SNDRM SSTEM ANATOM ve

FZYOLOJS

Do.Dr.Mitat KOZ

ineme-yutma,

Sindirim,Emilim,Boaltmineme Yutma

Yiyeceklerin daha kk paralara ayrlmas, nemlendirilmesi ve azdan yemek borusuna gnderilmesi

Sindirim:

Byk besin molekllerinin sindirim kanalnda mekanik ve kimyasal olarak daha kk partikllere ayrlmas

Emilim:

Kk besin molekllerinin ince barsaklardan kana ve lenf dolamna gemesi

Boaltm:

Sindirilmemi ve emilmemi maddelerin vcuttan uzaklatrlmas

Sindirim Organlar

ineme, Sindirim, emilim ve boaltm

olaylarnn gerekletii azdan anse

kadar olan blm.

Sindirim kanal

Yardmc-ilikili yaplar

Her bir blm zel bir fonksiyona gre

adapte olmutur.

Sindirim kanaln

oluturan yaplar

Az, Farinks (yutak), zefagus(yemek

borusu), mide, ince barsaklar, kaln

barsaklar, rektum, anal kanal, anus.

Sindirim kanal ile ilikili yaplar

Sindirim sisteminde sindirim kanalna

dahil olmayan ancak sindirim sistemi

ile ilikili yaplar da vardr.

Bunlar;

Diler, dudaklar, eneler, tkrk bezleri,

pankreas, karacier, safra kesesidir.

Sindirim kanalnn yaps ve

genel zellikleri

9 m uzunluunda kassal bir tptr

Sindirim kanalnn btn blmleri ayn

temel doku tabakalarna sahiptir.

Tp tarzndaki yaplarn duvar iten

da doru; mukoza-submukoza-

musklaris externa-seroza eklindedir.

Kartrmak ve ileriye doru itmek iki

nmeli fonksiyonudur

Az ve az boluu Az besinlerin vcuda girdii blmdr.

Az yanaklar, dudaklar, dil, damak ve diler tarafndan evrelenmitir.

Yanaklar azn yan duvarn oluturur.

Dudaklar ve eneler gdalar inenebilir pozisyonda tutarak sindirime

yardm eder.

Dil nemlendirilmi ve inenmi gdalarn bir bolus (topak halinde)

olarak yutulmasna yardm etmek zere farinkse iletilmesine yardm

eder.

Damak az boluunun tavann oluturur. n blm sert arka

blm yumuaktr. Arka blmdeki knt kk dili (uvula) y

oluturur.

Diler maksilla ve mandibula kemiklerindeki oyuklara yerlemitir. St

dii 20, daimi diler 32 adettir.

Ayrca dil tat tomurcuklar ihtiva eder.

Tkrk bezleri

Azda 3 ift geni trkrk bezi bulunur.

Parotid; kulan nnde ve altnda

Submandibular;mandibulann alt ucunun

altnda

Sublingual;az tabannda dilinaltnda

Bu bezler kimyasal sindirimi azda

balatrlar,

Tkrk salgsn yada salyay olutururlar,

btn bezler ieriklerini az boluuna

boaltrlar.

Farinks ve zefagus

(Yutak ve yemek borusu) Farinks: Azdan zefagusa kadar olan blmdr.

Farinks gda ve hava iin ortak gei noktasdr.

zefagus (Esophagus):farinksten mideye besin tayan 25 cm uzunluunda tp kanaldr.

zefagus mukus olarak isimlendirilen sindirim salgsn da retir.

zefagusun st ucunda bulunan sfinkter hava geiini engeller.

zefagusun alt ucunda bulunan sfinkter ve yaknlarndaki kaslar mide ieriinin zefagusa geiini nler.

zefagusa mide ieriinin kamas heartburn a nedenolur.

Peristaltik hareket...

Azda balatlan ineme hareketi farinkste peristalsis olarak isimlendirilen kaslma dalgas oluturur.

Farinkste oluan peristaltik hareket gday zefagusa, oradan da mideye doru iter.

Peristaltik dalga tm sindirim kanal boyunca yaylr.

Mide

Mide gdalarn depoland, kartrld

ve sindirildii 25-30 cm uzunluunda J

eklinde bir organdr.

Yaklak 1 litrelik kapasiteye sahiptir.

zefagustan gelen gdalar midye alt

zefageal giriten girerler ve pilor

pompas araclyla pilorik blgeden

karak ince barsaklara geerler.

Midenin blmleri

Mide 4 blmde incelenir;

1. Kardia1. zefagusa yakn olan blm

2. Fundus1. Kardiyak blgenin zerinde , balona benzer bir

yapdr ve geici olark yiyecekleri depolar.

2. Bazen hava ile dolabilir.

3. Gvde-korpus1. En geni blgedir

4. Pilorik blge1. nce barsaklara yaknolan son blmdr.

2. Daralarak pilor kanalna dnr.

nce barsaklar Duodenum:

nce barsaklarn C eklindeki balang blmdr

Yaklak 25 cm uzunluundadr,

pankreas ve safra kesesinden gelen enzimlerin kimus ile karm salanarak sindirimin kalan blm tamamlanr.

Jejenum: Yaklak 1 metre uzxunluundadr

Pek ok kvrm (plika) ve villus ierir

Sindirim ve emilim grevleri vardr

Ileum: Yaklak 2 metredir

Emilimin byk bir blm gereletirilir

Peyers patchleri (lymphoid tissue) ihtiva eder.

Villi-mikrovilli

nce barsaklardaki kntlara villi

denir,

Bunlar emilim yzeyini artrrlar

Villilerde ayrca mikrovilli ad verilen

ilave kntlarda vardr.

Kaln barsaklar

Kimus ince barsaklar terkettii

zaman sindirim tamamlanm olur ve

kimus kaln barsaklara geer.

Kaln barsaklar sv halindeki

kimustan su ve tuzlaren kaldrlmas-

emilmesi ilevini grr

Kalnbarsaklarn blmleri

1. ekum

2. Ascending (kan) kolon

3. Transvers kolon

4. Descending (inen) kolon

5. Sigmoid kolon

6. Rektum 1. Anal kanal

2. Ans

Sindirim organ olarak pankreas

Pankreas ekzokrin ve endokrin salg

hcrelerine sahiptir.

Pankreas midenin hemen arkasnda

yass uzun bir organdr.

Dednuma alan bir kanala sahiptir,

bu kanaldan sindirim enzimleri salnr.

Sindirim organ olarak karacier

Karacier vcuttaki salg yapan en byk

organdr.

Abdominal boluun st blmndedir.

Yaygn damar ana sahiptir ve 2 ana lobtan

oluur. Sa lob sola oranla daha byktr.

Hepatik hcrelerden olumutur.

Karciere ; hapatik arter ve hepatik portal

ven girer, hepatik ven ve safra kanal ise

kar.

Karacierin grevleri

Metabolik dzenleme;portal venden alnan amino asit, karbonhidrat ve lipit dzeylerinin alglanp ayarlanmas.

Fazla amino asitlerin reye evrilmesi,

Plazma proteinlerinin sentezi,

Vitamin ve minerallerin depolanmas,

lalarn, zehirlerini kimyasal maddelerin metabolize edilmesi(detoksifikasyon),

Depo grevi; karbonhidrat, vitamin, ya , amino asit,

Safra sentezi ve salglanmas

Safra kesesi

Karacierin yzeyindeki ukurlukta

yerlemi armut eklinde bir kesedir.

Safra kesesi karacierden gelen safray

sindirim iin gerekinceye kadar

depolayp, konsantre hale getirir.

Safra kesesinin kaslmas kesedeki

safray boaltr.

Safra ya sindirimi iin gereklidir.

Kaln barsaklarn grevleri

Emilim;

Suyun kalan blmleri, tuzlar ve vitaminlerin

bazs kaln barsaklardan emilir.

Bakteriyel aktivite:

Kaln barsaklarda Vit K12 ve B12 nin

sentezinde rol alan faydal bakteriler vardr.

Bu canl veya l bakteriler kuru fees

arlnn % 20-25 ini olutururlar

Bu bakteriler intestinal gazlar da oluturur.

Fees oluumu;

Sindirim sisteminin son rn feestir.

Gnde yaklak 150 gr fees vcuttan atlr (bunun 100 gr su, 50 gr kat maddedir)

Su ve bakteriler yannda fees ya, nitrojen, safra pigmentleri, sindirilemeyen gdalar (selllz gibi) ihtiva eder.

Kaln barsaklarn grevleri

Kaln barsak hareketleri ve defekasyon:

Kaln barsaklarda barsak ieriinin

hareketini salayan eitli hareketler bulunur.

Bu hareketler refleks mekanizmalar ile alr

Dednokolik refleks ileum ieriini kaln

barsaklara iter,

Gastrokolik refleks mideye besin girdiinde kolonda

kitle hareketini balatr ve feesi rektuma iter,

Rektuma feesin gelii defaksyon refleksini balatr,

Defekasyon refleksi ile fees ansten dar atlr.

Kaln barsaklarn grevleri