S lc v ngun gc mt s a danh min Nam

Phn 1 Tn do a hnh, a th:

Bt u bng mt cu ht dn gian vng Ba Tri, tnh Bn Tre:

Gi a gi y,

v ry n cng,

v bng n c,

v ging n da

Ging l ch t cao hn rung, trn nng dn ct nh v trng rau, u, khoai c

cng mt s loi cy n tri. Bi vy nn mi c bi ht: trn t ging mnh trng

khoai lang

Mt con ging c th bao gm mt hay nhiu x. Bn Tre, Ging Trm tr thnh

tn ca mt qun (huyn).

Li nhc n mt cu ht khc:

Ai dza Ging Da qua trung

Gi rung bng sy, b bun cho em

Ging Da M Tho, khong t ch qua khi ng ba Trung Lung n cu Long nh,

bn phi quc l 4 l Ging Da. S d c tn nh th v vng ny hai bn b sng

c nhiu cy da. (Da y khng phi l loi cy c tri m ngi min Nam gi l

thm, khm. y l loi cy c l gai dng nh l thm nhng to hn v dy hn, mu

xanh mt. L ny vt ra mt th nc mu xanh, c mi thm dng lm bnh, c

bit l bnh da ln).

Va ri c nhc n trung, hi xa v Ging Da th phi qua trung, vy trung l

g?

Trung l ng xuyn ngang mt khu rng, li i c sn nhng hai bn v pha trn

u ngi i u c thn cy v cnh l bao ph. vng D An c trung Sim. min

Trung, thi trc c trung nh H.

Thng em anh cng mun v

S trung nh H, s ph Tam Giang

Ti sao li c cu ca dao ny?

Ngy xa trung nh H thuc vng Vnh Linh, tnh Qung Tr, cn gi l H X Lm.

Ni a hnh trc tr, thng c o tc n np cp bc nn t ngi dm qua

li.

Ph l lch bin, ni hi ng ca cc con sng trc khi ra bin nn nc

xoy,sng nhiu thng gy nguy him cho thuyn b. Ph Tam Giang thuc tnh

ThaThin, pha bc ca ph Tam Giang l sng Lu ra bin, pha nam l sng

Hng ra ca Thun An.

Bu l ni t trng, ma ma nc kh su nhng ma nng ch cn nhng vng

nc nh hay kh hn. Khc vi m, v m c nc quanh nm. Si Gn, qua

khi Ng T By Hin chng 1 km v hng Hc Mn, pha bn tri c khu Bu Ct.

By gi ng x c m rng, nh ca xy rt p nhng ma ma vn thng b

ngp nc. Long Khnh c Bu C, Rch Gi c Bu C.

m ch trng c nc quanh nm, ma ma nc su hn ma nng, thng l ch

tn cng ca mt dng nc ra sng rch hoc ch mt con sng l b nc trn

ra hai bn nhng vn dng nc vn tip tc con ng ca n. C mau c m

Di,m Cn. qun 11 Si Gn c m Sen, by gi tr thnh mt trung tm gii tr

rt ln.

Bng t gc Khmer l bng, ch ch t trng gia mt cnh ng, ma nng khng c

nc ng, nhng ma ma th ngp kh su v c cc th lc, ng mc. Ma

ma bng thng c nhiu c ng.

v bng n c, v ging n da.

Ba Tri, tnh Bn Tre, c hai bng l Bng Trm v Bng Cc.

Lng ch t thp st bn ng nc chy nn do nc trn ln lm ngp nc hoc

m thp quanh nm. c Ho (gia Long An v Si Gn) c Lng Le, c gi nh

vy v lng ny c nhiu chim le le n kim n v . Vng Khnh Hi (qun 4 Si

Gn) xa kia c gi l Lng Th v c nhng ch ngp do nc sng Si Gn trn

ln. Ngi Php pht m Lng Th thnh Lng T, mt a danh rt ph bin thi Php

thuc.

Trng ch trng tri v khng c cy mc, gia mt khu rng hay bn cnh mt khu

rng. Ty Ninh c Trng Bng, a danh xut pht t mt ci trng xa kia c nhiu

c bng v vng ven ng Thp Mi. Bin Ho c Trng Bom, Trng To.

ng khong t rt rng ln bng phng, c th gm ton rung, hoc va rung va

nhng vng hoang cha khai ph. Mt vng trn ng t Gia nh i Th c, qua

khi ng t Bnh Ho, trc kia ton l rung, gi l ng ng C. Ra khi Si Gn

chng 10 km trn ng i Li Thiu c ng Ch Ngp, c gi nh th v trc kia

l vng t phn khng thun tin cho vic cy cy, b b hoang v rt vng v, trng

tri. C Chi c ng D, v tng dc dng lm ni tp nhy d. V to, rng hn

rt nhiu l ng Thp Mi.

H ch t trng, ma nng kh ro nhng ma ma c ni nc lp xp. C Chi

c H B, v b nui trong vng thng n n c. Bin Ho c H Nai, l ni

nhng ngi Bc o Cng Gio di c nm 1954 n lp nghip, to thnh mt khu

vc sm ut.

Phn 2 Tn bt ngun t ting Khmer

Min Nam, c bit l khu vc ng bng sng Cu Long, ngi Vit v ngi Khmer

sng chung vi nhau,vn ho nh hng qua li ln nhau. iu biu hin r nt

qua mt s a danh. Mt s ni, tn gi nghe qua th rt Vit Nam nhng li bt ngun

t ting Khmer; ngi Vit Vit ho mt cch ti tnh.

Cn Th

Khi i chiu a danh Cn Th vi tn Khmer nguyn thy ca vng ny l Prek

Rusey (sng tre), khng thy c lin quan g v ng m, ngi nghin cu cha th vi

vng kt lun l Cn Th l mt a danh hon ton Vit Nam v vi i tm hiu cn c

cc ngha c th hiu c ca hai ch Hn Vit cn v th. Cn Th khng phi

l t Hn Vit v khng c ngha.Nu d tm trong hng cc a danh Vit ho, ngi

nghin cu c th thy ng m ca Cn Th rt gn vi ng m ca t Khmer

kntho, l mt loi c hy cn kh ph bin Cn Th, thng thng c gi l c

sc rn, nhng ngi Bn Tre vn gi l c l tho. T quan im vng chc rng

l tho l mt danh t c to thnh bng cch Vit ho ting Khmer kntho,ngi

nghin cu c th su tm cc ti liu v lch s dn tc, v sinh hot ca ngi

Khmer xa xa trong a phng ny, ri i n kt lun l a danh Cn Th xut pht

t danh t Khmer kntho.

M Tho

Trng hp M Tho cng tng t. S kt hp hai thnh t c ng m hon ton Vit

Nam, m v tho, khng to nn mt ngha no theo cch hiu trong ting Vit.

Nhng ti liu thch ng v lch s v sinh hot ca ngi Khmer trong vng thi xa

xa xc nh a phng ny c lc c gi l Srock M X (x nng trng).

Mnh gi l M Tho, b i ch Srock,ch cn gi li M X thi.

Sc Trng

Theo c hc gi Vng Hng Sn, ng ra phi gi l Sc Trng. Sc Trng xut pht

t ting Khmer Srock Khlang. Srock c ngha l x, ci. Khlang l kho cha vng

bc ca vua. Srock Khlang l x c kho vng bc nh vua. Trc kia ngi Vit vit

l Sc Kha Lng, sau na bin thnh Sc Trng.Tn Sc Trng c nhng ln b

bin i hon ton. Thi Minh Mng, i li l Nguyt Giang tnh, c ngha l sng

trng (sc thnh sng, ting Hn Vit l giang; trng l nguyt).n thi ng Dim, li

gi l tnh Ba Xuyn,chu thnh Khnh Hng. By gi tr li l Sc Trng.

Bi Xu

Bi Xu l tn mt qun thuc tnh Sc Trng. y l mt qun ven bin nn c mt s

ngi vi quyt on, cho rng y l mt trng hp sai chnh t, phi gi l Bi Sau

mi ng. Tht ra, tuy l mt vng b bin nhng Bi Xu khng c ngha l bi no

c. N xut pht t ting Khmer bai xao c ngha l cm sng. Theo truyn thuyt

ca dn a phng, c a danh ny l v ni y ngy trc, mt lc lng qun

Khmer chng li nh Nguyn phi n cm cha chn chy khi b truy ui.

K Sch

K Sch cng l mt qun ca Sc Trng. K Sch nm gn ca Ba Thc (mt ca

ca sng Cu Long), phn ln t ai l ct do ph sa sng Hu, rt thch hp cho vic

trng da v ma. Ct ting Khmer l Ksach, nh vy K Sch l s Vit ho ting

Khmer ksach.

Mt s a danh khc

Ci Rng (thuc Cn Th) l s Vit ho ca kran, tc c rn, l mt loi bp l nu

bng ci, c th trc kia y l vng sn xut hoc bn c rn.

Tr Vinh xut pht t prha trapenh c ngha l ao linh thing.

Sng Tr Cung Sc Trng do ting Khmer Prek Trakum, l sng rau mung

(trakum l rau mung).

Sa c xut pht t Phsar Dek, phsar l ch, dek l st.

Tha La, mt a danh ni ting Ty Ninh (Tha La xm o), do ting Khmer srala,l

nh ngh ngi, tu dng ca tu s Pht gio.

C Mau l s Vit ho ca ting Khmer Tck Khmau, c ngha l nc en.

Phn 3 a danh do cng dng ca mt a im hay do mt khu vc sinh sng

lm n.

y l trng hp ph bin nht trong cc a danh. Theo thi quen, khi mun hng

dn hay din t mt ni chn no m thu ban u cha c tn gi,ngi ta thng

hay mn mt im no kh ph bin ca ni , nh ci ch ci cu v thm vo mt

vo c tnh na ca ci ch ci cu ; lu ngy ri thnh tn, c khi bao trm c mt

vng rng ln hn v tr ban u.

Ch Ph bin nht ca cc a danh v ch l ch c, ch mi, xut hin rt nhiu

ni. Si Gn c mt khu Ch C ng Hm Nghi tr thnh mt a danh quen

thuc. Ch Mi cng tr thnh tn ca mt qun trong tnh An Giang. K bn Si Gn

l Ch Ln, xa hn cht na l Ch Nh Th c.a danh v ch cn c phn

bit nh sau;

- Theo loi hng c bn nhiu nht ch t lc mi c ch, nh: Ch Go M

Tho, Ch Bng (ng l l Bn) Li Thiu, Ch m Long An, Ch i Si Gn.

- Theo tn ngi sng lp ch hay ch ch (c quyn thu thu ch), nh: ch B

Chiu, ch B Hom, ch B Quo , ch B Ra.

- Theo v tr ca ch, nh: ch Gia M Tho, ch Cu (v gn mt cy cu st) G

Vp, ch Cu ng Lnh Si Gn.

Xm l mt t phn bit mt khu vc trong lng hay mt a phng ln hn, v

mc tiu sn xut, thng mi hay ch n thun v v tr.

n thun v v tr, trong mt lng chng hn, c Xm Trn, Xm Di, Xm Trong,

Xm Ngoi, Xm Cha, Xm nh

V cc mc tiu sn xut v thng mi, ngy nay cch phn bit cc xm ch cn

nng thn m khng cn ph bin thnh th.

Nhng a danh cn st li v xm khu vc Si Gn, Ch Ln: vng ph cn ch B

Chiu c Xm Gi, Xm G. G Vp c Xm Thm. Qun 4 c Xm Chiu. Ch Ln

c Xm Than, Xm Ci, Xm Vi, Xm Tr (Tr l nhng nhnh cy hay thn cy sun

s to c bng ngn chn ci, di chng 2 mt, dng lm ro, lm lui hay lm ba

nui tm).

Th l danh t ch n canh gc dc theo cc ng sng, v kh ph bin thi trc

nn th i vo mt s a danh hin nay hy cn thng dng, nh:Th c, Th

Thim, Th Ng (Si Gn), Th Tha (Long An),Th Du Mt (Bnh Dng). c,

Thim, Ng, Tha c l l tn nhng vin chc c c n cai qun cc th ny v

gi chc v kh lu nn tn ca h c ngi dn gn lin vi ni lm vic ca

h. Cn Th Du Mt th th ngy xa c mt cy du mc l loi.

Bn ban u l ch c iu kin thun tin cho thuyn ghe gh vo b hoc u li

do yu cu chuyn ch, ln xung hng. Sau ny ngha rng ra cho c xe ,xe hng,

xe lam

Cng nh ch, bn thng c phn bit v t tn theo cc loi hng c ct ln

nhiu nht. Mt s tn bn t theo cch ny tr thnh tn ring ca mt s a

phng, nh: Bn C, Bn Sc, Bn Ci Bnh Dng. Bn Th c.Bn G

Bin Ho.

Ngoi ra bn cng cn c th c t tn theo mt c im no , nh mt loi

cy, c no mc nhiu , v cng tr thnh tn ca mt a phng, nh: Bn

Tranh M Tho, Bn Lc Long An (ng l l lt, l mt loi cy nh l nh, r dng

lm thuc, ng y gi l si h).

Mt s trng hp khc

C mt s a danh c hnh thnh do v tr lin h n giao thng, nh ng nm, ng

by, cu, rchthm vo c im ca v tr , hoc tn ring ca mt nhn vt c

ting ti v tr . Si Gn c rt nhiu a danh c hnh thnh theo cch ny:

Ng T By Hin, Ng Nm Chung Ch, Ng Ba ng T Tr Vinh c Cu Ngang

tr thnh tn ca mt qun. Trng hp hnh thnh ca a danh Nh B kh c

bit, l v tr ng ba sng, ni gp nhau ca 2 con sng ng Nai v Bn Ngh

trc khi nhp li thnh sng Lng To. Lc rng, nc ca hai con sng ra rt

mnh thuyn b khng th i c, phi u li i con nc ln nng theo sc

nc m v theo hai hng Gia nh hoc ng Nai.

Nh B nc chy chia hai,

Ai v Gia nh, ng Nai th v.

Tng truyn c ng Th Hung l mt vin chc cai qun th vng , tham

nhng ni ting. C ln nm m thy cnh mnh cht b xung m ph phi n tr

nhng ti li khi cn sng. Sau ng t chc v bt u lm phc b th rt nhiu;

mt trong nhng vic lm phc ca ng l lm mt ci b ln gia sng trn lm

nh, sn nhng lu nc v ci la. Nhng ghe thuyn i nc ln c th cp

ln b nu cm v ngh ngi. a danh Nh B bt ngun t .

Kt

Min Nam l t mi i vi ngi Vit Nam, nhng a danh ch mi c hnh thnh

trong vi th k tr li y nn nhng nh nghin cu cn c th truy nguyn ra ngun

gc v ghi chp li lu truyn. Cho n nay th rt nhiu a danh ch cn li ci tn

m ngha hoc du vt nguyn thu bin mt theo thi gian. Th d, Ch Qun

ng Trn Hng o, Si Gn, by gi ch bit c khu Ch Qun, nh th Ch

Qun, nh thng Ch Qunch cn ci ch c ci qun ai m tm cho ra c.

Hoc Ch i (c mt s ngi tng lm l Ch ui v ngi bun bn hay b nhn

vin cng lc rt ui) ban u chuyn bn i, l mt th hng dy dt bng t ln

si, by gi mt hng bin mt nhng a danh th vn cn. Ngoi ra, t Si

Gn xa sng rch nhiu nn c nhiu cu, sau ny thnh ph c xy dng mt s

sng rch b lp i, cu bin mt, nhng ngi dn vn cn dng tn cy c ni

gi khu ,nh khu Cu Mui. V cng c mt s a danh do pht m sai nn

ngha ban u b bin i nhng ngi ta quen vi ci tn c pht m sai

nn khi ghi chp li, vn gi ci tn c a s chp nhn, nh Bn Lc, ch Bng

(Lt l tn ng lc ban u, v ni c nhiu cy lt; cn ch Bng nguyn thy ch

bn mt hng bn, sau ny bn mt hng v ci tn c vit khc i).

H nh V

______________________________________________________________________

________________________________________________

B Xung :

Re: Ngun Gc Mt S a Danh Min Nam.

Phn trn ni ti nhiu a danh ca min Nam, by gi l phn b tc.Gp u ghi

. C nhng a danh c th c cp phn trn nhng cng vn ghi li, v

ti mi c c trong nhng cun sch khc.

Th c

Ai chng mt ln nghe ni n nem Th c. Ngi ta nhc n ci a danh Th c,

Xun Trng nh l mt ni danh thng giai nhn, ti t, tao nhn mc khch n

y thng thc phong quang.

Theo li truyn khu ca cc v b lo a phng : Khi xa, c v th n u tin

ni ny tn l c. n sau, ng T Dng Minh ng ra qui dn lp ch bun bn,

nh n cng v th n tn c, nn ly tn v chc tc ca ng m t cho ch,

gi l ch Th c nay thnh danh.

(trch trong cun Gia nh Xa ca Hunh Minh)

G Vp

G Vp l tn mt qun ca tnh Gia nh. Gi l G Vp c ngha g ? Chng ti

dng cng ra tm nhng s sch v hi thm cc v b lo, nhng chng tm hiu c

g ch xc.

Tuy nhin, theo truyn thuyt, cng c th tin c, a danh mang tn G Vp, v lc

trc ni y l mt ngn i trng cy Vp (theo ting Chm gi l Krai, ting Vit l

Vp hay Ln). Th cy Vp l th cy m dn Chm coi nh thn mc, ym h cho

dn tc Chm.

(trch trong cun Gia nh Xa ca Hunh Minh)

Cy Vp (tn khoa hc l Mesua Ferrea L.)

ng ng C

ng bo tnh Gia nh t xa ti nay thng nghe ni n tn ng ng C

nhng khng hiu r cm t ny do ai t ra m c truyn tng mi n ngy nay.

min Nam chng ta, a phng no cng c nhiu huyn thoi, giai thoi truyn

khu trong dn gian, lu ngy tr thnh mt a danh.

Chng ti, ngi tnh nguyn vch bng thi gian,ghi li nhng s vic xy ra tng

vng,tng a phng, hin qu bn c hiu r ngun gc t thu xa xa ni a

phng chnh mnh. Theo mt vi v b lo c cu sinh qun ti Gia nh, thut li s

tch ng ng C cho chng ti bit nh sau.

t Gia nh ngy xa rng ln hoang vu, dn chng ri rc tng nhm theo rung

g nng, rng chi dy c,ng s cha c khai m, li i vt v kh cc.

Khu t ng ng C ny ngy xa thuc vng st cn trung tm tnh Gia nh. N

n t ch (ng ba trong) di ti cu Hang; vng ra ng Nguyn Vn Hc, pha bn

ny cu Bnh Li n n su lun pha trong c hn 10 cy s, ri vng ra khu Hng

Xanh pha l heo c Gia nh chy di ti ng nm Bnh Ho.

Ton th khu vc rng ln nh vy,thu xa khng c ly mt con l ci quan no

dn chng x dch. Dn c trong vng, sinh sng v ngh rung nng, ry bi, lm

ngh h bc (nh c) dc theo sng cu Bnh Li, cy Bng Ky by gi. Nhng

khong t khng c khai ph th ton l rng chi cy lm mc rm rp.

V sau, Ty ly Gia nh ri th m mang quc l i Th c v khu st ra quc l, n

su v hng 5-7 cy s (t pha Gia nh ln nm bn tay mt),c Ty khai ph lm

rng cao su. Ton th mt khu ng rung mnh mng nh vy, hn phn na t ai

ton l rng rm, dn c li t nn khng c nhiu ng mn x dch. Dn chng di

chuyn bng nga cng khng tin ch ng ni chi n dng xe b hoc xe tru. y

khc hn mi ni l ch !

Mi khi dn c trong vng ny mun ra tnh, lc l thnh Gia nh, c vic cn kp,

hoc rc thy tr bnh, hoc ti hng ry, go thc ra ch bn,hoc mua i cc th

cn thit em v dng. tht l mun vn kh khn. Ch c nhng trai trng kho

mnh mi c th di chuyn ni hng my chc cy s ng li lm khng khc ln

thc xung ghnh, khu t ny li nhiu ch dc ln, dc xung, i nng..v.v.. Rt t

ch c khai ph, thnh ging nh xuyn rng vy. M h mi ln i nh vy th

rung nng, ry bi nh li khng ai khai ph, lm lng sn xut. Li mi ln i ra

thnh th li mt t nht 2 ngy 1 ngy i, 1 ngy v mua bn, i chc.

Mt ngy, bng dng ngi ta thy trc cng nh ca mt ng Ph H vi nh ngi 3

gian, 2 chi, 1 dy nh bp, nn c cao treo tm bng ln my ch :

m nhn C ngi v hng ho i khp ni.

ng thi vi tm bng treo ln, ng Ph H trong vng gi l ng Ba Ph H truyn

thu dng tt c thanh nin vm v trong ton khu, hay bt c ni no,mun c chuyn

lm, ngoi ngh rung ry.

C ngi v hng !

l mt li ti ngi v hng ho gin tin hn c vng hay kiu.

ng Ba Ph H bn cho dn an nhng tm vc bng tre, hai u c 4 lng tre l ra

ging nh ci bng ca nh thng khing bnh, ngi u trc ngi u gc ln

hai vai, khch th ngi vc tre khc gia thng chn lng lng ngi C i.Hng

ho th li khong gia, thay v tm vc tre ng th n l mt ming vn dy

c th cht nhiu m khng b on chnh gia.

Ngi s dng mun mn ch cn cho ng Ba Ph H hay trc, cho bit nh ri th

sng sm, khi g va gy l c dn phu mang C n tn nh m rc ngi, hoc

C hng i ra thnh Gia nh.T , dn c bt u x dch d dng, khng nhc

mt, bn tm, hay tn hao ngi mi khi ti hng i ra thnh.

Ri th, thi gian tri qua, a danh xut hin theo ming ngi c ng trong vng. Khi

hi:

- u ?

Bn p:

- trong ng ng Ba C !

ng Ba C y c ngha l ng Ba Ph HC ngi v hng ho.

Dn dn, hng trm nm sau vng ny c m mang, nhng l mt vng rng ln,

dn chng quy t v cng ngy cng ng li khng c a danh, nn ngi ta nh n

ng Ba C lp thnh vng ny thnh a danh gi l ng ng C cho n ngy nay.

C

- danh t: xe qut. (td. tru ko c, mt c la)

- ng t: ko i, mang ch, khun ly (td.

c la t ng v nh)

n. (td. ni cm ln qu mc ti ti u

c c ni)

m ng (td. nhiu vic qu liu

mnh c c ni khng)

(Theo cun T in Phng Ng Nam B.)

(Xe qut, l loi xe dng tru hoc b lt trn mt t. Khung xe bng tre t trn 2

cy trt. u 2 cy trt c gng vo cng xe. Ngi ta dng dy cho buc cng

xe vo vai ca tru hoc b. y l phng tin vn chuyn ng di ch yu dng

trong ma v nng nghip, thch ng vi a hnh phc tp.)

Xe-c l danh t kp, trong trng ny, ch c phi l danh t ng chung vi ch

xe. Ci xe v ci c cng l danh t ch mt vt dng chuyn ti (ngi hoc hng

ho).

Ging nh danh t kp ch-ba, ch v ba l hai danh t ng ngha, nhng ch ba

l t c bin mt khng ai dng na, ch cn tn ti trong t kp ch-ba.

(trch trong cun Gia nh Xa ca Hunh Minh)

ng Thp Mi

Ch thch nm 1970. Theo ti, thuyt di y ca ng L Hng c phn ng tin

hn c. Trong bi a danh, di tch, thng cnh trong vng ngi Vit gc Min, tp

san S a s 14, 15 nm 1969, ng vit: Thp mi l mt trong nhng ngi thp

lm bng do vua Jayavarman VII xy ct khp lnh th th v thn B La Mn

Lockecvera l v thn chuyn tr bnh cho nhn loi. Bn cnh thp c nhng cn nh

sn g lp bng mng,bng ngi hay bng l tht nt ngi bnh nm dng

bnh do nhn vin y t hong triu coi sc. Nhng ngi thp c xy dng dc theo

cc con ng ln trong nc m ngi nm trong ng Thp Mi, tnh t a im

xut pht, ng vo hng th mui.

Thi gian tri qua, tn ph tt c cc cng trnh kin trc ca c nhn, dy nh g tiu

tan, ch cn mt tng s t v mt linh ph (linga) cng bng , di b c khc

ch Bc Phn (sanscrit) ghi tn Thp th mi. Trong nm 1932, nh kho c Php

Parmentier i vo ng Thp bng ghe v xung c nhng ch khc vo v

pht gic ra ngi thp

(trchtrong cun By Ngy Trong ng Thp Mui ca Nguyn Hin L)

Bn Tre

Trng hp hnh thnh tn gi Bn Tre tht c bit, v l s gn ghp gia ting

Khmer v ting Vit.Xa

kia ngi Khmer gi ni l Srok Treay srok l x,treay l c. Sau ngi Vit thay

ch ngi Khmer n sinh sng lm ch chn , bin ch srok thnh Bn nhng ch

treay khng dch l c m pht m theo ting Khmer thnh Tre. Qu tnh ni khng

c tre m tht nhiu tm c.

(theo ng Vng Hng Sn)

H nh V

a danh Saigon Chln

(trch Sng ni min Nam )

t Nam Vit m trc y ngi ta cn gi l Nam K,ngi Ty Phng khi t

chn ln x mnh hi th k 16 , 17 gi bng tn Cochinchine hay ng Trong.

Ngi ta cng gi x ny l ng Nai ( ng c nhiu nai),Lc D,Lc ng (cng mt

ngha) hoc Nng Ni,l ni m ngi Vit mnh t chn ln u tin nm 1623.S

chp rng Cha Si Vng Nguyn phc Nguyn (1613-1635), g Cng cha Ngc

Vn,lnh i th 2,cho vua Cao Min Chei Chetta II (1618-1626) t Xim tr v ln ngi

bu v ng ti Oulong.Nh s giao hiu y vua Cao Min mi cho php ngi Vit

di dn vo Nam B.Chng ta t u cu ti M Xoi(g trng xoi),gn B Ra

ng vo nm 1623( Theo Claude Madrolle -Indochine du Sud,Paris 1926).

Cng trong nm ny mt phi on ngoi giao c c sang Oulong thng

thuyt s nhng li S Thu quan Saigon.V sau n i vua Ram Thip Dei

Chan(1642-1659),em vua trc,v hong hu Vit Nam ni trn xin vua Cao Min

cho php ngi Vit c quyn khai thc x Bin Ha nm 1638.

S d vua Cao Min giao ho vi nc ta v t nhn nhng mt phn no,l v

mun cy th lc ca triu nh Hu ch ng nh hng ca ngi Xim.Nh vy

chng ta n sinh c,lp nghip,khai khn t ai Nam B l do s tha thun hon

ton ca i bn,ch tuyt nhin khng phi l mt s xm nhp.Li na nh uy th

ca chng ta m Cao Min i ph hiu qu vi nhng tham vng ca nc Xim

v bo ton c nn c lp ca mnh.

Ni tm li s hin din ca chng ta t hn 800 nm nay ti Nam b rt l hp

tnh,hp l v hp php.Ni mt cch khc cng cuc Nam tin ca t tin ta l mt s

kin lch s bt di bt dch,n hin nhin cng nh cuc Ty tin ca ngi u Chu ti

M Quc v cuc ng tin ca ngi Anh tai c Chu.

Con sng ng Nai a ta n tnh Bin ha ( ha bnh bin cng),mt trn

c sp nhp vo nc ta nm 1653.Khong t ny xa c gi l ng ph ng

ra l Gin ph v hai ch ng v Gin vit theo ch Hn hi ging nhau.V sau ni

ny c triu nh Hu giao cho bn ngi Trung Hoa gc Qung Ty di c theo

hai tng Trn Thng Xuyn v Trn An Bnh n khai khn v lp nghip nm 1679

ti C lao Ph,sau khi nh Minh b nh Thanh lt .

Min trn Bin ha th c H Nai (h sp nai),Trng Bom( trng l mt i bng phng

v rng ri c trng nhiu cy chum-bao hom c trnh thnh bom,sinh ra mt th du

gi l chaulmougra,dng tr phong hi.

Pha di l nh thng in Nguyn Vn Hoi ,mt nh bc hc qu quyt vi

chng ti rng trong mt i ngi,s gi m chng ta in cung cng li t nht cng

c vi nm!

Bin Ha l qu hng ca Thnh Nhn ,mt trong Gia nh Tam hng.Hai ngi

kia l V Tnh qu G Cng v Nguyn Hunh c qu Tn An.

Bin ha l x bi bng ngon ngt c ting nn mi c cu ca dao :

Thy ng,thin bin nhn

Cao kh x h, kh iu,

Ch kch nhn tm bt kh phng

E sau lng li i lng,

Nhiu tay tham bi ch bng lm anh

Chng ta i ngang qua trc ngn ni Chu Thi ,cao 65m trn c ngi cha Hi

sn,c trng tu vo u th k th 19,nh cng c s Khi Long:

Bao gi cn lch ng Nai,

Nghing cha Chu Thi mi sai li nguyn !

Ri n Th c vi nhng h bi nc sui,v nhng gi nem ngon lnh.Th nhc

li ngy xa c nhng chc quan vn nh th b,th h lo v vic thu m v nhn th

b.Do m c nhng a danh nh Th Thim,Th Tha,Th Ng v.v.. nhc li

tn my ng th b v th h ngy trc.Min Th c li nhc cho ta hai cu i

tro d

X Th c nm canh thc

K c thn tr li Cn Th

C l v nm canh thc m c k than thn trch phn t mnh snh vi ci nem

Th c lt trn :

Ngi ta nm ch by em

Ti y nh th chic nem lt trn

Pha tay mt l G Vp,xa kia l mt ngn i trng cy vp.Th cy ny xa kia

c coi nh thn mc,ym h cho dn tc Chm.D s thut li rng vo i vua

Chim cui cng l P Rom (1627-1651),vua ny mun va mt i phi ngi Vit

ra lnh n cy Kraik ( vp) c th rp bng ni vn ng uyn.Hn

mt trm th v lc lng khng sao h ni v vt ru mi ln b xong th khp li

ngay.Nh vua tc gin cm ly ru h xung mt nht,tc thi mt ting rn r vang ln

v cy gc xung gia mt vng mu.V cng t vn kh nc Chim suy dn cho

n ngy tn t.

By gi ta vo thnh phSaigon,ni m 300 nm v trc(1674)tin o qun ta ln

u tin t chn ti,mang theo khu hiu : Tnh vi nng,ng vi binh.Qun ta

khng phi t ng m n,chnh l do li yu cu khn thit ca nh ng cuc hi

by gi.

H khai khn t ai vi sc do dai sn c,o sng ngi trong vng t thp v y

khp ni,xy dng thnh tr kin c.

Mt trong nhng cng tc qun s y do tng Nguyn c m xy nm 1772,ri

n thnh tr Phan An xy nm 1790,k n l thnh Gia nh xy nm 1836.Nhng

thnh y xy p vi my vn nhn cng v bao nhiu ti tr nh ghi trong cu ngn

ng :

Dn t Bc

p thnh Nam :

ng l ng!

Su Ty vi vi!

Chng ta ang trung tm thnh ph Saigon ( Si l ci,gn l bng gn)chuyn sang

ch nho thnh Si-cn l ci gn,v ch nm gn vit l Cn,nh ng Trnh Hoi c

(1765-1825) ghi trong tc phn Gia nh Thng Ch m hin nay chng cn mt bn

dch ra php vn ca ng Gabriel Aubaret.

Theo mt s ngi khc th Saigon c l do ch Ngn c thnh Tai Ngon hay

Thay gon theo ging Qung ng hay Tingan theo ging Triu Chu,dng ch thnh

ph do ngi Tu lp nn nm 1778 sau khi h phi ri b Bin ha v chin s gia

Nguyn nh v Ty Sn, nh s bo h ca qun i cha Nguyn ng ti Bn

Ngh.

Nguyn y xa hn c c l l s chuyn m ca mt danh xng ti c Preikor,c ngha

l rng gn,mt loi cy hin nay cn trng Th .

Theo ng Verdeille th Saigon c th l hai ch nho :Ty Cng c chnh ra,tn ny

m ch rng thnh ph l phn t xa kia c cc v vua pha Ty cng hin cho

ta.Ta nn lu rng tn Siagon ch c dng trong cc vn kin ca Php k t 1784

tr i m thi

Cn danh xng ca Ch-ln m ngi Ty c lin li l Cholon,n ch ngi ch xa

kia nm trn a im hin ti ca S Bu in Ch-ln ko di ti tn i Th Gii

c.Ch ny lp song song vi ch nh hin nay cn tn ti vi tn ch Thic pha

trng ua Ph Th.V sau Ch-ln c di ti Ch-ln mi do nh i ph Quch

m xy tng,tng h Quch vn cn gia nh ch Bnh Ty

S bin i a m dng ca a danh Saigon ty s hin din lin tip ca nhng

ngi quc tch khc nhau nh Preikor (rng gn),Tai- Ngon hay Thy gn ca ngi

Trung Hoa m ta c l -ngan,ngi phng ty dng ch la m ghi l Saigon t

nm 1784.

Hi xa tn Saigon ch p dng cho khu vc Ch -ln hin thi,cn chnh Saigon by

gi th khi y l Bn Ngh (theo Trnh Hoi c,theo cc nh hng hi u M ,theo bn

do ng Trn Vn Hc v ngy mng 4 thng chp nm Gia-long th 14( 1815) ghi

trn vng Ch-ln hin ti ch nh thng Ch-Ry ba ch Saigon x,khong gn

Cy Mai v Phc Lm )Khu Saigon cao ,nm pha n t tc l ci n thu hp

nm 1836 sau khi L Vn Khi ni lon,chc c ngi t thi thng c,chng

c l nhng kh gii v dng bng mi tm thy khi o mng nh th c

B.Khu thp thng gi l Bn Ngh hay bn Thnh.

Bn Thnh l ci tn gn ho thnh Gia-nh,nguyn trc c ci rch ni lin ho

thnh vi sng Bn-Ngh v c ci ch gi l ch Bn Thnh.Ci rch y v sau lp i

thnh i l Nguyn Hu v n by gi c cu ca dao nh sau :

Ch Bn Thnh n xanh n ,

Anh nhn cho t thy r n mu;

Ly em anh u k sang giu,

Rau da mm mui c ni no hn em!

Bn Ngh theo Trnh Hoi c l ci bn ung nc ca tru con,do mt tn rt c l

Kompong Krabey ( bn tru) c Vit ha.Nhng ng c ph Trn Quang Tut

(1765-1825) cho rng ni y c lm con c su chng thn ku ngh nn gi l Bn

Ngh-Trnh hoi c dch l Ngu-tnBn Ngh l ci bn sng Saigon c tn l

sng Bn Ngh,cng c tn l Tn Bnh Giang hay l c Giang ly ngun Ban

Bt(theo gia-nh thng ch) .Cn ci rch Bn ngh ni di bi kinh Tu -h(Arroyo

chinois) ngy xa c tn l Bnh Dng v ch n chy ra gip sng Bn Ngh gi l

Vm Bn Ngh.Bn Ngh tc l Saigon v khi ta ni ng Nai-Bn Ngh tc l ni n

Nam B vy.

Pha ng Saigon c mt ci knh gi l rch Th Ngh hay l rch B Ngh.B tn l

Nguyn Th Canh,con gi thng sut Nguyn Cu Vn tc Vn Trng Hu,p duyn

vi mt ng ngh. cho chng b tin ng qua rch hng ngy vo lm trong

thnh,b cho dng mt chic cu m dn s c th dng c. t lng nh n mt

bc n lu,h gi cu y l cu B Ngh.n khi Ty n nh thnh Saigon,pho

hm Avalanche tin vo rch ny u tin nn h mi gi l Arroyo de lAvalanche.

Trn rch Bn Ngh hi xa c nhiu chic cu vn dng tm cho ngi qua li.Chic

cu ni ting hn c l cu ng Lnh,c xy nh cng ng Lnh binh,thi t qun

L Vn Duyt.Cn nhng chic cu khc l Cu Mui,Cu Khm (thm),Cu Kho v

Cu hc(ging hc).V cc cng s th c :

Ch Bn Thnh (mi) xy nm 1914 trng tu nm 1950

Nh th c B khi cng nm 1877,hon thnh nm 1883

S Bu in v Ta n ct nm 1883

Dinh Norodom khi cng ngy ch nht 23-2-1868 vi s tham d dng o ca dn

chng.Thy s c De La Grandre vi s hin din ca kin trc s Hermitte t

HongKong ti, t vin u tin vung vc mi b na mt,trong ng mt

hp ch cha nhng ng tin vng v bc dp hnh vua Napolon III.c Gim mc

Miche,cai qun a phn,vi mt s ng con chin, ban php lnh v c mt din

vn li l cao qu lm c ta c bit ch .Cng cuc xy ct trn mt khong t

rng 14 mu ty phi dng ti hai triu vin gch,v ci mng dy ti 3,5m tn mt

2.436 thc khi xanh Bin Ha.Cng tc hon thnh nm 1875 v ngi u

tin n trong dinh l Thy s c Roze.Sau 84 nm Php thuc,ngy 7-9-

1954 i tng Ely,Cao y Php tr dinh th ny cho Chnh ph Vit Nam thi by

gi.

Ta Snh (1901-1908) trn c mt gc chung do ha s Ruffier trang tr mt tin

Vin Bo Tng Quc Gia xy nm 1927,khnh thnh ngy 1-1-1929 ,b v n nh thuc

sng lm h hi ngy 8-3-1946 v c hon li chnh ph Vit Nam ngy 19-9-1951

thu thp ti 4.000 c vt k thnh mc lc v trnh by trong 14 gian phng.

Vn Cm Tho (S Th)tng t vi rng Vincennes Php,c lp nm

1864.Sau khi san bng,vic a th ti nht ni hon tt nm 1865.Ngy 28-3-

1865 nh thc vt hc Pierre m nhim vic iu khin vn Cm Tho Saigon v

ngy nay nhiu ging cy x ta cn mang tn nh bc hc y.

y ta cn gp mt s a danh ngun gc Ty Phng nh : Ba-Son (Arsenal)

trong c mt bn sa tu(bassin de radoub) xy bng ximng ct st t nm 1858,v

bn tu ni c h thy thng ging nm 1866.Ch Ba-Son do ch Bassin m ra.

Vn B R(do ch Jardin des Beaux Jeux)hay l vn ng Thng,xa kia l hoa

vin ca Tng Trn L Vn Duyt,nay l vn Tao n.

Dakao l bin danh ca t M(t ca lng)

Lng-t l bin danh ca Tn thun,tn mt lng m dn Saigon thng n hng

mt(pointe des flaneurs).

By gi chng ta ri Saigon xung Th-Thim qua bn kia sng xem a phn ang

tr nh mt chng trnh kin thit rng ln, bin ni ny thnh mt khu vc nguy

nga trng l.

Con Th-Thim ngy xa hp dn mt s ng nhng chng trai tr :

Bp non m nng la l,

ai ve c con Th-Thim.

nhng mt ngy kia chng trai phi ra i trong khi la chin tranh,n khi tr v th

than i :

Ngy i trm hoa hn h,

Ngy v vng bng con Th-Thim!

T Th-Thim chng ta thng tin n mt ni gi l Nh B hay l Ng Ba Sng Nh

B,ni m con sng ng Nai gp con sng Saigon cng gi l sng Bn Ngh.Ngy

xa ch y ng Th khoa Hn c lp nh b b th la go cho nhng k l

ng v ngy nay cn vng li my cu h tnh t ca c li min qu:

Nh B nc chy chia hai:

Ai v Gia nh ng Nai th v!

Ri Nh B ,chng ta tr li Saigon i v min B Chiu,mt vng ngoi tr mt

pha ng ,chng ta phi i qua mt ci cu gi l Cu Bng,v xa kia gn T

Qun L Vn Duyt c lp vn hoa rt ngon mc.B Chiu tnh l Gia nh,ni ting

v lng T Qun L Vn Duyt (1764-1832),mt v nhn c ngi Vit v ngi Tu

tn th nh mt v thn thnh.

Theo Trng Vnh K th B Chiu l mt trong 5 b v ca ng Lnh Binh xy ci

cu ng Lnh.Theo phng php kinh t t tc m cc c ngy xa thng p

dng,ng lp ra 5 ci ch,giao cho mi b cai qun mt ci : B Ra (Phc L),B

Chu (Gia-nh),B Hom (Phc Lm),B Quo (pha Qun Tre) v B im (pha

Thn Kiu).Ring ch B im gn lng Tn thi qu hng ca C Chiu,tc gi

Lc Vn Tin,thi phm u ging ca ng bo Nam b l ni bn tru ngon c ting

Min Nam.Mn tru l u cu chuyn,cho nn bao nhiu chuyn,hay d g cng do

ming tru trao cho nhau m sinh ra c :

Trng tru trng ln dy tiu

Con theo ht bi m liu con h!

T B Chiu chng ta tr li Saigon r v Ph Nhun ,qua Cu Kiu hay l Cu

Xm Kiu l ni xa kia trng rt nhiu hnh kiu.Ph-Nhun(giu sang v thun nh)

l ni cn nhiu c tch nh: Lng -c V Di Nguy,mt ti ca b Th Ni nm

1801.Lng Trng Tn Bu v lng V quc Cng tc l hu qun V Tnh,ni y

vua Gia-Long c cho trng 4 cy thng a t Hu vo t lng mn tic.V Tnh l

mt trong Gia-nh tam hng m dn chng nhc ti trong nhng iu h giao

duyn.Theo thng l :

Ngi con gi ln ting trc :

Nghe anh lu thng lch s,

Em xin hi th t Nam-Trung :

Hi ai Gia-nh tam hng,

M ai trn ngha thy chung mt lng ?

Ngi con trai lin p li :

ng Tnh,ng Nhn cng ng Hunh c,

Ba ng ht sc ph nc mt lng

Ni danh Gia-nh tam hng:

Trn ngha thy chung c ng V Tnh,

Ti cao sc mnh,trn ngha quyn sinh,

Bc ln lu bt gic thiu mnh nh khng!

Va pha Tn Sn Ha c Lng Cha C l mt c tch kin trc Vit Nam xa nht

vng Saigon.Ni y mai tng c Gim Mc B-a-Lc,mt ti ca Th Ni nm

1799.

Ri khi ngoi Saigon chng ta thu mt chic thuyn con v vng Li-Thiu (tc l

ng Li gm h Hunh thiu nh v say ru) thm vn tri :

Ghe anh Nh mi trng lng

trn Gia-nh xung vn thm em.

Ni y quy t rt nhiu tri ngon c bit nh : du da,thm,bn bon,mt t n,mng

ct v nht l su

ring (Durion) l ging cy t M-Lai a vo Cy Su ring thn cao l t,tri c gai

bn nhn kinh khng,cho nn tri ch cho php n rng khi m khuya thanh vng m

thi!ng bo Nam-b lit n vo hng u trong cc loi tri,v n c nm mi

hng v c bit nh qu l Trung hoa.Nhng ngi xa l phi chu nhn ni mt thi

gian mi thng cm v khi thng cm ri th thm mun nh m say,ch tr anh hc

tr thi rt:

C anh thi rt tr v

B con n hi nhiu b kh khn

Su ring anh chng bun n,

Bn bon,t n anh qung cng ng!

Ti vng Li Thiu,c mt ngi nh th c knh xy t th k XVIII trn ngn i xinh

ti,chung quanh c nhiu l gm,l snh v mt trng dy hc cho tr em cm ic

vi mt phng php ring bit.

n Bng chng ta khng qun i thm cha Phc Long vng An-Sn,c ng hu

thng thm nho,thng ra nhiu cu i b him cho nhng khch nhn du :

Ru p sanh(absinthe) say ch t

C ngi i li nh sau :

Bng mng ct mt nm di

Trong cha ng hu thng c ghi hai cu :

Cng bnh hoa,tng php hoa,hoa khai kin Pht.

Dng ni qu,tu chnh qu,qu mn thng Thn

(su tm bi vit ca ng Tn Vit iu trong Vn ha nguyt san s 33 nm 1958)

Tn gi Saigon t u?

y l mt ti c cc nh nghin cu, hc gi, Ty ln Ta, tn rt nhiu th gi v

cng sc.

Cho n nay th c khong 5 gi thuyt v xut x ca ch Si Gn, trong c 3

thuc loi quan trng hn. Xin ghi li 3 thuyt quan trng hn di y:

Si Gn t Thy Ngn ( Ngn), Xi- Con (Ty Cng):

y l thuyt c a ra bi 2 tay thc dn Php l Aubaret v Francis Garnier (

ngi b gic C en phc kch cht ).Theo Aubaret, Histoire et description de la

Basse-Cochinchine v Garnier,Cholen, th ngi Tu min Nam, sau khi b Ty Sn

tn st, lp nn thnh ph Ch Ln vo nm 1778 v t tn cho thnh ph l

Tai-ngon hay Ti-ngan.Sau d, ngi Vit bt chc gi theo v pht m thnh Si

Gn.

Thuyt ny c hai hc gi l Vng Hng Sn v Thi Vn Kim ng . Qu tht,

trn phng din ng m, th Thy Ngn, Xi Con, rt ging Si Gn! Tuy nhin, theo

lch s th khng phi.

Ti sao? V lch s chng minh rng Saigon c trc, ri ngi Tu mi c theo v

c tri ra thnh Thy Ngn, Xi Con.

Theo Ph Bin Tp Lc ca L Qu n vit nm 1776, nm 1674 Thng Sut Nguyn

Dng Lm vng lnh cha Nguyn nh Cao Min v ph v Lu Si Gn(theo

Hn-Vit vit l Si Cn). y l ln u tin ch Si Gn xut hin trong ti liu s

sch Vit Nam . V thiu ch vit nn ch Hn Cn c dng th cho Gn. Nu

c theo Nm l Gn, cn khng bit l Nm m c theo ch Hn th l Cn.

Nh vy, ngay t nm 1674 c a danh Saigon ! Th lm g phi i n 1778 khi

ngi Tu C Lao Ph b Ty Sn tiu dit ri chy xung lp nn Thy Ngn tc

Ngn, hay Xi Con tc Ty Cng.

Si Gn t Ci Gn, Cy Gn, Prey Kor.

Thuyt ny c Petrus Trng Vnh K a ra da theo s nghe ni nh sau:

Si l mn ting vit theo ch Hn c ngha l ci g; Gn l ting Nam ch bng gn

.Ngi ta ni rng tn pht sinh bi s kin nhiu cy bng gn do ngi Cao Min

trng chung quanh n t xa ca h, m du vt nay vn cn cha Cy Mai v

cc vng ln cn.

Ptrus-Trng Vnh K- Souvenirs historiques sur Saigon et ses environs, trong

Excursions et Reconnaissance X. Saigon , Imprimerie Coloniale 1885.

Khng bit ti sao m sau ny Louis Malleret v Vng Hng Sn li qu quyt thuyt

ny l ca Trng Vnh K , mc d ngay sau on ny, TVK li vit tip Theo ti,

hnh nh tn l ca ngi Cao Min t cho x ny, ri sau em lm tn gi thnh

ph. Ti cha tm ra c ngun gc ch thc ca tn .

Tng t, c nhiu thuyt ph theo ni rng Sign t Cy Gn (Kai Gon) hay Rng

Gn (Prey Kor) m ra.

Ni chung, cc thuyt ny u da trn mt c im chnh: cy bng gn.

Nhng thuyt ny phn ln b bc b v l do n gin l khng ai tm c du tch

ca mt th rng gn vng Sign, hay s c dng ca ci gn min Nam , k

c nh bc hc Trng Vnh K . Ngay vo thi ca Trng Vnh K (1885) tc

khong hn 100 nm sau m khng cn du tch r rng ca th rng ny, mc d

lc Sign khng c pht trin hay thay i g cho lm. Ngay c khi Louis Malleret

kho nghim li, hnh nh cng khng c du vt g ca mt rng gn Sign.

Si Gn t Prei Nokor

y l thuyt m thot u kh c th chp nhn nht (v ng m), nhng hin nay

c coi nh l most likely.

Chnh Petrus Trng Vnh K l ngi a ra thuyt ny Trong Tiu Gio Trnh a L

Nam K, ng cng b 1 danh sch i chiu 187 a danh Vit Min Nam K, nh

Cn Gi l Kanco, G Vp l Kompp, Cn Giuc l Kantuc v Si Gn l Prei Nokr

Trc nht, theo s Cao Min c dch li bi Louis Malleret, vo nm 1623, mt s

thn ca cha Nguyn em quc th ti vua Cao Min v ng mun mn x Prei

Nokor (Saigon) v Kras Krabei ca Cao Min t phng thu thu.

Nm 1747, theo danh mc cc h o trong Histoire de la Mission Cochinchine, c ghi

Rai Gon Thong (Si Gn Thng) v Rai Gon H (Si Gn H).

l theo s sch, cn theo ting ni th Prei Nokor (hay Brai Nagara theo ting Phn

m ngi Min mn), c ngha l th trn trong rng,Prei hay Brai l rng, Nokor

hay Nagara l th trn. y l vng m cha Nguyn mn lm ni thu thu nh

ni trn.

Theo tin trnh ca ngn ng, Prei hay Brai bin thnh RAI, thnh Si, Nokor b b

no thnh kor, v t kor thnh Gn.

T Prei Nokor m thnh SiGn th tht l d s !

Cn s d c Saigon vit dnh nhau l do cc gio s Ty phng b mt du v gn

lin nhau khi in. Sau khi chim nc ta, khi c sai ra s theo ging Php nn

Saigon c vit vi hai du chm trn ch i.

Saigon mun thu l Sign !

Ca dao Tc ng Si Gn

Saigon l Hn ngc Vin ng, l mt thnh ph ln nht Vit Nam . Nhng ni nh

Saigon c mnh danh l K Ch, l K Ch t c ch, m phi l ngi ch ln,

khch Lc tnh ln thm Saigon, ra vo ch Saigon hn khng qun. Ch Saigon c

ng bo Hu Giang so snh vi ngi ch tnh nh:

Ch Saigon cn ,

Ch Rch Gi cn xi mng.

Gi em x s vung trn,

Anh v x s khng cn ra v.

Ngi con gi thnh tim nhim np sng Ty phng, chng trai xa nng khi

sao thc mc, lo nng li chng vung trn nn phi ra v, nng vung trn chng

yn tm v x s.

Cc mc b ao ku bng cc thy,

Ch Saigon xa, ch M cng xa.

Vit th thm ht mi nh,

Trc thm ph mu sau l thm em.

Saigon v M Tho, hai ni cch nhau trn su chc cy s, nay tuy tht gn nhng xa

tht xa,v phng tin di chuyn u c di do nh nay, chng v nng d yu

nhau, nhng mi lc ti thm u c d dng, i bn cng bn lm n bun bn, nng

ch Saigon, chng ch M Tho. Nh nhung nhau, ch bit tin th thm hi, ly giy

thay li. Chng yu nng v duyn, v tnh, tnh yu chn tht, u thy nng giu m

ham hoc thy nng ngho m ch.

Ch Saigon n xanh, n ,

Anh coi khng t, anh ng n tu.

Ly anh em u k sang giu,

Rau da mm mui c ni no hn em.

Ch Saigon vi nhng hng qung co n mu xanh , chng trai qu ln nhm ln

l n tu. S lm ln th gic ny c th c c, nhng lm v yu ng, chng

u c lm. Chng ly nng u c k sang giu, v tin ti bao nhiu cng c th ht,

duy tnh ngha mi bn lu, nh ngi xa ni:

Theo vng b ngi ai hi,

Vng thi ht, ngi ti vn cn.

Chnh v ngha mi bn lu, nn khi xa ngi ngha, ngi con trai ng ngi khng

yn:

Chim quyn xung t tha mi,

Ti xa ngi ngha ng ngi khng yn!

Giy ty bn my,

Mua ly t nguyn,

Lm th hi bn tnh duyn chuyn g?

Mn thng nng, em nng so snh vi cc nng Lc tnh, c gi Saigon tht hn:

Ni trong lc tnh Nam k,

My ai c nt nhu m nh em.

Hai hng ly ngc t nhm,

Lm sao cho ng anh vi em giao ha

Ngun: Su tm