sikjarimaske moduli egzemplura ginimos · 2018. 11. 16. · len pe amboldimaski karta. vo/voj...
TRANSCRIPT
Basic Education for Roma Adults
Sikjarimaske moduli egzemplura ginimos
Impressum:
BERA – Basic Education for Roma Adults
Caritas für Menschen in Not
Baumbachstraße 3
4020 Linz
Publication: August 2018
Funded by the Erasmus+ programme of the European Union
The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Special thanks to all project partners:
Chiara Lucchin, Sabrina Ignazi, Marta Servili (Fondazione Caritas Ambrosiana, Italy)
Gabor Ric (Caritas Subotica, Serbia)
Orsolya Korodi, Áron Székely (Caritas Alba Iulia, Romania)
Ivona Vidačković (Caritas Bosne i Hercegovine)
Antonio Ramalho (Cáritas Diocesana de Viseu, Portugal)
Michaela Haunold, Katharina Schmid, Andreas Kepplinger (Caritas für Menschen in Not, Austria)
Dr.Sc. Sandra Bjelan-Guska
1
Sikajvimaske moduli egzemplura ginimos thaj xramomos/skrivimos
Sikjovav e bari thaj e cini grafema A
Pala kodo, familijake membrura shaj prindzharen cini thaj bari grafema Aa
✓ Mothon vorta e grafema A
✓ Xramon vastesa cini thaj bari grafema Aa
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
15 Identifikacija kathar A Praktikalno eksperiencija
20 Sar kerav e grafema A Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
O prindzharimos kathar e grafema A:
O sikajitori lipil sliki kathar trejabura kaj le familijake
membrura kaske anava kezdin la grafemasa A pe
amboldimaski karta (vash egzemplo “Apple”). Sa o
grupo den duma anda kadi frukta kaj shaj dikhen ande
slika thaj prindzharen o hango A (apple). O sikajitori
xramol o anav le trejabosko pe slika “APPLE” ande bare
kvadratni grafemi. O Sikajitori ginel o svato “APPLE”
ando zuralo glaso thaj mothol les vorta. Sar vo/voj mothol o svato kaj mothol jaznones , chuvel pesko
naj pe grafema kaj mothol. Maj paloral o sikajitori chuvel sliki kathar avre trejabura kaj si len e grafema
A ando penge anava, (na feri von kaj astaren la grafemasa A numa le avre grafemi kaj si e grafema A
ando svato sar car, ball, hand...thaj mothol svako svato separatnones. Maj paloral kathar mothodjas
jekh svato vo/voj pushel la familijake membrura te mothon leske vaj te sikaven leske penge najensa
kaj ando svato si e grafema “A” (kaj kezdimos, ando mashkar vaj ande vurma). Ando maj-angluno paso
o sikajitori xramol pe tabera jekh bari thaj jekh cini grafema “A”. Antunchi vo/voj del le familijake
membronenge xramome verziji kathar diferentni svatura kaj si len andrune bare thaj cine grafemi “A”
thaj pushel lendar te dikhen pala lende thaj te paruvin len kaj le grafemi kaj si xramome pe tabera thaj
te alosaren jekh cini grafema e thaj jekh bari grafema A.
Sikajvimasko materialol:
● Amboldimaski karta/tabera
● Praktcijako materialo vash e
grafema A
● Papiri thaj pensilura
● Xramome grafemi
Rezulteto:
2
Sar keres, gines thaj xramos e grafema A
Maj paloral sikadjas le groposke sar te xramon le grafemi, o sikajitori del le familikake membrura
papiria kaj kerdjas maj anglal kaj si len puntura kaj kerel e grafema A. Pengi buki akana si te chuven
kethane/phanden le puntura te keren e grafema A. ande le diferentni faci/kipura. Maj paloral o
sikajitori shaj del le participanturenge buki te keren ande penge personalni shkolake kenvi kvadratno
grafema thaj e cini gafema thaj e cini kursivni grafema “A”ande sekvencija. Tela pengi buki, o sikajitori
mora te dikhel pala penge rezultetura thaj te lasharel e buki ako trobul.
3
Hulavav le vojalura kathar le konsonantura
Pala kodo, familijake membura shaj
✓ Prindzharen vojalura
✓ Prindzharen konsonantura
Metodologikalno realizacija:
Repiticija kathar le grafemi kathar o alfabeto:
Pe kezdimos o sikajitori sikavel o alfabeto ke sa le
participanutura shaj dikhen les. Antunchi chuvel
koshnica kaj si la andre sa le grafemi kathar o
alfabeto thaj del lenge buki ke svako familijak
membro musaj te alosarel jekh karta thaj te sikavel
savi grafema si xramome pe late. Antunchi o sikajitori pushel le avre participanturendar te mothon
svatura kaj kezdin kodola spesifikno grafema.
Sar te prindzhares grafemi kaj si vojalura thaj grafemi kaj si konsonantura
O sikajitori mothol le familijake membronenge ke o alfabeto si les duj diferentni fjalura grafemi –
vojalura thaj konsonantura thaj svakoro lendar kerel diferentni hangura kana mothos len. Vojalura si
hangura kaj shaj mothos bi te phandaves o muj vaj partja le moski (sar kana azbas le dand kethane
thaj phandel partija le moski la shibasa ...) le konsanantura kerdjon kana tu phandaves vuni partija le
moski te ashaves e balval te na aveltar. Kathar e silka le alfabeteski o sikajitori ginel le vojalura kaj le
familijake membrura thaj-vi chuvel pesko naj pe lende. Ando maj-paluno paso o sikajitori kerel lineja
telal le vojalura. Antunchi vo/voj chuvel opre sliki kathar trejabura kaj prindzharen le familijake
membrura thaj astarel le majpashe vojalura: A. E. I. O. U pe amboldimaski karta. Antunchi o sikajitori
xramol ande bare grafemi o anav le trejabosko pasha e slika. Tela o sikajitori xramol le grafemi kathar
o trejabo vo/voj mothol le hulade grafemi ando zuralo glaso thaj vo/voj sikavel svako hulado vojalo
ando svato. O sikajitori sikavel le familijake membronenge avre sliki kathar prindzharde trejabura thaj
von musaj te sikaven leske le vojalura thaj kaj beshen ande ‘l svatura (po kezdimos, ando mashkar vaj
ande vurma). Vo/Voj sikavel le familijake membronenge jekh slika thaj mothol o svato ando zuralo
glaso thaj pushel lendar te mothon leske kaj si o vojalo (le vojalura). Kana o atveto si chachuno, vo/voj
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Repeticija kathar le grafemi le alfabetoske Mosko chuvimos-andre
25 Sar te zhanes vojalura thaj konsonantura Mosko chuvimos-andre, praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Guposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
● Amboldimaski karta/tabera
● Slika kaj si la grafemi kathar o
alfabeto kathar prindzharde
trajebura
● Gazeti
● Pens
Rezulteto:
4
zhal kaj o majpashi slika. Antunchi o sikajitori sikavel lenge sliki kathar avre prindzharde trejabura kaj
musaj te mothon so si le konsonantura thaj penge posiciji/thana ande ‘l svatura (po kesdimos, ando
mashkar vaj ande vurma), Vo/Voj sikavel lenge jekh slika, mothol jaznones kodo svato thaj pushel
lendar te mothon leske kaj beshen/arakhadjon le konsonantura. Kana o atveto si chachuno, o sikajitori
zhal kaj majpashi slika. Ande vurma, o sikajitori del vuni gazeti kaj le familijake membrura thaj pushel
partija la familijatar te keren lineja pensilosa telel le vojalura ando teksto thaj aver partija la familijatar
te kerel lineja telel le konsonantura. Maj palal kathar kadi praktcija le duj grupura paruven bukja, o
maj-angluno grupo rodel konsonantura thaj o dujto grupo rodel vojalura ando nevo teksto.
5
Sar te keres svatura
Pala kodo, familijake membrura shaj
✓ Xramon grafemi kolkori te keren xansi phare numa prindzharimaske svatura
Vr amja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Repeticija kathar le maj-anglune moduli Mosko chuvimos-andre
30 Praktcija: o kerimos le svatengo Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Repeticija kathar le maj-anglune moduli
O sikajitori diskutil megdata o majangluno sikilo andruno le
participantura te den lenge preparacija vash e praktcija te
keren svatura.
Praktciji
Arakh e falime grafema
O sikajitori kerel patrin papiri kaj musaj te pherdjol thaj del les
ka ‘l familijake membrura. Kithane, musaj te arakhen save
grafemi falisavon thaj antunchi musaj te pheren le spaciji te keren svatura. Ako le familijake membrura
si len problemura, o sikajitori shaj azhutil kana del lenge sugestiji thaj te pushel lendar pushimata te
avel jazno/klaro ka ‘l familijake membrura.
Jekh grafema kerel diferencija!
O sikajitori del le familijake membronenge grafemi xramome pe cine kvadratura papiri. Svako kvadrato
si les jekh grafema feri jekh lendar. Kodo kvadrato si les jekh grafema pe svako rig (anglal thaj palal).
Le familijake membrura musaj te keren svato thaj te ginen les ando zuralo glaso kana den gata. Kana
den gata thaj sikaven ke hakjaren kodo svato o sikajitori mothol lenge te amboldisaren pengo kvadrato
kaj si les duj grafemi te sikavel nevi grafema kaj sikavel diferentno svato.
cat – hat; shark – sharp; sauna – fauna
O sikajitori del le familijake membronenge grafemi kaj si xramome pe cine kvadratura papiri. Svako
kvadrato si les jekh grafema. Le familijake membrura mora te keren svato thaj te ginen les ando zuralo
glaso. Kana den gata thaj sikaven ke hakjaren o svato, o sikajitori pushel lendar savi grafema shaj
ankaladjol te kerel diferentno svato kaj mothol aver svato. O sikajitori mora te alosarel svatura kaj
prindzharen le familijake membrura vaj svatura kathar penge buki thaj interezhura.
Sikajvimasko materialol:
● Amboldimaski
karta/tabera
● Pensilura, gumica
● Fotokopija
● Kvadratura te keren
svatura
Rezulteto:
6
E Chachuni pronunciacija le svatonenge ando zuralo glaso
Pala kodo, Familijake membrura shaj
✓ Mothon vojalura
✓ Mothon konsonantura
✓ Mothon svatura ando zuralo glaso
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Repeticija kathar le grafemi le alfabetoske Mosko chuvimos-andre
25 Chachuni pronunciacija kathar vojalura thaj konsanantura
konsonanturakopnsonantura
Mosko chuvimos-andre, praktikalno...
eksperiencija ekseksperiencija
experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Repeticija kathar le grafemi le alfabetoske:
O sikajitori pushel kathar le familijake membrura te
mothon le grafemi kathar o alfabeto. Vo/Voj xramol
len pe amboldimaski karta. Vo/Voj mangel te zhanel
so zhanen le familijake membrura anda le
alfabetoske grafemi. O sikajitori shaj kerel kontesto
mashkar le familijake membrura jekh pala avreste.
Vash egzemplo po lil kaj xramol o sikajitori pe
amboldimaski karta thaj pasha kadi grafema vo/voj
shaj xramol kon phendjas kadi grafema. Kana sa o alfabeto si xramome vaj le familijake membrura
nashti phenen majbut grafemi, o sikajitori mora te ginel kon phendjas le majbut grafemi thaj vo/voj
shal del kado participanto cini podarka.
Chachuni pronunciacija kathar vojalura thaj svatura kaj kezdin vojalonensa:
O sikajitori chuvel sliki vaj xramol trajabura pe amboldimaski karta thaj pushel kathar le familijake
membrura te mothon leske so si. (O sikajitori mora te alosarel svatura kaj kezdin vojalonensa, kaj
zhanen le familijake membrura thaj kaj si skurti vaj nabut lunzhi). O sikajitori mothol le familijake
membrura te den leske e pronunciacija kathar o maj-angluni grafema thaj-vi te phenen le anava le
trejabonenge, jekh pala avreste. Kana dine gata, o sikajitori, vaj ekh volunteri le grupostar xramol o
anav kathar o trejabo vaj e slika pe amboldimaski karta. Le familijake membrura mora te ginen o svato
kaj si xramome pasha e slika. Antunchi o sikajitori pushel kathar le familijake membrura svatura kaj
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
● Amboldimaski karta/tabera
● Slika kaj si la grafemi kathar o
alfabeto kathar prindzharde
trajebura
● Gazeti
● Pens
7
kezdin vojalonensa te zhanel save svatura prindzharen le familijake memburura. Vo/Voj akana xramol
kodole svatura pe amboldimaski karta. Ando maj angluno paso, o sikajitori del le familijake
membronenge gazeti ande saveste chudas marki pe vuni partiji. Antunchi pushel lendar te keren lineji
telal le vojalura ando teksto lole pencilonensa. Akana vo/voj del o oportuniteto vash svako
participanto te mothon le vojalura kathar lesko/lako teksto. Pala kodo, o sikajitori kerel marki pe avre
partija te tekstosko thaj pushel lendar te keren lineji telal le konsonantura vunacone pensilosa, Kana
den gata, vo/voj mothol lenge te phenen le konsonantura ande zurale glasure.
8
O xramomos le anavesko thaj la familijako anav
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
Xramon penge anava ande kvadratni grafemi
Xramon penge anava ande kursivni grafemi
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Repeticija kathar le alfabetoske grafemi Mosko chuvimos-andre
25 O xramomos anavengo Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Repeticija kathar le grafemi le alfabetoske:
O sikajitori pushel kathar le familijake membrura te mothon
leske/lake le grafemi le alfabetoske thaj te phenen ekh svato
kaj kezdil svakone grafemasa, Vo/Voj xramol kadale grafemi pe
amboldimaski karta thaj pasha lende vo/voj xramol o svato kaj
phenen le familijake membrura.
O xramomos anavengo:
O sikajitori xramol pesko/pako kompletno anav pe
amboldimaski karta ande bare kvadratni grafemi. Pala kodo
vo/voj phenel sodeja grafemi si ando pesko anav. O sikajitori pushel pala volunteria te xramon penge
anava pe amboldimaski karta ande bare kvadratni grafemi, grafema pala grafema. Antunchi o sikajitori
pushel kathar sa le familijake membrura te xramon penge anava pe papiri ande bare kvadratni grafemi.
Svako participanto sikavel peski papiri kaj o grupo thaj mothol le grafemi jekh pala avreste. O sikajitori
xramol pesko/pako kompletno anav pe amboldimaski karta (o maj-angluno si bare kvadratnio grafemi,
le majpashe si ande cine kvadratni grafemi). O sikajitori pushel kathar le familijake membrura te keren
jekhfjalo pe penge papiria vaj ande penge shkolake kenvi, te xramon penge anava ande shkolake kenvi,
e maj angluni grafema bari kvadratno thaj le majpashe cine kvadratni grafemi. Maj palal kathar von
xramosarde penge anava, o sikajitori pushel lendar jekh pala avreste te ginen penge anava ande zurale
glasura la chachunja pronuncijasa. Ando majpasho paso o sikajitori xramol pesko anav megdata pe
amboldimaski karta (e maj-angluni grafema si bari kursivno grafema, le majpashe si cine kursivni
grafemi). O sikajitori pushel kathar le familijake membrura te keren ekjfjalo pe penge papiria vaj ande
penge shkolake kenvi. Maj palal kathar von xramosarde penge anava o sikajitori pushel lendar jekh
pala avreste te xramon penge anava megdata ando zoralo glaso thaj la chachunja pronuncijacijasa.
.
Sikajvimasko materialo:
● Amboldimaski karta/tabera
● Sliki prindzharimaske
trejaburengo
● Gazeta
● Pensilura (lole, vunaci)
Rezulteto:
9
Le sikjarimasko anav (vash egzemplo) pervo anav 7 grafemi, familijako anav 4
grafemi
10
Xramov skurto teksto
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Xramon bi-phare thaj skurti tekstura ande kvadratni grafemi
Metodologikalno realizacija:
Repeticija kathar le maj-anglune moduli:
O sikajitori kezdil diskusija kathar le maj-palune moduli
thaj topikura: si vareso kaj chi hakjarde, shaj keren hazna
kathar o zhanglimos kaj sikilan ande maj-anglune moduli,
si maj phare lenge te len sama kathar penge geseske
situaciji, si len vuni phuterde pushimata, sas len
oportinutetura te xramon noti vaj skurti tekstura (kana
sas kodo, sar ankliste penge xramomaske talentura, sas
len vuni difikultetura vaj problemura, ke kola).
Prezentacijaki praktcija:
O sikajitori del patrin kaj si pe late xramome pushimata kaj le familijake membrura – inja pushimata
pala svako participanto kaj si fundime pe penge interezhura thaj penge bershenge (individualno buki)
ande kvadratni grafemi. Fundime pe kadale pushimata le familijake membrura keren skurto teksto
anda pende (ande kvadratni grafemi). Kana savore dine gata, o sikajitori pushel te varekon mangelas
te ginel so xramosardjas kaj o grupo. Te manaj volunteria, o sikajitori shaj pushel ekh pushimos kathar
e lista (vareso bi-darajimasko vash egzemple: “Sar bushos tu”) thaj pushel sa le familijake
membronendar te den leske atveto. Aver optcija: o sikajitori sikavel-pe fundime pe vo/voj
xramosardjas anda peste thaj antunchi pushel le avrendar te keren ekhfjalo. Te dikhel pala o materialo
te zhanel te si chachuno, o sikajitori kidel sa le papiria te dikhel pala lende separatnones thaj pala kodja
shaj del lenge dimos-palpale informacijako kaj o majpashi sikjarimaski modula.
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Repeticija kathar le maj anglune moduli
mmodulimodulimodulirezulteturaRepetition of
the previous units
Mosko chuvimos-andre
30 Praktcija: o xramomos skurtone tekstosko Mosko chuvimos-andre,
praktikalno eksperiencija
practical experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
● Pensilura
● Fotokopija oxtone
pushimatansa
● Forokopija kaj si les liniji vash
5 swatura thaj 5 propoziciji
Rezulteto:
11
So si importantno/vazhno mange
O sikajitori del svako participantoske ekh papiri kaj si les panzh lineja thaj pushel le familijake
membronendar te xramon 5panzh svatura kaj si len specjalno importancija lenge - jekh svato pe svako
lineja (individualno buki). Tala.maj teluno kathar kadale lineji si panzh lineji majbut. O sikajitori mothol
le familijake membronenge te xramon propozicija thaj skurto teksto pe kodole lineji fundime pe svako
svato xramosarde kaj si personalni.
12
Vastesko xramomos – familijako kalendari
Pala kodo, Le familijake membrura shaj Xramon skurti propoziciji
Vramja(min) Aktiviteto/content Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 So si kalendari? Mosko chuvimos-andre
30 Keren tumaro kalendari Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si kalendari?
O sikajitori sikavel le familijake membronenge
nange kalendaria thaj mothol lenge ke akana von
keren kado kalendari ande ‘l majpashe trijanda
minuci. Vo/Voj sikavel lenge sar kerel buki o
kalendari shaj-vi ande bare xramomata vaj kathar o
kipo/templato pe amboldimaski karta vaj pe tabera.
Vo/Voj eksplikil lenge ke o shon si po kezdimos la
patrinako thaj-vi sikavel lenge le deci kaj si telune. O
sikajitori mothol le kako kalendari naj pala spesifikno
bersh (sar 2019 vash egzemplo) numa si jekh von
shaj ingaren majbute vramjako veska/finke le deci
naj len gesa pe lende – anda kodeja naj bari djela
ando savo bersh von lena/keren hazna kathar kado kalendari. Thaj-vi vo/voj sikavel lenge savi partija
kathar o kipo/templato shaj keren pensa – te xramon tele mothodimata vaj avre cine tekstura, te klejon
sliki pe leste vaj te xramon tele le anavenge gesa penge njamurenge vaj avre manushenge kaj si lenge
importantni.
Keren tumare kalendaria
Kana manaj phuterde pushimata o sikajitori del sa le materialura kaj trobul (sliki, mothodimata, klejo...)
kaj le familijake membrura thaj mothol lenge te kezdin le maj-anglune shonesa – kaj si Januvari. Mothol
lenge te gindin maj-anglunes anda kak anavenge gesa kaj mangenas te inkluzhin thaj pala kodo shaj
zhan shereste te keren e patrin. Vo/Voj pushel lendar te xramon tele pe maj xansi shov cine tekstura
ando kalendari antrego ka shaj alosaren kathar le fotokopiji vaj te keren pala pende. Tela le familijake
membrura keren buki, o sikajitori ashel kothe te respondil ka penge pushimata thaj te azhutil len penge
problemonensa.
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
● Kopiji kathar bi-ashajimasko
kalendari
● Kompletno kalendari
● Jekh A3 egzemplo patrin le kalendareski
● Pensilura ande diferentni boji
● Klejo thaj katja
● Xramome sliki
● Skurti mothodimata
13
Chachuni pronunciacija – gilja
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Mothon svatura chachunes
Vramja (min) Activiteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Eksplikacija kathar o karaoke Mosko chuvimos-andre
30 Gilabajimos Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si o karaoke
O sikajitori mothol le familijake membronenge te keren
praktika te keren chachuni pronunciacija svatonendar von
gilabana vuni gilja kethane. O metodo kaj zumavena si
karaoke. Antunchi vo/voj pushel le grupostar te varekon
zhanels so si karaoke vaj vo gilabadjas karaoke maj-anglal.
Te zhanel vareskon, o sikajitori pushela kodo participanto
te eksplikil le avrenge so si. Te chi khonik chi zhanel vo/voj
mothol lenge ke karaoke si aktiviteto kaj anklisto ando
Niponco ande ‘l bersh 1970to thaj si feri
muzika/bashajimos numa manaj gilabajitori pe audio thaj pala kodo le zhene/ashunitoria shaj gilaban
pala pende. Te del lenge egzemplo, vo/voj bashavel jekh le giljandar, maj-anglunes gilabajimasa thaj
pala kodo del lenge e verzija karaoke bi-gilabajimasko.
Gilaban
O sikajitori pushel kathar le familijake membrura savja gilasa plachan len te astaren te gilaban. Del
lenge kadale gilenge tekstura. Antunchi vo/voj bashavel e regularno verzija thaj pushel savorendar te
gilaban. Kana den gata e regularno verzija vo/voj pushel le familijake membronendar te dikhen pala la
giljako teksto pala svatura kaj chi hakjarde vaj chi zhanenn sar te mothon chachunes. Vo/Voi kerel
jazno kak phuterde pushimata kaj si len antu chi zhal shereste kaj verzija karaoke la giljako. Megdata
vo/voj pushel lendar te si len svatura kaj si phare, respondil ka lenge pushimaa thaj pushel lendar savi
gili mangenas te gilaben pala o majpashi. Maj-paloral kathar trin gilja e moduli avela gata thaj o
sikajitori dela le familijake membronenge so ashen kathar le giljake tekstura te len khere lensa te keren
praktika te plachal len te keren.
Sikajvimasko materialo:
● Karaoke verziji gilenge
● Regularni verziji gillenge
● CD-gramofono vaj
komputeri vorbitorensa
● Gilenge tekstura
Rezulteto:
14
Hakjarav o teksto
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Keren fidzhitesko ambolditori fundime pe xramome instrukciji
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 O ginimos le instrukcijako Praktikalno eksperiencija
5 Preparacija le materialonengi Praktikalno eksperiencija
20 Konstruktcija kathar o fidzhetosko ambolditori Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
O ginimos le instrukcijako
O sikajitori mothol le familijake membronenge ke ande ordena
te keren praktika kathar penge ginimaske abilitetura vo/voj
mangel te keren vareso kethane. Antunchi vo/voj sikavel lenge
ekh fidzitesko ambolditori kaj vo/voj kerdjas maj-anglunes thaj
sikavel lenge so te keren kadalesa (te von chi zhanen so si).
Antunchi o sikajitori del lenge le instrukciji thaj pushel le
familijake membronendar te ginen pe sigjar thaj te xramon tele
kak phuterde pushimata kaj si len. Mora te xramon tele sa le
materialura kaj trobun te keren o ambolditori. Pala vuni minuci
vo/voj pushel lendar te si len kak phuterde pushimata thaj del
lenge le atvetura.
Kidav muro materialo
Antunchi o sikajitori pushel le familijake membronendar te
keren gata le materialura kaj trobun te keren o ambolditori pala pengi lista. Mothol lenge shaj-vi te len
vuni materialura maj paloral numa avelas lashi ideja te kiden so trobul maj-anglal te kezdin. Kana si
len sa le materialura kaj gindin ke trobun ande penge bukjarimaske thana, o sikajitori pushel lendar
megdata te si len phuterde pushimata.
Kerav muro fidzhetesko ambolditori
O sikajitori pushel le familijake membronendar te keren penge fidzheteske ambolditoria pala le
instrukciji kaj dinjile. Thaj-vi mothol lenge te chi zhanen so te keren vaj te vareso chi kerel buki mora
te pushen lestar/latar.Kana le familijake membrura keren buki, o sikajitori phirel krujal e soba te
azhutin le membrura te trobul. Kana varekon del gata maj rano le avrendar, vo/voj shaj pushel
Sikajvimasko materialo:
● Instrkcijake fotokopiji
● Kartono, klejo,farba, 3 euro
centura cipi coin cipi pala
svako ambolditori, katja,
gumboshura, 2 supiki pala
svako ambolditori, tato klejo,
kipura/templatura
kompletno fidzhetesko
ambolditori
● Papiri thaj pensilura
Rezulteto:
15
lestar/latar te kerel dujto ambolditori vaj shaj pushel lestar/latar te keren praktika le ambolitoresa kaj
soma kerdjas. Kana sa le membrura dine gata vo/voj pushel lendar te anen palpale kak materialo kaj
ashel ka leste thaj te wuzharen le bukjarimasko than. Antunchi vo/voj sikavel lenge megdata sar kerel
buki o ambolditori.
16
Kerav konkluziji, prindzharav o topiko, kerav pushimata
Pala kodo, Le familijake membrura shaj Keren pushimata fundime pe skurti tekstura
✓ Keren konkluziji
✓ Prindzharen topikura
Vramja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Repeticija kathar maj-anglune moduli Mosko chuvimos-andre
30 Praktcija: ginimos tekstosko, kerimos konkluzijango Mosko chuvimos-andre.
Praktikalno ekaperiencija
eksperiencija , practical
experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Repeticija
O sikajitori gindisavol pe maj-rano moduli thaj kerel
skurto praktcija te keren gata le participantura pala
kadi sikjarimaski moduli.
Eksplikacija thaj praktciji:
O hakjarimos kathar bi-phare tekstura
Filmo:
O sikajitori anel filmoski reklama kathar ekh filmo kaj
sikadjol akanutno ande sinema vaj ekh filmo kaj shaj
len pe kirija vaj shaj te dikhen po televizori/televizija
ande pashi futura. Vo/Voj sikavel lenge skurto verzija
kathar o filmo. Pala e reklama, o anav le filmosko thaj e skurto verzija le shtudentura mora te keren
pakjamata anda le majpashe pushimata (egzemplura):
Si kamipasko storijo, drarajimasko filmo vaj averfjalo filmo?
Kathar le aktoria kaj dikjon pe raklama kon shaj te avel o maj baro/bari aktori ando filmo?
Si “lasho mursh” thaj “bengesko mursh” ando filmo thaj sostar?
Anda soste si kado filmo? Sar shaj del-pe gata?
Che fjal storio mora te avel te sas pala tute te xramos o skripto pala e reklama?
Majbut praktciji:
Sikajvimasko materialo:
Papiri thaj pensilura
Filmoski reklama
Gazeti, katja
Skurti tekstura kaj si len skurti
pushimata
Rezulteto:
17
Sar te arakhes artikulo:
O sikajitori anel vuni gazeti thaj mothol le familijake membronenge te alosaren save artikulura mangen
te ginen. Antunchi vo/voj pushel svakonendar te shinel jekh interezhno artikulo. Akana mothol lenge
pengi buki si te ginel o storio thaj pala kodo te kerel panzh pushimata fundime po teksto kaj soma
gindine. Antunchi o sikajitori mothol svako participanto te ginel lesko/lako teksto avreste thaj te
pushel kadale zhenostar le panzh pushimata kaj xramosardjas maj-anglal. Po kaver vast shaj paruven
penge tekstura thaj ginen len bi-hangoske (pala pende) thaj antunchi te den penge atvetura kaj le
panzh pushimata.
Skurto storio:
O sikajitori kerel skurto teksto pala svako participanto pala penge interezhora (kherutne trejabi,
sastipe, sporto, vestime manusha, ke-kola). Tala o teksto si panzh pushimata kaj musaj te den atvetura
le familijake membrura thaj pala kodo mora te prezentin kaj le avre familijake membronen.
18
Sikjovav o alfabeto
Pala kodo, participantura shaj prindzharen o rundo le alfabetosko
Metologikalno realizacija:
So si o alfabeto? O sikajitori eksplikil le participanturende ke o
alfabeto si ekh sistema kaj kerel kategorija kathar
le grafemi. Kerdjilo desar 3000 bershendar thaj
pala kodo parudjile neshte deci. Antunchi vo/voj
del shtudentenge e fotokopija kathar o alfabeto. O
sikajitori phenel le participanturenge ke o alfabeto
si lino butivar sar ekh sistema - vash egzemplo
ande shkola kana le shavorenge anava si ramome
pala e maj-angluni grafema ando pengo familikako anav.
Vo/voj pushel le participanturendar te von maj dikhle kadi fjalo sistema vunivar maj-anglal thaj del
lenge vuni vramja te gindin anda kadja buki thaj antunchi pushel lendar te den penge atvetura. Kana
savore sas len pengo oportuniteto te den duma, o sikajitori phenel lenge ke ando majpashi praktcija
von kam-arakhen vuni droma te len o alfabeto.Vo/voj del le participanturenge alavaria thaj pushel
lendar te dikhen pe sigjar te dikhen o rundo le svaturengo ando alavari. Ako si len smartfonura, vo thaj
voj shaj phenel le participanturenge te dikhen ando lenge smartfonura pe lenge kontaktura kaj si ando
alfabetikalno rundo.
Vunajimaski prakcija
Te azhutil te participantura te keren praktcija o sikajitori del lenge vast pherdo diferentni/averfjalura
guglimata thaj pushel lendar te chuven le guglimata ando alfabetikalno rundo pala o maj-angluni
grafema ando penge anava. Kadi buki shaj kerdjol kathar o grupo antrego kana keren buki kithanes
vaj o sikajitori shaj pushel le shtudentendar te anen jekhe le guglimatandar jekh pala avreste thaj te
Vramja (min) Activiteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Eksplikacija kathar “So si o alfabeto?” Mosko chuvimos-andre
20 Praktcija “Lasharimos ando alfabetosko rundo” Praktikalno eksperiencija
10 Ginimaski praktcija Praktikalno eksperiencija
5 Dimos pe gindo/Razuma, rekapulacija thaj skurto
sokotimos
Gruposki diskucija
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
● Papiri/hertija thaj pencilura
● Fotokopija le alfabetosa
● Fotokopiji egzemplurensa pala
anava
● Alavari vaj smartfonura
● Guglimata diferentnone anavensa
19
chuven len ando alfabetikalno rundo. O sikajitori chi del duma khanchi tala kodi vramja. Kana savore
si gata vo/voj mothol le partisipanturenge te dikhen ande penge fotokopiji thaj te phenel leske/lake te
gindisavon te vareso mora te parudjol. Pala vuni vramja o sikajitori del duma anda e solucija, vortol le
bange trejabi vaj phenel lenge ke sa si ando chacho than.
Ginimaske prakcija:
O sikajitori phenel te participanturenge te lasharen le trejabi chachunes, le svatura kaj si len jekhfjalo
maj-angluni grafema mora te lashardjon kathar le dujtoni grafema. Te e dujtoni grafema si jekhfjalo, e
tritoni grafema maladjol ke-kola. Antunchi vo/voj del le shtudenturenge fotokopija kaj si la lista
anavengi thaj pushel lendar te wunaven kadale anava alfabetikalnones pala e regula kaj soma sikile.
Dikh pala le soluciji.
20
Me hulavav le vojalura kathar le konsonantura
Pala kodo, participantura shaj prindzharen e diferencija mashkar
vojalura thaj vorbime konsonantura
Vramja (min) Activiteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Diferenciji mashkar vojalura thaj konsonantura Mosko chuvinos andre,
praktikalno eksperiencija
15 Xramomaski prakcija “Anava” Praktikalno eksperiencija
10 Lasharimaski praktcija Prakrikalno eksperiencija
5 Dimos pe gindo/Razuma, rekapulacija thaj skurto
sokotimos
Gruposki diskusija
Metologikalno realizacija: Diferenciji mashkar vojalura thaj konsonantura O sikajitori eksplikil le participanturenge ke si duj
diferentni fjalura hangura – le konsonantura thaj le
vojalura. Kakale duj grupura kerdjile pala e diferencija
ande mocjune mashkar liduj. Vojalura si hangura kaj
tu keres bi te phandaves o muj vaj partja le moski (sar
kana azbas le dand kithane kaj phandel partja le moski
la shibasa...). Le konsonantura kerdjon kana tu
phandaves vuni partija le moski te ashavel e balval te na avel avri. Antunchi o sikajitori pushel le
participanturendar te arakhen pe pende save grafemi le alfabetoske si vojalura thaj save si
konsonantura kana von keren pronunciacija svako grafema (zuralo vaj bi-zuralo naj bari djela). O
sikajitori dikhel pe lende te zhanel ako lengo muj si vorta phuterdo vaj phandado. Antunchi o sikajitori
del le participanturenge fotokopija kaj si la o alfabeto ramome thaj pushel lendar to farbol le vojalura
ando vunato thaj le konsonantura ando zeleno. Pala vuni vramja o sikajitori chuvel opre o alfabeto
ando ambolimaski karta thaj mothol svako grafema thaj pushel le participanturendar te vazden penga
vasta ako farbosarde kadi grafema vunato. Antunchi vo/voj zhal pala svako grafema thaj farbol la ande
chacho drom. Vo/voj pushel le participanturenge te dikhel pala pende soluciji thaj te paruven e
boja/feshteko te nas vorta vareso pe lengi fotokopija.
Ginimaski prakcija: “Anava”
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
● Amboldimaski karta/tabera
● Papiri/hertija thaj pencilo
● Vunaci thaj zeleni pencilura
● Fotokopija kathar o alfabeto
● Fotokopija aparati kathar o
lasharimasko ateleri
21
Ando majpasho paso o sikajitori pushel le participanturendar te ramol tele penge anava pe patrin
papireski. Kana den gata, o sikajitori phenel le participanturenge te paruven penge papiria warekon
avresa kaj si ande soba thaj anda kodeja savoro ande soba si les/la o bango papiri le bange anavesa
pe leste. Kana kadi si gata, o sikajitori kam-phenel le participanturenge te ramol tele maj ekh data
pengo anav pasha o anav pengo gruposko membro antunchi te del o papiri kaj avre klasosko membro.
Kana svako membro ando klaso si les papiri kaj si les duj diferentni anava angla leste/late, o sikajitori
phenel lenge te ramon tele pengo anav pala o trito data thaj te ingaren o papiri lensa. Akana, o
sikajitpri pushel le shtudenturendar te ginen le vojalura thaj le konsanentura ande sa le trin anava
kathar o limos le alfabetosko kaj si len vaj te mothol svako grafema huladi te vo/voj shaj zhanel si
pengo muj si phandado vaj phuterdo. Kana le participantura keren buki o sikajitori thaj-vi ramol tele
sa le anava le particupanturenge pe amboldimaski karta ande alfabetikalno rundo. Kana sa e lumja si
gata vo/voj kezdil le maj-anglune anavesa, mothol les ando zuralo glaso thaj pushel le klasostar sodeja
vojalura (vaj konsanentura) si ando anav. Vo/Voj ramol tele o chacho atveto pasha o anav thaj zhal
anglal kaj o majpasho anav ke-kola.
.
Lasharimaski praktcija
Antunchi o sikajitori del svako participanto diferentno trejaba kaj shaj te linnjol ande lasharimasko
ateleri - sherofo, karfin, kleshto, ke-kola. Antunchi vo/voj phenel le participanturenge te zumaven bi
te ramol tele te roden sodeja konsonantura thaj vojalura si ande o anav penge aparatango thaj te
ramon tele o numero kaj si. Kana den gata, vo/voj kam-del lenge kotor papiri kaj si les o anav la
aparatako thaj pushel lendar te ginel o numero ando ramome forma te zhanen ako pengo maj-angluno
ginimos sas chacho.
Antunchi o sikajitori kidel le aparati thaj pushel le shtudenturendar te pushen lestar/latar phuterde
pushemata.
22
Lav grafema te kerav svatura
Pala kodo, Participantura shaj keren loke svatura
Metologikalno realizacija: Sar kerav svatura kathar grafemi O sikajitori phenel le participanturenge ke akana von
zhanen te prindzheren sa le grafemi ando alfabeto o
majpasho paso te keren si te chuven kadale grafemi
kithane te keren svatura. Svatura si basiknones
kombinacija grafemangi. Svatura zhivindin kaj si
importantno pala e populacija te den duma jekh-
avreste. O sikajitori phenel ke avelas ansuchimasko ako
svako manush phenel diferentno/averfjalno svato te mothol ekhfjalo trejaba. Vash egzemplo ako o
shtudento akharel o skamin, ekh skamin thaj varekon aver sas te akharel o skamin o vudar o vorbimos
anda o skamin chi zhalas mishto. O sikajitori antunchi eksplikil ke svako svato si les spesifikno hango
– o svato “svato” del hango diferentnones kathar o svato “skamin.” Vo/Voj phenel le
participanturenge ke kadale hangura si grafemi thaj kadale grafemi keren ekh svato. Sar jekh egzemplo
vo/voj alosarel ekh loko svato sar “parko” thaj mothol kodo svato but jazno te ashunen le
participanturen le diferentni hangura. Antunchi, vo/voj ramol tele le individualni grafemi le svatoske
pe amboldimaski karta – maj-angluno hulade kathar jekh-avreste - antunchi mothol svako hango maj-
ekh-data kana ramol tele le grafemi. Ando majpasho paso, vo/voj kerel o svato pe amboldimaski karta
thaj mothol o svato maj-ekh-data/megdata.
Vo/Voj pushel pala phuterde pushimata.
Kerav svatura
O sikajitori kezdil e prakcija kana del le participanturenge grafemi (ramome pe papiri vaj kathar
kerdino materialo) thaj del svako participantoske trin grafemi – jekh vojalo thaj duj konsonantura.
Antunchi vo/voj pushel le participanturendar te von zhanen o spesifikno hango kathar le grafemi kaj
vo/voj djas lenge. Te o sikajitori chi zhanel vorta vo/voj shaj chuvel o alfabeto po amboldimaski karta
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Sar shaj keres svatura kathar grafemi Mosko chuvimos-andre,
praktikalno eksperiencija
25 Kerav svatura Praktikalno eksperiencija
5 Razuma/dimos pe gindo, rekapulacija thaj skurto
sokotimos
Gruposki diskusija
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo: ● Amboldimaski karta.tabera
● Lila (kathar papiri, kerdine
materialura, kasht...)
23
thaj mothol svako hango. Ando majpasho paso vo/voj pushel le participanurendar te keren jekh svato
kathar le grafemi kaj si len thaj te anen kado svato leste/late. Kana o sikajitori si les le svatura , vo/voj
ramola len tele pe amboldimaski karta tala jekhfjalo data. Antunchi vo/voj del le grafemi palpale le
participanturenge (thaj zumavel te na del lenge le jekhfjalura grafemi megdata) thaj pushel lendar te
den leske ekh dujto svato. Kana vo/voj hakjarel ke le participantura sas len dosta praktcija le trine
grafemansa, vo/voj shaj del lenge maj jekh grafema te den lenge shtar grafemi te keren penge praktcija
akana. Ande vurma la moduleski o sikajitori shaj pushel le participanturendar te len le grafemi khere
lensa te keren praktcija ako kamen te keren kadeja.
24
Chachuni pronunciacija
Pala kodo, Le participantura shaj prindzharen svatura kaj chi mothon
chachunes.
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Importancija kathar chachuni pronunciacija Mosko chuvimos-andre, video
15 O kolkoro Practikalno eksperiencija
10 Shibako pharimos Practikalno eksperiencija
5 Razuma/Dimos pe gindo, rekapulacija thaj skurto
sokotimos
Gruposki diskusija
Metologikalno realizacija: Importancija kathar chachuni
Akana o sikajitori phenel le
participanturenge ke te sikjon chachuni
pronunciacija si importantno ke von zhanen
kana o svato naj pronumcime chachunes.
Phenel lenge te azhutin len kakalesa si
praktcija kaj vo/voj kamel te von keren. Del
lenge fotokopiji thaj phenel lenge ke vo/voj
mothol trin svatura ando rundo. Duj lendar kam-aven/avena chachune thaj jekh avela bi-chachuni.
Antunchi pushel le participanturendar te keren ankolo po svato kaj sas bango ande pengi opinja te
shaj keren komparacija maj paloral/pala kodo. Aver optcija si te ashevel maj palal kathar svako rundo
trinengo thaj antunchi te pushel le participanturendar so si pengi opinja – numa kodo amblavel pe o
phuterimos le gruposko. Antunchi o sikajitori zhal maj dur te ginel le maj-anglune trin svatura – duj kaj
si chachune thaj jekh kaj si bi-chachuno thaj antunchi ashukerel zhi-ka svako le participanturengo kerel
pesko ankolo po bi-chachuno svato vaj te phenel leske/lake savo svato sas bi-chachuno. Antunchi o
sikajitori mothol o majpasho svato thaj ke-kola. Kana si getime. Vo/voj pushel le participanturendar
savo svato ando maj-angluno rundo sas o svato kaj vo/voj mothodjas bi-chachunes. Te le
participanturenge atvetura naj chachune, vo/voj shaj mothol le svatura megdata te azhutil le
participanturen.
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
• Papiei thaj pensulura
• Fotokopiji kaj si len shibake pharimata
• Fotokopiji kaj si len ”o kolkoro”
• Video
• So trobul te sikavel o video
25
O kolkoro O sikajitori phenel le participanturenge ke te sikjon chachunes si importantno lenge te zhanen kana
ekh svato naj pronuncime/mothodo chachunes. Phenel lenge kaj si praktcija ke vo/voj kamel te kerel
lensa te azhutil len. Antunchi del lenge fotokopija thaj eksplikil ke vo/voj mothola sa le trin svatura
ando rundo. Phenel ke duj le svaturendar avena bi-chachune thaj feri jekh avela chachuno. O sikajitori
pushel le participanturendar te keren ankolo mashkar o svato kaj ando pengi opinja sas bi-chachuno
pala godeja shaj keren komparacija maj paloral/pala kodo. Aver optcija si pala vo/voj te pushel le
klasostar te ashaven maj palal kathar svako rundo trine svaturenge thaj te pushel le participantureski
opinja – numa kodo amblavel po phuterimos le gruposko. Antunchi o sikajitori zhal maj dur te ginel le
maj-anglune trin svatura – duj si chachune thaj jekh si bi-chachuno thaj antunchi azhukerel zhi-ka svako
le parcipanturengo kerel pesko ankolo po bi-chachuno svato vaj te phenel leske savo svato sas o bi-
chachuno. Akana vo/voj ginel o majpasho svato thaj ke-kola. Kana vo-voj si getime pushel le
participanturendar savo svato po maj-angluno rundo sas o svato ke vo/voj mothodjas banges. Te le
shtudentenge atvetura naj chachune vo/voj shaj mothol len chachunes megdata te azhutin le
participanturen
Shibako pharimos
O sikajitori del le participanturenge le fotokopija kaj si la o shikako pharimos ramome pe late thaj
phenel lenge te ramol les bi te del duma maj-anglunes te den-pe le svaturensa. Antunchi pushel lendar
save svatura von chi prindzharen vaj zhanel. Akana vo/voj shaj eksplikil kodole svatura. Kana sa le
phuterde pushimata si dine atvetura, o sikajitori kezdil te ramol la shibako pharimos megdata kolkoro
thaj antunchi pushel le klasostar te ginen le svatura lesa/lasa sa kithane. Maj palal kathar o maj-
angluno ginimos o sikajitori eksplikil ke o shikako pharimos si wareso but zhene nashti te mothon
vorta thaj ke kadale fjalura tekstura sas kerdine te na avel pronuncime chachunes – numa bute
koncentracijasa thaj prakcija si posiblo/shaj kerdjol.
Antunchi vo/voj mekel le participanturen te zumaven te mothon la shibako pharimos kolkoro
Inglezickones. (vaj wareso Romanes kaj ame musaj te keras).
“Peter Piper picked a peck of pickled peppers. A peck of pickled peppers Peter Piper picked.
If Peter Piper picked a peck of pickled peppers, where's the peck of pickled peppers Peter Piper picked?”
26
Mutualni Pronunciacijake Bangimata
Pala kodo, participantura shaj sikaven chachuni pronunciacija
Metologikalno realizacija: Shibaka pharimaski repeticija
O sikajitori kezdil kana del le fotokopiji kathar la
shibako pharimos kathar e maj-paluni modula
megdata thaj pushel le participanturendar te
ginen la shibako pharimos kithane lesa maj-
anglal te zhal maj dur kaj majbut
pronunciatcijake topikura.
Pronunciatcijako domino
Kana la shibako pharimos si gata, o sikajitori pushel le participanturendar te hulaven-pe ande ekipura
dondar thaj del svako ekipo jekh kopija kathar le pronunciacijako domino. Vo/Voj eksplikil ke kadi
prakcija kerel buki sar le regularno domino kaj duj zhene khelen-pe jekh protif kavereste. Eksplikil ke
svako participanto dinjol jekhfjalo numero bara (kerdine papirestar). Numa jekh bar, phenel vo/voj si
le astarimasko/kezdimasko bar thaj o participanto kaj si les ekh dominosko bar kaj maladjol pe vajke
rig kathar le duj riga shaj chuvdjol tele majpasho le avreste. Akana si nevo posibiliteto te chuven tele
le bara. O jedino triko/formi phenel o sikajitori si mora te malavel e pronunciacija kathar e grafema
“i” trobul te avel ekhfjalo – apo vash egzemplo le svatura “sit” thaj “kite” chi keren buki kithane. O
sikajitori phenel le participanturenge ke o maj-angluno zheno te del gata sa peske barensa avela o
dubitori thaj vo/voj avela o krisinitori ando kaso ke le participantura si len difikultetura te keren desizija
ako le bara maladjon vaj chi maladjon. Vo/Voj thaj-vi phenel lenge te dikhen pala le maladajimata thaj
te mothon le svatura ando zuralo glaso. Antunchi vo/voj del le participanturenge vuni vramja te khelen-
pe le dominurensa zhi-ka svako zheno ando svako paro si gata. Kana azhukerel, vo/voj dikhel pala le
bara kaj maladjile zhi-akana thaj lasharel le bangimata kaj trobul.
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Shibaka pharimaski repeticija Praktikalno eksperiencija
30 Pronunciatcijaki praktcija - domino Praktikalno eksperiencija
15 Svaturengo labarinto Praktikalno eksperiencija
5 Razuma/Dimos pe gindo, rekapulacija thaj skurto
sokotimos
Gruposki diskusija
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
• Pencilura
• Fotkopiji kathar la shibako pharimos
• Fotkopiji Svaturengo Labarinto
• Svatenge dominura
27
Aditcijonalno praktcija – Svaturenge labarintura
Kana o domino si gata o sikajitori phenel le participanturenge te sikjon majbut anda pronunciacija thaj
mutualni bangimata, si les/la vuni svaturenge labarintura te del lenge thaj del jekh le svaturenge
labarintura kaj svako participanto. Vo/voj phenel lenge ke le astarimasko punto kathar o labarinto si
o svato kaj beshel pe le maj-oprune stengo kolco (“...”) thaj o celo le labarintosko si te mishkin kodo
svato maj telal kaj o maj-teluno chacho kolco te konektin le svatura kaj si len emfasizo po maj-angluno
silabilo. O sikajitori phenel le paryicipanturenge te mothon le svatura ando zuralo glaso te zhanen si
pengo emfasizo si chachuno. Thaj-vi phenel si feri jekh solucija kas von dikhen pala kithane maj
paloral/pala kodo. Maj palal kathar vo pushel phuterde pushimata le participanturendar vo/voj kezdil
o khelimos kana mothol o maj-angluno thaj o maj-paluno svato jaznone emfasizonosa po maj-angluno
silabilo thaj antunchi pushel le participanturendar te kezdin e praktcija. Kana o klaso kerel buki vo/voj
shaj mishkisavol ando klaso thaj shaj azhutil si warekon si les pushimos. Kana sorono dino gata, vo/voj
lel le solucija thaj phenel le participantura save svatura mora te maladine te aresen kaj chachune
rezultetura. Antunchi, ako si dosta vramja, vo/voj shaj del lenge aver egzemplo kathar ekh svaturengo
labarinto kaj si les diferentno pronunciacijaki trejaba.
28
Xramov Propoziciji
✓ Pala kodo, le participantura shaj
✓ xramon mishto-zhangle propoziciji kaj trobun ande svakone-geseske
aktivitetura
Vramja (min) Aktivitetura/andruno Metodo
5 Mishto-Avilan thaj eksplikacija kathar o rezulteto Mosko chuvimos-andre
5 Repiticija kathar o xramomos le participantosko anav
Mosko chuvimos-andre, praktikalno eksperiencija
30 Sar te xramos mishto-zhangle thaj butivar phendine propoziciji ande svakone-geseske aktivitetura
Mosko chuvimos-andre, prakticalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Metologikalno realizacija: Repeticija kathar o xramomos le participantosko anav:
O sikajitori pushel le participantura te mothol
pesko/pako (le sikajitoresko) anav thaj xramol
pesko/pako anav pe amboldimaski karta, e pervo/maj-
angluni grafema ande bare kapitalnone kvadratni
grafemi thaj sa le avre grafemi ande cine/xurde
grafemi. Pala kodo o sikajitori pushela pala volunteri te
xramol pesko/pako anav pe aamboldimaski karta kana
le avre participantura mothola le volunteresko anav ando zuralo glaso. Kana o volunteri xramol pesko
personalno anav o sikajitori pushela lestar/latar te xramol le anava kathar peske njamura.
Sar xramos le anava kathar mishto-zhangle thaj butivar phendine propoziciji O sikajitori xramol ekh egzemplo pe amboldimaski karta, numa vo/voj chi ginel les ka’l participantura.
O sikajitori pushel le volunterestar te xramol pesko/pako egzemplo. Pala kodo o sikajitori pushel le
participanturendar jekh pala avreste te xramol ekh propozicija kaj phenen butivar. Svako participanto
mora te xramol ekh propozicija, o sikajitori xramol svako jekh kathar kadale propoziciji pe
amboldimaski karta thaj maj paloral kathar svako propozicija o sikajitori pushel volunterendar te ginel
so si pe karta. Pala kadala gruposki praktcija o sikajitori pushel le participenturendar te xramon tele
aver propozicija pe kotor papiri vaj ande pengi shkolake kenvi. Antunchi o sikajitori chuvela jekh le
participanturesko kotor papiri pe amboldmaski karta thaj e klasa antrezhi ginen les kithanes. O
sikajitori pushel le participanturendar te phenen leske/lake kaj mothon kadi propozicija butivar thaj
ando savo/che konteksto. Vash egzemplo o participanto xramol pe kotor papori: “Me mangav te kinav
manro.” O sikajitori lipil o papiri kadale tekstosa pe amboldimaski karta vaj sikavel e shkolaki kenva kaj
Rezulteto:
Sikajvimsako materialo:
Dosta kopiji kathar le nange hertiji
Kopiji kathar le avre nange hertiji pala
e majpashi modula, pensilura.
29
le avre participantura. Thaj-vi vo/voj shaj chuvel o teksto pe amboldimaski karta. O grupo ginel les
kithanes ando zuralo glaso. O sikajitori pushel le participanturendar kaj thaj kana von mothon kado
teksto. Antunchi jekh participanto phenel ke vo/voj phenel les ando manrarija svako ges/dives kana
vo/voj kinel la familijake manro.
30
Xramomos – Sar me pherav hertiji
Pala kodo, Le participantura shaj:
✓ Pheren hertiji kaj trobun ande gesesko trajo
✓ Xramon penge personalni data ando xramomos
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le
rezultetura
Mosko chuvimos-andre
5 Prindzharen le hertiji Mosko chuvimos-andre
25 Pheren le hertiji Praktikalno eksperiencija
5 Aver hertiji Mosko chuvimos-andre
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Prindzharas e hertija
O sikajitori mothol te participantura ke ande kadi
moduli von kerena praktcija te xramon vorta kana
pheren hertija kaj shaj prindzharen kathar gesesko
trajo. Vo/voj del le klasoske le nange kopiji le
hertijange thaj mothol le shtudenturenge te maj-
anglal musaj te ginen le hertija kithane te zhanen
savore so mora te keren. Kana savore xramosarde,
vo/voj kezdil ke maj-angluni trejaba thaj ginel la ando
zuralo glaso. Pushel le participanturendar te si len pushimata. Kakalestar vo/voj ginel sa e hertija thaj
antunchi mothol le participanturenge te pheren e hertija pensa/pa pende thaj te pushen lestar/latar
ako si problema.Vo/voj mothol ke si les/la majbut nange kopiji ako vareso chi zhal mishto.
O pherimos la hertijako
Le participantura kezdin/astaren te pheren e hertija kana o sikajitori dikhel pe lende thaj del
atveto/respondil kaj lenge phuterde pushimata. Te trobul vo/voj del lenge majbut nange kopiji. Kana
savore si gata o sikajitori pushel lendar te paruven pengi hertija varekon avresa ande soba te dikhen
te o aver zheno kerdjas jekhfjalo peski hertija.
Avre hertiji
Kana savore dine gata penge hertiji, o sikajitori mothol lenge ke si majbut avre hertiji kaj von musaj te
pheren ando pengo gesesko trajo thaj del lenge vuni egzemplura kadalendar. Vo/voj i-phenel ke vuni
Rezulteto:
Sikajvimsako materialo:
Dosta kopiji kathar le nange hertiji
Kopiji kathar le avre nange hertiji pala
e majpashi modula, pensilura.
31
hertiji si phare te pheren thaj shaj-vi te avel ke von trobun azhutimos te pheren kadale hertiji thaj
phenel lenge so te keren te arakhen azhutimos. Vo.voj pushel le participanturendar te ingaren le hertiji
zhi-ka e majpashi modula thaj te len len khere te dikhen pe lende te hakjaren len maj feder.
32
Chachuni pronunciacija thaj ginimos
Pala kodo, Le participantura shaj mothon chachunes svatura thaj bi-
phare propoziciji
Metodologikalno realizacija:
Repeticija kathar o xramomos
O sikajitori pushel le participanturendar te xramon ekh
propozicija kathar ekh gili kaj zhanen. Kana savore
xramosarde peski propozicija o sikajitori kidel sa le
propoziciji. Vo/voj ansuchil le propoziciji thaj del svako
participanto ekh propozicija. Antunchi vo/voj pushel le
maj-angluno participanto te ginel leski/laki
propozicija. Maj palal vo/voj pushel o anav la gilako.
Te chi konik chi zhanel o anav, o sikajitori pushel kathar o participanto kaj ramosardjas o anav la gilako
so si e solucija/atveto.
Sar te mothos svatura thaj bi-phare propoziciji
O sikajitori del te participanturenge xabanenge pachki kaj von prindzharen thaj pushel lendar te ginen
le svatura kathar le xabeneski marka vaj te ginel so phenel ande kiravimaski instrukcija jekh pala
avreste ando zuralo glaso. Maj palal kathar svako xabeneski pachka o sikajitori del duma/vakjarel le
participanturensa anda le svatura thaj teksto kathar e marka. Te sas svatura kaj chi zhanen le
participanturen, o sikajitori musaj te eksplikil kadale svatura. Maj paloral o sikajitori pushel ie
participanturendar pala o materialo kaj von ingarde lensa kaj o kurso (kaj sas pushlime ando maj-
angluno klaso) thaj antunchi mothol le participantura te kiden-pe ande parura/dujore. Kana savore si
les parteneri o sikajitori mothol lenge te den duma/vakjaren anda o teksto kaj von line lensa thaj pala
soste/sostar alosarde kado teksto. Kana von si gata, o majpasho paso lenge si te ginen le tekstura
jekhe-avrenge thaj te xramon le svatura kaj liduj chi hakjaren. Maj paloral o sikajitori pushel kadale
svaturendar jekh pala jekh, antunchi pushel le grupostar te varekon aver zhanel le svatura. Te si
varekon kaj zhanel, vo/voj pushel le participantostar te eksplikil so phenel. Te na zhanel konik, o
sikajitori eksplikil kaj o grupo. Aver optcija si te lel artikulura kathar o gazeto: O sikajitori del vuni kopiji
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le
rezultetura
Mosko chuvmos-andre
10 Repiticija kathar o xramomos Mosko chuvimos-andre,
Praktikalno eksperiencija
25 Mothon chachunes svatura thaj bi-phare
propoziciji
Mosko chuvimos-andre,
Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
Amboldimaski karta/tabera,
Kerdino skurto teksto, gazeto,
xabenengi pachk, Papiri thaj
pensilura
33
kathar o lokalno/forosko gazeto ka’l participanturenge thaj svakono alosarel jekh teksto kaj
cirdel/interezhil les/la. Megdata le participantura hulaven ande parura thaj ginen o teksto jekh-avreste
thaj keren lista kathar le svatura kaj chi zhanen. Maj paloral kathar o ginimos, o sikajitori del
duma/vakjarel le participanturensa anda le svatura ando teksto kaj soma ginisarde.
34
O hakjarimos kathar bi-pharo teksto
Pala kodo, participantura shaj:
✓ Palemothon bi-pharo teksto (prindzharimaske svaturensa)
✓ Den atvetura kathar bi-pharo teksto
Metodologikalno realizacija:
Repeticija kathar le maj-anglune moduli
Le participantura sagata sikile sar te
xramon bi-phare tekstura – o sikajitori
kezdil diskusija le majpashe topikurensa:
xramon le shtudentura ando kher vaj trobun
kadale talentura ande geseske situaciji? Si
len vuni difikulterura/pharimata? So maj
plachal len te sikjon?
Sar te gines thaj te hakjares teksto
Le naturalni pradi – Jag
O sikajitori kezdil te del duma le participanturenge anda pradi, ako zhanen anda lende, maj dine-pe
ande lende, so zhanen von anda naturalni prodi,... Antuncho vo/voj sikavel len foto kathar ekh
pozharna pomperensa thaj kezdil diskusija anda e premezhdanja kathar e jag thaj so te keren te astarel
e jag. Maj paloral o sikajitori del svako participanteske skurto xramome teksto (vaj pamfleta) kaj
mothol lenge so te keren ando kaso hito sluchajo (jag). Antunchi vo/voj pushel lendar te palemothol
so von gindisarde. Maj teluno kathar le tekstosko pushimos si xramome (egzemplo , so keres tu maj-
anglunes, savo numero akharesa, ke-kola.)
So musaj te kerav?
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Repeticija kathar le maj-anglune moduli Mosko chuvimos-andre
30 Eksplicacija kathar e praktcija ginimos thaj hakjarimos kathar o teksto
Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
Papiri thaj pensilura, sliki (pozharna, jag,
pomperi/pozharniko,...), bi-pharo teksto
(pamfleta) so te keres ando hitno sluchajo
(jag) xramome pushimatansa, skurto teksto
(pamfleta) morkjake phabarimmata xramome
pushimatansa, produkto (edzemplo
vuzharimasko) xramome pushimatansa
35
E majpashi praktcija zhala maj dur kathar e maj-angluni praktcija: So te keres te phabardjos. O sikajitori
del le participanturenge skurto teksto (vaj pamfleta) te ginen anda o phabarimos thaj so musaj te keren
te si len phabardi morki. O sikajitori mora te sikavel vuni topikura slikansa te shaj kerel. Le pushimata
kaj pushel o sikajitori amblaven po teksto kaj gindas (egzemple so keres te sastjares bare phabarimata
ando kher) Aver optcija, o sikajitori shaj del lenge xramome propoziciji kaj amblaven po teksto thaj le
participantura shaj alosaren o chachuno atveto, egzemplo Pala cine phabarimata, len/na len paho.
Ando kaso kathar maj bare phabarimata te phugnjol,na musaj te phages e beshuka.
Sikjun thaj len la
O sikajitori anel kaj modula ekh produkto kaj interezhil e familija (te shaj kerel, o sikajitori shaj anel
yekh vaj duj buter kathar kado produkto thaj shaj mekel les sar podarka/daro vash le participantura.
Vash egzemplo, vuzharimasko produkto kaj len ande penge geseske aktivitetura.) Le participantura
musaj te ginen e marka thaj le instrukciji thaj te den atvetura ka’l pushimata kaj kerdjas o sikajitori thaj
te alosaren jekh anda te atvetura vaj te pheren le phuterde pushimata.
36
Kerav pushimata
Pala kodo, Le participantura shaj
✓ Ginen skurti tekstura
✓ Keren pushimata
Metodologikalno realizacija:
Ginimasko materialo O sikajitori mothol le participantura ke pala o majpashi modula
avela gosto ande kursoski soba. Phenel ke kado gosto avela
kathar o lokalno bukjarimasko chentro thaj kodoles avel te
respondil ka lenge pushimata anda buki, che fjal bukja si shinade,
che educacija trobul, ke-kola. Vo/voj zhal maj dur thaj mothol le participanturen ke si
importantni/vazhni lenge te keren preparacija pala kadi vizita te shaj pushen le gostostar so mangen
te zhanen.Te meken le participantura te keren preparacija o sikajitori del lenge vuni xramome
materialo anda le bukjarmasko chentro (so si le bukja/munki, che fjal bukja keren kothe, che fjal
informacija shaj sikjon lendar) thaj vo/voj pushel le participanturendar te ginen o mateialo thaj te
mothon leske/lake ako si svatura kaj von chi hakjaren. O sikajitori ashel kothe lensa te den lenge
atvetura kana le participantura ginen o materialo.
Kerimos pushimango
Kana sa le participantura dine gata pengo ginimos o sikajitori mothol lenge te gindisavon anda le
pushumata shaj te pushen le gostostar kana avel kaj e majpashi modula. Vo/voj mothol lenge te keren
duj pushimata pe duj diferentni trejabi kaj soma gindine thaj te xramon tele kadale pushimata. Kana
dine gata penge pushimata , vo/voj mothol lenge te hulaven-pe ando parura thaj te keren komparacija
penge pushimatandar kithane.
Dikhen pala pushimata
Vramja (min) Aktiviteto/andrune Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le
rezultetura
Mosko chuvimos-andre
15 Ginimasko materialo Praktikalno eksperiencija
10 Kerimos pushimango Praktikalno eksperiencija
10 Dikhen pala pushimata Diskusija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
Fotokopija
papiri, pensilura
37
Ando maj-paluno paso o sikajitori mothol le participanturenge te ginel penge pushimata leste/late te
vo/voj shaj dikhel pala lende te zhanel te o gosto kaj avela shaj del atvetura. O sikajitori xramol tele sa
le pushimata (pe kotor papiri vaj pe amboldimaski karta) thaj del palpale- mothol le participanturenge
te vo/voj gindil ke jekh le pushimatandar chi maladjolvaj o eksperto nashti del atvetura. Antunchi
vo/voj mothol lenge ke vo/voj ingarel le pushimata zhi-ka o majpashi modula thaj antunchi vo.voj del
palpale penge pushimata te von shaj pushen vorta le gostostar penge pushimata.
38
Sikjovav modulenge egzemplura matematikalni kompetenciji
Hulavav numero 10
Pala kodo, Le familijake membrura shaj Hulaven numero 10
✓ Prindzharen le diferentni optciji sar 10 shaj huladjol
✓ Keren bi-phare aditciji jekhe-digitalnone numeronensa
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Introdukcija kaj o aktiviteto Mosko chuvimos-andre
10 Hulajimos kathar numero 10 – praktcija 1 Praltikalno eksperiencija
10 Hulajimos kathar numero 10 – praktcija 2 Praltikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Prezentis o aktiviteto
Kado aktiviteto mora te prezentisavol sar bordosko
khelimos la familijako. Thaj-vi si vazhno te prezentis
le sikjarimaske rezultetura kathar kado aktiviteto, te
hakjaren le familijake membrura o celo kado
khelimasko thaj sostar khelen-pe kado khelimos. Le
familijake membrura hakjarena sar shaj hulaven le
numerura thaj-vi von shaj keren adicija thaj te barjaren pengo numeronengo hakjarimos.
Hulavas numero 10 – praktcija 1 Pala kadi praktcija trobul amen cino, shleto jashtiko kaj si phuterdo opral.O jashtiko mora te huladjol ande duj vaj trin partiji kartonosa. Antunchi le familijake membrura shaj shuden staklake menciji vaj karfina pa e grapa/xev thaj palorlal von shaj phutren o jashtiko te dikhen sodeja staklake menciji/karfina perade ande jekh partija kathar o jashtiko. Pala kodo le familijake membrura shaj xramon tele le resultetura. Egzemplo: Te o jashtiko si hulado ande duj partiji le familijake membrura shaj xramon diferentni parujimata kathar e adicija: 2+6+2=10 Te o jashtiko si hulado ande trin partiji le familijake membrura mora te xramon trin adendi: 0+3+7=10
2+8=10 6+4=10 8+2=10
Sikajvimasko materialo:
Cino jashtiko
Fotokopiji
Papirenge ankolimata
Rezulteto:
39
Hulavas o numero 10 – Praktcija 2
Ando kado khelimos ame das le familjake membronenge 10 kartonenge ankolura. Jekh rig le ankoleski
si farbome lolo thaj o kaver si farbome vunato. Svako participanto mora te shudel kadale puntura thaj
maj paloral mora te ginel sodeja puntura perade pe lole riga thaj sodeja perade pe vunaci riga. Le
familijake membrura mora te xramon tele le diferentni rezulterura vaj te keren semno ande tabla.
Kado khelimos shaj kheladjol sar kompeticija: le particiantura kaj si les/la le maj diferentni resultetura
maj palal kathar panzh kompeticiji dubila vaj po kaver vast o participanto kaj pherel e tabla thaj shudel
sa le potencjalni rezultetura avela o dubitori/e dubitorka.
40
Sikjovas te xramos vramja
Pala kodo, le familijake membrura shaj
✓ Xramon e vramja
✓ Keren skedula kaj sikavel penge gesesko trajo
Vramja (min) Actiiteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Introdujcija kaj o aktiviteto Mosko chuvimos-andre
25 Keras vramjaki skedula Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Introdukcija kaj o aktiviteto
O sikajitori mora te prezentil o rezulteto kathar kado aktiviteto.
Thaj-vi si importantno te prezentis sostar le geseski skedula si
importantno la familijake.
Keras vramjaki skedula
Le familijake membrura shaj keren lista kathar sa le aktivitetura
kaj von keren svako ges. O sikajitori shaj xramol tele le anava
kathar le aktivitature kidine pa e familija pe amboldimaski karta
te azhutil le familijake membrura.
Kana e lista si gata, e familija shaj kerel gesesko plano pala tipikalno ges. Ando kaso vuni membrura la
familijake si bi-lilenge (von shaj roden sliki thaj shinen len kathar le magazunura) kaj sikaven penge
geseske aktivitetura. Kana von keren e lista le aktivitetonengi shaj mothon sodeja vramja pheren vaj
mangen te pheren kana keren kadale diferentni aktivitetura (vash egzemplo. 35 minuci, 2.5 chasura,
ke-kola) thaj-vi kana po ges trubuna von kadi vramja (vash egzemple kathar 09.00 kaj 10.00 chasura).
O sikajitori mora te eksplikil thaj te azhutil la familijake membrura te xramon le vramjake skeduli
chachunes. Kana von si gata, o plano shaj ambladjol po zido varekaj ande familijako kher kaj sa e
familija shaj dikhel les.
Sikajvimasko materialol:
● Magazunura vaj sliki kaj sikaven geseske aktivitetura kaj keren e familija
● Katja ● Klejo ● Papiri thaj pensilura ● Vramjaki skedula
Rezulteto:
41
Kerav aditciji bute-simbolonenge numerura
Pala kodo, Le familijake shaj
✓ Keren adiciji jekhesa- thaj bute-simbolonenge numerura
✓ Sokotin penge love te zhan po drom
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Introdukcija kaj aktivitetura Mosko chuvimos-andre
25 Surichisar tiro tripo Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Introdukcija kaj aktiviteto
O sikajitori shaj prezentil o aktiviteto te keren diskusija la
familijasa anda le majpashe topikura. Zhal e familija po drom?
/ Maj kerdjile planura maj-anglal te zhal pe kadale tripura? Maj
paloral o sikajitori shaj eksplikil e dobunda la familijake kathar
kadale praktikalno praktcija te sikjon te keren dromeske
planura. O sikajitori mora te kerel rekapulacija le familijake
membronensa e metodologija kathar adicija ku jekhe- vaj bute-simbolonengi numerura mashkar 0
thaj 000.
Pasura te keras adicija vastesa le bute-simbolenge numeronensa:
● Xramosar le numerura jekh telal o kaver.
● Ker adicija le chachja rigake simbolosko kathar svako numero sar von sas ekhe -simbolenge
numerura.
● Ando kaso o totalo si nula zhi ka inja o totalo shaj xramosavol tele.
● Te o totalo kathar kodole simbolura si maj baro vaj igalno kaj desh o simbolo pe maj chachi
rig mora te xramosavol thaj o maj-angluno simbolo kathar le mashkaruno totalo mora te
chuvela ka jekh le majpashe simbolo kathar le numerura kaj gines ande adicij.
● Ker megdata o procheso le avre simbolonensa kathar le numerura kaj si ande adicija zhi-ka sa
le simbolura si kerdine. Xramosar o maj-paluno mashkarutno totalo sa le simbolonensa.
Prepararcija le dromeski
Sikajvimasko materialo:
● Fotokoipia te keras lista keltujeli
● Laptopo (thaj WiFi) te rodas geografikacijaki karta, bijetenge precjura,
Realiteto:
42
E familija mora te gindin anda lokacija kaj mangen te zhan pala pengo majpasho tripo - shaj-vi te avel dur lendar vaj te avel pasho ando foro kaj zhal e familija te kinen penge xabe. Maj paloral le familijake membrura mora te keren lista kathar penge keltujeli kaj perel pe lende ando kado tripo.
43
Kerav aditciji bute-simbolonenge numerura
pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Keren adiciji naturalnone numeronensa kathar nula zhi ka 999
✓ Keren subtrakcija naturalnone numeronensa kathar nula zhi-ka 999
✓ Keren familijako krucomos
Vramja(min) Akticiteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-aandreanandreandre
10 Introdukcija kaj aktivitetura Mosko chuvimos-andre
25 La familijako krucomos Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Introdukcija kaj aktivitetura
O sikajitori prezentil le maj bare rezultetura kathar kadi
modula le familijake membronensa na feri keren
praktciji vash edicija numa thaj-vi von kerena familijako
krucomos kaj azhutil len te aresen penge love.
La familijako krucomos
Familijake membrura mora te pheren e fotokopija
ande lista kaj sikavel le love kaj keren thaj aver lista kaj
sikavel penge keltujeli. Kadale keltujeli shaj chudjol ande kategoriji ande fjalura keltujeli sar seduli thaj
kvitokura/ Kadale kvitokura shaj chudjon ande kategoriji kaj majbut fjalura keltujeli sar seduli thaj
kvitokura, khereske keltujeli thaj shavorengi grizha, ke-kola.
O sikajitori shaj pushel le familijake membronendar te pheren kadale listi kethane numa vo/voj mora
te lel ande gogi ke le love kaj kerel e familija vaj le keltujeli la familijaki si konfidencialni. Ando kaso e
familija chi mangel te hulavel kadi informacija le sikajitoresa vo shaj kerel xoxamne kvitokura te sikavel
sar ekh familijako krucomos mora te kerdjol. O sikajaitori shaj pushel informacija kathar but membrura
la familijake te zhanel kathar aven penge love thaj so si penge keltujeli. Antunchi o sikajitori shaj chuvel
kadi informacika pe amboldimaski karta . Thaj-vi vo shaj azhutil e familija te xulavel diferentni fjalura
keltujeli vash egzemple sode koshtin o xabe, penge gada/calija, ke-kola. Ako si majbut shavore ande
familijako grupo o sikajitori shaj pushel lendar so kinen gineralones vaj so mangen penge dad thaj dej
te kinen lenge? I-von shaj keren lista kaj si la le trejabura thaj sode koshtin.Te nashti ginen, le shavore
shaj shinen sliki kathar magazunura ando kaso ke nashti sikjon. Le shavorengi lista shaj chudjol ande
vurma la familijaki lista sar keltujala.
Sikajvimasko materialo:
● Fotokopiji te keren kinimaski lists ● Magazunura, slikansa ● Pensilura ● Katja ● Klejo ● Kalkulatoria
Rezulteto:
44
Sar mesuris pharimata
Pala kodo, familijako membrura shaj
✓ Mesurin o pharimos trejakabo kintaresa
✓ Paruvin le pharimata kathar diferentni trejabura
Vramja(min)n)
Aktiviteto /andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
35 Konkretni praktciji Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Konkretni praktciji
O sikajitori mora te pushel la familijatar te mesurin
diferentni trejabura. Maj anglal kathar te chuven le
trejabura po kintari shaj sokotisaren save trejabura avena
maj phare vaj maj bi-phare. Antunchi von shaj ginen o
pharimos le trejakosko kana chuven les pe kintari.
Sar te mesuris diferentni trejabura:
● Mesuris diferentni trejabura le khereske
● Chuven le trejabura ando rundo kathar o maj bi-pharo zhi-ka o maj pharo
● Arakhen te lrejabura kaj si len jekhfjalo pharimos
● Xramosar le pharimata le trejanonenge kadale semnuronensa >,=,<
Pala kodo shaj mesurin:
● Le shavorenge pharimata
● Le pharimata kathar le bare-manusha ande familija
● Le familijake membrura shaj len penge shavore and’angali thaj mesurin-pe thaj penge shavore
kithane te zhanen pengo pharimos kethane.
Praktciji opral:
1. Ginen sodeja trejabura thaj che fjalura trajabura kajn si len musaj te chuven po kintari te aresen o
pharimos jekhe la familijake membrosko pharimos (trobul majbut gone kolumpira te aresel la dako
pharimos. Ando kaso si maj terne shavore ande familija kaj nashti aresen po kintari, le famiijake
membrura shaj keren kintari vastensa kathar vuni khereske trejabura. Te keren kado mesurimaski
aparata trobun mesurimasko kintaei. Te kado nashtisavol e familija trobula len amlajitori, duj cine
tijaria thaj kovari/poshum. Antunchi amblaven o amb;ajitori. Mora te phandaven duj tijaria kathar
le duj gora le amblajitoreske. Le shavore shaj chuven cine trejabura pe le tijaria te keren desizija
savo si maj pharo thaj-vi bi-pharo thaj-vi shaj dikhen pala trejabura kaj si len ekhfjalo pharimos.
Sikajvimasko materialo:
● Diferentni kintaria
(personalno, kuxnijako,
kintari,…)
● Diferentnone khereske
trejabura
Amblajitori, kovari, pl
● Paper and pens
Rezulteto:
45
.
2. Ando kaso si glati ande familija o sikajitori shaj azhutil te mesuril la glatako pharimos maj anglal
thaj maj paloral kathar xaljas e glata pesko xabe. – po kaver vast shaj-vi te avel maj loko te mesurin
e daj thaj e glata kethane thaj maj paloral te lel la dako pharimoscase kathar o totalo pharimos.
46
Rekapulacija levelo 1
Pala kodo, Le familijake membrura shaj, Keren loki adicija
Keren loki subtraktcija
Zhanen o chaso
Vramka(min) Altiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Ginimaski vramja Mosko chuvimos-andre,
praktikalno eksperiencija
experience
15 Adicija, rekapilaxija Mosko chuvimos-andre,
practical experience
10 Adicija domino Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Ginimaski vramja
O sikajitori mothol la familijake ke vo.voj kerdjas skedula
pala kado kurso thaj akana mangel te dikhel kethane lensa
pe leste. Vo/Voj del e skedula lenge thaj del lenge vuni
minuci te dikhen pala leste. Antunchi vo/voj eksplikil pe
save gesa thaj pe savo chaso vo/voj surichisardjas te keren
le majpashe moduli thaj pushel lendar si kado zhal mishto
lensa vaj ako vareso trobul te parudjol. Thaj-vi vo/voj pushel lendar ako savore hakjarel e skedula thaj
si len vuni phuterde pushimata. Te naj len pushimata le familijake membrura mora te len khere lensa
e skedula thaj maj paloral shaj keren diskusija le sikajitoresa te mothon les svako si len vuni planura ka
shaj ashaven len te aven kaj le majpashe moduli.
Adicija rekapulacija
Kana e skedula beshel mishto savorensa, o sikajitori mothol le familijake membronenge ke vo/voj
mangelas ke von kerena repeticija kathar vuni kathar le trejabi kaj levelo 1 finke anda kodeja avela maj
loko lenge te zhan shereste kaj o maj pasho levelo. Ande kadi modula avena adiciji ke vo/voj mangel
lenge te zumaven megdata. O sikajitori del le familijake membronenge fotokopija kaj sikavel bukja
pala lende te keren.
Sikajvimasko materialo:
Skedula kathar le majpashe
moduli ande xramome forma
Papiri thaj pensilura
Adicijako domino
Rezulteto:
47
Addition domino
Antunchi o skajitori eksplikil le adicija domino la familijake membronenge. Kerel buki sar regularno
domino. Svako familijake membronenge lel jekhfjalo numero bara (kerdine papiresa). Jekh bar si le
kezdimasko bar thaj le familijako membro kaj si les kaj maladjol pe jekh kathar le duj riga shaj chuvel
les tele pasha o kaver bar. Kathe o jedino diferencija kathar regularno domino si ke le duj bara feri
maladjon ke o totalo numero kathar le duj bara avel kaj 600. Antunchi si nevo posibiliteto te chuvel
tele e bara. O jedino formi si pala le bara te maladjon, o totalo kathar le duj bara musaj te aresel 600.
O maj angluno familijako membro kaj naj les bara si o dubitori/e dubitorka. O plano/templato pala o
domino si telal.
48
Decimalni munerura
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Paruven kompletno numero ande maj cine partiji
✓ Sokotin precjura pe kilogramura thaj dekagramura
✓ Lasharen decimalni numerura pala penge barimata
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 So si decimalni numerura Mosko chuvimos-andre
10 Hakjarimoa kathar decimalni numerura Praktikalno eksperiencija
10 Sokotimos decimalnone numeronensa Praktikalno eksperiencija
10 Lasharimos decimalnone numeronensa Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Eksplikacija kathar decimalni numerura
O sikajitori mothol la familijake ke o decimalno numero si specialno
numero kaj mothol ke o numero naj kompletno numero . Vo/Voj
xramol tele exzemplura kathar decimalni numerura (vash egzemplo
0.5, 1.25, 2.7) pe bordo/pe tabera.
Hakjarimoa kathar decimalni numeri
O sikajitori pushel le famijijake membronendar te phutren bara
chokolateski (te kerel e divizija maj loki mora te avel 24 kotora ande
bara vaj igalno numero kotorango). Vo/Voj chuvel e antrego bara chokolateski pe sinija/misali thaj
chuvel pasha late patrin papiri kaj si la o numero 1 pe late. Vo/Voj phagel o chokolato ande duj kotora
thaj xramol le decimalni numerura kaj maladjon (0.5) pe patrin papiri thaj chuvel la pasha e do-pash
bara chokolatoski. Akana lel o kaver do-pash la barako thaj phagel kodo ande duj kotora thaj chuvel o
chachuno numero pasha late (0.25) thaj kerell o procheso megdata (0.125). Ande vurma vo/voj si
les/la shtar kotora chokolato saveste vo/voj del la familijake membronenge thaj pushel lendar te keren
neve decimalni numerura kaj inkluzhin le numerura kotora kaj si len. Vo/Voj del lenge vuni vramja te
keren praktika thaj antunchi von shaj xan le kotora chokolato kana xramon tele le decimalno numero
kaj ashel. Maj angll te xan o chokolato, o sikajitori shaj mothol lenge te mesurin e antrezhi bara
chokolatoski pe digitalno kintari. Antunchi von mora te sokotin sode jekh dopash mora te mesurisavol
te keren sigurno kathar o kintari megdata. Te chi maladjon le rezultetura, o sikajitori mora te eksplikil
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
Kalkulatoria
Amboldimaski
karta/tabera
Sastimaske produktura,
frukti...
49
ke si but pharo te lel tachno dopash kana shines o chokolato ande dopasha thaj anda kodeja shaj
avena diferenciji.
.
Sokotimos decimalnone numeronensa
O sikajitori del le familijake membronenge phaba kaj vo/voj andjas les/lasa thaj mothol lenge ke jekh
kilogramo phabengo koshtil €2,--. Akana pushel lendar te chuvel le phaba pe kintari thaj te mothon
leske/lake sode mora te pokinen te kinen sa la phaba. Von shaj keren e buki pe kalkulatori ande kadi
praktcija. Antunchi vo/voj pushel pala diferentni precjura – sode koshtil dopash kilogramo phabengo?
Sode koshtil jekh phabaj? Sode koshtin panzh phaba?
Lasharimos decimalnone numeronensa
Antunchi o sikajitori del la familijake membronenge lista xramome decimalni numerura thaj pushel
lendar te lasharen len pala penge barimata. – te astaren le maj-bare numerosa kaj mora te sikaven
numero jekhesa thaj maj tele kaj o maj cino numero kadeja mora te sikavel sar 15. Kana savore si gata
o sikajitori sikavel e solucija pe amboldimaski karta vaj pe tabera thaj pushel lendar te pushen
phuterde pushimata.
50
Divizija
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Hakjaren so si diziviji
✓ Keren buki pe kulkulatori kaj si len duj vaj majbut simbolenge numerura
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
20 Eksplikacija- so si divizija Mosko chuvimos-andre, ppractical
experience
15 Praktcija pe divizija Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskurija
Metodologikalno realizacija:
Eksplikacija- so si divizija
O sikajitori eksplikil savorenge ke divizija si vareso kaj von
shaj haznisaren te keren sigurni ke vareso si hulade
igalnones mashkar lende. Te sikavel sar kerel buki e divizija,
o sikajitori anel vuni frukti vaj sastimaske produktura (duj
pala svako participanto) thaj pushel la familijake
membronendar te hulaven len igalnones te savorenge lel
ekhfjalo numero trejabonendar. Musaj te hakjaren penge
divizija te hulaven kadalendar. Le familijake membrura chi
zhanen maj-anglunes sodeja produktura vo/voj dela lenge, feri o sikajitori zhanel. Kana savore si les/la
duj produktura/ frukti. Vo/Voj pushel le familijake membronendar te chuven len rigate pala maj-
paloral thaj chuvel le vuni centura. Svako familijako membro mora te lel-pe maj xansi 15 centura thaj
ekfjalo numero sar le avre membrura ando grupo. Vo/Voj pushel lendar o numero kathar le centura
thaj pushel lendar, bi te xasaren but vramja, te hulaven len igalnones mashkar le gruposte. Vo/Voj
ashukerel zhi-ka varekon si les/la e maj-angluni ideja antunchi vo/voj mothol la familijake te zumavel
kodeja ideja – thaj vo/voj lel rikordo kathar e vramja kaj lel pala lende te arakhen solucija. Antunchi
vo/voj mothola lenge te gindin pe diferentno metodo - te shaj keren kadeja mora te zumaven megdata
kana o sikajitori stopil e vramja. Ande vurma, o sikajitori pushel lendar te mothon leske/late savo
metodo sas o maj lasho thaj sostar. Vo/Voj mothola lenge ke so kerenas sas divizija thaj diivizijz si
vareso kaj von trobun ando penge geseske trajura kana mangen te hulaven vareso. Vo/Voj pushe;
lendar te kiden megdata le jekh centura. O sikajitori chuvel jekh cento majbut thaj pushel le familijatar
sar von hulaven le centura akana. Kana von zhanen ke avela inegalno divizija o sikajitori mora te pushel
lendar so kerenas le centonensa kaj nashtisavon te huladjon igalnones. O sikajitori shaj kerel repiticija
Sikajvimasko materialo:
Kalkulatoria
Amboldimaski
karta/tabera
Sastimaske produktura,
frukti...
Jekh Euroske centura
Rezulteto:
51
la praktijako te ankalevel jekh cento ando than te chuvel jekh majbut antunchi ashenas maj but centura
kaj nashti huladjon. Antunchi o sikajiroti mothol lenge ke ando le majbut divizija si majbut kaj
nashtisavon te huladjon ako e solucija trobul te avel ando naturalno numero (integer)..
Praktcija pe divizija
O sikajitori mothol le familijake ke kana divizin le maj bare numerura kerel gogi te keren e buki po
kalkulatori finke kerel maj loki e buki. Akana del kalkulatoria kaj le membrura thaj pushel lendar te
maj kerdjan buki pe lende maj anglal. Te chi maj kerdine, o sikajitori mora te lel vuni vramja te eksplikil
sar kerel buki o kalkulatori (si but modeli lendar ap chi mola khanchi te kerel diskusija anda lende
kathe). Antunchi vo/voj del lenge svakone familijake membronenge bukjaki lista thaj pushel lendar te
arakhen atveto kaj le pushimata pe fotokopija.
52
Chuvimos kethane kathar matematikalni operaciji
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Keren shtar fundementalni matematikalnone operaciji
kalkulatorensa
Vramja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Preparacija Mosko thaj xramome
chuvimos andre
105 Sportoski funkcija Praktikalno eksperiencija
10 Evaluacija Mosko chuvimos-andre
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Preparacija
O sikajitori mothol la familijake (barem jekh modula maj
anglal) ke zhan kethane kaj sportoski funkcija (vash
egzeemplo futbolo). Vo/Voj mothol lenge kaj mora te
kiden-pe thaj del lenge penge bukja te keren preparacija
pala e funkcija kana von si inke ande sikjarimaske
ankolimata. O sikajitori mothol le familijake
membronenge te dikhen pala le bukja thaj suportil lenge ako si vuni pushimata vaj aver trejaba kaj chi
hakjaren. Te vo/voj djas lenge atvetura kaj sa lenge pushimata, mothol lenge o than kaj mora te kiden-
pe thaj o chaso megdata thaj pushel lendar te anen penge bukja lensa kaj o khelimos.
Sportoski funkcija
Tela o khelimos o sikajitori beshela kethane la familijasa thaj ashel gata te del atvetura kaj lenge
pushimata (vash egzemplo sode zhene dikhen o khelimos? Sode koshtil o bijeto?), Kana si gata o
khelimos vo/voj pushel la familijatar penge atvetura kaj ke pushimata (vaj vo/voj lel patretura/sliki
lendar pesko smartfonosa) te shaj haznisaren le fotura ando evaluacijaki sesija.
Evaluacija
Sikajvimasko materialo:
● Bijetura pala sportoski
funkcija thaj publikicko
transporto
● Fotokopija
Rezulteto:
53
Mora te keren e evaluacijaki sesija sig maj paloral kathar le futbolosko khelimos thaj ande sikjarimaske
ankolimata. Ande evaluacija o sikajitori del le familijake membronenge fotokopija bukjansa (vash
egzemplo, sode love kerel e organizacija feri kathar o bikinimos le bijetengo?) fundime pe pengi
obzervacija. Antunchi vo/voj pushel lendar te haznisaren penge noti (vaj del lenge penge noti megdata)
thaj kalkulatori te den atveto palpale kaj le pushimata. Kana savore del gata, o sikajitori ginela o maj-
angluno pushimos thaj pushel svako familijako membro te del leske atveto palpale. Si importantno ke
vo/voj mothol lenge ke pala vuni pushimata avela diferentni atvetura finke savore dikhlas diferentni
sluchajura. Kana zhanel, vo/voj mora te mothol lenge le oficijalni statistichi te kerel komparacija le
atvetonensa kaj den leske le familijake membrura.
54
Mesurimata
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Keren hazna kathar diferentni aparati te mesurin pharimata thaj lunzhimata
✓ Paruven metrura ande centimenrura thaj centimetrura ande milimetrura
✓ Paruven kilogramura ande gramura thaj gramura ande kilogramura
Vramja(min)n) (min)
Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
15 Mesurimos pharimatango Praktikalno eksperiencija
20 Mesurimos lunzhimatango Praktikalnoeksperiencija,
diskusija discussion 5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija
Mesurimos pharimatango:
O sikajitori del la familijake o hamimos thaj-vi duj diferentni
kuxnijake kintaria – ekh analogo thaj ekh digitalno. Vo/Voj
nothol la familijake membronnge te ginen o hamimos maj
anglal thaj antunchi te kezdin te kiden so trobun. Vo/Voj
del lenge vuni minuci antunchi mothol lenge te kezdin te
mesurin o pervo/maj angluno trejabo ande gramura thaj
kilogramura. Maj anglunes o sikajitori sikavel lenge sar
kerel buki le analogosko kintari thaj mothol la familijake sar
shaj ginen le numerura kaj sikadjon po kuntari. Antunchi
vo/voj mothol lenge te mesurin o pervo trejabo (kodo kaj sas sagata mesurime) megdata le digitalnone
kintaresa thaj suikavel lenge sar te ginen le numerura kaj dikhen po kintari. Shaj-vi te avel diferencija
mashkar o analogo kintari thaj o digitalno kintari, anda kodja o sikajitori mora te eksplikil ke o digitalno
kintari si maj chachuno kathar o analogosko kintari. Mothol lenge ke e diferencija si importantno kana
kerese vareso sar medicina numa naj kasevo importantno kana keres fruktengi salata. Antunchi
mothol la familijake te zhal shereste kethane pe pengo hamimos thaj te keren hazna kathar liduj
kintaria te dikhen e diferencija mashkar lende. Kana dine gata le mesurimasa thaj o chuvimos kethane
le hamimata, von chuven e salata ando frigo te dinjol gata.
Mesurimos lunzhimatango
O sikajiroti sikavel la familijake diferentni aparati te mesurin lungimos. Vo/Voj kezdil lenjiresa thaj
sikavel la familijake sar te kerel hazna latar kana mesuril kotor papiri. Antunchi xramol tele leske
mesurimata ande metrura, centimentura thaj milimetrura. Antunchi vo/voj sikavel lenge le avre
aparati, e chfta, o kaliperi, ke-kola. Kana sikadjas lenge sa le aparati, vo/voj del le familijake lista bukja
te keren (vash egzemole o vuchimos kathar jekh familijako membro ande centimetrura, o lungimos
kathar e sinja/misali ande metrura...). Vo.Voj pushel lendat te keren hazna kathar sa le aparati te
Sikajvimasko materialo:
● Digitalno thaj analogo kuxnijako
kintari
● Hamimos
● So zhan ando hamimos
● Diferentni aparati te mesurin
lunzhimos (lenjiri, chifta,
kaliperi)
●
Rezulteto:
55
mesurin te zhanen si diferencija mashkar le mesurimata, so keren le diferentni aparati thaj save aparati
chi keren buki ande vuni situaciji. Antunchi vo/voj del le familijake membronenge vramja te
eksperimentin thaj kana den gata, wo zhala mashkar lende thaj pushel lendar anda penge eksperienciji
le direrentnone aparatansa.
56
Numeronengi gogi (naturalni numerura nulasa zhi-ka panzh)
Pala kodo, Le participantura shaj Prindzharen le reprezentaciji kathar le numerura kathar nula zhi ka panzh
Xramon naturalni numerura kathar nula zhi-ka panzh
Ginen numerura ku konkretni trejabi
Metodologikalno realizacija:
Introdukcija vash o aktiviteto
O sikajitori mora te sikavel o aktiviteto maj-angluno
kaj le participantura: Antunchi vo/voj eksplikil so
kerena ando kadi modula thaj sar kado aktiviteto
azhutil len te keren participacija te barjaren penge
matematikalno kompetencija. O sikajitori shaj
sikavel le fotokopiji le participanturenge thaj
eksplikil sar von keren hazna kadalendar (ando
kado fotokopija tume shaj dikhen le hamimata kaj
trobul vash kado dezerto thaj-vi dikhen le
masurimaske aparati kaj tume len te chuven le
hamimata kithane thaj-vi ekh numero kaj mothiol
tumenge sodeja roija zaharo trobul vash kado dezerto). Antunchi o sikajitori sikavela le
participanturenge le hamimata thaj le kuxnijake aparati kaj trobul te den gata o procheso.
O kerimos vash o dezerto pala o hamimos
Maj paloral kathar le participantura line le kuxnijake aparati thaj o andruno kaj trobun te keren o
hamimos, o sikajitori mora te pushel lendar te kezdin te kerel o dezerto pala o maj-angluni fotokopija.
O sikajitori mora te azhutil le participanturen ando ginimasko procheso. Kana le participantura dine
gata o kerimos le hamimasko o sikajitori mora te pushel lendar te pheren o dujto fotokopija ( maj-but-
vorka-maj-xansi jekhfjalo sar fotokopija 1 numa bi le numerura kaj si sagata pherdjile).
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le
rezultetura
Mosko chuvimos-andre
5 Introdukcija vash o aktiviteto Mosko chuvimos-andre
20 Preparacija vash o dezerto Praktikalno eksperiencija
10 Ginen avre hamimata Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
Fotokopiji kaj si lista kathar so si
andruno
So si andruno vash e preparacija
vash o dezerto
Kuxnijake aparati kaj trobul te
keren o dezerto
Avre fotokipiji kaj si len
diferentni hamimata
Rezulteto:
57
Kadale fotokopiji kerdjile pala zhenenge kaj si bi-lilenge. Te avenas vuni zhene ando grupo kaj si lilenge
o sikajitori shaj kerel aver fotokopija kaj si pe late xramome forma kathar le hamimatangi lista. Maj
palal kathar e preparacija, le participantura shaj xan o dezerto, kerdo xabe vaj o sikajitori shaj
rekomendil ke le participantura shaj len khere le dezertura kaj kerdine kana den gata kadi modula. .
Ginen aver hamimata kaj mejazon/anen-pe kodolendar
Antunchi o sikajitori shaj kerel hamimata kaj mejazon thaj shaj pushel le participaturendar te ginen len
kithane.
58
Ginav thaj xramov naturalni numerura nulasa zhi-ka desh
Pala kodo, Le participantura shaj
Ginen thaj xramon naturalni numeronensa zhi-ka desh
Mothon penge tilifonenge numerura
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le
rezultetura
Mosko chuvimos-andre
10 Ashunimaski praktcija Praktikalno eksperiencija
15 Buki ando parura Praktikalno eksperiencija
10 Kerav muro adresonengi kenva Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Ashunimaski praktcija
O sikajitori mora te ginel vaj kerel hangoski rikordo
kaj si ando leste diferentno informacija
numeronensa: feri sar adresura thaj tilifononenge
numerura (feri jekhe digitalni numerura shaj linjol
ande kadi fraza). O sikajitori mora te pushel le
participanturendar te ashunen samasa kaj kadale
glasosko rikordo vaj kaj informacija kaj vo/voj ginel
ando zuralo glaso thaj antunchi te xramon tele le ulicake numerura, poshtanske brojura thaj le
tilifononenge numerura kaj von hakjaren. Antunchi o sikajitori shaj pushel le participanturendar te
mothon leske/lake le numerura kaj von hakjarde maj-anglunes.
Keren buki ande parura
Maj paloral o sikajitori shaj pushel le participanturendar te keren buki ande parura thaj te mothon
jekh-avreste jekhfjalo informacija, vash egzemplo, penge adresura vaj penge tilifononenge numerura.
Ando kaso le participantura chi hakjaren sigurni te den penge chachune adresura o sikajitori shaj
pushel lenda te keren xoxamne adresura . O celo si pala lende te keren praktika ku yekhe digitalni
numerura.
Kerav muro adresonengi kenva
O sikajitori mora te pushel le participanturendar te keren adresonengi kenva kana mothol penge
tilifononenge numerura kaj le avre membrura ando grupo.
Sikajvimasko materialo:
Hangosko rikordo kathar
diferentni tilifoneske numerura
Adresonengi kenva fotokopija
Rezulteto:
59
Paruviv naturalni numerura nulasa zhi-ka 99
Pala kodo, Le participantura shaj
Lasharen naturalni numerura nulasa zhi-ka 99 pala pengo barimos
Hakjaren kadale simbolura: >, =, <
Metodologikalno realizacija:
Paruvimos le numeronengo:
Le sikajitoria mora te mothon maj ekh data sa kaj
sagata sikile kathar e komparacija le numerurengi. O
sikajitori shaj sikavel le participaturenge konkretni
egzemplura – kipura kaj si len maj but vorka maj xansi
igalni numerura kathar trejabura. Maj palal kathar
vuni konkretni egzemplura kathar diferentni
trejabura, o sikajitori shaj-vi pushel le
participanturendar te paruvin le numerura kathar
diferentni trejabura pe le kipura. O sikajitori shaj-vi
del xramone numerura (kaj reprezentin le maj importantni naturalni numerura nulasa zhi-ka 99 – 0,
5, 10, 15,...) - pala svako participanto te azhutil len to paruvin le numerura. O sikajitori mora te mothol
maj ekh data sar te keren buki le semnurensa >, =, < .
O rundo kathar le numerura mashkar 0 kaj 99:
O sikajitori mora te del svakone participaneske kupla karti kaj si len le numerura mashkar 0 ka 99 thaj-
vi e fotokopija kaj si les le semnura kaj si len le vitezake limitura/ogranichimata. O sikajitori mora te
eksplikil e munta kana kerel praktikalno egzemple: Kana varekon tradel matora musaj te del atencija
kaj le vitezake limitonenge semnura. Te na avel glabime e viteza la matorako musaj te avel maj xansi
vaj igalno kaj o numero kaj si xramome pe‘l vitezako limitosko semno.
Le participantura musaj te sikaven penge karti kaj si len kadale numerura kaj reprezentin e viteza te na
aven glabime. Antunchi le participantura shaj keren praktcija kaj pheren la vitezako limito kaj si
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura
Mosko chuvimos-andre
15 Paruvimos le numeronengo (rekapiculako) Mosko chuvimos-andre
10 Ordena le numeronengi mashkar 0 ka 99 Praltikalno eksperiencija
10 Xramov tele egzemplura kadale semnura >,=,< Xramomaski praktcija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
Karti kaj si len diferentnone
naturalni numerura kathar nula
zhi-ka 99 (vaj kerdo pa o sikajitori
vaj komercialni khelimaske karti
Karti kaj si len semnura kaj
sikaven o vitezako
limito/ogranichimos
Rezulteto:
60
mashkar le xramome numeronenge semnura. Von shaj keren kadi praktcija ande parura kaj jekh lendar
shaj avel o shoferi thaj o kaver, shaj avel o oficieri kaj lasharel len te le karti naj chude ando chachuno
than. Pala vuni minuci le aktoria shaj paruven penge funkciji.
Xramosar tele konkretni egzemplura kaj azban le rundoske relacijake semnura >,=,<:
Le participantura mora te keren praktcija kadale xramome formi kathar le rundoske relaciake semnura
>, =, <. Shaj xramon tele egzemplura kathar e maj angluni praktcija.
61
Kerav aditciji numeronensa kaj si len zhi-ka duj simbolura
Pala kodo, Le participantura shaj Keren adicija naturalnone numeronensa mashkar o thaj 99
Keren subtrakciji naturalnone numeronensa mashkar 0 thaj 99
Keren dukjanoski lista chachune precjurensa
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Egzemplura te kerav adiciji kana lav jekh-, do- thaj trin-simbolonenge numerura
Mosko chuvimos-andre
15 Kerimos kathar dukjanoski lista Praktikalno eksperiencija
10 Praktikalno prakcija te keres adiciji Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Egzemplura te kerav adiciji kana lav jekh-, do- thaj trin-
simbolonenge numerura
O sikajitori mora te sikavel le participanturenge e
metodologija sar te keren adicija thaj subrakcija ku
jekh- vaj bute simbolonenge numerura, Vo/voj mora
te sikavel o metodo kathar xramome egzemplura.
O kerimos kathar e dukjanoski lista
Le participantura mora te keren dukjanoski lista pala pende. O sikajitori mora te eksplikil lenge
sostar/pala soste e dukjanoski lista si importantno thaj so si e dobunda lenge te keren kasavi lista.
E dukjanoski lista si la kupla dobundimata:
Khanchi bisterdjol.
Kruchisaren love.
Lel maj xansi vramja.
Rezulteto:
62
Maj paloral kathar le sikajitoreski moski prezentacija thaj skurto diskusija mashkar le dobundimata
kathar e dukjanoski lista, o sikajitori mora te pushel le participantendar te xramon penge dukjanoske
listi. Vo/voj mora te mothol sar e dukjanoski lista mora te kerdjol: Le participantura mora te xramon
tele le trejabura kaj mangen te kinen kathar o dukjano (vaj von shaj shinen sliki kathar ekh magazino
vaj dukjanoske reklami te na zhanen te ginen/xramon) thaj-vi mora te xramon tele o precjo kathar
svako lista antunchi te keren e adicija te zhanen o totalno precjo.
Praktikalno praktcija te keras adicija:
O sikajitori mora te preparil o materialo pala kadi praktcija kana pherel e dujto fotokopija
produktonensa kaj kamen le kinitoria ando lokaliteto thaj penge precjura. Ando kado periodo o
sikajitori mora te kerel hazna kathar do-simbolonenge naturalni numerura. Le participantura mora te
praktikin te keren adicija vastensa do-simbolonenge numeronensa kana keren adicija kathar o totalno
kathar le precjura kathar le diferentni trejabura kathar le dukjanoske listi. Maj paloral le participantura
shaj zhan te kinen kithane te paruvin penge rezultetura penge planime dukjanoska listasa
63
Kerav adicija thaj subrakcija zhi-ka trine-simbolonenge numerura
Pala kodo, Le participantura shaj Keren adicija naturalnone numeronensa nulasa zhi-ka 99
Keren subtrakciji naturalnone numeronensa nulasa zhi-ka 99
Metodologikalno realizacija:
Egzemplura kathar adiciji kaj si len jekh-, do-, thaj trin-
simbolonenge numerura
O sikajitori mora te kerel rekapulacija kathar e
metodologija te sikavel sar le participantura shaj keren
adiciji thaj subrakciji ku jekh- vaj bute-simbolonenge
numerura.
Aplikacija kathar adiciji kaj la familijaki keltujala
O sikajitori mora te pushel le participanturendar te keren listi kathar sode love von keren thaj te sokotin
sove love shaj keren and’ekh shon. Thaj-vi si importantno ke o sikajitori del-pe gogi ke le love kaj keren
si konfidencialni. Vo shaj mothol le parrticipanturnge te keren xoxamne numerura ande kadi praktcija.
Sar shaj sokotis o totalno kathar le diferentni seduli
O sikajitori mora te pushel le participanturendar te xramon lista kathar sa le seduli kaj len and’ekh
shon. Le participantura shaj anen penge personalni rachunura te keren praktika sar te ginen kadale
seduli thaj von shaj keren diskusija le sikajitoresa pala so si andre kadale seduli. Maj paloral o sikajitori
Vramja (min)
Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura
Mosko chuvimos-andre
5 Egzemplura kathar adiciji kaj si len jekh-, do-, thaj trin-simbolonenge numerura
Mosko chuvimos-andre
10 Adiciji te sokotil la familijaki kertujala/krucomos
Praktikalno eksperiencija
10 Sokotimata kathar le totalura kathar le diferentni seduli
Praktikalno eksperiencija
10 Aplikacija vash subtrakcija vash la familijaki sedula
Praktikalno eksperiencija eksperiencijaekspeksperiencijawkapweiwnxija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
Xramome fotokopiji
Xramome fotokopiji kaj si len
xoxamne rachunura
Kalkulatoria
Rezulteto:
64
shaj pushel le participanturendar te keren adicija te sokotin o totalo kathar svako sedula thaj te dikhen
pala kado totalo te zhenen te sas vorta sokotime. O sikajitori shaj kerel diskusija le participanturensa
le maj bare atributura kadale sedulenge:
● Kaj si xramome o maj-paluno sokotimos/ totalno sokotimos
● Kaj si o datumo
Aplikacija kathar subtrakcija vash la familijakoi kertujala
O sikajitori mora te pushel le participanturendar te sokotin sode love ashen lenge maj paloral kathar
pokinde sa penge seduli. Shaj keren kado te subtraktin penge keltujeli kathar o totalo kathar le love
kaj kerdine ako o totalo si maj baro kathar le kertujeli. Ando kaver kaso. Ako le kertujeli si maj bare
kathar le love kaj keren , musaj te subtraktin sa le love kaj kerdine kathar penge keltujeli te na keren
buki negativnone numeronensa.
65
Sar shaj keres buki trine-simbolenge naturalni numerura nulasa
Pala kodo, Le participantura shaj Ginen zhi-ka trine-simbolenge naturalni numerura nulasa
Xramon zhi-ka trine-simbolenge naturalni numerura nulasa
Chuven ando rundo zhi-ka trine-simbolenge naturalni numerura nulasa
Metodologikalno realizacija:
Naturalni numerura trine-simbolonensa
O sikajitori eksplikil o andruno le modulako thaj del
vuni egzemplura anda so si le participantura shaj
kerena ande vurma la modulaki kana keren buki
trine-simbolonenge numeronensa. O sikajitori
exsplikil ke sa le numerura si kerdine kathar le
simbolura 9, 1, .... 9. Vuni numerura si len feri jekh
simbolo, vuni si len duj vaj majbut simbolura.
Pe krechoski tabera vaj e kosimaski tabera o sikajitori xramol tele le naturalni numerura nulasa zhi-ka
9 thaj eksplikil le majpashi informacija:
- Si desh diferentni naturalni numerura kaj si len jekh simbolo. O maj cino lendar si o thaj o maj
baro lendar si 9.
- Si 90 naturalni numerura kaj si len duj simbolura. O maj cino lendar si 10 thaj o maj baro lendar
si 99.
- Si 900 naturalni numerura kaj si len trin simbolura. O maj cino lendar si 100 thaj o maj baro si
999.
O sikajitori xramol jekh trine-simbolengo numero pe tabera thaj eksplikil sar kerdjol. Vash egzemplo.
O numero 354 kerdjol anda trin shela, panzh desha thaj shtar jekha. Te eksplikil kado koncepto o
sikajitori xramol ande trin koloni. O sikajitori sikavel majbut egzemplura kaj kerel buki diferentnone
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura rezultetura kurto vorba j skurto vorba
Mosko chuvimos-andre
10 Naturalni numerura trine simbolonensa Mosko chuvimos-andre discussion
25 Praktciji pe naturalni numerura trine simbolonensa
Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
Ambooldimaski karta/tabera
Papiri thaj pensilura
Praktciji
Rezulteto:
66
trine-simbolenge numeronensa thaj antunchi pushel le participanturendar te zumaven te keren penge
personalnone prakrciji.
Praktciji
1. O sikajitori pushel le participanturendar te den leske vuni egzemplura kathar trine-
simbolonenge numerura kaj line kathar penge gesesko trajo.
2. O sikajitori xramol sa le numerura pe tabera ande trin koloni
3. Le participantura sokotin le shela . le desha thaj le jekha.
4. O sikajitori shaj xramol egzemplo pe tabera ako trobul.
5. Le participantura keren diferentni trine-simbolonenge naturalni numerura thaj kezdin kathar
kadale trine-simbolonenge numerura. Musaj te chuven len ando rundo kathar o maj cino
numero zhi-ka o maj baro numero.
Vash egzemplo mek le simbolura te aven 5, 6, thaj 8
Le shov numerura ka shaj keren si 568, 586, 658, 685, 865 thaj 856.
4. O sikajitori pushel le participanturendar te xramon tele le numerura mashkar duj trine-
simbolonenge numerura kaj vo djas lenge.
67
Decimalni numerura
Pala kodo, Le participantura shaj
Zhanen so si decimalni numerura
✓ Keren buki decimalnone numeronensa ando gesesko trajo
Metodologikalno realizacija:
Prindzharas thaj haznisaras decimalni numerura
O sikajitori eksplikil ke decimalni numerura si ekh
partija kathar amare numeronengi sistema.
Svako decimalno numero si les duj partiji:
● Le antrezhi numeroski partija
● E decimalno partija
Pe tabera o sikajitori del vuni egzemplura kathar
decimalni numerura. Decimalni numerura si len duj partiji hulade komansa: O numero antrego chudjol
pe stengo rig kathar e koma, o decimalo chuvdjol pe chachi rig kathar e koma. O sikajitori lel duj koloni:
yekh kolona pala o numero antrego thaj jekh kolona pala o decimalo. O sikajitori provjantil vuni
akanutne egzemplura kathar decimalni numerura thaj xramol len pe tabera ando duj koloni. Tha-vi
vo/voj eksplikil sostar/pe soste shaj-vi te avel diferentni numerura simbolura maj palal kathar e koma.
Pe tabera vo/voj eksplikil sostar shaj-vi te avel ke si amen diferentni numerura simbolura maj palal
kathar e koma. Pe tabera o sikajitori eksplikil sar ame shaj keren le decimalura te maladjon zhi-ka o
majpasho naturalno numero
.
E ginerelno regula te maladjovas ekh numero si:
● 1, 2, 3, 4: Maladjovas tele
● 5, 6, 7, 8, 9: Maladjovas opre
Praktcija:
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura outcomes
Mosko chuvimos-andre
10 Prindzharas thaj haznisaras decimalni numerura Mosko chuvimos-andre
25 Praktcija pe decimalni numerura Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
Amboldimaski karta/tabera
Papiri thaj pensilura
Xoxamne love
Praktciji
Rezulteto:
68
O sikajitori del le participanturenge vuni precjura kaj si len centura thaj von musaj te keren o
tachno sokotimos xoxamne lovensa.
Kathar penge fotokopiji le participantura musaj te pheren ande nange spaciji o tachno
decimalno numero ande ordena. Vash egzemplo savo numero falisavol ande ordena 10.9,___,
11.1, 11.2, 11.3?
Kathar penge fotokopiji le participantura musaj te chuven ando rundo ekh lista numerura kaj
si len diferentni decimalura. Von kezdin le maj cine decimalnone numerosa. Vash egzemplo,
von chuven ande ordena kadale numerura, 52.536, 52.45 thaj 52.5378.
69
Multiplikacija bute-simbolonenge numeronensa
Pala kodo, le participantura shaj
✓ Kalkulatoresa, keren multiplikacija bute-simbolenge numeronensa
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura
Mosko chuvimos-andre
10 Multiplikacija Mosko chuvimos-andre, diskusija discussion
25 Praktcija pe multiplikacija Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Sikjos te keres multiplikaciji bute-simbolonenge
numeronensa tire kalkulatoresa
O sikajitori eksplikil ke si vuni metodura te
multiplikatil jekh-, do-, thaj bute-simbolonenge
numerura. Vo/voj mothol ke o maj baro si o numero
e maj phari si e operacija. Pala kodo o maj bi-pharo,
sigo thaj majfeder drom te keres multiplikacija si te
les o kalkulatori.
Praktciji
O sikajitori pushel le participanturendar te keren le majpashe multiplikaciji penge kalkulatorensa.
1. Praktciji fundime pe chasoski plata:
- Te si len chasoski plata sar € 5.53 le participantura musaj te keren kadi kalkulacija:
- Le kurkoski plata pala 20 chasura po kurko (shtar chasura po ges)
- Le shoneski plata fundime pala 30 bukjarimaske gesa ando shon (pe shtar
chasura po ges).
- Ako pengi transportacija kaj buki koshtil € 1.5 le participantura mora te keren
kadale kalkulaciji:
- Sode koshtil duj bijetura po ges pala kurko antrego
- Sode koshtil duj bijetura po ges pala o shon antrego
- Sode koshtil duj bijetura po ges pala o bersh antrego
-
Sikajvimasko soveto:
Amboldimaski karta/tabera
Papiri thaj pensilura
Kalkulatoria vaj smartfonura
Praktciji
Rezulteto:
70
2. Praktciji fundime po kiravimos:
- Ako si tut hamimos pala (80 gramura zaharo, 200 gramura aro, 50 gramura khil) pala
20 biskochura/suxaria keren kalkulacija sode zaharo, aro thaj khil trobul te keren:
- 50 biskochura/suxaria
- 60 biskochura
- 75 biskochura
3. Praktciji fundime pe natura. O sikajitori xramol le problemura pe tabera.
- O oxtopodija si la oxto vasta. Sode vasta si len inya oxtopodiji sakithane?
- O kangliori si les 177 parura punre, sode punre si len 12 kangliora?
4. Le participantura xramon tele le atvetura pe kotor papiri thaj antunchi keren diskusija pe le
rezultetura kithane le sikajitoresa.
- Egzemplura fundime po lasharimos le kheresko,
- O sikkajitori xramol le problemura pe tabera.
- Ako trobul man 112 cigli te kerav zido, sode cigle trobul man te kerav 5 zidura?
- Ako trobul man 77 plochi te vusharel le paleja, sode plochi trobul man te vusharav 2.5
paleja?
Le participantura xramon tele le atvetura pe papiri thaj antunchi keren diskusija anda le
rezultetura kithane le sikajitoresa
71
Sikjovav te mesuriv mesurimaski chifta thaj lenjiresa
Pala kodo, Le participantura shaj
✓ Hakjaren so si skurto thaj so si vucho
✓ Mothon so si skurto thaj so si vucho mashkar but trejabura
✓ Mesurin chiftasa thaj lenjiresa
Vramja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 O celo kathar kadi modula Mosko chuvimos-andre diskusija
25 Praktciji oe mesurimata Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si o celo kathar kadi modula?
O sikajitori sikavel le mesurimaske chifti thaj
le lenjiria le participanturenge thaj eksplikil e
relacija mashkar metrura, centimetrura, thaj
milimetrura pe tabla kaj si la trin koloni.
Antunchi o sikajitori sikavel le
participanturenge te mesurin thaj te chuven
koma mashkar metrura thaj centimetrura thaj
mashkar centimetrura thaj milimetrura. O
sikajitori lel tabla kaj si la duj koloni te eksplikil
o drom te xramol metrura thaj centimetrura
hulade komasa. Vo/Voj kerel table kaj si la duj
koloni te eksplikil sar vo xramol metrura thaj centimetrura hulade komasa. Vo/Voj lel tabla kaj si la duj
koloni te eksplikil sar vo xramol centimetrura thaj milimetrura hulade komasa.
Praktciji
O sikajitori del svako participanteske mesurimaski chifta thaj pushel lestar te kerel le majpashe bukja:
Le participantura musaj te mesurin o lungimos, o buflimos thaj/vaj o vuchumos kathar vuni trejabura.
Shaj aven ordinarni trejabura ande soba sar sinji/mesalia, skamina , kenvi, ke-kola. Fotokopijansa, le
participantura xramon le mesurimata kathar o vuchimos mashkarr le maj xansi shtar trejabura.
Antunchi musaj te keren ordena kathar kadale trejabura desar o maj skurto zhi-ka o maj lungo.
Sikajvimasko soveto:
Papiri thaj pensilura
Papiri, mesurimaske chifti
lenjiria
Praktciji
Rektangulari
Fotokopiji
Rezulteto:
72
Kathar penge fotokopiji le participantura musaj te xramon lineja mashkar punto A thaj punto B thaj te
xramon tele o durimos mashkar le duj puntura. Kathar penge fotokopiji participantura mora te mesurin
o lungimos, o buflimos thaj le diagonalura kathar o rektangulari thaj te xramon tele kadale mesurimata.
.
73
Sikjovav te mesuriv kuxnijake thaj personalnone kintaresa
Pala kodo, Le participantura shaj Zhanen so si pharo thaj so si bi-pharo
Mashkar duj trejabura, phenen savo si pharo thaj savo naj pharo.
Zhanen o pharimos kathar ekh trejabo pe kintari
Metodologikalno realizacija:
Explikasija kathar le trejabura kaj si bi-pharo thaj
pharo
O sikajitori eksplikil so si o kintari thaj eksplikil so si e
relacija mashkar kilogramura, dekagramura thaj
miligramura.
Ptaktciji
O sikajitori mothol le participanturenge te masurin le
trejabura hulades po kintari. Kelhe lendar mora te ginel o mesurimos thaj te mothol le avre
participanturenge. Kathar penge fotokopiji, le avre participantura xramon tele le pharimata le
trejabonenge. Kana mesurisarde sa le trejabura, musaj te chuven le trejabura ande ordena desar o maj
bi-pharo zhi-ka o maj pharo. O sikajitori antunchi pushel le participanturendar te gindin anda spesifikni
situaciji kana si imporotantno te zhanen o pharimos kathar ekh trejabo
Egzemplura:
● kiravimos
● Kana zhas ka o dukjano
● Te zhenes o barjarimos la glatako
● Kana manges te aves maj sano
● Kana zhas ando harzopo/elevatori
● Kana zhas po aroplano (cirde palpale?)
Vramja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto-avilan thaj eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 So si bi-pharo thaj so si pharo Mosko chuvimos-andre, discussion
25 Prakciji te mesuris pharimata Praktikalno eksperiencijaeksperiencija
5 Razuma, rekapiculacija thaj skurto vorba Gruposki diskusija
Sikajvimasjo materialo:
Amboldimaski karta/tabera
Papiri thaj pensilura
Kuxnijako thaj/vaj personalno
kintari
Praktciji
Trejabura te mesurisavon
Rezulteto:
74
Digresija: O kerimos kathar sikjarimaske materialura Finke svako grupo si diferentno thaj te membrura kathar o grupo si len diferentni levelura
kompetencijake, nashtisavol te keras kenva te maladjol sa le situacija. Ande kadi kenva ame das
egzemplura kathar sikjarimaske moduli vash le sikajitoria kaj kamenas te kezdin familijaki edukacija
pala Romane familiji. Le sikajitoria shaj keren penge sikjarimaske materialura fundime pe so trobul e
familija thaj tribujeli, pengo metologija thaj fundime pe le egzemplura kaj inkluzhisajle ando kado
sersamo. Te kerel maj loko o procheso vash o sikajitori ame chudam andre sovetura kathar diferentni
topikura ka shaj haznisavon ando procheso te kerel diferentni thaj praktikalni thaj konkretni praktciji
le familijange.
Sugestiji vash konkretni thaj praktikalni praktciji ka shaj haznisavon pala diferentni topikura
Kana kiravas wareso kethane – Kana ginas hamimata
Ginas tilifonengi numerura
Keras amari familijako kopachi (Ginas amare kakura, phrala thaj pheya kaj si amen ande cera)
Kinas ando dukjano, Keras kinimaski lista
Ginas sodeja kenvi, gada/calija, si len le shavore vaj o dad thaj e daj.
Pokinas seduli, sokotis o totalo kathar diferentni rachunura
Ginas le ulitsake numerura
Khelas bordoske khelimata kethane
Ginas le numerura pe le avtobusura
Ginas thaj keras diferentni skeduli
Ginas thaj xramos le deci thaj chasura pala diferentni maladjimata
Mesuris le shavorenge pharimata thaj lasharas len ando rundo
Ginas thaj mesuris le shavorenge cokoliage barimata
Ginas le shavorengi skedula
Azhutis le shavoren penge khereske shkolaki buki
Keras la familijake gesesko programo
Rodas le deci kathar diferentni celibraciji thaj praznikura
Xramos tele anavenge gesa kathar la familijake membrura
Keras familijako inventorio
Ginas o chaso
Ginas o kalendari
Xramos le bershengo thaj le gesa kana arakhadjile/bijandjile le shavore
Pheras diferentni dokumentura
Getisaras te zhas po drom
Ginas le vitezake limitura
Mesuris le ratesko pretisko
Ginas la matoresko numero
Dikhas pala le shunango/rafonengo pretisko
Keras praktciji te anzaras nevo kher (mesuris o vuchimos kathar o zido, le barimata le
filastrange thaj le vudarenge, ke-kola)
Ginas thaj keras matematikalni operatciji lovensa thaj cipansa.
75
Ginas thaj xramos le bukjarimaske chasura
Sokotis sode koshtil o vuloj thaj o ilektriko
Xramos krucomos vash le teljarimaski pakiv kaj dasa ande vurma le kursoski
Keras investigacija (sode shavore si len melaxne jakha ande muro komshiluko)
76
Sikjarimaski modulav - egzemplura kathar digitalni kompetenciji
Kamera – Partija 1
Pala kodo, Le familijake membrura shaj
✓ Keren fotura penge smartfononensa
✓ Keren hazna kathar le diferentni kochaka pe penge smartfonoski kamera
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Sar haznisares tiri kamera Praktikalno eksperiencija
10 Eksplikacija kathar le kochaka thaj le teknikalni
informacija
Mosko chuvimos-andre
15 Zumajimaski kamera Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Sar haznisares tiri kamera
O sikajitori mothol le familijake membrura te phutren
penge smartfonura thaj te phutren penge kamerange
programura. Vo/Voj mothol lenge ke svako kamera
kerel buki diferentnones kaj amblavel po modelo thaj
le kochaka pe late thaj peske optciji.Vo/Voj pushel le familijake membronendar te dikhen pala kodole
operaciji pe penge kameraako programo thaj pushel lendar te zumaven te zhanen so keren le
diferentni kochaka. Antunchi mothol lenge te zumaven diferentni kochaka, te paruven kochaka, te
len patretura thaj te dikhen pala le parujimata ande le sliki.
Eksplikacija anda le kochaka thaj importantni teknikalni trejabi
O sikajitori pushel le familijake membronendar save kochaka arakhline pe penge fonura . Vo/Voj
xramol tele le diferentni kochaka (vash egzemplo, avto, ankolimata, patreto, flashmedia, macro,
vastesko, sporto/akcija, HDR, rjat, ISO, WB, ...) thaj del skurto eksplikacija anda svako kochak thaj
modo. (Dikh pe fotokopija te sikjos maj but informacija)
Zumav e kamera
Sikajvimasko materialo:
Smartfono kaj si les kamera
Amboldimaski karta/tabera
PC kaj si les projektori
Rezulteto:
77
O sikajitori pukjarel le familijake membrura te keren buki penge kameranse – thaj lel ande
konsideracija so von sagata sikile. Vo/Voj pushela lendar te keren hazna diferentni kameri, te len
sama kathar e vedarja, te haznisaren o flasho, ke-kola. Maj palal kathar vuni sikjarimaski vramja
vo/voj pushel le familijake membrura te asheven te keren buki le kamerensa thaj pushel lendar ako si
len phuterde pushimate. Te si len, vo/voj del lenge atveto palpale.
78
Kamera – Partija 2
Pala kodo.familijake membrura shaj
✓ Keren fotura penge smartfononensa
✓ Keren hazna kathar le diferentni kochaka pe penge smartfoneski kamera
✓ Akharen palpale slikake kompositcijake gidake lineji
✓ Haznisaren andrune kamerake programura
Metodologikalno realizacija:
Slikangi kompozicija:
O sikajitori eksplikil le familijake membronenge le
diferentni droma sar dikhas sliki thaj so plachan le
jakha. Fundime pe naturalnone matematikalni
reguli svakoro preferil diferentno simetricija.
Vo/Voj eksplikil formi thaj teknikura te keren
interezhni sliki sar framing thaj fokuso... O
sikajitori shaj kerel hazna kathar sliki te sikavel
kadale puntura.
Zha kathar o kher, len fotura
O sikajitori zhal kaj diferentni thana le hruposa (kaj vo/voj alosarde maj anglal) thaj pushel lendar te
len fotura. Si imporantno he kadale thana si but diferentni – vash egzemple ande natura, ando bildingo,
ando mashkar le forosko, ke kola. O sikajitori mothol le familijake membronenge ke vo/voj shaj azhutil
len te si len pushimata vaj trobun azhutimos numa mothol lenge te gulajin-pe kethane..
Dikhen pala fotura kethane
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Slikangi kompozicija Mosko chuvimos-andre
20 Zha kathar o kher, len fotura Praktikalno eksperiencija
10 Dikhen pala fotura kethane thaj sovetura Praktikalno
eksperiencija,Mosko chuvimos-
andre
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Sikajvimasko materialo:
● Smatfonura kameransa
● Amboldimaski karta/tabera
● Komputeri kaj si les projektori
● Sliki kaj sikaven slikange
kompizicijake egzamplura
Rezultato:
79
O sikajitori zhal palpale kaj o kursoski soba la familijasa vaj arakhel mirno than pashal kaj e lokacija kaj
line le fotura. Kothe, vo/voj pushel le familijake membronendar te alosaren jekh foto kaj von gindin
kolektivnones si lasho foto/. Antunchi pushel le familijake membronendar te sikaven leske/lake le
foture pe ekrano. Vo/Voj pushel lendar pala penge opinyura anda svako foto thaj del lenge pesko
chuvimos-andre kaj vo/voj kerel fokuso pe fotoski kompozicija thaj del lenge soveto sar te lasharen
penge fotura.
80
Arakh tiro tilifono
Pala kodo.familijake membrura shaj Phandaven thaj phutren penge fonura diferentnones
✓ Keren sigurni garade svatura
Time (min) Activity/content Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
15 Lashe droma te phandaves tiro smartfono Mosko chuvimos-andre,
prpractical experience
5 So si o garado svato? Mosko chuvimos-andre
15 Ker sigurni garade svatura – zumajimos thaj
hathajimos
Mosko chuvimos-andre,
practical experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Lashe droma te phandaves tiro smartfono:
O sokajitori sikavel le familijake membronenge diferentni
droma te phandaven penge smartfonura – najeski marka,
pin-kodo, swipe thaj pattern. Maj-anglunes vo/voj
phandavel o smartfono jekhe metodosa kana eksplikil sar
vo/voj kerel antuchi del o smartfono palpale kaj le
familijake membrura. Vo/Voj pushel lendar te phandaven
thaj te bi-phandaven thaj phandaven les megdata thaj del
les avreste kaj zumavel te bi-phandavel les. Maj palal kathar praktcija le maj zhangle metodura o
sikajitori pushel la familijatar so von gindin si o maj lasho metodo te phandeven penge smartfonura
thaj sostar si kado o maj lasho drom? Vo/Voj dela lenge vuni vramja te gindisavon antunchi pushela
savorendar penge opinjura. Maj palal kathar ashundas sa penge opinjura o sikajitori zhal angle te kerel
sigurno garado svato.
So si o garado svato?
O sikajitori mothol lenge ke o garado svato si sikretno svato vaj fraza kaj musaj te zhanes te des andre
ka’ekh than (sar ande’l paramichja – feri o manush kaj zhanel o chacho garado svato shaj del-pe andre
kaj e diz/o shatovo). Po smartfono vaj po komputeri o garado svato si vuni sikretni karakteria vaj
svatura kaj haznisares te des andre kaj komputeri, webpatrin, drakhinako resurso vaj data. Garade
svatura azhutil tumenge te keren sigurno ke le komputereske data shaj te dinjol andre feri kathar von
kaj si len o garado svato thaj o pravo te den-pe andre thaj te dikhen so si andre. O garado svato shaj
Sikajvimasko materialo:
Smartfonura
Lista kaj sikavel e vramja kaj
trobul le phagel tiro garado
swato
Papiri thaj pensilura
Rezulteto:
81
evel karakteria, anava, numerura vaj semnura po kibordo. Dazhi tirja najeski marka shaj haznisavol sar
garado svato.
Ker sigurni garade svatura:
O sikajitori mothola le familijake membronenge save programura si haznale te keren garade svatura
(elektrolila/imajlo, fejsbuko...) thaj sostar si importantno te haznisaren garade svatura. Vo/Voj mothol
le familijange membronenge ke si komputerenge programura kerdine te phagen garade svatura thaj
sikavel lenge lista kaj phenel sode vramja trobul te phagel ekh garado svato. O sikajitori mothol le
familijake te xramol tele garado svato kaj gindisavon si sigurno. Kana savore si gata, vo/voj pushel
lendar pala volunterri te del leske/lake lesko/lako garado svato. Antunchi o sikajitori pushela le
restostar te gichin thaj zumaven te zhanen o garado svato pe papiri. Kana savore dine pesko numero
thaj phendjas pesko soveto, o sikajitori pushel le volunterestar te mothol la familijake te arakhlas o
chacho garado svato. Maj paloral o sikajitori mothola le familijake membronenge so si importantno
kana keren sigurnone garade svatura.
82
Ivja apurja
Pala kodo.familijake membrura shaj
✓ Roden apura ande le apuronengo dukjano
✓ Zhanen e diferencija mashkar ivja apura thaj apura kaj naj ivja
✓ Huljaren apura kathar le apuronengo dukjano
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Sikav apuronengo dukjano thaj rodimaske funkciji Praktikalno eksperiencija
5 Informacija kathar ivja apura Mosko chuvimos-andre
5 Huljarimos apuronengo Praktikalno eksperiencija
15 Zumav apo Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Sikav apuronengo dukjano thaj rodimaske funkciji:
O sikajitori pushel le familijake membronendar te
phutren le apuronengo dukjano pe penge fonura.
Antunchi vo/voj pushel lendar te roden
tolmachimasko apo , exemplo, ando dukjano thaj del
lenge vuni vrmja. O sikajitori ekspikil so si e sistema kaj rekomendil le majfeder apo thaj mothol le
familijake te rodel o apo kaj si les e majfeder rekomendacija. Antunchi vo/voj mothon lenge te alosaren
o apo kaj trobul e maj xansi data te hurjadjol. Vo/Voj pushela lenge te roden khelimaske apura.
Informacija anda ampura kaj si ivja than naj ivja
Kana le familijake membrura arakhline vuni khelimaske apura o sikajitori pushel lendar te del leske
jekh kathar penge mobilura thaj sikavel lenge save apura si ivja thaj save apura musaj te pokindjol.
Thaj-vi vo/voj mothol lenge ke vuni ivja apura si len ande-apura pokinimata thaj sikavel jekh
kadalendar pe pesko mobilo.
Sar te huljaren apura
O sikajitori si les jekh apo kaj vo/voj mangel ke e familija zumavel. Ando kado egzemplo o apo bushol
“pl@ntNet” Kado so apo kaj azhutil zhenenge te prindzharen lulugja thaj biljki. Vo/Voj sikavel la
familijake pe pesko smartfono sar te huljaren kado apo thaj pushel lendar te huljaren jekhfjalo apo pe
Rezulteto:
Sikajvimasiko materialo:
● Komputeria
● Komputeri kaj si les projektori
83
penge smartfonura. Vo/Voj mothol lenge che fjalo dimos-andre kado apo si les pe penge fonura thaj
eksplikil so si kana del apo dimos-andre kaj penge kontaktonengi lista, e konektcija pala pengi drakhin
ke-kola.
Zumaven o apo
Kana o apo si huljardo o sikajitori sikavel le familijake membronenge pe pesko fono sar von shaj den
andre o apo – vajke pa o skurto drom po desktopo vaj te phutren o menju/menivo kado amblavel pe
le bukjarimaski sistema kaj si les o selfono. Kado apo, egzemplo. Mangel dimos-andre kaj tiri lokacija
thaj pushel kadalestar svako data kaj phutres les. Ap o sikajitori mora te eksplikil so phenel te mekel
dimos-andre thaj akana mekel le familijake membrura te keren pengi desisija te keren vaj te na keren.
Kado amp o pl@ntNet-app si les e optcija te lel patreto kathar ekh biljka thaj purme del sa le
informacija kathar kadi biljka (thaj-vi phurt kaj wikipedia). O sikajitori eksplikila le funkciji skurtones
thaj purme pushel la familijatar te zhan avre te len patretura kathar lulugja thaj pala kodo te aven
palpale patretonensa thaj le anava le biljkange (pala so phenel ando apo). Kana le familijake membrura
aven palpale, o sikajitori pushel lendar te anavjaren/chuven anava vuni bjlki.
84
Sar haznisares fotografoski budka
Pala kodo, familijake membrura shaj
✓ Arakhen fotografoski budka
✓ Dikhen pala sode koshtil
✓ Sikaven e diferencija kathar familijako patreto thaj foto pala legalno dokumento
✓ Len slika
Time (min) Activity/content Method
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Eksplikacija kathar e budka thaj peske funkciji Mosko chuvimos-andre, praktikalno
ek experience
15 Slika vash legalni dokumentura Mosko chuvimos-andre, praktikalno
experience
10 Familijaki slika Mosko chuvimos-andre, praktikalno
eks experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Eksplikacija kathar e budka thaj peske funkciji:
O sikajitori eksplikil le familijake membronenge ke
fotografoski budka si trejabo kaj si kerdo te keren thaj
te printin/xramon fotura.
foto pala legalni dokumentura:
O sikajitori eksplikil le familijake membronenge le
trobulimata kathar ekh foto pala legalno dokumento
kathar fotokopija kaj sikavel le trobulimaka ande xramome forma thaj semnonensa. Te zhanel te
savore hakjardas. Vo/Voj sikavel la familijake examplura kathar diferentni fotografura thaj pushel la
familijatar te kadale fotura si vorta pala legalno dokumento. O sikajitori mora te phukjaren le familijake
membrura te mothon so gindisavon pala e kriterija kathar e fotokopija kaj sikile. Pala kodo svako
familijako membro shaj lel jekh foto pala legalno dokumento . O sikajitori mora te phukjarel svako
familijako membro te kerel les kolkoro thaj te pushen jekhe-avrestar te azhutin lenge maj anglal te
pushel azhutimos kathar le sikajitorestar. Arakhen tume: E kriterija pala fotura pala legalni
dokumentura ando tumaro them shaj aven diferentno kathar e kriterija prezentime ando kadale
sikjarimaski modula. O barimos katha r o photo shaj te avel diferentno mashkar Europange thema
numa te haznisaren fotoski budka kadi chi avela problemo.
Sikajvimasko materialo:
Fotokopija kaj si les legalno kriterija
Bange thaj chachune sliki
Rezulteto:
85
Familijako foto
Maj anglal kathar kadi ekskurzija dinjol gata, familija shaj lel jekh, vaj si dosta vramka, maj but fotura
kethane. O sikajitori eksplikil save fotosko formato avelas o majfeder optcija te alosaren te len foto
kathar o grupo. Pala kodo sa le familijake membrura mora te maladjon ande budka te keren vuni
assmaske fotura kethane. O sikajitori mora te phukjarel lenge te gulajisavon kethane. Te trobul, o
sikajitori mora te del gogi savorenge te dikhen pala te savore shaj dikhjon ando foto maj anglal te keren
o foto.
86
Sar te phutres o komputeri thaj te keres vuni basikni operatciji
Pala kodo, familijake membrura shaj
✓ Phutren thaj phanden o komputeri
✓ Den-pe gogi te haznisaren sovimasko modo
✓ Den-pe gogi kana musaj te ferin o dosari
✓ Roden po Interneto
✓ Kiden bukmarkura
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
15 Sar keres vuni basikni operatciji
● How to start and shut down the PC
● Input devices: Keyboard and mouse
● The desktop
Mosko chuvimos-andre
20 Praktikalni praktciji Mosko chuvimos-andre, ppractical experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Phutren thaj phanden o komputeri:
O sikajitori sikavel le familijake membronenge sar te
phutren kathar pesko personalno komputeri thaj-vi
sikavel lenge le diferentni optciji kaj si ando
komputeri. Mothel lenge le majpashe funkciji: Sovimasko modo: Kado si putarjake krucimasko modo,
o komputeri phandel-pe pe skurto vramja thaj-vi si vedarija kaj treperil numa sa tumari buki kaj ashel
phuterdi chi xasardjol. Pale-Phutrimos: Kadi operacija phandel o komputeri thaj avtomatiknones kezdil
te phutrel o komputeri megdata. Kak materialo kaj nas ferime avela xasardo kana o komputeri pale-
phutrel. Phanglimo: Kadi operacija phandl e antrezhi sistema . Kak bi-ferime informacija xasardjola.
-
Aparati pala chuvimos-andre: Kibordo thaj majmunka/kermuso:
O sikajitori mothol ke le maj importantni aparati pala chuvimos-andre si o kibordo thaj e
majmunka/kermuso thaj sikavel so te keren lensa.
Kibordo:
Sikajvimasiko materialo:
● Komputeria
● Komputeri kaj si les projektori
Rezulteto:
87
O sikajitori eksplikil save kiji haznisavon maj butivar: o alfabeto thaj le numeronenge kiji, e kija pala
DIMOS-ANDRE than e kija pala AVIMOS-PALPALE kaj mishjkil o kurseri kaj o kezdimos kathar nevi lineja.
Majmunka:
O sikajitori eksplikil so shaj keren e familija kana haznisaren o chacho thaj o stengo kliko thaj sar te
alosaren thaj te mishkin o trejabo po ekrano le ma pashunes: musaj te shpeden o kochako pe
majmunka, tele cirde o trajabo kaj nevi positcija, thaj meken te vushten opre o kochako (cirden thaj
meken te perel)..
Praktikalni praktciji:
O sikajitori pushel le familijake membronendar te zhan kaj penge personalni komputeria thaj te beshen
tele angla leste. Vo/Voj mothol lenge ke akana si penge vramja te keren praktika le komputeresa.
Vo/Voj pushel lendar te keren le majpashe operaciji:
Phuter o komputeri
Len e majmunka te mishkil trejabura pe komputeresko ekrano (cirde thaj meken te perel).
Shpiden o chacho kliko pe majmunka te zhas pa e huljarimasko menivo.
Phutren diferentni simbolura po komputeri sar dokumentura,kalkulatori thaj sliki.
Chuven o komputeri ando sovimasko modo.
Pomenisar o komputeri
Pale-phutren o komputeri
Phanden o komputeri
88
Privantomos thaj sekuriteto
Pala kodo, familijake membrura shaj Zhanen le reshkerozimata kana zhan po interneto Ferisaren o komputeti thaj penge kidime personalno
data
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 So si privatnomos thaj sekuriteto po interneto Mosko thaj vizualno chuvimos-andre and visual input
10 Sar te ingares-tu pakivasa po interneto Mosko chuvimos-andre
15 Personalno informacija thaj sekuriteto Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si privatnomos thaj sekuriteto po interneto
O sikajitori eksplikil sostar sekuriteto thaj privatnomos si
kajchi importantno. Vo/Voj mothol le familijake
membronenge ke o Interneto kidel but informacija tumendar
vash egzemplo tumare anavenge gesa, socjalnone
sekuritetoske numerura, le numerura tumare bankonenge konti ke-kola. Ap anda kodeja, te varekon
chorel tumare dosaria thaj garade svatura, vo/voj shaj del-pe andre kadale fjalura informacija pe
tumende thaj maj-paloral shaj haznisaren kadale chordani informacija te kerel peske xoxamno
identiteto vaj te haznisarel tumaro bankosko konto te kinel trejabura po Interneto. Antunchi o sikajitori
mothol lenge ke Internetoske kermura/virusura shaj keren problemura. Le kermura po komputeri
mejazon le virusura ando chacho trajo. Shaj nasvaljaren tumen. Ando kaso le komputerestar kerel
nasvalo o komputeri thaj shaj-vi kidel tumaro personalno informacija. Ap o sikajitori mothol le
familijake membronenge kaj si importantno te ferin penge personalno informacija. O ferimos tumare
informacijako si te ashavel/sprechil personalni informacija kathar avre manushendar bi tumari
permisija thaj-vi ke tumari informacina na cirdel paguba vaj te xasardjol. O sikajitori shaj-vi sikavel la
familijake video sar https://www.youtube.com/watch?v=hP18GfVBUy8 te kerel lesko punto.
Sar te ingares-tu pakivasa po interneto
O sikajitori del gogi le familijake membrura ke kana si po Interneto si importntno te respektin avre
manushen. Vo/Voj mothol ke shaj bistres ke des duma thaj xramos kaj avre manushensa finke chi
Sikajvimasko materilol:
● Papiri thaj pensilura
Rezulteto:
89
dikhes len, numa von si kothe thaj shaj keren lenge nasul. Ap si importantno te des tu gogi kathar le
majpashe internetoske zakonura.
● Na huljaren bi-legalno kaj phenel na haznisares andrunura bi le xulaski permisija (sajek dikhen
pala ke le andrunura si ivja vaj na ivja).
● Sajek den avre manushenge respekto kana xramos vaj kana des duma lensa - sar keresas ando
gesesko trajo.
● Na huljaren wareso kaj si ferime pe avtoresko pravo. Kadi inkluzhil le majpashe trejabi, gilja,
filmura, softveri, te na kames te pokinen.
● Na dikhen pe bi-pakivale Internetoske thana pala le zakononura (vash egzemplo thana kaj si
len pornografija)
● Na publicaren personalno informacija vaj sliki kathar avre manushenge bi lenge permisija.
● Musaj te zhanes ke zakonura ando tiro them thaj-vi si zakonura po Interneto.
Personalno informacija thaj sekuriteto
O sikajitori pushel le familijake membronendar te xramon tele personalno informacika anda pende pe
partija papirija. Svako membro la familijako mora te xramol tele pe maj xansi duj ktora informacija
(adreso, anav, anavesko ges, maj kamlo xabe...). Kana savore xramosar le duj kotora, o sikajitori lel le
egzemplura thaj pushel le familijake membronendar te hulaven len ande duj gremadi/bodzhi – jekh
bodzha si la e informacija kaj shaj chuvel po Interneto thaj aver bodzha kaj si la informacija ka naj
sigurno te chuven po interneto. Kana le familijake membrura dine gata, o sikajitori dikhel pala le duj
bodhi kethane lensa thaj mothol lenge save informacika ando pesko gindo mora te zhal po Interneto
thaj savi informacija na musaj te zhal po Interneto thaj sostar.
90
Sar te haznisaras o fejsbuko
Pala kodo, familijake membrura shaj
✓ Phutren konto
✓ Ginen e diferencija mashkar profilo, patrin thaj grupo
✓ Keren hazna kathar disponibli fejsbukoske beshimata
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 So si Fejsbuko? Mosko chuvimos-andre
15 Phuter konto; Mosko chuvimos-andre, practical experience
15 Tho privatnomos, bishal amalenge mangimata Mosko chuvimos-andre, practical experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si Feisbuko?
O sikajitori eksplikil le familijake membronenge ke o
fejsbuko si socjalno drakhin thaj mekel len te keren hazna
kathar diferentni aparati thaj funkcionalitetura te keren
komunikacija amalensa thaj familijasa ivja po Interneto.
Shaj haznisaren Fejsbuko pe komputeri kaj si les brouzeri
thaj konektcija po Interneto (si vebsajto) vaj pe mobileski aparata kaj si les WIFI vaj mobileske data
sar programo. Shaj rodes zhenen kaj zhanes (sar familija, njamura, bukkjake kolegura, zhene kathar
tiro vatrako foro) kana xramos penge anava thaj aven penge amala kana xramos penge anava po
fejsbuko. O fejsbuko haznisavol maj butivar te huklavas personalni storia, vezi, fotura vaj videuraavre
feisbukaria. Thaj-vi shaj dikhen thaj keren komentura pe brandura, vestime personalitetura,
muzikantura, nevimatange kaneli thaj avre kranici kaj kames. Thaj-vi si personalno vakerimaski lineja
(kaj bushol messenger) kaj si partija kathar kadi socjalno drakhin. E maj nevi aparati si ivja thaj si
marshevo/jarmako kaj shaj kinen thaj bikhinen trejabura.
Phuter konto
O sikajitori pushel savo familijako membro mangel te kerel fejsbokosko konto te shaj dikhen pe leste
le avren. Vo/Voj pushel jekh familijako membro te beshel pasha leste/late. Antunchi vo/voj sikavel
kodoles pe lesko.lako komputeri sar te phutrel konto thaj sar te pherel o profilo personalnonja
informaticjasa. Vo/Voj mothol le familijake membronenge ke (pala le gineralni thaj kondicionalni
Sikajvimasko materialo:
● Komputeria
● Komputeri kaj si les
projektori
● Internetoski konektcija
Rezulteto:
91
zakonura) musaj te haznisaren penge chachune anava te phutren Faisbukoske kontura. Antunchi
vo/voj kerel konto jekhe la familijake membrosko thaj del le avrenge dosta vramja te kerel ekhfjalo.
Kana savore kaj mangel konto si les/la (kadeja si von kaj si maj phure kathar 13 bershengo) vo/voj
sikavel le familijake membronenge sar te ladaven o profilosko foto kathar o USB flashdrive kana len
foto le kamerasa vaj smartfono antun chi te ladaven o foto kothar. Antunchi o sikajitori vodil le
familijake membrura pa le maj-anglune pasura thaj azhutil lenge te pherel penge basikno informacija.
Privatnomoske beshimata
O sikajitori mothol le familijake membronenge ke privatnomoske beshimata mekel len te shinaven-pe
save informacija shaj dikhjol thaj kasa. Kadi azbal penge personalno informacija thaj-vi o andruno kaj
hulaven po fejsbuko. Vo/Voj sikavel lenge le maj importantno privatnomoske beshimata thaj eksplikil
sar keren buki:
● Kon shaj dikhel muro personalno informcija?
● Kon shaj inkluzhil man sar amal?
● Kon shaj del duma anda mande vaj chuvel marka pe mande ando foto?
● Kon shaj malavel e sirma?
● Kon shaj dikhel so hulavav pe fejsbuko?
Majbut beshimata shaj alosardjon feri amala, amala amalenge, savore vaj khonik sar optciji. O sikajitori
trobul te eksplikil le familijake ke o beshimos savorengo phenel ke maj but vaj maj xansi duj biliono
zhene (sa shoneske aktivni fejsbukaria ande lumeja shaj dikhen kadi informacija). Thaj-vi vo/Voj
mothol lenge ke musaj te len sama kana alosaren “amala amalensa” finke kadjea phenel zhene kaj chi
zhanen e familija personalnones shaj dikhen penge chuvimata-andre thaj len informacija anda lende.
O sikajitori del la familijake vramja te keren sigurno ke le privatnomoske beshimata haznisavon
chachunes thaj pushel lendar te mothon leske/lake kana dine gata. Kana le familijake membrura dine
gata o sikajitori dikhel pala le alosarde beshimata thaj del lenge avtetura palpale. Pala kodo, vo/voj
pushel le familijake membronendar te bishalen/traden amalenge mangimata jekh-avreste anda kodeja
e familija maladjol po fejsbuko. Ako si len dosta vramja, vo/voj shaj sikavel lenge sar te roden avre
zhenen kaj shaj zhanen kathar fejsbuko.
92
Skajp-konferencija
Pala kodo, familijake membrura shaj, ✓ Haznisaren VOIP softveri (glaso opral IP) te kontaktin le zhenen
✓ Keren audio thaj video akharimos
Vramja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 So si o Skajp Manage your contacts and add people How to make a call (audio and video) How to pick up
Mosko chuvimos-andre, praktikalno experience
15 Ker personalno konto thaj ker akharimata Mosko chuvimos-andre, praktikalno practicaexperience
15 So shaj keres kana akhares Mosko chuvimos-andre, praktikalno eks experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si o Skajp?
O sikajitori eksplikil le maj bare firija le Skajpeske,
specjalnones e diferencia kathar regularno
maladimos pe sirma. Vo/voj mothol le familijake
membronenge ke o Skajp:
● Si softveri kaj chi koshtil khanchi thaj shaj
keres hazna lestar te keres akharimata (pe video
thaj pe audio) kaj avre Skajperia
● O Skajp trobul bukjarimaska Internetoski
konektcija (kodo shaj-vi te koshtil love).
● Nashti haznisares o Skajp te akhares regularno tilifono bi-lovengo.
● Le Skajpesa thaj-vi shaj bishales/trades tekstonenge maladimata pe sirma thaj des-duma pe
sirma (thaj-vi kerel buki bi o programo telel www,skype.com
● Thaj-vi shaj bishales dosaria thaj dokumentura Skajpesa.
Ker personalno konto thaj ker akharimata
Sikajvimasko materialo
PCs Komputeria kaj si len hedsetura,
vebkamo
● Komputeri kaj si les projektori
● Konektcija ka o Interneto
● Amboldimasko karta/tabera
Rezulteto:
93
O sikajitori mothol le familijake membronenge ke trobul len personalno konto te aven kontaktime
avrendar te haznisaren o Skajp. Antunchi sikavel lenge po komputeri sar te keren konto thaj pushel
lendar te keren ekhfjalo pe penge komputeria. O Sikajitori phutrel o Skajp, kerel hasnitoresko anav thaj
pesko garadp svato. Antunchi vo/voj sikavel le familijake membronenge sar te dikhen pala penge
hedsetura thaj mikrofonura. O majpasho paso si o statuso – o Sikajitori sikavel lenge sar o statuso shaj
parudjol pe sirma kathar pe sirma kaj bukjako vaj na kothe. Kana o konto si kerdo. O sikajitori pushek
le familijake memnbronenge so si penge haznitorenge anava thaj xramol kodolen pe tabera. Antunchi
o sikajitori chuvel jekh familijake membresko anav pe peske Skajpesko konto. Antunchi kado familijako
membro lela mangimos te chuvel-pe ando kontakteski lista. O sikajitori mothol le familijake
membronenge te len sama kana len mangimata kathar zhene kaj chi zhanen. Antunchi vo/voi pushel
lendar te chuven jekhe-avreste/jekha-avrjate pe penge kontakteski listi. Kana sarono si les/la vuni
kontaktura ande penge kontakteske listi o sijajitori sikavel lenge sar te keren glasoske akharimara kana
akharel vuni kathar le familijake membrura thaj kana pushel lestar/latar te kidel o tilifono. Antunchi
del le familijake membronenge vuni minuci te zumaven. Pala kadi vramja, vo/voj shaj sikavel lendar
sar te akharen pe video (te si len vebkamura ando than). Thaj-vi mothol lenge ke si importntno te len
sama so shaj dikhen avre zhene ande ankolimata pala pende kana keren akharimate. Thaj-vi vo/voj
mora te mothol la familijake te len sama so dikhen penge shavore po Skajp thaj te keren sigurno ke
bi-mekle zhene nashti kontantin penge shavoren. Purme o sikajitori sikavel la familijake sar te keren
konferencijake akharimata thaj pala kodo, akharel svako membro ando grupo. Vo/Voj del lenge vuni
vramja te zumaven e sistema.
So shaj keres kana akhares
Kana o sikajitori hakjarel ke le familijake membrura zhanen sar te keren akharimata, vo/voj shaj
eksplikil maj phare firji kathar o Skajp vash egzemplo: .
● Phuter vaj phand tela o akharimos
● Phuter kaj phand o mikrofono tela o akharimos
● Bishal/Trade dosari tela o vorbimos
● Hulav kjo ekrano tela o akharimos (Kado si feri disponiblo po desktopo) te dikhel o kaver zheno
che buki keres (kana manges te eksplikis vareso kaj aver zheno kaj nashti haznisarel o
komputeri.
94
Sar te tolmachis azhutimasa kathar o Interneto
Pala kodo, familijake membrura shaj, Tolmachin svatura azhutimasa kathar tolmachimaski aparata
✓ Anavjaren haznalo alavari
✓ Anavjaren haznale shibake sikjarimasko vebsajto
Vramja (min) Altiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
25 Google tolmachimos kathar glasosko kontrolo
control
Mosko chuvimos-andre,
praktikalno practical
experience
10 Alavaria po Interneto Mosko chuvimos-andre,
prpractical experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Google tolmachimos kathar glasosko kontrolo
O sikajitori eksplikil le familijake membronenge ke o maj
loko thaj sigo drom te keren tolmachimos si kathar Google
tolmachimos. Shaj arakhes les lokes. Feri trobul te phutrel
o Google Chrome Browser thaj te xramos andre po kibordo
“Google translate.” Te zhas maj dur o sikajitori eksplikil ke
e sistema kerel buki pe glasosko kontrolo thaj shaj ginel
tuke o tolmachimos ando zuralo glaso. Si importantno te
zhanes ke o glasosko kontrolo feri kerel buki pe Google
chrome browser thaj te haznisares e sistema pala o
pervo/maj angluni data trobul tu te mekel o programo te kerel hazna kathar o mikrofono kathar o
komputeri.
Pala kado skurto introdukcija o sikajitori mora te pushel la familijatar te phutren o google chrome
browser, kaj mora te zhanel akana, shpiden le mikrofomosko simbolo thaj mothon “google translate”.
Antunchi le familijake membrura mora te sagata le duj boksura kathar Google Translate. O sikajitori
shaj sikavel len pe pesko ekrano sar te vortosaren e shib vastesa, vaj shaj mothol lenge te megdata
shpiden o butono/kochako ande rodimaski niva/mal thaj inkluzhin e shib kaj manges te tolmachis ande
tumara rodimaski ordena. Vash egzemple “Google translate English Hungarian”. Thaj-vi si importantno
Sikajvimasko materialo:
● Komputeria
● Komputeri kaj si les
projektori
● Internetoski konektcija
● Fotokopiija
● Paper and pens
Rezulteto:
95
o semno kathar le duj sulici kadi mekel tumen te paruven e direkcija kathar o tolmachimos. Le
familijake membrura mora te zumaven te tolmachin svatura kathar kak shib kaj kamen kaj aver shib
kaj kamen. Tela kadi vramja o sikajitori phirel zheno zheneste te azhutil lenge te trobul. Pala vuni
minuci, o sikajitori shaj eksplikil kaj le familijake membrura ke vunivar le tolmachimata phenen bange
svatura vaj naj vorta gramatikalnones. Numa ande gesesko trajo le tolmachinata si dosta chachune
thaj azhutin tumenge te keren loke, na ansuchime, propoziciji. Te kerel dimonstracija, o sikajitori shaj
chuvel andre phari propozicija te tolmachil. Finke le familijake membrura shaj-vi te na sokotin o
chachimos le tolmachimasko. Vo/Voj shaj shpidel o kochako pe le duj sulici te paruvel e direkcija kathar
o tolmachimos. Ako akana e propozicija phenel vareso diferentno, le familijake membrura shaj dikhen
le limitura kathar Google Translate.
Alavaria po Interneto
Maj palal kathar peski diskusija po chachjarimos kathar Google Translate o sikajitori mora te sikavel la
familijake membronenge pe maj xansj jekh chachune Internetosko alavari kaj shinavel tolmachimata ,
frasi, thaj egzemplura kaj arakhadjol pala o haznimos le svatosko. Vo/Voj mora te eksplikil sar kerel
buki thaj pala kodo shaj mekel len te zumaven e sistema thaj te azhutil lenge te trobul.
.
96
Skjarimaske Modulaki egzemplura familijako projekto
Konfliktosko manadzheripe
Pala kodo, familijake membrura shaj,
✓ Zhanena sar te domolisavon
✓ Zhanena so si konflikto
Vramja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 So si konflikto? Mosko chuvimos-andre
10 So si konflikto? Praktikalno eksperiencija
15 Teknikura te domolisavon Mosko chuvimos-andre,praktika
practical experience
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
So si konflikto?
O sikajitori mothol la familijake ke konflikto si
xamos pe diferrencija opinjako kaj
pasisavol/sluchajisavol butivar - na feri ande
familiji, numa thaj-vi ande bukjarimasko than,
mashkar amalende dazhi mashkar
strejinonende. Vo/Voj mothol ke konflikruta naj nasul thaj shaj aven azhutimaske kana si limpedime
samasa.Vo/Voj sikavel la familijake video kathar Konflikto.
Vo/Voj(https://www.youtube.com/watch?v=8GSmhPTMk8Q).
So si konflikto?
Maj palal kathar o video le konfliktosko o sikajitori mothol la familijake ke vo/voj mangelas ke von
pale-keren kaj cirdine na do mult thaj pushel lendar te sokotisavon pe topikura kana sas len diferentni
opinjura. Te nashti arakhen topiko e familija, o sikavitori shaj provjantil. Vash egzemplo te varekon
ande familija kamel te lel rikonoro pala pesta. Kaj te zhan po majpasho familijako tripo, ke-kola. Vo/Voj
pushel jekhestar la familijako te kezdil thaj te phenel pesko opinjo. purme avrester, ke-kola zhi-ka
savore sas les/la pesko oportuniteto. Ako e familija chi kezdine te chi xan-pe zhi akana, vo/voj mothol
len te keren kadeja thaj mothol lenge te keren sava so shaj keren te komvindzhin le avren. Pala panzh
Rezulteto:
Sikajvimasko materialo:
● Komputeri kaj si les projektori
● Komputeria
● Internetoski konektcija
97
minuci te o konflikto avel preja agresivno, o sikajitori oteshil savoren thaj azhutil len te domolisavon
thaj te zhan avri te phurden e balval thaj te shudrosavon. .
Teknikura te domolisavos
Kana svako familijako membro si domolo megdata, o sikajitori mothol lenge si diferentni teknikura te
domolisavon maj paloral kathar e chingar vaj kana maren-pe. Vo/Voj mothol lenge ke o domolimos si
importantno veska/finke kana chi san domolo shaj te mothos ahushimata kaj kerel nasul avrenge
kathar tiri xoli ke chi phenesas kana naj tut xoli. O sikajitori prezentil kadale teknikura jekh-jekhesa thaj
del e familija vramja te zumaven len. Thaj-vi vuni teknikura chi anklen mishto kathar o kezdimos numa
trobul len praktika – apo si importantno te les kadale tekinkura ande gogi thaj te zumaves te praktikis
len kana te familijake membrura hakjaren te lena xoli vaj avena agresivni.
98
Krejativni metodura
Pala kodo, familijake membrura shaj, ✓ Haznisaren krejativni teknikura
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
5 Ideja vash o projekto Mosko chuvimos-andre
15 Krejativni teeknikura pala jekh zheno/zheni
reativity techniques for one
Praktikalno eksperiencija
10 Kidemos idejango kathar o grupo Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Groposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Ideji vash o projekto
O sikajitori mothol la familijake ke kadi
sikajmimaski modula sikavel lenge sar te keren
cino projekto kethane. Vo/Voj mothol lenge e
prperacijaki vramja mora te avel maj but maj xansi
trin shona thaj musaj te si len bi-parujimaski
kertujala. Te zhas maj dur, si importantno ke svako
membro ande familija si inkluzhime ando procheso.
Vo/Voj xramol tele sa kadale maj-anglune spesifikaciji. Thaj-vi vo/voj mothol la familijake ke vo/voj
avela kothe lensa te azhutin len thaj te sikavel lenge vuni metodura vaj aparati ka shaj azhutin penge
projektonensa. Antunchi mothol la familijake ke vo/voj chi zhanel save projektura mangen te keren
apo si importantno ke vo/voj zhanel penge ideji maj anglal. Ando pervo paso, vo/voj pushen
savorendar te gindisavon kolkore pe penge projektura thaj maj paloral gindin anda leste kethane.
Krejativni teeknikura pala jekh zheno/zheni:
O sikajitori mothon le familijake membronenge ke vo/voj prezentila lenge diferentno medotudura. Maj
paloral kathar e prezentacija, shaj alosaren ekh metodo thaj zumaven les pala vuni minuci. Antunchi o
sikajitori mothol lenge ke svako zheno/zheni gindisavol diferentnones. Shaj azhutil len te xramon tele
so aven penge gogjate kana gindisavon anda o projekto. Pala kavre membrura, shaj azhutel len te
phiren krujal avri thaj te gindisavon anda o projekto, purme te aven palpale thaj xramon tele so
sokotisajle. Aver posibiliteto si te meken len te haznisaren le farbenge krejonura te xramon trejabura
kaj aven la gogjate kana gindin anda o projekto. Antunchi vo/voj mothol lenge ke si modeleski chik
provjantime finke shaj ashutil lenge te keren buki vastensa tela gindin anda pengo topiko. Antunchi
Sikajvimasko materialo:
● Amboldimaski karta/tabera
● Papiri, pensilura, boji, modeleski
chik
● Reklami thaj chivta kaj lipil
Rezulteto:
99
Vo/Voj pushel le familijake membronendar megdata te alosarel jekh le metodonendar. Vo/Voj mothol
lenge te len sa le trajabura kaj trobun kadaleske (papiri, farbenge krejonura, chik,...) thaj te arakhen
thaj kaj shaj beshen tele vaj te phiren kruyal kolkoro. Pushel lendar te aven palale ando desh minuci
thaj te na daran khanchi ako khanchi avel penge gogjate finke ideji trobun vramja te barjon.
Kidemos idejango kathar o grupo
Kana svako familijako membro limpesidajlo megdata, o sikajitori mothol lenge si savorengo apo si
importantno te kiden sa le ideji thaj dikhen pala lende kethane. Kado kidimos shaj kerdjol ande
diferentne droma ako kado grupo si baro vaj cino – O sikajitori shaj mothol le familijake membronenge
te del leske/lake penge ideji jekh pala jekh thaj xramol len tele pe afisha anglal ando klaso. Ako e
familija si maj baro vaj o sikajitori gindil ke kado metodo chi kerel buki si aver posibiliteto. Vo/Voj shaj
chuvel trin/shtar afishi ande soba thaj mothol le familijake membronenge te xramon vaj te sikaven
ande slika pe le afishi te sikaven leske/lake penge ideji. Maj paloral kathar o kidemos idejango, o
sikajitori mothol lenge o majpashi vramja zumaven kethane te arakhen jekh ideja ka shaj kerel buki
vash o projekto.
100
Vramjako manadzheripe
Pala Kodo, familijake membrura shaj
✓ Mothon sostar trobun vramjako manadzheripe vash o projekto
✓ Keren vramjaki lineja kethane
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Vramjako manadzheripe- sostar si importantno? Mosko chuvimos-andre
25 Ker ekh vramjaki lineja Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Vramjako manadzheripe - sostar si importantno?
O sikajitori mothol le familijake membronenge ke pala
pengo projekto si importantno te keren vramjaki lineja pala
sa kaj trobul te avel kerdo maj anglal te anklel sa mishto pe
data le projektoski. Vramjako manadzheripe si importantno
talento ande geseskp trajo – vash egzemploe kana zhas ka
o doftoro/sastjarno vaj kana zhas kaj shkola. Antunchi
vo/voi mothol la familijake ke ande le majpashe moduli sikjona vuni metodura sar shai planisaren
penge vramja te na perel vareso sar kado shepteto/greshka. Antunchi vo/voj sikavel la familijake o
video kathar o Raj Bean kana zhal kaj dentista https://www.youtube.com/watch?v=VumrpkL6RS0
Ker vramjaki lineja
O sikajitori mothol la familijake ke chi mangel vareso sar o sheptezo ando video te pasil lensa ando
projekto apo si importantno te von keren vramjaki lineja kethane. Kezdin kodeja ages thaj dena gata
ande majpashi modula. Antunchi vo/voj sikavel la familijake egzemplo kathar ekh vramjaki lineja thaj
eksplikil so si le majpashe pasura – sikavela lenge sar te den zadatkura savorenge, keren estimacija pe
vramjake lunzhimata, te keren prioritetura, te keren skedula thaj purme te den kadale zadatkura kaj
le familijake membrura. Thaj-vi vo/voi mothol ke kadi vramjaki lineja transferila kaj komputeresko
programo finka si maj bi-pharo te kerel buki programesa tela o projekto.Vo/Voj mothol lenge ke o
pervo paso ande projektoski vramjaki lineja si te zhanen so musaj te kerdjol – te dena zadatkura.
Vo/Voj pushel la familijatar te mothol leske/lake sa le zadatkura kaj gindin kaj azban o projekto thaj
xramol kadale zadatkura tele pe amboldimaski karta vaj pe tabera. Kana o kidemos zadatkura si gata,
o sikajitori mothol la familijake ke o majpasho paso si te gindin anda sode vramja trobul len te den
gata svako zadatko. Antunchi vo/voj ginel jekh le zadatkonendar thaj pushel le familijake
Sijajvimasko materialo:
● Komputeri kaj si les
projektori
● Amboldimaski
karta/tabera
Rezulteto:
101
membronendar sode vramja gindin trobula te den gata kado zadatko. Pala kodo vo/voj xramol tele le
numerura minuci/chasura/gesa pasha o zadatko thaj zhal shereste te ginel o maj pasho zadatko. Finke
o projekto thaj e familija shaj-vi te na avela posiblo te del gata kadi programo ando jekh modula. Ap o
sikajitori mora te mothol la familijake ke ingarel sa thaj anel les palpale kaj majpashi modula te shaj
den gata pengi buki. Thaj-vi mothol lenge ke ande majpashi modula zumavena te strukturin le
zadatkura pala prioritura.
.
102
Google Kalendari
Pala kodo, familijake membrura shaj
✓ Haznisaren hulado kalendari
✓ Keren funkciji
✓ Pushen zhendar kaj funkciji
Vramjja(min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Tumaro kalendari (nevo kalendari, hulajimos) Praktikalno eksperiencija
5 Ker funkcija Praktikalno eksperiencija
10 Manadzhisar funkciji (invitacija, chuvimata maj
palpral paloral, ..)
Praktikalno eksperiencija
10 Android App Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki diskusija
Metodologikalno realizacija:
Tumaro kalendari
O sikajitori mothol la familijake ke o Google
Calendar si les diferentni funkciji thaj shaj aven
haznale lenge. Vo/Voj kerel sigurno ke savore
zhanel pesko Google konto thaj mothol le
familijake membronenge te zhan po komputeri
thaj sikavel lenge sar te phutren pengo Google kalendari. Maj-anglunes savore kerela pesko
personalno kalanderi thaj maj paloral e familija kerena familijako kalanderi kaj shaj hulaven deci thaj
dimata-gogja kaj musaj te keren.
Ker funksija
O sikajitori sikavel la familijake sar te keren funkcija pe pesko ekrano. Vo/Voj mothol lenge ke le
beshimata si but importantno – ap, vash egzemplo, kana keres funkcija kerel diferencija te le pushline
zhene si len o posibiliteti te pushen penge gostonendar. O sikajitori mothol lenge te len sama kana
pushen gostonendar kaj funkcija. Shaj avena preja but zhene kaj chi khonik chi zhanel vaj naj les
kontakto lensa. Antunchi vo/voj pushel la familijatar te keren funkcija thaj purme te zumaven te
paruven le diferentni beshimata.
Manadzhisar funkciji
Sikajvimasko materialo:
● Komputeri kaj si les projektori
● Komputeria
● Internetoski konektcija
Rezulteto:
103
Antunchi vo/voj sikavel la familijake sar te pushen manushendar thaj save beshimata shaj alosaren le
gostonenge. Thaj-vi mothol lenge ke kerel gogi te kerel kadi funkcija po familijako kalendari finke si
maj bi-pharo vash le avre familijake membrura te paruven beshimata vaj te pushen gostonendar kana
sa lendar si len jekhfjalo dimos-andre kaj funkcija. Vo/Voj mothol le familijake membronenge te len
vuni vramja thaj te pushen sa penge njamurandar kaj funkcija. Antunchi von shaj zumaven te chuven
maj angle e funkcija, paruven e vramja la funkcionaki vaj asheven e funkcija.
Android App
Kana le familijake membrura sas len vramja te zumaven o desktoposki verzija, o sikajitori mothol lenge
ke si apo disponiblo kaj bushol-pe “google calendar”. Te si len penge smartfonura pensa vo/vo shaj
mothol lenge sar te huljaren les po than thaj te zumaven/ Te le familijake membrura naj len
smartfonura lensa o sikajitori shaj haznisarel pesko smartfono te sikavel lenge sar mejazol o progamo.
104
Google sheets
Pala kodo, familijake membrura shaj
✓ Keren google sheet
✓ Haznisaren templatura ✓ Chuven tekstura ande google sheet
✓ Formatisaren teksto
Vramja (min) Aktiviteto/andruno Metodo
5 Mishto avilan. Eksplikacija kathar le rezultetura Mosko chuvimos-andre
10 Templatura Mosko chuvimos-andre
10 Chuven tekstura andre Praktikalno eksperiencija
10 Haznisaren formating Praktikalno eksperiencija
5 Razuma, rekapulacija thaj skurto sokotimos Gruposki discusija
Methodological realization:
Templatura
Po ekrano, o sikajitori sikavel la familijake sar te
phutren o spreadsheet. Vo/Voj mothol lenge ke si
templatura, basiknones charshavura kaj si sagata
strukturime ka shaj haznisardjon vash but topikura.
O sikajitori sikavel le familijake membronenge le
templatura vash Google sheets pe pesko ekrano thaj
phutrel diferentni templatura te sikavel len le
diferenciji mashkar le charshavura. Vo/Voj mothol le
familijake membronenge ke astaren kana haznisaren penge vramjaki lineja thaj te chuven e
informacija ando templato. Jekh egzamplo vash templato si te haznisaren o “project tracking template”
https://www.smartsheet.com/free-google-docs-templates-google-timeline-templates).
Chuven tekstura andre
Kana o templato si phuterdo, o sikajitori sikavel lenge pe pesko ekrano sar te ferin o dosari thaj pushel
le familijatar te zhan pala leste. Pala kodo, vo/voj pushel lendar te chuvel andre e informacija kathar
pengi vramjaki lineja ‘kertujala ando charshavo thaj eksplikil lenge sar te paruven le barimata kathar
le kolumnura thaj le lineji te sa maladjol. Vo/Voj del lenge desh minuci te chuven andre sa o teksto kaj
dabastaren.
Sikajvimasko materialo:
● Vramjaki lineja thaj keltujala
kathar maj-anglune leksiji
● Komputeri kaj si les projektori
● Komputeria
● Internetoski konektcija
Rezulteto:
105
Haznisar formating
Ando majpasho paso o sikajitori sikavel lenge sar o formatting kerel buki, especjalnones te maladjon
kvadratura te kerel spacija vash sherutni lineji thaj titulura. Sar te haznisares boji ande diferentni
fontura thaj sar te aparuven xramomos kaj kalo xramomos vaj Italikno. Vo/Voj sikavel jekh kakalendar
po ekrano thaj purme pushel la familijatar te zumaven pengorensa pe pengo dokumento, purme del
lenge vramja te keren buki. Kana den gata, vo/voj sikavel lenge le majpashe partiji thaj mekel lenge te
zumaven thaj ke-kola. Ande vurma, mothol lenge te ingaren o dokumento zhi-ka e majpashi modula.
-30 -
106
www.project-bera.eu