14 BOUWEN MET STAAL 153, maart/april 2000

Het bedrijfsverzamelgebouw bestaat uitdrie delen. Bij het ontwerp van de laat-ste twee delen, in 1998 en 1999, is dank-baar gebruik gemaakt van de ervaringenmet het eerste deel, dat al in 1997 werdgebouwd. Dit eerste deel (C) was oor-spronkelijk opgezet als acht identiekekantoorunits met daartussen utilitairebedrijfsruimten, ontwikkeld voor de ver-huur. De kantoorunits kregen driebouwlagen; dat paste net binnen detoegestane hoogte van 9 m. Maar die oorspronkelijk opzet is nietgevolgd. Toen de bouw goed en welwas begonnen, werden de huurders be-kend. Die hadden allerlei wensen, waar-aan in belangrijke mate gehoor is gege-ven. Wat bedoeld was als bedrijfsruimte,moest voor een groot deel veranderenin kantoor. Dat maakte een lichthofnodig voor de daglichttoetreding. Derest van de bedrijfsruimten werd show-room, met extra tussenverdiepingen. Die veranderingen hadden consequen-ties voor het constructief ontwerp. Maarhet heiwerk en de begane-grondvloerwaren al uitgevoerd, de werkplaatsteke-ningen waren klaar en de opleverdatumstond vast. Extra palen bijheien was teduur. Gekozen was voor de goedkoop-

ste en snelste bouwmethode: een recht-toe-recht-aan staalconstructie, hoofdza-kelijk bestaande uit HE-profielen, metkanaalplaten als vloeren.Dankzij de hoge vloerbelasting voor deproductieruimten, 2500 kg/m2, zat er inde fundering voldoende overcapaciteitom de bestemming te wijzigen vanenkellaagse opslag naar meerlaags kan-toorgebruik. Een paar kolommen kon-den vervallen en worden vervangendoor ravelingen. Om de extra tussen-vloeren te ondersteunen, werden liggerstoegevoegd. De windverbanden vondenna veel gepuzzel een nieuwe plaats.Alleen voor enkele verplaatste liftenwerd een extra fundering aangelegd.Deze liftschachten hoefden overigensgeen bijdrage te leveren aan de stabili-teit van het gebouw.Al deze wijzigingen maakten de draag-constructie er niet mooier op, maar zewaren wel te verwezenlijken. Dat iseigenlijk alleen mogelijk met een staal-constructie. Lastig werd het met de in-stallaties. Door de wijzigingen werdendie uitgebreider dan voorzien en zoudenze op vele plaatsen de liggers gaan krui-sen. Daarop was niet gerekend. De lig-gers steken zo’n 0,3 m onder de kanaal-

Opzienbarend is dit gebouw langs

rijksweg A12 in Reeuwijk niet. Maar het

laat de mogelijkheden van een staakskelet

met geïntegreerde liggers en

kanaalplaatvloeren goed zien: grote

kolomafstanden en dunne vloeren.

Bijzonder zijn de smalle windverbanden

in de gevel. Dat alles biedt veel flexibiliteit

voor de indeling, de installaties en het

gevelontwerp. Daarbij komt nog de

razendsnelle montage. Enig minpunt: de

gebruikte THQ-ligger zit nog niet in alle

reken- en tekenprogramma’s van de

constructeur en werkplaatstekenaar.

P. Jansen en L. de VriesPaul Jansen is projectleider en constructeur, Luchines

de Vries is directeur, projectleider en constructeur, beiden bij De Vries Konstruktieburo, Gouda

Bedrijfsverzamelgebouw ‘De Reeuwijkse Poort’, Reeuwijk

Slanke optimale

constructie biedtconstructie biedt flexibiliteit flexibiliteit

BOUWEN MET STAAL 153, maart/april 2000 15

plaatvloer uit en de maximaal toelaatbarehoogte van het gebouw was al volledigbenut. De installatie is nu om de con-structie ‘geplooid’ en dat is niet overaleven fraai.

Deel A en BBij het ontwerp van de andere tweedelen (A en B), een jaar later, was directal bekend dat deze geheel een kantoor-bestemmingen kregen. Om de instal-laties binnen de verdiepinghoogte van 3m onder te kunnen brengen, is daargekozen voor vrijwel vlakke kanaalplaat-vloeren met geïntegreerde liggers. Enom de indelingsvrijheid maximaal temaken, is de stabiliteit opgelost met juk-ken in de gevels. Zo kan een lift betrek-kelijk eenvoudig worden verplaatst, watenkele huurders later inderdaad wilden.Het inbouwen van nog meer flexibiliteit(bijvoorbeeld extra draagvermogen ofnog grotere kolomafstanden) had wei-nig zin: dat kost meer staal, zonder datbekend is of dat ooit nodig is. En dat ter-wijl een staalconstructie achteraf betrek-kelijk gemakkelijk is aan te passen. Er isnog wel even gekeken naar een beton-constructie, maar die viel af vanwege deprijs, constructiehoogte van de liggers

De vloer bestaat uit kanaalplaten en

geïntegreerde liggers; getekend is de vloer

van de tweede bouwlaag van gebouw B.

De THQ-ligger is tijdens de bouw eenzijdig te belasten,

zonder dat hij kantelt. Zo zijn de kanaalplaten te leggen

in de volgorde die het beste uitkomt.

a HEA 140b HEA 280c IPE 200d IPE 300e L 50x50x5f THQ 265x450-15x10

g THQ 265x450-20x12

h THQ 265x450-30x20i THQ 265x450-35x15j THQ 265x450-35x20

k THQ 265x450-40x20l UNP 200

m UNP 320

16 BOUWEN MET STAAL 152, januari/februari 2000

en de zeer korte voorbereidingstijd. Eenprefab betonconstructie zou in dit geval1,5 tot 2 maal zo duur zijn als een staal-constructie.De stramienmaten van de draagcon-structie in de delen B en C worden ge-dicteerd door een parkeerkelder onderhet hele gebouw. Daaruit volgen vrijgrote overspanningen, voor een kanaal-plaatvloer van 265 mm dik en bijbeho-rende THQ-liggers. Maar meer construc-tiehoogte was er niet.

StabiliteitsjukkenVeel ruimte voor verticale windverban-den was niet voorhanden: binnen hetgebouw zouden ze in de weg staan ende gevel is grotendeels van glas. Ze von-den een plaats achter de gesloten ban-den in de gevels, de meeste op de hoe-

ken en sommige in de kopgevels. Daarstaan vakwerkjukken, die samen met degevelliggers raamwerken vormen. Dezejukken zijn in hun geheel gelast in hetstaalconstructiebedrijf, inclusief een stukgevelligger, zodat de stuik in die liggerongeveer samenvalt met een momen-tennulpunt.Omdat de gevel bijna helemaal uit glasbestaat, is een maximale horizontaleverplaatsing van 1/750 aangehouden;iets strenger dan het gangbare maxi-mum van 1/500.De kanaalplaten en liggers zijn metwapening gekoppeld, zodat die schijvenvormen en horizontale belastingen overde vele jukken verdelen.Van beide gebouwen B en C, elk 80 mlang, is de constructie boven maaiveldniet gedilateerd. Uitgaande van een

tamelijk constante binnentemperatuurbleken de horizontale vervormingen enspanningen acceptabel.

VloerOm de kanaalplaten onderling en aande geïntegreerde liggers te koppelen,hebben de middelste kanalen aan debovenkant sparingen. Daarin zijn wape-ningsstaven gelegd die aan de boven-flens van de ligger zijn gelast. Deze ver-binding maakt van het vloerveld eenschijf en kan voldoende wisselbelastingopnemen. Dit is een betere oplossingdan wapening in de voegen tussen deplaten, omdat die smalle voeg niet goedis te vullen met beton.Voor de hoge vloerbelastingen op debegane grond en de eerste verdiepingvoldoen kanaalplaten van 265 mm dikte

De maten van de parkeergarage leggen de kolom-

afstanden vast. Op sommige plaatsen stroken die

niet met het regelmatige stramien van de gevel

(getekend is de gevel op as 26). Daar kwamen

noodoplossingen aan te pas.

Overzicht van de draagconstructie

van gebouw B.

BOUWEN MET STAAL 152, januari/februari 2000 17

Verticale doorsnede over de gevel

langs een lichthof. Daaronder

ligt de parkeerkelder.

Horizontale doorsnede over de hoek van de

kantoren. Achter deze gesloten band in de

gevel zijn de windverbanden weggewerkt.

18 BOUWEN MET STAAL 152, januari/februari 2000

maar net aan de doorbuigingseis (ubij <0,002l). Rond sparingen en dergelijkeheeft de fabrikant er extra wapening inopgenomen. Een druklaag was con-structief niet nodig en, gezien de be-perkte beschikbare hoogte, ook nietwenselijk. Om binnen de beschikbare constructie-hoogte te blijven, mocht de permanentebelasting door de binnenwanden niet tehoog worden. Daarom zijn die zo lichtmogelijk, van metal stud.

THQ-liggerVanwege de betrekkelijk grote overspan-ningen in de vloeren en het dak is geko-zen is voor geïntegreerde liggers van hettype THQ, doorlopend over de steun-punten. Een voordeel is dat deze liggertijdens de bouw eenzijdig is te belasten,zonder dat hij kantelt. Dat geeft de vrij-heid de kanaalplaten te leggen in devolgorde die het beste uitkomt. De voor-geschreven onderstempeling van de lig-ger bleek in de praktijk niet overal nodig(zie vraag 109 in de rubriek Vraag &Antwoord in Bouwen met Staal 149).Geïntegreerde liggers hebben het voor-deel dat de vloer aan de onderkant vlakblijft, maar ze hebben ook nadelen. Omte beginnen zijn ze niet opgenomen inde lijst standaardprofielen van rekenpro-gramma’s. Om dat op te lossen moet erworden gerekend met bijvoorbeeld

Verticale doorsnede over de

aansluiting van de buitengevel

aan de verdiepingvloeren.

BOUWEN MET STAAL 152, januari/februari 2000 19

HEB-profielen, die later worden vervan-gen door THQ-profielen. Ook in teken-programma’s als Technisoft, Strucad enBocad is de THQ-ligger niet standaardopgenomen. Daardoor moet de werk-plaatstekenaar de aansluitingen met dehand tekenen. Alles bij elkaar levert datgemis veel extra – in principe onnodig –handwerk op, dat relatief veel tijd kost.Een nadeel van de THQ-ligger is verderdat het staalconstructiebedrijf ze moestlaten maken door de leverancier en dusafhankelijk was van levertijden. Hierdoorliep de bouw enige vertraging op.Daaraan moet worden toegevoegd datdie achterstand weer is ingelopen doorde razendsnelle montage van liggers enkanaalplaten.

BrandveiligheidDe HE-profielen van de kolommenmoesten 90 minuten brandwerend zijn.Ze zijn omtimmerd met brandwerendmateriaal, de goedkoopste oplossing.Van de liggers hoeft alleen de onderflenste worden bekleed met steenwol; bovende parkeergarage en in de rest van hetgebouw gold een eis van 90 minuten.Ook de dakliggers zijn brandwerend be-kleed. Eigenlijk hoeft dat niet, maar alsdie bezwijken, kan de grote massa vande kanaalplaten in het dak een voort-gaande instorting van de vloeren eron-der tot gevolg hebben.

Technische gegevensVloeroppervlak kantoor incl. showroom 9.690 m2 (A), 9.045 m2 (B),4.800 m2 (C), parkeerkelder ongeveer 200 auto’s 3.385 m2 (A),3.750 m2 (B), bedrijfshal 690 m2 (C), lichthof 320 m2 (A), 580 m2

(B) • Veranderlijke belasting begane grond en eerste verdieping 5kN/m2, tweede verdieping 2,5 kN/m2 • Profielen geïntegreerde lig-gers THQ, gevelliggers in meeste gevallen IPE 300, kolommen vanHEA 140 tot HEM 220, kanaalplaten 265 mm dik • StaalkwaliteitenTHQ-liggers en kokers FeE 355, rest FeE 235 • Conserveringgestraald, 70 µm tweecomponenten zinkfosfaatepoxycoating •Staalverbruik Gebouw A: 375 ton (waarvan 185 ton THQ-liggers),29 kg/m2 vloeroppervlak (incl. parkeerkelder en lichthof); GebouwB: 417 ton (waarvan 216 ton THQ-liggers) , 30 kg/m2 vloeropper-vlak (incl. parkeerkelder en lichthof); Gebouw C: 266 ton, 48kg/m2 vloeroppervlak (incl. parkeerkelder en lichthof) • Uren staal-constructie fabricage 4.700 manuren (excl. THQ-ligger), montage4.100 manuren.

ProjectgegegevensLocatie Goudsestraat, Reeuwijk • Opdrachten architectuur De WitBeheermaatschappij, Reeuwijk •Constructief ontwerp De VriesKonstruktieburo, Gouda • Bouwkundig ont-werp Bouwkundig Bureau Van der Ham,Benschop • Uitvoering Bouwburo De Vriesen Verburg, Stolwijk • StaalconstructieMachine- en Staalbouw Cluistra,Renswoude • Data Gebouw C: start ont-werp mei 1996, start bouw april 1997,oplevering september 1997; Gebouw A enB: start ontwerp januari 1998, start bouwapril 1998, oplevering november 1998 (A)en juli 1999 (B) • Fotografie Willem vanCapellen, Krimpen aan den IJssel.

De stabiliteitsjukken zijn in hun geheel gelast in het

staalconstructiebedrijf, inclusief een stuk gevelligger.