SIÊU ÂM DOPPLER TIM TRONG ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI

THS. BS. NGUYỄN PHƯƠNG ANH VIỆN TIM MẠCH QUỐC GIA VIỆT NAM

MỤC TIÊU

1. ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI TOÀN BỘ - Siêu âm TM và 2D: E –Vlt, %D, EF - Siêu âm Doppler và Doppler mô : CO, Dp/Dt, PET, ET, Sm - Siêu âm cản âm

2. ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI TỪNG VÙNG

3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI MỚI Siêu âm tim 3D, sức căng cơ tim Strain, tốc độ căng cơ tim Strain Rate, Siêu âm đánh dấu mô cơ tim Speckle tracking Echocardiography

E- vách liên thất (EPSS)

Hạn chế • Hở chủ • HHL • NMCT thành sau

% co ngắn sợi cơ (%D)

Dd – Ds % D (FS) = -------------------- X 100 Dd

Thể tích thất trái

COPD, BN sau mổ

EF

EDV - ESV EF = ----------------- X 100 EDV

Vol. = (7/2.4+D) x D3

• EF > 55%: CNTTTT bình thường

• EF 45-54%: CNTTTT giảm nhẹ

• EF 30-44%: CNTTTT giảm vừa

• EF< 30%: CNTTTT giảm nhiều

Phương pháp Simpson * Nguyên lý

Phương pháp Simpson

1. Ưu điểm : phù hợp với các hình dạng buồng thất trái 2. Nhược điểm : vùng mỏm bị thu hẹp, đường viền nội mạc ‘drop out’

EDV - ESV EF = ----------------- X 100 EDV

Cung lượng tim CO

1. Định nghĩa : là lượng máu thất trái bơm vào động mạch chủ trong 1 phút

2. Cách tính: * CO= SV x Tần số tim SV = 𝛑 x (D/2) 2 x VTI LVOT * CO = EDV - SDV

Cung lượng tim CO

1. Giá trị bình thường : 4-6 l/ph

dp/ dt thất trái 1. Thể hiện quá trình gia tăng áp lực của thất trái theo thời gian

2. Chỉ tính được khi có hở hai lá

dp/ dt thất trái

dp/dt > 1200 : bình thường 800 < dp/dt < 1200 : suy chức năng thất trái vừa Dp/dt < 800 : suy chức năng thất trái nặng

Thời gian tiền tống máu (PET)

1. Ảnh hưởng: Tần số tim, tiền gánh

Thời gian tiền tống máu (PET)

- Đo từ chân sóng R đến khi mở van ĐMC - PET càng dài: CNTTTT càng giảm

Thời gian tống máu ET

1. Ảnh hưởng: tần số tim, tiền gánh, hậu gánh

Thời gian tống máu ET

Đo trong khoảng thời gian giữa 2 click mở- đóng van ĐMC ET càng ngắn: CNTTTT càng giảm PET/ET > 0.65 ~ EF < 30%

Sóng tâm thu S

- V (S): phản ánh chức năng co bóp thất trái - V (S) > 8cm/s: Bình thường - V (S) < 8 cm/s: giảm CNTT thất T, bệnh ĐMV, già

Chức năng tâm thu thất trái từng vùng

Chức năng tâm thu thất trái từng vùng

Các vùng tưới máu của ĐMV

Chức năng tâm thu thất trái từng vùng

16 vùng thành tim

Chức năng tâm thu thất trái từng vùng

Chức năng tâm thu thất trái từng vùng

1. Cách cho điểm - 1 điểm : Vận động bình thường - 2 điểm: Giảm vận động - 3 điểm : không vận động - 4 điểm: vận động nghịch thường - 5 điểm: phình thành tim

2. Thang điểm đánh giá: chỉ số vận động thành tim ( Wall Motion Score Index) WMSI = tổng số điểm/ tổng số vùng đánh giá WMSI = 1 bình thường WMSI > 1 rối loạn CNTTTT

Siêu âm cản âm

Ứng dụng: béo phì, không nhìn rõ nội mạc, sau mổ…

Siêu âm cản âm

1. Đánh giá chức năng tâm thu thất chính xác

Siêu âm tim 3D và 3D- Real Time Nguyên lý: Hình ảnh 3D đượcđược tái dựng lại từ hàng loạt các hình ảnh 2D bằng

các kỹ bằng các kỹ thuật: - Cho đầu dò quay tự động theo chế độ định trước - Xoay đầu dò bằng tay với những thời khoảng và những góc nhất định - Dựng hình ảnh 3D từ dữ liệu 2D thu được sau đó (offline) bởi phần mềm cài đặt

trong máyđặt trong máy

Đầu dò ma trận: 3000 phần tử phát tia SÂ

Siêu âm tim RT-3D

Các dạng thể hiện của RT 3D: - Thời gian thực (real time) - Hình ảnh phóng đại (zoom) - Hình ảnh góc quét rộng (full- volume)

Siêu âm 3D- Real Time

Đánh giá chức năng tâm thu thất trái chính xác

Khái niệm sức căng cơ tim -Strain

- Sức căng là một đặc tính mô tả sự biến dạng của các vật. - Theo chiều dọc , đó là co ngắn hay kéo dài

ε: Sức căng Lo: chiều dài ban đầu L: chiều dài tức thời L > Lo: sức căng dương, các vật kéo dài ra L < Lo: sức căng âm, các vật rút ngắn lại L = Lo: sức căng bằng 0, các vật không thay đổi chiều dài

Khái niệm tốc độ căng cơ tim –Strain Rate

- Tốc độ căng cho thấy tỷ lệ biến dạng cơ tim - Tốc độ căng (+) dương: chiều dài của vật ngày càng tăng. - Tốc độ căng (-): chiều dài của vật giảm. - Tốc độ căng= 0: chiều dài vật không thay đổi.

- ἐ = dԐ/ dt - Tính tốc độ căng theo chênh lệch vận tốc

- SR =𝑽 𝒙 − 𝑽 (𝒙+∆𝒙)

∆𝒙

Đánh giá sức căng cơ tim

• S (sức căng tâm thu): Đo tại thời điểm

đỉnh sức căng tâm thu ( đóng van ĐMC)

• Sức căng mang dấu (-), đơn vị tính là %

• Bình thường S >= -18% ± 2%

• S <- 12% : giảm chức năng tâm thu

Đánh giá tốc độ căng cơ tim

• SRs (tốc độ căng tâm thu): Tốc độ

căng đỉnh trong thì tâm thu

• SRs mang dấu âm (-), đơn vị tính: s-1

• Bình thường : SR 1.0-1.4 • SRs giảm là bệnh lý

Đánh giá sức căng cơ tim

Theo các chiều vận động của sợi cơ tim

Siêu âm Doppler đánh dấu mô cơ tim Speckle Tracking Echocardiography

Nguyên lý : • Một đoạn cơ tim thể hiện trong không gian bằng các phân tử có màu xám còn

gọi là mô hình đốm ( speckle pattern) • Nếu vị trí của đoạn cơ tim thay đổi, vị trí của các đốm âm thanh sẽ thay đổi

theo. • Qua theo dõi chuyển động của các đốm âm thanh sẽ theo dõi được chuyển động

của các vùng cơ tim. Đây là nguyên lý cơ bản của siêu âm tim đánh dấu mô

Siêu âm Doppler đánh dấu mô cơ tim Phân biệt các khái niệm:

• Sự dịch chuyển: cm, là khoảng cách của một điểm di chuyển giữa 2 khung hình liên tiếp

• Vận tốc: cm/s, là sự dịch chuyển trên 1 đơn vị thời gian • Sức căng : %, là sự biến dạng • Tốc độ căng: s-1 , là sự biến dạng theo thời gian

STE tim bình thường

Sức căng cơ tim theo chiều dọc- STE

• A: CNTTTT bình thường, S= 16-21% • B: CNTTTT giảm, S= 8-12%

• Biến dạng theo trục dọc của TT là ngắn lại trong thì tâm thu và dàu ra trong thì tâm trương

• Sự ngắn lại theo trục dọc thể hiện hoạt động bơm máu thực sự, gọi là chức năng theo trục dọc

• Có liên quan chặt với phân suất tống máu

Sức căng cơ tim theo chiều chu vi

1. Trong thì tâm thu, khi cơ tim co ngắn lại theo trục dọc thì sẽ dày lên theo hướng chu vi theo định luật BTKL

2. Bình thường, biến dạng theo chiều chu vi= %, có giá trị (+)

Sức căng cơ tim theo chiều chu vi

Sức căng theo chiều chu vi ở tim bình thường và BN suy tim có LBBB

Sự xoắn (Torsion) của sợi cơ tim- STE

• Bình thường, mỏm tim và đáy tim xoay theo hướng ngược chiều nhau • Sự khác nhau về sự xoay giữa đáy và mỏm tim được gọi là góc xoắn • Sự xoắn (Torsion): độ lệch về góc xoay dọc theo trục dọc của thất trái

Sự xoắn của sợi cơ tim- STE

Vùng đáy và mỏm tim xoay theo hai chiều ngược nhau

Siêu âm đánh dấu mô- 3D

• A: CNTTTT bình thường, đỉnh S đồng nhất • B: CNTTTT giảm, LBBB, đỉnh S không đồng nhất, S delay = 165ms

Siêu âm đánh dấu mô- 3D

BN NMCT cũ , sẹo NMCT thành dưới bên

KẾT LUẬN

1. ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI TOÀN BỘ - E –Vlt < 7mm , %D > 25%, EF > 55% - CO 4-6 l/ph - Dp/Dt > 1200 - PET - ET - V(s)> 8cm/s

2. Chỉ số vận động thành tim WMSI =1 3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI MỚI sức căng cơ tim Strain S >= -18% ± 2% , tốc độ căng cơ tim Strain Rate 1.0-1.4/s

XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!

XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!

Đánh giá sức căng- tốc độ căng

• SRe (tốc độ căng đầu tâm

trương) • SRe mang dấu dương (+), đơn vị

tính s-1 • SRe giảm là bệnh lý

• SRa (tốc độ căng cuối tâm

trương) • SRa mang dấu dương (+), đơn vị

tính s-1 • SRa tăng là bệnh lý

Sức căng cơ tim trên TDI

1. Trong Doppler mô màu, vận động của cơ tim được mã hóa màu

từ đó ghi được tốc độ chuyển động của các vùng cơ tim 2. Sức căng theo chiều dọc

3. Bình thường S >= 18% ± 2%

4. S < 12% : giảm chức năng tâm thu