC’nin bir

yüzdesi olarak ifade edilir:

CV/ VC X 100

• Kapanma kapasitesi (CC): Kapanma volümü noktasında akciğerlerdeki total gaz volümü

• CC:CV+RV• CC, TLC’nin bir yüzdesi olarak ifade edilir:

(CC/ TLC) X 100

•. Yüksek bir kapanma volümü, küçük havayolu hastalığının erken bir belirtisidir.•Genç erişkinlerde: CV/ VC % : %10-20, CC/ TLC % ise %30’dur.

Kapanma volümü (CV)

Kapanma volümü (CV)

Akciğer volümü azaldıkça küçük hava yollarının çapları da azalır ve RV düzeyinde kapanırlar.

Tek nefes nitrojen washout testi: %100 oksijen solumayı takiben akciğerden atılan nitrojen y eksenine, volümler x eksenine yazılır.

I II III IV

Faz I: büyük hava yolları boşalır (N2 yoktur)

Faz II:havayolları ve alveoller boşalır

Faz III: Her alandaki alveoller boşalır (Plato)

Faz IV: RV’e yaklaşınca bazallerdeki alveoller kapanır, apikal alveoller (N2 fazla) boşalmaya devam eder.

Kapanma volümü (CV)

Tek nefes nitrojen washout testi (sağlıklıda, erken KOAH ve ileri evre KOAH’da)

Hava yolu obstruksiyonunda CV ve faz III’ün eğimi artar. Ağır obstruksiyonda ise faz IV kaybolur

Kapanma volümü (CV)