SOLUNUM FONKSSOLUNUM FONKSİİYON YON TESTLERTESTLERİİ

Sema UmutSema Umut

SPSPİİROMETRROMETRİİK K İİNCELEMENCELEME

Solunum Solunum fonksiyonlarfonksiyonlarıınnııdedeğğerlendirmede erlendirmede kullankullanıılan temel lan temel testtir.testtir.

SpirometreSpirometre soluk alsoluk alııpp verme verme ssıırasrasıında olunda oluşşan an akakıımm veveya ya volvolüümm dedeğğiişşikliklerini ikliklerini zamanzamanıınnttüürevi olarak revi olarak ööllççerer..

SpirometrikSpirometrik ÖÖllçüçümlermler

Basit Basit spirometrespirometreAkAkıımm--volvolüüm halkasm halkasııMaksimal Maksimal volentervolenter ventilasyonventilasyonReversibiliteReversibiliteBronBronşş provokasyon testi provokasyon testi

ENDENDİİKASYONLARKASYONLARTanTanıı

PulmonerPulmoner SemptomlarSemptomlar–– DispneDispne, , wheezingwheezing–– ÖÖksksüürrüük, balgamk, balgam–– GGööğğüüs as ağğrrııssıı,,ortopneortopneFizik Muayene BulgularFizik Muayene BulgularııLaboratuar BulgularLaboratuar Bulgularıı

Bilinen Bir HastalBilinen Bir Hastalığıığın Solunum n Solunum FonksiyonlarFonksiyonlarıına Etkisini saptamakna Etkisini saptamak

AkciAkciğğer Hastaler Hastalııklarklarıı–– KOAHKOAH–– AstAstıımm–– İİnterstisyelnterstisyel AkciAkciğğer Hastaler HastalııklarklarııKardiyak HastalKardiyak HastalııklarklarNNööromuskulerromuskuler HastalHastalııklarklar

ÇÇevresel ve Mesleksel evresel ve Mesleksel MaruziyetinMaruziyetin SaptanmasSaptanmasıı

SigaraSigara

İşİşyeri kirliliyeri kirliliğğii

Tedavinin EtkinliTedavinin Etkinliğğinin inin SaptanmasSaptanmasıı

BronkodilatBronkodilatöörlerrler, , steroidlersteroidlerKardiyak ilaKardiyak ilaççlarlarAkciAkciğğer rezeksiyonu, transplantasyoner rezeksiyonu, transplantasyonPulmonerPulmoner rehabilitasyonrehabilitasyon

PreoperatifPreoperatif DeDeğğerlendirmeerlendirme

AkciAkciğğer rezeksiyonlarer rezeksiyonlarııToraksToraks cerrahisicerrahisiAbdominalAbdominal cerrahicerrahi

MaluliyetMaluliyet-- Yetersizlik DurumlarYetersizlik Durumlarıınnıın n SaptanmasSaptanmasıı

RelatifRelatif KontraendikasyonlarKontraendikasyonlarHemoptiziHemoptiziPnPnöömotoraksmotoraksYeni geYeni geççirilmiirilmişş MI veya MI veya pulmonerpulmoner emboliemboliTorasikTorasik, , abdominalabdominal vayavaya serebralserebral anevrizmaanevrizmaYeni geYeni geççirilmiirilmişş ggööz operasyonuz operasyonuAAğığır bulantr bulantıı ve kusma ataklarve kusma ataklarııYeni geYeni geççirilmiirilmişş torasiktorasik ve ve abdominalabdominal cerrahicerrahiTTüüberkberküüloz ve bulaloz ve bulaşışıccıı akciakciğğer hastaler hastalııklarklarıı

SpirometriSpirometri ÖÖncesincesi24 saat 24 saat öönce sigara ince sigara iççmemelimemeli4 saat 4 saat öönce alkol almamalnce alkol almamalııKKıısa etkili sa etkili bronkodilatbronkodilatöörr ilailaççlarlarıı 2 saat2 saatUzun etkili Uzun etkili bronkodilatbronkodilatöörr ilailaççlarlarıı 12 12 saat saat öönceden kesminceden kesmişş olmalolmalııEn az 2 saat aEn az 2 saat açç kalmalkalmalııTestten Testten öönce 30 dakika egzersizden nce 30 dakika egzersizden kakaççıınmalnmalıı

SpirometriSpirometri ÖÖncesincesi

Kilo ve boy mutlaka Kilo ve boy mutlaka ööllçüçülmelilmeliDik durmasDik durmasıı olanaksolanaksıız olan veya z olan veya kifoskolyozukifoskolyozu olan hastalarda kollar olan hastalarda kollar aaççııllııp p ööllçüçüllüüp 1.06 ya bp 1.06 ya bööllüünerek nerek boy hesaplanabilirboy hesaplanabilir

STANDARDSTANDARDİİZASYONZASYON

CihazCihazıın uygunlun uygunluğğu u Kalibrasyon kontrolKalibrasyon kontrolüüÖÖllçüçüm m Kabul edilebilirlik Kabul edilebilirlik Tekrar edilebilirlik Tekrar edilebilirlik Referans deReferans değğerlerierleriDeDeğğerlendirmeerlendirme

FVC ManevrasFVC Manevrasıı

HastayHastayıı bilgilendirme bilgilendirme DDüüzgzgüün n postpostüürderde oturma oturma Burun Burun klibiklibi taktakıılacak lacak AAğığızlzlıık yerlek yerleşştirilecek tirilecek Tam ve hTam ve hıızlzlıı bir bir inspirasyoninspirasyonTAK de 1 saniye duraklamaTAK de 1 saniye duraklamaMaksimal ve tam bir Maksimal ve tam bir ekspirasyonekspirasyon

ZORLU VZORLU VİİTAL KAPASTAL KAPASİİTETE

ForceForce VitalVital kapasite (FVC):kapasite (FVC): Maksimal Maksimal bir bir inspirasyondaninspirasyondan sonra yapsonra yapıılan hlan hıızlzlııve zorlu maksimal ve zorlu maksimal ekspirasyonekspirasyon ile ile ççııkarkarıılan hava hacmi. lan hava hacmi.

ZORLU EKSPZORLU EKSPİİRATUVAR VOLRATUVAR VOLÜÜM M 1.saniye1.saniye

FEV1:FEV1: Zorlu Zorlu vitalvital kapasite kapasite manevrasmanevrasıında ilk bir saniyede nda ilk bir saniyede ççııkarkarıılan hava hacmi. lan hava hacmi.

Spirometri Kabul Edilebilirlik Kriterleri

Spirogramda artefakt bulunmamalıdır:Test sırasında öksürmemeli veya glottiskapatılmamalıTest erken bitirilmemeliEfor değişkenlik göstermemeliAğızlıktan kaçak olmamalıAğızlık dille veya ısırmak yoluyla kapatılmamalı.

Spirometri Kabul Edilebilirlik Kriterleri

Test başlangıcı düzgün olmalıdır:Ekstrapolasyon volümü FVC’nin %5’i

veya 0.15 L’den az olmalıdır.Zirve akıma ulaşma süresi 120 msn’denkısa olmalıdır.

Spirometri kabul edilebilirlik kriterleri

Yeterli bir ekspirasyon yapılmalıdır:Ekspirasyon süresi altı saniye olmalıve/veya volüm-zaman eğrisinde bir plato çizdirilmelidir VEYA;Kişi ekspirasyonu bitirdiğinde en az bir saniye süreyle volümde değişme olmamalıdır VEYA;Yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda ekspirasyon 15 saniyeye uzatılır.

STANDARDSTANDARDİİZASYONZASYON

Her hastaya en az 3 test yaptHer hastaya en az 3 test yaptıırrıılmallmalıı

EEğğer 8 kez tekrarlanmaser 8 kez tekrarlanmasıına karna karşışın n kabul edilebilir bir sonukabul edilebilir bir sonuçç elde elde edilemiyorsa test sonlandedilemiyorsa test sonlandıırrıılmallmalıı

Spirometri tekrar edilebilirlik kriterleri

En yüksek iki FVC arasındaki fark 0.15 L’den az olmalıEn yüksek iki FEV1 arasındaki fark

0.15 L’den az olmalıATS/ERS 2005

STANDARDSTANDARDİİZASYONZASYON

En iyi FVC ve En iyi FVC ve FEVFEVıı arasarasıındaki fark %5 ndaki fark %5 veya 100mlveya 100ml’’den az olmalden az olmalıı

EkspirasyonEkspirasyon 15 s kadar uzayabilir15 s kadar uzayabilir

GOLD 2006GOLD 2006

SPSPİİROMETRROMETRİİSTANDARDSTANDARDİİZASYONZASYON

SpirometriSpirometri cihazcihazıınnıın uygunlun uygunluğğuu↓↓

Kalite Kalite kontrolukontrolu↓↓

SpirometrikSpirometrik manevramanevra↓↓

ÖÖllçüçümlermler↓↓

Kabul edilebilirlikKabul edilebilirlikTekrar edilebilirlik Tekrar edilebilirlik

↓↓

PrediksiyonPrediksiyon Cetvelleriyle DeCetvelleriyle Değğerlendirmeerlendirme

Klinik DeKlinik Değğerlendirme erlendirme TeknisyenleTeknisyenle↓↓

Kalite DeKalite Değğerlendirmesierlendirmesi ggöörrüüşşmeme

ObstruksiyonObstruksiyon

ErkekErkekFEV1/FVC < % 88 beklenenFEV1/FVC < % 88 beklenen

KadKadıınnFEV1/FVC <% 89 beklenenFEV1/FVC <% 89 beklenen

ERS,1995ERS,1995

ObstruksiyonObstruksiyon

FEVFEVıı /FVC/FVC < %70 < %70

GOLD 2006GOLD 2006

ObstruksiyonObstruksiyon

EriskinEriskinFEVFEVıı /FVC < % 75/FVC < % 75--8080

ÇÇocukocukFEVFEVıı /FVC < % 90/FVC < % 90

GGİİNA 2006NA 2006

ObstruksiyonObstruksiyon

FEVFEVıı /VC/VC < Beklenen De< Beklenen Değğerin alt %5erin alt %5PersantilininPersantilinin altaltıında olmasnda olmasıı

ATS/ERS 2005

FEV1/FVC FEV1/FVC RatioRatio of 70% of 70% MisclassifiesMisclassifiesPatientsPatients WithWith ObstructionObstruction at at thetheExtremesExtremes of of AgeAge

ScottScott D. D. RobertsRoberts, MD; Mark O. , MD; Mark O. FarberFarber, MD, FCCP; , MD, FCCP; KennethKenneth S. S. KnoxKnox, , MD, FCCP; MD, FCCP; GaryGary S. S. PhillipsPhillips, MAS; , MAS; NitinNitin Y. Y. BhattBhatt, MD; John G. , MD; John G. MastronardeMastronarde, MD, FCCP , MD, FCCP andand Karen L. Karen L. WoodWood, MD, FCCP, MD, FCCP

ChestChest 2006;130:2002006;130:200--206206

SpirometricSpirometric CriteriaCriteria forfor AirwayAirwayObstructionObstruction

UseUse PercentagePercentage of FEV1/FVC of FEV1/FVC RatioRatio BelowBelowthethe FifthFifth PercentilePercentile, Not < 70%, Not < 70%

James E. James E. HansenHansen, MD, FCCP; , MD, FCCP; XingXing--GuoGuo Sun, MD Sun, MD andand KarlmanKarlmanWassermanWasserman, , PhDPhD, MD, FCCP, MD, FCCP

ChestChest. 2007; 131:349. 2007; 131:349--355355

GOLD Kriterleri yaGOLD Kriterleri yaşşllıılarlarıın yarn yarııssıında ,nda ,gengenççlerin %20 sinde yanlerin %20 sinde yanııltltııccıı..

DERECEDERECE

FEVFEV11beklenenbeklenen

ATS/ERSATS/ERS

FEVFEV11 beklenenbeklenenPostbronkodilatPostbronkodilatöörr

GOLDGOLD

HAFHAFİİFF ≥≥ %70%70 ≥≥ %80%80

ORTAORTA

ŞŞiddetli ORTAiddetli ORTA

%60%60--%69%69

%50%50--5959

%50%50--8080

AAĞĞIRIR %35%35--%49%49 %30%30--5050

ÇÇOK AOK AĞĞIRIR <<3535 << %%3030

FEVFEVıı/ FEV 6/ FEV 6

Tekrar edilebilirTekrar edilebilirHasta iHasta iççin manevra kolaylin manevra kolaylığıığı

Daha Daha ççok ok ççalalışışmaya ihtiyamaya ihtiyaçç var!var!

ObstruktifObstruktif VantilasyonVantilasyonBozukluBozukluğğuu

AstAstıımmKOAH KOAH KistikKistik fibrosisfibrosisBronBronşşektaziektazi

BRONBRONŞŞ DUYARLILIK DUYARLILIK TESTLERTESTLERİİ

REVERSREVERSİİBBİİLLİİTETE

BRONBRONŞŞ PROVOKASYON PROVOKASYON TESTLERTESTLERİİ

REVERSREVERSİİBBİİLLİİTETE

ObstrObstrüüksiyonu olan olgularda, ksiyonu olan olgularda, farmakolojik bir ajan verilerek farmakolojik bir ajan verilerek obstrobstrüüksiyondaki deksiyondaki değğiişşimin imin incelenmesi.incelenmesi.

KLKLİİNNİİK KULLANIMK KULLANIM

AstAstıım tanm tanııssııAstAstıımm--KOAH ayKOAH ayıırrıımmııHastanHastanıın en iyi den en iyi değğerini saptamakerini saptamakKOAHKOAH’’tata prognozprognoz tahminitahminiTedavi etkinliTedavi etkinliğğinin belirlenmesiinin belirlenmesi1.1.BronkodilatBronkodilatöörr2.2.KortikosteroidKortikosteroidAraAraşşttıırmarma

REVERSREVERSİİBBİİLLİİTE TE ÖÖLLÇÜÇÜM M PARAMETRELERPARAMETRELERİİ

FEVFEV11 (En s(En sıık kullank kullanıılan)lan)FVCFVCPEFPEFFEFFEF2525--75 75 ((ΔΔ%20%20--30)30)RawRaw ((>> ΔΔ%35)%35)

MUTLAK DEMUTLAK DEĞİŞĞİŞKENLKENLİİKK

BronkodilatBronkodilatöörr sonrassonrasıı ve ilk FEVve ilk FEV11dedeğğerleri araserleri arasıındaki ml cinsinden ndaki ml cinsinden fark.fark.

(post (post bronbron FEVFEV11 –– ilk FEVilk FEV11))

BABAŞŞLANGILANGIÇÇ DEDEĞĞERERİİNE GNE GÖÖRE RE DEDEĞİŞĞİŞKENLKENLİİKK

post FEVpost FEV 11--ilk FEVilk FEV11 x100x100ilk FEVilk FEV11

BaBaşşlanglangııçç dedeğğerinden etkilenir. erinden etkilenir. PrediktPredikt dedeğğere oranla daha kolay ere oranla daha kolay reversibilitereversibilite saptansaptanıır.r.

PREDPREDİİKTKT DEDEĞĞERE GERE GÖÖRE RE DEDEĞİŞĞİŞKENLKENLİİKK

post FEVpost FEV11 ––ilk FEVilk FEV11 x 100x 100predpred FEVFEV11

BaBaşşlanglangııçç dedeğğerinden etkilenmez.erinden etkilenmez.Daha zor Daha zor reversibilitereversibilite saptansaptanıır.r.

BetaBeta--2 2 agonistagonist 400 400 mcgmcgAntikolinerjikAntikolinerjik 160 160 mcgmcgYa da ikisinin kombinasyonuYa da ikisinin kombinasyonu3030--45 dakika sonra FEV45 dakika sonra FEV11’’de;de;

Bazal değere göre %12 vemutlak değer olarak 200mLartış.

GOLDGOLD--2006,G2006,GİİNA 2006NA 2006

BetaBeta--2 2 agonistagonist 400 400 mcgmcg

15 dakika sonra FEV15 dakika sonra FEV11’’de;de;

Bazal değere göre %12 vemutlak değer olarak 200mLartış.Hiperinflasyonda azalma da olabilir.

ATS/ERS 2005

REVERSREVERSİİBBİİLLİİTENTENİİN ANLAMIN ANLAMI

Bronkodilatör sonrasıFEV1 prediktdeğere dönüyorsa büyük olasılıkla

astımdır!

GEGEÇÇ REVERSREVERSİİBBİİLLİİTETE

İİnhnh SteroidSteroid6 hafta6 hafta--3ay3ayOral Oral steroidsteroid2 hafta2 hafta

ΔΔFEVFEV11 ≥≥ %15, %15, mutlak demutlak değğer er ≥≥ 200mL200mL

(GOLD(GOLD--20012001))

14 g14 güün n PrednizolonPrednizolon30 mg/g30 mg/güünn

ΔΔFEVFEV11 ≥≥ %15, %15, mutlak demutlak değğer er ≥≥ 200mL200mL

(BTS(BTS--2003)2003)

GEGEÇÇ REVERSREVERSİİBBİİLLİİTETE

11--8 hafta 8 hafta bronkoaktifbronkoaktiftedavi sonrastedavi sonrasııdedeğğerlendirilmeli.erlendirilmeli.

ATS/ERS 2005ATS/ERS 2005

SONUSONUÇÇ

ReversibiliteReversibilite testi yardtesti yardıımcmcıı bir testtir. bir testtir. AstAstıımm-- KOAH ayKOAH ayıırrıımmıında ya da nda ya da

tedavi etkinlitedavi etkinliğğinin inin öönceden nceden belirlenmesinde tek babelirlenmesinde tek başışına yeterli na yeterli

olamamaktadolamamaktadıır.r.

AstAstıım m -- KOAH ayKOAH ayıırrıımmıında nda DEDEĞİŞĞİŞKENLKENLİİK (VARIABILITY)K (VARIABILITY)ReversibiliteReversibilite kadar kadar öönemlidir.nemlidir.

BRONBRONŞŞ PROVOKASYON PROVOKASYON TESTLERTESTLERİİ

AstAstıım dm düüşşüündndüüren fakat solunum ren fakat solunum fonksiyon testleri normal fonksiyon testleri normal olanlarda;olanlarda;

Negatif test astNegatif test astıımmıı reddettirir.reddettirir.Pozitif test astPozitif test astıımmıı destekler.destekler.

AAlerjik lerjik rinitrinitKKistikistik fibrozfibrozBBronronşşektaziektaziKOAHKOAHÜÜSYSYİİ dede

‘‘ BronBronşş HiperreaktivitesininHiperreaktivitesininolabileceolabileceğği unutulmamali unutulmamalııddıırr!! ‘‘

AKIMAKIM--VOLVOLÜÜM HALKASIM HALKASI

Volüm-zaman eğrisi Akım-volüm halkası

AKIMAKIM--VOLVOLÜÜM HALKASININ M HALKASININ ÇÇİİZDZDİİRRİİLMESLMESİİ

AkAkıımm--volvolüüm halkasm halkasıınnıın kalitesini etkileyen n kalitesini etkileyen hatalarhatalar

İİnspirasyonunnspirasyonun yavayavaşş ve maksimum gve maksimum güçüçle le yapyapıılmamlmamışış olmasolmasıı

AkAkıımm--volvolüüm halkasm halkasıınnıın kalitesini etkileyenn kalitesini etkileyenhatalarhatalar

Yeterli efor uygulanmamasYeterli efor uygulanmamasıı

AkAkıımm--volvolüüm halkasm halkasıınnıın kalitesini etkileyen n kalitesini etkileyen hatalarhatalar

EkspirasyonunEkspirasyonun RV seviyesine aniden kesilmesiRV seviyesine aniden kesilmesi

~

Zorlu Zorlu ekspirasyonunekspirasyonun istemli azaltistemli azaltıılmaslmasıı nasnasııl l öönlenir?nlenir?

OBSTRUKTOBSTRUKTİİF hastalF hastalııklarda akklarda akıımm--volvolüüm halkasm halkasıı

FEVFEVıı/PEF /PEF ≥≥ 8 8 FEVFEVıı NormalNormalPEF DPEF Düüşşüükk

BBÜÜYYÜÜK HAVA YOLU K HAVA YOLU OBSTRUKSOBSTRUKSİİYONUYONUARAARAŞŞTIRILMALITIRILMALI

EKSTRATORASEKSTRATORASİİK HAVAYOLU K HAVAYOLU DARLIKLARIDARLIKLARI