เอกสารราง)

ขอเสนอ ' (

การสรางเสริมกิจการเพื่อสังคม (social enterprise) )

ยุทธศาสตรและแผนปฏิบัติการ )

เอกสารขอเสนอเชิงนโยบาย )รางแรก 25 กรกฎาคม 2552)

ผูจัดเตรียม: สุนิตย เชรษฐา)

ChangeFusion Institute )ภายใตมูลนิธิบูรณะชนบทแหงประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมย)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

ประเด็นนำเสนอ (

•  ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย)

•  บทบาทของหนวยสนับสนุน เชน ภาครัฐ และเอกชน)

•  ยุทธศาสตร และแผนปฏิบัติการ)•  แนวทางการบริหารจัดการ )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

กิจการเพื่อสังคม (social enterprise) คือธุรกิจที่มีลักษณะพิเศษ

ดังตอไปนี้)

•  ถูกตั้งขึ้นเพื่อเปาหมายในการแกปญหาและพัฒนาโอกาส)

ทางสังคมและสิ่งแวดลอมเปนหลัก)

•  ไมไดมีเปาหมายแคเพียงการสรางกำไรสูงสุดตอผูถือหุน) และเจาของเทานั้น )

•  ผลกำไรสวนใหญถูกนำไปเพื่อการลงทุนกลับไปในการ) ขยายผลเพื่อการบรรลุเปาหมายดังกลาว)

*กิจการเพื่อสังคมไมใชธุรกิจปกติที่ตั้งขึ้นเพื่อแสวงหาผลกำไรเปน

หลักโดยมีความรับผิดชอบตอสังคม (CSR) เปนสวนประกอบ )

นิยาม: กิจการเพื่อสังคม(

เปาหมายของกิจการเพื่อสังคม)

สังคม(

สิ่งแวดลอม(ผลกำไร(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

รูปแบบกิจการเพื่อสังคม (

ตัวอยางประเด็น' ตัวอยางในตางประเทศ' ' ตัวอยางในประเทศ ' ' (

การเงินชุมชน( Grameen Bank ใหสินเชื่อระดับจิ๋ว (micro-

credit) ระดับชุมชนและผูดอยโอกาส)ในประเทศบังคลาเทศ)

บริษัท รวมทุนชนบท ใหสินเชื่อและรวมลงทุนใน

วิสาหกิจชุมชนที่มีศักยภาพขยายผลทางสังคมและเศรษฐกิจในชนบท)

Community-Friendly Movement ขายสินคา

ที่ผลิตจากชุมชนหางไกลในชนบทอินเดีย โดยสรางระบบขายสงไปยังอเมริกาและยุโรป)

บริษัท ไทยคราฟท แฟรเทรด ขายสินคาหัตถกรรม

ของชุมชนทั่วประเทศ เนนการรักษาวัฒนธรรม และพัฒนาความสามารถในการผลิตและการพึ่งตนเอง)

การขายสินคาที่เปน

ธรรมตอผูผลิตในชุมชน (Fair-trade)(

Digital Divide Data รับงาน outsource จาก

สหรัฐฯ ประเภทงาน IT เบื้องตน เชนงานขอมูลพื้นฐาน แลวนำมาจางและพัฒนาผู

ดอยโอกาสในกัมพูชา และลาว )

(ไมมีขอมูล))การสรางงานใหผูดอย

โอกาส และ ผูพิการ (

Participant Media ผลิตสื่อบันเทิงไปพรอมๆ

กับการใหขอมูลเชิงสังคม และสิ่งแวดลอม ตัวอยางผลงานคือ The Inconvenient Truth )

บริษัท ปาใหญครีเอชั่น ผลิตรายการโทรทัศนที่ให

ความรูในประเด็นตางๆอยาางนาสนใจ เชน รายการมดคันไฟ และรายการทุงแสงตะวัน )

สื่อสรางสรรค(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

Idea!s Creative เปนกลุมคนรุนใหมที่ให

บริการโฆษณาและสื่อสารในลักษณะ Ad Agency ใหองคกรเพื่อสังคมในฟลิปปนส )

บริษัท โอเพน ดรีม บริการพัฒนาเว็บโปรแกรมมิ่งเพื่อ

การใชงานของภาคสังคม เชน ระบบการเฝาระวังและติดตามโรคติดตอผานมือถือ ระบบหองสมดุดิจิตอล)

บริการตางๆสำหรับ

งานภาคสังคม(

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

สถานการณ และพัฒนาการของกิจการเพื่อสังคมทั่วโลก (

1. พัฒนาการทั่วไปในระดับโลกเปนไปอยางรวดเร็ว (

เกิดการขยายตัวอยางรวดเร็วทั่วโลกในหลากหลายประเด็นสำคัญ เชน ที่อยูอาศัย

สำหรับคนจน เกษตรยั่งยืน การสรางงานผูดอยโอกาสและผูพิการ พลังงานทดแทน )สุขภาวะ สื่อสรางสรรค การทองเที่ยวที่จัดการโดยชุมชน ฯลฯ ในประเทศอังกฤษ

รายงานของรัฐบาลพบวามีกิจการเพื่อสังคมกวา 55,000 ราย สรางรายไดกวา 8 พันลานปอนดตอป และสรางผลเชิงบวกตอสังคมและสิ่งแวดลอมอีกมหาศาล )

นิตยสาร และสื่อโทรทัศนทั่วโลกตางกำลังใหความสนใจ พบวามีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจการ

เพื่อสังคมอยางตอเนื่อง เชน CNN, BBC, Time, New York Times และ FastCompany )

2. สื่อทั่วโลกกำลังใหความสนใจ(

3. เกิดการพัฒนาตลาดทุนสำหรับกิจการเพื่อสังคมในหลายประเทศ(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

5. รัฐบาลหลายประเทศออกนโยบายสนับสนุนอยางชัดเจน (

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

การเปรียบเทียบกับประเทศไทย(

มีการพัฒนากองทุนเฉพาะ เชน Venture philanthropy funds, Social venture capital

funds และ Loan funds ทั้งในสหรัฐฯ ยุโรป อินเดีย และฮองกง)

มีรัฐบาลหัวกาวหนาที่ออกนโยบายสนับสนุนกิจการเพื่อสังคมทั่วโลก โดยเฉพาะ

รัฐบาลอังกฤษ แคนนาดา สหรัฐอเมริกา และ สิงคโปร)

4. มหาวิทยาลัยชั้นนำของโลกใหความสนใจอยางมาก(

มหาวิทยาลัยชั้นนำของโลกเริ่มมีหลักสูตรเฉพาะสำหรับกิจการเพื่อสังคม เชน

Oxford, Harvard, INSEAD, Stanford และ MIT )

•  ประเทศไทยมีกิจการเพื่อสังคมอยูบาง) แลวแตยังไมเปนที่แพรหลาย และยังอยู) ในขั้นเริ่มตน)

•  กิจการเพื่อสังคมสามารถสรางมิติใหม) ของการมีสวนรวมแกปญหาสังคมและ)

สิ่งแวดลอมสำคัญรวมกับรัฐบาลและ)

องคกรพัฒนาภาคเอกชนได )

•  ประเทศไทยยังขาดการสนับสนุนพื้น) ฐานทุกดาน )

•  ประชาชนที่มีศักยภาพยังไมรูจักกิจการ) เพื่อสังคม )

ประโยชนของกิจการเพื่อสังคมตอการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ

และเปนนโยบายกระตุนเศรษฐกิจที่มีผลระยะยาว(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

การเจริญเติบโตของภาคกิจการเพื่อสังคม นำไปสูการพัฒนา

เศรษฐกิจที่ยั่งยืน และสังคมที่มีความเทาเทียม ยุติธรรม และมี

ปญญามากขึ้น (

พัฒนาสังคมและสิ่งแวดลอม

อยางยั่งยืน ขยายผลได(

สรางเสริมกลไกตลาดที่มีคุณธรรม (และยั่งยืน(

พัฒนาคุณภาพบริการ

สาธารณะ(

สรางเศรษฐกิจใหมแหง

คุณธรรมและความยั่งยืน(

- ใชธุรกิจเปนเครื่องมือแกไขและพัฒนาสังคม)

และสิ่งแวดลอมอยางยั่งยืน )- ไมจำกัดดวยทุนใหเปลา )

- มุงเนนการกระจายผลประโยชนสูชุมชนและ) ผูดอยโอกาส )

เชื่อมโยงขับเคลื่อนกลไกตลาดสำคัญ เชน)

-  การบริโภคที่ยั่งยืน)-  การผลิตที่ยั่งยืน )

- การลงทุนที่รับผิดชอบตอสังคม )สรางนวัตกรรมและรูปแบบใหมของบริการ

สาธารณะ ทั้งบริการโดยตรงตอสังคม และ)การประมูลจากรัฐบาล เชน การจัดการของ

เสีย พลังงานทดแทนระดับชุมชน และการพัฒนาอาชีพ/ชวยเหลือผูดอยโอกาส/ผูสูงอายุ )

-  สรางมูลคาทางเศรษฐกิจที่มี) คุณธรรมและคุณคาเชิงสังคม)-  เปนเครื่องมือกระตุนเศรษฐกิจได)-  ดึงดูดคนรุนใหมเพื่อมาเปนผู) ประกอบการเพื่อสังคม )

*ปรับจาก The Contribution of Social Enterprise, Social Enterprise )

Action Plan, Office of the Third Sector, UK government.)

สถานการณ และพัฒนาการของกิจการเพื่อสังคมทั่วโลก (

บทบาทของหนวยสนับสนุน ภาครัฐ/เอกชน(

•  ไมใชการสรางกิจการเพื่อสังคมโดยตรง)•  เนนสรางสภาพแวดลอมที่เอื้อใหเกิดการเติบโตของ) กิจการเพื่อสังคม ผานการสรางกลไกสนับสนุนตางๆ)

•  เรงรัดสนับสนุนในสวนที่มีความสำคัญเรงดวน เชน) กลุมที่ไดรับผลกระทบจากวิกฤตเศรษฐกิจ)

โดยเฉพาะผูดอยโอกาส และคนรุนใหม )

•  อังกฤษ ตั้ง office of the third sector ที่มีภารกิจสนับสนุนผาน

การสรางการรับรู การสนับสนุนทางการเงิน ขอมูล )ปรับปรุงกฏหมาย และเปดโอกาสใหทำงานกับภาครัฐ)

•  สิงคโปร ตั้ง Social Enterprise Committee เพื่อศึกษาและ) พลักดันกิจการเพื่อสังคม คลายอังกฤษแตเนนเรื่องเงินทุน)

•  แคนนาดา และ สหรัฐฯ ตางมีนโยบายและทรัพยากรสนับสนุน)

ที่ชัดเจน )

ตัวอยางการสนับสนุนของรัฐ(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สวนที่ 2: บทบาทของหนวยสนับสนุน เชน ภาครัฐ และเอกชน(

บทเรียนรูปแบบการสนับสนุนโดยหนวยสนับสนุน (ภาครัฐ/เอกชน)(

•  การสรางความรับรู และการเรียนรูของประชาชน ผานการสื่อสารสาธารณะและหลักสูตร)

•  การสรางความสามารถ (capacity building) จากขอมูลความรูสูภาคปฏิบัติและการจัดการ )

•  การสนับสนุนเงินทุน ทั้งสวนใหเปลาและเงินลงทุน รวมกับภาคเอกชน)

•  การเปดโอกาสใหทำงานรวมกับรัฐบาลโดยหลากหลายกลไก ทั้งในเชิงหุนสวนทำงานและการประมูลโครงการ )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

เปาหมาย )

”วัตถุประสงคที่ตองการ5บรรลุคืออะไร"5

ยุทธศาสตรหลัก(

”สิ่งสำคัญที่ตองดำเนินการ5แตละดานคืออะไร"5

หลักการพื้นฐาน5

”การดำเนินการตอง5ตั้งอยูบนหลักการ5

พื้นฐานอะไร"5 ความเปนผูนำของรัฐบาล นายกรัฐมนตรีมีคำสั่งและประกาศใหเปนนโยบายสำคัญ )

สรางการรับรู และ

การเรียนรูในสังคมไทย(

พัฒนาชองทางเขา

ถึงเงินทุนและทรัพยากร(

พัฒนาขีดความ

สามารถกิจการเพื่อสังคม(

เปดโอกาสใหรวม

งานกับรัฐบาล และหนวยสนับ(

สนุนอื่นๆ(

การสรางเสริมกิจการเพื่อสังคม(

•  เปนตนแบบการพัฒนาเศรษฐกิจที่ยั่งยืน )

•  สังคมที่มีความเทาเทียม ยุติธรรม และมีปญญามากขึ้น)•  เกิดเครือขายนวัตกรรมทางสังคมอยางกวางขวาง

สวนที่ 3: ยุทธศาสตร และแผนปฏิบัติการ(

มีหนวยงานในภาครัฐเปนเจาภาพรวมและเปนหนวยประสานกับหนวยงานที่เกี่ยวของของรัฐ)

เนนการสรางความมีสวนรวมจากทุกภาคสวน โดยเฉพาะภาคเอกชน และประชาสังคม)

เกิดคณะทำงาน (work group) ที่ประกอบดวยหลายภาคสวน มีความคลองตัวสูง ใช ICT ขับเคลื่อน)

1 2 3 4

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

1. สรางการรับรู และการเรียนรูในสังคมไทย )

จัดสัมมนาและการประชุมเกี่ยวกับ(กิจการเพื่อสังคม (

สัมมนาภายในประเทศ เพื่อคนหาตนแบบและสรางความรวมมือในประเทศ(

สัมมนาระหวางประเทศ เพื่อใหประเทศไทยกลายเปนศูนยกลางการลงทุนและแลกเปลี่ยนเรียนรูระดับภูมิภาค (Asia Social Capital Market Conference?)(

จัดประกวดกิจการ(เพื่อสังคมระดับประเทศ(

ประกวดในระดับภูมิภาคและระดับประเทศ เพื่อรวบรวมกรณีตัวอยาง และเผยแพรประชาสัมพันธไปพรอมๆกัน อาจจะประกวดทั้งในระดับโรงเรียน และธุรกิจจริง)

Reality-TV show เพื่อใหเกิดความสนใจขึ้น โดยเฉพาะในหมูคนรุนใหม )

พัฒนาเนื้อหาประกอบการเรียนการสอน(

พัฒนาเนื้อหาประกอบการเรียน ในระดับโรงเรียน มหาวิทยาลัย และสถาบันเฉพาะทาง )

E-LEARNING)สำหรับการเรียนรูดวยตัวเอง เพื่อคนรุนใหมและเยาวชน )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

2. การพัฒนาขีดความสามารถของกิจการเพื่อสังคม (

การพัฒนาเนื้อหาความรูเกี่ยวกับกิจการเพื่อสังคม(

พัฒนาคูมือ แปลหนังสือ และนิตยสาร / จุลสาร และสื่อมัลติมีเดีย)

การพัฒนาศูนยอบรม และใหการปรึกษา(

พัฒนาศูนยบมเพาะกิจการเพื่อสังคมโดยเฉพาะ คลายกับตัวอยาง KaosPilot ที่)แสกนดิเนเวีย)

พัฒนาเครือขายศูนยบมเพาะธุรกิจ (Incubation center) ของมหาวิทยาลัยใหมีเนื้อหาและศักยภาพเพื่อการบมเบาะกิจการเพื่อสังคม)

ตอยอดบริการของรัฐบาลที่มีอยูแลว(

เสริมศูนยขอมูลใหคำปรึกษา และศูนยอบรมที่เกี่ยวของ เชน โครงการ New Entrepreneurs, ตนกลาอาชีพ หรือ เพิ่มประเด็นตลาด fair-trade ในศูนยขอมูลการคา กระทรวงพาณิชย เปน)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

3. การพัฒนาการเขาถึงเงินทุน และทรัพยากร(

การพัฒนากองทุนสนับสนุน(

ศึกษาความเปนไปไดในการปรับการใชกองทุนที่มีอยูแลว เชน SME Venture Capital Fund, กองทุนสิ่งแวดลอม, กองทุนเศรษฐกิจพอเพียง ฯลฯ และทำขอเสนอตอรัฐบาล)

พัฒนากองทุนใหมรวมกับภาคเอกชน หรือกองทุนอิสระตางๆ )- Venture Philanthropy Funds)

- Social VC Funds)

- Social Loan ) Funds)

สรางตลาดในการระดมการลงทุนตรงจากภาคเอกชน และตางประเทศ(

- CSR Matching)

- Social Investment Market & Forum)

การพัฒนานวัตกรรมทางการเงินเพื่อสังคมอื่นๆ เชน )- เครื่องมือการประกันความเสี่ยงโดยรัฐ)- Unclaimed assets usage.)

- Tax incentives )

การระดมการสนับสนุนทรัพยากรอื่นๆ โดยสรางความรวมมือกับภาคเอกชน(

ใหคำปรึกษา )เชน ในดานการเงิน)กฏหมาย ภาษี เทคโนโลย ีการพัฒนาแผนธุรกิจ ฯลฯ)

สนับสนุนทรัพยากรอื่นๆ เชน การขนสง อุปกรณ )การสนับสนุนทางเทคโนโลยี)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

4. การเปดโอกาสใหรวมงานกับรัฐบาล และหนวยสนับสนุนอื่นๆ(

การปรับปรุงนโยบายและระเบียบการประมูล/procurement งานของรัฐบาลใหกิจการเพื่อสังคมสามารถมามีสวนรวมได)

สนับสนุนสงเสริมใหกระทรวงตางๆและหนวยงานเขาใจแนวคิดกิจการเพื่อสังคม หาชองทางสนับสนุนและรวมงานดวย)

เชื่อมโยงใหหนวยงานสนับสนุน ทั้งในสวนองคกรอิสระ และภาคเอกชน ใหเปดโอกาสกิจการเพื่อสังคมเขาไปรวมทำงาน / เสนอโครงการ)

การบริหารจัดการ(

•  ตั้งคณะทำงาน คณะที่ปรึกษา)

•  จัดกลุมทำงานยอยตามยุทธศาสตรหลัก)•  พัฒนาเปนโครงการ / แผนงานรวมกับหนวยสนับสนุนตางๆ)

•  พลักดันใหเกิดคณะกรรมการระดับชาติในประเด็นดังกลาว )

•  สถาบัน ChangeFusion ยินดีทำหนาที่เปนเลขานุการและผูประสาน )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute