TÜRKİYEDE İNKILÂP TÜRKİYEDE İNKILÂP HAREKETLERİHAREKETLERİ

Atatürk İnkılaplarının hedefleriAtatürk İnkılaplarının hedefleri : :1- Türkiye’yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmak.1- Türkiye’yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmak.2- Çağdaş Avrupa ile bütünleşmek2- Çağdaş Avrupa ile bütünleşmek3- Osmanlı Devletinden kalma ve halkın ihtiyaçlarına ce-3- Osmanlı Devletinden kalma ve halkın ihtiyaçlarına ce-vap vermeyen kurumların yerine çağdaş kurumlar vap vermeyen kurumların yerine çağdaş kurumlar kurmak.kurmak.4- Halkın refah seviyesini arttırmak.4- Halkın refah seviyesini arttırmak.5- Çağdaş toplumlara ait değer yargılarını Türkiye’ye 5- Çağdaş toplumlara ait değer yargılarını Türkiye’ye yerleştirmekyerleştirmek6- Demokrasinin Türkiye’de yerleşmesini sağlamak6- Demokrasinin Türkiye’de yerleşmesini sağlamak

A- SİYASİ ALANDAKİ A- SİYASİ ALANDAKİ İNKILAPLARİNKILAPLAR

1- Saltanatın kaldırılması 1- Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)(1 Kasım 1922)

TBMM almış olduğu bir kararla TBMM’nin TBMM almış olduğu bir kararla TBMM’nin üstünde güç ve kuvvet yoktur diyerek saltanatı üstünde güç ve kuvvet yoktur diyerek saltanatı yok saymış. İlk anayasa ile de TBMM’nin bu yok saymış. İlk anayasa ile de TBMM’nin bu durumu güçlendirilmiştir.durumu güçlendirilmiştir.

Lozan Konferansına İstanbul hükümetinin de Lozan Konferansına İstanbul hükümetinin de çağrılması TBMM’yi harekete geçirmiş ve çağrılması TBMM’yi harekete geçirmiş ve ‘Milletin egemenliğinin yanında kişisel ‘Milletin egemenliğinin yanında kişisel egemenliğin varlığının akla aykırı olduğu’ egemenliğin varlığının akla aykırı olduğu’ görüşünden hareketle saltanat kaldırıldı.görüşünden hareketle saltanat kaldırıldı.

NOT:Saltanatın kaldırılması ile ulusal NOT:Saltanatın kaldırılması ile ulusal egemenliğin sağlanmasında en büyük egemenliğin sağlanmasında en büyük engel böylece kalkmış,laikliğin ilk engel böylece kalkmış,laikliğin ilk aşamasıda sağlanmış oluyordu.aşamasıda sağlanmış oluyordu.

Nedenleri:Nedenleri:Kurtuluş Savaşı’nı TBMM kazandığı halde, Kurtuluş Savaşı’nı TBMM kazandığı halde, Lozan’a saltanatı temsilen İst. Hük.’de Lozan’a saltanatı temsilen İst. Hük.’de çağrılması.çağrılması.İst. Hük. ve Padişahın, Kurtuluş Savaşı İst. Hük. ve Padişahın, Kurtuluş Savaşı sırasında ulusal direnişe karşı olmaları.sırasında ulusal direnişe karşı olmaları.Ülke yönetiminde ve anlaşmalarda iki Ülke yönetiminde ve anlaşmalarda iki başlılığın ortadan kaldırılmasının başlılığın ortadan kaldırılmasının gerekliliği.gerekliliği.Saltanat sisteminin ulusal egemenlik Saltanat sisteminin ulusal egemenlik anlayışıyla bağdaşmaması.anlayışıyla bağdaşmaması.

Sonuçlar:Sonuçlar:Ülkede iki ayrı yönetim bulunmasına son verildi.Ülkede iki ayrı yönetim bulunmasına son verildi.Altı yüz yıllık Osmanlı Saltanatı resmen sona Altı yüz yıllık Osmanlı Saltanatı resmen sona erdi.erdi.TBMM, Türkiye’de tek yasal güç haline geldi.TBMM, Türkiye’de tek yasal güç haline geldi.Ulusal egemenliğin tam olarak uygula bilmesi Ulusal egemenliğin tam olarak uygula bilmesi için önemli bir adım atıldı. için önemli bir adım atıldı. Din ve devlet işlerinin tek bir elde toplaması Din ve devlet işlerinin tek bir elde toplaması uygulamasına son verildi. Böylece laiklik uygulamasına son verildi. Böylece laiklik alanında ilk önemli adım atılmış oldu.alanında ilk önemli adım atılmış oldu.Cumhuriyetin ilanına zemin hazırlanmış oldu.Cumhuriyetin ilanına zemin hazırlanmış oldu.Devlet başkanlığı ve rejim sorunu iyice Devlet başkanlığı ve rejim sorunu iyice belirginleşmiş oldu.belirginleşmiş oldu.Yapılacak diğer inkılaplara zemin hazırlanmış Yapılacak diğer inkılaplara zemin hazırlanmış oldu.oldu.I. TBMM’nin ilk ve tek inkılap hareketidir.I. TBMM’nin ilk ve tek inkılap hareketidir.

S-1-Aşağıdakilerden hangisi S-1-Aşağıdakilerden hangisi Birinci Birinci MeclisinMeclisin yaptığı tek inkılaptır? yaptığı tek inkılaptır?

a) Cumhuriyetin ilanıa) Cumhuriyetin ilanı

b)Saltanatın kaldırılmasıb)Saltanatın kaldırılması

c) Halifeliğin kaldırılmasıc) Halifeliğin kaldırılması

d)Medreselerin kaldırılmasıd)Medreselerin kaldırılması

2- Cumhuriyetin ilanı2- Cumhuriyetin ilanı(29 Ekim 1923)(29 Ekim 1923)

Yeni devletin yönetim şekli açıkça Yeni devletin yönetim şekli açıkça belirlenmiş,kabine sistemi kurulmuştu. İlk belirlenmiş,kabine sistemi kurulmuştu. İlk cumhurbaşkanı ve ilk başbakan belirlendi. cumhurbaşkanı ve ilk başbakan belirlendi. Yeni devletin demokratikleşmesi yolunda Yeni devletin demokratikleşmesi yolunda önemli bir adım atılmış ve ve yapılacak önemli bir adım atılmış ve ve yapılacak yenilik hareketleri için ortam hazırlanmıştıryenilik hareketleri için ortam hazırlanmıştır

Nedenleri:Nedenleri:

Saltanatın kaldırılmasıyla ortaya çıkan Saltanatın kaldırılmasıyla ortaya çıkan devlet başkanlığı sorununu çözümlemek.devlet başkanlığı sorununu çözümlemek.

Ulusal egemenliği ve demokrasiyi daha iyi Ulusal egemenliği ve demokrasiyi daha iyi uygulamak.uygulamak.

Yeni Türk devletinin rejimini belirlemek ve bu Yeni Türk devletinin rejimini belirlemek ve bu konudaki tartışmalara son vermek.konudaki tartışmalara son vermek.

Meclis Hükümeti sisteminden doğan sorunları Meclis Hükümeti sisteminden doğan sorunları çözmek.çözmek.

Yönetimdeki yetki ve sorumlulukları tam olarak Yönetimdeki yetki ve sorumlulukları tam olarak belirlemek.belirlemek.

Sonuçları:Sonuçları:

1. 1. Ulusal egemenlik yolunda en önemli Ulusal egemenlik yolunda en önemli adımlardan biri daha atılmıştır.adımlardan biri daha atılmıştır.

Yeni Türk devletinin yönetim şekli belirlenmiştir.Yeni Türk devletinin yönetim şekli belirlenmiştir.

Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı ve Başbakanın Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı ve Başbakanın yetkileri birbirinden ayrılarak yönetim kadroları yetkileri birbirinden ayrılarak yönetim kadroları yeniden düzenlendi.yeniden düzenlendi.

Meclis Hükümeti Sistemi terk edilip Kabine Meclis Hükümeti Sistemi terk edilip Kabine Sistemine geçildi.Sistemine geçildi.

İlk Cumhurbaşkanı M. Kemal, ilk başbakan İlk Cumhurbaşkanı M. Kemal, ilk başbakan İsmet İnönü ve ilk meclis başkanı Fethi Okyar İsmet İnönü ve ilk meclis başkanı Fethi Okyar oldu.oldu.

Aşağıdakilerden hangisi siyasi alanda Aşağıdakilerden hangisi siyasi alanda yapılan inkılaplardan biridir?yapılan inkılaplardan biridir?

a )Türk Tarih Kurumunun kurulmasıa )Türk Tarih Kurumunun kurulması

b)Harf inkılabı b)Harf inkılabı

c)Cumhuriyet’in ilanı c)Cumhuriyet’in ilanı

d) Medreselerin kaldırılmasıd) Medreselerin kaldırılması

3- Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)3- Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)Halifelik, cumhuriyet ve cumhuriyet Halifelik, cumhuriyet ve cumhuriyet

ilkeleriyle bağdaşmaması üzerine ilkeleriyle bağdaşmaması üzerine kaldırıldı. Halifelik dine dayanan bir kurum kaldırıldı. Halifelik dine dayanan bir kurum olduğundan dolayı halka dayanan bir olduğundan dolayı halka dayanan bir sistemle birlikte olamazdı.sistemle birlikte olamazdı.

Nedenleri:Nedenleri:1. 1. Saltanatın kaldırılıp cumhuriyetin ilan Saltanatın kaldırılıp cumhuriyetin ilan

edilmesinden sonra halifeliğin bir sembol haline gelmiş edilmesinden sonra halifeliğin bir sembol haline gelmiş olması.olması. 2. 2. Halifelik makamının TBMM’nin üzerinde gibi Halifelik makamının TBMM’nin üzerinde gibi hareket etmesi görünmesi.hareket etmesi görünmesi.Halife Abdülmecit Efendi’nin devlet başkanı gibi Halife Abdülmecit Efendi’nin devlet başkanı gibi davranmaya başlaması.davranmaya başlaması.Halifeliğin cumhuriyet rejimine ve laikliğe aykırı bir kurum Halifeliğin cumhuriyet rejimine ve laikliğe aykırı bir kurum olması.olması.Yeniliklere karşı olan grubun en önemli dayanağı olması.Yeniliklere karşı olan grubun en önemli dayanağı olması.

Önemi – Sonuç:Önemi – Sonuç:

1. 1. Halifelik kurumu kaldırıldı.Halifelik kurumu kaldırıldı.

Laikliğe geçiş süreci hızlandı.Laikliğe geçiş süreci hızlandı.

Ulusal egemenlik anlayışı güçlenmiştir.Ulusal egemenlik anlayışı güçlenmiştir.

Yapılacak inkılapların gerçekleşmesi Yapılacak inkılapların gerçekleşmesi kolaylaşmıştır.kolaylaşmıştır.

Ümmetçi devlet anlayışından ulusçu Ümmetçi devlet anlayışından ulusçu devlet anlayışına geçiş süreci hızlanmıştır devlet anlayışına geçiş süreci hızlanmıştır

NOT:NOT: Halifeliğin kaldırılmasıyla Halifeliğin kaldırılmasıyla laikleşmede en önemli bir adım laikleşmede en önemli bir adım atılmıştır.atılmıştır.

S-1-Aşağıdakilerden hangisinin S-1-Aşağıdakilerden hangisinin kaldırılmasıyla Laik düzene geçişte önemli kaldırılmasıyla Laik düzene geçişte önemli bir adım atılmış oldu ?bir adım atılmış oldu ?

a) Halifeliğin kaldırılmasıa) Halifeliğin kaldırılması

b)Saltanatın kaldırılmasıb)Saltanatın kaldırılması

c)Medreselerin Kaldırılmasıc)Medreselerin Kaldırılması

d)Cumhuriyet’in ilanı d)Cumhuriyet’in ilanı

- 1924 Anayasası :- 1924 Anayasası :

Milli egemenlik, tek meclis, meclis Milli egemenlik, tek meclis, meclis üstünlüğü ve üstünlüğü ve Güçler Birliği Güçler Birliği gibi gibi prensipleri korumuş ve geliştirmiştir. İki prensipleri korumuş ve geliştirmiştir. İki dereceli bir seçim sistemi getirmiştir.dereceli bir seçim sistemi getirmiştir.

20 Ocak 1921’de kabul edilmiş olan ilk 20 Ocak 1921’de kabul edilmiş olan ilk anayasa, öncelikli ihtiyaçların anayasa, öncelikli ihtiyaçların giderilmesine yönelik maddeler giderilmesine yönelik maddeler içermekteydi.içermekteydi.

Halkın bütün ihtiyaçlarına cevap Halkın bütün ihtiyaçlarına cevap vermekten uzaktı.vermekten uzaktı.

1924 Anayasası Çeşitli değişikliklere 1924 Anayasası Çeşitli değişikliklere uğrayarak 1961 yılına kadar devam uğrayarak 1961 yılına kadar devam etmiştir.etmiştir.

Not: Not: 1924 Anayasası en uzun süre 1924 Anayasası en uzun süre yürürlükte kalan ve üzerinde en çok yürürlükte kalan ve üzerinde en çok değişiklik yapılan anayasadır.değişiklik yapılan anayasadır.

1924 Anayasası’nın Bazı Maddeleri:1924 Anayasası’nın Bazı Maddeleri:Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.Devletin yürütme şekli cumhuriyettir.Devletin yürütme şekli cumhuriyettir.Devletin dini İslam, dili Türkçe, başkenti Devletin dini İslam, dili Türkçe, başkenti Ankara’dır.Ankara’dır.Yasama, yürütme ve yargı yetkileri Yasama, yürütme ve yargı yetkileri TBMM’ye aittir.TBMM’ye aittir.Seçme ve seçilme hakkı sadece erkeklere Seçme ve seçilme hakkı sadece erkeklere aittir.aittir.

1924 Anayasası’nda Yapılan Bazı 1924 Anayasası’nda Yapılan Bazı Değişiklikler:Değişiklikler:Yapılan her inkılap hareketi anayasaya Yapılan her inkılap hareketi anayasaya eklenmiştir.eklenmiştir.Seçme yaşı 18 den 22 ye çıkarılmıştır.Seçme yaşı 18 den 22 ye çıkarılmıştır.1928’de din ibaresi anayasadan çıkarılmış 1928’de din ibaresi anayasadan çıkarılmış böylece anayasa laikleştirilmiştir.böylece anayasa laikleştirilmiştir.1934’te kadınlara siyasî hakların verilmesi ile 1934’te kadınlara siyasî hakların verilmesi ile ilgili haklar anayasaya eklenmiş, böylece siyasî ilgili haklar anayasaya eklenmiş, böylece siyasî alanda kadın erkek eşitliği sağlanmıştır.alanda kadın erkek eşitliği sağlanmıştır.1937’de Atatürk ilkeleri anayasaya eklenmiştir.1937’de Atatürk ilkeleri anayasaya eklenmiştir.

S-1-1921 ve1924 Anayasaları’nın S-1-1921 ve1924 Anayasaları’nın düzenlenmesinde ülkemizde idari düzenlenmesinde ülkemizde idari teşkilatlanma teşkilatlanma Aşağıdakilerden hangisinde Aşağıdakilerden hangisinde doğru ifade edilmiştir?doğru ifade edilmiştir? a)İl –Bucak-İlçe –Köy a)İl –Bucak-İlçe –Köy

b) İl –İlçe- Bucak- Köyb) İl –İlçe- Bucak- Köy c)İlçe- İl – Köy- Bucakc)İlçe- İl – Köy- Bucak d)Bucak –İlçe – Köy- İld)Bucak –İlçe – Köy- İl

Çok Partili Hayata geçiş Çok Partili Hayata geçiş Denemeleri:Denemeleri:

Mustafa Kemal’in hayatı boyunca iki Mustafa Kemal’in hayatı boyunca iki kez çok partili hayata geçiş denemesi kez çok partili hayata geçiş denemesi yapılmıştır. Ancak ortamın yapılmıştır. Ancak ortamın demokratikleşmeye uygun olmamasından demokratikleşmeye uygun olmamasından dolayı başarılı olunamamıştır. dolayı başarılı olunamamıştır. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Şeyh Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Şeyh Said isyanı ile kapatılmış, Serbest Said isyanı ile kapatılmış, Serbest Cumhuriyet Fırkası da amacından saptığı Cumhuriyet Fırkası da amacından saptığı için kendi kendini fesh etmiştir.için kendi kendini fesh etmiştir.

ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ DENEMELERİÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ DENEMELERİDemokrasinin en önemli özelliklerinden biride Demokrasinin en önemli özelliklerinden biride çok partili yönetimdir.çok partili yönetimdir.İlk mecliste partiler yoktu ama farklı gruplar İlk mecliste partiler yoktu ama farklı gruplar vardı.vardı.M. Kemal 10 Mayıs 1921’de “ Anadolu ve M. Kemal 10 Mayıs 1921’de “ Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubunu” kurdu.Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubunu” kurdu.M. Kemal karşıtları ise “Muhafaza-i Mukaddesat” M. Kemal karşıtları ise “Muhafaza-i Mukaddesat” grubunu kurdular.grubunu kurdular.Bundan sonra M. Kemal yanlılarına Birinci Grup, Bundan sonra M. Kemal yanlılarına Birinci Grup, diğerlerine ise İkinci Grup denilmiştir diğerlerine ise İkinci Grup denilmiştir

CUMHURİYET HALK FIRKASI – 9 CUMHURİYET HALK FIRKASI – 9 Ağustos 1923Ağustos 1923

Kurulma Nedenleri:Kurulma Nedenleri:

İkinci Mecliste çoğunluğu sağlayarak, İkinci Mecliste çoğunluğu sağlayarak, inkılaplar için ortam hazırlamak.inkılaplar için ortam hazırlamak.

İnkılapları halka anlatacak ve onları İnkılapları halka anlatacak ve onları aydınlatacak kadroyu oluşturmak.aydınlatacak kadroyu oluşturmak.

Özellikleri:Özellikleri:1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası, 1935’te ise Cumhuriyet 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası, 1935’te ise Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır.Halk Partisi adını almıştır.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk partisidir.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk partisidir.İnkılapları gerçekleştiren parti olmuştur.İnkılapları gerçekleştiren parti olmuştur.1946 yılına kadar seçimlere tek başına girmiştir. 1924 ve 1946 yılına kadar seçimlere tek başına girmiştir. 1924 ve 1930’da çok partili sistem denenmesine rağmen başarılı 1930’da çok partili sistem denenmesine rağmen başarılı olunamamıştır.olunamamıştır.1950 yılına kadar 27 yıl iktidarda kalmıştır.1950 yılına kadar 27 yıl iktidarda kalmıştır.1838’e kadar başkanlığını M. Kemal, 38-50 arasında ise 1838’e kadar başkanlığını M. Kemal, 38-50 arasında ise İ. İnönü yapmıştır.İ. İnönü yapmıştır.Sosyal alanda, halkçılık, ekonomik alanda, devletçilik, Sosyal alanda, halkçılık, ekonomik alanda, devletçilik, yönetim alanında ise laiklik ilkelerini savunmuştur.yönetim alanında ise laiklik ilkelerini savunmuştur.

Ordunun Siyasetten AyrılmasıOrdunun Siyasetten Ayrılması

3 Mart 1924’te kabul edilmiş olan bir yasayla, 3 Mart 1924’te kabul edilmiş olan bir yasayla, hükümette yer alan “Genelkurmay Başkanlığı” hükümette yer alan “Genelkurmay Başkanlığı” siyaset dışında bırakılmıştır.siyaset dışında bırakılmıştır.

19 Aralık 1924’te alınan bir kararla, askerlerin 19 Aralık 1924’te alınan bir kararla, askerlerin görevleri devam ederken milletvekili görevleri devam ederken milletvekili olamayacaklarına dair yasa kabul edilmiştir.olamayacaklarına dair yasa kabul edilmiştir.– Böylece ordunun siyasetle olan bağı kesilmiştir.Böylece ordunun siyasetle olan bağı kesilmiştir.

TERAKKİ PERVER CUMHURİEY FIRKASI – 17 Kasım 1924 / 5 TERAKKİ PERVER CUMHURİEY FIRKASI – 17 Kasım 1924 / 5 Haziran 1925Haziran 1925

Özellikleri:Özellikleri:17 Kasım 1924’te K. Karabekir, A. F. Cebesoy, R. Bele, R. Orbay, A 17 Kasım 1924’te K. Karabekir, A. F. Cebesoy, R. Bele, R. Orbay, A Adıvar gibi isimlerin bir araya gelmesi ile kuruldu.Adıvar gibi isimlerin bir araya gelmesi ile kuruldu.Fırkanın başkanlığına K. Karabekir getirildi.Fırkanın başkanlığına K. Karabekir getirildi.Cumhuriyet tarihinin ilk partisidir. Aynı zamanda ilk muhalefet Cumhuriyet tarihinin ilk partisidir. Aynı zamanda ilk muhalefet partisidir.partisidir.T.C.F’nin muhalefeti zamanla sertleşti. Gerilen ortamda tabancalar T.C.F’nin muhalefeti zamanla sertleşti. Gerilen ortamda tabancalar bile patladı ve Halit Paşa vuruldu.bile patladı ve Halit Paşa vuruldu. T.C.F’nin parti programında, “ Cumhuriyet ilkesini, liberalizmi, T.C.F’nin parti programında, “ Cumhuriyet ilkesini, liberalizmi, demokrasiyi benimsedikleri ve dini inançlara saygılı oldukları” demokrasiyi benimsedikleri ve dini inançlara saygılı oldukları” belirtilmiştir.belirtilmiştir.Devrimci değil ıslahatçı bir yapıya sahiptirler.Devrimci değil ıslahatçı bir yapıya sahiptirler.Şeyh Sait İsyanında parmağı olduğu gerekçesiyle 5 Haziran 1925’te Şeyh Sait İsyanında parmağı olduğu gerekçesiyle 5 Haziran 1925’te kapatılmıştır.kapatılmıştır.

S-1-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası demokrasi S-1-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası demokrasi esaslarını kabul etmiş ,fakat programında ‘dini esaslarını kabul etmiş ,fakat programında ‘dini itikatlara ve fikirlere saygılı olduğunu’ belirtmiştir.itikatlara ve fikirlere saygılı olduğunu’ belirtmiştir. Bu durum sonucu olarak aşağıdakilerden Bu durum sonucu olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?hangisi söylenemez? a)Cumhuriyet rejimine eleştiriler başlamıştır a)Cumhuriyet rejimine eleştiriler başlamıştır b)Dini duyguları olan insanlar istismar b)Dini duyguları olan insanlar istismar edilmiştir?edilmiştir? c) Din siyasete alet edilmiştirc) Din siyasete alet edilmiştir d)Demokrasiye geçiş hızlanmışd)Demokrasiye geçiş hızlanmış

ŞEYH SAİT İSYANI – 13 Şubat 1925ŞEYH SAİT İSYANI – 13 Şubat 1925Nedenleri:Nedenleri:

– Halifelik ve saltanat yanlılarının kışkırtmaları.Halifelik ve saltanat yanlılarının kışkırtmaları.– T.C.F’nin meclisteki tavırlarının, eski rejim yanlılarını T.C.F’nin meclisteki tavırlarının, eski rejim yanlılarını

cesaretlendirmesi.cesaretlendirmesi.– İngilizlerin Şeyh Sait ve yanlılarını kışkırtarak Musul İngilizlerin Şeyh Sait ve yanlılarını kışkırtarak Musul

sorununun İngiltere lehine sonuçlanmasını sağlamak sorununun İngiltere lehine sonuçlanmasını sağlamak istemesi.istemesi.

– Yapılan inkılapların halk tarafından tam olarak Yapılan inkılapların halk tarafından tam olarak anlaşılamamış olması.anlaşılamamış olması.

– Güneydoğu Anadolu’da İngiltere destekli bir Kürt Güneydoğu Anadolu’da İngiltere destekli bir Kürt devleti kurulmak istenmesi.devleti kurulmak istenmesi.

Gelişimi:Gelişimi:Ayaklanma 13 Şubat 192’te Ergani’de Ayaklanma 13 Şubat 192’te Ergani’de başladı. Kısa sürede Genç, Elazığ, başladı. Kısa sürede Genç, Elazığ, Diyarbakır ve Bitlis’e yayıldı.Diyarbakır ve Bitlis’e yayıldı.İsyan bastırılamayınca Başbakan Fethi İsyan bastırılamayınca Başbakan Fethi Okyar istifa etti. İ. İnönü Hükümet kuruldu.Okyar istifa etti. İ. İnönü Hükümet kuruldu.4 Mart 1925’te Takrir –i Sükun Kanunu 4 Mart 1925’te Takrir –i Sükun Kanunu çıkarılarak olağanüstü hal ilan edildi.çıkarılarak olağanüstü hal ilan edildi.İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruldu.İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruldu.

Sonuçları:Sonuçları:T.C.F isyanda rol aldığı gerekçesiyle 5 Haziran T.C.F isyanda rol aldığı gerekçesiyle 5 Haziran 1925’te kapatıldı.1925’te kapatıldı.– Böylece çok partili hayata geçiş denemesi Böylece çok partili hayata geçiş denemesi

başarısızlıkla sonuçlanmış oldu.başarısızlıkla sonuçlanmış oldu.

İngiltere bu isyanı kullanarak Musul sorununu İngiltere bu isyanı kullanarak Musul sorununu Türkiye aleyhine sonuçlanmasını sağlamıştır.Türkiye aleyhine sonuçlanmasını sağlamıştır.Şeyh Sait İsyanı, Cumhuriyet rejimine yönelik bir Şeyh Sait İsyanı, Cumhuriyet rejimine yönelik bir isyandır. Laik düzene yönelik ilk isyan isyandır. Laik düzene yönelik ilk isyan hareketidir.hareketidir.

--Şeyh Sait isyanı için aşağıdakilerden hangisi Şeyh Sait isyanı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?söylenemez?

a)Çok partili hayata geçiş engellenmiştira)Çok partili hayata geçiş engellenmiştir

b)Cumhuriyet rejimine karşı yapılmıştırb)Cumhuriyet rejimine karşı yapılmıştır

c)İstiklal Mahkemeleri kurulmuşturc)İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur

d)İsyan Sivas –Çorum bölgesinde d)İsyan Sivas –Çorum bölgesinde olmuşturolmuştur

Türkiye kurtuluş savaşı sonrasında Türkiye kurtuluş savaşı sonrasında Musul’u İngiltere’ye bırakmıştır.Musul’u İngiltere’ye bırakmıştır.

Bu gelişme aşağıdaki olayların bir Bu gelişme aşağıdaki olayların bir sonucudur?sonucudur?

a)Menemen olayıa)Menemen olayı

b)Şeyh Sait isyanıb)Şeyh Sait isyanı

c)Lozan Antlaşması c)Lozan Antlaşması

d)Halifeliğin kaldırılmasıd)Halifeliğin kaldırılması

ATATÜRK’E KARŞI SUİKAST GİRİŞİMİ – 16 ATATÜRK’E KARŞI SUİKAST GİRİŞİMİ – 16 Haziran 1926Haziran 1926

16 Mart 1926’da İzmir’e gidecek olan M. Kemal’e 16 Mart 1926’da İzmir’e gidecek olan M. Kemal’e bir suikast tertiplenmiştir.bir suikast tertiplenmiştir.

Planın haber verilmesi üzerine suikastçılar Planın haber verilmesi üzerine suikastçılar yakalanmış ve İstiklal Mahkemelerinde yakalanmış ve İstiklal Mahkemelerinde yargılanarak cezalandırılmıştır.yargılanarak cezalandırılmıştır.

Bu girişimin amacı, inkılapların yapılamasına Bu girişimin amacı, inkılapların yapılamasına engel olmak ve laik rejimi yıkmaktır.engel olmak ve laik rejimi yıkmaktır.

Mustafa Kemal,1926 yılında İzmir’de bir suikast Mustafa Kemal,1926 yılında İzmir’de bir suikast planının ortay çıkarılması ve suçluların gerekli planının ortay çıkarılması ve suçluların gerekli cezalara çarptırılması sonrası ,yayınladığı bir cezalara çarptırılması sonrası ,yayınladığı bir bildiride ‘ Benim naçiz vücudum bir gün elbet bildiride ‘ Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır .Fakat Türkiye Cumhuriyeti toprak olacaktır .Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır’ diyerek aşağıdaki ilelebet payidar kalacaktır’ diyerek aşağıdaki hangi yargıyı en belirgin şekilde vurgulamıştır? hangi yargıyı en belirgin şekilde vurgulamıştır?

a)Suçluların mutlaka cezalandırılacağınıa)Suçluların mutlaka cezalandırılacağını

b)Türk devletinin daima ve kalıcı olduğunu b)Türk devletinin daima ve kalıcı olduğunu

c)İnsanların ölümlü olduğunuc)İnsanların ölümlü olduğunu

d)Devletin suçluları mutlaka bulacağınıd)Devletin suçluları mutlaka bulacağını

SERBEST CUMHURİYET FIRKASI – 12 SERBEST CUMHURİYET FIRKASI – 12 Ağustos 1930Ağustos 1930

Kurulmasının Nedenleri:Kurulmasının Nedenleri:

Ulusal egemenliği daha iyi uygulayabilmek.Ulusal egemenliği daha iyi uygulayabilmek.

Halkın her kesiminin görüşlerini mecliste Halkın her kesiminin görüşlerini mecliste yansıtabilmek.yansıtabilmek.

Hükümeti denetleyerek daha iyi çalışmasını Hükümeti denetleyerek daha iyi çalışmasını sağlamak. Böylece 1929’da başlayan dünya sağlamak. Böylece 1929’da başlayan dünya ekonomik krizinin etkilerini azaltmak.ekonomik krizinin etkilerini azaltmak.

Özellikleri:Özellikleri:SCF 12 Ağustos 1930’da Fethi Okyar tarafından SCF 12 Ağustos 1930’da Fethi Okyar tarafından kurulmuştur.kurulmuştur.Ekonomide liberalizmi savunmuştur.Ekonomide liberalizmi savunmuştur.Kurucuları, cumhuriyetçi, inkılapçı ve laik kişilerdir.Kurucuları, cumhuriyetçi, inkılapçı ve laik kişilerdir.SCF zamanla inkılap karşıtlarının toplandığı bir yer SCF zamanla inkılap karşıtlarının toplandığı bir yer haline geldi.haline geldi.Bu durumu fareden Fethi Okyar 17 Aralık 1930’da Bu durumu fareden Fethi Okyar 17 Aralık 1930’da partiyi feshetti.partiyi feshetti.– Parti kapatıldıktan bir hafta sonra Parti kapatıldıktan bir hafta sonra Menemen OlayıMenemen Olayı meydana meydana

geldi.geldi.– SCF’nin kendi kendini kapatması ikinci kez çok partili hayatı SCF’nin kendi kendini kapatması ikinci kez çok partili hayatı

kesintiye uğratmıştır.kesintiye uğratmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi Serbest Cumhuriyet Aşağıdakilerden hangisi Serbest Cumhuriyet Fırkası’yla ilgili doğuru bir bilgidir?Fırkası’yla ilgili doğuru bir bilgidir?

a)Çok partili rejim denemelerinin ilk a)Çok partili rejim denemelerinin ilk partisidir .partisidir .

b) Takrir-i sükun Yasası’nın b) Takrir-i sükun Yasası’nın çıkarılmasına neden olmuşturçıkarılmasına neden olmuştur

c)Çok partili rejim denemelerinde başarısız c)Çok partili rejim denemelerinde başarısız bir girişimdir.bir girişimdir.

d)İstiklal Mahkemelerince kapatılmıştır d)İstiklal Mahkemelerince kapatılmıştır

Aşağıdakilerden hangisi Serbest Fırka’nın Aşağıdakilerden hangisi Serbest Fırka’nın kapatılmasından sonra meydana kapatılmasından sonra meydana gelmiştir?gelmiştir?

a)İzmir isyanı a)İzmir isyanı

b)Şeyh Sait isyanıb)Şeyh Sait isyanı

c)Menemen olayıc)Menemen olayı

d) Halifeliğin kaldırılmasıd) Halifeliğin kaldırılması