IgMBBBMMSBBBHNH&SRSaBHgffiiaUHHH&SHUBHMHH »rrijwwrBBwtTO»ıifc^MMaBBMaiBgeBMM

SİNDİRİM SİSTEMİ TERİMLER SÖZLÜĞÜAmilaz (pityalin)Apandisit Apendiks

Asinar hücre

Börkenek

Çekum

DekstrinDeoksiribonükieaz (DNAaz)

Diş tacıDuodenumEmilim

EnterogastrinEnterokinazEnzim

Epiglottis

Erepsin

Fil dişi GastrinGastrovasküler boşluk

Geviş getirme

Glisson kapsülü

Goblet hücresi HCI (Hidroklorik asit) Hidroliz (Sindirim)

Hücre dışı sindirim

Hücre içi sindirim

İşkembe

KardiaKırkbayırKilusKimotripsinKimotripsinojenKimusKimyasal sindirim

Kloak

Tükürükte ve pankreas özsuyunda bulunan nişasta sindiriminde rol oynayan enzim Apendiksin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan hastalıkİnsanda ince ve kalın bağırsak arasındaki içi boş bir uzantı olan kör bağırsağın ucunda bulunan par mak şeklindeki çıkıntıPankreasta, pankreas özsuyu salgılayan hücrelerGeviş getiren otçul memelilerde işkembeden sonra besinlerin gönderildiği ve bekletildiği mide kısm Kalın bağırsağın ince bağırsakla birleştiği kısımdaki çıkıntı, kör bağırsak Nişastanın kısmen sindirilmesi sonucu oluşan küçük zincirli, çözünebilen polisakkarit DNA’daki fosfodiester bağlarını koparan, DNA’nın bileşenlerine ayrılmasını sağlayan çeşitli enzim lerden (endonükleaz, ekzonükleaz gibi) her biriKesme ve öğütme görevlerine göre çeşitli biçimler gösteren dişin çene kemiği dışında kalan bölgesi İnce bağırsağın mide ile birleştiği ilk 22 cm’ lik kısım, onikiparmak bağırsağı Yapı taşlarına ayrılan besinlerin vücudun çeşitli bölgelerine taşınmak üzere sindirim kanalının epi tel hücrelerinden kana geçmesi olayı.Onikiparmak bağırsağından salgılanan ve midenin özsuyu salgısı yapmasını engelleyen hormon Bağırsak suyunda bulunan ve tripsinojeni tripsine çevirerek aktifleştiren enzim Canlı hücreler tarafından sentezlenen, biyokimyasal tepkimelerde katalizör olarak görev yapan bi protein molekülüBesin yutulduğu zaman soluk borusunun açıklığı üzerine eğilerek onu kapatan telsi, kıkırdaksıhareket edebilen esnek uzantı; gırtlak kapağıİnce bağırsaktan salgılanan protein sindiriminde rol oynayan enzimMinenin altında bulunan tabaka, dişin kemik kısmı; dentinMideden salgılanan ve mide özsuyu salgılanmasını uyaran hormonSünger, sölentere ve yassı solucanlarda hücre dışı sindirimin yapıldığı kısımBörkenekte bulunan besinlerin küçük miktarlarda yemek borusu yardımıyla tekrar ağza getirilere!çiğnenmesiKaraciğerin üzerinde bulunan bağ dokudan oluşan örtüEpitelyum hücreleri arasında yer alan mukus salgılayan hücrelerMide özsuyu içerisinde bulunan pepsinojeni pepsine çevirip aktifleştiren asitKompleks besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapı birimlerine ayrılarak hücre zarındargeçebilecek duruma getirilmesiHücrelerden salgılanan enzimlerle besinlerin hücrenin dışında yapı taşlarına ayrılması Genellikle fagositoz veya pinositoz ile hücre içine alınan besinlerin sitoplazmada lizozom organel yardımıyla yapı taşlarına ayrılması ya da her hücrede sentezlenen polimer maddelerin ihtiyaç halinde tekrar yapı taşlarına ayrılmasıGeviş getiren otçul memelilerde besinlerin yemek borusundan ilk geldiği, içinde selüloz sindirimine yardımcı olan simbiyotik bakterilerin bulunduğu mide kısmı Midenin yemek borusu ile bağlandığı yer, mide ağzıGeviş getiren otçul memelilerde geviş getirme işleminden sonra besinlerin gönderildiği mide bölümi Sindirim sırasında ince bağırsağın lenf damarlarının içinde görülen ve yağ granülleri kapsayan sıv Pankreastan kimotripsinojen olarak salgılanıp protein sindiriminde rol oynayan aktif enzim Pankreas özsuyu içerisinde bulunan protein sindiriminde rol oynayan inaktif enzim Mideden ince bağırsağa geçen yarı sindirilmiş haldeki besin maddeleri Besinlerin su ve enzimler yardımıyla daha küçük bileşenlerine veya yapı taşlarına ayrılması Bazı canlı gruplarında son bağırsağın dışarıya açıldığı; dışkının ve idrarın belli bir süre tutulabildiğ ve eşeysel ürünlerin akıtıldığı ortak, tek olan vücut açıklığı

■■■■■■■■■■■■■■■i ' 'W Mı» in !MifW'ıiıiTfinrnniTiiiiniKiTfııırrTiTin ıifin7WWfWWBTi*iWTB*MwwwwpsB‘lı,il*-'ıa,M"

Koledok kanalı Karaciğer hücreleri tarafından üretilen safrayı onikiparmak bağırsağına taşıyan kanal; safra kanalı; öd kanalı

Kolesistokinin Onikiparmak bağırsağından salgılanan, safra kesesinin safra çıkarmasını uyaran hormonKupfer hücreleri Karaciğerde sinüs çeperlerinde ömrünü tamamlamış alyuvarları parçalayan hücrelerKursak 1. Halkalı solucan ve kuşlarda besinlerin geçici olarak depolandığı kısım 2. Böceklerde sindirim

kanalının ön kısmında bulunan geniş keseLaktaz İnce bağırsakta bulunan laktoz sindiriminde görevli enzimLaktoz Dişi memeliler tarafından sentezlenen disakkarit çeşidiLangerhans adacığı Pankreasın sindirim enzimi salgılayan kısmının içine gömülü bulunup çok sayıda yuvarlak ya da

çokgen şekilli hücrelerin (alfa, beta, gama hücreleri) oluşturduğu insülin ve glukagon hormonlarını salgılayan kısmı

Lap (renin) enzimi Süt çocuklarında sütteki kazein adı verilen proteini çökelten enzimLipaz Pankreas özsuyu içerisinde bulunan yağ sindiriminde rol oynayan enzimMaltoz Bitki hücreleri tarafından sentezlenen disakkarit çeşidiMekanik sindirim Besinlerin çiğneme ve kas faaliyetleriyle fiziksel olarak küçük parçalara ayrılmasıMide özsuyu içerisinde pepsinojen, HCI, mukus ve lap enzimi bulunduran sıvıMikrovillüs Silindirik ya da kübik epitel hücrelerinin üst yüzeyinde emme yüzeyini genişletmek üzere oluşan par­

mak şeklindeki katlanmalarMine Dişlerin üzerini örten, kalsiyum ve magnezyum içeren çok sert ve parlak koruyucu örtüMukoza Üç tabakadan oluşan, sindirim kanalının içini astarlayan tabakaNişasta Suda çözünmeyen kompleks bir karbonhidratPepsin Pepsinojenin HCI ile aktifleştirilmesi sonucu oluşan protein sindiriminde rol oynayan aktif enzimPepsinojen Mide özsuyu içerisinde bulunan protein sindiriminde rol oynayan inaktif enzimPeristaltik hareket Yemek borusu ve bağırsaklarda besinin ilerlemesini sağlayan düzenli kasılıp gevşeme hareketiPeriton Karnın iç yüzeyini örten zar; karın zarıPilor Omurgalılarda midenin onikiparmak bağırsağına açıldığı yer, mide kapısıPulpa Dişin dentin ile çevrili, kan damarları ve sinirlerin bulunduğu gevşek bağ dokusundan oluşan en iç

kısmı; diş özüRadula Yumuşakçalarda ağız içinde, üzerinde kitin yapılı diş sıraları bulunan organ; dişli dilRetikülo endotel hücreleri Karaciğerde sinüs çeperlerinde yer alan alyuvar üreten hücrelerRibonükleaz (RNAaz) RNA’yı kısa nükleotit dizilerine veya yapı birimlerine paçalayan enzim grubuSafra Karaciğer hücreleri tarafından salgılanarak safra kesesinde toplanan ve safra kanalı ile onikiparmak

bağırsağına geçerek yağların sindirimine katılan, safra tuzları, kolestrol, safra pigmentleri, yağ asit­leri, sodyum klorür içeren sıvı; öd

Sarılık Safra pigmentlerinin kana karışması sonucunda oluşan hastalıkSükraz Sükrozu monomerlerine ayıran enzimSükroz Bitki hücreleri tarafından sentezlenen disakkarit çeşidiŞilomikron Trigliseritlerin albumin adı verilen proteinlerle kaplanarak meydana getirdiği süt görünümlü yağ

damlacıklarıŞirden Geviş getiren hayvanların dört bölmeli midelerinin, çiğnenmiş besinin tekrar mide suları ile sindiril-

diği dördüncü bölümü; bezli mideTaşlık Kuş ve halkalı solucanın sindirim kanalı üzerinde bulunan ve besinin öğütüldüğü kaslı bölge.Tripsin Protein sindiriminde rol oynayan aktif enzimTripsinojen Pankreastan .salgılanan ve onikiparmak bağırsağına gönderilen enterokinazla tripsine çevrilen bir

enzimVater kabarcığı Karaciğer ve pankreas salgılarının boşaltıldığı onikiparmak bağırsağında yer alan kısımVillüs İnce bağırsağın iç yüzeyinde bulunan ve sindirilmiş besinin emilmesini sağlayan, emme yüzeyini

genişleten çok sayıda küçük uzantıWirsung kanalı Pankreas özsuyunu onikiparmak bağırsağındaki vater kabarcığına taşıyan kanal; pankreas kanalı

254

11.SINIF

s in d ir im s is t e m i

Bu etkinlikte sindirimin amacı ve çeşitlerinin açıklanması amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve yönlendirmeler doğrultusunda etkinlik tamamlanacaktır. Etkinlik için önerilen süre 15 dakikadır.

ALDIĞIMIZ BESİNLERDEN NASIL FAYDALANIRIZ ?Yemek yemeye ne zaman başladık? Neden yemek yiyoruz? Yediğimiz yemekler vücudumuzda hangi işlemlerden geçiyor? Domatesi yediğimizde bize ne faydası oluyor? Lezzetli bir yemeği iştahla yerken bu gibi basit sorular hiç aklımızdan geçmez tabii ki. O sırada önemli olan karnımızı doyurmaktır? Peki karnımız neden acıkır?

Her üç bölümün yapısına katılan maddeleri yazınız.

fM ğ M ın m saB B m m 1 ' & g g f f l M S M i\ f - ■ ij ..................................J

İJJ^İusjoJl

Solunum

Glikojen sentezi

Hormon sentezi

Bu metabolik olaylardan bazıları her canlı hücrede gerçekleşebilen olaylardır. Bu olayların gerçekleşmesi için yazdığınız ham maddelerin ortak özelliği ise organik besin olmalarıdır. O halde her canlı hücrenin organik besine ihtiyacı vardır. İhtiyacı olan bu organik besinleri ise beslenme yoluyla sağlamaktadır. Buradan çıkarılacak sonuç her canlının besine ihtiyacı vardır; peki her canlı aynı şekilde mi beslenmektedir ?

Kendi besinini kendisi sentezleyen canlıların örneğin bitkilerin meta­bolizması hakkında neler söylenebilir ? Bit­kiler gün boyu ışık varlı­ğında fotosentez yapıp organik besin (glikoz, aminoasit, yağ asidi gibi) sentezi yapmakta­dırlar. Bu besinlerin b ir kısmını solunumda, b ir kısmını yapım olayların­da tüketirler. Fazlasını da daha büyük molekül­ler (nişasta, protein, yağ) halinde depo eder­ler. İhtiyaç halinde ise bu molekülleri tekrar parçalayıp kullanırlar.

Kendi besinlerini kendileri

sentezlerler

Fotosentez yapanlar

Kemosentez yapanlar

Besinlerini dışarıdan

hazır olarak alırlar

Hem kendi besinlerini sentezleyebilirler hem de dışarıdan

hazır besin alabilirler.

Holozoik beslenenler

Simbiyoz yaşayanlar

Saprofitler— "—

Besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardan bazıları besinlerini parçalar halinde alır. Bu canlılardan bazıları yalnızca bitkisel, bazıları yalnızca hayvansal, bazıları ise hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı beslenirler. Tükettikleri besinlerle birlikte protein, yağ, nişasta, glikojen g ib i büyük moleküllü besinler alırlar. Canlılar aldıkları büyük molekülleri hücreleri için kullanışlı hale nasıl getiriyorlar?

B ir aslan yediği geyikten hangi besinleri alabilir ?

B ir koyun yedıgı otlardan hangi besinleri alabilir ?

B ir insan makarna, et, bar­bunya yediğinde bunlarla bir­likte hangi besinleri alabilir?

Canlıların dışarıdan aldıkları bu besinlerden faydalanabilmeleri için bu besinleri öncelikle yapı taşlarına ayırmaları gerekmektedir; çünkü bu moleküller hücre zarından geçebilecek büyüklükte değildir. Bunu da enzim kullanarak yapabilirler. Su ve enzimler yardımıyla büyük organik moleküllerin küçük organik moleküllere dönüştürülmesine ise sindirim denir.

m m ım ı

m tsû tâ a iM im tû m şto tâ M m m M ffJ m ö ® jm m /â a f m m M ,

İ Î K Î H U K C â ll& m ni . IIP

SİNDİRİM SİSTEMİ / BJ / O L C

Bu etkinlikte midenin çalışma mekanizmasının açıklanması amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve yönlendirmeler doğrultusunda etkinlik tamamlanacaktır. Etkinlik için önerilen süre 10 dakikadır.

f

bJJJm itciarjjM fj ıla s iB jjn f j

Pavlov, köpeğin boyun bölgesine yaptığı bir müdahale ile yemek borusunu kesmiş ve kesik uçları dışarı çıkarmıştır.

Böylece hayvana besin verdiğinde besinin mideye gitmesi yerine boyundaki delikten dışarı çıkmasını sağlamıştır.

i ı ■ M İ N HSonuç: Bu şekilde yapılan beslemede 11 hayvanın midesinde normalde

l salgılanması gereken mide özsuyunun % i kadar mide özsuyu salgılanmıştır.

Bu deneyin sonucuna göre mide özsuyu salgılanmasında etkili olan faktörleri yazınız.

B e s in y e m e k

b o ru su n a d o ğ ru d a n

v e r ilir .

: N o rm al ntiM afuiı îlJ S M t Ktad&r m M t e f c s a lg ıla n ır *

D E N E Y EPavlov, yemek borusunun mideye giden kesik kısmına besini, köpek görmeden, tatmadan, koklamadan yerleştirir.

Sonuç: Bu şekilde yapılan beslemede hayvanın midesinde normalde salgılanması gereken mide özsuyunun yarısı kadar mide özsuyu salgılanmıştır.

Bu deneyin sonucuna göre mide özsuyu salgılanmasında etkili olan faktörleri yazınız.

Yukarıda verilen deneylere göre aşağıda verilen sorulan yanıtlayınız.

• 1. deneyde, 2. deneye göre daha az salgı oluşmasının nedeni ne olabilir ?

• 2. deneyde köpeğe fark ettirmeden besinin yemek borusuna yerleştirilmesinin nedenini açıklayınız.

• Midenin salgı oluşturması sinirsel ve hormonaI kontrol altındadır. Hangi deneyde yalnızca sinirlerin görev aldığı söylenebilir ?

idenin çalışma m ekanizm asını açıklayınız.

OKUMA PARÇASI*

Reflü Nedir?Halk arasında "mide reflüsü olarak bilinen gastro-özofageal reflü (GÖR] hastalığı, asit mide içeriğinin

fizyolojik sınırdan daha fazla miktarda ve sıklıkta yemek borusuna (özofagus) geçişi nedeniyle yemek boru­sunun kendini asitten koruma özelliğinin yok olmasıdır. Toplumda insanların %7-10'unda, erişkinlerin yak­laşık %20'sinde GÖR hastalığının olduğu ve bunların en az %30'unun antiasit tedaviler kullandığı bilinmek­te. Kadın ve erkekler arasında göriilmç sıklığı eşit olup, en sık 3 0 -4 0 rlı yaşlarda karşımıza çıkar. Ancak GÖR hastalığına bağlı komplikasyonlar (istenmeyen yan etkiler) 6 0 -7 (y ii yaşlarda daha sıktır.

Sağlıklı insanlarda görülen fizyolojik reflü, özellikle gece yatar pozisyonda veya yemeklerden sonra geli­şir. Fizyolojik reflünün nedeni, yemek borusu alt ucundaki "sfinkter" in (kapayıcı mekanizma] gevşemesi ve­ya mide içi basıncın artmasıdır. Bu şekilde mide yemek borusu bariyerinin geçici kaybı fizyolojik reflü oluşu­muna yol açar.

Mide içeriği midenin salgıladığı hidrojen iyonu nedeniyle belirgin derecede asittir. Eğer onikiparmak bağır­sağından mideye doğru safra geri akımı varsa mideden yukarı çıkan içerik, hem asit hem de safra içerir. A l­kali özellikli olan safra da mide asidi gibi yemek borusunun tahrişine neden olur. Reflü hastalığı, asitli ve/ve­ya safralı mide içeriğinin yemek borusuna gelmesi ve uzun süre temas etmesiyle yemek borusunun kendini asit­ten ve/veya safralı mide içeriğinden koruyamaması nedeniyle oluşur.

Yemek borusunun alt ucunda mide içeriğinin yemek borusuna geçişini engelleyen bir kapak mekanizması vardır. Reflü hastalarında en sık görülen durum, bu mekanizmanın gevşek oluşudur. Bu durum sıklıkla mide fıtığıyla birlikte yaşanır. Bu mekanizma dışında, mide ve yemek borusu arasındaki basınç farkı, yemek boru­sunun temizlenmesindeki yetersizlik, mide boşalım bozukluğu ya da bozulmuş yemek borusu hareketi, bu has­talığı tetikleyen diğer nedenlerdir.

Yakınma ve Bulgular

Klinikte en sık rastlanan bulgu yanmadır (pirozis]. Yemek borusu yüzeyini kaplayan mukoza, yani sümük- sü astar dokunun tahrişi, kalp bölgesinden ağıza doğru yayılan ekşime hissine ve yanıcı nitelikte ağrıya neden olur ve bazen bu ağrı ve yanma karnın daha aşağı bölgelerine ya da yutağa kadar uzanabilir. Bu yakınmalar çoğu kez yemeği takiben ortaya çıkar ve eğilme veya uzanmayla artar. Sıklıkla "kalp ağrısı ya da kalp yan­masıyla karıştırılıp bu nedenle hastaneye yatırılmış hasta sayısı azımsanamayacak kadar çoktur. Bir başka şikayet olan "regürjitasyon" durumundaysa hasta yediği yemeklerin acı (safralı] ya da ekşi (asitli] lezzette ağ­zına kadar geldiğini hisseder. Buna genellikle zorlama olmadan kusma yakınması eklenir. Matta bazen yatar­ken ya da uyurken mide içeriği ağıza kadar ulaşır, solunum yollarına kaçarak şiddetli öksürük nöbetlerine yol açabilir.

Regürjitasyonun çok fazla olması durumunda, "asit-kimus^un (mide asitiyle karışmış, kısmen sindirilmiş gıdalar] devamlı etkisiyle gırtlak ve yutakta tahriş, ses kalınlaşması, kuru öksürük vb yakınmalar ortaya çı­kar. Yapılan birçok çalışma astım hastalarının yaklaşık %SO/sinde reflü sorunu olduğunu göstermiştir. Has­talığın ileri boyutta olması durumunda, özellikle bebekler ve yaşlılarda "aspirasyon pnömonisi' (içeriğin solu­num yollarına kaçıp, burada enfeksiyona yol açtığı zatüre] görülebilir.

Mide asit içeriğinin yemek borusu ve solunum yolu astar dokusunda oluşturduğu hasar sonucu başka ra­hatsızlıklar da gelişir. Bunlar özofajit (yemek borusu alt ucunda yangı], striktür (darlık], Barret özofagusu (yemek borusunun alt kısmındaki astar dokuda hücresel değişiklik), öksürük, ses kısıklığı, solunum yolu en­feksiyonları ve pulmoner fibrozis (akciğerdeki hava keseciği duvarlarının kalınlaşıp sertleşmesiyle sonuçlanan bir akciğer hastalığı) biçiminde sıralanabilir. Bu rahatsızlıkların şiddeti, kapak mekanizmasındaki bozukluğun derecesine ve reflü içeriğinin pU'sına bağlıdır.

Tanı. .

Hastalarda yanma ve regürjitasyon yakınmalarının varlığı GOR hastalığına işaret edebilir. Ancak bu ya­kınmalar yemek borusu, mide, safra kesesi ve hatta kalp rahatsızlıklarında da görülebileceğinden bazı incele­melerin yapılması gerekir. Yemek borusu pasaj grafisi, endoskopi, yemek borusu basınçlarının ölçülmesi ve 2 4 saatlik pH ölçümleri (yemek borusu alt ucuna yerleştirilen bir elektrodla ölçüm] en önemli testlerdir.

Tedavi

Reflü tedavisinde dört yöntem bulunuyor. Bu yöntemler reflünün şiddetine ve ilerlemesine göre doktor ta­rafından belirlenmeli.

Yaça- Ta ı değişiklikleri: Şişman olanların zayıflaması istenir. Sıkılan kemerler gevşetilir, korse vb ka­rın içi basıncı artıracak dar giysiler yasaklanır. Yağ, çikolata, alkol, narenciye suları, kolalı içecekler vb gibi yemek borusu alt ucundaki daraltıcı mekanizmayı gevşeten gıdaların alımı durdurulur. Sigara mutlaka kesil­melidir. Hastalara yatmadan 2 saat önce gıda alimim kesmeleri, yatakta başı en az 2 5 -3 0 cm yüksekte tu­tacak şekilde yatmaları önerilir. Eğilmeyi gerektiren işlerden uzak kalması öğütlenir.

İlaç Tedavisi: Asit salgısını baskılayan ve yemek borusu alt ucunda basıncı yükseltip, kasılmayla oluşan hareketi artırıcı ilaçlar verilir. Bu tedavilerle hastaların yakınmaları azalır ve 12-15 haftada büyük bir kısmı­nın iyileştiği gözlenir. Ardından düşük doz devamlılık tedavisiyle hasta yaşantısını sürdürebilir.

Cer; ahi Tedavi: İlaç tedavisinin etkisiz kaldığı hastalarda; ülser, striktür (darlık], metaplazi (bir hücrenin başka bir hücre tipine dönüşümü], Barrett özofagusu olduğu gelişenlerde; sık sık akciğer sorunları olanlarda, yemek borusu alt uç mekanizmalarında yapısal bozukluk olduğu saptananlarda cerrahi girişim yapılmalıdır. Cerrahi işlemin başarısı, yemek borusunun karın içindeki parçasının en az 2 cm olarak kalmasına,< alt uç sfinkter uzunluğunun en az 3 cm olmasının sağlanmasına, midenin fundus adı verilen üst kısmının, yemek bo­rusunun çevresine sarılarak kelepçe işlevinin yerine getirilmesinin sağlanmasına ve tüm bu işlemlerin yutma iş­lemi sırasında o bölgenin gevşemesini engellemeyecek şekilde yapılmış olmasına bağlıdır. Kelepçe mekanizma­sıyla bu bölgede bir yüksek basınç oluşturulur ve yukarıdan gelen gıdalar yemek borusunun itme hareketiyle aşağı doğru inerken mide içeriğinin yukarı doğru kaçması engellenir. Böylece reflü tedavi edilmiş olur.

Endoskopik Tedavi: En yeni tedavi yöntemidir. Endoskopik tedavi, ağızdan girilerek uygulanan ameliyat- sız bir tedavi yöntemidir. Özellikle cerrahi tedaviye sıcak bakmayan reflü hastlarında uygulanan endoskopik tedavi: yaşından küçük hastalara, gebe hastalara, 2 cm. üzerinde mide fıtığı olan hastalara, yemek boru­su ileri derecede tahriş olan hastalara (3. - 4 . derece], yemek borusunda hücresel değişime varan tahriş bulu­nan hastalara, Akalazyası olan hastalara önerilmez. Endoskopik reflü tedavisinde 3 yöntem uygulanır:

1. Radyofrekans Dalga Yöntemi: Bu yöntemde radyofrekans dalgaları kullanılır. Radyofrekans dalgaları, yemek borusu ve midenin birleştiği ve mide kapağı denilen bölgede yemek borusu hücrelerinin dış duvarından içeri doğru ilerletilir. Bu bölgede kas dokusu ısıtılarak ısı hasarı oluşturulur, (sı hasarı oluşmuş kas dokusu daralarak iyileşir.

2 . Hacim Etkisi Yaratan YcMemler: Bu yöntemde yemek borusunun mideyle birleştiği bölgeye kas doku­su içine emilemeyen bir biyo-polimer enjekte edilerek bölgenin daralması sağlanabilir ya da yemek borusunun mideyle birleştiği bölgede yüzeysel hücrelerin hemen altına sıvıyla karşılaştığında hacim olarak artan küçük tüpler yerleştirilebilir. Bu tüpler sıvıyla karşılaşıp şiştiklerinde bu bölgede hacim etkisi yaratırlar.

3 . Eidoskopik Diki; Yöntemleri: Bu yöntemde de endoskopik olarak yemek borusu mide bileşkesine mu- kozal (yüzeysel] dikişler konulabilir ya da yine endoskopik yöntemle bu kez mide içinden yaklaşılarak tek bir adet tam kat dikiş konulabilir.

Bilim ve Teknik Dergisi nden alınmıştır.

262

n t i ı i â M j i m M i u m s

\K4-Q—1 9 3 6 yılları arasında yaşamış Rus hekim/ Fizyolog.

Sindirim sistemi üstüne çalışmalarıyla tanınmış, koşullu refleksle­

re ilişkin temel bulguları ile psikolojide çığır açmıştır.

B ir köy papazının oğluydu. Riazan'da din eğitimi gördükten sonra

1870'de St. Petersburg'a giderek bu kentteki üniversitenin hukuk fakültesine kaydoldu ancak başta

I. M. Seçenov olmak üzere bu dönemde yapıtlarını okuduğu fizyo lo ji bilginlerinin etkisinde kaldığın­

dan doğa bilimleri öğrenimini yeğleyerek fizyo lo ji ve kimyaya ağırlık verdi. 1£&4—1£&6 arası Bres-

lau da U. Heidenhain'ın laboratuvarında sindirim sistemi, Leipzig'de de K. Ludwig ile birlikte kardi-

yovasküler sistem fizyolojisi üzerine çalışmalar yaptı.

Pawlow, fizyo lo ji alanında çok değişik konuları ve yaklaşık altmış yılı aşkın bir süreyi kapsayan

araştırmalarında üç ana konuya ağırlık vermiştir. Öğrencilik yıllarından başlayarak kalp ve damar

dolaşımı üzerine araştırmaları ön plana çıkarmış, l&ÖC/lardan 2 0 yy'ın başlarına değin daha çok

sindirim sistemini incelemiş, bu yıllardan yaşamının sonuna değinde koşullu refleksler üzerine

araştırmalar yapmıştır. Luditfig'in laboratuvarında çalıştığı dönemlerde de ele aldığı, kardiyovasküler

sistem fizyolojisine ilişkin çalışmalarında kan basıncı ve kalbin işleyişini düzenleyen sinirleri incele­

yen Pavlow, özellikle sindirim sistemi ile kalbin işleyişi arasındaki etkileşimleri araştırmıştır. Bu

alandaki değerli bir katkısı daha sonra vagus ve sempatik sinir sistemi aracılığı ile kalbin işleyişi ara­

sındaki etkilişimleri araştırmıştır.

Bu alandaki değerli bir katkısı daha sonra vagus ve sempatik

sinir sistemi aracılığı ile gerçekleştirildiği anlaşılan, kalp basıncı

ve kalbin atışını düzenleyen dört sinirsel mekanizmanın varlığını

ortaya çıkaran çalışmasıdır.

PawIov/un özellikle Î& 9 0 —1 9 0 9 arası araştırmalarını yoğunlaştırdığı alan, sindirim sistemi f iz -

yolojisiydi. B ir sınıf arkadaşı ile birlikte yürüttüğü/ sinir sisteminin pankreasın işleyişi üzerindeki et­

kileri konusundaki çalışmaları sırasında ortaya çıkardığı temel bulgularla ve geliştirdiği ameliyat tek­

nikleri ile bu alana önemli katkıları oldu. Pawlow un bir diğer önemli katkısı da sindirim süreci sıra­

sındaki salgılamaları bir fis tü l aracılığı ile deney hayvanlarının vücudunun dışına çıkarak yeğinlik ve

kimyasal niteliği bakımından inceleme olanağını yaratması oldu. Çalışmalarını pankreas ve ince ba­

ğırsak üstünde de sürdüren Pawlow/ tükrük, asit ve sindirimde önemli rol oynayan diğer salgılamala­

rı ayrı ayrı ele aldığı gibi, sindirim sürecini bir bütün olarak ve özellikle de sinir sisteminin etkileri

açısından inceledi.

Pawlow son dönem araştırmalarını/ fizyolojin in yanı sıra psikoloji ve psikiyatri alanlarında da de­

rin etkisi görülecek olan koşullu refleksler konusunda yoğunlaştırdı. Sindirim sistemine ilişkin araş­

tırmalarında ortaya çıkardığı bir olgu, deney hayvanı olarak kullanılan köpeklerde yiyeceğin görül­

mesiyle birlikte başlayan tükrük salgılamasıydı. İlk başlarda sindirim süreci başlamadan gerçekleşti­

ği için yapılacak deneyleri olumsuz yönde etkilediği düşünülen bu olgunun temel ve tutarlı bir tepki

olduğu anlaşılınca bir tür koşullanmayla gerçekleşen refleks türündeki tepkiler Pawlow'un laboratu-

varında sistematik bir biçimde incelemeye başlandı. Pawlow önceleri "öznel" ve "psişik" kökenli bul­

duğu ve bu nedenle kuşkuyla karşıladığı bu olguyu, Seçeno/un beyin fizyolojisine ilişkin çalışmala­

rından esinlenerek "nesne" yöntemlerle inceleyebileceğini düşündü. Pawİ0W/ Seçenov'un bu savlarını

başlangıç noktası olarak aidi/ koşullu refleksleri köpeklerin davranışları düzeyinde incelediği gibi/ bu

davranışların temelini oluşturabilecek fizyo lo jik mekanizmalar üzerinde beyindeki sinirsel etkinlikle­

re ilişkin bir kuram geliştirdi.

Pawlow/ tüm psikolojik yorumlardan arındırılmış olarak/ fizyo lo ji araştırmalarındaki yöntemlerle

yürüttüğü araştırmalarıyla ana çizgileriyle oldukça yakın olan koşullu refleks olgusunu tüm ayrıntı­

larıyla inceledi. Pawlov/un koşullanma mekanizması konusundaki en önemli katkılarından biri de ya­

şamının son yıllarında "ikinci sinyal sistemi" diye adlandırdığı dilin koşullanmaya nasıl aracı oldu­

ğunu göstermesiydi.

Biyolojide Geçmişe Yolculuk

Prof Dr. Yalçın ŞAHİN

Palme Yayıncılık/ Ankara 2 0 0 7

264

m m m

s in d ir im s is t e m i

1. Karaciğer salgıladığı safra sıvısı ile sindirime yardımcı olan önemli organlardan biridir.

Buna göre;I. kan şekerini hormon salgılayarak ayarlamak,II. B ve C vitaminlerini depolamak,

III. yaşlı alyuvarları parçalamak

gibi özelliklerden hangileri karaciğerin görevlerinden de­ğild ir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III D) I, II ve III

2. Bir öğrenci aşağıda gösterildiği şekilde hazırlanan deney tüp­lerinin içine eşit miktarda patates ve uygun sindirim enzimle­ri ekliyor.

Su

TBütün

patates 35°C pH: 7

Su

¥ Parça

patates 35°C pH: 7

Su

¥Rendelenmiş

patates 35°C pH: 7

3.

Belirli bir süre sonra tüpleri incelediğinde, glikozun en çok oluştuğu tüpün III, daha sonra II, en az da I nolu tüp olduğu­nu görüyor.

Elde edilen bu sonuçlan aşağıda verilen ifadelerden han­gisi en iyi açıklar?

A) Sıcaklık artışı, sindirim reaksiyonlarını hızlandırır.

B) Besinin yüzeyindeki artışa bağlı olarak enzim etkinliği ar­tar.

C) III nolu tüpte, diğerlerine göre daha fazla enzim bulun­maktadır.

D) I nolu tüpün pH’ı, sindirim için uygun değildir.

E) I nolu tüpte çok fazla su bulunmaktadır.

I. Yağlar

II. Glikoz

III. VitaminlerIV. Proteinler

Yukarıda verilenlerden hangileri sindirime uğramadan kullanılabilen besin maddeleridir?

A) Yalnız I B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) II, III ve IV

a.<

5Ssa$

İyot nişastanın ayıracıdır; iyot ile nişasta reaksiyona gird de mavi - mor renk oluşur.

Buna göre;

1. tüp

_____III. tüp

ı s35°CpH:7

NişastaSu

35°CpH:7

NişastaSuİyot

II. tüp

W35°C pH:7

Nişasta Su, İyot, Nişasta sindiren enzim

IV. tüp

70°C pH:7

Nişasta Su, iyot Nişasta sindiren enzim

yukarıda verildiği şekilde hazırlanan deney düzene rinden hangilerinde mavi - mor renk oluşumu sü gözlenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I I '

D) II ve IV E) III ve IV

Omurgalı hayvanlarda mekanik ve kimyasal sindirim o üzere iki çeşit sindirim bulunmaktadır.

Buna göre,

I. dişler,

II. mide,

III. pankreas

gibi yapılardan hangileri mekanik sindirim yapabilir1

A) Yalnız I B) I ve II C) I \

D) II ve III E) I, II ve III

6. Günlük olarak alınan besinlerle birlikte, sindirim sistemin miktarda mikroorganizma da giriş yapar.

Bu canlıların etkisiz hale getirilmesini aşağıda verile den hangisi sağlamaz?

A) Bol miktarda yağ içeren besinlerle beslenme

B) Midedeki asidik ortam

C) Tükürükteki mikrop öldürücü iyonlar

D) İnce bağırsaktaki bazik ortam

E) Safra salgısında bulunan tuzlar

7. İnsanın sindirim sisteminde gerçekleşen bazı tepkimeler şöy- ledir.

I. Maltoz + Su------—» Glikoz + Glikoz

II. Yağ + Su--------» Yağ asidi + GliserolIII. Pepsinojen + HCI--------► Pepsin

IV. Nişasta + Su--------» Maltoz + Dekstrin

Bu tepkimelerden hangileri midede gerçekleşir?

A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve IV

D) II ve III E) I, III ve IV

8. Büyük moleküllü besin maddelerinin hücre içinde sindirilme­sine hücre içi, hücre dışında sindirilip sonra hücre içine alın­masına hücre dışı sindirim denir.

Buna göre,

I. böcekçil bitkinin, böceğin proteinlerini sindirmesi,II. glikojenin, lizozomdaki sindirim enzimleri ile sindirimi,

III. insanda, ağızda tükürük yardımı ile nişastanın sindirimi

gibi sindirim reaksiyonlarından hangileri hücre içi sindi­rime örnektir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

9. Omurgalı bir hayvanın otçul mu yoksa etçil mi olduğunu,

I. sindirimin ağızda başlayıp ince bağırsakta bitmesi,II. midesinde selüloz sindirici bakterilerin bulunması,

III. yağların sindirimini gerçekleştirmesi

gibi özelliklerden hangileri kanıtlar?

A) Yalnız I ' B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) 1,11 ve III

10. Bir insanın ince bağırsağında gerçekleşen sindirim tepkime­leri sona erdikten sonra oluşan besin monomerleri dolaşım sistemine katılır.

Buna göre, oluşan yağ asitlerine aşağıda verilen yapılar­dan hangisinde rastlanmaz?

A) Kilus borusu B) Lenf kılcalıC) Kapı toplardamarı D) Göğüs lenf kanalı

E) Peke sarnıcı

11. Aşağıda karaciğere giren ve çıkan damarlar şematik olarak verilmiştir.

Alt ana toplardamar

Anaatardamar

Şekilde numaralandırılmış kısımlar ile ilg ili aşağıda veri­lenlerden hangisi yanlıştır?A) I nolu damarda amonyak oranı yüksektir.B) III nolu kısım koledok kanalıdır.C) Sindirimi yeni tamamlanmış bir insanda, II nolu damar

besin bakımından zengindir.

D) IV nolu damar kapı toplardamarıdır.E) III nolu kanalda yağın mekanik sindiriminde görevli safra

bulunur.

et«cz

1os<->wu

12. Sağlıklı bir insanın ince bağırsağında aşağıdaki reaksi­yonlardan hangisi gerçekleşmez?

A) Protein + Su

B) Maltoz + Su

C) Tripsinojen -

D) Peptit + Su

E) Yağ + Su —

Maltaz Glikoz + GlikozEnterokinaz

Lipaz

Tripsin

Yağ asidi + Gliserol

13. Sağlıklı bir insanda besin yolu ile alınan protein molekülleri­nin sindirim kanalındaki değişimi aşağıdaki grafikte gösteril­miştir.

Proteinmiktarı

I II III

Numaralandırılmış kısımlardan hangilerinde yağın sindi­rimi gerçekleşmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

266

14.

15.

Hücre içi ve hücre dışı sindirim yapan tüm canlılarda sindirim reakisyonları sırasında,

I. ATP harcanması,

II. enzim kullanılması,III. monomer oluşumu

gibi olaylardan hangileri ortak olarak gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

Bir insanın sindirim sistemi ile ilgili yapılan araştırmalarda ba­zı hormonların etkin olarak görev yaptığı gözlenmiştir.

Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir.X hormonu-----* Mide özsuyunun salgılanmasında,

Y hormonu-----* Pankreasın pankreas özsuyunu salgıla­masında,

Z hormonu -----* X hormonunun tersi yönünde etki gösterir.

Buna göre X, Y ve Z hormonları aşağıdakilerden hangi­sinde doğru olarak verilm iştir?

17. Aşağıda verilenlerden hangisi pankreas özsuyunda bu lunmaz?

A) Tripsinojen B) Lipaz C) Pepsinojen

D) Amilaz E) HCO5

18. Bir bardak yağsız süt içen bir insanda, sütteki proteinir sindirim i sırasında,

I. gastrin salgılanması,

II. pepsinojenin aktif hale gelmesi,

III. HCI salgılanması,

IV. polipeptitlerin oluşması

gibi olaylar hangi sıraya göre meydana gelir?

A) l-ll-lll-IV B) lil-IV-ll-l C) I

D) lll-l-ll-IV E) ll-l-lll-IV

ll-ll-l\

A) Enterogastrin Sekretin GastrinB) Gastrin Sekretin EnterogastrinC) Sekretin Gastrin Kolesistokinin

D) Kolesistokinin Enterogastrin SekretinE) Insülin Kolesistokinin Gastrin

-z

>*S5S<wo

6. Aşağıda verilen deney düzeneklerinden hangisinde kim­yasal sindirim gerçekleşmez?

A) Pankreas özsuyu

B) Mide özsuyu

C) Amilaz

■

Yağ + Su 37°C pH: 8

Yumurta + Su 37°C pH: 8

Patates + Su 37°C pH: 7

D) İnce bağırsak özsuyu

E) Tükürük

Maltoz + Su 37°C pH: 8

19.

20 .

Fenolkırmızısı

Fenolkırmızısı

v İ- Nişasta- Amilaz - S u

■ Protein■ Pepsinojen -Su

Yukarıda verilen deney tüplerinden hangilerinde feno kırmızısının rengi sarıya dönüşür?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

Aşağıda verilenlerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir?

A) Provitamin A’yı A vitaminine dönüştürmekB) Yaşlanan alyuvarları parçalamak

C) Yağın kimyasal sindiriminde görevli lipaz enzimini üret­mek

D) Amonyağı üre ve ürik asite dönüştürmek

E) A, D, E ve K vitaminlerini depolamak

2£

2 1 . insanlarda protein sindirimi sırasında gerçekleşen bazı reak­siyonlar aşağıda verilmiştir.

XProtein + Su —

Polipeptit + Su Z

Polipeptit

Y + Su

Tripsin

Aminoasit

Bu reaksiyonlarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I nolu tepkime asidik ortamda gerçekleşir.B) Y ile gösterilen moleküller peptitlerdir.

C) III nolu tepkime bazik ortamda gerçekleşir.D) X ile gösterilen enzim inaktif halde üretilir.E) Z ile gösterilen enzim pankreas tarafından üretilir.

22. Nişasta molekülleri monomerlerine kadar yıkıldıktan sonra, oluşan moleküller akciğerlere kan yoluyla ulaşın­caya kadar,

24.

I. alt ana toplardamar,II. akciğer atardamarı, 5

III. sağ kulakçık,ta5

IV. kapı toplardamarı, **V. sağ karıncık, z

5VI. karaciğer ş

-gibi yapılardan hangi sıraya göre geçer? EkA) VI-IV-I-III-V-II B) IV-VI-I—III—v-ıı u

C) ıv-vı-ı-v-ııı-ıı D) ı-ıı-ııı-ıv-v-vı

E) Vl-V-I -IV

23.

•I

Yağ + Su Safra 37°C

Polipeptit + Su Tripsinojen

37°C

Yukarıda verilen tüplerde kimyasal tepkimelerin gerçek­leşebilmesi için hangi maddeler eklenmelidir?

I II III hanaisinde vanlıs verilm iştir?A) Lipaz Pepsinojen Enterokinaz A) 1 -» Lenf kılcallarıB) h c o 3 Tripsinojen Pepsinojen B) 2 -» Peke sarnıcı

C) Lipaz Pepsinojen HCI C) 3 -» Sol köprücük altı toplardamarı

D) Amilaz Tripsinojen Enterokinaz D) 4 -» Alt ana toplardamar

E) Lipaz Pepsinojen Erepsin E) 5 -» Sağ kulakçık

İnsanda ince bağırsaktaki sindirim faaliyetleri sırasınde gerçekleşen madde değişimleri ile ilg ili aşağıda veriler grafiklerden hangisi yanlıştır?

A) Glikozmiktarı

B) Polipeptitmiktarı

Zaman Zaman

C ) Selüloz miktarı

D) Aminoasit miktarı

Zaman Zaman

E) Gliserol miktarı

Zaman

25. Yağların monomerlerinin lenf sistemi ile taşınarak kalbe gel mesi sırasında izlediği yollar aşağıda şematize edilmiştir.

(- • Lenf sistemi • Kan dolaşımı)

Numaralandırılmış yapıların karşılığı aşağıdakilerdeı

268

1. Tabloda X, Y, Z ve K canlıları ile bu canlıların besinleri sin­dirme tepkimelerini gerçekleştirme durumları ve bazı özellik­leri belirtilmiştir.

3.

CANLILAR

ÖZELLİKLERİ

Hücre içi sindirim

Hücredışı

sindirim

Fotosentez Bulunduğucanlıgrubu

X Var Var Var Bitki

Y Var Yok Var Protista

Z Var Var Yok Monera

K Var Var Yok Hayvan

Buna göre bu canlı çeşitleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir?

X Y ZA) Böcekçil

bitki

B) Öglena

C) Bitki

Amip

Paramesyum

Kemoototrofbakteri

Z___________ K__Paramesyum Sünger

D) Böcekçil Öglena bitki

E) Böcekçil Fotoototrofbitki bakteri

Sölentere

Amip

Saprofitbakteri

Saprofitmantar

Saprofitbakteri

Sünger

insan

Paramesyum

2 .

oi_ız%>■g35j

Hücre dışı sindirim yapan canlılarda besinlerin sindirimi sürecinde,

I. ekzositoz,II. difüzyon,

III. sindirim

gibi olayların gerçekleşme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir?

A) l-ll-lll B) ll-l-lll C) lll-l-llD) l-lll-ll E) ll-lll-l

Kuşların sindirim sistemine ait aşağıda verilen yapılar­dan hangisi besinin izlediği yolda 4. sırada görev alır?

A) Bağırsak B) Kursak C) Ön mide

D) Gaga E) Taşlık

1 . Su

2 . Monomer3. Enzim4. ATP

5. Polimer

Sindirim (hidroliz) reaksiyonları sırasında yukarıda v len beş maddenin değişim miktarları aşağıdaki grafik den hangisinde doğru verilm iştir?

A) Madde ' miktarı

Zaman Zaman

q \ Madde ' miktarı

q \ Madde ' miktarı

Zaman Zaman

Zaman

5. İnsan sindirim sistemi ile ilg ili aşağıda verilen açıklaı lardan hangisi doğru değildir?

A) Ağızda karbonhidrat, yağ ve proteinlerin mekanik sin mi gerçekleşir.

B) Midede yalnızca proteinlerin sindirimi gerçekleşir.

C) İnce bağırsakta yalnızca yağların sindirimi gerçekleş

D) Yağ sindirimi ince bağırsakta başlar ve sonlanır.E) Ağız, mide ve ince bağırsakta fiziksel sindirim gerçekli

6. Aşağıda verilenlerden hangisi yağların sindiriminde laylı ya da doğrudan etkili olamaz?

A) Safra B) Sekretin C) Enteroki

D) Lipaz E) Kolesistokinin

7. Aynı miktarda kompleks organik madde bulunduran iki ayrı tüpe eklenen bazı maddelerle birbirinden farklı ve sindirim çeşitleri gerçekleştirilmiştir. Ortamda aynı miktarda bulunan kompleks organik maddenin yüzeyi ve miktarı ile ilgili deği­şimlerden elde edilen sonuçlarla aşağıda verilen grafikler çi­zilmiştir.

Miktar Miktar

Kompleks organik madde yüzeyi "I Kompleks organik madde m iktarı]

Buna göre bu X ve Y sindirim olayları ile ilgili;

I. X olayında sindirim enzimi kullanılmıştır.II. Y olayında basit organik madde oluşmuştur.III. Y olayında enerji harcanmıştır,

açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

C) I ve I

8. Karbonhidrat sindiriminde görevli,

I. amilaz (bazik),II. amilaz (nötr),III. maltaz,

IV. sükraz

enzimlerinden hangileri pankreastan salgılanır?A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve I

D) III ve IV E) II, III ve IV

Numaralandırılmış 3 ayrı cam kaba bazı besinler ve onların sindirimini sağlayacak enzim veya sıvılar konulup farklı or­tam şartlarında 60 dakika bekletilmiştir. Daha sonra I. tüpe fenol kırmızısı, II. tüpe iyot ve III. tüpe nitrik asit damlatılarak farklılıklar kaydedilmiştir.

pH > 7 30°C

I

pH = 7 60°C

pH > 720“C

Buna göre numaralandırılmış tüplerden hangilerinde renk değişimi gözlenir?(Fenol kırmızısı asit, iyot nişasta, nitrik asit protein ayıracı­dır.)A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III

D) I ve III E) I, II ve III

10. Aşağıda insan sindirim sistemine ait A, B, C organları ve bu organlarda gerçekleşen sindirim tepkimelerinin gerçekleştiği­ne (+) ya da gerçekleşmediğine (-) ait bilgiler gösterilmiştir.

Sindirim^ -^ te p k im e le r i

O rgan..............

Karbonhidratsindirimi

Yağsindirimi

Proteinsindirimi

A + + +

B + - -

C - - +

Buna göre A, B ve C organları ile ilg ili; \

I. A ve C organları sindirim sistemini etkileyecek hormonla­rı salgılayabilir.

II. B organında bulunan bezlerin salgısında tek çeşit sindi­rim enzimi bulunur.

III. Sadece A organı bağlantılı olduğu başka organlardan da sindirim enzimlerini alarak sindirim gerçekleştirir.

IV. Yağların fiziksel sindirimi A organından salgılanan salgı­lar ile gerçekleştirilir.

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve IIID) II ve IV E) III ve IV

2z

1g8İ<<w 11. Aşağıda insana ait bazı sistemlerin birbirleriyle bağlantıları

şematize edilmiştir.

Buna göre sindirim sisteminin monomerleri kan dolaşı­mına vermesi (I) ve kandan hücrelere monomer madde­lerin iletilmesini açıklayan metabolizma olayları (II) aşa- ğıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

ü

A) Fiziksel sindirim Difüzyon

B) Geri besleme Geri emilim

C) Peristaltik hareket Aktif taşıma

D) Geri emilim Starling hipotezi

E) Feed - back Difüzyon

270

12. K, L ve M tüplerine optimum sıcaklık ve farklı pH değerlerin­de eklenen maddeler aşağıda verilmiştir. Bu tüplerde ger­çekleşen tepkimeler sonucunda tüplerde oluşan ürün miktar­ları grafikte gösterilmiştir.

Ürün miktarı

0 tn

Aynı miktarda kaymak

I

K L M

pH=8,5Lipaz

pH=9,5Safra

pH=8,2LipazSafra

Buna göre K, L, M tüplerindeki reaksiyonlar sonucunda­ki ürün miktarları değişiminin numaralandırılmış grafik­lerden hangilerine ait olduğu aşağıdakilerden hangisin­de doğru olarak verilm iştir?

15.

K M

A) 2 1 3

B) 1 3 2

C) 3 1 2

D) 2 3 1

E) 3 2 1

as

z

Û

-<uu

13. Protein sindirimi ile ilgili,

1 . midenin gastrin hormonu salgılaması,

2. ince bağırsak duvarından erepsin salgılanması,

3. pepsinojenin aktifleşmesi,4. pankreas özsuyu enziminin etkinlik göstermesi,

5. enterokinazın etkinlik göstermesi

gibi olayların meydana gelme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir?

A) 3-1-4-5-2 B) 1-3-5-4-2 C) 1-3-5-2-4

D) 5-1-2-4-3 E) 1-3-4-2-5

14. İnsan sindirim sistemi ile ilgili,

I. gastrin,

II. renin,

III. enterogastrin,

IV. pepsin

moleküllerinden hangileri mide özsuyuna ait değildir?

A) Yalnız III B) i ve II C) I ve IV

D) II ve III E) I, III ve IV

Pankreas ve karaciğer organlarının sindirim sistemi ile bağ­lantısı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Karaciğer

16.

Bu yapılar ve görevleri ile ilg ili aşağıda verilen açıkla­malardan hangisi yanlıştır?

A) Virsung kanalı karbonhidrat, yağ ve proteinlerin sindirimi­ni sağlayacak enzimler bulundurur.

B) Koledok kanalı sadece yağların sindirimini sağlayacak enzimler bulundurur.

C) Virsung ve koledok kanalları vvater kabarcığına açılır.

D) Virsung kanalındaki salgıların salgılanması pankreasın sekretin hormonu ile uyarılması sayesinde gerçekleşir.

E) Virsung ve koledok kanalında bulunan salgılar onikipar­mak bağırsağında görev yapar.

Sindirim sonucu glikoz miktarı artan ve bu glikozları ka­na verebilen organ çifti aşağıdakilerden hangisinde doğ­ru olarak verilm iştir?

A) Pankreas - KaraciğerB) Karaciğer - İnce bağırsak

C) Mide - İnce bağırsak

D) Pankreas - İnce bağırsak

E) Mide - Karaciğer

17. Aşağıda verilen metabolizma olaylarından hangisi kara­ciğer tarafından gerçekleştirilemez?

A) Üre senteziB) Protrombin ve fibrinojen kan proteinlerinin sentezi

C) Yaşlanmış alyuvarları yok etmek

D) A, D, E, K vitaminlerinin sentezi

E) Safra üretimi

18. I. Kalın bağırsakta sindirim atıklarının kokuşmasını önlemek

II. İnce bağırsakta mideden gelen asitli ortamı nötrleştirmek

III. Yağların monomerlerine dönüşümünü kolaylaştırmak

Yukarıda verilen olaylardan hangileri safra salgısının gö­revleri arasındadır?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

27

s in d ir im s is t e m i

H M W M ^ fa2 M j

1. Holozoik beslenen canlılar aldıkları besinleri neden sindir­mek zorundadırlar? Açıklayınız.

Amibin beslenmesi sırasında, hangi olayların gerçekleşmesi hücrede enerji kullanmayı gerektirir?

2.

3. Hücre içi sindirim ile hücre dışı sindirimde ortak olarak ger­çekleşen olaylar nelerdir?

5.

a)

-Z

tâu

Aşağıda midenin fonksiyonları ile ilgili yapılan bir deney veı miştir.- 10 g haşlanmış ve tuzlanmış et 17 saat aç bırakılmış

insanın midesine ulaştığında 1 saat gibi bir sürede sini rilebilmektedir.

- 17 saat aç bırakılmış bir insanın mide özsuyu tamamı alınıp bir deney tüpüne konuluyor ve içine 10 g haşla mış ve tuzlanmış et bırakılıyor. Deney tüpünde bu e sindirimi 10 saatten daha uzun sürüyor.

Bu deneylerle ilgili aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

Tepkimelerin farklı sürelerde tamamlanmasında enzim m tarının etkisi var mıdır?

b) Tepkimelerin farklı sürelerde tamamlanmasında ort£ pH’nın etkisi var mıdır?

c) Midedeki sindirimin neden tüpdeki sindirime göre daha kı sürede tamamlandığını açıklayınız.

6. Bir hayvanın midesinden alınan bir parça başka bir hayvar göğüs derisi altına aşılanıyor. Hayvan beslendiğinde hem t deden hem de deri altına aşılanan mide parçasından öz salgılandığı görülüyor.

4. Sölenterelerden hidrada beslenme nasıl olur? Açıklayınız.

a)

Deri altına Hem deri altındaki aşılanıyor mide parçası hem

de kendi midesinden özsuyu salgılanıyor.

Bu deneyle ile ilgili aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

Göğüs derisi altına aşılanan mide parçasının özsu üretn sinde sinirlerin etkisi var mıdır? Açıklayınız.

b) Göğüs derisi altına aşılanan mide parçasının özsu üretme­sinde hangi olaylar etkili olmuştur? Açıklayınız.

10. Safra kesesi ameliyatla alınan bir insanda hangi besinin vü­cuda alınması kısıtlanmalıdır?

c) Mideye besin ulaşmasa bile mide özsuyu salgılanabilir mi? Açıklayınız.

7. Aşağıda, sindirim kanalının farklı bölümleri şematize edilmiş­

tir.

Şekilde gösterilen yapılarla ilgili aşağıda verilen soruları ya­nıtlayınız.

a) Sindirim kanalının gösterilen kısımlarında hangi enzimlerin etkinliği söz konusudur? Açıklayınız.

b) Sindirim kanalının gösterilen bölümlerinde etkili olan enzim­ler için uygun pH değerleri nedir? Açıklayınız.

c) Sindirim kanalının gösterilen bölümlerinde hangi besinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir? Açıklayınız.

8. Sadece otla beslenen memeli bir hayvanda, otun sindirimi için kazanılan uyumlar neler olmalıdır?

9. Mekanik sindirimin kimyasal sindirimden farkı nedir? Açıkla­yınız.

11. Mide özsuyunda pepsinojen, HCI ve az miktarda lipaz enzi­mi bulunmaktadır. Beslenme ile mideye yağlı besinler ulaştı­ğı halde midede yağ sindiriminin aerceklesmemesinin nede­nini açıklayınız.

12. Proteinli besinlerin sindirimini gerçekleştiren enzimler takım halinde çalışırlar. Yani bir enzimin etkinliği sonucu oluşan ürün, başka bir enzimin substratı haline gelir.

Buna göre;

% a) Protein sindiriminde hangi enzimler görev alır?

z3j b) Protein sindiriminde görevli olan enzimlerin substratları nel-

erdir?

c) Protein sindiriminde görevli olan enzimlerin optimum etki gösterdikleri pH değerleri nasıldır?

13. Midede besinler belirli bir süre depolanır ve hem kimyasal hem de mekanik sindirime uğratılır. Mideden besinler yavaş yavaş onikiparmak bağırsağına geçmeye başlarlar. Oniki­parmak bağırsağında görevli olan enzimler bazik ortamda et­kinlik gösteren enzimlerdir. Oysaki mideden gelen kimus asi- diktir ve bağırsağın bu bölümünün de asidik olmasına yol açacaktır.

Mideden gelen asitli kimus nasıl nötralize edilir? Açıklayınız.

274

14. Kalın bağırsağın görevleri nelerdir? Açıklayınız. 19. İnsanlar, fazla miktarda unlu yiyecekler tükettiklerinde yağla narak şişmanlamaya başlarlar. Bu durumun sebebini açıkla yınız.

15. Omurgalı hayvanlarda en etkili mekanik sindirim ağızda diş­ler yardımıyla olur. Kuşlarda mekanik sindirimin nasıl gerçek­leştiğini açıklayınız?

20. Pankreas kanalı deneysel olarak kapatılan bir memelide nf gibi değişiklikler olabileceğini yorumlayınız.

16. Besin maddelerinin sindirimi ince bağırsakta tamamlanır. Sindirim sonucu ise monomer özellikte son ürünler oluşur. Protein, yağ ve karbonhidratların sindirimi ile oluşan son ürünlerin ortak özellikleri nelerdir?

2 1 . Incebağırsakta bulunan işaretli bir yağ asidi kalbe ulaşıncaya

9;

>■z

kadar hangi yapılardan geçer?

17. Sindirim olayında hormonların düzenleyici etkisi bulunmak- j tadır.

Buna göre;

a) Sindirim olayında görevli olan hormonlar nelerdir?

b) Bu hormonları üreten kaynaklar nelerdir?

22. Bir karaciğer lopçuğunda hangi moleküller merkezden çevre­ye doğru toplanarak akar?

c) Bu hormonların hedef dokuları hangi organlardır?

18. Incebağırsakta bulunan işaretli bir glikoz molekülü, bağırsak­lardan emilip kalbe ulaşıncaya kadar hangi yapılardan ge­çer? Bu yapıları sırasıyla belirtiniz.

23. İnce bağırsakta emilim oranını artırmak için kazanılan adap­tasyonlar nelerdir? Açıklayınız.

27E

24. Aşağıda bazı besin maddeleri verilmiştir.

Bu besin maddelerinin sindirimi hangi organlarda gerçekle-I Şir?

a) Maltoz --------------------------------------------------------------------

b) Protein --------------------------------------------------------------------

c) Yağ --------------------------------------------------------------------

d) Dipeptid--------------------------------------------------------------------

25. Mide özsuyunun salgılanma mekanizmasını açıklayınız.

26. Midenin içi çok kuvvetli asidik bir ortamdır. Yine midede pro­tein sindirimini gerçekleştiren kuvvetli hidrolitik enzimler bulu­nur. Buna rağmen mide kendi kendini sindirmez. Bu durumu kendi bilgilerinizle nasıl açıklarsınız?

28. Beslenme ile vücuda alınan vitaminlerin ve selülozun sindi­rim kanalında kimyasal sindirimi gerçekleşmemektedir. Bu ' durumun sebebini açıklayınız.

29. Böcekçil bitkiler, hem ototrof hem de heterotrof beslenme özelliğine sahip olan canlılardır.

Böcekçil bitkiler azot tuzları bakımından fakir topraklarda ya­şarlar. Azot ihtiyaçlarını yakaladıkları böceklerin proteinlerini^ sindirerek karşılarlar.

Buna göre böcekçil bitkilerin beslenmeleri sırasında gözle­nen olayları yazınız.

27. Aşağıdaki şekilde sindirim kanalının bir bölümü ve sindirime

Şekilde numaralarla gösterilen yapılardan hangileri besin maddelerinin sindirim kanalında kimyasal sindirimini sağla­yacak enzimleri üretebilir?

30. Karaciğerin bağlantılı olduğu damarlar; karaciğer atardama­rı, karaciğer kapı toplardamarı ve karaciğer üstü toplardama­rıdır.

Buna göre;

a) Yemek yedikten bir kaç saat sonra karaciğer atardamarı ile kapı toplardamarındaki monomer yoğunluklarını kıyaslayı­nız.

b) Açlık anında karaciğer atardamarı ile kapı toplardamarındaki monomer yoğunluklarını kıyaslayınız.

Aşağıdaki şekilde sindirim kanalının bir bölümü ve yardımcı organlar gösterilmiştir.

276

V ‘S Q ' i M

SİNDİRİM SİSTEMİ

1. Karaciğer yağda çözünen vitaminleri (A, D, E, K) depo eden bir organdır. Kandaki glikoz miktarı pankreastan salgılanan hor­monlarla düzenlenir. Karaciğer bu olayla ilgili hormon salgıla­maz.

Yanıt C

2. Substrat yüzeyi arttıkça enzimlerin etki yüzeyi artar. Bu durum­da da tepkime hızlanır. Bu durumda en geniş yüzey III. tüpte, sonra II. tüpte, sonra da I. tüptedir.

Yanıt B

3. Yağlar ve proteinler sindirime uğramadan hücre zarından ge­çemezler. Glikoz ve vitaminler ise monomerdir. Hücre zarın­dan doğrudan geçebilir.

Yanıt D

4. - I nolu tüpte iyot olmadığı için renk değişimi de olmaz.- II nolu tüpte renk değişimi olur.

- III nolu tüpte nişasta sindiren enzim olduğu için mavi-mor renk önce oluşur, sonra kaybolur.

- IV nolu tüpte ise sıcaklık çok yüksek olduğu için sindirim enzimleri bozulur ve nişastayı parçalayamaz. Bu durum­da renk değişimi olur.

Yanıt D

5. Dişler besinleri parçalayarak mekanik sindirim yapar. Mide duvarında bulunan kasların kasılıp gevşemesiyle besinler bulamaç haline getirilir. Pankreasın ise mekanik sindirimde gö­revi yoktur.

Yanıt B

6. Midenin asitli, ince bağırsağın bazik ortamı mikroorganizmala­rın yaşayabilmesi için elverişli değildir. Tükürükte de mikroor­ganizmaların yaşamasını engelleyici maddeler bulunur. Safra salgısında bulunan tuzlar da mikrop önleyicidir. Yağlı besinler­le beslenmek mikroorganizmalar üzerinde olumsuz bir etki yapmaz.

Yanıt A

7. Midede yalnızca proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir. Mi­de özsuyu içerisinde bulunan HCI inaktif olarak sentezlenen pepsinojeni aktifleştirerek pepsine dönüştürür. Pepsin enzimi de mideye ulaşan proteinlerin peptonlara dönüşmesinde görev alır.

Yanıt A

Z S O R U L A R IN Ç Ö Z Ü M L E R İ

8. Böcekçil bitki sentezlediği sindirim enzimlerini hücre dışına salgılayarak hücre dışında böceğin proteinlerini sindirir (I. sin­dirim reaksiyonu hücre dışı sindirimdir).Glikojenin hücre içerisinde bulunan lizozom organelindeki sin­dirim enzimleriyle sindirimi hücre içinde gerçekleşir (II. sindirim reaksiyonu hücre içi sindirimdir).Sindirim kanallarında hücre dışı sindirim gerçekleşir. Ağızda tükürük içerisinde bulunan amilaz enzimiyle nişastanın sindiri­mi hücre dışında gerçekleşir (III. sindirim reaksiyonu hücre dı­şı sindirimdir).

Yanıt B

9. - Omurgalı hayvanların tümünde sindirim ağızda başlayıp ince bağırsakta biter.

- Otçul beslenen memelilerin midelerinde selüloz sindirici enzim salgılayan bakteriler bulunurken etçillerde bulun­maz.

- Yağların sentezi ve sindirimi tüm omurgalılarda gerçekleşir.Yanıt B

10. Yağ moleküllerinin hidrolizi sonucu oluşan yağ asidi ve gliserol monomerleri lenf sistemiyle taşınarak dolaşıma katılır. Buna göre ince bağırsaktan emilen yağ asidi sırasıyla; lenf kılcalı - kilus borusu - peke sarnıcı - göğüs kanalı yapılarından geçer. Kapı toplardamarında ise glikoz ve aminoasit monomerlerine rastlanır.

Yanıt C

11. Şekilde gösterilen I nolu damar, karaciğer atardamarıdır. Kara­ciğer atardamarının amonyak oranı yüksektir. II nolu damar, içerisinde ince bağırsaktan emilen monomer besin maddeleri­ni bulunduran kapı toplardamarıdır. III nolu kanal, yağların me­kanik sindirimi için gerekli olan safrayı taşıyan koledok kanalı­dır. IV nolu damar ise karaciğer üstü toplardamarıdır.

Yanıt D

12. A seçeneğinde verilen

PepsinProtein + H20 -------------- * Polipeptit

reaksiyonu midede gerçekleşir. Diğer seçeneklerde verilen re­aksiyonlar ise ince bağırsakta gerçekleşir.

Yanıt A

277

13. Proteinlerin kimyasal sindirimi mide ve ince bağırsakta gerçek­leşir. Grafiğe bakıldığı zaman protein miktarı II. ve III. bölgeler­de azalmıştır. Buna göre I. bölge ağız, II. bölge mide, III. böl­ge ise ince bağırsağı göstermektedir.

Yağların kimyasal sindirimi ise yalnızca ince bağırsakta (III no­lu bölge) gerçekleştiğine göre I ve II nolu bölgelerde yağ mik­tarında değişme olmaz.

Yanıt D

14. Sindirim olaylarının hiçbirinde ATP harcanmaz. Enzim kullanıl­ması hem hücre içi hem de hücre dışı sindirimde görülür. Sin­dirim sonucu polimer maddelerin monomerlerine ayrışması da tüm sindirim çeşitlerinde ortaktır.

Yanıt D

15. Mide özsuyu salgılanmasında mideden salgılanan gastrin hor­monu etkilidir (X hormonu).

Onikiparmak bağırsağından salgılanan sekretin hormonu pankreası uyararak pankreas özsuyu salgılanmasını sağlar (Y hormonu).

ince bağırsaktan salgılanan enterogastrin hormonu ise mideyi uyararak mide özsuyunun salgılanmasını durdurur (Z hormo­nu).

Yanıt B

16. B seçeneğinde gösterilen deney düzeneğinde protein sindiri­minin gerçekleşmesi için ortamın asidik olması yani pH dere­cesinin 7’nin altında olması gereklidir.

A, C, D ve E seçeneklerinde kimyasal sindirim için koşullar uy­gundur.

Yanıt B

17. Pankreas özsuyu içerisinde pepsinojen enzimi bulunmaz. Pepsinojen enzimi mide özsuyu içerisinde bulunur.

Yanıt C

18. Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar. Mideye ulaşan protein ilk olarak buradan gastrin hormonu salgılanmasını sağ­lar (I).

Gastrin hormonu mide bezlerini uyararak mide özsuyu salgı­lanmasını uyarır. Mide özsuyu içerisinde HCI bulunur (III).

HCI mide özsuyu içerisinde inaktif olarak bulunan pepsinojeni aktifleştirerek pepsine dönüştürür (II).

Pepsin enzimi de proteinleri polipeptitlere ayrıştırır (IV).

Yanıt C

19. Yağ ve protein moleküllerinin kimyasal sindirimi sonucu oluşan monomerler ortamı asitleştireceği için fenol kırmızısının rengi sarıya döner.Birinci deney tüpünde yağların sindirimi gerçekleşir. Ortam asitleşir.İkinci deney tüpünde nişastanın kimyasal sindirimi gerçekleşir. Fakat ortam pH’nı etkilemez (Nötrdür).Üçüncü deney tüpünde ise pepsinojen inaktif olduğu için sindi­rim gerçekleşmez.

Yanıt A

20. Karaciğerden salgılanan safra yağların mekanik sindirimini gerçekleştirir. Kimyasal sindirimi gerçekleştirecek sindirim en­zimleri içermez.

Yanıt C

21. Soruda verilen I. reaksiyonda proteinleri polipeptitlere dönüş­türen enzim pepsindir (X). İnaktif olarak üretilir. II. reaksiyonda tripsin enzimi polipeptiti dipeptide dönüştürür (Y). I. tepkime asidik, III. tepkime bazik ortamda gerçekleşir. III. reaksiyonda dipeptidi aminoasite dönüştüren ince bağırsak özsuyunda bu­lunan erepsin enzimidir.

Yanıt L

Nişastanın kimyasal sindirimi sonucu oluşan glikoz molekülle­ri akciğerlere ulaşıncaya kadar sırasıyla,- kapı toplardamarı (IV),- karaciğer (VI),- alt anatoplardamar (I),- sağ kulakçık (III),- sağ karıncık (V),- akciğer atardamarı (II), yapılarından geçer.

Yanıt B

23. Soruda verilen deney düzeneğinde I. deney tüpüne kimyasal sindirimin gerçekleşmesi için lipaz enzimi, ikinci deney tüpüne pepsinojen enzimi konulmalıdır. III. deney tüpüne ise tripsino- jeni aktifleştirecek olan enterokinaz konulmalıdır.

Yanıt A

24. Sindirim, polimer maddelerin su ve en­zimler yardımıyla monomerlerine ayrış­masıdır. İnce bağırsakta sindirim faali­yetleri sırasında maltoz, polipeptit, sük- roz, laktoz, yağ gibi büyük moleküllerin miktarları azalırken glikoz, gliserol yağ asidi, aminoasit gibi monomerlerin mik­tarları artar. Buna göre A seçeneğinde verilen glikoz miktarındaki değişim grafiği olmalıdır.

25. Yağ asiti, gliserol ve yağda eriyen A, D lenf dolaşımı ile taşındığı yol;

Lenf kılcallar (1) - * Kilus borusu -> Peke sarnıcı (2) -» Lenf göğüs kanalı -» Sol köprücük altı toplardamarı (3) -» Üst ana toplardamar (4) -» Sağ kulakçık (5)

Yanıt D

yanda verildiği gibi

Yanıt A

, E, K vitaminlerinin

278

SİNDİRİM SİSTEMİ

S O R U L A R IN Ç Ö Z Ü M L E R İ

- X canlısı: Hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim ya­pabilen bir bitkidir. Bitkiler hücre içi sindirim yapar. Yalnızca böcekçil bitki azot ihtiyacını karşılamak için bö­cek proteinlerini hücre dışında sindirir (X böcekçil bitki­dir).

- Y canlısı: Yalnızca hücre içi sindirim yapabilen fotootot- rof tek hücrelidir. Tek hücreli canlılar bazı farklılıklar dı­şında hücre içi sindirim yaparlar. Fotosentetik tek hücre­li; öglena olabilir (Y canlısı öglenadır).

- Z canlısı: Hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim ya­pan, fotoototrof olmayan monera aleminde bulunan bir canlıdır. Monera alemindeki canlılar genellikle hücre içi sindirim yapar; sadece saprofit (çürükçül) olanlar hücre dışı sindirim yapar (Z canlısı saprofit bakteridir).

- K canlısı: Hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim ya­pan, hayvanlar aleminde bulunan bir canlıdır (K canlısı insan olabilir).

Bu sonuçlara en uygun canlılar D seçeneğinde verilmiştir.Yanıt D

4. Sindirim (hidroliz) tepkimesi şöyle gerçekleşir.

Enzim (3)Polimer + Su

(5) (1)n(Monomer)

(2)

Bu tepkimeye göre sindirim sırasında;

• Polimer madde miktarı azalır.

• Su miktarı azalır.

• Monomer madde miktarı artar.• Enzimler tüm reaksiyonlardan harcanmadan çıkar. Bu

nedenle enzim miktarı değişmez.• Hidrolizde enerji harcanmaz yıkım olayı su moleküllerinin

polimerler arasında bulunan kimyasal bağları koparması ile olur. Bu nedenle bu olaya bağlı olarak ATP miktarı değişmez.

Yanıt B

2 . Hücre dışı sindirim yapan canlılarda gerçekleşen olaylar aşa­ğıdaki şekilde gösterilmiştir.

^Sindirim eı

Polimer

Sindirim enzimi

û£<

So5

w

5.

♦Monomer

1. Sindirim enzimleri ekzositozla (I) hücre dışına gönderilir.

2. Bu enzimler hücre dışındaki polimer maddeleri monomerle­rine sindirir (III).Oluşan monomerler hücre zarından difüzyonla (II) hücre içi­ne alınarak gerekli yerlerde kullanılır.

Yanıt D

3.

3. Kuşlarda besinin izlediği yol,

- gaga (1 )- yemek borusu- kursak (2)

- ön mide (3)- taşlık (4)

- bağırsak (5) şeklindedir.Yanıt E

Ağızda dişlerle tüm besinlerin fiziksel sindirimi gerçekle­şir (A seçeneği doğrudur).Midede sadece protein sindirimi olur (B seçeneği doğru­dur).ince bağırsakta yağ, protein ve karbonhidrat sindirimi gerçekleşir (C seçeneği yanlıştır).

Yağların sindirimi ağız ve midede olmaz, ince bağırsak­ta başlar ve biter (D seçeneği doğrudur).Ağızda dişlerle, midede düz kaslarla, ince bağırsakta safra salgısı ile fiziksel sindirim gerçekleşir (E seçeneği doğrudur).

Yanıt C

6 . - Safra, yağların fiziksel sindirimini sağlar (Etkilidir).

Sekretin, pankreası uyararak pankreas özsuyunun salgı­lanmasını sağlar. Pankreas özsuyu içeriğinde lipaz var­dır (Etkilidir).Enterokinaz, protein sindiriminde görevli tripsinojen enzi­mini aktifleştirir (Etkili değildir).Lipaz, yağ sindirimini sağlayan enzimdir (Etkilidir).

Kolesistokinin, sekretin gibi ince bağırsaktan salgılanır. Karaciğeri uyararak safra salgılamasını sağlar (Etkilidir).

Yanıt C

279

7. X sindirim olayına ait grafikte; polimer madde miktarının değişmediğini ancak yüzeyinin arttığını gözlemliyoruz. Bu olay fiziksel sindirimdir. Fiziksel (meka- niksel) sindirimde sindirim enzimi kulla­nılmaz (I. önerme yanlıştır).

Miktar

Zaman

MiktarY sindirim olayına ait grafikte; polimer madde miktarının ve yüzeyinin azaldı­ğını gözlemliyoruz. Bu olay kimyasal sindirimdir. Çünkü polimer madde miktarı azalmıştır ve polimer harcan­dıkça toplam yüzey miktarı da azala­caktır. Kimyasal sindirim sonucu monomer madde oluşur (II. önerme doğrudur). Kimyasal sindirimde ATP tüketimi gerçek­leşmez (III. önerme yanlıştır).

Yanıt A

Zaman

10. A organı - * İnce bağırsak

B organı -» Ağız

C organı -» Mide- İnce bağırsaktan salgılanan sekretin ve kolesistokinin,

mideden salgılanan gastrin hormonu sindirim sistemleri­ni etkileyen hormonlardır (I. önerme doğrudur).

- Ağızda bulunan tükürük bezlerinin salgısında sadece karbonhidrat sindirimini sağlayan amilaz=pityalin enzimi bulunur (II. önerme doğrudur).

- Ağız ve mide kendi bezlerinin ürettiği salgılarla sindirim yaparken, ince bağırsak pankreastan gelen enzimler ve karaciğerden gelen salgılarla sindirimi gerçekleştirir (III. önerme doğrudur).

- Yağların fiziksel sindirimi ince bağırsakta değil, karaci­ğerden gelen safra salgısı ile onikiparmak bağırsağında gerçekleştirilir (IV. önerme yanlıştır).

Yanıt A

8. Pankreas özsuyunda amilaz (bazik), lipaz, tripsinojen ve nük- leazlar bulunur.

Yanıt A

9. I. tüpte: Pankreas özsuyunda bulunan lipaz, pH > 7 (bazik) or­tamda yağların sindirimini gerçekleştirir. Sindirim sonucu olu­şan monomerlerden yağ asitleri, asit ayıracı olan fenol kırmızı­sı ile renk değiştirerek sarı renk alır. I. tüpte renk değişimi göz­lenir.II. tüpte: Tepkimeler gerçekleşemez; çünkü 60°C’de enzimle­rin yapısı bozulur ve çalışmaz. Bu nedenle nişasta sindirilemez ve tüpte kalır. Bu tüpe damlatılan iyot nişasta ile mavi-mor renk oluşturur. II. tüpte renk değişimi gözlenir.

III. tüpte: Tepkimenin gerçekleşebilmesi için ortamın pH < 7 (asidik) olması gereklidir ancak ortamda pH > 7 olduğu için uy­gun sıcaklık olsa da tepkime gerçekleşemez. Bu tüpte protein sindirilmeden kalır ve nitrik asit ile sarı renk oluşturur. III. tüpte renk değişimi gözlenir.

Yanıt E

os<

11. Sindirim kanallarında sindirim tepkimeleri sonucunda oluşan monomer maddeler ince bağırsakta geri emilerek kana karışır. Bu besin maddelerinin hücrelere geçişi starling hipotezinin (kıl­callarla doku sıvısı ya da hücreler arasında madde alışverişi) içeriği ile açıklanır. Bu besin maddeleri hücrelere çoğunlukla difüzyon ya da ihtiyaç duyulunca aktif taşıma ile de geçebilir. Geri besleme (feed-back) ise hormonların miktarının kanda belirli oranda tutulmasını sağlayan olaylara karşılık gelir.

Yanıt D

12. Kaymak bol miktarda yağ içerir.K tüpünde; yağ lipaz enzimi ile sindirilir ve ürünler oluşur.

L tüpünde; yağların sindirimi olmaz; çünkü safra sadece fizik­sel sindirim sağlar. Ürün oluşmaz.M tüpünde; yağ sindirimi lipaz bulunduğu için olur. Safra, sin­dirimi hızlandırır. Bu nedenle M tüpünde ürün oluşumu K tü­pünden fazladır.

- K tüpündeki değişim; 2 nolu grafik ile,- L tüpündeki değişim; 1 nolu grafik ile,

- M tüpündeki değişim; 3 nolu grafik ile ifade edilir.

Yanıt A

„,, ................................................. — „— ---------------------280

1- Önce gastrin hormonu salgılanır ve mideden mide özsuyu salgılatılması sağlanır.

3- Mide özsuyunda bulunan pepsinojen, HCI ile aktifleşir, olu­şan pepsin proteinleri polipeptitlere dönüştürür. Bu madde incebağırsağa geçer.

Protein sindirimi ince bağırsakta devam eder.5- Pankreas özsuyundan gelen tripsinojen enzimine enteroki­

naz etki ederek enzim aktifleşir.4- Tripsin mideden gelen polipeptitleri, peptitlere ve dipeptitle-

re dönüştürür.2- İnce bağırsak duvarından salınan erepsin enzimi ile peptit

ve dipeptitler aminoasitlere yıkılır. Protein sindirimi sonla­nır.

Yanıt B

13. Protein sindirimi midede başlar.

14. - Mide duvarından salınan gastrin hormonu kanda bulu­nur. Mide özsuyunda bulunamaz.

- Renin mide özsuyunda bulunan sütün kazeine çökelme­sini sağlayan enzimdir.

- Enterogastrin ince bağırsaktan salgılanan bir hormondur. Mideyi etkiler ancak mide özsuyunda bulunmaz.

- Pepsin, pepsinojenin HCI ile etkileşmesi sonucu midede oluşur; ancak mide özsuyunda bulunmaz. >

Yanıt E£5

18. Karaciğerde üretilip safra kesesinde depolanıp gerektiğinde kanallar yoluyla ince bağırsağa gönderilen safra salgısı;- Kalın bağırsakta kokuşmayı önler (I. önerme doğrudur).

- Bazik içeriklidir (II. önerme doğrudur).- Yağların fiziksel sindirimini sağlar (III. önerme doğrudur).

Yanıt E

19. 1 nolu kanal; pankreas özsuyunu bulunduran virsung kanalı­dır.2 nolu kanal; safra salgısını bulunduran koledok kanalıdır.

3 nolu bölge; iki salgının karıştığı vvater kabarcığıdır.- 1 nolu kanalda hormon bulunmaz. Hormonlar kanda bu­

lunur (I. önerme doğrudur).- 2 nolu kanalda safra salgısı bulunur. Bu salgıda sindirim

enzimi yoktur (II. önerme doğrudur).- VVater kabarcığına pankreas özsuyundan gelen enzimler

yağ, protein ve karbonhidrat sindirimi içindir (III. önerme doğrudur).

- Safra salgılanmasını uyaran hormon sekretin değil, kole- sitokinin hormonudur (IV. önerme yanlıştır).

Yanıt D

15. Koledok kanalı yağların fiziksel sindirimini sağlayan safra sal­gısını bulundurur. Safrada sindirim enzimi yoktur.

Yanıt B

16. Nişastanın sindirimi sonucu ince bağırsakta oluşan glikoz molekülleri kana geri emilir. Glikojenin yıkımı sonucu karaci­ğerde oluşan glikoz molekülleri kana verilir.

Yanıt B

17. A, D, E, K vitaminleri karaciğerde depolanır. A vitamini provita- min A’dan dönüştürülerek sentezlenebilir.

Yanıt D

20. - Mide; sindirim sisteminde görev yapan gastrin hormonu­nu ve protein sindiren enzim üretir.

- Pankreas; insülin ve glukagon hormonlarını sindirim sis­temi ile ilgili değil kan şekerini ayarlamakla ilgili üretir. Pankreas, sindirim enzimi üretir.

- Karaciğer, sindirim enzimi ve hormon üretmez.- ince bağırsak; sindirim sistemini etkileyen sekretin ve ko­

lesistokinin hormonlarını; ayrıca disakkarit ve protein sin­diriminde görevli enzimleri üretir.

Yanıt D

281

Midede: Karbonhidratların kimyasal sindirimi olmaz, tüm be­sinlerin fiziksel sindirimi olur (2).İnce bağırsakta: Bazik ortamdır. Önce polisakkaritlerin sindiri­mi olur (1). Oluşan disakkaritler de yine ince bağırsakta sindi­rilerek (5) monosakkarit maddeler oluşur.

Geri emilim: Karbonhidrat sindirimi sonucu oluşan glikozlar vil- lus kılcallarına geri emilir (3). Oradan kapı toplardamarı ile ka­raciğere taşınır.

Yanıt C

21. Ağızda: Nötr ortamda sindirim olur (4). 23. Numaralandırılmış damar isimleri aşağıda belirtilmiştir.

©Karaciğeratardamarı

(X<z

£5$

w(J

Buna göre;Toplardamarlar kirli kan taşıdıkları için 2 nolu damar için bu bil­gi doğru değildir (A seçeneği yanlıştır).Karaciğer atardamarı ve kapı toplardamarı karaciğere kan ge­tiren damarlardır (B seçeneği doğrudur).

Karaciğer üstü toplardamarı açlık durumunda karaciğerde gli­kojenin glikoza dönüşümü ile oluşan glikozun verildiği damar­dır. Bu nedenle açlık durumunda glikoz oranı diğer karaciğer damarlarına göre en yüksek olan karaciğer üstü toplardamarı­dır (C seçeneği doğrudur).Tokluk durumunda ince bağırsakta sindirimi tamamlanan be­sinlerin bir kısmı kapı toplardamarına geçer. Bu nedenle tok­luk durumunda besin miktarı en yüksek olan kapı toplardama­rıdır (D seçeneği doğrudur).Karaciğer üstü toplardamarı taşıdığı kanı alt ana toplardamar ile kalbin sağ kulakçığına taşır (E seçeneği doğrudur).

Yanıt A

22. Bu tip sorularda kanal ve damar ayrımını organlarla bağlantı yönlerini dikkate alarak bulmaya çalışınız.

K -» Virsung kanalı

L -» Koledok kanalı M -» Kapı toplardamarı

N -» Midedeki besinlerin ince bağırsağa geçişini sağlayan ka­nal

P -» Karaciğer üstü toplardamarıPankreas özsuyunda bulunan tripsinojen ve kimotripsinojen inaktif enzimlerdir (A seçeneği doğrudur).Kimus midede bulamaç haline gelmiş besin karışımıdır. Kimus mideden ince bağırsağa geçer (B seçeneği doğrudur).Kan damarlarında sindirim enzimi olmaz (D seçeneği doğru­dur).

Kanallarda hormon bulunmaz. Hormon kanda bulunur. Üstelik insülin ve glukagon pankreasın ürettiği hormonlardır (D seçe­neği yanlıştır).P ve M karaciğerle bağlantılı toplardamarlardır. Kirli kan ta­şırlar (E seçeneği doğrudur).

Yanıt D

282

s i n d i r i m s is t e m i

S O R U L A R IN Ç Ö Z Ü M L E R İ

1.

2 .

Besinlerin canlı hücreler tarafından kullanılabilmeleri için ön­celikle suda çözünen daha küçük moleküllere dönüştürülme­leri gereklidir. Çünkü suda çözünmeyen moleküller, büyük moleküller olduklarından (kompleks yapılı) genellikle hücre zarından geçemezler. Proteinler, karbonhidratlar ve yağlar hücre zarından geçemeyecek kadar büyük moleküllerdir. Bu moleküllerin emilebilmesi ve hücreler tarafından kullanılabil­mesi için onların su tüketilerek ve enzim kullanılarak mono­merlerine kadar ayrıştırılmaları gereklidir. Monomer hale dö­nüştürülen besinler hücre zarından geçebilecek duruma gel­miş olurlar.

Amip, yalancı ayakları ile hareket eden ve beslenen bir pro- tisttir. Katı besin moleküllerini (kompleks yapılı olan) hücre zarının dışarı doğru oluşturduğu yalancı ayakları ile kuşatır ve bu besinleri fagosite eder. Bu esnada hücrede ATP tüke­timi gerçekleşir. Besin kofulu ile hücre içine alınan polimer madde, lizozom ile besin kofulu zarları kaynaştığında lizozo- mun sindirim enzimlerince parçalanır (hücre içi sindirim). Bu olayda ATP tüketilmez. Kofulun içinde sindirim sonucu olu­şan monomerler koful zarından sitoplazmaya geçer ve hücre tarafından kullanılabilir hale gelir.

5. a) Deney tüpünde sindirim 10 saatten daha uzun sürerken, midedeki sindirim 1 saat gibi kısa bir sürede tamamlan­maktadır. I. deneyde, midedeki enzim miktarı II. deneyde tüpte bulunan enzim miktarı ile aynıdır. Çünkü tüpe alı­nan mide öz suyu 17 saat aç bırakılmış bir insandan el­de edilmiştir. Dolayısıyla tüpteki ve midedeki sindirim sü­relerinin farklı olması enzim miktarından kaynaklanma­mıştır.

b) Deney tüpündeki ve midedeki öz su aynı pH değerinde­dir. Yani besinlerin tüpteki ve midedeki sindirim süreleri­nin farklı olmasında pH ın doğrudan bir etkisi yoktur.

c) Deneylerde kullanılan enzim miktarları ile substrat mikta­rının eşit olduğu görülmektedir. Midede sindirimin daha kısa sürede tamamlanması, midenin bir karıştırıcı gibi besinleri çalkalaması ve etkili bir mekanik sindirim ger­çekleştirmesinden kaynaklanmaktadır. Mekanik sindirim ile besinlerin yüzey alanı artırılmakta ve böylece enzim­lerin etkinliği artmaktadır. Deney tüpündeki et, mekanik sindirime uğramadığından sindirim tüpte uzun sürede gerçekleşmiştir.

os-iZ

Ş>gO

Hücre içi sindirim ile hücre dışı sindirimde,

- Sindirim enzimlerinin kullanılması

- Su tüketilmesi

- ATP tüketilmemesi

Sindirim enzimlerinin ortamdaki sıcaklık, pH, aktivatör ve inhibitör madde faktörlerinden etkilenmeleri ortaktır.

4. Hidra, gelişmenin gastrula evresinde kalmış bir omurgasız hayvandır. Bu yüzden tek bir açıklıkla dışarıyla bağlantı sağ­layan gastrovasküler boşluğa sahiptirler. Besinler polimer halde tek açıklıktan gastrovasküler boşluğa girer. Bu boşluk­ta besinler önce hücre dışı sindirime uğratılırlar. Parçalanan besinler daha sonra hücre içine alınır ve bu defa hücre için­de ikinci kez kimyasal sindirime uğratılırlar. Sindirilmeyen ka­tı moleküller ise yine aynı açıklıktan dışarı atılırlar. Yani hid­radaki ağız aynı zamanda anüs görevi yapmaktadır.

a) Göğüs derisi altına aşılanan mide parçasının sinirlerle bir bağlantısı yoktur. Sadece kan damarlarıyla bağlantısı vardır. Dolayısıyla deri altına aşılanan mide parçasının özsu üretmesinde sinirlerin etkisi yoktur.

b) Deri altına aşılanan mide parçasının hiçbir sinirle bağlan­tısı bulunmamaktadır. Yalnız deri altındaki bu mide par­çası kan damarları ile bağlantılıdır. O halde bu mide par­çasının özsu üretmesini tetikleyen, kanla taşınan bir madde olmalıdır. Hayvan beslendiğinde vagus siniri mi­deyi uyarır ve mide gastrin hormonu üretir ve kana verir. Gastrin hormonu kanla tüm vücudu dolaşır ve hayvanın midesinde özsu üretimini başlatır. Aynı zamanda deri al­tına aşılanan parça da kanla gelen gastrini tanır ve o da mide özsuyu üretmeye başlar.

c) Mideye besin ulaşmasa bile mide özsu üretebilir. Deney­de olduğu gibi kanda bulunan gastrin, midedeki bezleri uyarıp özsu üretimine yol açabilmektedir. Yani bir koba­yın kanına gastrin hormonu enjekte edilirse, beslenme olmadığı halde midenin özsu salgıladığı görülür.

283

7. a)

Ağız

Yemek - borusu

Mide -

İncebağırsak

Kalınbağırsak

Etkili olan enzimler

Amilaz

Pepsin

Tripsin, kimotripsinErepsinAmilazLipazNükleaz

b) - Ağız nötre yakın (hafif alkali),- Mide asidik,- İnce bağırsak bazik ortamlardırDolayısıyla amilaz nötr, pepsin asidik, tripsin, erepsin ve lipaz enzimleri alkali ortamlarda etkinlik gösterirler.

c) • Ağızda ----------- * Nişasta, Glikojen

• Midede ----------- * Protein• İnce bağırsakta -----------* Polipeptit, dipeptit, nişas­ta, yağ, DNA ve RNA moleküllerinin kimyasal sindirimi gerçekleşir.

Bitkisel kaynaklı besinlerin sindirimi, hayvansal kaynaklı besinlerin sindiriminden daha uzun sürer. Bitkisel besinlerde­ki selülozun sindirilmesi hayvanlar için sorun olmuştur. Omurgalı hayvanlar, selülozun sindirimini sağlayacak enzimi kendileri üretemezler. Bu yüzden, bu hayvanların sindirim kanallarında selülozun sindirimini sağlayacak enzimleri üre­ten tek hücreli canlılar yaşar. Bu simbiyotik ilişki sayesinde otçul hayvanlar selülozdan yararlanabilirler. Ayrıca otçul me­melilerde ağızda öğütücü dişler baskın olup, sindirim kanal­ları oldukça uzundur.

Mekanik sindirim enzimlerin görev almadığı sindirimdir. Me­kanik sindirim ile besinlerin yüzey alanı büyültülür. Enzimler, substratlarına dış yüzeylerinden bağlanarak etkinlik gösterir­ler. Bu yüzden mekanik olarak (fiziksel parçalanma) sindiri­len besinler daha kolay sindirilebilmektedir. Besinlerin dişler­le öğütülmesi, taşlıkta besinlerin parçalanması, safra ile etki­leşen yağın emülsiyon haline getirilmesi mekanik sindirime örnek verilebilir.

10.

11. Mide özsuyunda lipaz enzimi bulunur. Mide içeriğinde yağ bulunuyor olmasına rağmen midede yağın sindirimi gerçek­leşmez. Çünkü mide ortamı asidiktir. Lipaz enzimi ise bazil ortamda aktiftir. Yani enzim için uygun pH olmadığından mi­dede yağın sindirimi gerçekleşmez.

12. a) Protein sindirimi bir kaç basamakta gerçekleşir. Burada görevli olan enzimler pepsin, tripsin, kimotripsin ve erep­sin enzimleridir.

b) Proteinli besinler önce midede pepsin enzimi tarafından parçalanırlar. Proteinlerin midede sindirimi ile polipeptid- ler oluşur. Onikiparmak bağırsağına dökülen besinlerin sindirimi için pankreastan virsung kanalı ile pankreas öz­suyu gelir. Pankreas özsuyu içinde polipeptidleri sindire­cek tripsinojen ve kimotripsinojen enzimleri bulunur. Bu,, enzimler, üretildikleri hücrelerin sindirilmesini önlemeı amacıyla pasif halde üretilirler. İnce bağırsağa dökülen bu pasif enzimler enterokinaz enzimi ile aktifleştirilirler. Aktifleşen tripsin ve kimotripsin polipeptidleri dipeptidlere çevirirler. Dipeptit molekülleri, incebağırsakta erepsin en­zimi ile aminoasitlere kadar yıkılırlar.

c) Pepsin midenin asidik ortamında, tripsin, kimotripsin ve erepsin enzimleri ise bağırsağın bazik ortamında etkinlik gösteren enzimlerdir.

c>

Safra salgısı, yağı mekanik sindirime uğratır ve yağın yüzey alanını büyültür. Safra kesesi ameliyatla alınan bir insana yağlı besinlerin verilmesi kısıtlanmalıdır.

13. Mideden gelen asitli kimusu nötralize eden, sindirime yar­dımcı olan organların çıkardıkları salgılardır. Pankreastan gelen pankreas özsuyunda bulunan bikarbonat (HCOğ) iyon­ları ile karaciğer tarafından üretilen safra sıvısı alkali (bazik) özellikte olup, asit kimusu nötralize ederler. Böylece onikipar­mak bağırsağı burada görevli olan enzimler için uygun hale getirilir.

14. Kalın bağırsakta sindirim olayı gerçekleşmez. Çünkü sindirim reaksiyonları incebağırsakta sonlanır. Sindirim ile oluşan mo- nomerler de bu bölümden emilerek dolaşıma katılırlar. Yal­nız, suyun ve elektrolitlerin emilimi kalın bağırsakta tamamla­nır. Aynı zamanda kalın bağırsak sindirilmeyen besinlerin (selüloz gibi) belirli bir süre depolanmasında görev alır. Kalın bağırsak florasında bulunan simbiyotik bakteriler de B12 ve K vitaminlerinin üretimini sağlarlar. ^

284

15. Kuşlarda ağızda, keratinden yapılmış bir gaga bulunur. Ga­ga, besinlerin yakalanmasında ya da etçil kuşlarda olduğu gi­bi etin parçalanıp yutulmasında rol oynar. Besinler yutulduk­tan sonra taşlık besinlerin mekanik sindirimini gerçekleştirir. Tohumla ya da bitkilerle beslenen kuşlarda, besinlerin meka­nik sindirimini taşlık sağlar.

16. Polimer besinlerin sindirimi ile oluşan monomerler;- Hücre zarından geçebilecek büyüklüktedirler.- Hücresel solunumda enerji verici olarak kullanılabilirler.- Hücrelerde yapıya katılmak ya da depolanmak üzere

kompleks moleküllere dönüşebilir.- Gerektiğinde birbirlerine dönüşebilirler.

19. Vücuda fazla miktarda unlu besinlerin alınması (şekerler) so­nucu, vücutta yağlanma oranı artar. Çünkü şekerlerin fazlası karaciğerde yağ molekülerine dönüştürülür. Bu yağ molekül­leri de deri altında depolanarak biriktirilir.

20. Pankreas kanalı (virsung kanalı) deneysel olarak kapatılan bir memelide, pankreas özsuyu onikiparmak bağırsağına ulaşamaz. Bu durumda besinlerin sindirimi eksik kalır. So­nuçta, bağırsaklardan emilen ve hücrelere ulaşan besin mik­tarı azalır. Buna bağlı olarak kişi sürekli yemek yemesine rağmen hızla zayıflar.

ti

17. a) Hormon

GastrinEnterogastrin

Sekretin

Kolesistokinin

z5<-<-wu

b) Kaynağı

Mideİnce bağırsak- Onikiparmak - bağırsağı Onikiparmak -

bağırsağı

c) Hedef doku

-» Mide

-» Mide -» Pankreas

-» Karaciğer ve

safra kesesi

21. Yağ asitleri, bağırsak epiteli tarafından emilerek lenf kılcalla­rına geçer. Lenf kılcalları birleşir ve kilus borusunu oluşturur. Yağ asitleri kilus borusuna oradan da peke sarnıcına ulaşır. Yağ asidi molekülleri buradan göğüs kanalı lenf damarına oradan da sol köprücük altı toplardamarına ulaşır. Sol köprü­cük altı toplardamarı üst ana toplardamarına bağlanır ve kal­be açılır.

18. Glikoz molekülleri bağırsak epiteli tarafından emilir ve kana geçer. Bağırsaktaki kılcallardan bağırsak toplardamarına ve oradan da karaciğer kapı toplardamarına ulaşır. Karaciğer üstü toplardamarı ile alt ana toplardamara ve kalbin sağ ku­lakçığına ulaşır.

22. Karaciğerin fonksiyonel yapı birimleri lopçuklardır. Lopçukla­ra karaciğer atardamarı ile kapı toplardamarı kan getirir. Bu damarların getirdikleri kan, lopçuk çevresinden merkeze doğru toplanarak akar. Lopçuğun merkezinden çıkan damar ise lopçuk merkez toplardamarıdır. Bu damarlar birleşerek karaciğer üstü toplardamarını oluştururlar. Safra salgısı ise karaciğer hücreleri tarafından üretildikten sonra safra kanal­ları ile karaciğerden uzaklaştırılır. Yani safra merkezden çev­reye doğru toplanarak akar.

285

!3. İnce bağırsaklarda emilim oranını artırmak için emilim yüze­yi büyütülmüştür. Bunu sağlamak için bağırsak mukozasında parmak şeklinde katlanmalar yani villuslar oluşturulmuştur. Her villusun üzerini örten epitel hücreleri de hücre zarından dışarıya doğru uzanan mikrovilluslar oluşturarak bu yüzey alanını daha da artırmışlardır. Yani villus ve mikrovillus olu­şumu emilim oranını artıran yapısal uyumlardır.

24. a) Maltoz ince bağırsaktab) Protein midedec) Yağ ince bağırsaktad) Dipeptit ince bağırsakta kimyasal sindirime uğrar.

27. Şekilde;1. Yemek borusunu2. Mideyi3. Pankreası4. Karaciğeri5. Safra kesesini göstermektedir.Bu yapılardan mide, proteinli besinlerin; pankreas ise poli- peptid, yağ ve nişastanın sindirimini sağlayacak enzimleri üretir. Yemek borusu, karaciğer ve safra kesesinde, sindirim kanalında etkinlik gösterebilen enzimler üretilmez.

28. Vitaminler, hücre zarından doğrudan geçebilecek büyüklükte olan moleküllerdir. Bu moleküller küçük yapılı oldukların sin­dirilmeleri söz konusu olmaz.Selüloz molekülleri ise polimer olmalarına rağmen insanın sindirim kanalında hidrolize uğramazlar. Çünkü selüloz mole­külündeki glikozit bağlarına etki edecek selülaz enzimi insan vücudundaki hücrelerde sentezlenemez. Aynı zamanda in­sanın sindirim kanalında, otçul memelilerdeki gibi selüloz sin- dirici simbiyotik bakteriler de yaşamaz.O yüzden insanın sindirim kanalında selülozun kimyasal sin­dirimi gerçekleşmez.

Iz3$_ı*wu

25. Besinler ağızda çiğnenirken dildeki ve yanaktaki sinirlerle beyne impulslar iletilir. Beyinden çıkan vagus siniri mideyi uyarır. Çünkü vagus sinirinin ucundan asetil kolin salgılanır. Midenin hormon üreten özel hücreleri asetil kolin ile uyarılın­ca, gastrin üretip kana verirler. Gastrin hormonu kanla tüm vücudu dolaşır ve yine midedeki gastrik bezleri uyarır. Gas- trik bezlerden de mide özsuyu salgılanır.

26. Midenin iç yüzeyi mukusla kaplıdır. Bu yüzden asidik salgılar mide duvarına etki edemez. Midede üretilen sindirim enzim­leri ise üretildikleri hücrelerde pasiftirler. Bu pasif ezim (pep­sinojen) başka bir hücre grubunda üretilen HCI ile mide boş­luğunda buluştuğunda aktifleşir. Yani pepsinojen ile HCI’nin farklı hücrelerde üretilmesi, enzimin üretildiği bölgeyi sindir­mesini önlemiş olur.

29. Böcekçil bitkiler, yakaladıkları böcekleri hücre dışı sindirim yaparak parçalarlar. Sindirim enzimleri hücre içinde üretildik­ten sonra ekzositozla dışarı salınır. Enzimler, böcek protein­lerini dış ortamda sindirerek aminoasitlerin oluşmasını sağ­larlar. Oluşan aminoasitler hücre içine alınarak hücrede yapı­sal ya da işlevsel proteinlerin üretilmesinde kullanılırlar.

30. a) Yemek yenildikten birkaç saat sonra sindirim işlemleri ta­mamlanır ve sindirimin son ürünü olan monomerler (gli­koz, aminoasit gibi) kana emilerek kapı toplardamarına geçerler. Kapı toplardamarı yemekten sonra yapılan öl­çümde en fazla monomer içeren kan damarıdır. Karaci­ğer, bu damarla kendisine gelen yüksek besin monomer- lerini (örneğin glikozu) polimerlere dönüştürüp depolar. Böylece karaciğerden çıkan karaciğer üstü toplardama­rında monomer derişimi azaltılmış olur,

b) Açlık anında bağırsaklardan monomerlerin emilimi azal­mıştır. Dolayısıyla kapıtoplar damarı ile karaciğere ula­şan monomer miktarı, karaciğer üstü toplardamarı ile ka­raciğeri terk eden monomer miktarından daha azdır.

286

SİSTEMİ BÛW)IL®J)Q

1.

4.

Sindirim olayı ile aşağıda verilenlerden hangisi doğru­dan sağlanmış olur?

A) Organik moleküllerden enerji üretmek

B) Polimer besin maddelerini hücre zarından geçebilecek duruma getirmek

C) Hücrenin yıpranan kısımlarının onarılmasını sağlamakD) Hücrenin büyümesini sağlamak

E) Besin maddelerinin birbirlerine dönüşümünü sağlamak

2. Besinlerin kimyasal sindirimi sırasında,

I. enzim,II. ATP,

III. su

moleküllerinden hangilerinin tüketimi gerçekleşir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve i

D) I ve III E) II ve III

a<1pu

3. Aşağıdaki canlıların hangisinde yalnızca hücre içi sindi­rim görülür?A) AmipC) Böcekçil bitkiE) Küf mantarı

B) Saprofit bakteri D) Hidra

Kimyasal sindirim sırasında,

I. hidrolitik enzimlerin kullanılması,II. monomerler arasındaki bağların koparılması,

III. suyun tüketilmesi

olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve I

D) II ve III E) I, II ve III

7.

Aşağıda tek hücreli bir canlının beslenmesi sırasında gerçek­leşen olaylar gösterilmiştir.

uzaklaştırılması

Buna göre,

I. besin moleküllerinin hücreye alınması,II. besin moleküllerinin hücre içinde sindirilmesi,

III. sindirilemeyen atıkların hücreden uzaklaştırılması

olaylarından hangileri gerçekleşirken ATP harcanmaz?

A) Yalnız B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Aşağıdakilerden hangisi kimyasal sindirim olayıdır?

A) Besinlerin ağızda dişler yardımıyla parçalanmasıB) Midede besinlerin kaslar tarafından karıştırılması

C) Besinlerin ince bağırsakta peristaltik hareketle ilerlemesiD) Besinlerin su ve enzim kullanılarak yapı birimlerine ayrış­

tırılması

E) Safranın yağlı besin moleküllerinin yüzeyini artırması

Hidrada gerçekleşen,

I. besinlerin hücre dışında enzimlerle parçalanması,II. koful oluşumu ile besin maddelerinin hücre içine alınması,III. besinlerin hücre içinde su ve enzimlerle yıkılması

olaylarından hangileri böcekçil bitkilerde de görülür?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

287

8. Kuşlarda mekanik sindirim,

I. ağız,II. yutak,

III. taşlık

yapılarından hangilerinin doğrudan faaliyeti ile gerçekle­şir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

9. Aşağıda geviş getiren otçul bir memeli hayvanın mide yapısı gösterilmiştir.

Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Besin, ağızda iki defa mekanik sindirime uğrar.

B) İşkembe ve börkenekte simbiyotik tek hücrelilerin faaliyeti gerçekleşir.

C) Şirdende kimyasal sindirim gerçekleşir.

D) Besinler geçici olarak ilk kez işkembede depolanır.E) Midede karbonhidratlı besinlerin sindirimi gerçekleşmez.

2zo5jwu

12. Tükürük bezlerinden salgılanan tükürük salgısı aşağıda verilen olaylardan hangisinin gerçekleşmesini sağlaya­maz?

A) Besin maddeleri ile vücuda giren mikroorganizmaların öldü­rülmesi

B) Ağız içi pH’ının düzenlenmesiC) Karbonhidratlı besinlerin kimyasal sindiriminin başlatılması

D) Enzimlerin çalışması için sulu ortamın hazırlanması

E) Proteinli besinlerin kimyasal sindiriminin gerçekleştirilmesi

13. Yutak ile mide arasında uzanan yemek borusu,

I. besinlerin mideye iletilmesini sağlama,II. besinlerin kimyasal sindirimi için enzim üretme,

III. mukus salgılama

işlemlerinden hangilerini gerçekleştirebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve ID) II ve III E) I, II ve III

14. Aşağıda verilenlerden hangisi midenin görevlerinden de­ğildir?

A) Besinlerin geçici olarak depolanmasını sağlama

B) Besinleri mekanik sindirime uğratmaC) Proteinli besinlerin kimyasal sindirimini sağlama

D) Mideye kadar ulaşan zararlı mikroorganizmaların yok edil­mesini sağlama

E) Besin monomerlerinin emilimini sağlama

10. Otçul memelilerde selülozun sindirimine katkıda bulu­nan simbiyotik canlılar bu hayvanlarda,

I. mide,II. kalın bağırsak,

III. kör bağırsak

organlarından hangilerinde bulunabilirler?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

11. Holozoik beslenen canlılarda görülebilen,

I. azı dişlerinin gelişmiş olması,

II. sindirim kanalının uzun olması,III. midenin dört bölmeli olması

gibi özelliklerden hangileri geviş getiren otçul memeliler­de gözlenebilir?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

15. Mide özsuyunun salgılanması sırasında görülen,

I. beyinden çıkan bir sinirin mideyi uyarması,

II. kana gastrin salgılanması,III. mide bezlerinden pepsinojen salgılanması

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisin­de verilm iştir?

A) l-ll-lll B) l-lll-ll C) ll-l-lll

D) lll-ll-l E) lll-l-ll

16. Aşağıdakilerden hangisi safra ile ilgili yanlış bir açıklama­dır?

A) Safra kesesinde üretilir.B) Koledok kanalı ile onikiparmak bağırsağına dökülür.

C) Onikiparmak bağırsağında mideden gelen asitli kimusu nöt­ralize eder.

D) Yağın, yağ damlacıkları haline gelmesini sağlar.

E) Bağırsaklardaki kokuşmayı engeller. ^

288

17. Pankreas,I. kan şekerinin düzenlenmesi,

II. besin moleküllerinin kimyasal sindirimi,III. ince bağırsak pH’ının dengelenmesi

olaylarından hangilerini gerçekleştirebilecek salgılar üretir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

18. Besinlerin sindirim kanalındaki kimyasal sindirim süresi aşağıda verilenlerden hangisine bağlı değildir?

A) Sindirim kanalının genişliğiB) Besinin sıcaklığı

C) Enzim miktarıD) Ortam pH’ıE) Besinin yüzey alanı

19. Aşağıdaki şekilde insanın sindirim kanalı ve yardımcı organla­rı gösterilmiştir.

2 1 .

S<_z

IZ

Ii-JWO

Buna göre numaralı organlardan hangileri sindirim kana­lında çalışan sindirim enzimlerini üretemez?

A) 1, 2 ve 7 B) 2, 4 ve 7 C) 1, 2, 4 ve 7

D) 1, 3, 5 ve 7 E) 2, 3, 5 ve 6

20. Sindirim sonucu oluşan monomerler, ince bağırsak vil- luslarında,

I. aktif taşıma,II. difüzyon,

III. ekzositoz

yöntemlerinden hangileri ile emilebilirler?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

Aşağıda verilen deney tüpüne 1 nolu enzim (E-j) ve protein konularak başlayan deneylerde hep aynı tüp kullanılarak farklı enzimler eklenmiştir. Protein sindiriminde görevli olan enzimler (E^ E2, E3) belirli aralıklarla eklenmiş, her ekleme­den sonra tüpe fenol kırmızısı damlatılmıştır. Tüplerde ger­çekleşen renk değişimleri aşağıda gösterilmiştir.

f . Fenol kırmızısı

Sindirim1. analiz sonucu:

- Renk değişimi yok.

WProtein

Fenol kırmızısı

Sindirim2. analiz sonucu:

- Renk değişimi yok.

Fenol kırmızısı

Sindirim

W

3. analiz sonucu:___*.Sarı renk

oluşumu var.• Monomer

Her üç tüpte de kimyasal sindirim gerçekleştiğine göre, bu deneyin sonuçları ile ilgili;

I. Sindirim enzimleri takım halinde çalışır.II. Enzimler hücre dışında da görev yapar.

III. Fenol kırmızısı asit ayıracıdır,

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

22. Hücre içi ve hücre dışı sindirimde,

I. enzim ve su kullanılması,

II. su üretimi ve lizozom faaliyeti,III. besin kofulu oluşumu ve ATP tüketimi

durumlarından hangileri ortak olarak görülür?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve III E) II ve III

289

23. Sağlıklı bir insanda polimer yapılı besinlerin monomerleri­ne kadar parçalanma süresi sindirim kanalındaki,I. besinlerin yüzeyi,

II. villus sayısı,III. enzim miktarı

şeklindeki faktörlerden hangilerine bağlıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

24.

■ Nişasta çözeltisi

■ Tükürük • Maltaz■ 30°C

■ Nişasta çözeltisi

• Tükürük■ 70°C

- Nişasta çözeltisi

- Tükürük- 0°C

Şekildeki deney düzeneklerine benedikt çözeltisi eklendi­ğinde hangilerinde kırmızı renk oluşması beklenir?(Benedikt çözeltisi glikoz ile kırmızı renk oluşturur.)

A) Yalnız I

D) ve II

B) Yalnız II

E) I ve III

C) Yalnız III

1. B 2. B 3. A 4. E 5. B 6. D 7. E 8. C 9. E 10. E 11. E 12. E13. C 14. E 15. A 16. A 17. E 18. A 19. B 20. D 21. E 22. A 23. D 24. A

KONU İLE İLGİLİ HATIRLATMALAR

A Sindirimin amacı; polimer besin maddelerini hücre zarından geçebilecek duruma getirmektir.

Mekanik sindirim, besinlerin fiziksel olarak parçalanmasıdır; kimyasal sindirimin daha kısa sürede tamamlanmasını sağlar.

* Kimyasal sindirim; enzimler aracılığı ile polimer besin maddelerinin yapı birimlerine ayrıştırılmasıdır. Kimyasal sindirimde

enzim kullanılır; fakat tüketilmez. Ayrıca ATP tüketimi olmaz; fakat su tüketilir.

A Hücre içi sindirim; besinlerin hücre içinde yapı birimlerine ayrıştırılmasıdır ve tüm canlılarda görülür.

Hücre dışı sindirim; sindirim enzimlerinin hücre dışına salgılanması ve hücre dışında sindirimin gerçekleşmesidir. Amip, ögle­

na gibi tek hücrelilerde; parazit ve ototrof bakterilerde; bitkilerde (böcekçil bitkiler hariç) hücre dışı sindirim görülmez. Bununla

birlikte saprofitlerde, böcekçil bitkilerde ve birçok hayvan grubunda görülür.

& Kuşlarda mekanik sindirim en fazla taşlıkta, biraz da ince bağırsakta yapılır. Ağızda, dişleri olmadığından mekanik sindirim

yapamazlar.

* Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda sindirim sistemi aşağıdaki gibi özetlenebilir.

(Mekaniksindirim)

Ağız Yutak Yemekborusu — İşkembe — Börkenek — Yemek

borusu — Ağız

(Mekaniksindirim)

(Selülozsindirimibaşlar.) Geviş getirme

Anüs Kalın İnce Şirden Kırkbayırbağırsak bağırsak

(Kimyasal sindirim)

Otçul memeli hayvanlarda azı (öğütücü) dişleri; etçil memeli hayvanlarda köpek dişleri gelişmiştir.

☆ Otçul memeli hayvanların bağırsak uzunluğu, etçil memeli hayvanların bağırsak uzunluğundan fazladır.

290

m m m v M s

s in d ir im s is t e m i

•afcaasaat? J

®QW)tL®J}Q

1 . Hücre içi sindirim ile hücre dışı sindirimde,

I. besin kofulunun oluşumu,

II. enzimlerin substratı etkilemesi,

III. suyun tüketimi,

IV. ATP’nin harcanmaması

olaylarından hangileri ortaktır?

A) Yalnız III B) I ve II

D) III ve IV E) II, III ve IV

C) II ve

2. Sindirimin tamamlanması sonucu oluşan moleküller için aşağıda verilenlerden hangisi ortak değildir?

A) Monomer moleküller olma

B) Enerji kaynağı olarak kullanılabilme

C) Hücre zarından geçebilme

D) Birbirlerine dönüşebilme

E) Hücre zarının yapısına katılma

Proteaz Amilaz Lipaz Safra

v ____ J v w V J V, . JI II III IV

•E t • Ekmek • Kaymak • Katı yağ•S u •S u •S u •S u• pH=2 • pH=7 • pH=8 • pH=8• 37°C • 37°C • 37°C • 37°C

5.

d<* 6.

I01 <pu

7.

Besinlerin insan sindirim kanalında sindirimi sırasında,

I. nötr amilaz,II. lipaz, ili. pepsin

enzimlerinin etkinlik sıralaması aşağıdakilerden hangi­sinde verilm iştir?A) l-ll-lll B) l-lll-ll C) ll-l-lll

D) lil-ll-l E) lll-l-ll

I. Mide iç yüzeyinin mukusla örtülü olmasıII. Enterogastrin hormonunun düzenleyici etkide bulunması ili. HCI ve pepsinojenin farklı hücre gruplarında üretilmesi

Yukarıda verilen olaylardan hangileri midenin kendi ken­dini sindirmesini önlemeye yöneliktir?

A) Yalnız i B) i ve II C) I ve İliD) II ve III E) I, II ve III

Mide özsuyunda,

I. HCI,II. gastrin,İli. pepsinojen,

IV. mukusşeklinde verilen salgılardan hangileri bulunur?

A) I ve II B) i ve III C) I, II ve ID) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

Aşağıda insana ait bazı hormonlar verilmiştir.I. Sekretin

II. KolesistokininIII. GastrinBu hormonların hedef dokuları aşağıdakilerden hangi­sinde doğru verilm iştir?

Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerine bir müddet sonra fenol kırmızısı ilave edildiğinde, hangi tüplerde renk

I II III

A) İnce bağırsak Karaciğer Midedeğişiminin olması beklenir? B) Pankreas Karaciğer Mide(Fenol kırmızısı asitli ortamda sarı renk verir.) C) Mide Karaciğer Pankreas

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) Mide İnce bağırsak Pankreas

D) II ve IV E) I, İli ve IV E) Pankreas Karaciğer İnce bağırsak

291

8. Aşağıdaki şekilde, sindirim ürünlerinin kalbe ulaşırken izledik­leri yollar gösterilmiştir.

11. Aşağıdaki grafikte bir besin maddesinin sindirim kanalı bo­yunca miktarında meydana gelen değişim gösterilmiştir.

Y

Bu şekilde X, Y ve Z ile gösterilen yapılar aşağıdakiler- den hangisinde doğru verilm iştir?

X Y Z

A) Peke sarnıcı Sol köprücük Kapıaltı toplardamarı toplardamarı

B) Peke sarnıcı Sağ köprücük Kapıaltı toplardamarı toplardamarı

C) Alt ana Sol köprücük Kapıtoplardamar altı toplardamarı toplardamarı

D) Peke sarnıcı Sol köprücük Karaciğeraltı toplardamarı atardamarı

E) Peke sarnıcı Üst ana Karaciğertoplardamar atardamarı

9. Aşağıda bazı biyokimyasal tepkimeler verilmiştir.

Enzim.,I. Protein + H20 -------------- * Polipeptid

EnzirripII. Polipeptid + H20 -------------- * Dipeptid

Enzim3III. Dipeptid + H20 --------------> Aminoasitler

Bu reaksiyonları katalizleyen enzimlerden hangileri ba­zik ortamda etkinlik gösterir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

10. İnsan vücudunda ince bağırsakta aşağıda verilen besin­lerden hangisinin kimyasal sindirimi gerçekleşmez?

A) Maltoz B) Laktoz C) Dipeptid

D) Selüloz E) Sükroz

Miktar

Bu besin maddesi ile ilgili;

I. Yapıtaşları solunumda kullanıldıklarında yüksek düzey­de enerji verir.

II. Sindirimi sonucu monomerleri lenf kılcallarına emilir.

III. Metabolik reaksiyonları katalizleyen enzimlerin yapısını oluştururlar.

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

a<->zI

<-J<wo

12. İnce bağırsak ve kalın bağırsakta,

I. suyun emilimi,II. sindirilmiş besinlerin emilimi,

III. besinlerin peristaltik hareketlerle ilerlemesi

olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve III E) II ve III

13. ince bağırsakta bulunan işaretli bir glikoz molekülü böb­rek atardamarına ulaşıncaya kadar aşağıda verilen da­marların hangisinden geçmez?

A) Kapı toplardamarı

B) Alt ana toplardamar

C) Koroner damar

D) Akciğer atardamarı

E) Aort atardamarı

14. Karbon atomu işaretli bir yağ asidi molekülü bağırsaklar­dan emilip kalbe ulaşıncaya kadar,

I. kilus borusu,

II. peke sarnıcı,III. karaciğer üstü toplardamarı,

IV. üst ana toplardamar

yapılarının hangilerinden geçer?

A) İve II B) İve III C) I, II ve III

D) I, II ve IV E) II, III ve IV

292

15. Aşağıda verilenlerden hangisi karaciğerin fonksiyonların- - \ dan değildir?

A) Safra salgısı üretmek

B) Yaşlanmış alyuvarları parçalamak

C) Heparin üretmek

D) Yağda eriyen vitaminleri depo etmek

E) Kan şekerinin düzenlenmesini sağlayan hormonları üret­mek

16. Aşağıda bazı sindirim organları ve bu organların işlevleri ile il­gili eşleştirmeler yapılmıştır.

Bu eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

A) Mide-----* Yağ içeren besinlerin kimyasal sindirimi

B) Ağız-----> Besin maddelerinin tamamının kimyasal sindirimi

C) Yemek borusu-----» Besin moleküllerinin kimyasal sindirimiiçin enzim üretme

D) İnce bağırsak-----» Besinlerin kimyasal sindirimi sonucuoluşan monomerlerin emilimi

E) Kalın bağırsak-----» Sindirim ürünlerinin emiliminin tamam­lanması

17. Aşağıda sindirim kanalı ve bu kanala bağlı yardımcı organlar gösterilmiştir.

Şekilde gösterilen bu organlardan hangisi tüm besin çe­şitlerinin kimyasal sindirimini gerçekleştirecek enzimleri üretebilir?

A) Mide

B) Karaciğer

C) Pankreas

D) Onikiparmak bağırsağı

E) Kalın bağırsak

18. Proteinli besin moleküllerinin sindirim kanalındaki kim­yasal sindirimi,

I. mide,

II. pankreas,III. ince bağırsak,IV. karaciğer

organlarının hangilerinde üretilen enzimler tarafından ger­çekleştirilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV

D) I, II ve III E) I, III ve IV

19.

S-5I

I-Ipu 20.

Karaciğerin fonksiyonel ve yapısal en küçük birimleri lopçuk­lardır.

Bir karaciğer lopçuğunda, aşağıda verilen moleküllerden hangisi, karaciğer hücreleri tarafından üretilse de lopçuk merkez toplardamarına doğru toplanarak akmaz?

A) Üre B) Fibrinojen C) HeparinD) Safra E) Trombojen

Aşağıda karaciğerin bağlantılı olduğu kan damarları verilmiş­tir.

Buna göre,

I. tokluk halinde glikoz miktarı en yüksek olan damar,II. NH3 miktarı en az olan damar,

III. oksihemoglobin yoğunluğu en fazla olan damar

aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir?

A)

B)

C)

D)

E)

X

Y

Y

X

Z

Y

Z

X

z

Y

Z

X

z

Y

X

293

m m m â m j

SİNDİRİM SİSTEMİ / &ÛW°)[L@h[JÛ

1. Aşağıda verilen kimyasal reaksiyonlardan hangisi sindi-rim (hidroliz) tepkimesi değildir?

A) Pepton ----------- * Dipeptit

B) Nişasta -----------» Dekstrin

C) Sükroz -----------> Glikoz

D) Glikoz -----------» Laktik asit

E) Tripeptit -----------» Aminoasit

2. İnsan sindirim sistemine ait bazı organlarda nişasta, yağ ve protein sindirimleri sonucu oluşan birbirinden farklı K, L, M mo­nomer madde miktarları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Monomermiktarı

L monomerinin lenf damarları ile geri emildiği, K monome- rinin fenol kırmızısı ile renk değiştirmediği bilindiğine gö­re;

I. Bu beslenmeyi gerçekleştiren birey daha çok karbonhidrat­lı besinler almıştır.

II. M monomerlerinden oluşan polimerin sindirimi ağızda baş­lar.

III. L monomeri sol köprücük altı toplardamarında kana karışır,

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IID) I ve III E) II ve III

3. Sempatik sinirlerin sindirim sistemi ile ilgili,I. tükürük salgısı,II. mide hareketi,III. peristaltik hareket

olaylarında sahip olduğu etki aşağıdakilerden hangisin­de doğru olarak verilm iştir?

il___ ___ İliA) Artırır Artırır ArtırırB) Azaltır Azaltır AzaltırC) Artırır Azaltır ArtırırD) Azaltır Artırır AzaltırE) Azaltır Azaltır Artırır

4. Mide özsuyunda bulunan HCI midede,I. aktivatör olma,II. antiseptik olma,III. pH’ı düşürmegörevlerinden hangilerine sahiptir?A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

5. Aşağıda verilen hormonlardan hangisi midenin mide özsuyu salgılamasını önleyerek boş midenin zarar gör­mesini engelleyen hormondur?A) Etilen B) Epinefrin C) Enterogastrin

D) Sekretin E) Melatonin

6. İnsan sindirim sistemine ait,I. sekretin salgılanması,II. midenin mide özsuyu salgılaması,III. gastrin salgılanmasıolaylarından hangileri DNA ve RNA’nın kimyasal sindiri-

2 mi sırasında gerçekleşir?z A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III<jj D) I ve III E) I, II ve IIIz3îe 7. Pankreas ve karaciğer dokularına ait özütlerin bulunduğu A ve< B kaplarına nişasta çözeltisi eklenmiş ve iyot damlatılmıştır.w Her iki kaptaki çözelti de mavi-mor renk almış; ancak bir süre

sonra bu rengin A kabında kaybolduğu, B kabında korunduğu gözlenmiştir.

— Nişasta çözeltisi

BKaraciğer

dokusu özütü

Bu olaylarla ilgili;

I. A kabında hücre dışı sindirim olmuştur.

II. B kabında bulunan dokuda nişasta hidrolizi gerçekleş­miştir.

III. A kabında bulunan dokuda maltaz enzimi bulunur,

bilgilerinden hangilerine ulaşılır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

APankreas

dokusu özütü

295

8.

9.

nsan sindirim sistemine ait,lipaz,laktaz,

I. erepsin,IV. amilazenzimlerinden hangileri pankreas özsuyunda bulunmaz?A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV

D) II ve III E) II ve IV

Aşağıda insanın sindirim sisteminde gerçekleşen bazı olaylar verilmiştir.

Tripsinojen

- Dipeptit

Tripsin

Aminoasit + Aminoasit

- Protein --------» PolipeptitX, Y ve Z, bazı enzimleri aktifleştiren maddeleri ya da bazı organik besinlerin sindirimini sağlayan enzimleri ifade etmek­tedir.Buna göre X, Y ve Z aşağıdakilerden hangisinde doğruverilmiştir?

X Y ZA) Enterogastrin Erepsin PepsinB) HCI Pepsin ErepsinC) Enterokinaz Tripsin PepsinD) Kimotripsin Tripsin ErepsinE) Enterokinaz Erepsin Pepsin

10. Aşağıda verilen omurgasız canlı gruplarından hangisin­den itibaren ağız ve anüs farklı iki açıklık olarak bulunur?A) Yassı solucanB) SüngerC) EklembacaklılarD) Yuvarlak solucanE) Hidra

11. Aşağıda, üç farklı besin maddesinin sindirimi için hazırlanan deney düzeneği gösterilmiştir.

- Enzim

Yağ Nişasta Protein

Uygun koşullarda bekletilen tüplerde,

I. sindirim sonucu oluşan monomerler,II. enzimlerin etki ettikleri bağ çeşitleri,III. enzimlerin etkinlik gösterdikleri pH değerleri

gibi faktörlerden hangilerinde farklılıklar gözlenebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I veD) II ve III E) I, II ve III

12. Aşağıdaki tabloda insan sindirim sisteminde görevli üç enzim ve özellikleri ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.

^ \ E n z i m l e r

Ö z e l l ik le r ^ ^ ^Enzim1 Enzim2 Enzim3

Salgılandığıyer

Tükürükbezi

© Pankreas

Etki ettiği madde Protein Polipeptit

Aktivatörü - HCI .....0..Buna göre numaralandırılmış boşluklara karşılık gelecek maddeler veya organlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir?

1 2 3A) Protein Mide TripsinB) Nişasta Mide EnterokinazC) Yağ Ağız PepsinD) Nişasta Onikiparmak Enterokinaz

bağırsağıE) Nişasta Mide Erepsin

2<JzIosı-jaU

13. Aşağıda verilen enzimlerden hangisi sindirim sonucu monomer madde oluşumunu tek basamakta gerçekleşti­remez?A) Maltaz B) Erepsin C) Lipaz

D) Laktaz E) Amilaz

14. 3 farklı günün öğle yemeğinde,

- 1. gün: Kuru fasulye, köfte, elma- 2. gün: Pilav, yeşil fasulye, cevizli baklava, su- 3. gün: Zeytinyağlı dolma, tavuk, salata

şeklinde beslenen Aslı’mn hangi günlerde sağlıklı bes­lendiği söylenebilir?

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3

D) 1 ve 2 E) 1 ve 3

15. I. Saprofit mantarII. Böcekçil bitki

İli. ÖglenaYukarıda verilen canlılardan hangileri yalnızca hücre içi sindirim gerçekleştirir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

296

16. P, Q, R ve M maddelerinin insan sindirim sistemine ait hangiorganlarda tepkimeye girdiği aşağıda açıklanmıştır.

- P maddesinin sindirimi yalnızca ince bağırsakta gerçek­leşir.

- Q maddesinin sindirimi hem mide hem de ince bağırsak­ta gerçekleşir.

- R maddesinin sindirimi yalnızca ince bağırsakta gerçek­leşir.

- M maddesinin sindirimi ağız ve ince bağırsakta gerçekle­şir.

- N maddesi insanın sindirim kanalında hidrolize uğramaz.

Bu maddelerle ilgili yapılan eşleştirmelerden hangisi ke­sinlikle yanlıştır?

A) P --------» Yağ B) Q -------- * Protein

C) R --------* Polipeptit D) M --------» Nişasta

E) N --------» Glikojen

Kalın bağırsakta gerçekleşen olaylarla ilgili;

I. Su geri emilimi tamamlanır.

II. B ve K vitamini sentezi bazı bakteriler tarafından gerçek­leştirilir.

III. Besin geri emilimi tamamlanır.

IV. Peristaltik hareket gerçekleşir,

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV

D) II ve III E) III ve IV

-jz

Iosj<M

18. Karaciğeri

1 nolu kanall

Onikiparmakbağırsağı

İnce bağırsak i

3 nolu damari

Karaciğer

PankreasI

2 nolu kanall

Onikiparmakbağırsağı

Karaciğeri

4 nolu damari

Alt ana toplardamar

İnsan sindirim sistemi ve bazı organlarla ilgili numara­landırılmış kanal ve damarlar için aşağıda verilen açıkla­malardan hangisi doğrudur?

A) 1 nolu kanal, yağ sindirimini sağlayan enzimleri ince ba­ğırsağa taşır.

B) 2 nolu kanal disakkarit sindirimini sağlayan enzimleri in­ce bağırsağa taşır.

C) 3 nolu damarla ince bağırsak enzimleri karaciğere taşı­nır.

D) 4 nolu damar tokluk durumunda besin miktarı en fazla olan karaciğer damarıdır.

E) 3 ve 4 nolu damarlar kirli kan taşır.

19. Karaciğerin görev birimleri olan bir karaciğer lopçuğuna ait ya­pılar aşağıda şematize edilmiştir.

Buna göre bir lopçukta üretilen safra salgısının izlediği yol aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir?

A) 3-2-1 B) 1-3-2 C) 4-3-2

D) 3-2-1-4 E) 4-2-3-1

20. İnce bağırsaktan emilerek kan dolaşımına katılan glikoz ve aminoasitlerin izlediği yol aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Numaralandırılmış damarlarla ilgili;

i. 1 nolu damar, tokluk durumunda besin miktarı en fazla olan damardır.

II. 2 nolu damar, üre bakımından yüksek yoğunluğa sahiptir.

III. 2 nolu damar, safra bakımından yüksek yoğunluğa sahiptir.

IV. 3 nolu damar, sağ kulakçığa açılan üst ana toplardamardır,

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve IV E) III ve IV

21. İnsan sindirim sisteminde gerçekleşen,

I. sütten kazein oluşumu,

II. polipeptidin dipeptide dönüşümü,III. tripsinojenin aktifleşmesi

gibi olaylardan hangileri midede gerçekleşmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

297

22. Otçul memelilerin midelerine ait,I. kırkbayır,

II. işkembe,III. şirden,IV. börkenekbölümlerinden hangilerine geviş getirmeden sonra yutu­lan besin uğramaz?A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve IV E) 1,11 ve III

23. Aşağıda verilen maddelerden hangisi insan sindirim siste­mine ait enzimlerden biri değildir?

A) Lipaz

B) TripsinC) Deoksiribonükleaz

D) SelülazE) Maltaz

1. D 2. A 3. B 4. E 5. C 6. A 7. A 8. D 9. E 10. D 11. D 12. B

13. E 14. B 15. B 16. E 17. B 18. E 19. A 20. E 21. D 22. D 23. D

KONU HE İLGİLİ HATIRLATMALAR

■& Karbonhidratların kimyasal sindirimi, ağızda başlar ince bağırsakta tamamlanır; midede karbonhidrat kimyasal sindirimi yoktur.

Nişasta + Su ----------Amilaz--------- ^ Dekstrin + Maltoz (AĞIZDA)(Pişmiş) (Tükürük bezinden

salgılanır.)

AmilNişasta + Su ----------------------------- ► Dekstrin + Maltoz (ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞINDA)

(Pişmemiş) (Pankreastansalgılanır.)

Maltoz + Su ---------- ------------------ ► Glikoz + Glikoz "j

Laktoz + Su ---------- ^ G likoz+ GalaktozV (İNCEBAĞIRSAKTA)

Sükroz + Su ---------- Şukraz-------- ^ Glikoz + FruktozJ

■& Yağların sindirimi onikiparmak bağırsağı ve ince bağırsakta gerçekleşir. Karaciğerden salgılanan safra yağların mekanik

sindirimini sağlar.

Büyük yağ Safra > Küçük yağ + S|J — LlPaz >■ Yağ asitleri + Gliserol (ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞI VE İNCE BAĞIRSAKTA) molekülü molekülleri

A Proteinlerin sindirimi midede başlar; incebağırsakta tamamlanır.

Pepsinojen | HCI

PepsinProtein + Su ---------------► Polipeptit (MİDEDE)

Tripsinojen| Enterokinaz

Polipeptit + Su Tr'P?'-- » Peptit + Aminoasit (ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞINDA)

Peptit + Su ErepS-i-n>- Aminoasit + Aminoasit (İNCE BAĞIRSAKTA)

298

l lS îm f lu / myulüji ps/ j î fazılı Zaıııv Su'rUliı/ı

D t j r d n z ı m n A ı l ı - J u y c a l ı : ı V ı ı / n u / t i j ı :

s in d ir im s iste m i

N u tı ı :

1.

l.Soru 2.Soru 3.Soru 4.Soru 5.Soru 6.Soru 7.Soru 8.Soru

Evrimleşme sürecinde önce hücre içi sindirim daha sonra hücre dışı sindirim ortaya çıkmıştır. Bu durumdan hücre dışı sindirimin hücre içi sindirime göre bazı üstünlükleri olduğu söylenebilir.

Buna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız.(Bu soru 10 puandır.)

Hücre içi ve hücre dışı sindirimi açıklayarak hangi canlılarda görüldüğünü belirtiniz.

b.

2. Tohum gibi bitkisel besinlerle beslenen bir kuş olan kanaryanın yediği tohumların sindirim sisteminde geçtiği bölümleri ve uğradığı işlemleri sırasıyla yazınız.(Bu soru 10 puandır.)

3.

Hücre dışı sindirimin hücre içi sindirime göre sağladığı avantajlar nelerdir? Açıklayınız.

z5

uo

Geyik, inek, koyun, at, eşek gibi hayvanlar otçul olarak bes­lenirler. Bitkisel besinlerle beslendikleri için dışarıdan aldıkla­rı besinler nişasta, selüloz, protein ve yağ gibi büyük organik moleküller içerirler. İnsanlar da bitkisel besinlerle beslenebil- melerine rağmen selülozu sindiremezler ve sindirim atığı ola­rak vücuttan uzaklaştırırlar. Otçul memeli hayvanlar ise selü­lozu sindirebilirler.

Bu hayvanlarda selülozun sindirilmesini sağlayan ve kolaylaştıran adaptasyonları açıklayınız.(Bu soru 10 puandır.)

Canlılarda protein, büyük oranda yapıya katılan bir organik moleküldür. İnsan vücudunda da organların yapısında bol miktarda protein vardır; bununla birlikte dışarıdan aidığı besinlerin proteininden faydalanabilmesi için önce sindirip yapı birimlerine ayrıştırmalıdır. İnsanlarda protein sindi­riminin gerçekleştiği bölümlerden birisi midedir.

Midede protein sindirimi gerçekleşirken yapısının büyük bir bölümü protein olan midenin sindirilmeme nedenleri­ni açıklayınız. (Bu soru 10 puandır.)

5. Karaciğere gelen damarlarla karaciğerden çıkan damar­da üre, amonyak ve sindirimi yeni tamamlanmış bir in­sanda glikoz oranlarını karşılaştırınız.

(Bu soru 10 puandır.)

29S

6. Aşağıda verilen ifadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y)olduğunu yanlarında verilen kutulara yazınız.

(Bu bölüm toplam 20 puan olup her madde 2 puandır.)

a Sindirim enzimleri mekanik sindirimde kullanılmaz; fakat kimyasal sindirimde kullanılır.

! b. insanlarda mekanik sindirim yalnızca ağızda gerçekleşir.

c. insanlarda kimyasal sindirim ağızda başlayıp midede devam eder; ince bağırsakta tamamlanır.

d. Etçil memeli hayvanlarda azı dişleri, otçul memeli hay­vanlarda ise köpek dişleri gelişmiştir.

e. Etçil memeli hayvanların bağırsak uzunluğu hem etçil hem otçul beslenen memeli hayvanların bağırsaklarına göre daha fazladır.

f. Yemek borusu ve ince bağırsakta peristaltik hareket besinlerin sindirim kanalında ilerlemesini sağlar.

g. Geviş getiren otçul memeli hayvanlar sentezledikleri selüloz sindirici enzimler sayesinde selülozdan faydalan­abilirler.

h. Midenin salgı yapmasını gastrin hormonu başlatır; enterogastrin hormonu durdurur.

L Pankreasın ürettiği sindirim salgısı virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına gönderilir.

i j. Karaciğerin ürettiği safra yağların kimyasal sindiriminde görevlidir.

7. Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerleri uygunifadelerle doldurunuz.(Bu bölüm toplam 20 puan olup her boşluk 2 puandır.)

a. Böcekçil bitkinin azot ihtiyacını karşılamak için böceğin pro­

teinlerini sindirmesi............................ sindirime örnektir.

b. Pankreastan pankreas özsuyu salgılanmasını .

hormonu uyarır.

c. Karbonhidratların sindiriminde görev alan .................enzimi tükürük bezlerinden ve pankreastan salgılanır.

d ............................................ ve ............................. enzimlerisalgılandıklarında inaktif halde bulunup sonradan aktifleştir- ilirler.

e. Safra, ............................. organında üretilir ve yağların

.............................sindirimini sağlar.

f. İnce bağırsakta epitel dokunun kıvrım yapması sonucu

oluşan ve emilim yüzeyini arttıran ................................ adıverilen yapılar vardır.

g. İnce bağırsakta sindirim sonucu oluşan monomerlerden yağasidi ve gliserol...........................kılcalları; glikoz ve amino-asit ise ............................................. kılcalları tarafından

emilir.

8. Aşağıda verilen sindirim reaksiyonlarında numaralı yer­lere gelebilecek uygun ifadeleri yazınız.

(Bu bölüm toplam 10 puan olup her madde 1 puandır.)

Nişasta (Pişmiş) + Su Dekstrin + Maltoz

Nişasta (Pişmemiş) + Su

Maltoz + Su Glikoz + Glikoz

(4)Laktoz + Su — ^ —*■ Glikoz + Galaktoz

($)Sükroz + Su — ^

sı

Dekstrin + Maltoz

Glikoz + Fruktoz

Yağ Gliserol

Yağ damlacıkları + Su Yağ asitleri +

Protein + Su — —*- Pepton

Pepton + Su Dipeptit

Dipeptit + Su — ® —► Aminoasit + Aminoasit

Buna göre aşağıda verilen tabloyu tamamlayınız.

©©©©©

©

©

300 Başarılar Dilerim.

SİNDİRİM SİSTEMİ A f PU A N .C E T V E L İ

z

1. (Bu soru 10 puandır.)

a. Her canlı hücre, hücre içinde sentezlediği kendine özgü büyük organik molekülleri ihtiyaç halinde yine hücre için­de daha küçük parçalara ayrıştırabilir. Bu anlamda hücre içi sindirim her canlıda görülmektedir. Bazı canlılar fago­

sitoz ve pinositoz yoluyla hücre içine aldıkları büyük or­ganik molekülleri besin kofulunda sindirerek hücrelerinde

»skullanıma hazır hale getirirler. Bu şekilde yapılan sindirim

de hücre içi sindirim olarak adlandırılabilir. Fakat besin kofulu oluşturularak yapılan hücre içi sindirim her canlıda görülmez. Bu şekildeki hücre içi sindirim ise amip, ögle-

na, paramesyum gibi tek hücreli canlılarda ve sünger, sölenterede görülür. Ayrıca sindirim sistemi olan canlıla­rın akyuvar hücrelerinde görülür. Hücrede sentezlenen

sindirim enzimlerinin hücre dışına salgılanarak besinin sindirilmesi hücre dışı sindirim olarak adlandırılır.. Sindi­rim sonucu oluşan maddeler hücreye difüzyon ve aktif ta­

şıma ile alınarak hücre metabolizmasında kullanılır. Çü­rükçül (saprofit) bakteriler, mantarlar, böcekçil bitkiler,

omurgalı hayvanlarda; ayrıca toprak solucanı, salyan­goz, denizkestanesi, hidra, planarya gibi bazı omurgasız

hayvanlarda görülür.

5 puan

a<!<JMu

kaslar ve küçük taş parçaları besinlerin mekanik olarak sindirilmesini sağlar. Mide, kursakta ıslatılan besinlerin taşlığa iletilmesini sağlar; midede sindirim gerçekleşmez.

Kimyasal sindirim ince bağırsakta gerçekleşir. Aynı zamanda emiiim de bağırsaklarda gerçekleşir. Sindirim atıkları kloak denilen açıklıktan dışarı atılır, selüloz sindirimi kör bağırsak­ta yapılır.

10 puan

Otçul memeli hayvanların selüloz sindirici enzimleri yoktur;

fakat sindirim kanallarında mutualist yaşayan bakterilerdeki selüloz sindirici enzimler sayesinde selüloz sindirilir. İnsan­

larda ise bu bakteriler yoktur; bu nedenle insanlarda selüloz sindirimi gerçekleşmez. Geviş getirme olayı da bazı otçul memeli hayvanlarda selülozun sindirilmesini kolaylaştırır.

Geviş getirmeyen otçul memelilerde bağırsak uzunluğu, ge­viş getirenlere göre daha fazladır. Bu hayvanların bağırsak uzunluğu etçil ve hem etçil hem de otçul beslenen hayvanlar­dan daha fazladır; bu durum selülozu sindirmelerini kolaylaş­

tırır.

10 puan

b. Hücre içi sindirim yapan canlılar ancak hücre içine gire­bilecek büyüklükteki besinlerden faydalanırken hücre

dışı sindirim büyük moleküllerden daha fazla yararlan­mayı sağlar. 5 puan

2. Kanaryanın yediği besinlerin geçtiği bölümlerin sıralaması şöyledir:

Ağız - yutak - yemek borusu - kursak - mide - taşlık -

bağırsak

Ağızda dişleri yoktur; dişin görevini gaga ve taşlık yerine getirir. Kursakta besinler ıslatılıp depo edilir. Taşlıkta bulunan

4. Mukus, mide iç yüzeyini kaplayarak asidik ortamdan zarar

görmesini engeller. Midenin salgı yapması hormonal kontrol

altındadır; mide boşken salgı yapılması böylece engellenmiş

olur. Pepsin enzimi pepsinojen olarak inaktif halde salgılanır.

Midede görülen bu özellikler midenin korunmasını sağlar.

10 puan

301

5. Karaciğer atardamarında NH3 miktarı, karaciğer üstü toplar

damarında üre miktarı fazladır. Çünkü karaciğerde üre sen­

tezi yapılır. Sindirimi yeni tamamlanmış bir insanda kapı

toplardamarında glikoz ve amino asit miktarı karaciğer üstü

toplardamardakinden daha fazladır. Çünkü kandaki fazla

glikoz karaciğerde glikojen şeklinde depo edilir.

10 puan

6. a. D

f. D

b. Y

g .v

c. D

h. D

d. Y

ı. D

e. Y

i. Y

20 puan

a. hücre dışı

b. sekretin <7

c. amilaz <>d. pepsinojen ve tripsinojen

Ü5S&

e. karaciğer, mekanik«t<

f. villüs £O

g. lenf, kan

8. 1. Amilaz

2. Amilaz

3. Maltaz

4. Laktaz

5. Sükraz

6. Safra

7. Lipaz

8. Pepsin

9. Tripsin

10. Erepsin 10 puan

20 puan

302

e v m M - s

s in d ir im s is t e m i

■a^aosaopj

®QW°)IL®£Ö

1. Hayvanlar dış ortamdan aldıkları polimer organik besinleri hidrolize uğratmak zorundadırlar.

Buna göre, beslenmeye yönelik sindirim enzimi olmayan hayvanlar,I. parazit,

II. çürükçül,III. holozoikbeslenme şekillerinden hangilerini gerçekleştirerek bes­lenirler?A) Yalnız I B) Yalnız II

D) I ve III E) II ve I

C) Yalnız I

2. Aşağıdaki şekiller bir amipin katı besinden yararlanmasıyla il­gili faaliyetlerini göstermektedir.

3.

■ m

Beslenme faaliyetlerinin gerçekleşme sırası aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) l- ll- l l l B) l l- l l l- l C) l l- l- l l lD) ll l- l- ll E) l ll- l l- l

Aşağıdaki deneyde, tüplerde bulunan farklı miktarlardaki po- lisakkaritler üzerine insan sindirim salgıları eklenerek bir sü­re beklenmiş ve deney sonucunda sadece birinci tüpte sindi­rimin gerçekleşmediği gözlenmiştir.

Tükürük

Tükürük salgısı Pankreas özsuyu Pankrea+S özsuyu

I I I 4 I I I

m<z

1ej<jwu

A polisakkariti B polisakkariti C polisakkariti

Bu sonuçlara göre sindirimin gerçekleşmeme nedeni olarak,I. substratların bağ çeşidinin farklı olması,

II. substrat miktarının farklı olması,III. substrata uygun enzim bulunamaması

yargılarından hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

insan sindirim kanalının değişik bölgelerinde bulunan goblet hücrelerinin salgıladığı mukus maddesi;

I. Besinleri kimyasal sindirime uğratır.

II. Besinlerin sürtünmesini azaltır.III. pH değişimlerinden mukozayı korur.

IV. Sindirim enzimlerine karşı epitel hücrelerini korur,

görevlerinden hangilerini gerçekleştirir?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve IID) 1,11 ve III E) II, III ve IV

Şekildeki deney tüpünde kimyasal sindirim in gerçekleşebilmesi için, X maddesi olarak,

ı. h2o,

II. lipaz enzimi,

III. yağ asitleri

moleküllerinden hangilerinin katılması gereksizdir?

A) Yalnız I B) Yalnız II

D) I ve III

z Katılan X maddesi

Safra sıvısı +

Yağ

pH : 8,5 S ıcaklık: 35 °C

C) Yalnız III

E)

|. Tripsinojen

II. Dipeptid + H20

III. Süt

Enterokinaz

Erepsin

Lap

Protein sindirimi ile ilg ili olarak yukarıdaki reaksiyonlar gerçekleşirse, hangilerinde aminoasit açığa çıkması bek­lenmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III

İnsanda ince bağırsak ve kalın bağırsakla ilgili verilen;

I. Besin monomerlerinin emilimini sağlar.

II. Peristaltik hareket hızları aynıdır.III. Suyun emilimini sağlar.

IV. Mukus salgısı vardır,

özelliklerinden hangisi ikisi için de ortaktır?

A) Yalnız IV B) I ve III C) III ve IVD) I, II ve IV E) II, III ve IV

303

8. I. Protein + HzO -» Aminoasit

li. Nişasta + H20 -» Glikoz

III. Glikoz + Oz -» COa + HaO

Yukarıdaki biyokimyasal olaylardan hangilerinde enerji açığa çıkar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) İv e III E) II ve III

9. Aşağıdaki şema karaciğere ait damarları göstermektedir.

10.

I nolu damar, karaciğer atardamarı olduğuna göre;

I. II nolu damar kapı toplardamarıdır.

II. III nolu damar karbondioksitçe zengin kan taşır.

III. II nolu damarda taşınan kan her zaman besin açısından fakirdir.

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve IV

İnsan sindirim sisteminde kompleks besinin alınmasın­dan sonra hücrelere girmesine kadar geçen süreçte en son gerçekleşen olay aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mekanik sindirimin gerçekleşmesi

B) Sindirim enzimlerinin salgılanması

C) Sindirim artıklarının atılması

D) Kimyasal sindirimin gerçekleşmesi

E) Monomerlerin emilmesi

11. Yemek borusu ve ince bağırsakta gerçekleşen peristaltik hareketi,

I. otonom sinir sistemi uyarıları,

II. sindirilecek besinlerin yapısındaki enerji,

III. düz kasların kasılıp gevşemesi

faktörlerinden hangileri sağlar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

13. İçinde eşit miktarda su bulunan tüplere şekilde belirtilen mad­deler eklenerek tüpler eşit koşullarda bekletiliyor.

z5

Az HCI ekleniyor NaOH ekleniyor Çok HCI ekleniyor

2 mg protein +

pepsinojençözeltisi

A

2 mg protein +

pepsinojençözeltisi

B

2 mg protein +

pepsinojençözeltisi

C

Bir süre sonra;

- B tüpünde sindirim olmadığı,

- C tüpünde A tüpüne göre daha çok protein sindirildiği gözleniyor.

Buna göre deneyde;

I. Pepsin düşük pH’da daha etkindir.

II. Pepsin enziminin çalışması için sadece su yeterlidir.

III. Pepsin enzimi bazik ortamda yavaş iş görür.

IV. Pepsinin çalışma hızını asit konsantrasyonu etkilemez,

sonuçlarından hangileri çıkarılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) III ve IV

D) I, II ve III E) I, II ve IV

14. Omurgalı hayvanlarda besinlerin kana geçebilmesi için,

I. nişastanın disakkaritlere,

II. proteinlerin dipeptitlere,

III. yağların yağ asitleri ve gliserole yıkılması yeterlidir.

yargılarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

15. Farenin ince bağırsağına pankreas öz suyu salgılanması engellenirse;

I. Açlık duygusu kuvvetlenir.

II. Kana yeterli sindirim ürünü geçemez.

III. Insülin ve glukagon salgılanmaz.

IV. İnce bağırsakta sindirim hızlanır,

değişikliklerinden hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?

A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

12. Karaciğerin yapısal özellikleri ile ilgili olarak aşağıda ve­rilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Karaciğer hücreleri lopçuklarda ışınsal dizilmiştir.

B) Safra ile kanın akış yönü birbirine zıttır.

C) Karaciğer hücreleri hem safra kanalcığı hem de kan da­marı ile ilişkilidir.

D) Karaciğere gelen kanlar birbirine karışır.

E) Kan, lopçuk merkezinden çevresine doğru akar.

16. insanda aşağıdakilerden hangisi kalın bağırsağa kadar su emiliminin çok az olmasının sağladığı yararlardan de­ğildir?

A) Hidrolizde kullanılması

B) Peristaltik hareketi kolaylaştırması

C) Çok iyi çözücü olması

D) Enzimatik faaliyete yardımcı olması

E) Bakterilerin çoğalmasına yardımcı olması /-

304

17. İnsanın sindirim kanalında gerçekleşen sindirim reaksi­yonlarında,

I. ATP harcanması,

II. dehidrasyon gerçekleşmesi,

III. enzim - substrat kompleksinin oluşması,

IV. H20 tüketilmesi

olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) I ve II B) I ve III C) III ve IV

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

18. Şekilde karaciğere bağlı olan damarlar görülmektedir.

19.

Bu damarların taşıdığı maddelerin miktarları ile ilgili ola­rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) l’de oksijen miktarı en fazladır.

B) ll’deki glikoz yoğunluğu lll’den az olabilir.

C) l’deki yaşlı alyuvar sayısı ll l’den fazladır.

D) ll l’deki üre yoğunluğu l’den fazladır.

E) lll’deki kan basıncı l’den yüksektir.

nsanda sindirimin ince bağırsakta bitirilmesini,

tükrük bezleri,

mide,

pankreas,

IV. karaciğer,

V. ince bağırsak

organlarından hangileri salgıladığı enzimlerle doğrudan sağlar?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) III ve V

D) I, II, III ve IV E) II, III, IV ve V

21. X maddesinin sindirim organlarındaki değişimi aşağıdaki gra­fikte verilmiştir.

KJ«6

■JU

22 .

Buna göre X maddesi ile ilgili aşağıda verilen açıklama­lardan hangisi yanlıştır?

A) Kimyasal sindirimi karaciğerden salgılanan enzimlerle olur.

B) Monomerleri birbirine ester bağları ile bağlanır.

C) Vücutta enerji verici olarak kullanılır.

D) Mekanik sindiriminde karaciğerden salgılanan safra sıvı­sı etkilidir.

E) Hücre zarında bulunabilen organik moleküldür.

I. Üre

II. Heparin

III. Trombojen

IV. Safra

Karaciğerde üretilen yukarıdaki maddelerden hangileri kana verilir?

A) Yalnız B) I ve IV C) II ve I

D) I, II ve I E) II, III ve IV

23. Sağlıklı bir insanın sindirim sisteminde,

I. kimyasal sindirimin tamamlandığı,

II. su emiliminin tamamlandığı,

III. glikozit bağlarının ilk parçalandığı

bölümler aşağıdaki hangi seçenekte doğru verilmiştir?

I II III

A) İnce bağırsak Kalın bağırsak Ağız

B) İnce bağırsak Mide Oniki parmak bağırsağı

C) İnce bağırsak ince bağırsak Mide

D) Kalın bağırsak Kalın bağırsak Ağız

E) İnce bağırsak İnce bağırsak Ağız

24. Aşağıdaki tabloda sindirim organları ve salgıları verilmiştir.

20. I. Provitamin A -» A vitamini

II. Glikoz -» Glikojen

III. Laktik asit -» Pirüvik asit

Yukarıda verilen dönüşüm olaylarından hangileri karaci­ğer hücrelerinde gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

Ağız Mide Pankreas İnce BağırsakPityalin

(X)

Pepsin

(Y )

Tripsin ( Z)

Lipaz ( T)

Maltoz (V)

Laktoz (S)

Ester bağlarına etki eden enzimler aşağıdaki hangi seçe­nekte doğru verilmiştir?

A) Yalnız T B) X ve V C) Y ve Z

D) X, V ve S E) Y, Z ve T

305

25. Maltoz + H20 — EnZ'm> glikoz + glikoz

Laktoz + H20 — EnZİm> glikoz + galaktoz

Sükroz + H20 — EnZİm> glikoz + fruktoz

Sindirim kanalında gerçekleşen yukarıdaki reaksiyonlar­la ilgili,

I. gerçekleştiği bölüm,

II. reaksiyonu katalizleyen enzimlerin çeşidi,

III. enzimlerin salgılandığı bezler

özelliklerinden hangileri ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

26. I. A vitamini sentezlemek ve depolamak

II. Kan şekerini ayarlamak

III. NH3’ü üreye dönüştürmek

IV. Yağların kimyasal sindirimi için enzim sentezlemek

V. Insülin ve glukagon hormonlarını üretmek

Yukarıda verilenlerden hangileri karaciğer (X) ve pankre­as (Y) tarafından gerçekleştirilir?

X Y

A) 1, III ve IV 1, II ve V

B) 1, II ve III II, IV ve V

C) II ve IV 1, III ve V

D) 1, II ve III IV ve V

E) II, III ve IV 1 ve V

i■<jzI>g5$-i1-ıu□

28. I. Pityalin

II. Erepsin

III. Tripsin

Yukarıdaki sindirimle görevli enzimler,

a. ince bağırsak,

b. tükürük bezleri,

c. pankreas

gibi sindirim yapılarından hangilerinde sentezlenir?

A)

B)

C)

D)

E)

29. Pankreasın aciner hücrelerinden salgılanan lipaz enzimi X maddesi ile daha etkin hale gelmektedir.

Buna göre, X maddesi ve üretildiği yapı hangi seçenekte doğru verilmiştir?

X maddesi Üretildiği yapı

A) Pepsin Mide

B) Safra Karaciğer

C) Amilaz Pankreas

D) Enterokinaz İnce bağırsak

E) Erepsin İnce bağırsak

30.

27. Aşağıdaki şekilde karaciğerin bazı damarları gösterilmiştir.

____________________ , ,ı'LülT

Altana toplardamar

Karaciğer Aort

İnce bağırsak

Buna göre; karbonhidratça zengin besinlerle beslenen sağlıklı bir insanda glikoz ve C 0 2 oranının en yüksek ol­

duğu karaciğer damarları hangi seçenekte doğru veril­miştir?

Glikoz C 0 9

Yandaki şekilde sağlıklı bir insanın sindirim siste­mine ait bazı bölümler nu­maralandırılarak verilmiş­tir.

Buna göre; protein ve yağların kimyasal sindi­riminde görevli enzimle­ri sentezleyen yapılar hangi numaralar ile be­lirtilmiştir?

Protein Yağ

A) I II A) , II ve IV III ve V

B) II I B) I, III ve V III

C) III II C) , III ve VI II, III ve IV

D) III I D) I, III ve V III ve V

E) II III E) , II ve IV II, III ve V

1. A 2. C 3. C 4. E 5. C 6. D 7. C 8. C 9. C 10. E 11. D 12. E 13. A 14. C 15. B

16. E 17. C 18. E 19. C 20. E 21. A 22. D 23. A 24. A 25. D 26. B 27. E 28. D 29. B 30. D

SİNDİRİM SİSTEMİ

1. Canlılarda meydana gelen sindirim olayının öncelikli amacı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A) Monomerlerden enerji elde edilmesi

B) Besinlerin yapıtaşlarına kadar parçalanması

C) Monomerlerin inorganik maddelere kadar parçalanması

D) Metabolizma için gerekli enerjinin sentezlenmesi

E) Enzim sentezinin artırılması

I. Glikozun karbondioksit ve suya kadar parçalanması

II. Maltoz moleküllerinin glikozlara kadar parçalanması

III. Yağların safra sayesinde emülsiyon haline gelmesi

IV. Nişastanın glikozlara dönüşmesi

Yukarıda verilen olaylardan hangileri, mekanik sindirime örnek olarak verilebilir?

A) Yalnız I B) I ve C) II ve IV

D) I I ve IV E)

I. Hidra

II. Planarya

III. Toprak solucanı

IV. Böcek

Yukarıdaki hayvanlardan hangileri tek açıklıklı sindirim sistemine sahiptir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) III ve IV E) I, II ve III

I. Ekzositozla salgıladıkları enzimler sayesinde hücre dışı sindirim yaparlar.

II. İnorganik molekülleri kullanarak organik madde sentez- lerler.

III. Böceklerden elde ettikleri monomerleri enerji elde etme­de kullandıklarından fotosentez yapmazlar.

Böcekçil bitkilerle ilgili olarak, yukarıdakilerden hangilerisöylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

5. Geviş getiren memelilerin sindirim sistemiyle ilgili ola­rak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Mideleri dört bölmelidir.

B) Çift toynaklıdırlar.

C) Kısmen çiğnenerek yutulan besinler önce işkembeye sonra börkenek denilen bölüme geçer.

D) Börkenekteki besinlerin yemek borusundan geçerek tek­rar ağıza dönmeleri geviş getirme olarak tanımlanır.

E) Sindirim kalın bağırsakta tamamlanır ve sindirim atıkları kloaktan atılır.

6.

<-sz

z5

Bir bilim adamı yaptığı deneyde;

- Kedinin yemek borusunu keserek yemek borusundan besinin dışarı atılmasını sağladı.

- Kediye ağızdan verilen yemek mideye ulaşmadan dışarı çıktığı halde, midede mide özsuyu salgılandığını gördü.

- Vagus siniri uyarılan kedinin midesinde, mide öz suyu­nun salgılandığı görüldü.

Buna göre;

I. Ağızdan besin alınması, mide özsuyu salgılanmasını uyarır.

II. Yemek borusu kesilince vagus siniri uyarılmıştır.

III. Midenin özsu salgılanmasında sinirlerin etkisi vardır.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

7. I. Ağızdaki baskın diş çeşidi

II. Bağırsak uzunluğu

III. Mide yapısı

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri otçul ve etçil me­melilerde farklılık gösterebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

307

insanlarda pişmiş nişastanın ağızdaki kimyasal sindirim hızının ortam pH’ına bağlı değişimi, aşağıdaki grafiklerin hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?

B) Sindirim hızı

pH

9. Omurgalı hayvanlarda,

I. alınan besinin niteliği,

II. midedeki bölme sayısı,

III. sindirim kanalının uzunluğu

özelliklerinden hangileri farklılık gösterebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve II E) I, II ve III

10. Aşağıdaki grafiklerden hangisi, sindirim hızının artan sı­caklığına bağlı değişimini göstermektedir?

Sindirim hızı

Sıcaklık

11. İnsanda, ince bağırsakta bulunan bir glikoz molekülü, kalbe ulaşıncaya kadar;

I. Peke sarnıcı

II. Kapı toplardamarı

III. Karaciğer

IV. Göğüs kanalı lenf damarı

V. Villuslardaki kan kılcalları

yapılarının hangilerinden geçer?

A) I ve IV B) II ve III C) I, I

D) II, IV ve V E) I, II, IV ve V

13.

I ve IV

12. I. Ağızda başlar, incebağırsakta tamamlanır.

II. Midede başlar, incebağırsakta tamamlanır.

III. İncebağırsakta başlar ve biter.

İnsanın sindirim sisteminden yukarıda belirtilen bölge­lerde sindirimi gerçekleşen besinler, aşağıdakilerin ha gisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Protein Karbonhidrat Yağ

B) Karbonhidrat Protein Yağ

C) Karbonhidrat Yağ Protein

D) Yağ Protein Karbonhidrat

E) Yağ Karbonhidrat Protein

Bir insanın besin olarak aldığı proteinlerin sindirim kana­lının farklı bölümlerinde sindirilmesi sonucunda oluşan ürün miktarı, aşağıdaki grafiklerin hangisinde doğru ola­rak gösterilmiştir?

308

14. I. Midede meydana gelen peristaltik hareketler

II. Safranın incebağırsağa dökülmesi

III. Dişler yardımıyla besinlerin çiğnenmesi

Yukarıdaki olaylardan hangileri, enzim etkinliğinin art­ması yönünde işlev yapar?

A) Yalnız I 8 ) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

15. Aşağıda, karaciğere ait olan damarlar şematize edilmiştir.

Karaciğer _ atardamarı

Karaciğer Karaciğer üstü toplardamarı

d) (III)

Karaciğer kapı toplardamarı

( II)

Buna göre, numaralı damarlarla ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisi söylenemez?

A) I nolu damar temiz kan, III nolu damar kirli kan taşır.

B) Açlık durumunda III nolu damardaki glikoz miktarı, II no­lu damardan yüksektir.

C) III nolu damardaki C 0 2 miktarı, I nolu damardan fazladır.

D) Sindirim tamamlandıktan sonra, II nolu damardaki glikoz ve aminoasit yoğunluğu artmıştır.

E) III nolu damardaki safra yoğunluğu, I nolu damardan faz- ~ ladır.

16. I. Glikoz

e5i S

II. Aminoasit

III. B ve C vitamini

IV. Yağ asidi

V. Gliserol

Yukarıdaki moleküllerden hangileri, ince bağırsakta emi- lime uğradıktan sonra, kalbe ulaşıncaya kadar karaciğer­den geçmez?

A) I ve II B) II ve III C) I ve V

D) IV ve V E) III, IV ve V

17. Tükürük bezlerinden salgılanan amilaz enzimi nişastayı par­çalar. Yutulan lokmayla birlikte mideye ulaşan amilaz enzimi, burada etkinliğini kaybeder.

Bu durumun nedeni, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak açıklanmıştır?

A) Mideden salgılanan mukusun, amilazı etkisiz hale getir­mesi

B) Ortam pH’ının asit özellikte olması yüzünden amilazın etkinliğini kaybetmesi

C) Pepsin enziminin, amilazın çalışmasını engellemesi

D) Ortamda amilaz enzimine uygun substratın bulunmaması

E) Gastrin hormonunun etkisiyle fazla miktarda mide öz su­yu salgılanması

18. İnce bağırsakta sindirim sonucunda oluşan ürünlerin emilimi ile ilgili olarak;

I. Aktif ve pasif taşıma ile gerçekleşir.

II. Villuslar emilim yüzeyini artırır.

III. Yağda çözünen vitaminler lenf kılcallarından emilir,

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

19. Mide öz suyunda bulunan HCI ile ilgili olarak;

I. Pepsinojeni pepsine dönüştürür.

II. Mide enzimleri için gerekli olan optimum pH ortamını oluşturur.

III. Besinlerle alınan bakterilerin ölmesini sağlar,

açıklamalarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

20. Aşağıdaki şema, yağ asidi ve gliserol moleküllerinin kalbe ta­şınma yolunu özetlemektedir.

Villuslardaki lenf kılcalları

IPeke sarnıcı

III

Sol köprücük altı toplardamarı

’lIII

Kalbin sağ kulakçığı

Buna göre, numaralı yerlere gelmesi gerekenler, aşağı- dakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II

A) Göğüs kanalı Üst ana toplar damar

B) Göğüs kanalı Alt ana toplar damar

C) Karaciğer üstü Kapı toplardamarıtoplardamarı

D) Büyük lenf damarı Göğüs kanalı

E) Büyük lenf damarı Üst ana toplardamar

21‘ Nişasta+ HzO — —» Dekstrin + Maltoz

Yukarıda belirtilen hidroliz tepkimesi insanın sindirim sisteminde,

I. ağız,

II. mide,

III. incebağırsak

gibi kısımların hangilerinde gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

309

2 2 .

24.

25.

İnsan vücuduna besinlerle alınan nükleik asitlerin sindi- rildiği kısım (X) ve sindirimi sağlayan enzimlerin sentez- lendiği yapı (Y), aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

X Y

A) Mide Mide

B) Ağız Pankreas

C) Incebağırsak Karaciğer

D) Incebağırsak Pankreas

E) Pankreas Pankreas

23. Pankreas özsuyu Mide özsuyu

İ i l /

Protein+su(I)

Yag + su + safra ( II)

Nişasta+su

Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinin hangilerinde kimyasal sindirimin gerçekleşmesi beklenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

I. Proteinleri sindiren enzimi inaktif olarak salgılama

II. İç yüzeyin mukus ile kaplı olması

III. Gastrin hormonu denetiminde enzim salgılanması

Yukarıdakilerden hangileri mideyi kendi kendine sindir­mekten koruyan adaptasyonlardandır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) 1,11 ve III

İnsanlardaki sindirimde görev alan kısımlar (I), bu kısım­lardan salgılanan enzimler (II) ve enzimlerin aktivite gös­terdikleri bölümler (III), aşağıdakilerin hangisinde doğru

oSa-1Z

zs-91J1o

26. I. Besinlerin büyüklüklerinin farklı olması

II. Sindirim kanalında pH değerleri farklı kısımların olması

III. Sindirim kanalının farklı bölümlerinde farklı enzimlerin çalışması

Besinlerin sindirim kanalının farklı bölgelerinde sindiril­mesinin nedeni, yukarıdakilerden hangileridir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) 1,11 ve III

27. Besinlerin iyice çiğnenmesine bağlı olarak kimyasal sindirim hızlanır.

Bunun nedeni aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Daha fazla enzim salgılanması

B) Emilim yüzeyinin artması

C) Enzimlerin etki yüzeyinin artması

D) Besinlerin birbirine karışması

E) Substrat yüzeyinin azalması

28. Aşağıdaki deney tüplerinde hidroliz tepkimeleri gerçekleşme­miştir. Ancak, I nolu tüpe K maddesi, II nolu tüpe ise L mad­desi eklendikten sonra tüplerde tepkimelerin gerçekleştiği görülmüştür.

1 II III

A) Mide Pepsinojen Mide

B) Pankreas Lipaz Kalınbağırsak

C) Pankreas Tripsinojen Incebağırsak

D) Tükrük bezleri Amilaz Ağız

E) Pankreas Amilaz Incebağırsak

Polipeptit +

Tripsinojen

Buna göre, K ve L maddeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

K L

A) Safra Erepsin

B) HCI Enterokinaz

C) Enterokinaz HCI

D) Tripsin Kimotripsin

E) HCI Erepsin

29. Bir insanın karaciğerine ait koledok kanalının tıkanması,

I. yağların sindiriminde aksama,

II. monomerlerin emiliminde hızlanma,

III. oluşan monomer miktarında artma

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesine neden olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

1. B 2. A 3. A 4. C 5. E 6. B 7. E 8. C 9. E 10. D 11. B 12. B 13. B 14. E 15. E16. D 17. B 18. E 19. E 20. A 21. D 22. D 23. B 24. E 25. B 26. D 27. C 28. B 29. A

s f r n r f n s f r / r s f s T T E i v r f

BİLGİ

Besinler yapılarına göre inorganik ve organik olmak üzere

iki gruba ayrılır.

İnorganik besinler:

• Su, mineraller, tuzlar, asit ve bazlar bu grupta bulunur.

• Sindirime uğramazlar.

• Doğrudan hücre zarından geçebilirler.

Organik besinler:

• Karbonhidrat, yağ, protein, vitamin gibi maddeler bu grup­

ta bulunur.

• Vitaminler sindirilemezler ve doğrudan hücre zarından ge­

çebilirler.

• Bazıları kompleks yapılıdır ve sindirime uğramadan hücre

zarından geçemezler. Bu kompleks organik moleküllerin

yapı birimleri ise sindirilemez ve doğrudan hücre zarından

geçebilir.

Büyük organik (kompleks) moleküller (polimerler)

Yapı birimleri (monomerler)

CC< Disakkaritler

Maltoz Glikoz + glikoz_ Jb Laktoz Glikoz + galaktozcc Sükroz (sakkaroz) Glikoz + fruktoz

X Nişastao Polisakkaritler Glikojen Çok sayıdaDC<r Selüloz glikoz

Kitin

YA

ĞLA

R Nötral yağlar Fosfolipidler Steroitler

Yağ asidi ve gliserol

PR

OTE

İNLE

R

Yapısal proteinler İşlevsel proteinler (Enzimler ve hormonlar)

Çok sayıda aminoasit

Canlıların büyük organik moleküllerden yararlanabilmeleri

için onları sindirmeleri gerekir. Büyük organik moleküllerin

küçük organik moleküllere dönüştürülmesine sindirim (hid­

roliz) denir. Bu reaksiyonlar su ve enzimler yardımıyla ger­

çekleşir. Hidroliz sırasında su tüketilir; enzim kullanılır (fa­

kat tüketilmez); ATP üretimi veya tüketimi gerçekleşmez.

Sindirim reaksiyonlarındaki su tüketimine bağlı olarak hüc­

renin osmotik basıncı artarken turgor basıncı azalır.

Sindirimin amacı; kompleks yapılı molekülleri hücre zarın­

dan geçebilecek büyüklüğe getirmektir.

Sindirimin amacı nedir?

Dışarıdan besin alan canlılar hücrelerinde bu besinlerden ya­rarlanmak için hangi metabolik olayı gerçekleştirmelidirler?

Sindirimin tanımını yaparak üç tane sindirim reaksiyonu yazı­nız.

Sindirim reaksiyonları için gerekli olan maddeleri yazınız.

Sindirim reaksiyonları için hücrede tüketimi gerçekleşen mo­leküller nelerdir?

311

Sindirim reaksiyonları sonucunda hücrenin osmotik basıncı ve turgor basıncındaki değişimleri açıklayınız.

Tüm besin çeşitleri arasında sindirilebilen ve sindirilemeyen maddeleri yazınız.

Bir hücrede gerçekleşen protein hidrolizi sırasında tüketilen ve üretilen maddeleri yazınız.

SORU 11

■ Karbondioksit+ SuI. Glikoz + Oksijen-----

II. (n) Aminoasit-------- * Protein + Su

III. Selüloz + S u -------- » (n) Glikoz

IV. Yağ + S u ---------* Yağ asidi + Gliserol

Yukarıda verilenlerden hangileri sindirim reaksiyonudur?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) I, III ve IV

SORU 12

Sindirim reaksiyonları sırasında,

I. ATP,

II. su,

III. enzim

gibi moleküllerden hangilerinin miktarında azalma meydana gelir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Aşağıda verilen reaksiyonlardan hangisi hidroliz değildir?

A) 6C 02 + 6H20 -------- * C6H120 6 + 6 0 2

B) Protein + (n-1) H20 -------- » (n) Aminoasit

C) Nişasta + (n-1) HaO -------- * (n) Glikoz

D) Yağ + 3H20 -------- » 3Yağ asidi + 1 Gliserol

E) Glikojen + (n-1) H20 -------- » (n) Glikoz

Sindirim reaksiyonları için;

I. ATP tüketimi olmaz.

II. Enzim ve su tüketimi olur.

III. Hücre içi veya dışında gerçekleşebilir.

IV. Tüm canlılarda görülebilir,

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III

D) I, III ve IV E) I,

C) I, II ve IV

ve IV

SORU 13

Sindirim reaksiyonları ile ilgili olarak;

I. Yüksek sıcaklıktan etkilenmezler.

II. ATP tüketilerek su ve enzimler yardımıyla gerçekleşen

reaksiyonlardır.

III. Kompleks organik moleküllerin monomerlerine ayrışmasını

sağlar.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve II E) II ve III

SORU 14

Aşağıda verilen moleküllerden hangisi sindirime uğramadan

hücre zarından geçebilir?

A) Nişasta B) Glikojen C) Glikoz

D) Protein E) Yağ „

312

SORU 15

Glikojen molekülünün su ve enzimler yardımıyla glikoz

moleküllerine ayrıştırılması

II. Glikozun su ve karbondioksite kadar parçalanması

III. Aminoasitlerden protein elde edilmesi

IV. Bitki hücrelerindeki fazla glikozun nişastaya dönüştürülerek

lökoplast organelinde depo edilmesiYukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri sindirime örnek olarak gösterilemez?

A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

SORU 16

tp 3esinler sindirim reaksiyonları sonucunda yapıtaşlarına ayrılırlar.

Buna göre sindirim sonucu oluşan bu ürünlerle ilgili olarak;

I. Hücre zarından geçebilirler.

II. Hücre içinde enerji kaynağı olarak kullanılabilirler.

III. Biyosentez ile hücre için gerekli olan polimerlere dönüşebilirler.

IV. Vücut hücrelerine kan yoluyla taşınabilirler,

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

Sindirim reaksiyonları sırasında gerçekleşen değişimlere bağ- . Iı olarak,

Tüketilen ATP miktarı

Enzimmiktarı

Zaman • Zaman

Monomer Tüketilen su miktarı

■ ZamanIV

verilen grafiklerden hangileri çizilebilir?

A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

SORU 18

İnsanda,

I. nişasta,

II. laktoz,

III. yağda çözünen vitaminler,

IV. doymuş yağ asitleri

gibi besinlerden hangilerinin metabolizmada kullanılabilmesi için sindirime uğraması gerekmez?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) III ve IV E) I, III ve IV

BİLGİBüyük besin molekülleri, sindirim sırasında fiziksel ve kim­yasal olarak parçalanır.

Besinlerin fiziksel olarak daha küçük parçalara ayrılmasına mekanik sindirim denir. Mekanik sindirim daha çok yüksek organizasyonlu hayvanlarda gerçekleşir. Örneğin; insanlar­da ağza alınan besinler dişler yardımıyla çiğnenerek daha küçük parçalara ayrılır.

Besinlerdeki büyük moleküllü maddelerin (polimerler) sindi­rim enzimleri yardımıyla yapıtaşlarına ayrılmasına ise kim­yasal sindirim denir. Örneğin; proteinlerin sindirim enzimle­ri yardımıyla aminoasitlerine ayrıştırılması kimyasal sindirimdir.

Mekanik sindirim kimyasal sindirimi kolaylaştırır ve hızlan­dırır. Çünkü enzimlerin etki ettiği maddelerde (substrat) yü­zey alanı arttıkça enzim etkinliği artacağından reaksiyon hızı da artar. Mekanik sindirim sayesinde besinlerin yüzey alanı artar.

İnsanlarda mekanik sindirim ağızda dişler; mide ve ince ba­ğırsakta kaslar yardımıyla gerçekleşir. Kimyasal sindirim ise yine ağız, mide ve ince bağırsakta gerçekleşir. Mekanik sindirim, ağızda en fazladır ve ince bağırsağa doğru azalır. Kimyasal sindirim ise ağızda başlayıp ince bağırsağa doğ­ru artar.

SORU 19

Mekanik sindirimi açıklayarak iki tane örnek veriniz.

SORU 20

Kimyasal sindirimi açıklayarak iki tane örnek veriniz.

313

SORU 21 SORU 26

Mekanik sindirimin amacı nedir?

SORU 22

Kimyasal sindirimin amacı nedir?

İnsanlarda mekanik sindirim, sindirim kanalının hangi bölüm­lerinde gerçekleşir?

I. Yağların yağ asidi ve gliserole parçalanması

II. Nişastanın glikoza parçalanması

III. Yağların safra tuzları yardımıyla yağ damlacıkları haline

dönüşmesi

Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri mekanik, hangileri kimyasal sindirime örnektir?

Mekanik sindirim Kimyasal sindirim

" T

A) III I ve II

B) II ve III I

C) I ve II III

D) I II ve III

E) II I ve III

I SORU 27 p jfe â a » » ?

Mekanik ve kimyasal sindirimle ilgili olarak;

I. Kimyasal sindirimde, su mutlaka tüketilmelidir. _

II. Sağlıklı insanlarda kimyasal sindirim ağız, mide ve ince bağır- ' sakta gerçekleşir.

III. Mekanik sindirimde enzimler etkilidir.

IV. İnsanlarda mide ve ince bağırsakta kaslar, ağızda ise dişler yardımıyla mekanik sindirim gerçekleşir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

İnsanlarda kimyasal sindirim, sindirim kanalının hangi bölüm­lerinde gerçekleşir?

Mekanik sindirim ile kimyasal sindirimin ortak ve farklı özellik­lerini belirtiniz.

Mekanik sindirimin amacı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Kompleks organik moleküllerin monomerlerine ayrışmasını sağlamak

B) Besinlerin yüzeylerini genişleterek enzim etkinliğini artırmak

C) Kompleks moleküllerin hücre zarından geçebilmesini sağla­mak

D) Tüketilen su miktarını azaltmak

E) Kullanılan enzim miktarını azaltmak

Maltoz + HzO -Enz"^> Glikoz + Glikoz

SafraII. Y ağ---------* Yağ damlacıkları

I. Dipeptit + H20Enzim

Aminoasit + Aminoasit

Enzim6C 02 + 6H2ûIV. G likoz+ 6 0 2 -

Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri mekanik sindirime örnek olarak gösterilebilir?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve II

D) III ve IV E) I, II vev

314

■

SORU 30

K İnsanlarda,

I. mide,

II. yemek borusu,

III. karaciğer,

IV. ağız

organlarından hangilerinde mekanik sindirim gerçekleşir?

A) I ve II B) I ve IV C) I, III ve IV

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

BİLGİCanlılarda hücre içi ve hücre dışı sindirim olmak üzere iki çeşit sindirim görülür. Hücre içi sindirim evrimleşme süre­

cinde hücre dışı sindirimden daha önce ortaya çıkmıştır ve

tüm canlılarda görülür.

Hücre içi sindirim: Fagositoz ve pinositoz yoluyla hücre içi­ne alınan besinlerin besin kofulunda veya hücrelerin sitop-

lazmasındaki sindirime hücre içi sindirim denir. Amip, ögle-

na, paramesyum gibi tek hücreli canlılarda ve bitki, sünger, sölenterede görülür. Ayrıca sindirim sistemi olan canlıların

akyuvar hücrelerinde görülür. Bitki hücrelerinde depo edi­

len besinler hücre içi sindirim ile yapı birimlerine ayrılarak hücre metabolizmasında kullanılır. Hücre içi sindirim yapan

canlılar ancak hücre içine girebilecek büyüklükteki besinler­den faydalanırlar.

Ayrıca her canlı kendi sentezlediği polimer maddelerin hüc­

re içinde sindirimini de gerçekleştirir. Bu şekildeki hücre içi sindirim tüm canlılarda görülür.

Hücre dışı sindirim: Hücrede sentezlenen sindirim enzimle­

rinin hücre dışına ekzositozla salgılanarak besinin sindiril­mesidir. Sindirim sonucu oluşan monomer maddeler hücre­

ye difüzyon ve aktif taşıma ile alınarak hücre metabolizma­

sında kullanılır. Çürükçül (saprofit) bakterilerde, mantarlar­

da, böcekçil bitkilerde, omurgalı hayvanlarda; ayrıca toprak solucanı, salyangoz, deniz kestanesi, hidra, planarya gibi bazı omurgasız hayvanlarda görülür. Hücre dışı sindirim

büyük moleküllerden daha fazla yararlanmayı sağlar.

Canlılarda görülen sindirim çeşitlerini açıklayınız.

Hücre içi sindirimi açıklayarak hangi canlılarda görüldüğünü belirtiniz.

SORU 33

Hücre dışı sindirimi açıklayarak hangi canlılarda görüldüğünü belirtiniz.

Sindirimle ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisiyanlıştır?

A) Hücre dışı sindirim hücre dışındaki büyük moleküllerden yarar­lanmayı sağlar.

B) Mekanik sindirimin amacı, besinlerin sindirim yüzeyini artır­maktır.

C) Kimyasal sindirimde, kompleks moleküller su ve enzimler yar­dımıyla yapıtaşlarına ayrılır.

D) Sindirim reaksiyonlarına hidroliz denir.

E) Kimyasal sindirim sırasında gerekli enerji ATPden sağlanır.

SORU 35

Hücre içi ve hücre dışı sindirim için,

I. enzim kullanımı,

II. su tüketimi,

III. besin kofulu oluşumu

gibi özelliklerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalnız II

D) I ve II E) I, II ve I

C) Yalnız I

315

SORU 36

Böcekçil bir bitkinin böceği sindirmesi sırasında,

I. enzimlerin hücre dışına salgılanması,

II. enzimler yardımıyla böcek proteinlerinin hidroliz edilmesi,

III. aminoasitlerin hücre içine alınması,

IV. sindirim enzimlerinin sentezlenmesi

gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) l - l l - l l l—IV B) I—III—II—IV C) III—IV—l- ll

D) l i- ll l- IV —I E) IV -I—II—III

SORU 37

Aşağıda verilenlerden hangisi besin kofulu oluşturarak hücre içi sindirim gerçekleştiremez?

A) Akyuvar hücresi

B) Saprofit bakteri

C) Öglena

D) Makrofaj hücresi

LU Amip

SORU 38

Hücre dışı sindirimin aşamaları ile ilgili olarak;

I. Sindirim enzimleri hücre dışına aktif taşıma ile salgılanır.

II. Enzimler, büyük molekülleri (polimer) küçük moleküllere (monomer) dönüştürür.

III. Monomer yapıdaki besin maddeleri aktif ya da pasif taşımayla hücre içine alınır.

verilenlerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

SORU 39

Aşağıdaki canlılardan hangisinde hücre mez?

A) Saprofit mantar

C) Karayosunu

E) Deniz yıldızı

SORU 40

I. Amip

II. Çam ağacı

III. Toprak solucanı

IV. Fare

V. Parazit bakteri

Yukarıda verilen canlılardan hangilerinde hücre dışı sindirim görülür?

A) I ve IV B) III ve IV C) I, II ve IV

D) I, III, IV ve V E) I, II, III, IV ve V

dışı sindirim görül-

B) Hidra

D) Saprofit bakteri

I. Salyangoz

II. Paramesyum

III. Öglena

IV. Toprak solucanı

Yukarıda verilen canlılardan hangilerinde yalnızca hücre içi sindirim görülür?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) 1,11 ve III E) I, II, III ve IV

Hücre içi ve hücre dışı sindirimle ilgili olarak aşağıdaki ifade­lerden hangisi söylenemez?

A) Hücre içi sindirim evrimleşme sürecinde daha önce ortaya çık­mıştır.

B) Hücre dışı sindirim sonucu oluşan besinler hücre içine difüz- ^ ^ 1 yon ya da aktif taşımayla alınır.

C) Hücre dışı sindirim büyük moleküllerden yararlanma oranını artırır.

D) Böcekçil bitkiler hariç tüm bitkilerde yalnızca hücre içi sindirim görülür.

E) Hücre içi sindirim reaksiyonlarında ATP tüketimi yapılırken hücre dışı sindirimde yapılmaz.

Tek hücreli bir canlı olan amipte hücre içi sindirim sırasında,

I. besin kofulunun lizozom organeli ile birleşmesi,

II. kompleks besin maddesinin fagositozla hücre içine alınması,

III. kimyasal sindirimin gerçekleştirilmesi,

IV. sindirim kofulu oluşturulması

gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde

doğru olarak verilmiştir?

A) I—II—III—IV B) II—I—IV-III C) II—IV—l-lll

D) I—II—IV—III E) IV—III—I—II

SORU 44

I. Akyuvarların mikropları parçalaması

II. Böcekçil bitkinin böceğin proteinlerini sindirmesi

III. Bitkilerde ihtiyaç halinde, depo nişastaların glikoz haline dö­nüştürülmesi

IV. Amibin fagositozla aldığı besinden yararlanması

Yukarıda verilen olayların hangileri hücre içi sindirimle ger­çekleşir?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV

D) I, II ve III E) I, III ve IV

3 *316

BİLGİKuşlarda sindirim sistemi ağız, yutak, yemek borusu, kursak, mide, taşlık, bağırsak bölümlerinden oluşur. Ağızda dişleri yoktur; dişin görevini gaga ve taşlık yerine getirir. Kursakta besinler ıslatılıp depo edilir. Taşlıkta bulunan kaslar ve küçük taş parçaları besinlerin mekanik olarak sindirilmesini sağlar. Omurgalı hayvanlardan yalnızca kuşların sindirim sistemin­de taşlık bulunur. Mide, kursakta ıslatılan besinlerin taşlığa iletilmesini sağlar; midede sindirim gerçekleşmez. Kuşlarda kimyasal sindirim ince bağırsakta gerçekleşir. Aynı zamanda emilim de bağırsaklarda gerçekleşir. Sindirim atıkları kloak denilen açıklıktan dışarı atılır. Kloak aynı zamanda boşaltım ve üreme sisteminin de dışarı açıldığı bölümdür. Memeliler haricinde tüm omurgalı hayvanlarda kloak vardır.

Tohum gibi bitkisel besinlerle beslenen kuşlarda selüloz sin­dirimi kör bağırsakta yapılır ve bağırsakları diğer kuşlara gö­re daha uzundur.

Kuşlarda pankreas ve karaciğer bağırsağa salgı göndererek kimyasal sindirime yardımcı olur.

tp

Kuşların sindirim sisteminde bulunan yapıları ve görevlerini yazınız.

SORU 46

Kuşlarda mekanik sindirim hangi sindirim bölümlerinde ger­çekleşir?

Kuşlarda kimyasal sindirimin gerçekleştiği sindirim bölümle­rini yazınız.

Kuşlarda mide ve ince bağırsağın görevlerini belirtiniz.

SORU 49

Kuşlarda taşlığın görevini belirtiniz.

Bitkisel besinlerle beslenen kuşların diğer kuşlardan farklı özelliklerini belirtiniz.

Kuşlarda karaciğer ve pankreasın sindirimdeki görevi nedir?

Kloak yapısının kuşlardaki görevlerini açıklayınız.

Nişasta içerikli besin verilen bir kuşta,

I. kursak,

II. mide,

III. ince bağırsak,

IV. taşlık

gibi kısımların hangilerinde kimyasal sindirim sonucu glikoz molekülleri oluşur?

A) Yalnız III B) Yalnız IV C) II ve III

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

317

SORU 54 SORU 58

Kuşlarda besinlerin ıslatılıp yumuşatıldığı ve geçici olarak de­polandığı kısım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Taşlık B) Kursak C) Mide

D) Kör bağırsak E) İnce bağırsak

Kuşlarda sindirimle ilgili olarak;

I. Ağızda, dişler yardımıyla besinlerin mekanik sindirimi gerçek­leşir.

II. Midede kimyasal sindirimi başlayan besinler taşlığa iletilerek sindirimi tamamlanır.

III. Taşlıkta kuvvetli kaslar ve küçük taş parçaları bulunur.

IV. Otçul kuşlarda selüloz sindirimi kör bağırsakta gerçekleşir, ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

A ğız----- » Yutak-----» Yemek borusu-----» I -----» Bezli m ide-----■>II ----- »Bağırsak-----> Kloak

Buna göre numaralarla gösterilen bölümlere aşağıda verilen terden hangisi yazılmalıdır?

Aşağıda kuşlarda sindirim sisteminin bölümleri gösterilmiştir.

A) Kursak Karaciğer

B) Taşlık Pankreas

C) Kursak Taşlık

D) Taşlık Kör bağırsak

E) Kursak Pankreas

SORU 59

Kuşlarda sindirimle ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Ağız, yutak, yemek borusu, kursak, mide, taşlık ve bağ ırsak la r^!’ dan oluşan bir sindirim sistemi vardır.

B) Ağızda dişleri yoktur.

C) Taşlık, kimyasal sindirimin gerçekleştiği yerdir.

D) Kör bağırsakta selülozun kimyasal sindirimi gerçekleşebilir.

E) Sindirim ve boşaltım artıkları ile üreme hücreleri aynı açıklık­tan dışarı atılır.

SORU 56

Kuşlarda kursağın görevi aşağıdakilerden hangisinde belirtil­miştir?

A) Kimyasal sindirimi gerçekleştirmek

B) Besinleri depolamak

C) Kimyasal ve mekanik sindirimi sağlamak

D) Emilimi sağlamak

E) Enzim salgılamak

SORU 57

Kuşlarda sindirimle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisiyanlıştır?

A) Sindirim sistemleri ağız, yutak, yemek borusu, kursak, mide, taşlık ve bağırsaktan oluşur.

B) Kursakta, besinler ıslatılıp yumuşatılır.

C) Midede kimyasal sindirim gerçekleşmez.

D) Mideden taşlığa geçen besinlerin kuvvetli kaslar ve taş parça­ları yardımıyla kimyasal sindirimi devam eder.

E) İnce bağırsakta karaciğer ve pankreastan gelen salgılarla kim­yasal sindirim gerçekleşir.

SORU 60

Kuşların sindirim sisteminde besinlerin sindirimi ve artıkların atılması sürecinde gerçekleşen olaylarda,

I. ön mide (bezli mide),

II. kursak,

III. kloak,

IV. kalın bağırsak,

V. taşlık

gibi yapıların görev sırası aşağıdakilerden hangisinde doğruf^ olarak verilmiştir?

A) I—11—III—IV-V B) II—I—V—IV—III C) II—III—l-IV —V

D) l l l- l l - IV -V - l E) III—IV—V—I—II

Kuşların sindirim kanalında bulunan,

I. yemek borusu,

II. ince bağırsak,

III. taşlık,

IV. kloak

gibi yapılardan hangileri tüm omurgalılarda ortak olarak bulu­nan yapılardan değildir?

A) Yalnız III B) I ve II C) II ve III

D) III ve IV E) I, III ve IV

_______________________________________________ f *318

/ bİLGİ

Memeli hayvanların sindirim sistemlerinin yapısı, hayvanla­rın beslenme şekillerine göre farklılık gösterebilir. Örneğin

diş ve çene yapıları farklılık gösterir. Etçillerde parçalama­yı sağlayan köpek dişleri, otçullarda ise besinlerin öğütül­mesini sağlayan azı (öğütücü) dişleri gelişmiştir.

Otçul memelilerin geviş getirenlerinde mide; işkembe, bör­kenek, kırkbayır ve şirden olmak üzere dört bölmeden olu­şur. Bu bölümlerden şirden diğer memelilerin midesine kar­

şılık gelir; işkembe, kırkbayır ve şirden ise yemek borusu­nun genişlemesiyle oluşmuştur. Etçillerde ise mide tek böl­melidir.

Şirden Kırkbayır

Geviş getiren otçul memelilerde yutulan besinler işkembe ve börkenekte geçici olarak depolanır; burada mutualist yaşayan bakteriler yardımıyla selülozun kısmen sindirimi

başlar; daha sonra ağza geri gönderilerek çiğnenir (geviş getirme). Çiğnenen besinler tekrar yutularak kırkbayır ve şirdende enzimlerin etkisi ile kimyasal sindirime uğrar ve ince bağırsağa gelir. Geviş getiren memeli hayvanlara; koyun, inek, keçi, geyik, deve, zürafa gibi canlılar örnek olarak verilebilir. At, eşek, domuz ve katır ise geviş getirmeyen hayvanlardır.

Otçul memeli hayvanların selüloz sindirici enzimleri yoktur.

Sindirim kanallarında mutualist yaşayan bakterilerdeki selüloz sindirici enzimler sayesinde selüloz sindirilir. Insan- larda ise bu bakteriler yoktur; bu nedenle insanlarda selüloz

I sindirimi yoktur.

Geviş getirmeyen otçul memelilerde bağırsak uzunluğu, geviş getirenlere göre daha fazladır. Etçil memelilerde ise bağırsak uzunluğu en azdır.

V ______________________________ ^

Etçil ve otçul memeli hayvanların sindirim sisteminde görülen farklılıklar nelerdir?

TL

SORU 63

Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda ağza alman besinin kimyasal sindirimi tamamlanana kadar izlediği yolu yazınız.

Geviş getiren otçul memeli hayvanlar (I), hem etçil hem otçul beslenen hayvanlar (II), etçil hayvanlar (III) ve geviş getirme­yen otçul memeli hayvanların (IV) bağırsak uzunluklarını bü­yükten küçüğe doğru sıralayınız.

Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda selülozun sindirilme­sini sağlayan adaptasyonlar nelerdir?

Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda kimyasal sindirimin gerçekleştiği sindirim sistemi bölümlerini yazınız.

Aşağıdaki besinlerden hangisinin kimyasal sindirimi bir insa­nın sindirim kanalında gerçekleşmez?

A) Selüloz B) Laktoz C) Pepton

D) Yağ E) Maltoz

319

SORU 68

Omurgalı hayvanlarda sindirim olayını kolaylaştıracak bazı adap­tasyonlar gelişmiştir.

Buna göre;

i. Etçillerde kesici dişler, otçullarda ise azı dişleri gelişmiştir.

II. Yemek borusunda mekanik sindirim gerçekleşir.

III. Otçullarda ince bağırsak uzunluğu etçillere göre daha fazladır.

IV. Akıntılı sularda yaşayan balıklarda ağız vantuz şeklindedir,

verilenlerden hangileri sindirim sistemi faaliyetlerini kolaylaş­tıracak adaptasyonlardandır?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, III ve IV

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

Otçul memelilerde sindirim sistemiyle ilgili olarak;

I. ince bağırsak uzunlukları etçillerin ince bağırsağından daha fazladır.

II. Selüloz sindirimi için gerekli enzimler pankreastan salgılanır.

III. Geviş getiren ve geviş getirmeyen tüm otçullarda mide dört bölmelidir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

Geviş getiren otçul memelilerde besinlerin sindirimi sırasında^* gerçekleşen,

I. börkenekte bulunan besinlerin ağza gönderilmesi,

II. besinlerin şirdende kimyasal sindirime uğratılması,

III. besinlerin işkembede yumuşatılıp bir süre depolanması,

IV. ince bağırsakta kimyasal sindirimin gerçekleştirilmesi

gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I—II—III—IV B) IV—III—ll- l C) III—II—I—IV

D) l l - l l l - IV - l E) l l l - l—11—IV

SORU 73

Aşağıda geviş getiren otçul memeli bir hayvana ait mide şematizi edilmiştir. Şekilde ağza alınan ve yemek borusundan geçen besi

nin izlediği yol oklarla ifade edilmiştir.

IV M,

SORU 70

Tüm otçul memeli hayvanlarda,

I. ince bağırsak,

II. dört bölmeli mide,

III. kalın bağırsak,

IV. yemek borusu

gibi yapılardan hangileri ortaktır?

A) I ve II B) II ve

D) I, III ve IV E)

I II III IV

A) Şirden Kırkbayır İşkembe Börkenek

B) Börkenek Şirden Kırkbayır İşkembe

C) İşkembe Kırkbayır Şirden Börkenek

C) III ve IV D) Kırkbayır Börkenek İşkembe Şirden

III ve IV E) İşkembe Börkenek Kırkbayır Şirden

SORU 71

Geviş getiren otçul memelilerde besinlerin depo edildiği yer­den ince bağırsağa ulaşıncaya kadar izlediği yol aşağıdakiler- den hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Kırkbayır - Şirden - Ağız - Börkenek - İşkembe

B) Börkenek - İşkembe - Şirden - Kırkbayır - Ağız

C) İşkembe - Börkenek - Ağız - Şirden - Kırkbayır

D) İşkembe - Börkenek - Ağız - Kırkbayır - Şirden

E) Kırkbayır - Ağız - Börkenek - İşkembe - Şirden

Buna göre numaralandırılmış bölümler aşağıdakilerden han­gisinde doğru olarak verilmiştir?

f

İnek, koyun, deve gibi geviş getiren otçul memelilerde mide dört bölümden oluşmaktadır.

Aşağıda verilenlerden hangisi otçul memeli bir canlının mide­sine ait değildir?

A) Şirden B) Börkenek C) İşkembe

D) Kırkbayır E) Taşlıkin

320

B İLG İ

İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan oluşur. Tükürük bezleri, karaciğer ve pankreas salgıları ile sindirime yardımcı olurlar.

Sindirim organı Özellikleri

Ağız

Diş, tükürük bezleri ve dil sindirimde etkilidir.Dişler mekanik sindirimi sağlar.Çiğneme istemli olarak başlar; istemsiz olarak devam eder.Çene altı, dil altı ve kulak altı tukuruk bezleri bulunur.Kulak altı tükürük bezinden pityalin (amilaz) salgılanır.Amilaz pişmiş nişastaya etki eden bir sindirim enzimidir.Tükürük içinde amilaz enzimi, mukus (su, sodyum ve kalsiyum iyonları, glikoprotein), seröz (besinlerin ıslatıla­rak tadının alınmasını sağlar) bulunur.

Yutak

(Farinks)

Ağzın arka tarafında, yemek ve soluk borusunun üst tarafında kalan boşluktur. Düz kaslardan oluşur.Üstten burun boşluğuna, alttan yemek borusuna açılır.

Yemek borusu

(Özofagus)

Yutak ile mide arasında bulunur ve yaklaşık 25 cm uzunluğundadır.Mekanik veya kimyasal sindirim gerçekleşmez.Yapısında dıştan içe doğru; bağ doku, düz kaslar ve örtü epiteli bulunur. İlk 1/3’lük kısmı çizgili, geri kalan kıs­mı ise düz kaslardan oluşmuştur. Bu nedenle yutma istemli olarak başlayıp istemsiz olarak devam eder. Yapı­sında bulunan düz kaslar sayesinde peristaltik hareket gerçekleşir ve besinin ilerlemesi sağlanır. Peristaltik ha­reket otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir.

Mide

Yemek borusu ve ince bağırsak arasında bulunur Yemek borusu ile bağlandığı kısma kardia (mide ağzı), ince bağırsağa bağlandığı kısma pilor (mide kapısı) denir.Dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve mukoza tabakalarından oluşur. Bağ doku üzerini periton (karın zarı) örter. Yapısındaki düz kasların kasılıp gevşemesiyle mekanik sindirim devam eder; sonuçta besinlerin bulamaç haline kimus adı verilir. Midede yalnızca protein sindirimi gerçekleşir.Görevleri:• Sindirimle ilgili enzim ve hormon üretir.• Yutulan besinlerin depolanmasını sağlar.• Besinlerin mide özsuyu ile karışmasını sağlar.• Besinleri onikiparmak bağırsağına iletir. ^• Proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır.• B12 vitamininin emilmesini sağlayan intrinsik faktör mide mukozasından salgılanır.

ince Bağırsak

Mide ile kalın bağırsak arasında bulunur.Dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve epitel doku tabakalarından oluşur. Bağ doku üzerini periton örter. Epi- tel doku villus adı verilen kıvrımlar oluşturarak bağırsak yüzeyini genişletir.Yapısında bulunan düz kaslar sayesinde besinlerin mekanik sindirimi devam eder. Protein, yağ ve karbonhid­ratların kimyasal sindiriminin tamamlandığı emilimin başladığı yerdir.

İnce bağırsak 3 bölümden oluşur:• Onikiparmak bağırsağı (Duedonum): İnce bağırsağın mide ile birleştiği ilk 22 cm’iik bölümdür.• Boş bağırsak (Jejenum): Emilimin olduğu bölümdür.• Kıvrımlı bağırsak (lleum): Kalın bağırsak ile birleştiği bölümdür.

Kalın Bağırsak

Sindirilmeyen maddelerin toplandığı bölümdür.Tabakaları ince bağırsaktaki gibidir; farklı olarak villus bulundurmaz.

Görevleri:• Sindirilmeyen maddelerin toplanmasını (peristaltik hareketle) ve atılmasını sağlar.• Yararlı bakterilerin faaliyeti ile B ve K vitaminlerinin sentezi gerçekleşir.• Su ve mineral emiliminin tamamlanmasını sağlar.

Kalın bağırsak 3 bölümden oluşur:• Çekum (Kör bağırsak): İnce bağırsak ile birleştiği kısımdır.• Kolon: İnce bağırsağı sarar. Önce yukarı, sonra yatay, daha sonra aşağı doğru devam eder.• Rektum: Kalın bağırsağın düz olan son bölümüdür. Anüs ile dışarı açılır.

SORU 75

Peristaltik hareketi açıklayıp insanlarda hangi organlarda ger­çekleştiğini yazınız.

İnce bağırsağın yapı ve görevlerini açıklayınız.

SORU 77

Kalın bağırsağın yapı ve görevlerini açıklayınız.

Bir insanda ağza alınan besinin,

I. onikiparmak bağırsağı,

II. ince bağırsak,

III. yutak,

IV. yemek borusu,

V. mide

gibi yapılardan geçiş sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I - I I - I I I - I V - V B) II - III - I V - I - V

C) III — II - I - V - IV D) IV — III — V — I - II

E) III - IV - V - I - II

Aşağıdakilerden hangisi insanın sindirim sistemine ait organ­lardan değildir?

A) Ağız B) Yemek borusu C) Mide

D) Pankreas E) Kalın bağırsak

I. Yemek borusunun üçte birlik kısmı çizgili, üçte ikilik kısmı ise düz kaslardan oluşur.

II. Peristaltik hareketleri somatik sinir sistemi denetler.

III. Yemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim birlikte ger­çekleşir.

IV. Çiğneme istemli olarak başlar; refleks olarak devam eder,

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız i B) II ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) I, II, III ve IV

İnsanda sindirim sistemi ile ilgili olarak; ^

Aşağıda verilenlerden hangisi tükürüğün yapısında bulun­maz?

A) Mukus B) Seröz

D) Amilaz

C) Na+ ve Ca+ iyonları

E) Lipaz â

Aşağıdakilerden hangisi insanda sindirimde görevli organlar­dan değildir?

A) Mide B) Yemek borusu

C) Onikiparmak bağırsağı D) Karaciğer

E) Dalak

SORU 83

insan sindirim sistemine ait aşağıdaki organlardan hangisin­de kimyasal sindirim gerçekleşmez?

A) Ağız B) Yemek borusu

C) Onikiparmak bağırsağı D) ince bağırsak

E) Mide/

SORU 84

İnsan sindirim yolunda görev yapan,

I. ağız,

II. mide,

III. ince bağırsak

gibi organlardan hangilerinde mekanik, hangilerinde kimyasal sindirim gerçekleşir?

Kimyasal sindirim

II ve III

II ve III

I ve II

I ve III I ve II

I ve III I, II ve III

A)

B)

C)

D)

E)

Mekanik sindirim

I

I ve II

I ve III

*322

«İnsan vücudunda aşağıdaki moleküllerden hangisinin sindiri­m in i sağlayacak enzim üretilmez?

A) Selüloz B) Glikojen C) Nükleik asit

D) Yağ E) Protein

Mideye ait,

I. düz kas,

II. mukoza,

III. bağ doku

gibi tabakaların dıştan içe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) I - I I - İ l i B) II - III - I C) III - I - II

D) I I - I - III E) I - I I I - I I

Aşağıdakilerden hangisi midenin görevlerinden değildir?

A) Yutulan besinlerin depolanması

B) Kimusun onikiparmak bağırsağına iletilmesi

C) Proteinlerin kimyasal sindiriminin başlatılması

D) B12 vitamininin emilmesi için gerekli olan intrinsik faktörün

salgılanması

E) Onikiparmak bağırsağına sindirim enzimi salgılanması

SORU 88

İnsanda mide ile ilgili olarak;

I. Bağ doku üzerini periton denilen karın zarı örter.

II. Yemek borusu ile bağlandığı yere kardia (mide ağzı) denir,

ili. Onikiparmak bağırsağı ile bağlandığı yere pilor (mide kapısı)denir.

İ|V . Çalışması sempatik ve parasempatik sinirler tarafından düzen­lenir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II

D) II ve III E) I, II, III ve IV

İnce bağırsağın görevleriyle ilgili olarak;

I. Midenin salgı yapmasını engelleyen enterogastrin hormonu salgılar.

II. Sindirim ürünlerinin emilimini sağlar.

III. Salgıladığı enzimlerle besinlerin kimyasal sindirimini gerçek­leştirir.

verilenlerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

^ D) II ve III E) I, II ve III

SORU 90

İnce bağırsakla ilgili olarak;

I. Kimyasal sindirimin en fazla olduğu sindirim organıdır.

II. Sindirim ürünlerinin emilimini sağlar.

III. Salgıladığı enzimlerle besinlerin kimyasal sindirimini sağlar,

verilenlerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve I

D) II ve III E) I, II ve III

■ Maltoz + Dekstrin

■ Glikoz + Glikoz

—> Dipeptit

► Aminoasit + Aminoasit

I. Nişasta + Su —

II. Maltoz + Su —

III. Polipeptit + Su-

IV. Dipeptit + Su —

Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangilerinin gerçekleşmesi için gerekli enzimler ince bağırsak tarafından salgılanabilir?

A) Yalnız I B) II ve III C) II ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

Aşağıdakilerden hangisi kalın bağırsak yapısında bulunmaz?

A) Goblet hücreleri B) Düz kaslar C) Bağ doku

D) Epitel doku E) Mikrovillus

I. Çekum (Kör bağırsak)

II. Kolon

III. Onikiparmak bağırsağı

IV. Rektum

Yukarıda verilenlerden hangileri kalın bağırsağın kısımların- dandır?

A) I ve

D)

B) II ve III C) I, II ve IV

ve IV E) II, III ve IV

Aşağıda verilen organlardan hangisinde vitamin sentezi sağ­layan mutualist bakteriler yaşar?

A) Karaciğer B) Pankreas C) Kalın bağırsak

D) ince bağırsak E) Mide

323

SORU 95

Kalın bağırsağın görevleriyle ilgili olarak,

I. su ve minerallerin emilimini sağlamak,

II. yağların kimyasal sindirimini sağlamak,

III. ince bağırsağın çalışmasını kontrol eden hormonlar salgıla­mak,

IV. sindirilemeyen maddelerin toplanmasını sağlamak

verilenlerinden hangileri yanlıştır?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) II, III ve IV

SORU 96

Aşağıda verilen ifadelerden hangisi kalın bağırsakla ilgili ola­rak söylenemez?

A) Sindirilemeyen maddelerin toplandığı ve atıldığı yerdir.

B) Dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve epitei dokudan oluşur.

C) Mukus salgılayan goblet hücreleri içerir.

D) Artık maddelerin atılması peristaltik hareketlerle sağlanır.

E) Epitel dokusunda bulunan villuslar sayesinde yüzeyi genişletil­miştir.

BİLGİ 'Besinin görülmesi, kokusunun alınması veya tadının alın­ması sonucu mide mukozasından gelen uyarılarla vagus si­niri uyarılır; mideye gelen vagus sinirinden asetilkolin salgı­lanır ve mide duvarında gastrin salgılayan hücreleri uyarır. Gastrin hormonu da mide bezlerinden mide özsuyu salgı­

lanmasını uyarır.

Mide özsuyunun içeriği:

• HCI (Pepsinojenin pepsine dönüşmesini sağlar.)

• Mukus (Mide iç yüzeyini asidik ortama karşı korur.)

• Pepsinojen (Proteinlerin polipeptitlere dönüşümünü sağ­lar.)

• Lap enzimi (renin)

HCI’nin görevleri:

• Pasif halde salgılanan pepsinojeni aktif hale getirir.

• Pepsin enziminin çalışması için asidik ortam oluşturur.

• Kalsiyum ve demir emilimini kolaylaştırır.

• Bakterilerin etkisiz hale getirilmesini sağlar.

• Sütün kazeinojenini kazein halinde çökeltir.

• Pankreas ve bağırsak bezlerinin salgı yapmasını uyarır.

Midenin korunmasına yönelik adaptasyonlar:

• Mukus, mide iç yüzeyini kaplayarak asidik ortamdan za­

rar görmesini engeller.

• Midenin salgı yapması hormonal kontrol altındadır; mide

boşken salgı yapılması böylece engellenmiş olur.

• Pepsin enzimi pepsinojen olarak inaktif halde salgılanır.

Aşağıdakilerden hangisi ince ve kalın bağırsakta ortak olarak görülür?

A) Su ve minerallerin emilimi

B) Geniş yüzeyli olma

C) Sindirim enzimi salgılama

D) Villuslara sahip olma

E) Sindirilmeyen besinleri depolama

Aşağıda verilen organ - görev eşleştirmelerinden hangisi yan­lıştır?

A) İnce bağırsak - Emilim

B) Kalın bağırsak - Sindirilemeyen besin maddelerinin toplanması

C) Mide - Nişastanın kimyasal sindirimi

D) Yemek borusu - Peristaltik hareketlerle besinin mideye iletil­mesi

E) Karaciğer - Safra üretimi

Midenin salgı yapma ve çalışma mekanizmasını açıklayınız.

SORU 100

Mide özsuyunun içeriğini yazınız.

i324

SORU 101 SORU 106

ide özsuyunda bulunan HCI’nin görevlerini yazınız.

SORU 102

Midede protein sindirimi gerçekleşirken, büyük oranda prote­inden oluşan yapısının zarar görmemesinin nedenini açıklayı­nız.

SORU 103

Memeli bir havyanın mide özsuyunda,

I. HCI,

II. lap enzimi (renin),

III. mukus,

IV. pepsinojen

verilenlerinden hangileri bulunabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

SORU 104

Mide özsuyu içerisinde aşağıda verilenlerden hangisi bulun­maz?

A) Pepsinojen B) HCI C) Mukus

D) Lap enzimi E) Pepsin

SORU 105

I. Mukusun mide iç yüzeyini kaplaması

II. Midenin boşken salgı yapmayıp sinirsel uyarılarla salgı yap­maya başlaması

III. Pepsin enziminin pepsinojen olarak salgılanması

Yukarıda verilenlerden hangileri midenin korunmasına yöne­lik adaptasyonlardandır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Aşağıdakilerden hangisi HCI’nin görevlerinden değildir?

A) Pepsinojeni pepsine dönüştürür.

B) Kalsiyum ve demirin emilimini kolaylaştırır.

C) Sütün kazeinojenini kazein halinde çökeltir.

D) Besinlerle gelen bakterilerin yaşamalarını engeller.

E) Kimusun bazik pH’ta olmasını sağlar.

SORU 107

Midenin çalışma prensibi ile ilgili olarak;

I. Vagus sinirinin mideyi uyarması ile gastrin hormonu mide hüc­relerinden kana verilir.

II. Gastrin hormonu, yalnızca mideye besin geldiğinde salgılanır.

III. Mide duvarındaki düz kasların kasılıp gevşemesiyle besinlerin mekanik sindirimi gerçekleşir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) İve III E) I, II ve III

SORU 108

Midenin çalışma mekanizmasında,

I. vagus sinirinin uyarması ile gastrin hormonunun kana verilmesi,

II. HCI salgılanması,

III. pasif pepsinojenin aktif pepsine dönüşmesi

gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I - I I - I I I B) I — III - II C) III - II - I

D) I I - I I I - I E) I I - I - I I I

SORU 109

Sağlıklı bir insanın midesine besin geldiğinde;

I. Vagus sinirinin uyarısı ile mide hücrelerinden salgılanan gas­trin hormonu kana verilir.

II. Pepsinojen pepsine dönüşür.

III. HCI salgılanır.

IV. Proteinler polipeptitlere dönüşür.

V. Mukoza tabakasından mukus salgılanır.

verilen olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisin­de doğru verilmiştir?

A) V — I — III — II — IV B) I — V — III — II — IV

C) I — III — II — V — IV D) V - I I - I - I I I - I V

E) II — III — IV — V — I

325

BİLG İ

Karaciğer ve pankreas organlarına besin gelmez; fakat buorganlar sindirim kanalına salgı göndererek sindirime yar­dımcı olurlar.

Karaciğerin görevleri:

• Safra salgısı ile yağların mekanik sindirimini sağlar.

• Kandaki fazla glikozun glikojen şeklinde depolanmasını sağlar.

• Yağda çözünen vitaminlerin depolanmasını sağlar.

• Karatenden A vitamini sentezlenmesini sağlar.

• Retikulo endotel hücrelerinde alyuvar sentezlenir.

• Yaşlı alyuvar hücreleri kupfer hücrelerinde parçalanır.

• Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engelleyen heparin sentezini sağlar.

• Kanama sırasında pıhtılaşmayı sağlayan protrombin ve fibrinojen üretir.

• Azotlu boşaltım ürünü olan amonyağı üreye dönüştürür.

• Lenf yapımında görev alır.

• Vücut ısısının ayarlanmasında görev alır.

Karma bir bez olan pankreas; langerhans hücrelerinden kan şekerinin ayarlanmasında görev alan insülin ve gluka- gon hormonlarının salgılanmasını sağlar. Acinar hücrele­rinden ise pankreas özsuyu salgılanır. Pankreas özsuyu virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına gönderilir.

Pankreas özsuyunun içeriği:

• Lipaz (Yağlara etki eder.)

• Amilaz (Nişastaya etki eder.)

• Kimotripsinojen (Peptonlara etki eder.)

• Tripsinojen (Peptonlara etki eder.)

• DNAaz (DNA’ya etki eder.)

• RNAaz (RNA’ya etki eder.)

• HCOğ (Mideden gelen asitli kimusu nötralize eder.)

SORU 110

Sindirim sistemine yardımcı organlar ve görevleri nelerdir?

Karaciğerin görevlerini yazınız. <«*■

Pankreasın görevlerini yazınız.

Pankreas özsuyunun içeriğinde neler bulunur?

I. Tükürük bezleri

II. Tiroit bezi

III. Karaciğer

IV. Pankreas

Yukarıda verilenlerden hangileri sindirime yardımcı yapı ve organlardır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

- Safra üretimi

- Fazla glikozun depo edilmesi

- A, D, E, K vitaminlerinin depo edilmesi

- Embriyo döneminde kan hücrelerinin yapımı

- A vitamini sentezi

Yukarıda bazı görevleri verilen organ aşağıdakilerden hangisi­dir?

A) Karaciğer B) Safra kesesi C) Böbrek

D) Pankreas E) Dalak

326

SORU 116 SORU 120

Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir?

A) Safra salgılama

B) Trombojen ve fibrinojen sentezleme

C) Yaşlı alyuvarları parçalama

D) Lenf yapımında görev yapma

E) Sindirim enzimleri salgılama

SORU 117

Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir?

A) B ve C vitaminlerinin depolanması

B) Alyuvar üretimi

C) Üre sentezi

D) A vitamini sentezi

E) Kana heparin salgılama

Aşağıdakilerden hangisi safranın içeriğinde bulunan madde­lerden biri değildir?

A) Bilurubin B) Kolesterol C) Safra tuzları

D) Gliserol E) Yağ asitleri

SORU 121

Safra kesesi ameliyatla alman bir kişi aşağıda verilen organik moleküllerden hangisinden normalden daha az faydalanabi-lir?

A) Proteinler

B) B ve C vitaminleri

C) Yağlar

D) Glikoproteinler

E) Karbonhidratlar

SORU 118

Kan şekerinin ayarlanması için gerçekleşen,

I. glukagon salgılanması,

II. glikojen sentezi,

III. glikojenin glikoza dönüşümü,

IV. insülin sentezi

gibi olaylardan hangileri karaciğer tarafından gerçekleştirile­bilir?

A) Yalnız II B) I ve IV C) II ve III

D) II ve IV E) I, II, III ve IV

SORU 119

Aminoasitlerin yıkımı sonucu oluşan amonyak zehir oranı yüksek olduğundan bol suyla seyreltilerek atılmalıdır. Bazı canlılarda ise su kaybını engellemek için amonyak, daha az zehirli olan üreye dönüştürülür.

Amonyağın, atılımı için daha az su gerektiren, üreye dönüşü­mü aşağıda verilen organlardan hangisinde gerçekleşmekte­dir?

A) Dalak B) Safra kesesi C) Karaciğer

D) İnce bağırsak E) Böbrek

SORU 122

Safra sıvısı ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Karaciğer hücreleri tarafından sentezlenir.

B) Yağların sindiriminde görevli enzimler içerir.

C) Bazik özelliktedir.

D) Yağların sindirimi ve emiliminde etkilidir.

E) Safra tuzları ve kolesterol içerir.

SORU 123

Safranın içindeki su miktarı azalırsa, kolesterol yoğunlaşarak saf­ra taşlarını oluşturur.

Bu taşlar safra kanalını tıkarsa,

I. safranın bağırsağa ulaşamaması,

II. kişide sarılık görülmesi,

III. safra pigmentlerinin karaciğer tarafından geri emilerek kana karışması

gibi durumlardan hangileri görülebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

SORU 124 SORU 127

Karaciğerle bağlantısı olan,

I. karaciğer atardamarı,

II. kapı toplardamarı,

III. karaciğer üstü toplardamarı

gibi damarlardan hangileri karaciğere kan getirir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

SORU 125

Aşağıdaki şekilde karaciğere gelen ve karaciğerden çıkan damar­lar numaralandırılmıştır.

Alt ana AORT

Buna göre numaralandırılmış kısımlar aşağıdakilerden hangi­sinde doğru verilmiştir?

I________________ M_______ III_______

A) Karaciğer üstü Kapı toplardamarı Karaciğertoplardamarı atardamarı

B) Kapı toplardamarı Karaciğer Karaciğerüstü toplardamarı atardamarı

C) Karaciğer Kapı toplardamarı Karaciğer üstüatardamarı toplardamarı

D) Karaciğer Karaciğer Kapı toplardamarıüstü toplardamarı atardamarı

E) Karaciğer Karaciğer Kapı toplardamarıatardamarı üstü toplardamarı

SORU 126

I. Retikulo endotel hücreleri

II. Kupfer hücreleri

III. Langerhans hücreleri

IV. Alfa hücreleri

Yukarıda verilen hücrelerden hangileri karaciğerde alyuvar üretiminde görevlidir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV

D) II ve III E) I, II ve IV

Alt ana AORTtoplardamar

Yukarıda verilen şekilde numaralandırılmış damarlarla ilgiliaşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Aç bir insanda I numaralı damardaki glikoz yoğunluğu ll ’dekin- den azdır.

B) III numaralı damarla getirilen karoten, karaciğerde A vitamini­ne dönüştürülür.

C) II numaralı damardaki üre yoğunluğu lll’tekinden fazladır.

D) I ve III numaralı damarlar oksijen yönünden temiz, II numaralı damar ise kirli kan taşır.

E) III numaralı damardaki NH3 yoğunluğu ll’dekinden fazladır.

SORU 128

Aşağıda karaciğerle bağlantılı damarların bazı özellikleri verilmiştir.

I. Oksijen yönünden temiz kan taşır.

II. Sindirimi yeni tamamlanmış bir insanda glikoz oranı yüksektir.

III. Üre oranı diğer iki damara göre yüksektir.

Buna göre numaralandırılmış damarlar aşağıdakilerden han­gisinde doğru verilmiştir?

l II III

A) Karaciğer üstü toplardamarı

Kapı toplardamarı Karaciğeratardamarı

B) Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı

Karaciğeratardamarı

C) Karaciğeratardamarı

Karaciğer üstü toplardamarı

Kapı toplardamarı

D) Karaciğer atar­damarı

Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı

E) Kapı toplardamarı Karaciğer atar­damarı

Karaciğer üstü toplardamarı

m ssmKaraciğerin yapısıyla ilgili olarak;

I. Bağ dokudan yapılmış olan glisson kapsülünün üzeri periton denilen karın zarı ile örtülüdür.

II. Sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur.

III. Virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına bağlanır,

gibi özelliklerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) 1,11 ve III

IEM 3Pankreasla ilgili olarak;

I. Langerhans hücrelerinden salgılanan insülin ve glukagon hor­monları ile kan şekerinin ayarlanmasında görev alır.

II. Birçok besinin kimyasal sindirimi için gerekli olan enzimleri sal­gılar.

III. Yağda çözünen vitaminlerin depo edilmesini sağlar.

IV. Hidrojen peroksit gibi zehirli maddelerin zararsız hale getiril­mesini sağlar.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) 1,11 ve III E) I, II, III ve IV

I. Sindirim enzimleri salgılama

II. Kan şekerini düzenleyen hormonlar salgılama

III. Amonyağı üreye dönüştürme

Yukarıda verilenlerden hangileri pankreas tarafından gerçek­leştirilmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

BİLGİİnsan sindirim kanalında sindirim reaksiyonlarının gerçek­

leşmesi sırasında bazı sindirim hormonları salgılanır.

• Gastrin: Bazı mide hücreleri tarafından salgılanarak mi­

de bezlerinin mide özsuyu salgılamasını uyarır.

• Enterogastrin: Onikiparmak bağırsağı tarafından salgıla­

narak midenin mide özsuyu salgılamasını durdurur.

• Sekretin: Onikiparmak bağırsağı tarafından salgılanarak

pankreastan pankreas özsuyu salgılanmasını uyarır.

• Kolesistokinin: Onikiparmak bağırsağından salgılanarak

karaciğerden safra salgılanmasını uyarır.

• Pankreozimin: Onikiparmak bağırsağından salgılanarak

pankreasın salgı üretimini yavaşlatır.

Pankreas özsuyu içerisinde aşağıda verilen enzimlerden han­gisi bulunmaz?

A) Amilaz B) Tripsinojen C) Pepsin

D) Lipaz E) Ribonükleaz

SORU 132

İnsanlarda, tükürük bezinden salgılanan amilaz enzimi ile pan­kreastan salgılanan amilaz enziminin aynı ortamda çalışmama nedeni,

I. substratlarının farklı olması,

II. optimum pH değerlerinin farklı olması,

III. optimum sıcaklık değerlerinin farklı olması

gibi durumlardan hangileri ile açıklanabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

K&İİİUHISindirime yardımcı olan hormonları ve nereden salgılandığını yazınız.

İnsan sindirim sistemini düzenleyen hormonların görevlerini yazınız.

329

SORU 136

I. Sekretin - Onikiparmak bağırsağı

II. Kolesistokinin - Karaciğer

III. Gastrin - Mide

IV. Enterogastrin - İnce bağırsak

Yukarıda verilen sindirim hormonlarından hangileri karşı­sında verilen organ tarafından salgılanmaz?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve IV

D) II ve III E) I, II ve IV

SORU 137

Yağların mekanik sindirimi için gerekli olan safra salgısının salgılanmasını sağlayan hormon aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gastrin B) Kolesistokinin C) Sekretin

D) Enterogastrin E) Glukagon

B İLG İ

Karbonhidratların sindirimi ağızda başlayıp ince bağırsakta tamamlanır. Midede karbonhidratların sindirimi gerçekleş­mez.

Besin Kulanılanenzim

Reaksiyon Gerçekleştiğiyer

Pişmişnişasta

Tükürükbezindensalgılananamilaz

Nişasta Maltoz+ -----* +

Su DekstrinAğız

Pişmemişnişasta

Pankreastansalgılananamilaz

Nişasta Maltoz+ -----> +Su Dekstrin

Onikiparmakbağırsağı

Maltozİncebağırsaktansalgılananmaltaz

Maltoz Glikoz+ -----* +

Su Glikozİncebağırsak

Sükrozİncebağırsaktansalgılanansükraz

Sükroz Glikoz+ -----* +

Su Fruktozİncebağırsak

Laktozİncebağırsaktansalgılananlaktaz

Laktoz Glikoz+ -----* +

Su Galaktozİncebağırsak

I. Enterogastrin

II. Sekretin

III. Gastrin

IV. Kolesistokinin

Yukarıda verilen hormonlardan hangileri ince bağırsak tara­fından salgılanır?

A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV

D) I, II ve III E) I, II ve IV

EE2IEÜKarbonhidratların sindiriminde görevli enzimleri ve nereden salgılandığını yazınız.

SORU 141

Karbonhidratların sindiriminde gerçekleşen reaksiyonları ve nerede gerçekleştiğini yazınız.

SORU 139

Pankreas özsuyu salgılanmasında aşağıdaki hormonlardan hangisi etkilidir?

A) İnsülin B) Kolesistokinin C) Sekretin

D) Gastrin E) Enterogastrin

330

I. Amilaz

II. Maltaz

III. Sükraz

IV. Lipaz

Yukarıda verilen enzimlerden hangileri disakkaritlerin sindiri­minde görevli değildir?

A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve IV

D) II ve III E) III ve IV

Aşağıdaki organlardan hangisinde karbonhidratların hem me­kanik hem de kimyasal sindirimi gerçekleşir?

A) Mide B) Pankreas C) Karaciğer

D) Kalın bağırsak E) Ağız

Aşağıdaki karbonhidrat çeşitlerinden hangisinin sindirimi pankreas özsuyundan salgılanan enzimler tarafından gerçek­leştirilebilir?

A) Maltoz B) Laktoz C) Sükroz

D) Selüloz E) Nişasta

Maltoz + Dekstrin

—» Maltoz + Dekstrin

I. Nişasta (Pişmiş) + Su —

II. Nişasta (Pişmemiş) + Su

III. Maltoz + S u -------- * Glikoz + Glikoz

Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangilerinde görev yapan enzimler tükürük bezinden salgılanabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

SORU 146

İnce bağırsakta karbonhidratların kimyasal sindirimine bağlı olarak,

ATP miktarı Sükraz miktarı

Zaman

Glikoz miktarı

verilen grafiklerden hangileri çizilebilir?

A) I ve II B) Yalnız IV C) II ve IV

D) ve IV E) I, II, III ve IV

Aşağıdaki grafikte insan sindirim kanalının farklı bölümlerinde gö­rülen nişasta miktarındaki değişim verilmiştir.

Nişasta miktarı

Buna göre;

I. I. zaman aralığında pityalin enzimi görev yapmıştır.

II. III. zaman aralığındaki değişim ince bağırsakta gerçekleşmiş­tir.

III. II. zaman aralığında besin midede olabilir.

IV. II. zaman aralığında glikoz oluşumu görülmez,

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

331

SORU 148

Aşağıdaki grafikte X besin maddesinin insan sindirim sistemindeki sindirimi sırasındaki değişimi gösterilmiştir.

X miktarı

Buna göre, X besin maddesi;

I. nişasta,

II. protein,

ili. glikoz,

IV. yağ

verilenlerinden hangileri olabilir?

A) Yalnız I B) I ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

SORU 149

Aşağıda karbonhidratların ince bağırsakta gerçekleşen bazı sindi­rim reaksiyonları verilmiştir.

Maltoz + Su — 1— » Glikoz + Glikoz

II + Su - S- kraz > Glikoz + Fruktoz

Laktoz + Su LaktaZ > Glikoz + III

Reaksiyonlarda numaralandırılan yerlere aşağıda verilenler­den hangisi yazılmalıdır?

I II III

A) Selülaz Nişasta Dekstrin

B) Maltaz Sükroz Galaktoz

C) Amilaz Nişasta Gliserol

D) Lipaz Galaktoz Galaktoz

E) Tripsin Glikojen Dipeptit

SORU 150

Bir deney tüpüne,

I. sükroz,

II. maltoz,

III. maltoz sindiren enzim,

IV. glikoz

verilenleri konulup sindirim için uygun koşullar sağlanarak sindiri­min tamamlanması bekleniyor.

Sindirim sonunda yukarıda verilen maddelerin hangilerinin miktarında değişme beklenir?

A) Yalnız II B) II ve III C) II ve IV

D) I, II ve III E) I, III ve IV

______________________________________________ I

^ BİLCİ SYağların sindirimi ince bağırsağın onikiparmak bağırsağı bölümünde başlayıp devamında tamamlanır. Ağız ve mide­de yağların sindirimi gerçekleşmez. Karaciğerde üretilen safra yağların mekanik sindirimini sağlar.

Büyük Safra , Küçükyağ molekülleri yağ damlacıkları

Besin Kullanılanenzim

Reaksiyon Gerçekleştiğiyer

Yağ Pankreas ve ince bağırsaktan salgılanan lipaz

Yağ 3 yağ asidi + —> +

3HzO 1 gliserol

İnce bağırsak

SORU 151

Yağların sindiriminde görevli enzimleri ve nereden salgılandı- ğını yazınız.

m-- ö s ö ö - - 'y. E % ;r^

^ S

- j t --- 9 ■~ 9 -w ■ - - •

■ SORU 152

Yağların sindirim reaksiyonlarını yazarak nerede gerçekleşti­ğini yazınız.

SORU 153

Yağların sindiriminde karaciğerin fonksiyonunu yazınız.

332

Aşağıdaki grafikte yağ ve nişasta miktarının farklı sindirim organla­rındaki değişimi gösterilmiştir.

Miktar

Buna göre, numaralı organlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II III

A) Ağız İnce bağırsak Mide

B) Karaciğer Pankreas Mide

C) Ağız İnce bağırsak Kalın bağırsak

D) Ağız Mide İnce bağırsak

E) Pankreas Karaciğer ince bağırsak

m rr m m

SORU 157

Aşağıda numaralarla gösterilen deney tüplerine eşit miktarda kay­mak ve su konulmuştur. Bir süre beklendikten sonra tüplere turnu­sol kağıdı batırılıp gözlem yapılmıştır.

I5 gr kaymak

su lipaz 0°C

5 gr kaymak su

safra tuzu 37°C

5 gr kaymak su

safra tuzu lipaz37°C

Buna göre;numaralı tüpte diğerlerinden daha önce

Büyük yağ molekülü

Küçük yağ molekülleri . Yağ + Gliserol

asitleri

I. Renk değişimi gerçekleşir.

II. II numaralı tüpte renk değişimi gözlenmez.

III. I numaralı tüp 37°C’de tutulsaydı III numaralı tüpten daha hızlı renk değişimi gözlenirdi.

ifadelerinden hangileri doğrudur?(Turnusol kağıdı asiterle kırmızı renk verir.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Yukarıda verilen reaksiyonlarda numaralı bölümlere aşağıda verilenlerden hangileri gelmelidir?

I II

A) Lipaz Safra tuzları

B) Sekretin Kolesistokinin

C) Safra tuzları Lipaz

D) Amilaz Pepsin

E) Lipaz Erepsin

wYağh 2oSafra

wYağH „0SafraLipaz

WYağh 2oLipaz

Yağların kimyasal sindirimini incelemek amacıyla hazırlanan deney tüplerinden hangilerinde belirli bir süre sonra yağ asidi ve gliserol moleküllerine rastlanır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

B İLG İ

Proteinlerin sindirimi midede başlayıp ince bağırsakta ta­mamlanır. Ağızda proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleş­mez.

Proteinlerin sindiriminde görevli pepsin, pepsinojen olarak inaktif halde mideden salgılanır. Mide özsuyunda bulunan HCI tarafından aktif hale getirilir. Diğer görevli olan enzim tripsin ise tripsinojen olarak inaktif halde pankreastan salgı­lanır ve ince bağırsaktan salgılanan enterokinaz enzimi ta­rafından aktifleştirilir.

Besin Kulanılanenzim

Reaksiyon Gerçekleştiğiyer

ProteinMidedensalgılananpepsin

Protein+ ----- ► Polipeptit

SuAğız

Polipeptit(pepton)

Pankreastansalgılanantripsin

Pepton+ ----- »Dipeptit

SuOnikiparmakbağırsağı

Dipeptitİncebağırsaktansalgılananerepsin

Dipeptit Aminoasit + * +

Su Aminoasitİnce bağırsak

333

sonu 158

Proteinlerin sindirimi için gerekli olan enzimleri ve nereden salgılandığını yazınız.

SORU 162

I. Ağız

II. Mide

III. Onikiparmak bağırsağı

IV. İnce bağırsak

Yukarıda verilen yapıların hangilerinde proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir?

A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) i, II, III ve IV

SORU 159

Proteinlerin kimyasal sindirim reaksiyonlarını ve nerede ger­çekleştiğini yazınız.

SORU 160

Aşağıdakilerden hangisi ince bağırsaktan proteinlerin sindiri­mi için salgılanan sindirim enzimidir?

A) Pepsin B) Tripsin C) Kimotripsin

D) Erepsin E) Lipaz

SORU 161

Aşağıda proteinlerin kimyasal sindirimi sırasında gerçekleşen bazı reaksiyonlar verilmiştir.

Pepsinojen + I -------- » Pepsin

Tripsinojen + I I -------- * Tripsin

-* Aminoasit + AminoasitDipeptit + Su —

Buna göre numaralandırılmış kısımlar aşağıdakilerden hangi­sinde doğru olarak verilmiştir?

A) HCI Enterokinaz

B) Tripsin HCI

C) Enterokinaz HCI

D) HCI Enterokinaz

E) Sekretin Kolesistokinin

Erepsin

Pepsin

Erepsin

Pepsin

Kimotripsin

Aşağıdakilerden hangisi proteinlerin sindirimi için gerekli pa­sif halde salgılanan pepsinojeni aktif pepsin enzimine dönüş­türür?

A) Enterokinaz B) Tripsin C) HCI

D) Gastrin E) Lipaz

Pankreas özsuyu içerisinde yer alan,

I. tripsinojen,

II. kimotripsinojen,

III. amilaz,

IV. lipaz

enzimlerinden hangileri proteinlerin sindirimi için kullanılır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve IV E) II, III ve IV

334

Aşağıda verilen deney tüpleri enzimlerin çalışabileceği optimum sı­caklık ve şartlarda tutulmuştur.

I II III

-

W 1Nişasta

+Amilaz

+Su

37°C

v— y

Yağ+

Lipaz+

Su37°C

Protein

Protein sindirim enzimleri

Su37°C

Bir süre beklendikten sonra her tüp içerisine fenol kırmızısı damlatıldığında hangi tüplerde renk değişimi gerçekleşmez?

(Fenol kırmızısı asitlere sarı renk verir.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

r m ' i m

Sabah kahvaltısında haşlanmış yumurta yiyen bir bireyin midesinde gerçekleşen olaylarla ilgili olarak aşağıda verilen grafiklerden hangisi çizilemez?

A) Su miktarı B) HCI

C) Pepsinojen D) Amilaz etkinliği

Zaman

E) Polipeptit

Miktar

\ ................ Pepton

— — ProteinZaman

Yukarıdaki grafikte gözlenen değişikliklerin gerçekleştiği sin­dirim organı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ağız B) Mide C) İnce bağırsak

D) Kalın bağırsak E) Karaciğer

Aşağıdaki grafiklerde X, Y ve Z olarak adlandırılan üç farklı tip besin maddesinin insan sindirim kanalındaki hidrolizi gösterilmektedir.

X miktarı Y miktarı

Ağız Mide İnce bağırsak

Ağız Mide İnce bağırsak

Z miktarı

Ağız Mide ince bağırsak

Buna göre, bu organik moleküller aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

X

A) Yağ Vitamin

B) Protein Selüloz

C) Vitamin Yağ

D) Protein Nişasta

E) Glikojen Yağ

Nişasta

Yağ

Glikojen

Yağ

Protein

335

E S S E !

Aşağıda verilen deney tüplerine değişik besin madeleri ve her tüp­teki besin maddesini yapıtaşlarına ayrıştıracak uygun enzimler ek­lenmiştir.

ı ıı İli

Patates püresi + su

60°C

wKuşbaşı et

+ su

37°C

Kaymak+su

25°C

Buna göre, numaralandırılmış tüplerden hangilerinde sindirim sonucunda turnusol kağıdı kırmızı renk verir?

(Turnusol kağıdı asitlerle kırmızı, bazlarla mavi renk verir.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) 1,11 ve III

SORU 170

Farklı şartlarda hazırlanan 3 deney tüpü aşağıda gösterilmiştir.

Zeytinyağı

35°CSu

Karaciğerözütü

Pepsinojen37°C

Su

Bu deney tüplerine aşağıdaki maddelerden hangileri eklenirse sindirim olayı gözlenir?

II

A)

B)

C)

0 )

E)

Lipaz

Sekretin

Safra + Lipaz

Erepsin

Lipaz

Amilaz

Tripsin

Maltaz

Laktaz

Amilaz

Tripsinojen

HCI

HCI

Enterokinaz

HCI

B İLG İ

Kimyasal sindirim ince bağırsakta tamamlandıktan sonra besin monomerlerinin emilimi başlar. Besin monomer- lerinden bazıları kan kılcalları tarafından bazıları ise lenf kılcalları tarafından emilir.

Kan kılcalları tarafından Lenf kılcalları tarafındanemilen besinler emilen besinler

Monosakkaritler,aminoasitler, Yağ asitleri, gliserol, yağda

suda çözünen çözünen vitaminlervitaminler1 1

Kan kılcalı Lenf kılcalı1Villus toplardamarı Lenf toplardamarı

1 1Kapı toplardamarı Peke sarnıcı1 1

Karaciğer Göğüs lenf damarı

1Karaciğer üstü toplardamarı Sol köprücük altı toplardamarı1 I

Alt ana toplardamarı Üst ana toplardamar

1Sağ kulakçık Sağ kulakçık

Lenf sistemiyle taşman bir molekül aşağıdaki yapıların hangi­sinden geçmez?

A) Göğüs kanalı B) Peke sarnıcı

C) Üst ana toplardamar D) Villus kan kılcalları

E) Sol köprücük altı toplardamarı

Lenf sistemiyle;

I. A vitamini,

II. yağ asidi,

III. B vitamini,

IV. glikoz

moleküllerinden hangileri taşınır?

A) Yalnız II B) I ve II

D) I, II ve III E) I, II,

C) II ve III

ve IV

336

mİnce bağırsakta viilus lenf kılcalları ile emilen gliserol kalbe gelinceye kadar aşağıda verilen yapılardan hangisinden geç­mez?

A) Karaciğer üstü toplardamarı

B) Peke sarnıcı

C) Sol köprücük altı toplardamarı

D) Göğüs kanalı

E) Üst ana toplardamar

İnce bağırsakta emilen yağ asidi ve gliserol moleküllerinin,

I. göğüs kanalı,

II. peke sarnıcı,

III. sol köprücük altı toplardamarı,

IV. viilus lenf kılcalları

yapılarından geçiş sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) l- l l - l l l - IV B) IV -II-I-III C) l l l- l l - IV - l

D) II—l-IV -lll E) ll l- l- IV —II

Aşağıda lenf sistemi yolları şematize edilmiştir.

Viilus lenf kılcalları-----»- I — ► Göğüs kanalı

1Sağ kulakçık ■*----- Üst ana <— II

toplardamar

Buna göre; numaralandırılmış kısımlara aşağıdakilerden han­gisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Kapı toplardamarı Peke sarnıcı

B) Viilus kan kılcalları Karaciğer üstü toplardamarı

C) Peke sarnıcı Sol köprücük altı toplardamarı

D) Peke sarnıcı Alt ana toplardamar

E) Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı

SORU 176

Lenf sıvısı bileşimi içerisinde aşağıda verilen moleküllerden hangisi bulunur?

A) Gliserol B) Nişasta C) Fruktoz

D) Glikojen E) Galaktoz

SORU 177

İnce bağırsak Karaciğer Kalp

İnce bağırsakta sindirime uğradıktan sonra geri emilen be­sin maddelerinin kalbe gelinceye kadar izlediği yolda gö­revli X, Y ve Z damarları aşağıdakilerden hangisinde doğ­ru verilmiştir?

X Y Z

A) İnce bağırsak Karaciğer Alt anatoplardamarı atardamarı toplardamarı

B) Kapı Karaciğer üstü Alt anatoplardamarı toplardamarı toplardamar

C) Karaciğer üstü Kapı Üst anatoplardamarı toplardamarı toplardamarı

D) Kapı Karaciğer Alt anatoplardamarı atardamarı toplardamarı

E) Karaciğer Kapı Karaciğer üstüatardamarı toplardamarı toplardamarı

SORU 178

Besinlerle alınan ve ince bağırsak villuslarından emilen aşağı­daki moleküllerden hangisi karaciğere uğramadan kalbin sağ kulakçığına taşınır?

A) Aminoasit B) A vitamini C) Glikoz

D) C vitamini E) B vitamini

337

Sindirim sonucu oluşan yağ asitlerinin villuslardan emilip yağ dokusuna taşınma sürecinde aşağıdakilerden hangisi görev yapmaz?

A) Kapı toplardamarı

B) Kilus borusu

C) Sol köprücük altı toplardamarı

D) Peke sarnıcı

E) Göğüs lenf damarı

İnce bağırsaktaki villuslar organik molekül emilimini,

i. aktif taşıma,

II. pinositoz,

III. difüzyon

olaylarından hangileri ile gerçekleştirir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız

D) I ve II E) I ve III

SORU 182

Aşağıda sindirilen maddelerin ince bağırsak tümürlerinden difiiz- J fft yon ve aktif taşıma ile kılcallara geçerken izlediği yol şematize edil­miştir.

İnce bağırsak kılcalı

iKapı toplardamarı

lKaraciğer

lKaraciğer üstü toplardamarı

lAlt ana toplardamar

iKalbin sağ kulakçığı

Buna göre; bu yolu takip eden hidroliz ürünü aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) Glikoz B) B vitamini C) K vitamini

D) Glikoz E) Aminoasit

SORU 181

Vücuda alman besinlerin hidrolize uğradıktan sonra sindirilen mad­delerin kan veya lenfe geçmesine emilme denir. Emilme, difüzyon ya da aktif taşıma ile gerçekleşir.

Buna göre,

I. glikoz,

II. aminoasitler,

III. yağ asitleri,

IV. gliserol,

V. suda çözünen vitaminler,

VI. su ve mineraller

verilenlerinden hangileri vücutta kan yolu ile (X), hangileri lenf yolu ile (Y) taşınır?

X

A) I ve II III, IV, V ve VI

B) I, II ve IV III, V ve VI

C) III ve IV I, II, V ve VI

D) III, IV ve VI I, II ve V

E) I, II, V ve VI III ve IV

Gliserol ve yağ asitleri ince bağırsakta albumin ile kaplanarak şilomikron de­nen küçük proteinli yağ damlacıkları şeklinde taşınır.

Yanda bir şilomikron molekülünün ba­ğırsak tümürlerinden (villus) kalbe ge­lene kadar izlediği yol verilmiştir.

Numaralarla gösterilen yerlere aşa- ğıdakilerden hangisi gelmelidir?

A)

B)

C)

D)

E)

Karaciğer

Kilus borusu

İnce bağırsak

Sol köprücük altı toplardamar

Üst ana toplardamarı

Kapıtoplardamarı

Sol köprücük altıtoplardamarıKapıtoplardamarı

Kilus borusu

Sağ köprücük altı toplardamarı

Bağırsak tümürleriIıI

Peke sarnıcıI

Göğüs kanalıtII *III ♦

Kalbin sağ kulakçığı

Alt ana toplardamar

Üst ana toplardamar

Karaciğer üstü toplardamar

Alt ana toplardamar

Kilus borusu

338

SORU 184 SORU 188

,l. Salyangoz

II. Balık

III. Planarya

IV. Sölentereler

V. Deniz kestanesi

Yukarıda verilen canlılardan hangileri hücre dışı sindirim ya­pabilir?

A) I ve II B) I ve III C) I, II ve IV

D) I, II ve V E) I, II, III, IV ve V

I. Mide yüzeyinin mukusla kaplı olması

II. Bazı enzimlerin pasif olarak salgılanması ve aktifleşebilmek

için başka maddelere gereksinim duyması

III. Bakteriler için antiseptik görev yapan HCl’in salgılanması

^IV. Midenin boş iken salgı yapmaması

Yukarıda verilen olaylardan hangileri midenin zarar görmesini önlemek için gerçekleştirdiği adaptasyonlardandır?

A) Yalnız I B) I ve IV C) I, II ve IV

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

SORU 186

Canlılarda gözlenen sindirim olayları ile ilgili,

I. Bazı omurgasız hayvanlarda hem hücre içi hem de hücre dışı

sindirim gözlenebilir.

II. Otçulların ince bağırsak uzunluğu, oransal olarak etçillerin ince

bağırsağından daha fazladır.

III. Geviş getiren otçulların ince bağırsak uzunluğu, geviş

getirmeyen otçullardan daha fazladır.

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

Aşağıdakilerden hangisi safranın görevlerinden değildir?

A) Yağların mekanik sindirimini gerçekleştirir.

B) Karaciğer hücrelerinde sentezlenen kolesterolün atılmasında

rol oynar.

C) Yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) emilmesine yardımcı

olur.

D) Antiseptik görevi yapar.

E) Pankreas ve bağırsak enzimlerinin çalışması için asidik ortam

hazırlar.

r . ________________________________________________

Aşağıda verilen tabloda insan vücudunda bulunan sindirim organ­larına ait bazı özellikler verilmiştir.

X Y Z T K

Kimyasal sindirim + + + - -

Viilus ve mikrovillus - + - - -

Mekanik sindirim + + + - -

Peristaltik hareket - + - + +

Amilaz enzimisalgılanması

Tabloda özellikleri belirtilen organlar hangi şıkta doğru olarakverilmiştir?

X Y Z T K

A) Ağız I.Bağırsak K.Bağırsak Y.Borusu Mide

B) Mide K. Bağırsak Ağız Yutak I. Bağırsak

C) Ağız I. Bağırsak Mide Y.Borusu K.Bağırsak

D) Mide K.Bağırsak Ağız Y.Borusu I. Bağırsak

E) Ağız I.Bağırsak Mide Pankreas K.Bağırsak

SORU 189

Aşağıdaki grafikte X, Y ve Z besinlerinin miktarının insan sindirim kanalındaki değişimi gösterilmiştir.

Buna göre;

I. X maddesi selülozdur.

II. Z maddesi peptid bağı içerir.

III. Safra tuzları Y maddesinin mekanik sindiriminde görev alır,

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

SORU 190

Yapıtaşlarına ayrılan besinlerin ince bağırsaktaki epitel hücrelerine geçmesine emilme denir.

Besinlerin emilmesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Yağda çözünen vitaminler yağların varlığında emilir.

B) Aynı büyüklükte olan bazı yapıtaşları farklı hızlarda emilir.

C) Emilme sırasında enerji harcanmaz.

D) Sağlıklı bir insanda karbonhidratların tamamı, yağların % 95’i, proteinlerin % 90’ı ince bağırsak tarafından emilir.

E) Emilen besinler daha büyük besin maddelerine dönüştürülerek depolanabilir.

Otçul bir memelide gerçekleşen bazı sindirim reaksiyonları aşağıda verilmiştir.

I. Protein + (n-1) H20 -» (n) Aminoasit

II. Glikojen + (n-1) H20 -» (n) Glikoz

III. Yağ + 3H20 -» 3 Yağ asidi + Gliserol

IV. Nişasta + (n-1) H20 -» (n) Glikoz

Yukarıda verilen sindirim reaksiyonlarından hangileri hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçekleşir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) I, II ve III E) I, III ve IV

SORU 192

İçerisinde pankreas özsuyu ve aşağıdaki mad­deler bulunan deney düzeneği hazırlanıyor ve bir süre bekletiliyor.

- Yağ

- Yağ asidi

- Maltoz

- Glikoz

- Aminoasit

- Su

Deney sonunda,

I. glikoz,

II. su,

III. yağ asidi,

IV. aminoasit

moleküllerinden hangilerinin miktarında artış gözlenir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve

D) II ve IV E) I, III ve IV

38°C

ortaktır?

A) Yalnız I

SORU 193

I. Yağların sindirimi ile ilgili salgı üretmek

II. Kan şekerini ayarlamak için hormon salgılamak

III. Sindirim enzimi üretmek

IV. Protrombin ve fibrinojen üretmek

Yukarıda verilenlerden hangileri karaciğer ve pankreas için

B) Yalnız IV

D) I, III ve IV E)

C) II ve I

ve IV

Aşağıda sağlıklı bir insanda karaciğere giren ve çıkan damarlar gösterilmiştir.

Aort

Buna göre;

I. Tokluk durumunda II nolu damardaki glikoz miktarı, I nolu damardakinden daha fazladır.

II. Üre miktarı en fazla olan damar IV nolu damardır.

III. III nolu kanal safra sıvısı içeren koledok kanalıdır,

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

SORU 195

insanda ince bağırsakta bulunan yağ asidi ve gliserol mole­külleri kalbe ulaşıncaya kadar aşağıdaki yapıların hangisin­den geçmez?

A) Peke sarnıcı

B) Üst ana toplardamar

C) Göğüs kanalı

D) Villus lenf kılcalları

E) Alt ana toplardamar

SORU 196

Aşağıdakilerden hangisi kimyasal sindirime örnek olarak gös­terilemez?

A) Dipeptidin erepsin enzimi ve su yardımıyla aminoasitlere ayrış­ması

B) Maltaz enzimi yardımıyla maltozdan glikoz moleküllerinin mey­dana gelmesi

C) İnce bağırsakta yağ moleküllerinden yağ asidi ve gliserol olu­şumu.

D) Saprofit bakterilerin proteinleri monomerlerine ayrıştırması

E) Safra yardımıyla yağ damlacıklarının meydana gelmesi

9. A 10. D 11. C 12. B 13. C 14. C 15. E 16. E 17. B 18. D 26. A 27. D 28. B 29. A 30. B 34. E 35. D 36. E 37. B38. A 39. C 40. B 41. B 42. E 43. B 44. E 53. A 54. B 55. C 56. B 57. D 58. C 59. C 60. B 61. D 67. A 68. C 69. A70. D 71. D 72. E 73. E 74. E 78. E 79. D 80. B 81. E 82. E 83. B 84. E 85. A 86. C 87. E 88. E 89. E 90. E 91. C92. E 93. C 94. C 95. B 96. E 97. A 98. C 103. E 104. E 105. E 106. E 107. D 108. A 109. A 114. D 115. A 116. E 117. A 118. C

119. C 120. D 121. C 122. B 123. E 124. B 125. D 126. A 127. D 128. D 129. B 130. A 131. C 132. B 133. C 136. A 137. B 138. E 139. C142. C 143. E 144. E 145. A 146. D 147. E 148. A 149. B 150. C 154. D 155. C 156. E 157. D 160. D 161. A 162. D 163. C 164. A 165. A166. D 167. B 168. D 169. D 170. E 171. D 172. B 173. A 174. B 175. C 176. A 177. B 178. B 179. A 180. E 181. E 182. C 183. B 184. E185. C 186. C 187. E 188. C 189. A 190. C 191. B 192. B 193. A 194. B 195. E 196. E

d ir im s is t e m i BQmxL@ş>Q

Normal bir insanda, belirli bir miktar besinin sindirim olayları sırasında monomerlerine kadar parçalanma sü­resi, aşağıdakilerden hangisine bağlı değildir?

A) Enzimlerin tepkimeye girdiği besin yüzeyinin büyüklüğü­ne

B) Alınan besinin sıcaklığına

C) Sindirim enzimlerinin miktarına

D) Midedeki asit miktarına

E) İnce bağırsakta emilme yüzeyinin büyüklüğüne

4. Bir hücrelilerde bulunabilen bazı organellerin işlevleri, insan­larda bulunan bazı organların işlevlerine benzer.

Aşağıdakilerin hangisinde verilen organel ile organ ara­sında işlev yönünden bir benzerlik yoktur?

A) Sindirim kofulu - Mide

B) Mitokondri - Karaciğer

C) Boşaltım kofulu - Böbrekler

D) Kamçı - Bacaklar

E) Pelikula - Deri

2. Aşağıdaki tabloda gösterilen her bir tüpe, satır başında veri­len “besin maddesi” ile sütun başında verilen “canlılardan alı­nan sindirimle ilgili madde” konmuştur.

İnsanda, aşağıdaki olayların hangisi, kasların peristaltikahareketiyle sağlanır?

zA) Yüreğin kanı pompalaması

< g O

B) Besinlerin ince bağırsakta ilerlemesi

C) Nefron kanallarında idrarın akması

D) Akciğerdeki havanın dışarıya verilmesi

E) Atardamarlarda kanın hareket etmesi

Sindirim olayı bu tüplerin hangilerinde gerçekleşir?

A) 1,2, 3, 9 B) 1,5 , 7, 8 C) 2, 4, 6, 7

D) 3, 5, 7, 9 E) 3, 4, 6 , 8

3. İnsanda, bağırsaklardaki sindirim sırasında gerçekleşen,

I. Enzim salgılanması

II. Peristaltik hareketlerin oluşması

III. Hormonların salgılanması

olaylarından hangileri, doğrudan doğruya besinlerin kimyasal sindirimini gerçekleştirir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

6. İnsanda, midenin HCI ve sindirim enzimlerinden zarar görmesinin doğal olarak önlenmesi,

I. Gastrin hormonunun düzenleyici etkide bulunması

II. Tripsinin oluşması

III. Mukusun salgılanması

IV. Pepsinin pepsinojen halinde salgılanması

olaylarından hangileriyle sağlanır?

A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

343

7. Bir tüpte suyla karıştırılan X yağının üzerine X yağının yıkı­mını sağlayan enzim konulmuştur.

Bir süre sonra tüpte;

I. Yağ asitleri

III. Amino asitler

III. Gliserol

IV. Glikoz

V. X yağının yıkımını sağlayan enzim

bileşiklerinden hangileri bulunur?

A) I, III ve IV B) I, III ve V C) I, IV ve V

D) II, III ve IV E) II, IV ve V

10. İnsan sindirim sisteminde,

- Protein -» Polipeptitler

- Polipeptit -» Peptitler

- Peptit —> Aminoasitler

şeklindeki yıkımların her birinin gerçekleşmesinde, aşa- ğıdakilerden hangisinin bulunması gerekir?

A) Tripsin B) HCI C) Pepsin

D) Su E) Erepsin

8 . Karaciğer hücrelerinin işlevleri sonucunda vücut dışına atılacak maddeler, bir karaciğer lopçuğundaki;

I. Lopçuk merkez toplardamarı

II. Lopçuk safra kanalı

III. Lopçuk kapı toplardamarı

yollarının hangileri ile karaciğerden uzaklaştırılır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

İR§ııtâ! pınfoıaı öııuyu, oluşumundan sindirim olayı=na karışıncaya kadar;

I. Vater kabarcığıII W irsung k a n a lı

III. Langerhans adacakları

olarak adlandırılan yapıların hangilerinden geçer?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

11. Normal bir insanın karaciğerinde, aşağıdaki verilen mad­delerden hangisi lopçuk çevresine doğru toplanarak akar?

A) Heparin

C) Safra pigmentleri

E) Fibrinojen

B) Glikojen

D) Üre

■«!£

>

a

- j<jU

12. Bir besin maddesinin ince bağırsağa ulaştığında kazan­mış olduğu moleküler yapı ve ince bağırsak ortamında etkilendiği enzim aşağıdakilerden hangisinde verilmiş­tir?

Moleküler Yaoı Enzim

A) Disakkarit Pityalin

B) Amino asit Pepsin

C) Yağda eriyen vitaminler Lipaz

D) Peptit Erepsin

E) Glikoz Maltaz

13. Aşağıda verilen canlılardan hangisinin sindirim sistemi, embriyonik gelişim evresinde, işlev yapmaz?

A) Kurbağa B) Yunus C) Kertenkele

D) Leylek E) Köpek balığı

344

14. İnsanda midedeki sindirimde,

I. Pepsin

II. Gastrin

III. Mukus

IV. Pepsinojen

V. HCI

maddelerinin salgılanma ve dönüşme sırasının aşağıda- kilerden hangisindeki gibi olması, midenin kendini sin­dirmesini önler?

A) I - IV - V - II - III B) II - 1 - IV - III - V

C) III - II - V - IV - I D) IV - III - V - I - II

E) V - II - 1 - III - IV

15. Aşağıdaki grafik, insanda uzun süreli açlıkta vücuttaki yağ, protein ve karbonhidrat miktarlarının değişimini göstermekte­dir.

Bağıl miktarı (Kilogram)

16.

17.

1 2 3 4 5 6 7 8 Zaman (Hafta)

Bu grafikte, yağ, protein ve karbonhidrat miktarlarının değişimini gösteren eğrilerin numaraları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Yaa Protein Karbonhidrat

A) III II I

B) II III I

C) II I III

D) I III II

E) I II III

a!a

£*eis-l_bdU

Amino asit gereksinimini, dış ortamdan protein olarak sağlayan canlılarla ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisi her durumda yanlıştır?

A) Hücre dışı sindirimini gerçekleştirirler.

B) Azotlu yadımlama ürününü oluştururlar.

C) Sindirim atıklarını dış çevreye atabilirler.

D) Azotu, dış ortamdan azotlu tuzlar olarak almak zorun­dadırlar.

E) Fotosentez yapabilirler.

18.

içinde protein, nişasta ve yağ bulunan bir karışım üç ayrı tüpe konmuştur. İnsanın sindirim sisteminin farklı böl­gelerinden alınan, X, Y ve Z sindirim salgılarından X, I. tüpe; Y, II. tüpe; Z de III. tüpe ilave edilmiştir.

Daha sonra, bu tüpler, sıcaklığı sidirim olayları için uygun olan su havuzuna yerleştirilmiştir. Bir süre sonra tüplerde gerçekleşen sindirim ile ilgili bulgular aşağıdaki tabloda veril­miştir.

(+ işareti, sindirimin gerçekleştiğini, - işareti sindirimin gerçekleşmediğini göstermektedir.)

Tüplere ilave^ ^ \e d i le n sindirim

_ . salgısı BesinMaddeleri

I. Tüpe sindirim salgısı

X

II. Tüpe sindirim salgısı

Y

III. Tüpe sindirim salgısı

Z

Protein + - +

Nişasta + + -

Yağ + - -

Buna göre; X, Y ve Z salgılarının salgılandığı yapılar, aşa­ğıda verilenlerden hangisinde doğru olarak eşleştirilmiş­tir?

X Y Z

A) Pankreas Tükürük bezi Mide

B) Pankreas Mide Tükürük bezi

C) Tükürük bezi Pankreas Mide

D) Mide Tükürük bezi Pankreas

E) Mide Pankreas Tükürük bezi

Bir araştırmacı, insanda, karaciğere giren ve çıkan damarlar­daki kanda glikoz yoğunluğunu yemekten hemen önce ve bol karbonhidratlı yemekten bir süre sonra ölçmüş ve aşağıdaki bulguları saptamıştır.

Yemekten hemen önce yapılan ölçüm

Karaciğere giren 1 damardaki kanda r

Karaciğerden çıkan damardaki kanda

glikoz yoğunluğu J \ [ glikoz yoğunluğu

(Küçüktür)

Yemekten bir süre sonra yapılan ölçüm

Karaciğere giren damardaki kanda glikoz yoğunluğu

Karaciğerden çıkan damardaki kanda glikoz yoğunluğu

(Büyüktür)

Bu bulgular, karaciğerin;

I. Fazla glikozu depolama

II. Glikojenden glikoz oluşturma

III. Gerektiğinde, kandaki glikoz miktarını yükseltme

işlevlerinden hangilerine doğrudan kanıt sağlar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve II E) I ve III

345

19. Vücutta, K vitamini eksikliğine,

I. Sindirim kanalında etkili emilimin olmaması

II. Besin içeriğinde yeterli yağın bulunmaması

III. Bağırsaktaki yararlı mikroorganizmaları öldüren ilaçların uzun süre kullanılması

durumlarından hangileri neden olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) İve III E) I, II ve III

20. Azot atomları işaretlenmiş esansiyel (temel) amino asitlerle beslenen bir insanın karaciğer dokusu, belirli bir süre sonra incelenmiştir.

incelenen dokuda bulunan,

I. glikoz,

II. protein,

III. üre,

IV. amonyak

bileşiklerinden hangileri, işaretli azot taşımaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) III ve IV

2 1 . İnsanda, karaciğerin bazı besin maddelerinin depolanması, kanın zehirli maddelerden arındırılması, homeostasinin sağ­lanması gibi görevleri vardır. Aşağıdaki şemada, karaciğere kan getiren ve karaciğerden kan götüren damarlar numarala­narak gösterilmiştir.

( i ) —£ Karaciğer

Mide

Incebağırsak

Buna göre, karaciğere kan getiren ve karaciğerden kan götüren damarlar aşağıdakilerden hangisinde doğru ola­rak gruplanmıştır?

«j2|zSI<MO

22. Lopçuk çevresi'-U safra kanalı

(2 ) Safra kanalcığı

( 3) Karaciğer hücresi

(T ) Merkez ^ toplardamarı

(5 ) Sinüsler

Yukarıdaki şemada, insan karaciğerini oluşturan lopçuklardan biri, numaralanmış bazı damarları, kanalları ve bir kısım hüc­releriyle gösterilmiştir. Karaciğerin lopçuklarında gerçekleşen olaylar arasında,

I. üretilen safra sıvısının uzaklaştırılması,

II. depolanmış öncül A vitamininden oluşturulan A vitamininin kan dolaşımına gönderilmesi

olayları da vardır.

Lopçuklarda I. ve II. olaylarla ilgili madde akışının gerçek­leştiği yapılar ve bu yapıların madde akışına göre sıralanı­şı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I. olav II. olav

A)

B)

C)

D)

E)

1 ^ 2 3

2 -» 4 5

3 - * 5 -» 4

3 -» 2 - * 1

4 - * 3 — 1

23. İnsanda,

I. karaciğer,

Karaciğere kan Karaciğerden kan II. mide,

aetiren damarlar oötüren damarlar III. pankreas,

A) 1, 3 2,4 IV. ince bağırsak

B) 1, 4 2, 3 organlarından hangilerinin salgıları (hormonlar hariç),

C) 1, 2, 3 1 üretildikleri yerden başka bir yerde işlev görür?

D) 2, 3, 4 1 A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III

E) 4 1, 2, 3 D) II ve IV E) III ve IV

1. E 2. A 3. A 4. B 5. B 6. D 7. B 8. C 9. D 10. D 11. C 12- D13. B 14. C 15. B 16. D 17. A 18. E 19. E 20. A 21. D 22. D 23. C

346

1. Omurgalı hayvanların sindirim sistemleri ile ilgili,

I. sindirim boşluğuna enzim salgılama,

II. besinleri sindirim kanalı boyunca peristaltik hareket ile ilerletme,

III. selülozun kimyasal sindirimini sağlayan enzim üretme,

IV. geviş getirmeyen otçulların ince bağırsağının geviş geti­renlere göre kısa olması

gibi özelliklerden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve IV C) III ve IV

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

Aşağıdaki şekilde geviş getiren bir memeli hayvanın midesi ve mideye gelen besinlerin takip ettiği yol gösterilmiştir.

3.

Buna göre midenin K, L, M ve N ile gösterilen hangi kısım­larında bakterilerin ürettiği enzimlerle selüloz kısmen par­çalanır?

A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız N

D) N ve L E) M ve N

İnce bağırsaktan emilen işaretli bir aminoasit molekülü kalbe gelinceye kadar,

I. alt ana toplardamar,

II. karaciğer,

III. kapı toplar damarı,

IV. karaciğer üstü toplar damarı

gibi yapılardan hangi sırada geçer?

A) IV-III-I-II B) lll-ll-IV-l C) ll-IV-l-lll

D) IV-III-II-I E) lll-IV-l-ll

4. Sağlıklı bir insanın onikiparmak bağırsağında,

„ PepsinI. Protein + Su --------------- » Pepton

AmilazII. Nişasta + Su --------------- » Maltoz + Dekstrin

ErepsinIII. Peptit + Su --------------- * Aminoasit

IV. Yağ + SuLipaz

Yağ asidi + Gliserol

tepkimelerinden hangileri gerçekleşir?

A) I ve II B) II ve III

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

C) II ve IV

jz

Iz5s<jMU

5. Sağlıklı bir insanda sindirim sistemi,

I. besinlerin çoğunun antijen özelliğini ortadan kaldırma,

II. mekanik sindirimin gerçekleşmesini sağlama,

III. besinlerin hidrolizi sırasında enerji elde etme,

IV. besin içindeki mikroorganizmaların çoğunu etkisiz hale ge­tirme

şeklindeki fonksiyonlardan hangilerini gerçekleştirir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

6. Yandaki grafikte polimer yapı- X miktarı daki X maddesinin sindirim sisteminin değişik bölümlerin­deki miktarı gösterilmiştir.

Buna göre X maddesi ile il­gili olarak;

I. bağırsağıTamamen sindirilmesi so­nucu asit özellikte madde­ler oluşur.

II. Kimyasal sindiriminde pepsin enzimi rol oynar.

III. Sindirim ürünleri emilerek karaciğere taşınır,

şeklindeki yorumlardan hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız I

D) I ve III E) I, II ve III

mm

347

7.

Karaciğere giren ve karaciğerden çıkan damarların X, Y, Z ile gösterildiği yukarıdaki şekilde,

I. üre yoğunluğunun,

II. yemekten hemen sonra glikoz miktarının,

III. Os yoğunluğunun

en fazla olduğu damarlar hangi seçenekte verilmiştir?

JLA) X Y zB) Y X z

C) X Z Y

D) Z X Y

E) Y z X

8. Aşağıda sağlıklı bir insanın karaciğeri ve onunla bağlantılı da­marları şematik olarak belirtilmiştir.

Alt ana

-Aort

Buna göre aşağıda verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) I numaralı damardaki oksijen yoğunluğu III numaralı da­mardan fazladır.

B) III numaralı damardaki üre miktarı II numaralı damardan fazladır.

C) II numaralı damardaki NH3 miktarı III numaralı damardan

fazladır.

D) Kısa bir süre önce yemek yemiş bir insanda I numaralı da­mardaki glikoz oranı II numaralı damardan fazladır.

E) IV numaralı kanalda yağların sindirimi ile ilgili salgı bulunur.

9. Aşağıda bulunan deney tüplerine eşit miktar nişasta ilave edil­miş ve sıcaklığı sindirim için uygun olan su havuzuna yerleşti­rilmiştir.

uSafra

Bir süre sonra numaralandırılmış tüplerdeki nişasta mikta­rının zamana bağlı değişim grafiği aşağıdakilerden hangi­si gibi olur?

A) Nişasta miktarı

B) Nişasta miktarı

Zaman

C) Nişasta miktarı

-I ve I

Zaman

Nişastamiktarı

II vn III

>Zaman Zaman

sc3£

ID

- i1M

E) Nişasta miktarı

Zaman

10 . İnsanda sindirim sisteminin bir bölümü aşağıda gösterilmiştir.

Onikiparmakbağırsağı

Numaralandırılmış kısımlarla ilgili;

I. IV numaralı kanalın tıkanması bireyin kilo kaybetmesine yol açar.

II. I ve II numaralı kısımlar peptit bağlarını koparan enzim sal­gılar.

III. III numaralı kısım yağların mekanik sindirimi ile ilgili salgı üretir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

348

11. İnsanda,

r \ I. glikozit bağlarının yıkılması,

II. peptit bağlarının yıkılması,

ili. ester bağlarının yıkılması

olaylarından hangileri hem mide hem de ince bağırsakta gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

12. İnce bağırsakta bulunan bir yağ asidi molekülü kalbin sağ kulakçığına ulaşıncaya kadar,

I. üst ana toplardamar,

II. peke sarnıcı,

III. sol köprücük altı toplardamarı

gibi yapılardan hangi sırayla geçmesi beklenir?

A) lll-ll-l B) ll-lll-l C) l-ll-lll

D) ll-l-lll E) lll-l-ll

13. Aşağıdaki deney düzeneklerinin hangisinde kimyasal sin­dirim gerçekleşir?

A)Su

(\B)

i- Protein- Pepsin- 35°C- pH=7

C)

- Protein- Pepsinojen- 35°C- pH=2,5

D) E)

- Nişasta -A m ilaz (bazik)- 35°C -p H = 8

14.Protein- ■ Polipeptit - • Dipeptit- • Aminoasit

J 'V

NH„

co2

Sağlıklı bir insanda yukarıda gerçekleşen metabolizma olayları ile ilgili;

I. I nolu reaksiyon midede gerçekleşir.

II. II ve III nolu reaksiyonlarda görev yapan enzimler asidik or­tamda maksimum faaliyet gösterir.

III. IV nolu reaksiyon sırasında enerji açığa çıkar,

şeklindeki açıklamalardan hangileri söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I vş III E) II ve III

15. Aşağıdaki grafikte polimer yapıdaki X, Y, Z maddelerinin bir gramının açığa çıkardığı enerji miktarları gösterilmiştir.

Enerji miktarı

M-

I01 < - - u

LllX Y Z Besin maddeleri

Buna göre X, Y, Z maddeleri ile ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisi söylenemez?

A) X maddesinin kimyasal sindirimi ağızda başlar.

B) X, Y, Z maddelerinin kimyasal sindirimini sağlayacak en­zimler pankreas özsuyunda bulunur.

C) Z maddesinin kimyasal sindirimi midede başlar.

D) Y maddesinin kimyasal sindirimini sağlayan enzim karaci­ğerde üretilir.

E) X maddesinin kimyasal sindiriminde tükürük bezi, pankreas ve ince bağırsak enzimleri görev yapar.

16. Nişastamiktarı

Proteinmiktarı

miktarı

• Zaman

Protein, karbonhidrat ve yağ bakımından zengin besinler­le beslenmiş sağlıklı bir insanın midesinde yukarıdaki gra­fiklerden hangilerindeki değişimin gerçekleşmesi beklen­mez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız lll

D) I ve E) I ve i

17. İnce ve kalın bağırsak,

I. suyun emilmesini sağlamak,

II. epitel doku katlanmaları (villus) içermek,

III. besinlerin kimyasal sindirimi için enzim salgılamak,

IV. peristaltik hareket gerçekleştirmek,

V. sindirilmiş besinleri kana geçirmek

şeklindeki fonksiyonlardan hangilerini ortak olarak ger­çekleştirir?

A) I ve IV B) II ve V C) I, II ve lll

D) I, lll ve IV E) II, IV ve V

1 8 .

Hormon Salgılandığı organ Etkilediği organ

Kolesistokinin Onikiparmak bağırsağı Safra kesesi

Sekretin Pankreas Pankreas

Gastrin Mide Mide

Yukarıdaki tabloda sindirim sisteminde görev yapan hor­monların hangi özelliği vanlıs verilmiştir?

A) Gastrin hormonunun etkilediği organı

B) Kolesistokinin hormonunun salgılandığı organ

C) Sekretin hormonunun etkilediği organı

D) Kolesistokinin hormonunun etkilediği organı

E) Sekretin hormonunun salgılandığı organ

19. Aşağıda insan vücudunda meydana gelen bazı olaylar şema- tize edilmiştir.

Nişasta

Sükroz - Glikoz ■ C 0 2 + H20 + Enerji

IV

Glikojen

Numaralandırılmış olaylarla ilgili olarak;

I. I ve IV numaralı olaylar sindirim kanalında gerçekleşir.

II. III nolu olayın gerçekleşmesi için sindirim enzimine gerek yoktur.

III. II nolu olay hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçek­leşir.

şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

20. Sağlıklı bir insanın karaciğer hücrelerinde,

I. karbonhidratları yağa,

II. laktik asiti glikojene,

III. amonyağı üreye

dönüştüren enzimlerden hangileri bulunur?

A) Yalnız I B) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

C) I ve

21. X ve Y kapları monomerleri geçirebilen seçici geçirgen bir zar­la ikiye ayrılıyor. Her biri uygun sıcaklık ve pH’ta bir süre bek­letiliyor.

Protein FenolPepsinojen kırmızısı

Su

I II Seçici(35°C) geçirgen

X kabı

III I V* - Seçici(35°C) geçirgen

Y kabı Z3r

2<z

IQ«i-J-IWU

Buna göre kaplarda gerçekleşen olaylar ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

(Fenol kırmızısı asitlerle sarı renk oluşturur.)

A) X kabında fenol kırmızısı sarıya döner.

B) Y kabında pepsinojenin proteinle tepkimesi sonucu renk değişimi gözlenir.

C) X kabında l’den l l 'y e monomer geçişi olur. ✓-

D) Y kabında protein hidrolizi gerçekleşmez.

E) Y kabında IH’ten IV’e monomer geçişi gözlenmez.

22. Aşağıda sağlıklı bir insanın sindirim kanalı ile ilgili bazı özellik­ler verilmiştir.

Tabloya göre verilen özelliklerden hangisi yanlış olur?

A)

B)

C)

D)

E)

Sindirimorganı

Salgıladığıenzim

Reaksiyona giren madde

Ürün

incebağırsak

Laktaz Laktoz Glikoz ve Galaktoz

Pankreas DNAaz DNA Desksiribo-nükleotit

Mide Pepsin Protein Polipeptit

Pankreas Erepsin Peptit Aminoasit

Tükürükbezi

Amilaz Nişasta Maltoz ve Dekstrin

23. Sağlıklı beslenen bir insanda karaciğerin safra üretimini durdurması sonucu aşağıdaki durumlardan hangisinin ol­ması beklenmez?

A) Kandaki A, D, E, K vitaminlerinin miktarının azalması

B) İnce bağırsaktan birim zamanda emilen yağ asiti ve gliserol miktarının azalması

C) Hemoglobinin parçalanma ürünü olan bilurubinin atılama- ması

D) Zararlı bakterilerin artması

E) Yağların kimyasal sindiriminin gerçekleşmemesi

1. A 13. E

2. E 14. B

3. B 15. D

4. C 16. A

5. D 17. A

6. E 18. E

7. C 19. B

8. D 20. E

9. C 21. B

10. E22. D

11 B. 23. E

12. B

1.

2 .

KULAR, SINIR SİSTEMİ, ENDOKRİN SİSTEM,

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ, SİNDİRİM SİSTEMİ

Aşağıdaki bitkisel dokulardan hangisi bölünme yetene­ğini kaybetmiş canlı hücrelerden oluşur?

A) Sürgen doku B) Parankima C) Kambiyum

D) Sert doku E) Odun borusu

Bitkilerde bulunan stoma ve kovucuk yapılarının ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Açılıp kapanabilme

B) Fotosentez yapma

C) Ölü hücrelerden oluşma

D) Gaz alışverişini sağlama

E) Epidermisten oluşma

5.

6.

2<J

1

Aşağıdaki canlıların hangisinde embriyo ve ergin evrede

iskelet aynı dokudan oluşur?

A)Timsah B) Kurbağa C) Kaz

D) Köpek balığı E) Balina

Omurgalı hayvanlarda bulunan tüm canlı doku çeşitlerin­

de,

I. metabolik enzim bulundurma,

II. rejenerasyon yeteneğine sahip olma,

III. ATP üretme

özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız lll

D) I ve lll E) II ve lll

Bitkilere ait,

I. palizat parankiması,

II. ksilem hücreleri,

III. kök hücreleri

gibi yapıların hangilerinde aminoasit sentezi yapılamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız lll

D) I ve II E) II ve lll

<jiJUJU

4. I. Tat duyusunun alınmasında birincil duyu hücreleri görev yapar.

II. Duyu epiteli hücrelerinde yenilenme yeteneği fazladır.

III. Kimyasal uyaranlarla uyarılabilirler.

Yukarıdakilerden hangileri duyu epiteli ile ilgili olarak söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız lll

D) I ve II E) II ve lll

Nöronlarda impuls iletilirken aşağıda verilenlerden han­gisi gerçekleşmez?

A) İyon değişimi

B) Oksijen harcanması

C) Isının açığa çıkması

D) C 0 2 oluşması

E) impuls hızının giderek artması

8. Basit refleks yayında duyu nöronu zarar gördükten son­ra eşik değerde uyarı verilirse,

I. impuls oluşmaması,

II. tepkinin meydana gelmesi,

III. impulsun omuriliğe taşınması

durumlarından hangileri gözlenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız lll

D) I ve lll E) II ve lll

351

9.

10.

11.

Bir kişide cisimlerden gelen ışınlar sarı noktanın önünde kesiştiğine göre bu kişi ile ilgili olarak;

I. Miyop göz kusuru vardır.

II. İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

III. Uzağı net göremez.

IV. Göz küresinin çapı normalden uzundur,

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III

D) III ve IV E) I, III ve IV

Bitkilerde, belirli bir uyarana karşı yönelme (tropizma) olaylarında aşağıda verilen hormonlardan hangisi etki­lidir?

A) Giberellin B) Oksin C) Sitokinin

D) Absisik asit E) Etilen

Endokrin sistemde gözlenen geri besleme (feed back) vücut­ta hormon dengesinin sağlanmasına yöneliktir.

Buna göre,

HipofizI

: YumurtalıkII

yukarıda verilen geri besleme olayında I ve II ile gösteri­len kısımlara aşağıda verilenlerden hangisi gelmelidir?

A) Östrojen FSH

B) FSH LH

C) FSH Östrojen

D) Progesteron FSH

E) LTH Östrojen

12. insan vücudunda salgılanan aşağıdaki hormonlardan hangisi karşısında belirtilen hedef organı etkilemez?

A) LH - Yumurtalık

B) TSH - Tiroit bezi

C) R F - Hipofiz

D) F S H -H ipo fiz

E) ADH - Böbrek kanalları

13. Fazla miktarda kalsiyumlu besinler alan bir kişide kanda­ki kalsiyum miktarının dengelenmesi sürecinde,

I. kaslarda ağrılı kasılmaların olması,

II. kandan kemiklere kalsiyum geçişinin hızlanması,

III. kalsitonin hormonunun salgılanması,

IV. parathormonun salgılanması

durumlarından hangileri gözlenir?

A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

14. Aşağıdaki grafikte sağlıklı bir insanın kanındaki glikoz mik­tarında meydana gelen değişim gösterilmektedir.

Glikoz x

-j

12 Si3»jau

Buna göre;

I. X hormonu, insülindir ve glikozun karaciğere geçişini hız­landırır.

II. Y, glukagon hormonudur ve kan şekerini artırır.

III. Kan şekerinin düzenlenmesinde yalnızca karaciğer ve pankreas etkilidir.

ifadelerinden hangileri söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

15. Omurgalılardaki iç iskelet ve böceklerdeki dış iskeletle ilgili olarak,

I. vücudun su kaybını önlemek,

II. kan hücrelerini oluşturmak,

III. canlı vücuduna desteklik sağlamak,

IV. kaslara tutunma yüzeyi oluşturmak

gibi verilenlerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV

D) II ve III E) III ve IV

16. Hareketli eklemin yapısında aşağıda verilenlerden hangi­si bulunmaz?A) Sinoviyal zar B) Miyofibril

C) Eklem sıvısı D) Eklem kıkırdağı

E) Eklem kapsülü

sarı benek

352

17. Bitkilerdeki açık iletim demetleriyle ilgili olarak;

I. Çok yıllık çift çenekli bitkilerde bulunur.

II. Kambiyum, yaş halkalarını oluşturur.

III. İletim demetleri düzensiz sıralanır,

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız i

D) I ve II E) I, II ve lll

18. Böceklerdeki açık dolaşım sistemi hangi yönüyle insan­lardaki kapalı dolaşım sistemine benzerlik gösterir?

A) 0 2 ve C 0 2 nin taşınması

B) Sindirilmiş besinlerin taşınması

C) Molekül alışverişinin kılcal damarlarda olması

D) Kanın akış hızının fazla olması

E) Damar ucunun vücut boşluğuna açılması

19. Igsanlarda aşağıda verilen özelliklerden hangisi kalbin çalışmasını hızlandırıcı etki yapmaz?

A) Adrenalin

B) Tiroksin

C) Kanın pH’sının düşmesi

D) Vücut sıcaklığının artması

E) Asetilkolin salgılanması

20. Atardamar, toplardamar ve kılcal damarlarda,

I. lifli bağ doku,

II. damar kasları,

III. endotel,

IV. tek yöne açılan kapakçıklar

gibi yapılardan hangileri ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalnız lll C) I ve IV

D) II ve lll E) I, II ve lll

2 1 .Maltaz

I. Protein + H20 — — Psin

Glikoz + Glikoz

Polipeptid

I. Laktoz + HgO — Laktaz „ Q|j|<oz + Galakoz

IV. Yağ + H20 LipazYağ asidi + Gliserol

Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri ince bağır­sakta gerçekleşir?

A) I ve II B) II ve lll C) I, II ve lll

D) I, lll ve IV E) II, lll ve IV

22. Aşağıdaki grafikte bir insanın midesinde meydana gelen kim­yasal sindirim sonucunda bazı maddelerin miktarlarındaki de­ğişimler gösterilmiştir.

Madde

33Jz

Ig5i-l3—wu

Buna göre X, Y ve Z maddeleri aşağıdakilerden hangileri olabilir?

X

A) Pepsin Lap enzimi Protein

B) Lap enzimi HCI Protein

C) Pepsin Pepton h 2o

D) Pepsin Aminoasit HCI

E) HCI Protein Pepton

23.

Mide özsuyu Nişasta 35 °C

pH= 1,5 - 2

Pankreas özsuyu

Yağ 35°C

pH = 8,5

MaltazMaltoz35°C

pH = 8,5

Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinin içerisine fe­nol kırmızısı damlatıldığında hangilerinde renk değişimi gözlenir?

(Fenol kırmızısı asidik ortamda sarıya döner.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız lll

D) I ve II E) II ve lll

24. Polimer moleküllerin monomerlerine ayrışmasına kimyasal sindirim denir.

Buna göre;

I. Nişasta + H20 Amilaz—> Maltoz + Dekstrin

I. Yağ + Safra Yağ damlacıkları

... - r . . . Enterokinaz _.. .III. Tripsinojen ---------------------- » Tripsin

IV. Dipeptit + H20 —Erepsin > ^ mjnoasjt + Aminoasit

verilen reaksiyonlardan hangileri kimyasal sindirime ör­nek olarak gösterilebilir?

A) I ve II B) I ve IV C) lll ve IV

D) II, lll ve IV E) I, II, lll ve IV

353

25.

26.

Aşağıda verilen deney tüplerinin hangisinde kimyasal sindirim gerçekleşmez?

A) B) C)

WYağSafraLipaz36°C

W

D)

Tükürük Pişmiş nişasta 36°C

E)

Mide özsuyuProtein36°C

TripsinojenPepton36°C

WLaktazLaktoz36°C

I. Pankreas özsuyu

II. Safra

III. Tükürük

IV. ince bağırsak sıvısı

Yukarıda verilenlerin hangilerinde sindirim enzimleri bu­lunur?

A) I ve II

29.

B) I

D) I, II ve IV E) 1,1

C) I, II ve I

I ve IV

27. Kompleks yapılı bir besinin sindirim hızı,

I. sindirim ortamının sıcaklığına,

II. sindirim ortamının pH değerine,

III. besinlerin mekanik olarak parçalanma oranına,

IV. besinlerin enerji kapasitelerine

verilenlerden hangilerine bağlı değildir?

A) Yalnız IV B) I ve IV C) II ve I

D) III ve IV E) I, III ve IV

28. Oğle yemeğinde bol yağlı yemek yemiş olan bir insanın sindirim sisteminde,

I. pepsin,

III. amilaz, A) Onikiparmak bağırsağı Erepsin

IV. safra tuzları B) Mide Pepsin

gibi verilenlerden hangilerinin etkinliği fazladır? C) İnce bağırsak Erepsin

A) Yalnız II B) 1 ve II C) II ve III D) Onikiparmak bağırsağı Tripsin

D) II ve IV E) 1, II ve III E) İnce bağırsak Tripsin

30.

Aşağıda verilenlerden hangisi safranın görevlerinden değildir?

A) Yağ asitlerinin ince bağırsaktan emilimine yardımcı ol­mak

B) Artık ürünlerin kokuşmasını önlemek

C) Zararlı bakterilerin üremesini engellemek

D) Yağların fiziksel sindirimini sağlamak

E) Yağların kimyasal sindirimini sağlamak

Aşağıdakilerden hangisi karaciğer hücrelerinde üretil­mez?

A) Safra B) Üre

D) Fibrinojen

C) Glikojen

E) C vitamini

31. Aşağıdaki grafikte sindirim organlarından geçen X ve Y besin­lerinin miktarı gösterilmiştir.

Miktar

S53

uu

Buna göre X ve Y besinleri aşağıdakilerden hangileri ola­bilir?

A) Yağ

B) Nişasta

C) Protein

D) Vitamin

E) Mineral madde

Vitamin

Selüloz

Mineral madde

Protein

Selüloz

32.Polipeptit + Su Dipeptit + Aminoasit

Yukarıda verilen enzimatik tepkimenin gerçekleştiği sindi­rim bölümü (X) ve tepkimenin gerçekleşmesinde katalizör görevi yapan enzim (Y) aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

1. B 2. D 3. B 4. D 5. D 6. D 7. E 8. A 9. E 10. B 11. C 12. D 13. C 14. C 15. E 16. B

17. D 18. B 19. E 20. B 21. D 22. C 23. B 24. B 25. D 26. E 27 A 28. D 29. E 30 E 31. B 32. D

354