Şahabettin AKCA Sokrates niçin yargılandı, suçlamalar nelerdi, kendini nasıl savundu?!Ahmet Yesevi Üniversitesi - Felsefe - 7 April 2016!!Öğrenci No: 132132178 , Bölüm: Bilgisayar Müh. Lisans, Ders: Felsefe (TOZD-308-02)"!

AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �1

!İçindekiler!

!!!

1. Başlangıç .................................................................................................................... 3!

2. Sokrates’in Yargılanma Sebepleri ............................................................................ 3!

3. Sokrates’e Yöneltilen Suçlamalar ............................................................................ 4!

4. Sokrates’in Savunması ............................................................................................. 4-6!

5. Sokrates İdamı ........................................................................................................... 6!

6. Kaynaklar ................................................................................................................... 7!

!!

!!!!!!!

!!!!!

!!!

AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �2

1. Başlangıç!! Felsefe tarihinde bir dönüm noktası olan Sokrates hakkındaki her şeyi Platon’dan öğrenmekteyiz. Bu makalede(ödev) Sokrates’i hazırlayan şartlardan yola çıkarak onun ölümü ve sonrasında ortaya çıkan düşünce ekolünü inceleyeceğiz.!!! Atina ve Sparta birleşerek (M.Ö 470) İran’la savaşmıştır. Bu savaşta ortak düşmana karşı Atina deniz kuvvetleriyle, Sparta kara kuvvetleri birleşmişlerdir. Savaşı kazandıktan sonra, Sparta’nın kara askerleri başlarına bela olmuştur. Dünyaya açılan Atina’ya dünyanın her yerinden insanlar geldi. Atina halkı, kendilerine hiç benzemeyen ve kenileri gibi düşünmeyen insanlarla tanıştı.!! Atina’da eski düşünceler ve inançlar yıpranmaya başladı. Denizlere açılan Atina halkı, yıldızlarla ve kainatın sırlarıyla meşgul oldu. İşte bu gelişmeler, Sokrates’in yaşadığı döneme rastlar. Bu süreçte filozof adı verilen aydınlar ortaya çıkmış ve düşünce dünyası dışarıya açılmıştır.!!! Sokrates M.Ö 469 yılında Atina’da doğmuştur. Tüm dünyada saygın bir sofist olarak kabul edilmektedir. Matematik, geometri, astronomi, politika ve felsefe bilgisi ile eğitim vermiştir. Sokrates birşeyler yazmamıştır, çarşı pazar gördüğü herkesle konuşarak fikirlerini yaymıştır. “Tek bildiğim şey, bilmediğimi bilmektir.” ve “Kendini Tanı.” diyerek hayata ve felsefeye derinlik kazandırmıştır. Sokratesin öğrencisi Platon onun düşüncelerini, yargılanması ve sonrasını kaleme alarak günümüze kadar yazılı olarak ulaşmasını sağlamıştır.!!! Atina demokrasi tarihinin en karanlık noktalarından birisi, kuşkusuz M.Ö. 399’da Sokrates’in ölüme mahkûm edilmesidir. Kendisini suçlayanların bile onun dürüst, özverili ve yasalara saygılı bir insan olduğunu bildikleri halde bu mahkûmiyet kararının verilmesi günümüze kadar konuşulan bir konu olmuştur.!!2. Sokrates’in Yargılanma Sebepleri!

Sokrates Athina’nın soylu ve güçlülerinin tanrıları kandırarak, insanları uyutmasına müsaade etmeyip insanları düşünmeye, yargılamaya ve araştırmaya yöneltiyordu. Otoriyete karşı geldiği düşünüldü. Yunanlı yöneticilere göre insanlara yeni tanrılar öğrettiği iddaa ediliyordu."

AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �3

� !

Sokrates’in Hayatı!

!3. Sokrates’e Yöneltilen Suçlamalar!

Sokrates, kentin inandığı tanrılara inanmamakla ve gençleri yoldan çıkarmakla suçlanmıştı."!

4. Sokrates’in Savunması!Sokrates savunmasını kendisi üstlenmiştir ve savunmasına şu sözleri ile başlamıştır:"!“Atinalılar, beni suçlayanların sizi nasıl etkilediğini bilemiyorum. Ama öyle ikna edici konuşuyorlardı ki, az kalsın ben bile kim olduğumu unutacaktım. Buna karşın, tek bir doğru laf etmediklerini söylemem gerekir.”"!Savunmasının devamında değindiği bazı noktalar ise şöyledir:"!“Bugün yetmiş yaşımda, ilk kez mahkeme önüne çıkıyorum ve bu nedenle de burada kullanılan dile tamamen yabancıyım.”"!“Kıskançlıkları ve iftiralarıyla sizi ayartanlarla, ya da kendileri ikna oldukları için sizi de ikna etmeye çalışanlarla baş etmek zordur. Alıngan, saldırgan ve çok sayıda olduklarından ve ısrarla ikna edici şeklide aleyhimde konuştuklarından, eskiden olduğu gibi, bugünlerde de kulaklarınızı ağır iftiralarla dolduruyorlar. Daha öncede söylediğim gibi, hemen hemen hiçbir doğru söz çıkmadı ağızlarından. Onları, sorular yöneltmek üzere buraya çağıramam.”"!“Yasaları ihlal etmediğim konusunda kendimi uzun uzadıya savunmama gerek yok sanırım. Eğer mahkûm edilirsem, beni mahkûm ettirecek suçlamalar değil, iftiralar ve

AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �4

haset olacak. Bildiğiniz gibi, iftirayla haset başka birçok dürüst insanı mahvetti ve mahvetmeye devam edecek sanırım. Kötülerin iyilere zarar vermesi doğru ve adil değildir.”"!“Yargıçlara yalvararak beraat etmeye çalışmak bana pek adil gelmiyor. Yargıç adaleti lütuf gibi dağıtmak için değil, yasalara göre hüküm vermek için o mevkiye getirilir. Hatta hoşuna gidenlere lütufkâr davranacağına değil, yasalara göre karar vereceğine yemin eder.”"!“Sokrates adında bir bilge, gökyüzündeki olaylarla ilgileniyor, yer altını araştırıyor ve önemsiz lafı önemli gösteriyormuş. Atinalılar, beni suçlayanların en tehlikelileri işte bu söylentileri yayanlardır, çünkü onları dinleyenler böyle uğraşları olanların tanrılara inanmadıklarını sanıyor. Atinalılar, tanrıların varlığına, beni suçlayan herkesten daha çok inanıyorum. Benim ve sizin için en iyi sonuçları verecek şekilde hakkımda hüküm vermeyi de size ve tanrıya bırakıyorum.”"!Sokrates mahkemenin suçlu olduğuna hükmesinden sonra kürsüye çıkar ve ikinci konuşmasını yapar, değindiği bazı noktalar şöyledir:"!“Yoksa bir para miktarı belirleyerek, para cezasını ödeyene kadar zindan da kalmayı mı yeğlemeliyim? Ancak, cezayı ödeyebilecek param yok. O zaman sürgünü teklif edeyim! Bu cezayı belki de kabul edersiniz. Ama bunu teklif etmek için fazlasıyla canıma düşkün ve yurttaşım olan sizlerin felsefi arayışlarımla sözlerime katlanamadığını, rahatsız olup kızdığını ve onlardan kurtulmak istediğini göz ardı edecek kadar düşüncesiz olmam gerekir."!Kendimi şimdi savunduğum şekilde savunduktan sonra ölmeyi, yalvarıp yakararak ölümden kurtulmaya yeğ tutarım.”"!Sokrates, mahkeme tarafından ölüme mahkûm edildikten hemen sonra tekrar konuşur. Sözlerinden bazı noktalar:"!“Atinalılar, yaşımı görüyorsunuz daha şimdiden hayata uzak ve ölüme yakınım. Bunları herkese değil, sadece ölmem için oy kullanan yargıçlara söylüyorum:"!Benden büyük memnuniyetle duymayı beklediğiniz sözleri söylemediğim için mahkûm oldum. Ağlayıp dövünmedim ve başkalarından duymaya alışkın olduğunuz, ama bana yakışmayan şeyler, yapıp söylemedim. Ölümden sakınmak o kadar zor değildir, zor olan kötülükten sakınmaktır. Beni ölüme mahkûm ederek, hayatlarınızın hesabını vermekten kurtulacağınızı sandınız, ancak size söylediğim gibi tam tersiyle karşılaşacaksınız. İnsanları öldürerek, sizi doğru yaşamamakla suçlayacak birilerinin ortaya çıkmasını engelleyeceğinizi sanıyorsanız, yanılıyorsunuz. Başkalarının sizi eleştirmesini engellemek yerine, mümkün olduğunca daha iyi olmaya çalışmalısınız.”"!AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �5

Sokrates konuşmasını şu cümle ile tamamlar:"!“Artık ayrılma vakti geldi çattı, ben ölmeye, sizler de yaşamlarınızı sürdürmeye gidiyorsunuz. Hangisinin daha iyi olduğunu sadece tanrı bilebilir.”"!Sokrates, savunmasında her zaman yasalara saygılı olduğunu ve herhangi bir suç işlemediğine inandığını söylemiştir. Ancak onun, hayatta kalabilmek için yalvarıp yakarmaması, pişmanlık belirtileri göstermemesi, af dilememesi üzerine yargıçlar onu suçlu bulmuşlardır. Herhalde, Sokrates yargıçların nasıl bir karar vereceğini başlangıçtan beri tahmin etmişti."!Atina’da mahkemelerde “sayın yargıçlar” hitabı kullanılıyordu. Ancak, Sokrates yargılarına güvenmediğini belirtmek için mahkemede bilinçli olarak 44 kez “Atinalılar” hitabını kullanmıştır. Sadece, mahkeme kararının açıklanmasından sonra, kendisi lehine oy kullanan yargıçlara hitaben 4 kez “sayın yargıçlar” hitabını kullanmıştır."!!5. Sokrates İdamı!" "" Platon’un Phaidon(Fedon) isimli eserinde ayrıntılarıyla anlatılmıştır:"Sokrates:"- Artık gidip yıkanma zamanı geldi. Zehiri içmeden önce yıkanma yerinde olur sanırım.

Bir ölüyü yıkama işini kadınlara bırakmamalı, dedi. "- Kriton söze karıştı: "

- - Peki Sokrates, dedi; buradakilerden ve benden çocukların ve daha başka şeyler üstüne isteklerin nedir? Ne diğerin varsa söyle; seni sevdiğimiz için canla başla yaparız."

- - Ne mi istiyorum sizden? Her zaman ne istedimse onu kendinize iyi bakın böylece hem benim için hem de benimle ilgili herşey için hemde kendiniz için gerektiğinde yapılacak olanı, seve seve yaparsınız. Şimdi söz vermeseniz bile ama kendinize bakmazsanız eskiden ve bugün konuştuklarımızdan çıkan neticelere göre yaşamazsanız ne kadar söz verseniz ne kadar yeminde etseniz boştur"

. "- -Peki öyle olsun elimizden geleni yaparız ama nasıl gömelim seni bari onu söyle"

- -Nasıl isterseniz öyle gömün ölünce nasıl olsa tutamazsınız beni kaçmış olurum elinizde dedi ve tatlı tatlı güldü."- - Dostlar dedi Kriton’u bir türlü inandıramıyorum ki asıl sokrates şimdi sizinle

konuşan her sözüne belli bir düzen veren Sokrates’tir. Ona kalırsa ben birazdan ölecek olan Sokrates’in yani nasıl gömüleceğimi sorduğu Sokrates. Bu sözlerin ardından kalktı banyo yaptı. Güneş batmak üzereyken baldıran zehrini içip dolaştı daha sonra bacakları ağırlaşıp, ayakları çekilincede orada can verdi."!

AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �6

6. Kaynaklar!1- Savunma / Sokrates, Platon, Karanfil Yayınları, İstanbul 2016"2- T.C. Emekli Genel Kurmayı İlker Başbuğ’un Balyoz Davası ile ilgili Savunma Mektubu -

25 Kasım 2013 "3- Sokrates’in Savunması - Platon (çeviri: Murat Çetinkaya)"4- Platon: Devlet, Çağdaş Matbacılık, 1998."5- GÜNGÖR, Erol: Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Yaşam, Ötüken Yayınevi, 1995."6- Ksenephon: Sokrates’ten Anılar, (Tercüme Candan Şentürk) TTK, 1996."!

AHMET YESEVI ÜNI. - FELSEFE DÖNEM ÖDEVI �7