SLIKARSTVO I POEZIJA U ESTETICKOJ MISLI RENESANSE

Renesansa je razdoblje u književnosti i umetnosti koje je označilo prekid sa srednjim vekom. Za razliku od srednjeg veka gde dominiraju kolektivizam ianonimnost, u renesansi dominira individualnost i formira se pojamumetnika kakvog ga danas znamo. Dolazi do bogatog umetničkogs tvaralaštva, ali siromašne estetike. Vremenski se određuje od 14. veka u Italiji do 16. veka u ostatku Evrope. Ona je jedan od najkrupnijih pokreta u kulturi zapadne Evrope, koji je doveo do preokreta u nauci, filozofiji,književnosti i likovnim umetnostima. Italija je zemlja u kojoj je umetnost renesanse našla svoj najviši izraz, jer je u njoj prvo došlo do razvoja gradova i gomilanja bogatstva u pojedinim gradanskim porodicama.Uporedo sa materijalnom, razvijala se i duhovna kultura koja se izrazila u sve većem interesu za antičku umetnost. Nosioci te nove kulture bili su humanisti koji su kulturu usmerenu prema čoveku suprotstavljali skolastičkoj nauci i teologiji.Humanisti su sakupljali i proučavali antičke rukopise, učili grčki i latinski jezik, istraživali ostatke antičke arhitekture i skulpture. Razvijena samosvest i samopouzdanje omogućili su im da slobodno biraju uzore, koje nalaze u antici i prirodi, donose zaključke i da ih analitički obrađuju. Stvoreno je racionalno i naučno shvatanje sveta i ojačala je individualnost italijanskog i evropskog građanina. Svet u kome je stvoren renesansni umetnik bio je mnogo složeniji od sveta njegovih prethodnika. Umetnik ne samo da je bio prijatelj humanista,filozofa i književnika, već je i sam bio univerzalno obrazovan i svestranstvaralac. Renesansa je poznata po pokusaju da umetnike tretira kao naucnike. Prvi put otvaraju se skole za visoko obrazovanje umetnika, nesto nalik Platonovoj Akademiji. Kada kazemo umetnik, primarno se misli na slikare, jer se svi trude da slikarstvo podignu na visi nivo u odnosu na poeziju.

Leonardo da Vinci – jedan od najuticajnijih slikara, vajara, izmedju ostalog bavio se i arhitekturom. On kaze da se slikarstvo obraca najplemenitijem culu – culu vida. Ono je istovetno kod svih ljudi, te svi mogu jednako da recipiraju umetnicko delo. On je jedan od zagovaraca teorije da je slikarstvo iznad poezije, i kao svoje argumente navodi sledece:

a) Culo vida kod svih jednako, percepcija uvek ista. Manjkavost poezije je to sto su joj potrebni prevodioci. Posredstvom druge osobe gubi se jedinstven dozivljaj poezije, sto nije slucaj sa slikarstvom.

b) Slikarstvo je originalno u potpunosti. Medjutim, u knjizevnosti i kopija vredi kao i original. *U vajarstvu je odliv isto sto i original, te nijedna umetnost nije originalana kao slikarstvo. Kao manjkavost vajarstva, Leonardo istice i to sto zahteva fizicki rad, a „vise vredni poslovi su oni koji zahtevaju umni rad.“

c) Slikarstvo daje besmrtnost vidljivim trosnim smrtnim stvarima. Lepota smrtnih stvari prolazi ali lepota umetnosti je vecna – metaficka sustina lepote u umetnosti.

d) Sustina slikarstva je mimezis. Slikar treba da podrazava skrivene zakone u prirodi i da ucini vidljivom sustinu stvari. *Portret – prikazivanje namere ljudske duse pomocu mimeze.

e) Slikar stvara novi svet koji bez njega ne postojao. Umetnik je gospodar nove stvarnosti, koja je skladnija, savrsenija, trajnija i plemenitija od one koja jeste.

f) Slikarstvo je prefinjeno razmisljanje o formi i pokretu.- Poezija Funkcija pesnika: metafizička i ontološka (Frakastoro, Skaliđer – alter deus)Koncepcija originalnosti, novuma (Policijano, Kastelvetro, Patrici, Aretino)Sukob hedonisti/ moralisti