slaap en slaapstoornissen bij kinderen en adolescenten: wat als het geen osas is…???
DESCRIPTION
Slaap en slaapstoornissen bij kinderen en adolescenten: wat als het GEEN OSAS is…???. Gent, 19 mei 2011 Karlien dhondt ,MD Slaapcentrum voor pediatrie Afdeling kinderneurologie. Overzicht/classificatie. Insomnie Parasomnie Night terrors Nachtmerries Praten in slaap Hypersomnie OSAS - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
G E N T, 1 9 M E I 2 0 1 1
KA R L I E N D H O N D T, M DS L A A P C E N T R U M V O O R P E D I AT R I E
A F D E L I N G K I N D E R N E U R O L O G I E
Slaap en slaapstoornissen bij kinderen en adolescenten: wat
als het GEEN OSAS is…???
Overzicht/classificatie
InsomnieParasomnie
Night terrors Nachtmerries Praten in slaap
Hypersomnie OSAS RLS narcolepsie
Insomnia
Behavioral insomnia bij kinderen Inadequate slaaphygiëne Psychofysiologische insomnia
Circadiane stoornis in het slaap/waak ritme Advanced sleep phase syndrome (ASPS)
- 3 uur, wakker tussen 02u00 en 05u00 Delayed sleep phase syndrome (DSPS)
>2 uur wakker Verder normale slaaparchitectuur
Adolescenten “nachtuilen”
Free running circadian rhyhtm Bioritme > 24 uur
Irregular circadian rhythm Vaak cerebrale schade in pathway (hypothalamus)
Insomnia
Behavioral insomniaInadequate slaaphygiënePsychofysiologische insomnia
Circadiaan ritmestoornis in de slaap/waakcyclus
Physiology of the Internal biological clock The organism can track time periods in the absence of the
environmental time cues, including 24 hour periods.
Mechanism of the Clock Self sustaining molecular oscillator, based on the intracellular
network of positive and negative transcriptional loops.
Master Clock Many cells of the orangism have internal circadian oscillators
but only some structures can impose their rhythms on other oscillators: the suprachiasmatic nucleus.
Fysiologie slaap/waakritme
?? mmmmCircadian synchronisation of multiple body rhythms: basics of circadian physiology
Input Multi-oscillator Output
SCN CNS Sleep/wakePacemaker pituitary locomotion
pineal feedingliver temperaturemuscle behaviour…
emotions/mood…
Intercellular synchronisation Internal organ synchronisation circadian overt rhythms
Fysiologie in slaap/waakritme
Fysiologie slaap/waakritme
Fysiologie slaap/waakritme
CircadianCircadian rhythmrhythm: : melatoninmelatonin
Fysiologie slaap/waakritme: melatonine
Fysiologie slaap/waakritme
Circadiane stoornis in slaap/waakritme
Delayed sleep phase syndrome (DSPS) Voorkomen: adolescenten, syndromale aandoeningen,
neurologische ontwikkelingsproblemen Bv ADHD, Autisme, Smith Magenis,
Symptomen: insomnie
DSPS/ASPS
ADVANCED(east)
DELAYED(west)
Circadiane slaap/waak ritmestoornis
Advanced sleep phase syndrome (ASPS) Vooral op oudere leeftijd
Irregular sleep/wake cycle Kinderen met neurologische stoornissen, genetische
afwijkingen, …Free running sleep/wake cycle
Bv tijdens afwezigheid van licht/donker, afwezigheid van externe ‘time cues’
DSPS/ASPS
ADVANCED(east)
DELAYED(west)
Parasomnieën
Voorkomen In principe op elke leeftijd Zeer frequent tussen 3 en 8 jaar
Night terrorsNachtmerriesSlaapwandelenPraten in de slaap‘body rocking’Bruxisme
Night terrors Nachtmerries
Eerste helft van de nacht: NREM
Totale amnesie in de ochtend
Geen contactWisselende
presentatieWisselend in duurOnset is
voorspelbaar
Naar de ochtend toe/ REM
Herinnering ++Wisselende
presentatieWisselend in duurOnvoorspelbaar
wanneer
Parasomnieën
Night terrors Epilepsie
Eerste helft van de nacht: NREM
Totale amnesie in de ochtend,
Geen contactWisselende
presentatieWisselend in duurOnset is
voorspelbaar
Kan op elk moment van de nacht
BewustzijnsverliesSoms trekkingen,
niet altijd…Vrij stereotype
presentatie• ROL
VIDEOMETRIE !!
Parasomnieën
Parasomnieën
Differentiaal diagnose Onderliggende primaire slaapstoornissen
OSAS Restless legsyndrome
Behandeling: Goedaardig !
Uitleg aan ouders Niet pathologiseren (maakt het nog erger)
Goede slaaphygiëne: VERMIJD slaaptekort ! Eventueel :L- 5OH tryptofaan, melatonine (Rivotril)
Hypersomnia: narcolepsie
Voorkomen piek tussen 10-15 jaar, vaak miskend
Kliniek ‘pentade’
1. Ecxessive daytime sleepiness 2.hypnagoge hallucinaties 3.Slaapfragmentatie door beenbewegingen, confusional arousels 4.kataplexie (al dan niet partieel): verslapping van spieren met vallen uitgelokt door emotie/opwinding 5.slaapparalyse
Bijkomende symptomen Gedrags- en emotionele problemen: soms dominant bij kinderen ! Pubertas praecox Snel ontstane obesitas
Pathofysiologie Auto-imuungemedieerd: hypocretine neuronen in hypothalamus worden auto-antigenen,
waardoor destructie Oorzaak ? Infectie ? Trauma ?
narcolepsie
Onderzoeken Polysomnografie; MSLT (multiple sleep latency test) (HLA-typering): HLA DQ B1 *0602 Hypocretinebepaling in lumbaal vocht
Behandeling Amfetamine: rilatine, modafinil SSRI (kataplexie)
Narcolepsie: de rol van hyocretine
Hypersomnie: Restless legsyndrome
Kliniek “urge to move” bij liggen/rusten Voornamelijk 1e helft van de nacht, maar kan ook ‘s ochtends voorkomen Bij kinderen soms als “pijnlijk” ervaren: ‘groeipijnen’ Familiale anamnese is vaak positief Vaak geassocieerd met ADHD ! Vaak Fe supplementen nodig gehad Slaperigheid overdag door storende arousels (door beenactiviteit) en dus
slaapfragmentatie
Diagnose: Vooral klinisch verhaal Polysomnografie : periodische beenbewegingen vaak geassocieerd met
corticale arousels Opgepast ! Vaak secundair veroorzaakt door medicatie: bv SSRI’s
Restless legsyndrome
Restless legsyndrome
Pathofysiologie: dopamine Frequent voorkomen bij dopamine gerelateerde aandoeningen
Gilles de la Tourette ADHD …
Gedaalde dopamine D1-D2 receptoren in striatum Gedaalde transporter densiteit (spect-pet)
(Allen et al. Sleep med 2004)
Behandeling Fe status nakijken Ferritine vaak < 50 ng/ml Indien duidelijke invloed op dagdagelijks functioneren:
Sifrol (pramipexole): dopamine-agonist
K.DHONDT, KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER
ELINE VAN HOECKE, KINDERPSYCHOLOGE
CONSULTATIES: POLI PEDIATRIE09/332 24 01
Slaapcentrum Pediatrie