SISTEMA ENDOKRINOA

1. Sistema endokrinoa

1.1. Osagaiak:

Guruin endokrinoak Zelula multzoak dira, zenbait substantzia kimiko sortzen dituztenak (hormonak)

Hormonak Mezulari kimikoak, prozesu ugaritan parte hartu

Itu-zelulak Errezeptore espezifikoak dituzten zelulak (hormona jakinak hartuko dituzte)

a) Guruin endokrinoak- Hipotalamoa

Zer? NS eta SE lotzen dituen zentro nagusiaNon? Garun enborreanFuntzioak? NSko seinaleak hartu

Faktore askatzaile eta inhibitzaileak

(hipofisira, hango hormona jariaketa kontrolatzeko)

- HipofisiaZer? Guruin endokrino garrantzitsuaNon? Hipotalamoaren azpianFuntzioa? Hormonak jariatu odolera,

beste guruin batzuetan eragiteko

b) HormonakOrgano eta ehunetako prozesuak abiarazi edo

geldiarazi.Adibidez, metabolismoa, hazkuntza, ioien eta

uraren arteko oreka, garapena, ugalketa, portaera…

d) Itu-zelulakHormonak zelulahorietan eragingo du (mintzeko errezeptoreespezifikoengatik)

1.2. Prozesua1. Guruin endokrinoek estimulua hauteman

Hormona jariaketa2. Hormonak odolera, eta itu-zeluletara (horiek

errezeptoreak dituzte hormona jakina hartzeko)Giltza-sarraila

3. Informazioa erreakzio kimiko bihurtu, eta erantzuna abiarazi.

4. Hormona bat = funtzio bat (bete ostean, desagertu)

1.3. Hormona-jariaketaren kontrolaAtzeraelikadura negatiboa deritzon

mekanismoari esker.Odoleko hormona kantitatea maila jakinera

iristean, seinaleak hormona jariaketa gelditu.

2. Guruin endokrino eta hormona nagusiak

4. Lokomozio-aparatua

Eskeleto-sistemaLokomozio-aparatua

Gihar-sistema (muskuluak)

* Gogoratu aginduak nerbio-sistemakprestatzen dituela

Bete ezazu hurrengo taulaEskeleto-sistema Gihar-sistema

Osagaiak

Funtzioa

Eskeleto-sistema Gihar-sistemaOsagaiak Hezurrak

Giltzadurak (artikulazioak, bi hezur elkarrekin lotzen

dituzte)

Lotailuak (ligamentuak, ehun konjuntibo fibrotsu eta elastikoak, hezurrak

lotzen dituzte giltzaduretan)

Eskeleto-giharrak

Tendoiak (giharrak eta hezurrak lotzen dituzten ehun

konjuntibozko zuntzak)

Funtzioa - Mugimendua- Gorputzari forma, pisuari

eustea- Kaltzioa eta fosforoa

pilatzea- Odol-zelulak sortzea

- Mugimendua

Palanka-sistema gorputza mugitzek:giharrek (osagai aktiboak) indarra eragin hezurretan (osagai pasiboa)

NS Giharrak Tendoiak Hezurrak

6. Hezurrak

Hezur luzeen atalak

Epifisia (ertzetan, zabalak, artikulazioak bertan)

Metafisia (hazkuntza-kartilagoa han)

Diafisia (erdiko atala)

Hezur luzeen ehunak1. Hezur-ehun arola (esponjotsua)

- Hezur luzeetako epifisietan, hezur txikien barnealdean- Hezur muin gorria bertan (eritrozito edo globulu gorriak sortzen…)

2. Hezur-ehun trinkoa - Hezur luzeen diafisiaren zati bat, hezur guztien

kanpoko aldea- Hezur-muin horia bertan (ehun adipotsua, odolaren eraketa)

3. Hazkuntza-kartilagoa - Metafisiaren barruan- Hezurren hazkuntza (gero hezur-ehuna sortu)

https://www.youtube.com/watch?v=Shgl4jjUxqY

7. Giltzadurak

Bi hezur elkarrekin lotzen dituzten egiturak

3 motatakoak:1. Mugikorrak2. Erdi mugikorrak3. Finkoak

1. Mugikorrak

Atala Azalpena Funtzioa

Giltzadura-barrunbea

Likido sinobiala

Kapsula sinobiala

Giltzadura-kartilagoa

Meniskoak

Lotailua

2. Erdimugikorrak

Kartilago eta lotailuak (ligamentuak) mugikortasunamugatuz

3. Finkoak (suturak)

Hezurrak bakarrik (lotura sendoak, puzzle bezala)

8. Eskeleto-giharrak

Eskeleto-giharrak daude gihar-sisteman, tendoiekin lotzen direlarik hezurretara.

Gihar-ehun ildaskatua

Gihar bakoitza organo askea, faszikuluen elkarketak osatua.

Bibliografia

http://highered.mheducation.com/sites/0072495855/student_view0/chapter6/animation__bone_growth_in_width.html