PREDMET: GRAĐEVINSKI MATERIJALI

Škola za dizajn tekstila i kože Novi Pazar

DRVO je materijal biljnog porekla. Velika primena u arhitekturi i građevinarstvu od praistorije i to:

— kao osnovni materijal za gradnju ali i —kao pomoćni materijal za građenje (skele, oplte,...).

Kao KONSTRUKTIVNI MATERIJAL (za izradu konstrukcije), DRVO se koristi za izradu:

—Krovova, - Tribina, —Tornjeva, - Plafona, —Hala, - Stubova, —Mostova, ...

Drvo se koristi i za izradu: —stolarije —nameštaja —oplate —skele

DRVO SE KORISTI KAO:

obična drvena građa (tradicionalni oblik eksploatacije

drveta) – proizvod pokazuje sva svojstva prirodnog drveta

materijali na bazi drveta dobijeni primenom različitih industrijskih postupaka koji obezbeđuju

racionalniju potrošnju drvene građe – furniri,

lepljenice, panel ploče,....)

sintetički, složeni materijali dobijeni tzv. dubokom

preradom drveta postupci se svode na dobijanje različitih oblika celuloze koji se dalje prerađuju

PREDNOSTI DRVETA U ODNOSU NA OSTALE GRAĐEVINSKE MATERIJALE:

mala zapreminska (prostorna) masa

relativno velika čvrstoća paralelno vlaknima

raznovrsne mogućnosti oblikovanja (zakrivljenost u obe ravni, ugradljivost u različite konstruktivne sisteme,...)

laka obradljivost

estetski utisak

konstrukcije od drveta su otporne na seizmičke uticaje

MANE DRVETA U ODNOSU NA OSTALE GRAĐEVINSKE MATERIJALE

Neophodna je permanentna (stalna obnavljajuća) zaštita drvenih konstrukcija, požar, atmosferski uticaj, vlaga, gljivice, insekti,

zavisnost kvaliteta građe od prirodnih resursa,

osetljivost na uslove sušenja i skladištenja (skupljanje i bubrenje),

Sve veća cena (lamelirana građa – prefabrikovani elementi)

BOTANIČKE VRSTE DRVETA

- ČETINARI – jela, smreka, bor, omorika, ariš

- TVRDI LIŠĆARI – hrast, jasen, bagrem, bukva, brest

- MEKI LIŠĆARI – lipa, topola, jasika

Drvo se sastoji od korena i stabla. Stablo čini žilište, deblo i krošnja.

U građevinarstvu se koristi samo deblo

drveta koje se nalazi između krošnje i

korena.

Za debljinu stabla se uzima prečnik na 1,3m od terena. Stablo je sve do mesta gde njegov prečnik bez kore iznosi 7cm.

Tabela 2: Odnos između debljine i godina starosti stabla

Tabela 1: Odnos između visine i godina starosti stabla

SVOJSTVA DRVETA • fizička svojstva (boja, tekstura, vlažnost, promena

zapremine, specifična i zapreminska masa (gustoća, poroznost), dimenzije i oblik) – boja – uslovljena vrstom, sastavom, načinom obrade

i vlažnošću drveta – tekstura – zavisi od vrste drveta i mesta preseka

(poprečni, tangencijalni, radijalni) na boju i teksturu se može uticati različitim načinima površinske obrade – premazi

• hemijska (sastav, aciditet i alkalitet) • fizičko–hemijska (apsorpcija, stezanje i bubrenje,

kretanje vode)

SVOJSTVA DRVETA

• mehanička svojstva(elastičnost, čvrstoća pri pritisku i zatezanju u pravcu i upravno na pravac pružanja vlakana, tvrdoća)

• termička (rastezanje, koeficijent provodljivosti toplote, specifična toplota, koeficijent difuzije toplote )

• električna (provodljivost ili otpor, faktor energije, dielektrična konstanta)

• akustična (provodljivost zvuka, rezonanca, apsorpcija) • estetska (boja, sjaj, miris, finoća, tekstura)

GREŠKE DRVETA

DRVO I PROIZVODI OD DRVETA

TRAJNOST I ZAŠTITA DRVETA Trajnost drveta je uslovljena:

1. vrstom drveta 2. konkretnim činiocima razaranja koji na drvo deluju 3. intenzitetom razaranja 4. mestom i načinom korišćenja drveta

Najbolji uslovi u pogledu trajnosti drveta jesu suva sredina sa stalnom cirkulacijom vazduha

• VAŽNO: od većeg značaja za trajnost drveta je stalnost (nepromenljivost) uslova u kojima se drvo nalazi nego karakter uslova (suvo, vlažno)

• od značaja su i primenjene mere zaštite drveta

Najvažniji spoljašnji elementi koji utiču na izgled drveta su promene klimatskih uslova i atmosferski uticaji kao što su sunce, kiša, vetar, sneg, zagađen vazduh i slično.

Za zaštitu drveta od propadanja prouzrokovanog raznim atmosferskim uticajima postoji mnogo različitih sredstava za premazivanje.

Koji premaz ćete izabrati u konkretnom slučaju zavisi od željenog izgleda i uslova na lokaciji (planinski predeo, morska obala, gradska sredina …).

Jedna od najvažnijih karakteristika premaza za spoljašnju upotrebu koji, pored dekorativne, ima prvenstveno zaštitnu funkciju, jeste zaštita drveta od prekomerne vlage.

Premazi za površinsku zaštitu drveta

Premaze za površinsku zaštitu drvenih površina u spoljašnjem prostoru uopšteno delimo na:

– emajle;

– lakove;

– lazure. Emajli

su debeloslojna sredstva za premazivanje koja stvaraju film kojim se potpuno prekrivaju tekstura drveta i njegovi eventualni nedostaci. Ovi premazi sadrže veliku količinu pigmenata, pa su na raspolaganju u raznobojnim nijansama. Njihove glavne prednosti su vodoodbojnost i mala paropropusnost koja je u slučaju drveta istovremeno i nedostatak. Izlaganjem predmeta atmosferskim uticajima dolazi do propadanja premaza i prodora vlage kroz film do površine drveta. Zbog toga dolazi do »disanja« drveta i pojave mikropukotina u filmu premaza. U drvetu se akumuliše prevelika

EMAJLI - su debeloslojna sredstva za premazivanje koja stvaraju film

kojim se potpuno prekrivaju tekstura drveta i njegovi eventualni nedostaci.

- Ovi premazi sadrže veliku količinu pigmenata, pa su na raspolaganju u raznobojnim nijansama.

- Njihove glavne prednosti su vodoodbojnost i mala paropropusnost koja je u slučaju drveta istovremeno i nedostatak.

- Izlaganjem predmeta atmosferskim uticajima dolazi do propadanja premaza i prodora vlage kroz film do površine drveta. Zbog toga dolazi do »disanja« drveta i pojave mikropukotina u filmu premaza.

- U drvetu se akumuliše prevelika količina vlage zbog koje se film premaza potklobuči, puca i ljušti.

LAKOVI - su emajli bez pigmenata, u prošlosti su se upotrebljavali za drvo u

spoljašnjem prostoru kada se želeo održati što prirodniji izgled drveta.

- Pri upotrebi lakova dolazi do sličnih problema kao kod emajla. Pošto lakovi ne sadrže pigmente ili punila, drvo (odnosno njegove komponente koje apsorbuju UV zračenje) treba zaštititi da ne požuti i ne potamni.

- Zbog ispiranja vodom i delovanja UV zraka površina brzo dobija sivu boju i dolazi do otpadanja drveta, naročito ranog. Na taj način nastaje karakteristična reljefna površina.

- Stepen degradacije je proporcionalan vremenu u kojem je drvo izloženo sunčanoj svetlosti, a ako je drvo direktno izloženo, degradacija je još veća.

LAZURE - su manje pigmentisani premazi koji na drvetu stvaraju

tanak film i transparentno nijansiraju površinu drveta tako da je njegova tekstura vidljiva.

- Lazure su vodoodbojne, a zahvaljujući svojoj velikoj permeabilnosti omogućavaju drvetu da »diše«.

- U ovom slučaju vlažnost drveta varira mnogo više nego kod nepropusnih ili malo propusnih premaza (emajla).

- Zbog atmosferskih uticaja lazure polako erodiraju, a debljina filma se smanjuje.

- Prednost lazura je što je njihovo obnavljanje vrlo jednostavno. Pre ponovnog nanošenja površinu treba blago obrusiti i obrisati i sa jednim ili dva nanošenja površina je već osvežena.

Održavanje i obnavljanje premaza Da bi drvo očuvalo svoje karakteristike preporučuje se

redovan pregled drvenih površina.

Za normalno opterećene površine dovoljno je da se pregled

izvršiti jednom godišnje.

Posebna pažnja se mora pokloniti vodoravnim površinama,

jer su više izložene atmosferskim uticajima nego vertikalne.

Strane sveta takođe utiču na brzinu propadanja: drvene

površine na južnim i zapadnim stranama su više

opterećene nego površine na severnim i istočnim.

Specijalna pažnja se treba pokloniti oštećenjima

građevinske stolarije nastalim zbog udara ili grada koja

obično primetimo tek kad drvo na oštećenom mestu posivi

ili kad se pojavi plava plesan. U takvim slučajevima se

savetuje da se oštećeno mesto zaštiti lazurnim premazom

(npr. bezbojnim), a ubrzo zatim da se obnovi i ceo premaz.

HVALA NA PAŽNJI!