DOOR Hans van Eerden FOTOGRAFIE Kees Bennema

SPIN-OFF

SOFTWAREGESMEERD

“Onze software bespaart auto-fabrikanten veel tijd, kosten en

kwaliteitsproblemen”

Voor meer informatie: www. triboform.com

“We gaan naar Audi en volgende week zitten we bij BMW.” De agenda van Jan Harmen Wiebenga (rechts op de foto) en compagnon Johan Hol loopt vol na de lancering van TriboForm, software voor het simuleren van wrijving, smering en slijtage in productieprocessen.

Moderne auto’s krijgen hun ronde vormen met scherpe lijnen door het persen van deuren, motor­kappen en zijwanden. Veelal van staal, maar het lichtere aluminium is in opkomst. Het vervormings­proces draait om de interactie tussen metaalplaat, smeermiddel en gereedschap, de mal. Te weinig smering laat de plaat scheuren, te veel zorgt voor een golvende plaat. TriboForm berekent de complexe interactie door een realistische computersimulatie van het proces. “Dit voorkomt bij fabrikanten trial & error van zes maanden of meer en bespaart veel tijd, kosten en kwaliteitsproblemen.”

Wiebenga en Hol studeerden (werktuigbouwkunde) en promo­veerden aan de UT. Eind 2013 startten ze TriboForm Engineering, met steun van de TOP­regeling van Kennispark Twente.

Een STW-valorisatiebeurs hielp bij het marktrijp maken van de software. Tijd voor de Europese automobielindustrie. “Er rijden al Mercedessen, Volvo’s en Skoda’s rond met TriboForm inside.”

HART OP EEN CHIPTechnologie van Robert Passier

UT PROFILEERT ZICH ONLINE MET MOOCS

Chris Anderson keynote speaker THE FUTURE OF HIGHTECH

MAGAZINE VOOR ALUMNI EN RELATIES ZOMER 2016

INHOUD

2

4 DOSSIER Management is de grootste uitdaging voor start-ups

10 PROMOVABEL Kwetsbaar draadloos

12 FONDSNIEUWS Bedrijfsleven,ditisjulliefonds

14 ONDERWIJS Twentsonderwijstoenennu

16 ONDERWIJS 4MOOCS UTprofileertzichonline

17 CURIOUSU

18 ONDERNEMEN Microverzekeringkrijgt mega-impactinEthiopïe

22 DROOM & DAAD Vanprofvoetballertot subsidieconsultant

28 ALUMNI NIEUWS

30 FONDSNIEUWS

32 WAS U ERBIJ?

34 OP DE CAMPUS

35 ACTIEVE STUDENT

36 ONDERZOEK Hartopeenchip

38 VERTREKPUNT TWENTE MennoVeldhorstsfascinatie

40 STUDENTENHUIS

42 MIJN BAAN

44 SPIN-OFF

ONLINE VERSIE Ben je benieuwd naar meer verhalen? Bezoek dan www.utwente.nl/touch For an online version of this magazine in English please visit: www.utwente.nl/magazine/en

36ONDERZOEK: HART OP EEN CHIP

TWENTS ONDERWIJS

TOEN EN NU

14

16UT PROFILEERT ZICH ONLINE

DROOM & DAAD22

THE FUTURE OF HIGHTECH

4

Coverbeeld: Chris Anderson

TEN EERSTE

3

VEERKRACHT

SiliconValleyisaljarenhétreis-doelvanveleambtelijkedelegatiesdie nu wel eens met eigen ogen willenzienhoehetdaarwerkt.Al die gemeenten en regio’s willen graagzo’ninnovatie-hotspotbinnen deeigengrenzenhebben,alseenechtebanenmagneet.Valleys,hubs,scienceparkszienweinmiddelsin hetheleland.OfzeinNederlandeenvergelijkbare‘buzz’gaanopleverenalsinSiliconValley,isdevraag.

IneenrecenteanalysehebbenPeterEsterenArneMaasdesuccesfactoreninkaartgebracht.Eenhistorievandecenniavandoorbraakvindingen,gekoppeldaan een grote drive om die naar demarkttebrengen.Eencultuurwaarinfalengeenschandeis.EnterwijlwijdeindrukhebbendatSiliconValleyeensoortvrijstaatismetvooralparticuliereinvesteer-dersenminimaleoverheids-bemoeienis,investeertdeoverheiddaarjuistheelgerichtenfors.DatallemaalkopiëreninNederlandiseenillusie,volgensdeonderzoe-kers,zijwijzenbovendienopdegrotesocialeongelijkheidalskeer-zijde.Maareenanderecultuur

helptwelomeensterkeNeder-landsevariantoptezetten.

Wijhebben,alsmeestonderne-mendeuniversiteitmeteensterkKennispark,daarvoorgoedepapie-ren.Tochkunnenwenogwelwatleren van de eagernessinSiliconValley,moetenwemisschienwatminder lang poetsen op een idee tothetglanzendgenoegisvoordemarkt.Elkaarscherphouden,zoalsonzestudentondernemersdoeninhuncommunity‘Hardstart’,datkunnenwenogmeerdoen.Omdewet van de remmende voorsprong vóórtezijn,moetenweechtmeerdoen dan al die andere start-up hotspots.Wantlatenwewelwezen,ookSiliconValleykentdiewet.Ookopditmomentvindtdaarweereenhardeschiftingplaatsinonlinebedrijven,bijnazoalsdegroteinternetbubbelvanjarengeleden.

Juistdángasgeveneninvesteren,datisveerkrachtenleftonen.Alsdat de les is die de delegaties mee naarhuisnemenvoorhuneigenregio,danheeftzo’nbezoekzingehad.

“JUIST DÁN GAS GEVEN

EN INVESTEREN, DAT IS

VEERKRACHT EN LEF TONEN”

MR. VICTOR VAN DER CHIJS (1960) IS SINDS OKTOBER 2013 VOORZITTER VAN HET COLLEGE VAN BESTUUR VAN DE UNIVERSITEIT TWENTE.

44

leerder.Daarinvertellenwevooralwatjeallemaalnietmagdoen.Zoishetnueenmaal.Ermoetookeeninternationaalbusinessperspectiefzijn.Daarkanonsnetwerkbijhelpen. Wewetenhoejemensenmoetbe-naderen.InAmerikagaathetalsneloverhoeveelgeldhetkanopleveren.Duitserswillenwetenhoejetechno-logieinelkaarsteekt.”

KennisstroomDekomstvan‘corporatecapital’opdestart-upmarktisdétrendvanhetmoment.Hettraditionelerebeginkapitaaliseruiteraardooknog,maargrotebedrijvenmetveelcashopdeplankmeldenzichna-drukkelijk.Hetlijkteenlogischver-volgopdeinnigersamenwerkingmetuniversiteitenvandeafgelopendecennia.Datleiddetotgrotere

“Ookvoormijishetlastigombin-nen Siemens relevante partners te vindenvoorspecifieketechnologie-endatismaaréénbedrijf.Jewegvindenisnieteenvoudig.Erisveelgeldbeschikbaarbinnengrotebedrijven,maarjemoetwelbereidzijnjeverhaaltwintigkeertevertel-len.Jemoetookgeduldigzijn.Erkanrustigeenjaarzittentussendeinformeleovereenkomstenhetdefinitievecontract.EenbedrijfalsSiemenslevertproductendietwintigtotdertigjaarmeegaan.Webewakenonsimago,dusnemendetijdomzekertezijnvandekwaliteitvanpartners.”“Doorgaansheefteenstart-upbijonstweecontracten.Ophoofd-lijnenmetdetechnischeafdelingwaaraanzegekoppeldworden.Definanciëleovereenkomstisgedetail-

Bijeenkomstenoverstart-upshebbensomsdeneigingzoveelAmerikaansoptimisme uit te stralen dat de realiteit erwatdooropdeachtergrondraakt.DaaromwasheteengoedideevandeTwentseorganisatieomDetlefPohluittenodigen,managingpartnerbijSiemensVentureCapital,eentakvandemultinationaldie1,6miljardeuroaaninvesteringskapitaalinbeheerheeft.Pohlgafeennuchterekijkophetinvesteringsproces.Siemens benadert start-ups op drie niveaus.Teneerstezijnerderuweideeën,dieeensparringpartnerenallichtwatfaciliteitennodighebben.Tentweededekleinerestart-upsineengevorderdstadium,waarSiemens meteenoftweemiljoeneuroinstaptendanlangjarigblijft.Tenderdezijnerdegroteprojecten.Pohlrichttezichvooraltotdeeerstetweegroepen.

De mogelijkheden voor financiering van start-ups nemen snel toe, met name omdat grote bedrijven

zich steeds meer openstellen voor ideeën van buiten. Omgekeerd moeten jonge bedrijven zich meer

openstellen voor managementervaring en marktkennis van buiten om succesvol te zijn. Dat was de

teneur van het evenement ‘The future of hightech’, dat eind mei op de campus plaatsvond als onder-

deel van het landeli jke StartupFest, met prins Constanti jn van Oranje als voornaamste aanjager en

Chris Anderson als keynote speaker. DOOR Christian Jongeneel FOTOGRAFIE Rikkert Harink & Gijs van Ouwerkerk

MANAGEMENT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR START-UPS

DOSSIER

Prins ConstantijnChris Anderson

THE FUTURE OF HIGHTECH

755

“Natuurlijk speelt de Universiteit Twente een centrale rol in het regionale start-up netwerk. Ze levert de basis in de vorm van technologie en talent, maar ze investeert ook zelf om start-ups een vliegende start te bezorgen en biedt toegang tot facili-teiten. Zeker zo belangrijk is de rol die de universiteit speelt in het beeld naar buiten, in het positioneren van Twente als kennisregio.”

Jaap Beernink is beslist. De UT-alumnus en voorzitter van de Technologie Kring Twente (TKT) laat er geen twijfel over bestaan dat het onderwijs - de UT, maar ook Saxion Hogescholen en ROC Twente - aan de basis ligt van het succesverhaal van de regio. TKT werd ooit opgericht door de eerste start-ups van de universiteit, die zich weliswaar op totaal verschillende technologiegebieden begaven, maar zich

JAAP BEERNINK: “KOPPEL START-UPS EN ALUMNI”

Jaap Beernink

ook realiseerden dat ze van elkaar konden leren als het ging om ondernemerschap.Zelf geeft Beernink leiding aan Golden Egg Check, een start-up die aan andere start-ups kennis levert over de behoeften van investeerders. Die verschillen per type geldschieter en per land. Dat laatste is belangrijk om te weten, want veel start-ups begeven zich in een niche in een internationale markt en zijn dus interes-sant voor internationale geldschieters. Golden Egg Check versnelt de match.

Om die match verder te stimuleren zou de universiteit allicht ook haar alumni-netwerk meer kunnen aanspreken, denkt Beernink: “Drie dingen zijn essentieel voor start-ups: talent, kapitaal en toegang tot de markt. Dat laatste is het moeilijkst. Alumni hebben netwerken die daarbij kunnen helpen.”

Nico Nijenhuis

THE FUTURE OF HIGHTECH

6

“Het verkopen van een vinding kost veel meer moeite dan de vinding zelf”

Met geboortejaar 1994 behoort Demcon tot de eerste start-ups die uit de Universiteit Twente voortkwam. Indertijd stond het ondernemerschap nog in de kinderschoenen en oprichter Dennis Schipper moest vele wielen uitvinden. Terugkijkend zou hij veel fouten voorkomen kunnen hebben als zijn jonge bedrijf meer begeleiding had gehad. “Dat is eigenlijk niet iets dat vanuit de universiteit moet gebeuren. Je leert het meest in een bedrijfs-omgeving.”

Dus neemt Schipper tegenwoordig zelf start-ups onder zijn hoede. Ze kunnen begeleiding krijgen, maar Demcon zorgt soms ook voor een kapitaalinjectie door een aandeel te nemen in een jong bedrijf. Een van ‘zijn’ bedrijven, Focal, werd dit jaar onderschei-den met de Van den Kroonenberg Prijs voor jong ondernemer-schap. Focal ontwikkelt precieze optische systemen, onder meer

voor medische toepassingen. Demcon zelf won de prijs in 2001.In 22 jaar heeft Schipper, die nog college kreeg van Harry van den Kroonenberg zelf, technologie zien komen en gaan. Maar er zijn ook constanten: “De ondernemende spirit is nog altijd dezelfde. De grote bereidheid van de universiteit om kennis toegankelijk te maken en te helpen zoeken naar geld, is een belangrijke succes-factor van het ecosysteem. Start-ups hebben ook nog altijd de neiging om dezelfde fouten te maken, bijvoorbeeld door te denken dat de markt vanzelf komt als je maar een technisch interessant product hebt. Maar het verkopen van een vinding kost veel meer moeite dan de vinding zelf.”

Mede om die reden denkt Schipper dat meer aandacht zou moeten uitgaan naar scale-ups, jonge bedrijven die het start-up stadium ontgroeid zijn, maar tegen de volgende stap aan hikken. “Op dat moment is geld niet meer het probleem”, stelt hij. “Er is begeleiding nodig, misschien ook een nieuwe directeur, iemand die managementervaring inbrengt. Jonge ondernemers moeten ook wennen aan aandeelhouders, de gedachte dat ze niet meer alleen eigenaar zijn. Die fase vraagt om een andere aanpak.”

DENNIS SCHIPPER: “SCALE-UPS VRAGEN ANDERE AANPAK”

Dennis Schipper Chris Anderson

Green Team Twente

Ray Quintana

elkaarzetteuitbestaandeonderdelen. Hetbedrijfdatdaaruitgroeide,3DRobotics,maaktnogaltijdzoveelmogelijkgebruikvangoedkopestan-daardonderdelen.Deinnovatiezitindetoepassingenendesoftware.“Wehebbenalleeneenpaaroctrooi-enomtevoorkomendatanderenzeaanvragen”,steldeAndersontrots.“Verderisonsplatformopen.Wegevenkennisweg,omdatweervanovertuigdzijndatweermeervoorterugkrijgen.”

Eenvandeontvangersvandiekennis wasClearFlightSolutionsvanUTalumnusNicoNijenhuis.ZijneersterobotvogelbaseerdehijopAndersons technologie.Ookvoorstart-upsdienietdecorporatewegwillenvolgenzijnernogwegengenoegominnovatiefaandewegtetimmeren.

lieveréénoftweemiljoen,omdatwedienodigachtenvoormarketingenmanagement.Datmoetprofes-sioneelgebeurenendatkostgeld.”

WorstelenHansNijs,voormaligCTOvanchipmakerNXP,signaleerdedatdekostenvanhardwareinnovatiezohardstijgendatzelfsgrotebedrij-venermeeworstelen.Zijmoetenzichwelrichtenopmassaproductieomhuninvesteringenterugtever-dienen.“Meerenmeerzullenzijzichnietrichtenophetfabricerenvaneindproducten,maarvankitswaarmeeandereneindproductenmaken”,aldusNijs.

HoecreatiefjekuntomgaanmetkitsbeweesChrisAnderson,diezijneerstedroneaandekeukentafelin

stromenvankennistussenbedrijven enuniversiteiten.Numeerenmeerafgestudeerdenvoorzichzelfbegin-nen,kijkenmultinationalsnadrukke-lijkernaardiekennisstroom.Datkomtookomdatgevestigdedurf-kapitalistenhunaandachtverleggennaarsoftwareenservices,analyseer-deDaveBlivin,managingpartnervanCottonwoodTechnologyFund,datzichjuistwélopstart-upsmettastbareproductenricht.“Grotebe-drijvenziendathiereengatvaltenspringendaarin.Datkomtookom-datinvestereninhardwarerelatiefkostbaaris.”OokBlivinbenadruktedattechnologieniethetstruikelblokis.“Ikwilniemandteleurstellen,maarerisgeengebrekaanideeën.Meteeninvesteringvanenkeletonnenkunjedetechnologievaakwelopordekrijgen.Wijinvesteren

7

DOSSIER

“Geen enkel bedrijf kan een goed functionerend start-up-ecosysteem verslaan.” Chris Anderson, topondernemer van 3D Robotics en schrijver van The Long Tail, gaf als keynote speaker bij The Future of Hightech een mooi inkijkje in de wereld van succesvolle start-ups. “De sleutel ligt niet in de beste technologie maar in de kwaliteit van de omgeving en die van samenwerking.”

Ondernemerschap is nodig om technologische innovaties verder te brengen. Anderson gaf een bloemlezing hoe de start-ups van vandaag de global game changers van morgen kunnen zijn. “Je kan beter om vergeving vragen dan om toestemming”, zegt Anderson, “Wat nou als AirBnB had gevraagd of ze een hotel mochten zijn? Dan hadden ze een ‘nee’ gekregen en was het nooit geworden wat het nu is.”

Anderson stond aan de wieg van een grote dronebouwer. “De luchtvaartautoriteit verwachtte in 2020 zo’n 25.000 drones in de VS te hebben, op een gegeven moment bouwden we er zoveel per maand. Intussen zijn er al miljoenen”, lacht hij.

SLEUTEL LIGT IN DE KWALITEIT VAN DE OMGEVING

Chris Anderson

8

IN HET KORT

KEYWORDMATEIntotaalkijkt97procentvandemensendieietsopinter-netzoektnietverderdandeeerstepaginavanGoogle.Kleineofstartendewebwinkelskomjehierdoornietsneltegenindezoekresultaten.KeywordMate,eenspin-offvandeUniversiteitTwente,heeftdeoplossingvoordezewebwinkels.HetbedrijfslaagdeerinomhetzoekalgoritmevanGooglenatebootsenénbijtebenen. Desoftwarevoorspeltmetwelkezoekwoordenenzoekwoordcombinatieseenwebsiteopdeeerstepagina vanGoogleterechtkankomen.DesoftwarevanKey-wordMateisgebaseerdopeenzelflerendalgoritmedatzichaanpastaandeveranderingendieGoogleregelma-tiginzijneigenalgoritmeaanbrengt.

ROBOTVOGELClearFlightSolutions,eenspin-offvandeUniversi-teitTwente,ontwikkeldedeRobird,eenlevensechte, robotischevalkomvogelsteverjagenbijondermeervliegveldenenafvalverwerkers.OnlangsmaaktedeRobirdeenvanzijneerstevluchtenophetDuitseAirportWeeze.CEONicoNijenhuisspreektvaneenhistorischestap.“Erisaljarenveelinteressevanluchthavens,waaronderSchiphol,maardeNederlandsewet-enregelgevingmaakthetlastigomdaartewerken.”HetbedrijfweekdaaromuitnaarDuitsland.

10 JAAR ECTMHetExperimentalCentreforTechni-calMedicine(ECTM)opdecampusvan de Universiteit Twente bestaat tienjaar.InhetECTM,eenvandemeestinnovatievemedischesimu-latiecentraindewereld,trainenstudentenenmedischprofessionals

ondermeerchirurgischevaardig-hedenenspoedeisendemedischehandelingen.Indetienjaardathetcentrumbestaat,traindener 1.600studentenen950medischprofessionals.Erwerden13.600hartaanvallengesimuleerd.

9

IN HET KORT

PROMOTIEHUWELIJKHoonSukRhoenYoonsunYangzijnnietalleengetrouwd,zededenooksamenonderzoekaandeUniversiteitTwente.Onlangssleeptenzeopdezelfdedaghundoctorstitelindewacht.Hettweetalwerkteaanlab-on-a-chip-toepassingenwaarmeejebio-logischemengselskuntscheidenenanalyseren.Tijdenshunpromotieonderzoekpubliceerde hetechtpaargezamenlijktweewetenschappelijkeartikelen.

Meer informatie over deze items vindt u op www.utwente.nl

AVATAROverheden,opsporingsdienstenendedouanehebbensteedsmeerbehoefteaanmeerdoeltreffendemetho-desomleugenstedetecterenbijondervragingen.Geautomatiseerdeleugendetectiekaneenbelangrijkwapenzijnindestrijdomondervragingenefficiëntertemaken.Deondervragingvindtdanbijvoorbeeldplaatsmetbehulpvaneenavatar:eengrafischerepresentatievaneenpersoonopeencomputerscherm.Uitonder-zoekvandeUniversiteitTwentekomtnaarvorendathetgebruikvanavatarsbijondervragingenalleenwerktalsdeondervraagdegelooftdateenmens,ennieteencomputer,deavataraanstuurt.

VERDUURZAMENWetenschappersvandeUThebbeneenelektrodeontwikkeld,indevormvaneenholle,poreuzeko-perenvezel,diekoolstofdioxide(CO2)zeerefficiëntomzetnaarkoolstofmonoxide(CO).Metdevindingishetmogelijkomallerhandeindustriëleprocessenteverduurzamen,bijvoorbeeldindestaalindustrie.Vergelekenmetdemeestgeavanceerdekoperenelektrodesdiemomenteelbestaan,isdeomzettingongeveertienkeerzohoog.Deonderzoekershebbenpatentophunvindingaangevraagd.

GIDSROBOTNaruimdriejaarbouwenenpro-grammeren,zijnopSchipholdeeerstetestsmetgidsrobotSpenceruitgevoerd.Dezerobot,medeont-wikkelddoordeUniversiteitTwente, begeleidtpassagiersnaarhungate.Derobot,diebeschiktovergede-tailleerdeplattegrondenvanhetvliegveldenlaserogenomafstanden temeten,isinstaatgroepenteher-kennen,zijnsnelheidaandegroepaantepassenenuittewijkenvoorobstakelsdieopzijnpadkomen.WetenschappersvandeUTonder-zoekenmetderobotondermeerwelkgedragpassagiersalssociaalacceptabelervaren.

10

11

De moderne dief heeft in z i jn gereedschapstas al een apparaatje om het mobiele verkeer in de

directe nabijheid plat te leggen. Even de pol it ie bel len is er dan niet bi j . Draadloze communicatie

is niet meer weg te denken en groeit exponentieel . Maar het maakt ons ook kwetsbaar. Dat begint

al bi j de afstandsbediening op onze autosleutel . DOOR Wiebe van der Veen FOTOGRAFIE Gijs van Ouwerkerk

“Investeren in betere ontvangers loont echt”

raatjenualbijzichomtevoorkomendatdepolitiewordtgebeld.Illegaal,maar wel eenvoudig online te bestel-len.”Nogernstigerwordthetalsookdekritiekeinfrastructuurwordtbe-dreigd,zoalsdehulpdienstendieviadeC2000-standaardcommuniceren.Afluisterendoorderdenisdaarerglastiggemaakt,maarbotwegstorenvanhetradiosignaaliswelmogelijk.VandeBeekheeftdaaromveelmetingenuitgevoerdaanbijvoor-beelddeC2000-basisstations.Zijnonderzoeklegtnietalleendezwakke plekkenbloot,maarleidtooktotstrategieëndiedevitalecommuni-catiekanalenbeterbeschermen.Hetbesefdatditnodigis,begintopallerleiniveausdoortedringen.NietvoornietsisVandeBeek’sonderzoekonderdeelvaneengrootEuropeesprojectSTRUCTURES:Strategies for the improvement of critical infrastructure resilience to electromagnetic attacks.

Betere ontvangerMetdekomstvan5G-communica-tieenInternetofThings,waarinsteedsmeerapparatenmetelkaargaan‘praten’,neemtonzeafhanke-lijkheidvandraadlozetechnologiealleennogmaartoe.Auto’sdiesteedsautonomergaanrijdenendaarvoordraadloosmetelkaar‘pra-ten’,treinendiedraadloosworden

Wedrukkenachteloosopdeknop,oponzesleutel,omonzeautoteopenen.Handig,inhetdonkergeengerommelmeerbijhetslot.Endeautoisgemakkelijkerterugtevin-denopdeparkeerplaats.Sleutelenautohebbeneendigitaalversleutel-decode,dusdatzitwelgoed.Zoujedenken,tenminste.“Debeveili-gingisopzichprima,maardaarbijisvooralgekekennaardedigitaleencryptie.Diewerktbestslim:deautoendesleutelhebbengeenvastecodemeer,diesimpelteonder scheppenis.Diecodevarieertelkekeer.Maaralshetradiosignaal,vansleutelnaarauto,wordtgestoord, bereiktdieslimmecodedeautonieteens.Overdiefysiekeverbin-dingendekwetsbaarheidvoorelektromagnetischeaanvallengaatmijnonderzoek”,lichtStefanvandeBeektoe.HijstudeerdeElectricalEngineeringaandeUTendoetnuzijnpromotieonderzoekindegroepTelecommunicationEngineering.

Vitale kanalenOokonsmobieletelefoonverkeer,onzeWiFi,Bluetooth,draadlozehuistelefoon,ofGPS-navigatieheefttekampenmetdiekwetsbaarheid.VandeBeek:“Erzijn‘jammers’opdemarktdiehetdraadlozeverkeerindedirecteomgevingstoren.Modernedievenhebbenzo’nappa-

aangestuurd:daarraakteenaanvalop de radiosignalen meteen aan onzeveiligheid.“Tochziejeookdaardatdecybersecurityveelmeeraandachtkrijgtdandebeschermingvanhetradiosignaal.Terwijldaarnogveelteverbeterenvalt.Natuurlijkkunjeallesplat-leggenofzelfskapotmaken,alsjemaargenoegelektromagnetischvermogenhebt.Maarinvestereninbetereontvangersloontecht.”

Datblijktaluithetsimpelevoor-beeldvandeautosleutel.Doordeverbinding tussen sleutel en auto te storen,kandediefzijnslagslaan.Deautoontvangtdecodeniet,endediefkandiecodezelfopslaanengebruikenomdeautoteopenen.“Deontvangerindeautoisvaakeenvoudigenstaatdanwijdopenvoorverschillendefrequenties:zelfsanderedraadlozeapparatenindebuurtkunnenerdanvoorzorgendatjejeautonietopenkrijgt.Datmaakthetvooreendiefookgemak-kelijk.Eenbetereontvangerisselectiever,diepiktalleendieenezendereruit.Daarmoeteenauto-fabrikantwelgeldinwillensteken.”

PROMO-VABEL

KWETSBAAR DRAADLOOS

12

FONDSNIEUWS

“BEDRIJFSLEVEN, DIT IS JULLIE FONDS”

Het bedri j fsleven staat aan de basis van de Stichting Universiteitsfonds Twente.

Door de jaren heen hebben alumni en (oud)-medewerkers zich als donateurs bij

het fonds aangesloten. Studenten en onderzoekers profiteren van de steun van

het Universiteitsfonds. Herman Hazewinkel, voorzitter van het fonds, en Maurice

Essers, directeur, gaan met het bestuur de boer op voor meer financiële middelen.

DOOR Esther Windt FOTOGRAFIE Arjan Reef

CV HERMAN HAZEWINKEL (1949)2005 commissaris (voorzitter) TKH Group commissaris (vice-voorzitter) Schiphol Groupnon-executice partner, Baese Strategy & Financecommissaris Heisterkamp BV2010 commissaris Boskalis Lid van Raad van Toezicht, HET Symfonieorkestcommissaris (voorzitter) Soweco NV2015 Lid Board of Directors Dockwise2010 - 2014 Commissaris (voorzitter), Soweco1999 - 2008 Voorzitter Raad van Bestuur, VolkerWessels

13

“BEDRIJFSLEVEN, DIT IS JULLIE FONDS”

HetUniversiteitsfondsTwentebe-staat al langer dan de universiteit zelf.In1948werdhetfondsopge-richtmetdeintentieomtechnischhogeronderwijsnaarTwentetehalen.47regionalebedrijvensloegenhiervoordehandeninéén.Nadatin1961deTechnischeHoge-

school(laterdeUniversiteitTwente)eenfeitwas,veranderdededoel-stellingvanhetuniversiteitsfonds.“Maardesamenwerkingtussendeuniversiteitenhetbedrijfslevenisaltijdgebleven”,zegtHermanHaze-winkel(rechtsopdefoto).“Metdesteunvanhetfondszijntientallenbijzondereleerstoelenvoorvernieu-wendonderzoekingesteldenonder-zoeksprogramma’sgefinancierd.”

Behalveopwetenschappelijkonder-zoekfocusthetfondszichopdecampusgemeenschapmethaarvoorzieningenenverenigingen.“Diehetlevenopdeuniversiteitaantrek-kelijkmaken.Enwestimulereneenaantalwetenschappelijkeactivitei-tenzoalsstudiebeurzen,congressenenstudiereizendoorhetgevenvanfinanciëleondersteuning.”

FondsenwervingUniversiteitsfondsenrichtenzichookopdealumni-achterbanvanuniversiteiten,zegtMauriceEssers(BSK’92),directeurUniversiteitsfondsenhoofdAlumni&DevelopmentOffice.“Vanuithetalumnibureauwillenwijalumniblijvendbetrekkenbijdeuniversiteit.Kijkenwatwijwederzijdsvoorelkaarkunnenbete-kenen.ViahetUniversiteitsfondsTwentewervenwefondsenonder

alumnienrelaties.Fondsenwervingisdelaatstejarensteedsbelangrij-kergeworden.Erisminderbudget,dus moet er op andere manieren geldbinnenkomen.Westeunendaarmeeonderzoek,onderwijsenstudentenactiviteiten.”Hazewinkel:“Eenactieinhet lustrumjaar2011

leverdeeenverdubbelingvanhetaantal donerende alumni op en dat wasvooronshetsignaaldatermeermogelijkhedenvoorfondsen-wervingzijn.Daarinvesterenwenuinmeteenmeerprofessioneleaanpakvandecampagnes.Endatblijkttewerken.Dusdaargaanwemeedoor,zoalsmetdecampagne:‘Maakhetverschil’.Hoemeermiddelenwebeschikbaarkrijgen,hoemeerwedeuniversiteitendestudentengemeenschapkunnenondersteunen.” Maarerzijnmeermogelijkheden.Zozijnerookfondsenopnaam.“Datzijnparticulierendiedonerenbinneneenfondsdatophunnaamstaat.Zehoudenzelfzeggenschapoverdebestedingvanhungelden”,zegtEssers.“Enofiemandnu50of10.000eurogeeft,alleshelpt.”Haze-winkel:“Wijwaarderenvooraldebetrokkenheidenziendedonateursnietalsgeldverstrekkers,maaralspartners,wantwedoenhetsamen.”

Levendige universiteits- gemeenschapOverzijnpersoonlijkebeweeg-redenenomzichsinds2010intezettenvoorhetUniversiteitsfondsTwenteverteltHazewinkel(hijheefteeneconomischeopleidinggeno-

tenenmaaktecarrièrebijondermeerVolkerWessels),dathijdeenormebetekenisvandezeuniver-siteitvoorderegioinziet.“Inhetbijzonderzieikhetbelangvaneenlevendige universiteitsgemeen-schap,wanthetisnietalleeneenonderwijsinstituut.Deuniversiteit

heefteengroteimpactopdeleef-omgevingenopdedynamiekinderegio”,aldusdevoorzitter.

Hetwerkvindthijinspirerend. “Jezietsneldeimpactvanhetfondsendeverbindingvande universiteit met de regionale gemeenschap,hetbedrijfslevenenandereopleidingen,zoalsSaxion.”Diekennisinfrastructuurisvolgenshemontzettendbelangrijkvoordeontwikkelingvanondernemingenendusvoorderegio.Essers: “Wezeggendanooktegenhetbedrijfsleven:ditisjulliefondsendaarkunjemeerbetrokkenbijraken.Graagzelfs.”

Bestuursleden stichting Universiteitsfonds Twente:Herman Hazewinkel, voorzitterWilma Toering-Keen, penningmeesterIlonka De Beer, secretarisGé Klein WolterinkVictor van der Chijs, voorzitter college van bestuur UT

Draagt u de Universiteit Twente een warm hart toe? Ga naar de website www.utwente.nl/ufonds of neem contact op met Maurice Essers via m.l.g.essers@utwente.nl of via 053 489 39 93

14

LEEN NOORDZIJ (73)studeerdein1969afalseersteingenieuraandetoenmaligeTechnischeHoge-schoolTwente(THT).NadehtswerktuigbouwkundeendemilitairedienstkoosNoordzijvooreenvervolg-studieaandejongeTHT.HetpioniereninTwentesprakhemaan.“Inheteerstejaar,dealgemenepropedeuse,hebikmijnnatuurkundeenchemiebijgespijkerd.”Daarnavolgdeeenbaccalaureaatsopleiding.HetwerdWerktuigbouwkunde.“Wehaddenvakkenalsmecha-nica,stromingsleer,materiaalkundeenproductietech-niek–allemaalveelfundamentelerdanopdehts,datinteresseerdemij.Vandetekenkamerenwerkplaatswasikalshts’ervrijgesteld,bijwatikerweldeedlaghetaccentopcreativiteit;datkonikwelwaarderen.”

Noordzijvolgdezoveelmogelijkvakken,hadanderzijdszijnvrijstellingenengingaandeslagalsstudent-assis-tent.Hetstudentenleventrokhemniet.“Indiensthadikalvoldoendeexercitieindealcoholgehad.”WelwashijbetrokkenbijdeoprichtingvanstudieverenigingIsaacNewton;hijwerdzelfsdeeerstevoorzitter.NazijnafstuderenophetgebiedvandestromingsleervolgdepromotieonderzoekbijprofessorLeenvanWijngaarden.“Hijwasmijnleermeesterenmentor.Hijhadalsstandpunt:jelooptnuopdeTH,dusgaallevakkenmaardoen.Datdeedik.Ikvolgdequantumchemie,theoretischenatuurkundeenallewiskundevakkendieerwaren.Wehaddenverdermaatschappijwetenschappelijkevakkenzoalsalgemene economieenoperationsresearch,enookfilosofieensociologie.”

StudentenkondenmethetTwentsebaccalaureaatna3,5jaarstudiehetbedrijfslevenin.DatwasvolgensNoorzijgeensucces.“Bijnaallestudentengingenvoordeingenieursbul.”Noordzijkijkterechterpositiefopterug.“Ikhebveelbaatgehadbijdealgemeneprope-deuseendebredeopleidinginhetbaccalaureaat.”NoordzijwerduiteindelijkdirecteurvanGastecinApeldoorn(nuonderdeelvanKiwa,red.).“Ikhadaltijdhetgevoeldatikooktechnisch-inhoudelijkeengesprekspartnervoormijnmedewerkerskonzijn.”

“Bijna alle studenten gingen voor

de ingenieursbul”

Het Twents Onderwijsmodel met modules, eigen verantwoordeli jkheid van de studenten en (samen)werken in pro-

jecten, is helemaal van deze ti jd. Eerdere onderwijsmodellen, zoals de algemene propedeuse en het baccalaureaat,

tonen geli jkenissen: prakti jkgericht en met een brede opzet. Aan het woord alumnus Leen Noordzij en Pamela

Shamentaij , student creative technology. DOOR Hans van Eerden FOTOGRAFIE Rikkert Harink

TWENTS ONDERWIJS TOEN EN NUVAN BREDE BACCALAUREI NAAR BREDE BACHELORS

15

INTERVIEW ONDERWIJS

TWENTS ONDERWIJS TOEN EN NU

PAMELA SHAMETAJ (20)uitAlbaniëbegonin2014aandeUT.ZezochtonlinenaareenvolledigEngelstaligestudiemeteenbreedtechnischprofielvanwegehaarbredeinteresses.DatwerddebachelorCreativeTechnology.“Dezeopleidinggaatovercreati-viteit,praktischwerkeneninnovatie,dingenwaarikgoedinben.Demensenzijnvriendelijkencreatief,datgeeftmijveelinspiratie.InAlbaniëhechtendedocenten meeraanhunautoriteitenzijnzeminderflexibelentoe-gankelijk.DecollegesaandeUTzijninteressantenbijelkemodulezijnerzorgvuldiggekozengastdocenten.”

Deindelinginmodules,metvakkendieaansluitenophetcentraleproject,pastvolgensShametajgoedbijdeopleiding.“Hetisergintensief,metveelopdrachten,waardoorstudentenerookinhetweekendtijdinsteken.Desondanksisernogruimtevoornevenactivi-teiten.Zobeniklidvandeopleidingscommissie,ompraktischeproblemenrondhetonderwijsoptelossen.”

Alsspecialisatiekoosze‘smarttechnology’envandaaruitwilzezichgaanrichtenoprobotica.“Specifiekdebiorobotica,zoalshetbouwenvanexoskelettendiemensenondersteunenbijhunfunctioneren.CreaTebiedteengoedestartvoorrobotica,metbredekennisenaandachtvoorontwerpaspectenenmens-robot- interactie.Opdatgebiedgaikeenmastervolgen,maarnamijnbachelorwilikeerstpraktijkervaring opdoenineenprojectgedrevenorganisatie.”

PamelaShametajiszeertesprekenoverdeCreaTe- opleidingvolgenshetTwentsOnderwijsmodel,maarzeziet–“zoalsaltijd”–nogruimtevoorverbetering.“Dehelemoduleoverdoenalsjevoorééntoetszaktheeftgeenzin.Demeestekennishebjealvergaard.Ookdesamenstellingvanhetroosterkanbeter.”TochheeftzedeopleidingendeUTalaanbevolenbijhaarvrienden.“InAlbaniëzijndeuniversiteitenvooral theoretischgericht,terwijldeUTpraktijkgeoriënteerdis.Watjehierleert,kunjemeteenindepraktijkbrengen.”

“Nog steeds tijd voor nevenactiviteiten”

www.utwente.nl/onderwijs/twents-onderwijsmodel

16

MOOC is een jonge vorm van online onderwijs. Twee jaar geleden kwam de UT op dat terrein in actie.

Op het Britse platform FutureLearn heeft z i j inmiddels twee MOOCs aangeboden, die duizenden

actieve deelnemers trokken. DOOR Hans van Eerden FOTOGRAFIE archief

ONDERWIJS4MOOCS

‘Social learners’DeTG-MOOCkendeeenlangeaanloop.“Wemoestenveelzelfuitzoeken.”DatgebeurdeinsamenspraakmetUT-onderwijskundigenvanhetCentreforExpertiseinLearningandTeaching(CELT)enexterneervarings-deskundigen.Depremièrewasinoktober2015ophetBritseplatformFutureLearn.“Erwaren6.300inschrijversuitdehelewereld,vanwie2.500meerdereonderdelenbekekenen1.200uitgroeidentotsocial learners:Zijdedenookmeeaandiscussiesofsteldenvragen.Uiteindelijkhaalden250fully participating learnersdeeindstreep.”DetweedeMOOC,Supplychaininnovation’’,begonafgelopenjanuarientrok8.400inschrijvingen.‘Ultra-soundimaging’beleefdeinmeieentweedeeditieeneenderdeMOOC,overe-Health,begonookinmei. DitnajaarvolgteenvierdeMOOC,gewijdaannano-technologie,specifiekearly diagnostics.

Onverwachte opbrengstDeTG-ervaringenzijnovergedragenaandenieuweMOOC-teamsenCELT.“HetiseenmooimiddelomdeUTteprofileren”,zegtEduardoHermsenvanCELT.“Voordevideo’smakenwebuitenopnamesopdecampusenoponderwijsvlakjaagthetinnovatieaan.Docentenexperimenterenmetandereonderwijsvormen.”Somsisereenonverwachteopbrengst.“JosvanHillegers-berg,hoogleraarbusinessinformationsystems,werdonlangsuitgenodigddoorAkzo-NobelinHengelo:mede-werkersblekenzijnMOOC‘Supplychaininnovation’tehebbengevolgd.”

DiscussieHermsenzietruimteomdoortegroeien.“Alswehetontwerpprocesstroomlijnen,zodathetgoedkoperensnellerkan.Enblijvenexperimenteren.Bije-Healthlag ermeerfocusopdestructuurendekwaliteitvantekstenenvideoscripts.‘Nanotechnologie’wordtkorterdandevorigeMOOCs,waardoorerhopelijkmindermensenafhaken.Nieuwisookdemogelijkheidomdeelnemersinkleineregroepensamentebrengenendeonderlingediscussietestimuleren.”Veeldiscussieoverhetalof nietdoorgaanmetMOOCsverwachtHermsenniet.“MassiveOpenwordteenvastewaardeinhetonlineonderwijslandschap.”

DeeersteUT-MOOCwas‘UltrasoundimagingvanTechnischeGeneeskunde(TG)’.JordyvanZandwijkfungeerdealscoördinatorendocentbijdeproductie:“WijwildendeTG-filosofieverkondigenentechnologiebegrijpelijkmakenvoormedischeprofessionals.Daarbijhebbenweonsbeperkttotbeeldvormingmetultra-geluid,waarveelTG-onderzoekersen-docentenkennisvanhebben.Wehebbenafzonderlijkdemedischeendetechnischekantvanultrageluidlatenzienaandehandvanconcretecasussen.”

Bij MOOCs is sprake van gratis inschrijving voor een breed publiek. Het zijn geen interactieve online colle-ges, maar afgeronde programma’s met een gevari-eerd media- aanbod, zoals video’s, artikelen, quizzen, toetsen en groepsdiscussies. Ze kunnen in één ruk worden ‘geconsumeerd’, maar een gemiddelde course gaat uit van zes weken à drie uur per week.

UT PROFILEERT ZICH ONLINE

www.utwente.nl/onlinecourses

CuriousU is van zondag 14 tot dins-dag 23 augustus

De tweede editie van de summerschool CuriousU wordt groter. Het aantal

courses gaat dit jaar van acht naar veertien. De eerste aanmeldingen zijn

al binnen. Uit Oezbekistan tot aan Ghana. DOOR Lidewey van Noord FOTOGRAFIE Archief

“Vanoverdehelewereldmeldenstudentenzichaan”,verteltRianneKaptijn,projectleidervanCuriousU.“China,Indonesië,Ghana,Mexico,Oezbekistan,Brazilië,Canadaen gazomaardoor.Eendivers,interna-tionaalgezelschap.Zeslapenopdecampus,intentenofinblokhutten,ofininternationalestudentenkamers.HetleukeisdataldiestudentenvanverschillendeonderwijsinstellingentoekomstigeUT-ambassadeursworden.”

Desuccesformule,decombinatievansummerschoolenfestival,blijftonge-wijzigd.“Elkedagbegintmeteenge-zamenlijkontbijteneeninspirerendelezing”,zegtKaptijn.“Wetenschaps-journalistIonicaSmeetsbrengtopeengrappigemanierredeneerfouteninhetdagelijkslevenaanhetlicht.DavidAbbink,associateprofessorMechanicalEngineeringaandeTUDelft,geefteenlezingoverdeinterac-tietussenmensenmachine.Eenan-deresprekerisRubenWegman,CEOvanNEDAP,eenbedrijfmetdemissieommettechnologischeinventiesde

wereldteverbeteren.EndeNeder-lands-AmerikaansecomedianGregShapirokomtduidenwatdedeelne-mersindeloopvandeweektezienkrijgenvandeNederlandsecultuur.” Dedeelnemersbepalenopbasisvaneenblokkenschemawelkecourses zevolgen.“AlleworkshopshebbeneenlinkmetUT-onderzoek”,zegtKaptijn.ZekunnenkiezenuitHealthandHappiness,DesignandCon-structtheFuture,RiskManagement,SeriousGaming,SmartCities,WaterenTheFutureofHealthTechnology.“Studentenkunnenzichtijdensdesummerschoolookvoorbereidenophetkomendestudiejaardoorbijvoor-beeldBrushupyourMathsofIntro-ductiontoAcademicWritingtevolgenofeencursusNederlandsofacademischEngels.”

Festival ErisvolgensKaptijnvoldoendegelegenheidvoorontspanningensocialeactiviteiten.“Zozijnertijdensdelunchpauzesport-enspelactiviteitenenstaanerdiverse

CURIOUSU

17

“Alle workshops hebben een link met UT-onderzoek”

MEER AANMELDINGEN, UITGEBREIDER PROGRAMMA

excursiesophetprogramma.Opzaterdagzijndestudentenvrij,vooreendagjeAmsterdambijvoorbeeld.”CuriousUvalttijdensdeOlympischeSpelen.Kaptijn:“Daarhoudenwerekeningmee.Wezetteneengroottv-schermneerzodatdestudentendeSpelenkunnenvolgen.Opvrij-dagavondkomteenbandhetfeestcompleetmaken.”

Meer aanmeldingen verwachtHet programma is uitgebreid ten op-zichtevanvorigjaar,medeomdatermeerdeelnemerswordenverwacht.Kaptijn:“DesummerschooliseenuniekemanieromtelatenzienwaardeUTmeebezigisoponderzoeks-gebiedenwelkekennisweinhuishebben.Enwemakenoptimaalgebruikvandevelefaciliteitenzoalslaboratoria,decampusensportvoor-zieningen.”

SUMMERSCHOOL

18

Ofersprakeisvandroogtewordtafgeleiduitsatelliet-opnamesdieaangevenhoegroenhetlandvandeboeris.DezeinformatiestaatcentraalinhetGIACIS-project(GeodataforInnovativeAgriculturalCreditInsuranceSchemes)inEthiopië.Netalsinveelanderelandenkentdelandbouwdaareenyield gap.KeesdeBieschreeferzijnproefschriftover.“Vaakisdewerkelijke

opbrengstveellagerdandeeconomischhaalbare.Willenboerenophunkleinepercelenopbrengst-verhogingrealiseren,danmoetenzeinvesteren: ingoedzaad,kunstmest,beteregrondbewerking,enzovoort.Veelboerendurvenerechtergeenkredietvooroptenemen,omdatzebangzijnnietterugtekunnenbetalenalsdeoogstmislukt,doorbijvoorbeeld

droogte.Eenmicroverzekeringdieuitkeertbijdroogteneemteendeelvandezeangstweg.”

Hoe groen?Cruciaalbijeenverzekeringishetuitkeringscriterium.Telageopbrengstlijktlogisch,maardiehangtafvanallerleifactoren,nietalleendroogte.Teweinigregenligtdanalscriteriumvoordehand,maareenregen-meterbijelkeboerstuitoppraktischebezwaren.Weleengoedegraadmeterishoegroenhetlandis.EndaarkomenDeBieenzijnITCinbeeld.“Sinds2000legikmijtoeophetgebruikvangeo-informatiesystemenenremote sensing ter aanvulling op bestaande monitoring vangrondgebruik.Metsatellietbeeldenkunjebijvoor-beeldhetgroeiseizoenvolgeneneennegatieveafwij-king,zoalsdroogte,vaststellen.”IndicatordaarvoorisdeNormalizedDifferenceVegetationIndex,dieaan-geeftinwelkematehetlandisbedektmetgewaszoalsgras,maïsofbonen.

15 miljoen polissenGIACISiseenpubliek-privatesamenwerkingvande

“Met satellietbeelden kun je bijvoorbeeld het groeiseizoen volgen en een negatieve afwijking,

zoals droogte, vaststellen”

ONDER-NEMEN

Een microverzekering tegen droogte moet Ethiopische boeren stimuleren om

te investeren in opbrengstverhoging van hun land. Kees de Bie, universitair

hoofddocent van de UT-faculteit ITC, hielp mee de geo-informatievoorziening

op te zetten voor de verzekeraar. DOOR Hans van Eerden FOTOGRAFIE Arjan Reef

MICROVERZEKERING KRIJGT MEGA-IMPACT IN ETHIOPIE

19

Ethiopischeoverheid,delokalefinancieeldienst-verlenerKifiyaenpartnersalshetITC.Nederlandseoverheidsfinanciering–voordriejaar,waarnahetzichzelfkanbedruipen–komtuithetG4AW-programma(GeodataforAgricultureandWater), datvoedselzekerheidinontwikkelingslandenwilverbeterendoorgebruikvansatellietdata.Hetprojectisnuhalverwege,meldtDeBie.“Allesoftwareenalgoritmeszijnontwikkeld,departnersstaanklaar entrainingenvoordeverkopersenmanagerszijngegeven.Deeersteverzekeringenwordennu verkochtendeintentieiseindditjaar200.000polissentehalen.Overvijfjaarmoetendaterrondvijftienmiljoenzijn.Vervolgenszijnaanvullendeverzekeringenvoorrisico’salsoverstromingofziekteseenoptie.Belangstellinguitanderelandeniserookal.”

Een megasuccesDeBiespreektvaneenuniek,grootschaligproject.“Eenmegasucces,hetresultaatvantienjaarinvestereninonderzoek.GIACISvoldoetaanconcretevragenge-stelddoordeprivatesectorendeoverheidinEthiopië.”

MICROVERZEKERING KRIJGT MEGA-IMPACT IN ETHIOPIE

FOOD SECURITYKees de Bie studeerde in Wageningen tropische landbouw en werkte voor de wereldvoedsel-organisatie FAO in Pakistan en Ethiopië. In 1991 trad hij in dienst van het ITC, Internationaal Instituut voor Geo-Informatie Wetenschappen en Aard-observatie, nu een UT-faculteit. Veel van zijn onderzoek en internationale projecten – geo-informatie verzamelen en vertalen naar aanbevelingen – draaien om food security. “Collega Andy Nelson heeft daar zijn oratie over gehouden (zie het kader, red.). De bevolkingsaanwas vergt een groei in voedsel productie die we eigenlijk niet kunnen bijbenen. Daardoor zie je droogte een enorme impact hebben.”

Ruimtelijke dataAndy Nelson hield eind april zijn oratie als hoogleraar Spatial Agriculture and Food Secu-rity aan de UT-faculteit ITC. Hij sprak over de behoefte aan voldoende en veilig voedsel voor een wereldbevolking die groeit richting 7,5 miljard. “We moeten echt stappen maken in goed onderbouwd beleid voor waar, wan-neer, hoe en hoeveel voedsel we het beste kunnen verbouwen.” Nelson ziet veel kansen om met locatiespecifieke datagestuurde oplos-singen bij te dragen aan voedselveiligheid en -toegankelijkheid. “Er is een enorme hoeveel-heid relevante ruimtelijke data beschikbaar die meerwaarde kan hebben voor bijvoorbeeld be-slissingen over het vergroten van de opbrengst van agrarische grond. Wij kunnen die data toegankelijk maken voor een breed publiek.”

Steun dit onder-zoek met een donatie: www.steunutwente.nl

Gedragswetenschapperszijnsteedsmeergeïnteresseerdintechnologie. Zebeseffendatdeinzetvanmoderneapparatuurnieuwe,waardevolle informatieoplevertovergedragingenvanmensen.HetrecentgeopendeTech4people-onderzoekslabisbedoeldomtechniciengedragswetenschap-persbijelkaartebrengen.Gamma meets bèta.

PeterSlijkhuisisinhetlabomteexpe-rimenterenmeteeneyetracking-bril,diedankzijvierkleinecamera’sdeoog-bewegingenvandedragerregistreert.“Jekunt‘mondermeerinzettenomtezienwelkeverpakkingvaneenproducthetbesteaanslaatbijeenconsument,ofomteachterhalenwatbezoekerstriggertalszedooreenwinkelcentrumlopen.IkbegeleidnueenPhD-kandi-daataanhetITCbijhettestenvankaartenmetbehulpvaneyetracking.Datkanhelpenomkaartenleesbaardertemaken.”

Slijkhuisontwikkelteenmanualvooreeneyetrackingbril(TobiiProGlasses2)alshulpmiddelvooronderzoekers.Zozijnermeerfaciliteiten(wifitrackers,sensorpakken,socialmetricdevices)waarmeehetTech4people-labgedrags-wetenschappersentechnicikanondersteunen.“Deapparatuurhelptonsomgroepsgedragbetertebegrij-pen en om nog beter om te gaan met bijvoorbeeldcrisissituaties,zoalsineenvolvoetbalstadion”,zegtEllenGiebels,hoogleraarPsychologievanConflict,RisicoenVeiligheidenmede-initiatief-nemervanhetlab.

Naam Peter SlijkhuisLeeftijd 22 jaarFunctie masterstudent human factors & engineering psychologyLab Tech4People (Designlab)

DOOR Marco Krijnsen

FOTOGRAFIE Arjan Reef

HET LAB IN

20

“Een eyetracking-bril zet je onder meer in om te achterhalen wat bezoekers triggert

als ze door een winkelcentrum lopen”

Peter Slijkhuis met een eyetracking-bril op.

gemeenteAlmelo.Mijncollega’szatenbijelkethuiswedstrijdlangsdelijn.Alswehaddenverloren,moestikmaandagochtendinhetstadhuisaltijdverantwoordingafleggen...”

Voetbalwasopdatmomenthoofd-zaak.Aaneenvervolgbijdeuniver-siteitdachtSmitineersteinstantieniet.MaartoenmaligassistantprofessorMirjamBult-Spiering(nulidcollegevanbestuur,red.),bijwiehijafstudeerde,haaldehemoveromaandeUTverderonderzoek tegaandoennaarpubliek-privatesamenwerkingindebouw. “Het onderwerp was toen een

Smithieldniettemindedeurnadrukkelijkopenvooreenvoetbal-carrière,wanthijkoosbewustvoordeUniversiteitTwente.Zobleef hetreizentussencollegebankenentrainingsveldbeperkt.Toenzijnopleidingelektrotechniekgeengelukkigekeuzebleek,stapteSmitbinnenenkelemaandenovernaarbestuurskunde.Hijmochterzesjaaroverdoen,tweejaarlanger dangebruikelijk.Datkonooknietanders,wantinmiddelshaddever-dedigereenplekveroverdinheteersteelftalvanHeraclesAlmelo.Voetbal en studie liepen voortdurend doorelkaar.“Ikstudeerdeafbijde

DeinAlmelogeborenMarnixSmitgoldinhetbeginvandejarennegentigalseenvoetbaltalent.Hijwerdgeselecteerdvoordejeugd-opleidingvanFCTwenteenwilde,zoalsalleleeftijdsgenoten,hethoogsthaalbare:eenplekinheteersteelftal.Maarwaaranderejon-gensschoolbijzaakvonden,wildeSmitnazijnvwo-diplomapersegaanstuderen.“Jeweetdatdekanskleinisomdoortebrekenalsvoetballer.VanelkelichtingindejeugdvanFCTwentekomenmis-schienéénoftweespelersinheteerste.Daarwildeiknietopgok-ken.Enmijnoudersookniet.”

DROOM& DAAD

De combinatie van profvoetbal en wetenschap bracht Marnix Smit landeli jke bekendheid.

De bestuurskundige, die de helft van zi jn leven doorbracht bi j de Universiteit Twente, verdient nu

zi jn brood als subsidieconsultant. DOOR Marco Krijnsen FOTOGRAFIE Rikkert Harink

22

VAN PROFVOETBALLER TOT SUBSIDIECONSULTANT

DROOM& DAAD

destijdshoogleraarPlanningenOntwikkeling.Hetwaseenbijzon-derbestaanvoorSmit,zekertoenHeraclespromoveerdenaardeeredivisie en de trainingsintensiteit omhoogging.

“Ikleefdeintweetotaalverschillen-dewerelden.Ikhebnieteensge-probeerdomaanmijnteamgenotenuitteleggenwatikaandeuniversi-teitdeed.Hunideewasdatikelkedagmettweereageerbuizenineenlaboratoriumjasindeweerwas.Ikvondhetheerlijk,dieafwisselingtussenhetvoetbalveldendeacade-mischeomgeving.Hetenigenadeelwasdatikvrijwelgeenvrijetijdmeerhad.Elkdagdeeldatikniethoefde tevoetballen,wasikbijdeUTtevinden.Hetwarenvolleweken.Aanietsandersdanwerkkwamiknietechttoe.”

23

relatiefnieuwonderzoeksgebied.Hetleekmeinteressantommedaarinverdertespecialiseren,maarikdachtdatikergeentijdvoorzouhebbennaastmijnbestaanals profvoetballer.MaarMirjamgafaandatervoldoendeflexibiliteitwasquawerkplanningenboodmijdekansmealsonderzoekerteontwikkelen.”

Reageerbuizen en labjasSmitassisteerdeBult-Spieringbijhaarpromotieonderzoeknaarpu-bliek-privatesamenwerkingenbijhaaronderwijstaken.In2002begonhijaanzijneigenpromotieonderzoekonderleidingvanGeertDewulf,

VAN PROFVOETBALLER TOT SUBSIDIECONSULTANT

24

Balans van belangenNazijnpromotieonderzoekstartteSmitmeteenpostdoctoraalonder-zoeknaardeherbestemmingvangebouwderfgoed.Ookindezepro-cessengaathetomdejuistebalanstussenbelangen.Vanuithaarver-antwoordelijkheidvoorduurzameruimtelijkeontwikkelingwileenoverheidgraagkarakteristiekeele-mentenvanbijvoorbeeldeenoudefabriekofkerkbehouden.Ander-zijdsmoetendeinvesteringenbin-nendeperkenblijven,omdateenobjectandersnietmeerrendabelteexploiterenisdoormarktpartijen.Deuitdagingisomanderepartijenerbijtebetrekkenentotcreatieveoplossingentekomen.

Allespelerszullenzichmoetenaan-passenomdesamenwerkingtoteensuccestemaken,isdeconclu-sievanSmit.“Vastgoedontwikke-laarswillenmaaréénding:return on investment.Cultuurhistoriciwillenzoveelmogelijkkenmerkenbewarenomhetverhaalvaneengebouw door te geven naar de toe-komst.Omwonendenkijkenvooral

naardebetekenisenuitstralingvanhetgebouwvoorhunleefomge-ving.Bankenofanderefinancierswillengarantiesophetgebiedvanhuurinkomsten,maardatisbijcul-tureelerfgoedlastig.Hetisvaaknietmogelijkomdeinvesteringineenobjectgefinancierdtekrijgenopbasisvaneengefaseerdontwikke-lingsmodelmetmeeronzekerheden.Endeoverheid,diezitvaakmiddeninditspelomhetbrederepubliekebelangtewaarborgen,waarvanzezelfvaaknietheldervoorogenheeftwatditexactis.Uiteindelijkzullendepartijennaarelkaartoemoetenbewegenomherbestemmingtoteensuccestemaken.”

Voetballende doctorHetleekerlangetijdopdatMarnixSmitmetzijnproefschriftvooreenunicumzouzorgen.Hijzoudeeersteprofvoetballermeteendoctorstitelzijn.Maarin2009,toeneenbasisplaatsbijHeraclessteedsverderuitzichtverdween,stopte hijmetprofessioneelvoetballen.Eenjaarlaterronddedebestuurs-kundigezijnpromotieonderzoekaf.

SmitbleefdaarnaalsuniversitairdocentenonderzoekeraandeUTverbonden.In2015maaktehijdeoverstapnaarVindsubsidies,eenonderdeelvandeIDOXGroup.

DeUniversiteitTwenteisvoorSmitinmeerdereopzichtendichtbijgebleven.BinnenkortbetrekthijsamenmetzijnvrouwCarmen,dieafdelingshoofdisbijhetLISAServicecentrumvandeUT,eenwoningopfietsafstandvandecampus.Maarookdecontactenmetzijnoud-collega’s,onderwieMirjamBult-SpieringenGeertdeWulf,zijnnogwarm.Verderbege-leidtSmitpromovendaMarlijnBaarveld,diewerkzaamisbijdeRijksdienstvoorCultureelErfgoedenonderzoekdoetnaarherontwik-kelingvancultureelerfgoed.

“Ik vond het heerlijk, die afwisseling tussen het voetbalveld

en de academische omgeving”

BESTUURSKUNDIGE VINDT SUBSIDIESMarnix Smit (Almelo, 1975) studeerde van 1994 tot 2001 bestuurskunde aan de Universiteit Twente. Hij promoveerde in 2010 bij de faculteit Construerende Technische Wetenschappen op het thema borging van het publiek belang in publiek-private samenwerking. Smit was in de periode 1999-2009 ook profvoetballer bij Heracles Almelo.

Sinds 2015 is Smit consultant en teamleider bij Vindsubsidies, onderdeel van de IDOX Group, een internationale organisatie die vooral actief is op het gebied van informatiemanagement. Het bedrijf adviseert en begeleidt grote en kleine organisaties bij het aanvragen en managen van subsidies. Het beschikt over een database met meer dan 3.500 nationale en internationale subsidieregelingen die dagelijks door vijf medewerkers van Vindsubsidies wordt gehost. Vele bedrijven, gemeenten en kennisinstellingen maken hier gebruik van middels een abonnement.

COLUMN

LOFREDE OP 55 JAAR UT

tijdhoogleraarfilosofieaandeUT.Hijvondopnieuwuitwatfilosofiekanbetekenenaaneentechnischeuniversiteit.Geenfilosofologiemaarfilosofiediehaarvragenontleentaandetechnischepraktijkendemaatschappelijkeimpactvantech-nologie.Zijngedachtevan‘de moralisering van de apparaten’ heeftveelimpactgehad,zowelopfilosofischetheorievormingalsopontwerppraktijken.OokmensendienunogactiefzijnaandeUThebbenimpact.BramNauta,bijvoorbeeld,hoogleraarIntegratedCircuitDesign,dieeindjarentachtigeenschakelingont-wierpdieonmisbaarbleekvoorveelelektronicaeninmiddelszijneigennaamdraagt.Deze‘Nauta’-schake-lingfiltertruisuitsignalen,door ruismetruisuittedoven.DankzijNauta’swerkgaanmobieltjeszuinigermetenergieom,neemtdesnelheidvandatatransporttoeenisdekwaliteitvansignalenbeter.OokArjenHoekstramagnietonver-meldblijven.In2002ontwikkelde hijde‘waterfootprint’:dewater-voetafdrukvaneenpersoonofeenbedrijf.Dezeafdrukisdetotalehoe-veelheidzoetwaterdiegebruiktisom alle goederen en diensten te producerendiedoordezepersoonofditbedrijfwordengebruikt.Eeninstrumentdatbehulpzaamisbijhetmakenvankeuzesendatinzichtgeeftincomplexeprocessen.Wetenschappelijkecomplexiteitenmaatschappelijkerelevantieblijkenhandinhandtegaanindegeschie-denisvandeUT.Misschienisdatnogweldegrootsteimpactvanonzeafgelopen55jaar:eenmaniervanwetenschapbedrijvendiemiddenindesamenlevingstaat, enhoogwaardigonderzoekcombi-neertmetbetekenisvollebijdragenaandeuitdagingenwaaronzemaat-schappijvoorstaat.

TergelegenheidvanHet55-jarigbestaanvandeUTmochtiktijdensdeafgelopenalumnidageenlofre-deuitsprekenopdeimpactdieonzeuniversiteitdeafgelopenjarenheeftgehad.Omdatikdie55jaarnietvolledighebmeegemaakt– alkomikintusseneenheeleind–hebikeenrondegemaaktlangsUT-coryfeeënvantoenenvannu.Uitallesuggestieshebikervijfgekozen.Allemaalmensendieopmisschienonverwachteofminderbreedbekendemanierenimpacthebbengehadopwetenschapensamenleving.AlseerstenoemdeikPietBergveld,uitvindervandeISFET:deIonSensitiveFieldEffectTransistor,diechemischesamenstellingenelektro-nischkanmeten.Hijbegonmeteentransistor,waarhijhet‘dekseltje’vanafzaagde.Vakgenotenverklaar-denhemvoorgek,wantdiebehui-zingwasjuistbedoeldterbescherming.InmiddelsisdeISFETeenessentieelonderdeelineenchipmetmaarliefst660miljoenISFETs,diegebruiktwordtindeDNAanalyzervanhetbedrijfIon-Torrent.Erbestaatookimpactopdewetenschapzelf.WiskundigeArieDuijvestijnwasdeoplosservaneenbekendwiskundigprobleem:eenvande193problemenuit‘hetSchotseBoek’.Hetluidt:’Kaneenvierkantverdeeldwordeninvier-kantenvanonderlingverschillendeafmetingen?’In1962beweesDuijvestijndathetnooitmetmin-derdan21vierkantenzalkunnen.Maardathetmet21vierkantenookéchtmogelijkis,toondehijmetbehulpvandecomputerpasin1978aan.Alsikdantochzelfeenlofredemaghouden,danmagmijneigenleermeesternietontbreken.HansAchterhuis,enkelejarenterugnogDenkerdesVaderlands,waslange

PROF. DR. IR. P.P.C.C. (PETER-PAUL) VERBEEK (1970) IS HOOGLERAAR FILOSOFIE VAN MENS EN TECHNIEK AAN DE UNIVERSITEIT TWENTE.

“WETENSCHAPPELIJKE COMPLEXITEIT

EN MAATSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

BLIJKEN HAND IN HAND TE GAAN IN DE

GESCHIEDENIS VAN DE UT”

25

ROBOTARM DespierziekteDuchennekomtvoorbijongeveeréénopdevijfduizendjongens.Despierenvandezejongenswordensteedszwakker,waardoorzeookhunarmensteedsmindergoedkunnengebruiken.OnderzoekersvandeUniversiteitTwenteontwikkeldensamenmet

NIEUWE MATERIALENNanotechnologenvandeUniver-siteit Twente slaagden erin om materialentecreërenwaarinzederichtingvanhetmagnetismenaarwenskunnenbeïnvloedenennauwkeurigkunnencontroleren.Deonderzoekersstapeldenver-schillendedunnelagenperovskiet-materialenopelkaarenplaatstenereentussenlaagvanslechts0,4nanometerdiktussen.Doortevariërenmetdelocatiewaardetussenlaagwordtaangebracht,zijnzeinstaatomderichtingvanhetmagnetismeoveralinhetmateriaaltekiezen.Ditisondermeerinteres-sant om op een nieuwe manier computergeheugentecreërenenvoorspintronica-toepassingen–eennieuwevormvanelektronicadiewerktopbasisvanmagnetisme, inplaatsvanelektriciteit.

IN HET KORT

26

FLORERENMensen die floreren zijn gelukkiger, productiever, ze verzuimen min-der vaak hun werk en hebben minder kans op psychische stoornissen. Twee derde van de Nederlandse volwassenen floreert momenteel niet, volgens onderzoek van het Trimbos-instituut. Een cursus op basis van positieve psychologie kan dit verminderen, blijkt uit onder-zoek van de Universiteit Twente. Deelnemers hadden, vergeleken met de controlegroep, na afloop van de cursus significant minder depres-sieve- en angstklachten. De effecten van de positieve psychologie-cursus bleven zeker negen maanden meetbaar.

hetVUmc,deTUDelftenhetRadboudumceenprototypevaneenrobotarm.Ditonopvallendehulpmiddelkanonderdekledinggedragen worden en ondersteunt mensenmetdespierziekteDuchen-nebijhundagelijkseactiviteiten.

LEVENSDUUR BUIZENIndeNederlandseondergrondligtongeveer80.000kilometeraangas-enwaterbuizen,gemaaktvanongeplastificeerdpolyvinylchloride(pvc).Bijaanlegindejarenzestigwerddelevensduurvandezebuizenopvijftigjaargeschat.Eengedeeltevandebuizenisaanvervangingtoe,terwijlanderenogdecenniameekunnen.Netwerk-beheerdershebbengrotebehoefteaaneengeschiktemethodeomtebepalenhoelangeenbuisnogmeegaat,omzoophetjuistemomentpreventiefintegrijpen.UT-promovendusEmielDrenthontwikkeldeeenmeetmethodeomde resterende levensduur te bepa-len.Zijnmethodekijktnaardemicrohardheidvandebuizen,diemetkleineprikjesbepaaldwordt.Dieprikjeszijnnietschadelijkvoordebuizen.

INSPIRERENDE VROUW OpdeUniversiteitTwenteweetiedereenallangdatVanessaEvers,hoogleraarSocialeRobotica,eeninspirerendevrouwis.Steedsmeerpartijeninbinnen-enbuitenlandzienditnuook.ZopubliceerdeInspiringFiftyeenlijstmetdevijftigmeestinspirerendeEuropesevrouwendiezichbezighoudenmettechnologie.EversiseenvandevijfNederlandserolmodellenopdezelijst.Opzij&TheNextWomensteldeneenlijstsamenmet25vrouwendiehetverschilmakenindedigitalewereld.OokopdezelijstprijktdenaamvanEvers.VerderontvingzijvanhetKoninklijkInstituutvanIngenieursdeAcademicSocietyAward.Everswondezeprijsvanwegedeaansprekendewijzewaaropzijdeverbindingweetteleggentussenwetenschapenmaatschappij.

IN HET KORT

27

WATERSCHAARSTE Vier miljard mensen op aarde kampen minstens een maand per jaar met ernstige waterschaarste. Dat blijkt uit een zeer omvangrijk, langlopend onderzoek van UT-hoogleraar watermanagement Arjen Hoekstra. Het is het eerste onderzoek dat de watervoetafdruk van de mensheid van maand tot maand in kaart brengt en koppelt aan de maandelijkse waterbeschikbaarheid.Tot nu toe gingen wetenschappers uit van ernstige waterschaarste bij twee tot drie miljard mensen. “Daarbij werd echter gekeken naar de beschikbaarheid van water op jaarbasis. Dat geeft een positiever, maar verkeerd beeld, want waterschaarste speelt juist in droge periodes”, legt Hoekstra uit. Vooral in Mexico, het westen van de VS, Noord- en Zuid-Afrika, Zuid-Europa, het Midden-Oosten, India, China en Australië is er regelmatig een direct tekort aan drinkwater of komen industrie en boeren in de problemen.

Meer informatie over deze items vindt u op www.utwente.nl

28

ALUMNINIEUWS

momenteel bezig met het opzetten van een thema-avond over de spoorwegen. Van den Elst: “We vroegen het alumnibureau of er oud-studenten zijn die een functie hebben bij een bedrijf dat aan de spoorwegen is gelieerd. Wie weet krijgen we een rond-leiding en komen we op een plek waar je anders nooit komt.”

“Nieuwe contacten overhouden”Voor veel oud-studenten ligt Enschede niet om de hoek en dan is een alumnikring een laagdrempelige manier om andere oud-stu-denten te ontmoeten en een netwerk op te bouwen dat breder is dan alleen je werk of vakvereniging. Van der Veen: “Een alumni-kring is eigenlijk een toevallige doorsnede van mensen met gelijke interesses en oplei-dingsniveau. Iedereen maakt na zijn studie-tijd ontwikkelingen door en doet nieuwe inzichten op. Je groeit als persoon. Dat maakt het heel interessant om met elkaar ervaringen uit te wisselen.” Van den Elst: “Bovendien ontmoet je alumni van alle leeftijden. Sommige zijn net afgestudeerd, andere zitten op hoge posities bij uiteen-lopende bedrijven. Ik houd aan elke bijeen-komst weer leuke nieuwe contacten over.”

“ER ONTSTAAN MOOIE DWARSVERBANDEN”

Na het voltooien van hun studie waaieren alumni van de UT uit over het hele land. Wie het leuk vindt om in contact te komen of te blijven met andere oud-UT-studenten, kan zich aansluiten bij een alumnikring. Zoals in Utrecht.

Martijn van der Veen (bestuurskunde ‘04) is al een aantal jaar actief bij de alumnikring in Utrecht. Hij is oprichter en eigenaar van Procis, een organisatieadviesbureau gespe-cialiseerd in privacyvraagstukken. “Alumni in

een bepaalde regio vormen de alumnikring. Je hoeft je niet aan te melden, je bent al lid. We hebben een gedeelde achtergrond, maar natuurlijk volgde iedereen na zijn studie een eigen pad. Die mensen kunnen elkaar via de alumnikring ontmoeten of weer met elkaar in contact komen.” Iedereen kan bij-dragen. Van der Veen kreeg hulp van Marcel van den Elst (elektrotechniek ‘03), die sinds 1999 ondernemer is op het gebied van inter-nettechnologie gericht op het verbetering van processen in organisaties. Van den Elst: “Omdat je allemaal in Twente hebt gestu-deerd, heb je ook met mensen die je niet kent meteen een gesprek. Zakelijk gezien zijn de bijeenkomsten ook interessant, er ont-staan regelmatig mooie dwarsverbanden.”

“In juni gaan we weer”In Utrecht melden zich voor een activiteit soms twintig mensen aan, maar het zijn er ook weleens honderdvijftig. Van der Veen: “We proberen vooral een platform voor ont-moetingen te zijn. Onze evenementen zijn breed georiënteerd, soms hebben ze een werkinhoudelijk karakter. Zo organiseerden we een keer een coach café voor iedereen die graag een stap wilde zetten in zijn carrière of zich afvroeg of hij op de juiste weg zat. In kleine groepjes praatten we onder leiding van loopbaancoaches over mogelijkheden.” Vervolgt: “Activiteiten zijn ook ontspannend, zoals borrels, wijnproeverijen en stadswan-delingen door Utrecht.” Van den Elst is nog altijd enthousiast over het bedrijfsbezoek aan bol.com. “Het was heel tof om binnen te kijken bij zo’n hightech internetbedrijf, daar heb je normaal geen toegang. UT-alumna Frederieke Ubbels is er director IT en zij zorgde voor vier boeiende presentaties van andere alumni die er werken en voor een borrel na afloop. Het was zo’n succes dat we in juni weer gaan.”

Het initiatief voor de activiteiten komt van de leden. Van der Veen: “Idealiter neemt steeds iemand anders de organisatie op zich. We zijn allemaal professionals. Een activiteit kun je vaak wel in je eentje opzetten. Zo’n stads-wandeling regel je met twee telefoontjes. Bij een groter evenement, kun je natuurlijk altijd ondersteuning vragen. We hebben bij-voorbeeld de voorrondes voor TEDxTwenteU gehouden, dat kostte iets meer tijd, maar het was heel leuk om naar die zeven sprekers te luisteren. Als iedereen zijn steentje bijdraagt, is het weinig moeite.” In Utrecht zijn ze

Wil jij op de hoogte blijven van alumni activiteiten georganiseerd door een alumnikring bij jou in de buurt of wil je zelf een activiteit orga-niseren? Ga dan naar www.utwente.nl/alumni of neem direct contact op met Joe Laufer, relatiemanager alumni (j.laufer@utwente.nl).

“Een alumnikring is een laagdrempelige manier om andere

oud-studenten te ontmoeten en een netwerk op te bouwen”

29

Sinds april 2016 werkt Pim Arends, TW’00, als Senior Treasury Officer bij de Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO). Hiervoor bekleedde hij verschillende functies bij de Royal Bank of Scotland (RBS)

Mick Beekhuizen, TBK’00, is per maart 2016 Chief Financial Officer bij Amerika’s grootste Griekse yoghurtmaker Chobani. Voorheen werkte hij onder meer voor EDMC en Goldman Sachs.

Maarten den Braber, BIT’05 en IE&M’08, is mede-oprichter en met ingang van maart 2016 Chief Operations Officer van de Nederlandse versie van kennisinstituut Singu-larity University. Eerder was hij als Program Director Digital Health werkzaam bij Rockstart Accelerator in Amsterdam.

In januari 2016 is Rolf Fouchier, WB’95, voormalig CEO van Eon Benelux, begonnen met zijn eigen bedrijf Exceleration, waarmee hij kleine en middelgrote bedrijven helpt met het realiseren van groei.

Met ingang van mei 2016 is Ferry Haris, BIT’10, IT Audit Manager bij TNT. Eerder werkte hij onder meer voor Heineken, Deutsche Post DHL en Deutsche Telekom.

Ruben Heerdink, BIT’09 en Vincent Hoogsteder, BIT’07, zijn in april 2016 aangetreden als mede-richters van Omniaxt. Daarvoor waren zij ook twee van de vier mede-oprichters van de UT spin-off Distimo die verkocht is in 2015.

Daniel Hofman, TN’03 en TW’03, is per januari 2016 Senior Director Business Value bij Salesforce. Voorheen werkte hij onder meer voor Oracle, The Boston Consulting Group en Accenture.

Matthijs van Kampen, CT&M’04, vervult sinds april 2016 de functie van Corporate Responsibility Manager bij T-Mobile. Eerder was hij werkzaam als Accountmanager bij Convenantbureau Gezond Gewicht, beleidsmedewerker bij het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) en adviseur bij Corgwell.

Per juli 2016 is Marco Piët, CT&M’00, directeur water bij Royal HaskoningDHV in Jakarta, Indonesië. Hij was al enige jaren werkzaam in Nederland bij Royal HaskoningDHV en voor hun fusie in 2012 bij DHV.

Met ingang van januari 2016 is Maj-Britt van Raalte, CS’09, senior woordvoerder bij Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL). Eerder was zij bijna 6 jaar werkzaam bij gemeente Rotterdam, vanaf 2009 als communicatieadviseur en sinds 2014 als bestuursvoorlichter.

Jeroen Ringlever, IE&M’14, is sinds januari 2016 Revenue Specialist bij Luchtvaartmaatschappij Transavia. Eerder liep hij als Supply Chain Young Professional bij YSE.

Machiel Tiddens, WB’00, is per januari 2016 Senior Director E-commerce ah.nl bij Albert Heijn. Daarvoor werkte hij onder meer voor bol.com als Director bol.com Plaza, en vroeger voor Bacardi en Heineken.

In maart 2016 is Yana Volkovich, PhD EWI’09, begonnen als Senior Data Scientist bij AppNexus. Eerder werkte zij onder meer bij Eurecat - Centro Tecnológico de Catalunya, Cornell Tech en Barcelona Media Research Foundation.

Sinds februari 2016 werkt Annick de Vries, PhD BMS’08, als senior beleidsadviseur DG Energie, Telecom en Mededinging bij het Ministerie van Economische Zaken. Hiervoor werkte zij onder meer voor het Rathenau Instituut en Twynstra Gudde.

Kodo Yokozawa, PhD BMS’12, is sinds april 2016 als Associate Professor verbonden aan de Yokohama National University in Japan. Eerder werkte ze ruim drie jaar voor de University of Hyogo (Faculty of Business Administration).

De meest recente personalia vindt u op twitter.com/alumniUTwente. Zelf een nieuwe functie? Kent u iemand die iets bijzonders deed of een mooie prijs won?Tips zijn welkom via alumni@utwente.nl

Vragen of suggesties?alumni@utwente.nlTelefoon (053) 489 2104Twitter: @alumniUTwente

Alumnibureauwww.utwente.nl/alumni- Adreswijzigingen - Aan- of afmel dingen - e-mail nieuwsbrief- Forward-instelling aanvragen

COLOFON ALUMNI NIEUWS

UT’ers ON THE MOVETWENTE VISIONARIES FUND

UT-AFGESTUDEERDEN KOMEN GOED TERECHT

Een aantal vooraanstaande alumni van de Universiteit Twente (UT) is voornemens een uniek beleggingsfonds op te richten, het Twente Visionaries Fund (TVF). Het TVF richt zich op investeerders die geïnte-resseerd zijn in de toepassing van ‘high-tech’ in commerciële producten en diensten met een grote maatschappelijke relevantie.

Het fonds zal beleggen in grensverleggende medisch-technologische researchprojecten met potentieel grote maatschappelijke impact en in 30 à 40 bestaande en veelbelovende startups. De beleggingen richten zich op ge-bieden waarin de UT een vooraanstaande rol speelt: nanotechnologie, informatie- en com-municatietechnologie, medische technologie en specifiek in de intersecties van deze disci-plines. Dat wil zeggen daar waar de UT uniek en leidend is.

Bijzonder is dat het Twente Visionaries Fund een initiatief is van alumni voor alumni. Alumni kunnen op twee manieren participe-ren in dit fonds. Ten eerste als belegger met het oog op financieel rendement, met als neveneffect het ‘supporten’ van hun Alma Mater in haar ambities op het gebied van on-derzoek en ondernemendheid, en ten tweede als adviseur en netwerker in de expert-pool van het fonds, als bestuurder of toezichthou-der van het fonds of als ‘foster parent’ van een start-up. Op deze wijze ontstaat een bij-zonder netwerk dat niet alleen belegt, maar via het fonds, de universiteit en de start-ups ook met raad en daad terzijde kan staan. De actieve alumni vormen een exclusief en besloten netwerk van intimi.

Voor meer informatie, neem contact op met Tjeerd de Vries, Class of ’64: 06 520 757 37, t.j.j.devries@alumnus.utwente.nl

De WO-monitor is een tweejaarlijkse lande-lijke enquête onder recent afgestudeerde master- en doctoraalstudenten aan de Nederlandse universiteiten. Sinds afgelopenjaar heet deze WO-monitor de ‘NationaleAlumni Enquête’. De respons van UT-afge studeerden was afgelopen najaar boven-gemiddeld hoog en daarmee kwam de UT op de vierde plek qua respons. Ook over de overige resultaten zijn we zeer verheugd.

Uit de enquête blijkt namelijk dat afgestu-deerden van de UT twintig procent sneller een baan vinden dan het landelijk gemiddelde, namelijk binnen twee en een halve maand, en het blijkt dat ze vaker aan de slag gaan in de eigen opleidingsrichting of een verwante richting. Tevens blijkt dat UT’ers hun vleugels spreiden en buiten de provincie Overijssel werk vinden. Boven alles is het duidelijk dat UT-afgestudeerden goed terecht komen!

Tjeerd de Vries, een van de initiatiefnemers.

30

FONDSNIEUWS

STUDIEREIS ISAAC NEWTON 28 studenten werktuigbouwkunde en twee begeleiders van de UT vertrokken vrijdag 6 november naar India voor de studiereis van W.S.G. Isaac Newton. De groep kreeg al meteen te maken met extreme omstan-digheden: Calcutta, Oost-India, is een van de meest vervuilde steden ter wereld. Dat werd ervaren tijdens de stadstour.

De volgende dag stond Jamshedpur op het programma, ook wel bekend als Tata City. Staalproducent Tata Steel bezit bijna de hele stad. De studenten bezochten hoog-ovens en ijzermijnen. Daarna wachtte een bezoek aan de Technische Universiteit IIT-Kharachpur, waar de groep het Hindoe-staanse lichtjesfeest Diwali meevierde.

BATA4LIFEEen bedrag van veertienduizend euro haal-de Bata4life op tijdens de afgelopen Bata-vierenrace voor KWF Kankerbestrijding. ‘Net iets meer dan afgelopen jaar’, zegt Leon Schipper van de commissie Bata4life. Het geld werd bij elkaar gehaald door een veiling en door de lopers zelf. ‘Zij haalden het grootste deel op. Het team Drienerloos Bier-Dispuut FUST, bij wie er veel lopers een persoonlijk verhaal hadden omtrent dit onderwerp, haalde het meeste geld op, een bedrag van 3.576 euro. Team NOVA uit Delft, die afgelopen jaar het meeste op-haalde, kwam op een totaal van 3.360 euro en eindigde als tweede.’ De opbrengst komt ten goede aan wetenschappelijk onderzoek naar kankerbestrijding aan Nederlandse universiteiten, middels KWF Kankerbestrijding. Doneren kan nog via www.bata4life.nl.

HELPT U DEZE PROJECTEN NAAR DE EINDSTREEP? De jaarlijkse fondsenwervingscampagne van de Stichting Universiteitsfonds Twente begon eind 2015. Onder de noemer ‘Maak het verschil!’ zijn alumni, relaties en (oud) UT-medewerkers benaderd voor een donatie aan vier bijzondere universitaire projecten. We ontvingen ruim driehonderd donaties. Dank daarvoor!

Nog niet gedoneerd? Dan doen we graag een beroep op u: Helpt u de vier projecten naar hun einddoel? Zodat Robert Passier via 3D-bioprinting extra mini-modellen van het hart kan maken uit humane stamcellen. En dat het Kipaji-fund een extra studiebeurs kan uitgeven voor een jong talent uit een ontwikkelingsland. Dat de dozen vol oude foto’s van het studentenleven van vroeger digitaal behouden en ontsloten kunnen wor-den en dat Euros de Ebenhaëzer kan aan-passen voor komende generaties studenten.

WILT U HELPEN? Ga dan naar www.steunutwente.nl! Uw bijdrage komt geheel ten goede aan het project van uw keuze. Alvast veel dank voor uw betrokkenheid!

Geef een hart: doel € 10.000

tussenstand € 2.428

Geef om uw erfgoed: doel € 5.000

tussenstand € 2.089

Geef om talent: doel € 10.000

tussenstand € 4.430

Geef om de Ebenhaëzer: doel € 5.000

tussenstand € 3.172,24

Geen voorkeur: € 8.297,50Totaal: € 20.415,38

Op naar het zuiden. De stad Chennai, voorheen Madras, bleek overstroomd door ernstige regenval. Met enkele uren vertraging gingen de studenten naar Apollo Tires (moederbedrijf van bandenproducent Vredestein in Enschede), Vik-Sandvik (een scheeps-ontwerper) en de IIT-Madras. Met de nachttrein ging de reis verder naar Bangalore, waar een Technology Center van Shell (een van de drie wereldwijd) zit en Albatross, een bouwer van ultra-light vliegtuigen. Het verblijf in dit deel van India sloten de deelnemers af met een bezoek aan een bierbrouwerij, waar zowel studenten als begeleiders zich erg goed vermaakten.

WWW.STEUNUTWENTE.NL

31

U kunt de Universiteit Twente steunen met een eenmalige gift, periodieke schenkingen of een nalatenschap aan het Universiteitsfonds. Ook is het mogelijk om, binnen de doelstellingen van het Universiteitsfonds, een eigen fonds op te richten waarvan u zelf de naam en het doel bepaalt. Op die manier houdt u volledige zeggenschap over de besteding van uw bijdrage. Als u zo’n Fonds op Naam wilt oprichten, dient u minimaal € 10.000,- in te leggen.

TIM VAN DIJK WINT DE BREED KREIKEN-INNOVATIE-AWARDTim van Dijk heeft de De Breed Kreiken-innovatie-award gewonnen. De masterstudent Industrial Engineering and Management won de prijs en bijbehorende beurs voor zijn onderzoek ‘Leren programmeren voor kinderen’.

Van Dijk vroeg een beurs aan voor zijn project YOU++, een online onderwijsplatform voor kinderen tussen 9 en 14 jaar, met lessen die programmeren combineren met het lessen uit het reguliere onderwijs. In Zweden zijn al succesvolle pilots gedraaid. De volgende stap is om de opgedane ken-nis in Zweden succesvol over te hevelen en in Nederland om te zetten in een duurzame onderneming.

Elk jaar is er een stemronde voor ‘The Voice of Innovation’. De drie studenten/alumni met de meeste stemmen ontvan-gen een beurs uit het De Breed Kreiken Innovatiefonds. Dat waren naast Van Dijk ook Pim Willemsen (MSc. Civil Engineering & Management) en Ingeborg Bikker (PhD bij Applied Mathematics).

De De Breed Kreiken Innovatie-award en de bijbehorende beurzen worden uitgereikt door het De Breed Kreiken Innovatiefonds. Het doel is innovatieve student-ondernemers te ondersteunen in de vorm van beurzen voor een vervolg-studie in het buitenland.

VAN DEN KROONENBERG-PRIJS 2016Gerard van den Eijkel (rechts op de foto) van het bedrijf Focal BV heeft dit jaar de Van den Kroonenberg-prijs voor jong ondernemerschap gewonnen. Het besluit was unaniem.

Het bedrijf Focal is gespecialiseerd in systemen voor Computer Vision en Optical Engineering met als toepassing industriële inspectiesystemen en meetsystemen voor hightech en medische toepassingen.

Van den Eijkel volgde de opleiding technische natuurkunde aan de UT en studeerde in 1994 af. In 1998 promoveerde hij aan de TU Delft op het onderwerp patroonherkenning. In 2003 richtte hij een eigen bedrijf op als R&D manage-ment consultant. Focal begon hij in 2008; met dit bedrijf kon hij zijn inhoudelijke kennis op het gebied van Vision & Optica combineren met zijn ervaring op het gebied van kennisintensieve innovatietrajecten. Van den Eijkel is trots. “De Van den Kroonenberg-prijs is een erkenning voor al onze 23 medewerkers in Enschede en Eindhoven die dag in dag uit innovatieve oplossingen creëren voor onze klanten. Het is een bevestiging dat onze optomecha-tronische systemen een belangrijke rol vervullen in de hightechindustrie in Twente.’ Het gewonnen geldbedrag zal Focal gebruiken om met onder meer de Universiteit Twente en Demcon de optomechatronische industrie in Twente en Nederland verder te promoten. De Van den Kroonenberg-prijs is een eerbetoon aan de gelijknamige oud-rector magnificus die zich destijds inzette om van de Universiteit Twente de ‘ondernemende universiteit’ te maken. Van den Eijkel ontving een geld-bedrag en een award, vervaardigd door Mohana van den Kroonenberg, dochter van de naamgever van de prijs.

MARINA VAN DAMME-BEURS 2016De Marina van Damme-beurs is dit jaar uitgereikt aan Berza Ataoğlu (Turkije, 1982). De jury was unaniem in haar besluit om Ataoğlu als winnares voor te dragen.

Ataoğlu begon in 2005 met de opleiding chemical engi-neering aan de Universiteit Twente en behaalde in 2008 haar master. Ataoğlu is volgens de jury een voorbeeld voor veel jonge Turkse vrouwen in Turkije en Nederland. Ondanks een weinig stimulerende omgeving heeft ze steeds volhard in een academische en internationale stu-dieloopbaan. Ze staat als chemisch technoloog ondanks haar nog jonge leeftijd al hoog op de carrièreladder. Na haar master maakte ze carrière als process engineer bij Akzo Nobel en DSM. Begin 2013 stapte ze over naar BASF Antwerpen. Tegenwoordig werkt ze als process engineer en head lean coach bij Huntsman Europe.

Ataoğlu beseft dat ze als Van Damme-winnares uit Turkije en werkend in Nederland en België, een belangrijke voor-trekkersrol kan vervullen voor veel jonge meisjes en vrou-wen in eenzelfde situatie, voor wie het opbouwen van een carrière geen vanzelfsprekendheid is. Met de beurs wil ze een nieuwe droom waarmaken: zich ontwikkelen op het gebied van business en management.

De Marina van Damme-beurs bestaat uit een kunstwerk gemaakt door kunstenares Mohana van den Kroonenberg en een geldbedrag van € 9.000. Marina van Damme, die de beurs beschikbaar stelt, was in juni 1965 de eerste ingenieur die promoveerde aan de Universiteit Twente, toen nog Technische Hogeschool Twente. De beurs is bedoeld voor de verdere ontwikkeling van de loopbaan.

De studenten kregen een rondleiding bij de Nanyang Technological University, een internationaal hoog aangeschreven universiteit. Bij ExxonMobil werd zowel de raffina derij als de chemical plant bezocht. Via de Nederlands ambassade was de groep uitgenodigd voor een vragensessie met staatsecretaris Sander Dekker van Onderwijs. Na afloop konden ze hem ook nog wat informeler spreken en ze boden hem een onderzoeksverslag aan.

Op de laatste dag bezochten de deelnemers de scheepswerf van Damen en overnacht-ten de studenten in het fenomenale Marina Bay Sands Hotel.

Meer informatieKijk op www.utwente.nl/ufonds of contact Maurice Essers: 053 4893993 of m.l.g.essers@utwente.nl.

Universiteitsfonds TwentePostbus 217, 7500 AE EnschedeBankrelatie: IBAN NL09 ABNA 0592 7191 89T.n.v. Stichting Universiteitsfonds Twente, Enschede

Steun de Universiteit Twente: doneer aan het Universiteitsfonds!

32

Ruim zevenhonderd alumni wisten op vri jdag 15 apri l de weg terug te vinden naar hun ‘studie roots’. De vijf jaar-

l i jkse reünie van oud-studenten, die voor de elfde keer plaatshad, stond ditmaal in het teken van de opleidingen.

In het Amphitheater was een reünie speciaal voor de THT-alumni waar tweehonderd mensen op afkwamen.

In de ochtend waren er rondleidingen over de campus met onder andere een bezoek aan de diverse laboratoria,

zoals het nanolab, het robotlab, de windtunnel en er was een demonstratie in het Design Lab.

Na de lunch volgde het centraal programma onder leiding van moderator en UT-alumnus Diederik Jekel.

Daarna brachten de oud-studenten de middag door bij hun ‘oude’ opleiding, samen met huidige studenten.

’s Avonds was er uiteraard ruimte voor feest.

De eerste lichting studenten uit de jaren ’60 verzamelde zich ’s morgens in het Amphitheater voor een speciaal voor hen georganiseerd reünieprogramma. (foto: Rikkert Harink)

De 190 aanwezige alumni van het eerste uur waren voornamelijk mannen. De vrouwen zijn op één hand te tellen. (foto: Rikkert Harink)

Het weer zat niet mee, toch keerden ruim 700 alumni terug naar hun roots. (foto: Rikkert Harink)

‘Kijk, daar sta ik!’ (foto: Rikkert Harink) Samen lunchen en bijpraten in de mensa van De Horst. (foto: Rikkert Harink)

Bitterballen happen in De Vestingbar. (foto: Gijs van Ouwerkerk)

In een volle zaal de Waaier luisterden de oud-studenten naar een ronde tafelgesprek. (foto: Rikkert Harink)

WAS U ERBIJ?

ALUMNIDAG, EEN FEEST DER HERKENNING

Het weer zat niet mee, toch keerden ruim 700 alumni terug naar hun roots. (foto: Rikkert Harink)

Bitterballen happen in De Vestingbar. (foto: Gijs van Ouwerkerk)

Onder leiding van moderator Diederik Jekel (bekend van onder meer DWDD) praatten de alumni Cees Links, uitvinder van de Wi-Fi technology, Bas Lansdorp, oprichter van Mars One, en Geert-Jan Bruinsma, oprichter van Booking.com over hun studietijd en carrièreverloop. (foto: Arjan Reef)

De bandleden van Bartenders Reunion, dé studentenband van de UT in de jaren tachtig, speelden weer samen op de alumnidag. (foto: Arjan Reef)

Even weer terug naar de studie. Hoe zat het ook al weer? (foto: Arjan Reef)

Snuffelen aan de nieuwste technologieën. (foto: Rikkert Harink)

Vooral veel bijpraten. (foto: Arjan Reef)

34

OP DE CAMPUS

Ontsnappenuiteenceldoorintelli-gentepuzzelsoptelossen:datwasde uitdaging waarvoor studievereni-gingInter-Actief,inaprilenmei,UT-medewerkersen-studentenstelde.IneenzeecontainerophetO&O-pleinhaddendeinformaticastudentenpit-tigepuzzelsondergebrachtdieteamsmoestenoplossenom,stapvoorstap,weertekunnenontsnappen.‘ThinklikeTuring’washetmottovandezeEscapeRoom:AlanTuringwasdeBritsewiskundigeeninformaticusdiedeEnigma-coderingvandeDuit-serswisttekrakenindeTweedeWe-reldoorlog.Nadriekwartierpuzzelen,wasdeinschattingvandeorganisatie, moesteenteamdeuitgangwelkun-nenvinden.Maarliefst726UT’ers,in142teams,gingendeuitdagingaan.Desnelsteteamsstonden binnen een halfuurweerbuiten.

DeEscapeRoomheeftookgefun-geerdalstijdelijklaboratoriumvoorpsychologie-onderzoek,waarbijsen-sorendeinteractieineenteamregis-treerden:hoewerkteenteamoptimaalsamen?Daarmeepastehetstudenten-initiatiefookindebrederecontextvan‘LivingSmartCampus’,eengrootprojectomdeUT-campusintezettenalslevendlaboratorium.Deandereprojectengaanbijvoorbeeldover‘crowdmonitoring’gebruikmakendvansmartphones,ofovergezondheid-schecksmetsensorenwaaraanUT’ersdeelnemenals‘HealthyHeroes’.Omeenduurzamercampustekrijgen,zijnprojectengestartzoalseencompetitie voordemeestenergiezuinigecam-pusflateneen‘GreenOffice’voorduurzameinitiatieven.LivingSmartCampuskijktbijvoorbeeldooknaaraspectenalsprivacy,regelgevingenlogistiekomdeprojectentoteensuccestemaken:eenpuzzelopzich.

OP DECAMPUS

DOOR Wiebe van der Veen FOTOGRAFIE Arjan Reef

THINK LIKE TURING

alsgereedschappenommijvooruittehelpen.Praktischevaardigheden,zoalsonderhandelen,samenwerken, dingenvoorelkaarkrijgen,leerjeondermeerdooractieftezijnnaastjestudie.”

Lichaamstaal“VanTEDxleerdeikomalle ideeënvanmogelijkesprekerstebeoordelen:welkonderwerpisnogonderbelichtenwilikeenpodiumgeven.”OmdekwaliteitvandeTEDx-talksnoghogertekrijgendandeafgelopentweeedities,kregenallevijftiensprekersondersteuningvanprofessioneleTEDx-sprekers-coaches.“Endátzagjeterugindetalks.Detipsuitdecoachingsessieshielpenechtomdekwaliteitnog

VAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN NAAST STUDIEDeMeij(23)isaljarengrootfan vanTED.“Vanwegedediversiteitaanthema’sendemanierwaaropideeëntotdeessentiewordenteruggebracht.”Toendemogelijk-heidzichaandiendeomeenTwentseTEDxteorganiseren,wistdestudentdathijdiekansnietkonlatenlopen.“Ikmelddemijaanenwerdverantwoordelijkvoordesprekersenhetbinnenhalenvansponsoren.Ikzorgdeerbijvoorbeeldvoordatdesprekersallenodigeondersteuningkregenenikchecktehoehetmetdevoorbereidingging.”Terugblikkendconcludeerthij:“Hetwasleukomtedoenenmetdeorganisatieervanontwikkel-deikweernieuwevaardigheden.Watiktijdensmijnstudieleer,zieik

35

betertekrijgen.Deopeningvandetalkswasheelgoedenlichaamstaalwerdeffectiefgebruikt.Verdermaaktenwegoedevideo-opnamesomnogmeermensentebereiken.”

Max WellingZijnfavorietesprekerwas MaxWelling,hoogleraarMachineLearning.“Vanuitmijnstudielagmijninteressevooralbijditonder-werp.Detalk van Welling ging overdeinzetvanmachine learning bijhetreddenvanlevens. Eenvoudiggezegdginghetoverhetvastleggenengebruikvandataovergezondheidsproblemenomziektestekunnenbestrijden.Endatzonderdeprivacyvanmensenteschenden:heelinteressant.”

David de Meij ki jkt met een tevreden gevoel terug op TEDxTwenteU van 28 apri l .

Als medeorganisator is hij de sprekers, coaches en activisten dankbaar voor hun inzet.

‘Het leidde tot inspirerende talks met een breed scala aan onderwerpen’, aldus de

student human media interaction. DOOR Esther Windt FOTOGRAFIE Gijs van Ouwerkerk

TEDxTwenteU is een conferentie volgens het concept van TED. Het doel is om intelligente, creatieve en gedreven mensen samen te brengen en talks te geven van maximaal 18 minuten en innovatieve, inspirerende en revolutionaire ideeën te verspreiden. De talks in Enschede zijn gefilmd en staan op het officiële TEDx YouTube-kanaal. Voorgaande edities bereikten al ruim een miljoen mensen.

ACTIEVE STUDENT

36

HART OP EEN CHIP

“Op de UT heerst een mentaliteit die me erg aanspreekt: de mentaliteit

om dingen op te lossen”

37

Een patiënt met een hartafwijking staat een paar huidcel len af. Wetenschappers zetten die om

naar hartspiercellen waarmee ze een hart-op-een-chip maken. Hiermee kunnen ze medicijnen testen,

of onderzoeken wat de patiënt precies mankeert. Het kl inkt als toekomstmuziek, maar het is tech-

no logie waar Robert Passier, hoogleraar Applied Stem Cell Technologies, vandaag al aan werkt.

DOOR Joost Bruysters FOTOGRAFIE Rikkert Harink

INTERVIEW ONDERZOEK

“Mijndrijfveer?Datishetbegrijpenvanhartziekten,hetmakenvanveiligerenbeteremedicijnen,enhetterug-dringenvanproefdiergebruik.”DatverteltRobertPassier,gespecialiseerdinstamcellenendaninhetbijzonderhoejeerverschillendeceltypesvanhethartmeekuntmaken.“Alsjeineenkweekschaaltjesamentrekkendehartspiercellenmaaktvaneenpatiëntmeteengenetischehartziekte,kunjedeziekteonderzoekenofdewerkingvanhartmedicijnentesten.”PassieraccepteerdekrapeenjaargeledendefunctiehoogleraarAppliedStemCellTechnologiesaandeUniversiteitTwente.HetideeachterdezestapisdathijzijnstamcelexpertisekancombinerenmettechnologieënwaarTwentesterkinis,zoalsnanotechnologie,micro-engineering,biomaterialenenmicrofluïdica.Ophetgrensvlakvandezedisciplinesontstaatnamelijkinteressantetechnologie:organen-op-een-chip,kleineapparaatjeswaaropjecellenkuntkwekenineenstructuurvergelijkbaarmetdievaneenorgaan.

EenvandeprojectenwaarPassieraanwerktiseen3D-modelvaneenhartdatdepompcapaciteitkannabootsen.“Jemoethierbijdenkenaaneenchipvaneenpaarmillimeterlangmetdaaropeenpaarduizendhartspiercellen.Decellenvormeneensoortbuiswaarmeejevloeistofkuntrondpompen.Metsensorenkunjevervolgensdepompkrachtmetenentestenofspecifiekemedi-cijnendepompkrachtvergroten.”

KwartjeToenPassierruimvijftienjaargeledenkennismaaktemetmenselijkestam-cellen,vielvoorhemhetkwartje.Stamcellenkunnennamelijkineenkweekschaaltjeuitgroeientotelk

gewenstceltype.“Ikzageenplaatjevaneenhartspiercel,afkomstigvaneenmenselijkestamcelenbegreepmeteendatditgoedbijmezoupassen.Ikzagdemogelijkheidomhiermeehartontwikkelingbetertebe-grijpenenhartziektentebestuderen.”

Deontdekkingvandemogelijkheidommenselijkelichaamscellenomtezettennaarstamcellenin2007,heeftvolgensPassierdestamcelwereldopzijnkopgezet.Deze‘geïnduceerdepluripotentestamcellen’hebbennamelijkdezelfdeeigenschappenalsdeembryonalestamcellendieeerderwerdengebruikt,maardanzonderdeethischebezwaren.“Veellabsdieeerderbezigwarenmetembryonalestamcellenmaaktendeomschakelingenveelnieuweonderzoeksgroepenstorttenzichophetveld.”

MinihartjesOfjemetstamcellenooitcompleteorganenvoortransplantatiekuntkweken,isvolgensPassiermoeilijktevoorspellen.ZekerisweldatdeminihartjeswaarPassieraanwerkt,steedscomplexerworden.Ditheeftvooreenbelangrijkdeeltemakenmetderazendsnelleontwikkelingvanhetstamcelonderzoek.Inhethartzittenveelverschillendetypencellen.Passiersomtop:“Jehebtondermeerfibroblasten,diversetypenhartspiercellen,devateninjehartbestaanuitendotheelcellen,gladdespiercellenenpericytenendanhebjeuiteraardnogverschillendetypenzenuwcellen…Demeestetypenhartcellenkunnenweinmiddelsmaken,maardeefficiëntievarieertsterk.Dekunstisnuomdeverschil-lendecellengoedtezuiveren,zodatjebijvoorbeeldeenpotjepacemaker-,atrium-ofventrikelcellenkrijgt.”Ditisnuttigomineengeïsoleerdstukje

weefseleenziektetebestuderendiealleenineenbepaaldceltypevoor-komt.AandeanderekantwerktPas-sierookaanmethodesomdelenvanhethartnatebootsendiebestaanuitverschillendeceltypes.“Weonderzoe-kenbijvoorbeelddezelforganiserendecapaciteitenvanstamcellen,waarbijstamcellen,opbasisvandeomgevingdiejecreëert,uitgroeientoteencombinatievanfunctioneleceltypesmeteenarchitectuurdievergelijkbaarismetdievanhethart.”

Mentaliteit“Werichtenonsophetmomentophettoepassenvanonzekennis,maarondertussenblijfjecontinubezigomdefundamentelekennisverderuittebouwen.Alaanhetbeginvanmijncarrièrehieldikmebezigmetvragenals:Welkegenenenwelkefactorenzijnbelangrijkvoorhartontwikkelingenhoemaakjeeigenlijkeenhartcel?Uitgangspuntisdatalsjeweethoehetinelkaarzit,jeookkuntbegrijpenwatergebeurtalshetfoutgaat,zoalsbijhartziekten.Zodrajejetechnologieprobeertteoptimaliseren,loopjeweertegennieuwefundamentelevragenaan.Fundamenteelentoepas-singsgerichtonderzoekblijvenelkaardusvoeden.”

NaastzijnaanstellinginTwenteblijftPassiereendagperweekverbondenaanhetLeidsUniversitairMedischCentrum,omdesamenwerkingtussendeonderzoeksinstellingentestimuleren.MomenteelisPassiernogbezigmeteen‘ontdekkingsreis’opdeUniversiteitTwente.“Ikkomnogregelmatigrelevantetechnologieënvoororganen-op-een-chiptegen.Mijnbeeldwordtsteedscompleter.OpdeUTheersteenmentaliteitdiemeergaanspreekt:dementaliteitomdingenoptelossen.”

VERTREK-PUNT

TWENTE

38

Dingen onderzoeken die nog nooit niemand heeft gezien, dat wilde Menno Veldhorst met

technische natuurkunde aan de UT. Hij studeerde af op supergeleiding en ontdekte het

fascinerende fenomeen de quantumcomputer. Na zi jn promotie en een tussenstop in Sydney

werkt hij nu aan het front van de quantumtechnologie in Delft. “Ik heb nog steeds directe

l inks met professoren aan de UT.” DOOR Hans van Eerden FOTOGRAFIE Kees Bennema

MENNO VELDHORSTS FASCINATIE VOOR DE QUANTUMCOMPUTER

“IN TWENTE LEERDE IK DE FYSICA KENNEN”Hetiseendroomdieuitkomt,zegtMennoVeldhorstoverzijnrecenteaanstellingalstenure-trackteam-leiderbijhetwereldwijdvooraan-staandeQuTech.InditinstituutwerkenonderzoeksgroepenvandeTUDelftsamenmetTNOengrotejongensalsMicrosoftenchip-fabrikantIntelaandeontwikkelingvanquantumcomputersenanderequantumtechnologie.

QuantumcomputerEengewonecomputerwerktmetlossebitsdietweemogelijkewaar-denkennen:0óf1.Eenquantumbitkanbeidewaardentegelijkaan-nemen:0én1.Ditheetsuperpositie.Detweedecrucialeeigenschapvooreenquantumcomputerisverstrengeling.Dewaardenvan

verstrengeldequantumbitszijnaanelkaargekoppeldinallemogelijkecombinaties.Wordteréénbitaandeverstrengelingtoegevoegd,danverdubbelthetaantalmogelijk-heden.Langverhaalkort:intheorieneemtderekensnelheidexponenti-eeltoemethetaantalbitsenduszijnmeteenquantumcomputergigantischeberekeningenuittevoeren.

Fundamentele verschijn selenIndepraktijkishetnoglastiggenoegomenkelequantumbitstemaken.MennoVeldhorstwerktalvanafzijnafstudeeropdrachtaandeUTindierichting.HijkoosvoorTwentevanwegedekleinschaligecampusomgeving,metwonen,

studerenensportenopéénplek.“Envanwegehetlaagdrempeligecontactmetdocenten.Jekuntermakkelijknaareenhoogleraartoe-stappen met vragen die verder gaan dandestofvanhetcollege.”Veld-horstbegonin2003metzijnstudie.Zijnafstudeeropdrachtgingoversupergeleiding:hetverdwijnenvanelektrischeweerstandbijzeerlagetemperaturen.“Watmetrokwarendefundamenteleverschijnselenzoalsquantumeffectendiedannaarbovenkomen.”

Kennis en creativiteitVeldhorstzagvoldoendeuitdagin-genom,ondanksaanbiedingenvanelders,zijnverblijfinEnschedeteverlengenmetvierjaarpromotie-onderzoek.NaarhetMajorana-deeltje

39

“IN TWENTE LEERDE IK DE FYSICA KENNEN”bijvoorbeeld,datbijdejuistecombinatievanmaterialenondersupergeleidendeomstandighedentevoorschijnzoukunnenkomen. Endateenbelangrijkingrediëntvaneenquantumcomputerzoukunnenzijn.“Mijnonderzoekwaseencombinatievanveelproblemenoplossenbijdefabricageenheelnauwkeurigmetenbijlagetempe-raturen.Enalswedanietszagen indemetingen,washetdevraagwatprecies,wantdatwasvoorafmoeilijktevoorspellenmetdeonbekendematerialendiewetoe-pasten.Ditvergdeheelveelkennisencreativiteit.”

DoorbraakHetonderwerpbleefboeien,maarnazijnpromotiein2012,bekroond

meteencumlaudeendeOverijsselPhD-award,koosVeldhorsteenandereinvalshoek.ZijnTwentseconnectiesbrachtenhemincontactmeteenAustralischevakgroepbijdeUniversityofNewSouthWalesinSydney.Daarwildehijalspostdocdevolgendestapnaardequantumcomputerzettendoor juistmeteenheelbekendmateriaaltewerken,silicium,degrondstofvoorgewonecomputerchips. “Ikmaakteuitsiliciumenkelequantumbitsenkoppeldedieaanelkaar.”HettijdschriftPhysicsWorldnoemdeheteenvande tiengrootstedoorbrakenindenatuurkundevan2015.“Metdestandaardtechnologievoor siliciumlijktopschalingnamelijk inzicht.”

Industriële toepassingSydneybooddeidealecombinatievanhardwerkenenrelaxenaan hetschitterendestrand,maardeoverstapnaarhetDelftseQuTechwasditvoorjaarvoorVeldhorsteenlogische.“InTwentehebikvooraldefysicageleerd,inAustra-liëhebikmijnexperimentelevaardighedenvergrootennuwilikinDelftdestapnaarindustriëletoepassingzetten.IkblijfwelsamenwerkenmetdeAustralischeonderzoeksgroepenhebnogdirectelinksmetprofessorenaandeUT.WedoenhetwerkaanquantumtechnologieinDelftnietinonseentje,maarmakenbijvoor-beeldookgebruikvandeTwentseexpertise.” Verstrengelingblijftessentieel.

“Vanuit Delft heb ik nog directe links met professoren aan de UT”

CAST

40

“We zijn van het goede leven”

STUDENTEN-HUIS

De keuken en woonkamer van studentenhuis CAST hebben iets weg van een hol: laag plafond,

donkere kleuren, een gordi jn dat half dicht z it , de geur van rook. Desondanks is er volop luxe

te vinden in het huis aan de Boddenkampsingel 69. De zes mannen sleepten vorig jaar de t itel

‘ondernemendste studentenhuis van Enschede’ in de wacht. DOOR Lidewey van Noord FOTOGRAFIE Arjan Reef

Wil je een profiel van jouw (oud-) studenten-huis op facebook.com/AlumniUT? Meld je dan bij alumni@utwente.nl

AlsjeaanbeltbijCASTisdekansgrootdatOkkeDorrestijndedeuropent.Hijwoontersindsdecember2015enishuisjongste.Adequaatreagerenopdedeurbelbehoorttotzijntakenpakket.Debijnaamvoordejongstemedebewoneris‘bietmans’.FrankvanderGulik,dehuisoudste,legtuitwaarom:“DehuisjongstevandeeerstelichtingCASTianenkreegaltijdeenenormrodekopalshijteveelzoop,daaromwerdhijbietmansgenoemd.Dietermisblijvenhangen.”“Eenbietmansisoverigenswelwatandersdaneenfeutmans.Dejongsteheeftbijonsinhuisweleenpaartaken,maarwebenadelenhemniet.”Okkebeaamtdat.“Ikmoethetvuilnisbuitenzetten,zorgendaterschonetheedoekenzijn,hetglaswegbrengen,destatiegeldflesseninleverenendevoordeuropendoen.Alsdetelefoongaat,neemikopmet:‘Hallo,metdebietvanCAST’.Maardatishetwelzo’nbeetje.”Verderwoontdehuisjongsteindekleinstekamervanhethuis,naastdewoonkamer:hetbietenhok. Decadent TypischvoorhuizeCAST,datzijnnaamontleentaandecastvaneenfilm,isvolgensFrankdecadentie.“Weetenaltijdgoedenuitgebreid.Bijhetavondetenlettenwenietopdekosten.Wezijnvanhetgoedeleven.Opvrijdagmiddagzittenwegraagopklapstoeltjesophetbalkonnetjebovenindezon,metspeciaalbiertjes.”CASTheefteenjacuzziindetuin,eenbeamermetgroot,uitrolbaarschermindewoonkamerenmeestaleenautovoordedeur.RubenOvermars:“Delaatstewagenishelaasnetoverleden.Wezoekennogeennieuwe.”Frank:“Heelstorend,vooralmetditweer.Moetjeineensdoorderegenlopenomboodschappentedoen.”Lachend:“Datbeniknietgewend.”

‘We helpen de heren aan pinguïnpakken’DatdebewonersvanCASTzodecadentkunnenleven,heefttemakenmethunhandeltjeinrokkostuums.Ruben:“WijzijneenverkooppuntvoorGENTSuitDelft(specialistinformeleherenkleding,red.).Datdoetwealjaren.Wegaannaarallezogehetenpasdagenvanverenigingendieeengalaorganiserenomdeherenaan

pinguïnpakkentehelpen.Daarvangenweeenkleinpercentageopendatgeldgevenweuitaanleukedingenzoalsdejacuzzi,beamerenauto’s.”Oud-bewonerDiederikvanThiel(1994-2000)verteltdathetdecadentelevenvandeCASTianennietsnieuwsis.“Inonzetijdleefdenwijookalluxe.WehaddenCanal+,eenspelcomputereneendubbeletelefoonlijnenwegingenregelmatiggoeduitetenmetz’nallen.”

Oude knarren HetpandvanCASTissinds2007inbeheerbijeenstichtingvanoud-bewonersenhuidigebewoners.Alleoud-bewonershebbeneenhuissleutel,‘wanthethuisisookvanhen’.Diederik:“Hetisgrappighoejenazestienjaarnogsteedshetgevoelhebtdatjejeeigenhuisbinnenstapt.Hetvoeltvertrouwd,desfeerinhuisisnogaltijdhetzelfde.”Elkjaarisereenkerstdinerenweekendmetoud-bewoners.HuidigebewonerVincentvanDiemen:“Dankomendeoud-bewonersomweerevenstudenttezijn.Datbetekentvooralveelteveeldrinkenenfoepennatuurlijk:indetuinboveneenvuurtjeeenpannetjekaarsvetaandekookbrengen,ereenbekertjewaterbijgooienendanzienhoehoogdesteekvlamwordt–ergaatweleenseenboomindefik.”Frank:“Oudeknarrendiejarennietrookten,staanopeenseenpakjewegtepaffenofzevallenlaplazarusinslaapinhetbietenhok.”Vincent:“Maardanwelweeromzevenuur’sochtendsklaarwakkerindewoonkamerstaan.”

OndernemenDebewonersvertellendatzevorigjaargekroondzijntotondernemendstestudentenhuisvanEnschede.KennisparkTwenteorganiseertjaarlijksdezewedstrijd.Tijdensdetweedeeditiein2015versloegCASTindrierondeszevenanderehuizen.Debewonerswistenonderanderedebierproefrondetewinnenendeingrediëntenvandriegeblendestudentenmaaltijdteraden.Hetleverdehendeeersteprijsop:eenkoelkastterwaardevanduizendeuro.Ruben:“Heteerstejaardedenwebewustnietmee.Deeersteprijswastoeneenjacuzzientja,diehebbenwenatuurlijkal.”

41

VOLOP LUXE IN HET HUIS AAN DE BODDENKAMPSINGEL 69

42

MIJN BAAN

“Nederland is een smeltkroes van verschillende nationaliteiten, daardoor

ben ik snel geïntegreerd”

Ugur Bagci (28) was eerst van plan om in de Verenigde

Staten te gaan werken. Maar na zi jn master in Twente

besloot hij toch in Nederland te bli jven. Hij levert

namens ASML in Veldhoven zi jn aandeel voor de nieuwe

generatie chips. DOOR Marco Krijnsen FOTOGRAFIE Gijs van Ouwerkerk

WERKEN AAN DE NIEUWE GENERATIE CHIPS

43

AGENDA &COLOFON

AGENDA14 - 23 augustus 2016 CuriuousU: Summerschool of the University of Twente

5 september Opening Academisch Jaar

26 september MESA+ meeting 2016

30 september Twente Science Night

21-25 november Week of Inspiration

25 november DIES Natalis

Kijk voor meer informatie op www.utwente.nl/evenementen

UNIVERSITEIT TWENTE is een jonge, ondernemende researchuniversiteit. Wij werken aan dé technologieën van de toekomst: ICT, bio- en nanotechnologie. Op onderdelen hiervan horen we bij de absolute wereldtop. We benaderen nieuwe technologie in de context van mens-, management- en maatschappij-wetenschappen. De combinatie van high tech en human touch staat bij ons voorop. We staan bekend om onze ontwerpgerichte aanpak voor het bedrijfs-leven en door de creatie van nieuwe, inno-vatieve ondernemingen. Daarnaast leveren we verrassende oplossingen voor grote maatschappelijke vragen op terreinen als energieschaarste, duurzaamheid, veilig-heid en gezondheid. Universiteit Twente telt 3.000 medewerkers, ruim 9.600 studenten, meer dan 40.000 alumni, en heeft ruim 900 start-ups en spin-off bedrijven.

COLOFONUniversiteit Twente is een magazine voor relaties van de UT en een uitgave van Marketing & Communicatie

HOOFDREDACTIEAtilla Kerpisci

REDACTIEJoost Bruysters, Maurice Essers, Joe Laufer, Berend Meijering, Hinke Mulder, Wiebe van der Veen

BLADCOÖRDINATIESandra Pool

TEKSTJoost Bruysters, Hans van Eerden, Marco Krijnsen, Christian Jongeneel, Lidewey van Noord, Peter-Paul Verbeek, Esther Windt, Wiebe van der Veen

BEELDKees Bennema, Rikkert Harink, Gijs van Ouwerkerk, Arjan Reef

CONCEPT EN VORMGEVINGJosta Bischoff Tulleken en Jan MakMagSite.nl, Wormer

DRUKSMG groep Hasselt

REDACTIEADRESUniversiteit Twente, Marketing & Communicatie, gebouw Spiegel, Postbus 217, 7500 AE Enschede,tel. (053) 4892212, e-mail: magazine@utwente.nlAdreswijzigingen alumni: via utwente.nl/alumni ofalumni@utwente.nlAdreswijzigingen overig: magazine@utwente.nl

For an online version of this magazine in English please visit: www.utwente.nl/magazine/en

ISSN 2210-8173OPLAGE 36.000

Dit magazine wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier

Rechten: Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen, gereproduceerd of vermenig vuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toe-stemming van de uitgever. Ten aanzien van de juistheid kunnen wij derhalve geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden.

UgurstudeerdeelektrotechniekaandegerenommeerdeSabanciUniversiteitinIstanbul.Voorzijnmasterwildehijnaarhetbuitenland.HetwerddeUniversiteitTwente,omdatdemasterElectricalEngineeringinternationaalhoogstaataangeschreven.“TwentebehoortinEuropatotdetop,zekeropmijnvakgebied:micro-elektronicaenmicrosystemen”,aldusdeTurksealumnus.

NederlandzoueentussenstopzijnopwegnaardeVer-enigdeStaten.Maardatpakteandersuit.TwentebevielhemgoedendatgoldookdestagevanviermaandenbijdeEindhovensechipsfabrikantNXP.Hetleiddeertoedathijin2012alstechnischontwerperaandeslaggingbijchipmachinefabrikantASML.

Smeltkroes“DecultuurinNederlandpastheelgoedbijmij.Ikmerkte al aan de Universiteit Twente dat de mensen hierheelopenzijnendathetlandeensmeltkroesvanverschillendenationaliteitenis.Ikbendaardoorsnelgeïntegreerd”,verteltUgur.“OokopdewerkvloerishetandersdaninbijvoorbeeldAziëofAmerika.Jewerkthiersamenaaneengemeenschappelijkdoel.Jebentgeenconcurrentvanelkaar.Deprofessionelecultuurishierjuistdatiedereenbeterwordtdoorelkaartehelpen.”

ASMLontwikkeltmachinesvoordehalfgeleiderindus-trie,inhetbijzonderapparatuurdiewordtgebruiktvoorhetproducerenvanchips.Desystemenwordeninge-zetbijhetlastigsteonderdeelvandechipproductie:hetaanbrengenvanpatronenopsilicium.Opdatgebiedishetbedrijfwereldwijdmarktleider,metgroteklantenalsIntelenSamsung.“ASMLwiluitgroeientoteenbedrijfmettienmiljardeuroomzet.Ikherkenmezelfindatambitieniveau.”

DoorbraakUgurhoudtzichalstechnischontwerpervooralbezigmetontwerpenentestenvanconceptenvooreindver-sterkers(lowenmediumpoweramplifiers).Hetmoeteruiteindelijkaanbijdragendatfabrikantenstrakssteedsbetereensnellerechipskunnenproduceren.“Erwor-denaanelektronischeapparatuursteedshogereeisengesteld.Schermenmoeteneenhogereresolutiehebben enprocessorsmoetensnellerwerken,terwijlapparatenjuistminderstroommoetenverbruiken.Erzijndeafge-lopenjarenalgrotesprongengemaakt,maarheteindeisnoglangnietinzicht.Dankzijhetgebruikvanextreem UV-lichtkanASMLmachinesontwikkelendiechipsmetveelkleinerestructurenkunnenproduceren.Datiseenbelangrijkedoorbraak.Ikvindhetgeweldigomdaaraaneenbijdragetemogenleveren.”

DOOR Hans van Eerden FOTOGRAFIE Kees Bennema

SPIN-OFF

SOFTWAREGESMEERD

“Onze software bespaart auto-fabrikanten veel tijd, kosten en

kwaliteitsproblemen”

Voor meer informatie: www. triboform.com

“We gaan naar Audi en volgende week zitten we bij BMW.” De agenda van Jan Harmen Wiebenga (rechts op de foto) en compagnon Johan Hol loopt vol na de lancering van TriboForm, software voor het simuleren van wrijving, smering en slijtage in productieprocessen.

Moderne auto’s krijgen hun ronde vormen met scherpe lijnen door het persen van deuren, motor­kappen en zijwanden. Veelal van staal, maar het lichtere aluminium is in opkomst. Het vervormings­proces draait om de interactie tussen metaalplaat, smeermiddel en gereedschap, de mal. Te weinig smering laat de plaat scheuren, te veel zorgt voor een golvende plaat. TriboForm berekent de complexe interactie door een realistische computersimulatie van het proces. “Dit voorkomt bij fabrikanten trial & error van zes maanden of meer en bespaart veel tijd, kosten en kwaliteitsproblemen.”

Wiebenga en Hol studeerden (werktuigbouwkunde) en promo­veerden aan de UT. Eind 2013 startten ze TriboForm Engineering, met steun van de TOP­regeling van Kennispark Twente.

Een STW-valorisatiebeurs hielp bij het marktrijp maken van de software. Tijd voor de Europese automobielindustrie. “Er rijden al Mercedessen, Volvo’s en Skoda’s rond met TriboForm inside.”

HART OP EEN CHIPTechnologie van Robert Passier

UT PROFILEERT ZICH ONLINE MET MOOCS

Chris Anderson keynote speaker THE FUTURE OF HIGHTECH

MAGAZINE VOOR ALUMNI EN RELATIES ZOMER 2016