U

dh

ëzu

es

në

rru

gë

n e

nd

ihm

ës

ush

ye

se

në

re

ha

bili

tim

in

per un’alimentazione

Viti 2021

Shënime

për një ushyerje të

ekuilibruar

www.asand.it

Ushqimi ka një rol të rëndësishëm në fillim të sëmundjeve

kardiovaskulare. Dieta mesdhetare është në gjëndje të

parandaloi dhe pakësoi sëmundjet kardiovaskulare.

Pesha jonë trupore përfaqëson shprehjen e dukshme e

ndryshimit të energjisë së përdorur nga ushqimet (ne hyrie) e

Indeksi i masës trupore (BMI)

Për të vlersuar nesë pesha juaj eshtë brënda normës, indeksi i

masës trupore (BMI) merret në konsideratë.

IMT lidh lartësinë në metra në katror dhe pesha në kilogram e

subjektit. Shëmbull: një femër 60 kilogram e lart 1.58 metra ka

një BMI = 60:1.58:1.58 = 24

Ushqyerje e pa rregullt + aktivitet fizik i papërshtatëshëm = mirëmbajtja ose fitimi i një peshë jo të

shëndetëshme trupore.

Ushqyerje e shëndetëshme

Dieta e shëndetëshme e rëne dakord me Dietisten+ aktivitet i rregullt fizik sipas rekomandimet e

Kardiologut dhe Fisioterapistit = arritja ose mbajtja e një peshe të shëndetëshme trupore.

nga ajo e përdorur (në dalje).

dhe kjo bie në kategorinë normale të peshës.

Perimetri i belit

Matja e perimetrit të belit lejon vlerësimin e rrezikut

kardiovaskular.

Duke ndjekur disa udhëzime të thjeshta mund të provoni veten:

1) përdorëni një metër shiriti;

2) te matet me barkun e zhveshur;

3) relaxohuni dhe mos mbani frymën;

4)

Tek I rrituri vlerat normale të perimetrit të belit janë:

të meshkujt Te femërat

KLASIFIKIMIN BMI (kg/m2)

Nënpesh <18,5

Pesha normale 18,5 – 24,9

Mbipesh 25 – 29,9

Obezitet i shkallës së parë 30 – 34,9

Obezitet i shkallës së dytë 35 – 39,9

Obezitet i shkallës së tretë >40

≤

9

4

c

m

metri nuk duhet të shtrëngohet,duhet të

pozicionohet në pikën e ndërmjetme midis brinjës

së fundit dhe kreshtës iliake dhe të mbahet paralel

me dyshemenë.

Ushqyesve

Secili prej nesh ka një konsumë kalorish qe ndryshon në varësi

të punës së bërë, aktivitetit fizik, peshës trupore, moshës, seksit

etj. Trupi ynë mund të krahasohët me një makinë që ka nevojë

për karburant për të lëvizur.

Ushqimet përfaqësojnë

karburantin tonë dhe përbëhen

nga lëndë ushqyese, substanca

thelbësore për trupin: proteinat, yndyrnat, karbohidratet,

kripërat minerale, vitaminat dhe ujë.

Gli alimenti rappresentano il nostro carburante e sono formati

dai nutrienti, sostanze indispensabili all’organismo: proteine,

grassi, carboidrati, sali minerali, vitamine e acqua.

Nga këta vetem tre të parat furnizojnë me energji (karburant):

• 1 gram proteinë apo protidon 4 kcal

• 1 gram yndyrna apo lipidet 9 Kcal

• 1 gram karbohidrate apo glukozë 4 Kcal

Alkoli, edhe pse nuk eshtë një ushqyes, furnizon 7 Kcal për

gram.

Proteinat, yndyrnat, karbohidratet

Proteinat kanë një funksion ndërtimi dhe riparimi (ato janë

blloqet ndërtuese të trupit) ndërsa yndyrnat dhe karbohidratet

kanë një funksion energjie.

Të gjitha yndyrnat janë të njëjta për sa i përket furnizimit me

energji, por për nga cilësia mund të jenë shumë të ndryshme .

Shumica e kalorive që na duhen për të jetuar duhet të vijnë

nga karbohidratet, kryesisht të përfshira në ushqime me

origjinë bimore.

Kripërat minerale dhe vitaminat

Janë substanca të nevojshme per trupin, dhe lejojnë kryerjen e

proceseve jetësore. Ato gjenden si në ushqimet bimore ashtu

edhe në ato shtazore.

Uji

Uji eshtë përbërësi kryesor I organizmit njerëzor, edhe se nuk

siguron kalori. Ai luan një rol thelbësor në tretjen, thithjen,

trasportin dhe përdorimin e lëndëve ushqyese, si dhe në

eliminimin e mbeturinave.

Eshtë e rëndësishme për funksionimin e mire të zorrëve.

Pjata e ushqimit të shëndetshëm, piramida ushqimore e

Amerikës Latine, e Azisë dhe Afrikës

Pjata dhe piramida e ushqimit paraqesin grafikisht

rekomandimet për një djetë të shëndetshme.

Bazuar lirisht në FSA (2001) The balance of Good Health. London: Food Standards Agency

Foto: oldwayspt.org

Foto: oldwayspt.org

Foto: oldwayspt.org

Cila janë efektet e dobishme të një diete të shëndetshme?

Ndihmon të përmirësimin e kontrollit të:

▪ pesha e trupit dhe perimetri i belit;

▪ vlerat e presionit arterial;

▪ struktura e lipideve (kolesterol HDL e LDL, trigliceridet);

▪ glicemi dhe emoglobina e glikizuar në diabet.

Zgjedhjet e duhura të ushqimit ndihmojnë në rritjen e ndjenjës

së mirëqënies.

Disa këshilla të dobishme

▪ Ruani dhe/ose arrini një peshë të. duhur trupore.

▪ Mos i kaloni vaktet.

▪ Përfshini karbohidratet në formën e drithërave dhe

derivative në çdo vakt, duke favorizuar produkte

integrale.

▪ Konsumoni 4 ose 5 porcione në ditë me fruta dhe perime,

mundësisht të freskëta dhe të stinës.

▪ Mund të hani peshk (i freskët ose të ngrirë) të pakten 2 ose

3 herë në javë.

▪ Ushqimet të ndryshme duke shmangur monotoninë dhë

përsëritshmërinë.

▪ Ullni konsumin e ushqimeve të konservuar, të gatuara

paraprakisht, të ruajtura sa më shumë që të jetë e mundur.

▪ Ullni konsumin e kripës së shtuar.

▪ Preferoni vaj ulliri ekstra të virgjër si për gatim asthu edhe

për sallata.

▪ Zgjidhni metodat e gatimit që nuk perfshijne ngrohjen e

tepërt të yndyrnave.

▪ Lexoni etiketat ushqimore.

Referenca

https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi

Knuuti J, Wijns W, Saraste A, et al. 2019 ESC Guidelines for the diagnosis and

management of chronic coronary syndromes. Eur Heart J. 2020;41(3):407–477.

https://www.torbayandsouthdevon.nhs.uk/uploads/eat-well-plate-booklet.pdf

Shënimet dhe keshillat që ne propozojme synojne të

jenë një udhëzues për disa aspekte të punës që duhet

të bëhen së bashku; ata në asnjë menyrë nuk mund të

zëvendësojnë konsultat individuale me dietiste.

Hartimi i broshurës bëhet nga dietologët:

Letizia da Vico, Susanna Agostini, Barbara Biffi,

Silvia Brazzo, Valentina Pierattini

Përkthimi është redaktuar: Lorena Dano

“Rekomandimet

për modifikimin e

stilit të jetesës:

zakonet e të

ngrënit” u

dedikohen

pacientëve, familjës

dhe miqve sepse

një dietë e

ekuilibruar me

kontributin e atyre

që janë panë nesh

përmirëson cilësinë

e jetës.